Adviesnotitie: het beperken van alcoholgebruik bij evenementen

Adviesnotitie: het beperken van alcoholgebruik bij evenementen Auteur: werkgroep Beleid & Regelgeving, Verzuip jij je Toekomst?! Datum: februari 2012

Aanleiding en context In de regio Zuid-Holland Zuid worden regelmatig evenementen georganiseerd die specifiek op jongeren gericht zijn of waar veel jeugd op afkomt. Ondanks de huidige wet- en regelgeving is bekend dat de verkoop van alcohol ook plaatsvindt aan jongeren onder de 16. Op basis van een in 2011 gehouden onderzoek in de regio Zuid-Holland Zuid kan worden geconcludeerd dat slechts in 22% van de gevallen aan jongeren onder de 16 jaar de verkoop van alcohol wordt geweigerd. Dit betekent dat bijna 4 op de 5 jongeren onder de 16 jaar alcohol kunnen kopen bij reguliere verkooppunten. Daarnaast bleek in 2010 dat er in 83% van de horecagelegenheden in de regio wordt doorgeschonken aan gasten die in kennelijke staat van dronkenschap zijn. Daarnaast is er sprake van overmatig gebruik door jongeren van alle leeftijden. Hoewel er weinig bekend is over het drinkgedrag van jongeren tijdens evenementen, geven cijfers over alcoholgebruik in andere settings en de gevolgen daarvan wel een indruk van de ernst van de problematiek. Uit registratiecijfers van de ambulancedienst blijkt dat er in 2011 in de regio Zuid-Holland Zuid 57 jongeren van 12-19 jaar zijn behandeld aan ziekte, ongevallen of ander letsel als gevolg van overmatig alcoholgebruik. Dit alcoholgebruik heeft onder andere plaatsgevonden tijdens evenementen.

Ontwikkeling adviesnotitie Bovenstaande schrikbarende cijfers onderstrepen het belang om verkopers van alcohol te wijzen op hun verantwoordelijkheid en hen te ondersteunen bij het naleven van de regels. Gemeenten hebben in hun evenementenbeleid verschillende mogelijkheden om voorwaarden aan de verstrekking van alcohol te stellen. Hier wordt echter onvoldoende gebruik van gemaakt. Om bewustwording bij gemeenten te stimuleren en hen te ondersteunen bij het instellen van maatregelen, heeft de werkgroep Beleid&Regelgeving van Verzuip jij je Toekomst?! onderhavige adviesnotitie ontwikkeld. met daarin gemeentelijke maatregelen op het vlak van vergunningverlening, controle en toezicht op feesten en evenementen. Als basis voor deze notitie zijn de verschillende bestaande (beleids)maatregelen genomen uit wet- en regelgeving en voorbeelden van andere gemeenten. Deze maatregelen zijn voorgelegd aan 13 commerciële organisatoren en uitbaters van (tent)feesten in de regio Zuid-Holland Zuid, met een klein (<500), gemiddeld (500-2500) en groot aantal bezoekers (>2500). Op basis van deze gesprekken, die zijn gevoerd door het Trimbos-instituut, is de prioritering van de maatregelen aangepast en zijn tips en ervaringen van de organisatoren in de notitie verwerkt. Opvallend was de hoge bereidwilligheid van evenementen organisatoren om aan de gesprekken mee te werken. Deelnemers waren zich bewust van hun (gedeelde) verantwoordelijkheid in het terugdringen van het hoge alcoholgebruik onder jongeren, met name bij jeugd onder de 16 jaar. Zij

1

vonden het prettig in een vroeg stadium bij de ontwikkeling van de notitie betrokken te worden, en gaven aan graag in samenwerking met de gemeente hun evenement te willen verbeteren. De notitie bestaat uit een matrix met maatregelen die door gemeenten en organisatoren van evenementen kunnen worden genomen om alcoholverstrekking aan jongeren te beperken en overmatig drankgebruik te ontmoedigen. Het is aan de gemeente om de adviezen in de notitie te vertalen naar eigen beleid, bijvoorbeeld in evenementen- en horecabeleid en in daarmee samenhangende voorwaarden waaronder de vergunning verleend wordt. Vanuit Verzuip jij je Toekomst?! kan ondersteuning geboden worden om te komen tot een passende aanpak voor de gemeente. Tevens is een brochure beschikbaar die uitgereikt kan worden aan organisatoren van evenementen (bijvoorbeeld bij de aanvraag van een vergunning) en op de gemeentepagina kan worden geplaatst. Zie www.verzuipjijjetoekomstzhz.nl. Tot slot wordt geadviseerd de infosheet “Alcohol & Agressie” van het Centrum Veilig en Gezond Uitgaan (zie downloads op www.cvgu.nl) te bespreken in het (reguliere) overleg met horeca/evenementenorganisaties.

