ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8852

N / 120206

ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8852 Voedingssupplement Niacinol – bedrijf Metagenics Nederland In this scientific report on public health, the Superior Health Council of Belgium provides an expert opinion on the safety of placing Inositol Niacinate as dietary supplement on the Belgian market It also formulates specific recommendations and concerns about the very high dosage of the introduced formulation. 1 augustus 2012

1. INLEIDING EN VRAAGSTELLING Het bedrijf Mutagenics (Nederland) heeft een dossier betreffende het product “Niacinol” ingediend om het als voedingssupplement op de Belgische markt te mogen brengen. Het dossier maakt noch op het notificatieformulier noch op het verpakkingsontwerp melding van welke bewering dan ook. Elke tablet bevat 470 mg inositolhexaniacinaat. Met het vitamine B3-gehalte in deze samenstelling wordt er een inbreuk gepleegd op de Belgische reglementering (3 maart 1992) omdat een enkele tablet de toegestane maximumwaarde van 54 mg niacine al overschrijdt. Er zij op gewezen dat er op het verpakkingsontwerp een enkele dergelijke tablet per dag wordt voorgesteld. Het is dus de vraag of die overschrijding van niacine van 8 tot 9 maal boven de toegestane (niacine)dosis wel aanvaardbaar is voor de gezondheid. Daarenboven dient de vorm van vitamine B3 die met die combinatie met inositol geleverd wordt, te worden onderzocht. De vraag ligt des te gevoeliger omdat de niacinevorm in het supplement nicotinezuur betreft, bekend voor het veroorzaken van flushing en dat zelfs hepatotoxisch kan zijn. Om de vraag te beantwoorden, werd het dossier aan de permanente werkgroep VGVV (Voeding en Gezondheid, Voedselveiligheid inbegrepen) toevertrouwd.

2. ADVIES De opname van niacine lijkt bij een gezonde bevolking ruim voldoende te zijn. Het ingediende dossier bevat geen enkele bewering noch argumentatie over het belang van een opname van 30 tot 50 maal boven de aanbevolen dagelijkse opname (8 tot 16mg/d). Die hoge dosis is toxisch. Dat risico heeft het Scientific Committee for Food (SCF, 2002) en daarna een deskundigenpanel van de European Food Safety Authority (EFSA, 2009) ertoe gebracht om de toelaatbare maximumdosis voor nicotinezuur op 10 mg/d vast te stellen. Zonder nieuwe gegevens over de onschadelijkheid die zouden kunnen leiden tot de verruiming van de opnamemarge en zonder enige gezondheidsgegevens ten voordele van gunstige effecten voor de gezondheid lijkt het verstandig om de aanbeveling van EFSA te volgen en dus een ongunstig advies uit te brengen over het op de markt brengen van een voedingssupplement dat 450 mg/d nicotinezuur bevat. −1− Hoge Gezondheidsraad Zelfbestuursstraat 4 ● 1070 Brussel ● www.hgr-css.be

N / 120206

Sleutelwoorden

Food supplement Vitamin B3

Nutrition Policy Nutritional Requirements Legislation, Food Dietary supplement Niacinamide Inositol Niacinate

Inositol hexanicotinate

Voedingsbeleid

Politique nutrtionnelle Voedingsbehoeften Besoins nutritionnels Wetgeving, voedsel Legislation, nutrition Voedingssupplement Complément alimentaire Vitamin B3 Vitamine B3 Inositolhexaniacinaat Hexaniacinate d’inositol Inositolhexanicotinaat Hexanicotinate d’inositol

Ernährungspolitik Ernährungsanforderungen Gesetzgebung Nahrungsergänzungsmittel Vitamin B3 Inositol-Hexaniacinat Inositol-hexanicotinat

* MeSH (Medical Subject Headings) is the NLM controlled vocabulary thesaurus used for indexing articles for PubMed.

3. UITWERKING EN ARGUMENTATIE Lijst van de gebruikte afkortingen EFSA: SCF: VGVV:

European Food Safety Authority Scientific Committee for Food Voeding en Gezondheid, Voedselveiligheid inbegrepen

3.1 Methodologie Er moet van meet af aan op gewezen worden dat de argumentering van de aanvrager helemaal niet op een positieve grondslag (toegevoegde waarde van een vrij hoge opname van vitamine B3) berust maar zich uitsluitend op een defensieve logica baseert (de opgenomen doses zouden niet toxisch maar ook niet nuttig zijn). Van een voordeel van het supplement voor de gezondheid is er zelfs geen sprake; het enige voordeel lijkt de onschadelijkheid ervan te zijn. Blijkbaar kan dit product in België in het kader van een procedure gebaseerd op de wederzijdse erkenning enkel op grond van een gezondheidsrisico geweigerd worden. Het product is in Nederland inderdaad erkend.

