Adressen Zorggroep Noorderbreedte

JAARDOCUMENT 2008 JAARDOCUMENT 2008

Adressen Zorggroep Noorderbreedte

WEST-TERSCHELLING 2

KOLLUM 1 TZUMMARUM 1

NOARDBURGUM 4 HURDEGARYP 1

HARLINGEN H

1

5

LEEUWARDEN H

3

4

1

1

GROU 1

Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) MCL Henri Dunantweg 2 8934 AD Leeuwarden Telefoon: 058 - 286 66 66 www.mcl.nl MCL Harlingen Achlumerdijk 2 8862 AJ Harlingen Telefoon: 0517 - 499 999 www.mcl.nl

HEERENVEEN H

MCL Dialysecentrum Súdhaghe Thialfweg 44 8441 PW Heerenveen Telefoon: (0513) 656680 www.sudhaghe.nl

H Ziekenhuis 1 Verzorgingshuis 2 Gecombineerd Verzorgingshuis/ Verpleeghuis 3 Verpleeghuis/Somatisch 4 Verpleeghuis/Psycho-geriatrisch 5 Verpleeghuis/Somatisch/ Psycho-geriatrisch

Noorderbreedte, persoonlijke zorg en wooncomfort Noorderbreedte Henri Dunantweg 2 8934 AD Leeuwarden Telefoon: 058 - 286 66 66 www.noorderbreedte.eu Zorgcentrum De Batting Achlumerdijk 2 8862 AJ Harlingen Telefoon: 0517 - 499 999 www.debatting.nl Zorgcentrum De Spiker Saltryperlaan 1 8861 VD Harlingen Telefoon: 0517 - 490 250 www.despiker.nl Zorgcentrum De Stilen Longway 2 8881 CN West-Terschelling Telefoon: 0562 - 446 400 www.destilen.nl Zorgcentrum Nij Bethanië Nij Bethanië 1 8851 EJ Tzummarum Telefoon: 0518 - 481 241 www.nijbethanie.nl Zorgcentrum Bornia Herne Borniastraat 40 8934 AD Leeuwarden Telefoon: 058 - 286 56 56 www.borniaherne.nl Zorgcentrum Nieuw Mellens Borniastraat 32 8934 AD Leeuwarden Telefoon: 058 - 288 82 22 www.nieuwmellens.nl Zorgcentrum Abbingahiem Jansoniusstraat 4 8934 BM Leeuwarden Telefoon: 058 - 286 58 58 www.abbingahiem.nl

Zorgcentrum Erasmushiem Trosdravik 2 8935 CK Leeuwarden Telefoon: 058 - 288 15 55 www.erasmushiem.nl Zorgcentrum Nij Friesma Hiem De Waring 6 9001 HZ Grou Telefoon: 0566 - 623 035 www.nijfriesmahiem.nl Zorgcentrum Nieuw Toutenburg Zomerweg 75 9257 ME Noardburgum Telefoon: 0511 - 479 479 www.nieuwtoutenburg.nl Zorgcentrum Meckama State Tsjerk Hiddesstraat 42 9291 AM Kollum Telefoon: 0511 - 457 800 www.meckamastate.nl Zorgcentrum Bennema State Rijksstraatweg 165 9254 DE Hurdegaryp Telefoon: 0511 - 457 900 www.bennemastate.nl Noorderbreedte Thuiszorg Telefoon: 0900 - 280 80 80 www.noorderbreedtethuiszorg.nl Nynke Marowijnestraat 10 Postbus 1292 8900 CG Leeuwarden Telefoon: 058 - 280 30 30 www.nynke.nl Noorderbreedte Expertisecentrum Borniastraat 38 8934 AD Leeuwarden Telefoon: 058 - 286 56 56

1

Jaardocument 2008

jaardocument 2008

2

3

Inhoud

Voorwoord

Voorwoord / Foarwurd

3

6 Jaarrekeningen

Verslag van de Raad van Toezicht

6

Verslag van de medische staf MCL

8

1 Uitgangspunten van dit verslag

9

Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd Geconsolideerde balans per 31 december 2008 Geconsolideerde resultatenrekening over 2008 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2008 Kasstroomoverzicht over 2008 Toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening over 2008

2 Profiel van de organisatie 2.1 Over Zorggroep Noorderbreedte 2.2 Structuur van het concern 2.3 Kerngegevens 2.3.1 Kernactiviteiten 2.3.2 Cliënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten 2.3.3 Werkgebied 2.4 Belanghebbenden

11

3 Governance 3.1 Bestuur en toezicht 3.1.1 Zorgbrede Governance Code 3.1.2 Raad van Bestuur 3.1.3 Raad van Toezicht 3.2 Bedrijfsvoering 3.3 Cliëntenraden