Verzuip jij je Toekomst?! De toename van het alcoholgebruik, zo blijkt uit onderzoek, is vooral toe te schrijven aan de grote mate van beschikbaarheid van alcohol voor jongeren. Het regionale alcoholpreventieprogramma Verzuip jij je Toekomst?! initieert diverse maatregelen om het hoge alcoholgebruik onder jongeren te ontmoedigen. De belangrijkste doelstelling van het preventieprogramma is de beschikbaarheid van alcohol in de regio Zuid-Holland Zuid te beperken. Vanuit dit programma wordt nauw samengewerkt met organisaties zoals politie, OM en GGD. Het programma zich richt op ouders, horecagelegenheden en supermarkten, maar ook op sportverenigingen en evenementen.

Toelichting bij de matrix Prioriteit Met de prioritering wordt aangegeven in welke mate de maatregel toepasbaar en handhaafbaar is, in relatie tot de inspanningen die hiervoor gedaan moeten worden en het effect van de maatregel. Nadrukkelijk is bij de prioritering ook de opinie en expertise van de organisatoren meegewogen. ‘Hoge prioriteit’ houdt in dat deze maatregel sterk aanbevolen wordt. Maatregelen met ‘gemiddelde prioriteit’ zijn aanvullend op de eerder genoemde maatregelen. Maatregelen met ‘lage prioriteit’ kunnen, zeker in specifieke gevallen, het benodigde extra effect sorteren op de veiligheid en gezondheid van bezoekers. Tot slot is een aantal maatregelen benoemd die uitvoerig zijn besproken in de werkgroep en met evenementen organisatoren, maar niet aanbevolen worden. Type evenement Bij type evenement wordt onderscheid gemaakt tussen evenementen met een groot, gemiddeld en klein veiligheidsrisico. Regionaal is er geen vastgestelde categorisering van evenementen. Individuele gemeenten werken hier soms al wel mee. Factoren die het veiligheidsrisico bepalen zijn onder andere de mate van alcoholgebruik, het aantal bezoekers en de doelgroep. 2

Nr

Maatregel

Toepasbaar bij type evenement

Wijze van implementatie

Toelichting

Geen

Overkoepelend 0.1

Brochure uitreiken bij aanvraag evenementenvergunning

Allen

0.2

Alcoholmatiging vast agendapunt bij overleg met organisatoren evenementen

Allen

Brochure van VjjT op gemeentepagina plaatsen en uitreiken bij iedere vergunningaanvraag voor evenementen Agendavorming

Alcoholgebruik meenemen bij evaluatie beleid en/of bij evaluatie specifiek evenement Hoge prioriteit

Allen

Agendavorming

1.1

Polsbandjes vanaf 16 jaar (zwak alcoholisch) en 18 jaar (sterk alcoholisch). Dus niet voor 16-, en altijd in combinatie met toegangscontrole

Groot en gemiddeld

Opnemen in vergunningvoorschriften en beleid

1.2

Verplichte instructie voor barpersoneel

Allen

Opnemen in vergunningvoorschriften en beleid

0.3

3

Aanbevolen wordt om de brochure van VjjT over alcoholmatiging bij evenementen uit te reiken aan de organisatoren (zie punt 0.1) Evaluatie gebruiken om kijken of aanvullende maatregelen nodig zijn en of bestaande maatregelen effect sorteren