3.2 Uitwerking De term vitamine B3 of niacine omvat twee actieve stoffen, nicotinamide en nicotinezuur. Hun biologische functies in het energiemetabolisme en de redoxreacties zijn goed bekend. De (acute zelfs voorbijgaande) toxiciteit van nicotinezuur aan matige dosissen (60 mg) werd in het kader van zijn voormalig gebruik bij behandeling van hypercholesterolemie bestudeerd. Flushing is het best bekend maar treedt bij nicotinamide niet op. De chronische toxiciteit (meer dan 3 g/dag gedurende maanden, zelfs jaren) komt hoofdzakelijk neer op een hepatotoxiciteit die soms acuut en dodelijk kan zijn. Bij die doses vertoonde een derde van 1119 tijdens een klinische proef gevolgde mensen hoge levertransaminasen. Er bestaat een overvloedige literatuur (zie verslag SCF) waarmee de toelaatbare maximumopname van nicotinezuur bij verschillende leeftijdsgroepen als volgt bepaald kan −2− Hoge Gezondheidsraad Zelfbestuursstraat 4 ● 1070 Brussel ● www.hgr-css.be

N / 120206

worden: waarden gaande van 2 mg/d bij kinderen onder 3 jaar tot 10 mg/d bij volwassenen. Voor nicotinamide lopen de waarden van 150 tot 900 mg/d voor die leeftijdsgroepen. De moeilijkheid van dit dossier heeft vooral betrekking op de oorsprong van de niacine die niet onmiddellijk in de vorm van een klassieke verbinding (nicotinezuur of nicotinamide) maar in de vorm van inositolhexaniacinaat aangeboden wordt. In januari 2009 heeft EFSA een specifiek standpunt gepubliceerd over het gebruik van deze voorloper als voedingsbron van nicotinezuur (samen met inositol). Deze verbinding wordt in de darmen a rato van 70 % opgenomen en dus duidelijk trager (6-10 uur) dan een gelijkwaardige dosis nicotinezuur (< 1 uur) opgenomen te worden. Al in 2002 was het SCF van oordeel dat flushing reeds bij lage dosissen nicotinezuur van 30 mg optreedt. Het zou derhalve beter zijn om de toelaatbare maximumopname tot een derde van die waarde (10 mg/d) te beperken. De groep over vitaminen en mineralen was de mening toegedaan dat een dosis van 17 mg/d niet echt tot problemen zou leiden. Het advies van EFSA dd. 2009 is het antwoord aan twee aanvragers over de gegrondheid van dagelijkse opnamen hoger dan de tot dusver aanvaarde 10 mg/d. De ene stelde een supplement van 500mg/d (of 450 mg/d nicotinezuurequivalent) voor, de andere beperkte zich tot 40mg/d (gelijkwaardig aan 36,4 g nicotinezuur) of dosissen van 4 tot 45 keer de tot dan toelaatbare maximumopname. Voor deze scheikundige vorm is er geen enkele studie over de genotoxiciteit beschikbaar maar de deskundigen waren van oordeel dat, aangezien zowel inositol als nicotinezuur endogene stoffen zijn, die afwezigheid van gegevens geen probleem kan scheppen. Het voor advies voorgelegde uitgestelde effect van de verbinding wordt verondersteld piekpunten van nicotinezuur, die als de oorzaak van flushing beschouwd worden, te vermijden. De Europese deskundigen hebben dat argument bij gebrek aan studies over dat precieze effect niet in aanmerking genomen. Aangezien de enkele klinische tests waarbij dosissen van 600 tot 4000 mg/dag gebruikt werden, niet altijd tot doel hadden om de schadeloosheid van de verbinding na te gaan, verkiezen de deskundigen de niet-overschrijding van 10 mg nicotinezuur per dag (of 11 mg in een met inositol verbonden vorm) om een risico te vermijden. Die combinatie kan leiden tot de opname van ongeveer 2,4 mg/d inositol als dusdanig, een verwaarloosbare hoeveelheid gelet op de gebruikelijke voedingsopnamen van myo-inositol die geregeld tussen 300 en 1500 mg/d kunnen schommelen. De deskundigen geven daarentegen uiting aan hun bezorgdheid als er regelmatig hoge dosissen nicotinezuur als voedingssupplementen verbruikt zouden worden.