20

4 Beleid, inspanningen en prestaties 4.1 Meerjarenbeleid 4.2 Algemeen beleid 4.3 Algemeen kwaliteitsbeleid 4.4 Kwaliteitsbeleid patiënten en cliënten 4.4.1 Kwaliteit van zorg 4.4.2 Klachten 4.4.3 Toegankelijkheid 4.4.4 Veiligheid 4.5 Kwaliteit medewerkers 4.5.1 Personeelsbeleid 4.5.2 Kwaliteit van werk 4.5.3 Kennis, opleiding en onderzoek 4.6 Samenleving 4.7 Financieel beleid

29

5 De toekomst

55

jaardocument 2008

57

Zorggroep Noorderbreedte Balans per 31 december 2008 Resultatenrekening over 2008 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2008 Mutatieoverzicht materiële vaste activa Onderhanden projecten Langlopende schulden Toelichting op de resultatenrekening Bezoldiging bestuurders en toezichthouders Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens

MCL BV Balans per 31 december 2008 Resultatenrekening over 2008 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2008 Mutatieoverzicht materiële vaste activa Toelichting op de resultatenrekening over 2008



Noorderbreedte BV Balans per 31 december 2008 Resultatenrekening over 2008 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2008 Mutatieoverzicht materiële vaste activa Toelichting op de resultatenrekening over 2008



Bijlagen 127 A Personalia B Promoties en publicaties C Patiëntenbijeenkomsten D Opleidingsplaatsen, opleiders en plaatsvervangend opleiders E Resultaten focusgroepen MCL F Resultaten cliëntenraadpleging Noorderbreedte

De zorg is vaak in het nieuws en helaas niet altijd positief. Veranderingen in beleid en financiering hebben grote gevolgen voor zorg­instellingen in Nederland. Soms zo groot dat het lastig is overeind te blijven. Het stormt in zorgland en dat was ook voor Zorggroep Noorder­breedte in 2008 voelbaar. Neem bijvoorbeeld de ‘opgelegde’ productie­beperking in de thuiszorg met alle gevolgen van dien voor organisatie en personeel. Een ander voorbeeld is de onduidelijkheid over het nieuwe kapitaallastenregime waardoor de financiering van nieuwe bouwprojecten lastiger wordt. En dan zwijgen we nog maar even over de invoering van DBC’s, ZZP’s en de aanbesteding via de WMO. Natuurlijk, al deze ontwikkelingen bieden ook kansen en in het verslagjaar hebben we er weer veel gegrepen. We hebben hard gewerkt aan de 3 K’s: klantgerichtheid, kwaliteit en kostenbewustzijn. In die volgorde, want onze eerste aandacht gaat uit naar de klant. Dat bewijzen onze medewerkers dag in dag uit. Natuurlijk staan ook kwaliteit en kostenbewustzijn hoog op de agenda. Dat maakt ons een zorgbedrijf, - met de nadruk op zorg. Zowel bij Noorderbreedte als bij het MCL zijn er veel initiatieven om de klantgerichtheid te vergroten. Neem de invoering van kleinschalige zorg bij Noorderbreedte, waarbij we de zorg afstemmen op wensen en leefritme van onze klant. Of de opening van een speciale poli­ kliniek voor Huntingtonpatiënten waarmee Noorderbreedte voor­op loopt in Europa. Het project Sensor in het MCL is ook een goed voorbeeld van klantgerichtheid. Een meer gedifferentieerde verpleeg­kundige organisatie is goed voor de continuïteit van zorg en daarmee voor de tevredenheid van patiënten. Ander voorbeelden waaruit klantgerichtheid blijkt: de opening van het Centrum Obesitas Nederland, de uitbreiding van de MRI-capaciteit, het project gast­ vrijheid en het uitbrengen van een speciale gedragscode voor MCLmedewerkers. Deze en andere initiatieven komen uitgebreid aan bod in dit jaardocument.

Dan kwaliteitsontwikkeling. Opnieuw kregen zeven locaties van Noorderbreedte het felbegeerde HKZ-keurmerk, dat brengt het totaal op twaalf, en in het MCL is met kracht gewerkt aan de ontwikkeling van het patiëntveiligheidssysteem. Er waren visitaties en audits, bijvoorbeeld naar het gebruik van medische apparatuur. Ook is veel energie gestoken in opleidingen, stages en hebben we ook herintreders en zij-instromers proberen te interesseren voor werk in onze organisatie. En dat is nodig, want als we de ramingen mogen geloven, zullen we steeds meer moeite moeten doen om aan voldoende gekwalificeerd personeel te komen. Naast prachtig werk hebben we geïnteresseerden nog veel meer te bieden: goede arbeidsvoorwaarden, loopbaanmogelijkheden en een aantrekkelijk gezondheidsbeleid. Als we het over kwaliteit hebben, noemen we nadrukkelijk ook onze Raad van Toezicht. Er is een auditcommissie, die op de cijfers let en een benoemingscommissie, die over vacatures van de Raad van Toezicht en Raad van Bestuur gaat. Daarnaast hebben wij, en dat is bijzonder, een commissie die zich bezighoudt met de ontwikkeling van normen om toezicht te kunnen houden op de kwaliteit van de zorg. En dat past uitstekend bij de toenemende verantwoordelijkheid die Raden van Toezicht hebben. Terugkijkend mogen we tevreden zijn. Daarvoor een speciaal woord van dank aan alle medewerkers. Wij beseffen dat er in deze turbulente tijden veel van hen wordt gevraagd. We zijn blij dat we op ieders inzet, vakmanschap en betrokkenheid kunnen blijven rekenen.