Bij evenementen die geen afgesloten toegang hebben, zoals markten, wordt aanbevolen om punten in te richten waar polsbandjes verkregen kunnen worden (bv. bij muntverkoop). Hanteer bij een meerdaags evenement verschillende kleuren polsbandjes voor de verschillende dagen, en kies niet voor witte bandjes i.v.m. fraude Gekozen kan worden voor verplicht IVA certificaat of een cursus BarCode/ BarVeilig. Meer informatie via Bouman GGZ (088-230 3030; [email protected]) en De Hoop GGZ (078-6111 111; [email protected])

Nr

Maatregel

Toepasbaar bij type evenement Allen

Wijze van implementatie Opnemen in handhavingsplan en afspraken maken met handhavers

Toelichting

1.3

Focus op hotspots bij handhaving

Geen alcoholgebruik barpersoneel, beveiliging en leidinggevende Organisatie neemt contact op met ouders in geval van dronkenschap

Allen

Opnemen in vergunningvoorschriften en beleid

Geen

Allen

Opnemen in huisregels

2.3

Opstellen en zichtbaar ophangen huisregels

Allen

Opnemen in de vergunningvoorschriften en beleid. Meedenken met de organisator bij het opstellen van de regels

2.4

Affiche met leeftijdsgrenzen voor alcoholverkoop ophangen bij tappunten

Allen

Opnemen in vergunningvoorschriften en beleid

2.5

Verbod op zelf meebrengen alcoholische dranken

Allen

Opnemen in huisregels

Ouders wordt verzocht hun kind op te komen halen bij het evenement in geval van dronkenschap. Organisatoren hebben hier goede ervaringen mee Opnemen van de regels omtrent de alcoholverkoop en -gebruik, plus andere aanvullende huisregels. Ook de sancties bij overtreding opnemen. Vooral nuttig bij het aanspreken/weigeren van bezoekers Het is verplicht bij de verkooppunten van alcoholhoudende dranken een duidelijk zichtbare leeftijdswaarschuwing te hebben. Aanvullend kan op een goed zichtbare plek de ‘harde’ leeftijdsgrens (dag, maand, jaar) waarop nog geen alcohol verkocht mag worden aan 16- opgehangen worden Veelal ook in belang van organisator in verband met omzetderving. Controle niet altijd gemakkelijk

Niet beperken tot alleen evenementen maar ook andere hotspots waar alcohol verkregen kan worden. Niet alleen boetes uitdelen maar ook adviseren en benoemen wat goed gaat

Gemiddelde prioriteit 2.1

2.2

4

Nr

Maatregel

Toepasbaar bij type evenement

Wijze van implementatie

Toelichting

Groot

In overleg met de organisator en op vrijwillige basis

Testen bij de ingang zorgen over het algemeen voor een lange wachtrij en maatregel is arbeidsintensief. Alternatief is steekproefsgewijs controleren. Ook mogelijk in combinatie met voorlichting door jongeren (zie punt 3.8). Blaastesten zijn kosteloos te leen bij Verzuip jij je Toekomst?!. Voor meer informatie en reserveren: GGD Zuid-Holland Zuid, mw B. Janssen, 078-770 3377 of [email protected] Blaastesten zijn kosteloos te leen bij Verzuip jij je Toekomst?!. Maatregel is arbeidsintensief, alternatief is steekproefsgewijs controleren. Ook mogelijk in combinatie met voorlichting door jongeren (zie punt 3.8). Voor meer informatie en reserveren: GGD ZuidHolland Zuid, mw B. Janssen, 078-770 3377 of [email protected] Maatregel is redelijkerwijs alleen van toepassing bij evenementen welke een groot oppervlak beslaan. Afhankelijk van de concentratie jongeren van 16- kan ervoor gekozen worden geen alcoholhoudende dranken te schenken, of schenktijden voor alcohol waarbij rekening gehouden wordt met de aanwezigheid van een concentratie 16- doelgroep

Lage prioriteit 3.1

Blaastesten bij ingang

Let op: alleen geschikt voor evenementen op een afgesloten terrein

3.2

Blaastesten tijdens evenement

Groot

In overleg met de organisator en op vrijwillige basis

3.3a

Aanwijzen van gebieden waar wel/geen alcohol genuttigd mag worden

Allen

Opnemen in vergunningvoorschriften en besluit gemeenten

5

Nr

Maatregel

3.3a vervolg

Aanwijzen van gebieden waar wel/geen alcohol genuttigd mag worden

3.3b

3.4

3.5

Toepasbaar bij type evenement Allen

Wijze van implementatie Opnemen in vergunningvoorschriften en besluit gemeenten

Aanwijzen van gebieden waar wel/geen alcohol genuttigd mag worden

Aanvulling voor nietorganisatoren

In overleg met horeca

Geen prijsacties voor alcoholische dranken, geen gratis alcoholverstrekking Stimuleren verkoop nietalcoholische dranken