4. REFERENTIES EFSA – European Food Safety Authority. Scientific Opinion. Inositol hexa-nicotinate as a source of niacin added for nutritional purposes in food supplements; 2009. Internet: http://www.efsa.europa.eu/en/scdocs/doc/ans_ej949_Inositol_hexanicotinate_op_en_REV.pdf EFSA – European Food Safety Authority. Scientific Committee on Food. Opinionof the Scientific Committee on Food on the Tolerable Upper Intake Levels of Nicotinic Acid and Nicotinamide (Niacin); 2002. http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scf/out80j_en.pdf

−3− Hoge Gezondheidsraad Zelfbestuursstraat 4 ● 1070 Brussel ● www.hgr-css.be

Internet:

N / 120206

5. SAMENSTELLING VAN DE WERKGROEP Al de deskundigen hebben op persoonlijke titel aan de werkgroep deelgenomen. De namen van de deskundigen van de HGR worden met een asterisk * aangeduid. De volgende deskundigen hebben hun medewerking verleend bij het opstellen van het advies: BRASSEUR Daniel* DE BACKER Guy*

voeding in de pediatrie preventieve geneeskunde, volksgezondheid, epidemiologie DE MEYER Daniel animal product quality health value for animals DESTAIN Jacqueline* microbiologie industrielle, technologie FONDU Michel* chimie, additifs, contaminants MAGHUIN-ROGISTER Guy * Levensmiddelenchemie MERTENS Brigit Public health and surveillance, toxicology PAQUOT Nicolas* Geneeskunde, Academische en wetenschappelijke contacten RIGO Jacques * Voeding in de pediatrie

ULB UGent UGent FUSAGx ULB ULG WIV ULg ULg

De administratie werd vertegenwoordigd door: BERTHOT Carl*

Voedingsmiddelen, dierenvoeders en andere consumptieproducten

DE GRYSE Pascale

Voedingssupplementen en cosmetica

DG4 - FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu FOD Volksgezondheid, DG 4

Het voorzitterschap werd waargenomen door Guy DE BACKER en het wetenschappelijk secretariaat door Anne-Madeleine PIRONNET.

−4− Hoge Gezondheidsraad Zelfbestuursstraat 4 ● 1070 Brussel ● www.hgr-css.be

N / 120206

Over de Hoge Gezondheidsraad (HGR) De Hoge Gezondheidsraad is een federale dienst die deel uitmaakt van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Hij werd opgericht in 1849 en geeft wetenschappelijke adviezen i.v.m. de volksgezondheid aan de ministers van volksgezondheid en van leefmilieu, aan hun administraties en aan enkele agentschappen. Hij doet dit op vraag of op eigen initiatief. De HGR neemt geen beleidsbeslissingen, noch voert hij ze uit, maar hij probeert het beleid inzake volksgezondheid de weg te wijzen op basis van de recentste wetenschappelijk kennis. Naast een intern secretariaat van een 25-tal medewerkers, doet de Raad beroep op een uitgebreid netwerk van meer dan 500 experten (universiteitsprofessoren, medewerkers van wetenschappelijke instellingen), waarvan er 200 tot expert van de Raad zijn benoemd; de experts komen in multidisciplinaire werkgroepen samen om de adviezen uit te werken. Als officieel orgaan vindt de Hoge Gezondheidsraad het van fundamenteel belang de neutraliteit en onpartijdigheid te garanderen van de wetenschappelijke adviezen die hij aflevert. Daartoe heeft hij zich voorzien van een structuur, regels en procedures die toelaten doeltreffend tegemoet te komen aan deze behoeften bij iedere stap van het tot stand komen van de adviezen. De sleutelmomenten hierin zijn de voorafgaande analyse van de aanvraag, de aanduiding van de deskundigen voor de werkgroepen, het instellen van een systeem van beheer van mogelijke belangenconflicten (gebaseerd op belangenverklaringen, onderzoek van mogelijke belangenconflicten, en een referentiecomité) en de uiteindelijke validatie van de adviezen door het College (eindbeslissingorgaan). Dit coherent geheel moet toelaten adviezen af te leveren die gesteund zijn op de hoogst mogelijke beschikbare wetenschappelijke expertise binnen de grootst mogelijke onpartijdigheid. De adviezen van de werkgroepen worden voorgelegd aan het College. Na validatie worden ze overgemaakt aan de aanvrager en aan de minister van volksgezondheid en worden de openbare adviezen gepubliceerd op de website (www.hgr-css.be), behalve wat betreft vertrouwelijke adviezen. Daarnaast wordt een aantal onder hen gecommuniceerd naar de pers en naar doelgroepen onder de beroepsbeoefenaars in de gezondheidssector. De HGR is ook een actieve partner binnen het in opbouw zijnde EuSANH netwerk (European Science Advisory Network for Health), dat de bedoeling heeft adviezen uit te werken op Europees niveau. Indien U op de hoogte wil blijven van de activiteiten en publicaties van de HGR kan U een mail sturen naar [email protected] .

−5− Hoge Gezondheidsraad Zelfbestuursstraat 4 ● 1070 Brussel ● www.hgr-css.be