Mr. W.J.G. Blaauw Voorzitter Raad van Bestuur

j a a r d o c u m e n t 2008

4

5 Foarwurd De soarch is faak yn it nijs en spitich genôch net altyd posityf. Feroarings yn beleid en finansiering hawwe grutte gefolgen foar soarchynstellings yn Nederlân. Bytiden sa grut dat it lestich is oerein te bliuwen. It stoarmet yn soarchlân en dat wie ek foar Zorggroep Noorderbreedte yn 2008 te fielen. Nim bygelyks de ‘opleine’ produksje­beheining yn de thússoarch mei allegear gefolgen foar organisaasje en meiwurkers. In oar foarbyld is de ûndúdlikens oer it nije kapitaallêstenrezjym wêrtroch de finansiering fan nije bou­ projekten lestiger wurdt. En dan ha we it noch mar efkes net oer de ynfiering fan DBC’s, ZZP’s en de oanbesteging fia de WMO. Fansels, al dizze ûntwikkelingen biede ek kânsen en yn it ferslachjier ha we der wer in soad grepen. We ha hurd wurke oan de trije K’s: klant­ freonlikens, kwaliteit en kostenbewustwêzen. Yn die folchoarder, want ús earste oandacht giet út nei de klant. Dat bewize ús meiwurkers dei yn dei út. Fansels stean ek kwaliteit en kosten­bewustwêzen heech op de aginda. Dat makket ús in soarchbedriuw – mei de neidruk op soarch. Sawol bij Noorderbreedte as bij it MCL binne der in soad inisjativen om de klantfreonlikens, te fergrutsjen. Nim de ynfiering fan lytsskalige soarch bij Noorderbreedte, dêr’t we de soarch ôfstimme op de winsken en it libbensritme fan ús klant. Of de iepening fan in spesjale polyklinyk foar Huntingtonpasjinten dêr’t Noorderbreedte mei foarop rint yn Europa. It projekt ‘Sensor’ yn it MCL is ek in goed foarbyld fan klantgerichtheid. In mear differensjerre ferpleechkundige organisaasje is goed foar de kontinuïteit fan soarch en dêrmei foar de tefredenens fan pasjinten. Oare foarbylden wêrút klantgerichtheid blykt: de iepening fan it ‘Centrum Obesitas Nederland’, de útwreiding fan de MRI-kapasiteit, it projekt gastfrijens en it útbringen fan in spesjale gedrachskoade foar MCL-meiwurkers. Dizze en oare inisjativen komme útgebreid oan bod yn dit jierdokument.

jaardocument 2008

Dan kwaliteitsûntwikkeling. Sân lokaasjes fan Noorderbreedte krigen it felbegearde HKZ-keurmerk en yn it MCL is hurd wurke oan de ûntwikkeling fan it pasjintfeilichheidssysteem. Der wienen fisitaasjes en audits, bygelyks nei it gebrûk fan medyske apparatuer. Ek is der in soad energy stutsen yn opliedingen, staazjes en ha we ek besocht heryntreders en sydynstreamers te interessearjen foar wurk yn ús organisaasje. En dat is ek nedich, want as wij de roaiings leauwe meie, sille wij hieltyd mear muoite dwaan moatte om oan fol­dwaande kwalifisearre personiel te kommen. Neist prachtich wurk ha wij belangstellenden noch folle mear te bieden: goeie arbeids­ foarwaarden, loopbaanmooglikheden en in oantreklik sûnensbelied. As wij it oer kwaliteit hawwe, neame wij mei klam ek ús Rie fan Tafersjoch. Der is in auditkommisje dy’t op de sifers let en in beneamings­kommisje, dy oer fakatueres fan de Rie fan Tafersjoch en Rie fan Bestjoer giet. Dêrneist ha wij, en dat is bysûnder, in kommisje dy’t har dwaande hâldt mei de ûntwikkeling fan noarmen om tafersjoch hâlde te kinnen op de kwaliteit fan de soarch. En dat past poerbêst bij de tanimmende ferantwurdlikens die Rieden fan Tafersjoch hawwe. As wij werom sjoche meie wij tefreden wêze. Dêrfoar in spesjaal wurd fan tank oan alle meiwurkers. Wij beseffe dat der yn dizze turbulinte tiden in soad fan harren frege wurdt. Wij binnen bliid dat we op de ynset, fakmanskip en belutsenheid fan eltsenien rekkenje bliuwe kinne.