Allen

In overleg met de organisator

Allen

In overleg met organisator

6

Toelichting Aanvullende mogelijkheden: verbod op extra alcoholvoorzieningen buiten het aangewezen gebied; verbod op het meenemen van alcohol en/of glaswerk bij betreden of verlaten van het aangewezen gebied Geen uitbreiding van terrassen van de horeca langs het aangewezen gebied; duidelijke fysieke scheiding van terrassen van de publieke ruimte d.m.v. hekken; verkoop van dranken en eetwaren vanaf terrassen aan publiek op de openbare weg is niet toegestaan; exploitanten moeten erop toezien dat er geen alcoholhoudende drank vanaf de terrassen mee de openbare weg op wordt genomen; geen straatuitgifte van alcohol door horeca, winkels of derden Opnemen in afspraken

Goedkoper aanbieden van frisdranken (bv Fernandez) en water t.o.v. alcoholische dranken, uitbreiding van assortiment met alcoholvrije cocktails, tappunten inrichten met alleen nietalcoholische drank. Belangrijk om geen tappunten te hebben met alleen alcoholische drank

Nr

Maatregel

3.6

Chill-out ruimtes voor bezoekers inrichten

3.7

3.8

3.9

3.10

Toepasbaar bij type evenement Groot en gemiddeld

Wijze van implementatie In overleg met organisator

Toelichting

Beperken verkoop mixdrankjes Geen alcohol schenken aan jongeren <18 jaar Voorlichting tijdens het evenement

Allen

In overleg met de organisator

Allen

In overleg met de organisator

Opnemen in afspraken

Groot en gemiddeld

In overleg met de organisator

Cooldown periode invoeren

Allen

Opnemen in vergunningvoorschriften en beleid

Diverse mogelijkheden via Bouman GGZ en De Hoop GGZ, zoals de inzet van peers (voorlichting voor & door jongeren, eventueel in combinatie met blaastesten). Meer informatie via Bouman GGZ (088-230 3030; [email protected]) en De Hoop GGZ (078-6111 111; [email protected]) Minimaal 45min voor eindtijd geen alcohol meer schenken, in combinatie met licht- en geluidsmaatregelen. Relatie met beperken overlast

Groot en gemiddeld

Opnemen in vergunningvoorschriften en beleid

Richt voor bezoekers chill out ruimtes in om een moment van rust te creëren. Het heeft de voorkeur dat hier ook gratis watertappunten aanwezig, of een bar waar enkel non-alcoholische dranken worden geschonken. Bijvoorbeeld in de vorm van een buitenbar die op voldoende afstand staat van de drukte en het geluid Opnemen in afspraken

Niet aanbevolen 4.1

Beperken aantal tappunten

7

Drukte bij tappunten met als gevolg mogelijke veiligheidsrisico’s , daarbij lijkt het effect m.b.t. alcoholmatiging beperkt

Nr

Maatregel

4.2

Schenken evenementenbier / alcoholvrij bier

4.3

Minimum leeftijd barpersoneel verhogen naar 21 jaar (nu 18 jaar)

Toepasbaar bij type evenement Groot

Wijze van implementatie Opnemen in vergunningvoorschriften beleid

Allen

Opnemen in vergunningvoorschriften

8

Toelichting Vanuit gezondheidsperspectief aan te raden. Vanuit veiligheidsperspectief zijn afwegingen van belang t.a.v. risicoprofiel van bezoekers, beheersbaarheid, handhaving, mogelijke ongewenste neveneffecten (zoals probleemverplaatsing) en goed gastheerschap Kwaliteit belangrijker dan leeftijd. Selectie op ervaring en uitstraling. Maatregel gaat ten kosten van een groep vrijwilligers die bij verenigingen toch al moeizaam te krijgen zijn