Mr. W.J.G. Blaauw Foarsitter Rie fan Bestjoer

j a a r d o c u m e n t 2008

6

7

Verslag van de Raad van Toezicht In zijn vergadering van 21 april 2009 heeft de Raad van Toezicht het jaardocument en de jaarrekening 2008 van de stichting Zorggroep Noorderbreedte goedgekeurd en definitief vastgesteld. Ernst & Young accountants heeft de jaarrekening gecontroleerd en van een goed­ keurende verklaring voorzien. De Raad van Toezicht is van mening dat het resultaat bevredigend is. Zorggroep Noorderbreedte is financieel gezond. Noorderbreedte en het MCL hebben sluitende meerjarenbegrotingen. Het eigen vermogen van Zorggroep Noorderbreedte en van beide onderdelen voldoet aan de eisen van het Waarborgfonds voor de zorgsector. Die financiële stevigheid is nodig. Door veranderend beleid en de markt­werking in de zorg zullen de financiële risico’s de komende jaren immers blijven toenemen. Als gevolg daarvan zal het eigen vermogen versterkt dienen te worden.

Ook op andere manieren heeft de Raad van Toezicht zich in het verslag­jaar op de hoogte gesteld van ontwikkelingen binnen de organisatie. Zo was een delegatie van de Raad van Toezicht op 30 januari aanwezig bij een vergadering van de ondernemingsraad van Noorderbreedte. Daarnaast heeft de voorzitter van de Raad van Toezicht op 18 september informeel overleg gehad met het dagelijks bestuur van de centrale ondernemingsraad van Zorggroep Noorder­ breedte. Op 25 september was een delegatie van de Raad van Toe­ zicht aanwezig bij een vergadering van de centrale cliëntenraad van Noorder­breedte. Op 30 januari heeft een delegatie van de Raad van Toezicht gesproken met een delegatie van de Raad van Toezicht van Het Friese Land over de stand van zaken rond een eventuele samen­ werking. Op 26 maart heeft de voorzitter een congres over markt­ werking in de zorg bijgewoond. Op 24 november ten slotte was de heer Minderhoud aanwezig bij het symposium ‘Ethiekbeleid MCL’.

Overleg

Auditcommissie

De Raad van Toezicht overlegde in het verslagjaar 2008 zeven keer in aanwezigheid van de Raad van Bestuur en één keer vond een besloten vergadering plaats. In het verslagjaar zijn diverse agendapunten en thema’s besproken, zoals brandveiligheid, samenwerking met Het Friese Land, centrumvorming, ontwikkeling van kleinschalige zorg, de splitsing van de stichting Zorggroep Noorderbreedte in Medisch Centrum Leeuwarden B.V. en Noorderbreedte B.V., de kaderbrief 2009 van Noorderbreedte en de samenwerking van het MCL met zieken­ huis De Tjongerschans in Heerenveen. De kwaliteit van zorg was ook nadrukkelijk punt van bespreking, aan de hand van de rapportages van de betreffende commissie van de Raad van Toezicht. Uiteraard zijn ook de begrotingen van 2008 en 2009 besproken. In de besloten vergadering is het functioneren van de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur aan de orde geweest. Ook de relatie tussen beide raden kwam ter sprake. Een volledig overzicht van de vergaderingen en de daar besproken onderwerpen staat in het hoofdstuk Governance van dit jaar­document.

In de auditcommissie (ingesteld in 2004) hebben vanuit de Raad van Toezicht de heren Baks (vanaf oktober 2006; voorzitter vanaf oktober 2007) en Van Erkelens (vanaf mei 2006) zitting. De commissie houdt toezicht op het financieel beleid en de risicobeheersing van de instelling. De commissie heeft in het verslagjaar drie maal vergaderd in aanwezigheid van de Raad van Bestuur (13 februari, 14 april en 4 december). Onderwerpen van bespreking waren de exploitatie­ begroting 2008 (in aanwezigheid van de controllers de heren Littooy en Van der Valk), de jaarstukken 2007 (in aanwezigheid van de beide controllers en de accountants) en de exploitatie­begroting 2009 (in aanwezigheid van de heer Littooy). Op 25 april vond een gesprek plaats met de accountant, zonder de Raad van Bestuur en de controllers.

Ook is elke vergadering gesproken over de ontwikkelingen binnen het MCL en Noorderbreedte. Dit gebeurde aan de hand van de mededelingen van de Raad van Bestuur die als bijlage bij de vergader­ stukken zijn gevoegd en zo nodig ter vergadering zijn aangevuld. Daarnaast stonden ook mededelingen vanuit de diverse commissies van de Raad van Toezicht op de agenda. De voorzitter van de Raad van Toezicht heeft zo’n tien keer informeel gesproken met de voor­ zitter van de Raad van Bestuur.

jaardocument 2008

Remuneratie- en benoemingscommissie De remuneratie- en benoemingscommissie (ingesteld in 2004) is samen­­gesteld uit de volgende leden van de Raad van Toezicht: de heren Ybema (vanaf mei 2004; voorzitter tot 1 januari 2008) en Griffioen (vanaf juni 2007; voorzitter per 1 januari 2008). Deze commissie adviseert de Raad van Toezicht op het gebied van selectie, benoemingen en beloning van leden van de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur. In het verslagjaar heeft de commissie tweemaal formeel vergaderd in aanwezigheid van de voorzitter van de Raad van Bestuur (25 april en 10 december). Daarnaast hadden de commissie­­leden regelmatig onderling contact. Belangrijke punten van bespreking waren de uittredingsregeling van de voorzitter van de Raad van Bestuur, de onder­handelingen met vrijgevestigd specialisten en de vacatures die per 1 juli 2009 zullen ontstaan in de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur. Ook is de besloten vergadering van de Raad van Toezicht over het functioneren van de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur van 15 december in de commissie voorbereid.

Commissie Toezicht Kwaliteit van de Zorg

Dank

De commissie Toezicht Kwaliteit van de Zorg is ingesteld in 2006. De commissie adviseert de Raad van Toezicht over het uitvoeren van de verant­woordelijkheden op het gebied van toezicht op de kwaliteit van de zorg. De commissie is samengesteld uit twee leden van de Raad van Toezicht, te weten de heer Minderhoud (voorzitter) en mevrouw Zomer. De commissie heeft in 2008 tweemaal vergaderd, in aanwezigheid van de heren Van Eijndhoven en Lettink (Raad van Bestuur), Van der Broek (coördinator kwaliteit MCL), mw. J. Meindersma (beleidsmedewerker medische staf MCL) en dhr. M.C. Kirchner (directeur Noorderbreedte). Besproken zijn onder andere de rapportages 2007 van Noorderbreedte en MCL en de concept jaar­ verslagen van Zorggroep Noorderbreedte en de medische staf. Verder is uitgebreid gesproken over de verantwoordelijkheid van de Raad van Toezicht, Raad van Bestuur en medische staf voor de kwaliteit van zorg en heeft de commissie gesproken met diverse verant­ woordelijken voor de kwaliteit binnen Noorder­breedte en het MCL. Op 12 december had de commissie overleg met de voorzitter van de medische staf.

De Raad van Toezicht kijkt met waardering terug op de behaalde resultaten van 2008. Daarom tot slot een woord van dank aan alle medewerkers die zich hiervoor hebben ingezet.

Drs. G. Ybema, voorzitter Raad van Toezicht Zorggroep Noorderbreedte

Samenstelling Raad van Toezicht Na een periode van 10 jaar zal de heer Minderhoud in 2009 afscheid nemen als lid van de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht spreekt langs deze weg alvast zijn waardering uit voor zijn deskundigheid, inzet en betrokkenheid.

Samenstelling Raad van Bestuur De heer Van Eijndhoven, lid van de Raad van Bestuur heeft eind 2008 aangegeven gebruik te willen maken van de OBU. Hij zal op 1 juli 2009 uit de Raad van Bestuur vertrekken. De heer Van Eijndhoven werd in 1994 lid van de Raad van Bestuur van Zorggroep Noorderbreedte. Met veel waardering kijken we terug op wat er onder zijn leiding is bereikt. Er kwamen beeldbepalende, grote bouwprojecten tot stand: de concentratie en nieuwbouw van het MCL in Leeuwarden, de samen­ voeging van Dukdalf en het ziekenhuis van Harlingen tot één locatie, en verschillende andere bouwprojecten. De laatste tijd heeft de heer Van Eijndhoven zich vooral ingezet voor het hartcentrum en diverse kwaliteits­­projecten binnen de organisatie. De heer Van Eijndhoven zal worden opgevolgd door de heer Littooy, thans directeur Financiën en Informatievoorziening MCL, tevens controller van Zorggroep Noorderbreedte. De Raad van Toezicht dankt de leden van de Raad van Bestuur die ook in het verslagjaar op een persoonlijke en integere manier hun werk hebben gedaan. De samenwerking is goed en evenwichtig geweest, waar­bij de leden elkaar steeds goed hebben aangevuld. Naar de mening van de Raad van Toezicht is er in het verslagjaar op geen enkele wijze sprake geweest van belangenverstrengeling tussen leden van de Raad van Bestuur en de organisatie.

j a a r d o c u m e n t 2008

8

9

Verslag van de medische staf MCL De medische staf in het MCL stelt zichzelf twee hoofddoelen: patiënten krijgen nu en in de toekomst topzorg geboden en de leden van de medische staf zien hun belangen binnen het MCL goed behartigd. Werken aan de kwaliteit en veiligheid in de zorg is speerpunt in het beleid van de medische staf in het MCL. Het goed functioneren van de vakgroepen en de individuele specialisten is volgens de medische staf een belangrijke voorwaarde voor die kwaliteit. In januari 2007 werd gestart met de uitvoering van een systeem van interne visitatie van vakgroepen en in december 2008 is de eerste ronde geheel volgens plan voltooid. Daar zijn we trots op! Ook het functioneren van individuele specialisten zal voortaan worden geëvalueerd. In november 2008 stelde de Rompstaf een plan hiervoor vast. Daarnaast werd over drie interne audits gerapporteerd aan Directie MCL en Rompstaf en werden verbeterplannen vastgesteld en in uitvoering genomen. Zorg in het MCL als STZ-ziekenhuis onderscheidt zich volgens de medische staf door enerzijds voortdurend nieuwe diagnostische en behandelmogelijkheden te realiseren, anderzijds door voortdurend te werken aan kwaliteit en veiligheid in de zorg. Veilige zorg voor patiënten met complexe ziektebeelden vraagt veel overleg in multidisciplinaire teams binnen het ziekenhuis en met andere zorgverleners in de keten. De medische staf stimuleert deze ontwikkelingen en dringt aan op het creëren van goede randvoorwaarden zoals ICT. De voortschrijdende ontwikkelingen op het gebied van de ICT bieden mogelijkheden voor verbetering van kwaliteit en veiligheid. Daarom heeft de medische staf in 2008 drie leden tijdelijk gedeeltelijk vrijgesteld om de inhoud van een basis-EPD te ontwikkelen en is meegewerkt aan het maken van afspraken over het elektronisch verwijzen door huisartsen. Per 1 januari 2009 kunnen huisartsen patiënten elektronisch verwijzen. De veranderingen in de ‘markt’ van de zorg vragen ook oplettendheid van vakgroepen en centra. Het Klinisch Chemisch Laboratorium (KCL) en de klinisch chemici hebben zich actief voorbereid op de toenemende concurrentie en met succes strategische allianties gezocht in Noord-Nederland. Verschillende medisch-inhoudelijke vernieuwingen werden door vakgroepen voortvarend ter hand genomen. Zo werd het Centrum voor Obesitas Nederland geopend, start per 1 januari 2009 een alcoholpoli voor jongeren en plaatsten de interventiecardiologen nieuwe hartkleppen via de buikslagader.

jaardocument 2008

Om in de toekomst topzorg te kunnen bieden is opleiding van artsen en specialisten nu hard nodig. Ook wetenschappelijk onderzoek nu is van belang voor de kwaliteit van zorg in de verdere toekomst. De medische staf besprak het opleidings- en wetenschapsbeleid in 2008 meerdere malen in het overleg met de directie MCL. Het creëren van de noodzakelijk randvoorwaarden was eveneens een punt van regelmatig overleg. De positie van de medische staf in het ziekenhuis wordt voor een belangrijk deel bepaald door de wijze waarop de medische staf de functionele belangen van de leden behartigt. Hiervoor is een transparante besluitvormingsstructuur nodig, leden worden op verschillende momenten en manieren bij inhoudelijke vraagstukken betrokken, formele en informele besprekingen en ontmoetingen worden in een goede mix aangeboden. Het bestuur medische staf MCL (BMS) bestuurt de vereniging. Het BMS informeerde de Rompstaf maandelijks over de ingenomen standpunten en besprak belangrijke strategische keuzes vooraf in de vergaderingen. Om de coherentie binnen de medische staf te bewaken werd in oktober besloten de maandelijkse vergaderingen van de Rompstaf, waarvoor ook de leden van de directie MCL worden uitgenodigd, vooraf te laten gaan door een bijeenkomst van uitsluitend (net) gemandateerde vertegenwoordigers van de vakgroepen en het BMS. Het is inmiddels een traditie geworden: de leden van de medische staf en de directie MCL ontmoeten elkaar eens in de twee jaar op meerdaagse werkconferenties en discussiëren over het medisch beleid, kwaliteit en de onderlinge relatie. In maart 2008 namen ruim 120 leden van de medische staf en alle leden van de directie MCL deel aan deze conferenties.

1 Uitgangspunten van dit verslag

Mw. E. van Pinxteren - Nagler Voorzitter bestuur medische staf MCL

Jaarverslag medische staf op www.mcl.nl/jaarverslag

j a a r d o c u m e n t 2008

10

11

Voor u ligt het Jaardocument van Zorggroep Noorderbreedte. De verslaglegging volgt net als voorgaande jaren de indeling van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Daarnaast biedt het extra informatie. Zo is een aparte paragraaf gewijd aan onze inspanningen en resultaten op het gebied van opleiding en onderzoek. Ook gaat het verslag in een apart hoofdstuk in op toekomstige ontwikkelingen en beleid. Waar mogelijk en zinvol confronteren we de behaalde resultaten met doelen voor 2008 zoals die in de kaderbrief van het MCL en het activiteitenplan van Noorderbreedte staan. De periode van verslaggeving is verslagjaar 2008 (lopend vanaf 1 januari tot en met 31 december). Dit Jaardocument doet verslag over de stichting Zorggroep Noorderbreedte en de beide onderdelen Medisch Centrum Leeuwarden (hierna: MCL) en Noorderbreedte, persoonlijk zorg en wooncomfort (hierna: Noorderbreedte). De gevraagde informatie wordt in principe verstrekt op concernniveau en waar nodig op het niveau van de onderdelen. Naast het maatschappelijk verslag (hoofdstukken 1 tot en met 4), bestaat dit Jaardocument uit de Jaarrekening (hoofdstuk 6) en de feitelijke gegevens in de webenquête DigiMV. Een aantal tabellen uit DigiMV is daar waar relevant in de lopende tekst van het maatschappelijk verslag opgenomen. De integrale versie van DigiMV maakt geen onderdeel uit van dit papieren verslag, maar is in te zien op onze speciale jaarverslagpagina op internet: www.znb.nl/jaarverslag. Daar zijn ook de andere jaarverslagen te vinden waar in dit Jaardocument naar wordt verwezen, zoals het jaarverslag van de medische staf, het milieujaarverslag en het jaarverslag medezeggenschap.

2 Profiel van de organisatie

Wij benadrukken dat de inhoud van dit concernjaarverslag voldoet aan de eisen die uit het oogpunt van good governance aan onze instelling worden gesteld. Uitgangspunt hierbij zijn de ‘eisen’ die het stramien ‘Jaarverantwoording zorginstelling 2008’ van het ministerie van VWS aan de jaarverslaglegging stelt. Bovendien hebben we de inhoud van het Jaardocument getoetst aan de criteria uit de ‘vragenlijst Corporate Governance zorginstellingen jaarverslag 2007’ van Ernst & Young.

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

12

13

2.1 Over Zorggroep Noorderbreedte Zorggroep Noorderbreedte verleent ziekenhuiszorg (onderdeel MCL) en verzorging, verpleging en thuiszorg (onderdeel Noorderbreedte) aan inwoners van Friesland.

multifunctionele centra met een divers aanbod van voorzieningen. Daarnaast wordt (kleinschalige) verpleeghuiszorg geboden aan mensen die intensieve zorg nodig hebben.

2.2 Structuur van het concern

ALGEMENE IDENTIFICATIEGEGEVENS structuur Naam rechtspersoon

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Adres

Henri Dunantweg 2

Postcode

8934 AD

Plaats

Leeuwarden

Telefoonnummer

(058) 286 66 66

Identificatienummer(s) NZa

MCL: 010-206 Noorderbreedte: 650/8137

Nummer Kamer van Koophandel

01079054

E-mailadres

[email protected]

Internetpagina

www.znb.nl

Algemeen Vanaf 1 januari 2008 is de stichting Zorggroep Noorderbreedte 100% aandeelhouder van de MCL BV en de Noorderbreedte BV. Elk onderdeel heeft een eigen directie. Boven de directie staat de Raad van Bestuur die bestaat uit drie leden. Een Raad van Toezicht, bestaande uit zes leden, houdt toezicht op de Raad van Bestuur. Controllers op het gebied van financiën, sociale zaken en ICT ondersteunen de Raad van Bestuur. Een overzicht van de aan Zorggroep Noorderbreedte gelieerde entiteiten staat in onderstaand kader.

tevens lid van de Raad van Bestuur. De directie Noorderbreedte vormt samen met de controller Noorderbreedte, de manager HRM en de directiesecretaris, het Directieoverleg Noorderbreedte (DNB). Bedrijven en afdelingen Enkele bedrijven en afdelingen werken voor de gehele organisatie. Het gaat om het Facilitair Bedrijf (FB), Personeel en Organisatie (P&O), Informatie en Administratie (DIA) en Voorlichting en Communicatie (V&C).

Organogram znb

Vastgoedbedrijf Alle activiteiten op het gebied van vastgoed komen samen in een apart Vastgoedbedrijf. Het Vastgoedbedrijf houdt zich als regieorganisatie bezig met vastgoedontwikkeling, huisvestingsadvies, projecten, vastgoedbeheer, huur-verhuur, veiligheid (bedrijfshulpverlening), onderhoud en services.

Stichting ZNB

Raad van Toezicht Social control Financial control

Raad van Bestuur

De Stichting Zorggroep Noorderbreedte is 100% aandeelhouder van MCL BV en Noorderbreedte BV. mcl BV Het MCL staat in het hart van de zorg. Het MCL is een centrum voor medisch specialistische zorg, waar alle kwalitatief hoogwaardige vormen van diagnostiek, behandeling en verpleging beschikbaar zijn op basis van de meest moderne inzichten. Medici en medewerkers zijn gedreven om op een deskundige manier de beste zorg te verlenen. Aandacht voor de patiënt staat daarbij centraal. Teamwork, vaak in multidisciplinaire teams, maakt goede zorg mogelijk. Het MCL is innovatief en investeert in de nieuwste medische ontwikkelingen. Daarbij ligt, naast professioneel handelen, het accent op zorglogistiek. Het MCL verleent uitstekende basiszorg voor de patiënten in het verzorgingsgebied. Deze zorg is klantgericht en van een aantoonbaar kwalitatief hoog niveau. Daarnaast neemt het MCL voor de gehele provincie Friesland een plaats in tussen het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en de andere Friese ziekenhuizen. Dit komt tot uitdrukking in een aantal regionale (top-)functies, subspecialisaties, multidisciplinaire samenwerkingsverbanden en niet in de laatste plaats in aandacht voor onderwijs en onderzoek. Het MCL is lid van de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Het MCL biedt ziekenhuiszorg op twee locaties: in Leeuwarden en in Harlingen. Ook zijn er dialysecentra in Heerenveen en Kollum (in voorbereiding). Het MCL is in 2007 geaccrediteerd door het Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen (NIAZ). noorderbreedte BV Leven zoals u gewend bent. Dat is in vijf woorden de missie van Noorderbreedte persoonlijke zorg en wooncomfort. Noorderbreedte omvat twaalf zorgcentra in Noord-Fryslân, Noorderbreedte Thuiszorg, woonvormen voor bijzondere doelgroepen en serviceorganisatie Nynke. Vanuit de zorgcentra wordt zorg en service geboden aan mensen uit de wijk of dorp. Ze maken steeds vaker deel uit van

AAN ZORGGROEP NOORDERBREEDTE GELIEERDE ENTITEITEN

Directie MCL B.V.

Voorlichting en Communicatie

Medische Staf

Stg. Klinisch Chemisch Laboratorium (KCL) Stg. Trombosedienst Friesland Noord KCL BioAnalys BV MCL Lease 1997 BV

OR

MCL Lease 1998 BV

VAR

MCL Lease 1999 BV

Cliëntenraad

Stg. Hermes Stg. Maaltijdservice voor Senioren

Centrale Cliëntenraad

Stg. Woonservice Senioren

OR

Stg. Onroerendgoed Exploitaite Noorderbreedte Stg. Erasmushiem Woningen Centrum voor Obestitas Nederland BV

Auletius Instituut Vastgoedbedrijf

Fase BV

P&O Facilitair Bedrijf DIA

MCL De directie van ziekenhuis MCL bestaat uit zeven leden. De zorg is georganiseerd in centra. In elk centrum is de zorg voor een bepaalde patiëntencategorie ondergebracht. Centrummanager en gemandateerd specialist geven leiding aan de kliniek en polikliniek. Alle centra vallen onder een van de twee onderdelen ‘beschouwende vakken’ of ‘snijdende vakken’. De derde ‘poot’ wordt gevormd door het Medisch Facilitair Bedrijf (MFB). De drie onderdelen worden geleid door drie directeuren die weer leiding geven aan de centrummanagers binnen hun eigen onderdeel. Naast deze drie directeuren, bestaat de directie uit twee leden van de Raad van Bestuur, een lid van de medische staf/praktiserend specialist en de directeur Informatie & Administratie. Noorderbreedte De directie van Noorderbreedte bestaat uit drie leden. De voorzitter is

P&C HRM

Beschouwende vakken

Snijdende vakken

MFB

Locaties

Expertisecentrum

Centrum

Centrum

Centrum

Centrum

Sector

Locatie

Locatie

Locatie

Centrum

Centrum

Centrum

Centrum

Sector

Locatie

Locatie

Locatie

Centrum

Centrum

Centrum

Centrum

Sector

Locatie

Locatie

Locatie

Locatie

Locatie

Locatie

Medische Staf: de medisch specialist in de directie zit op voordracht van de Medische Staf zonder last of ruggespraak; DIA = Dienst Informatie en Administratie; MFB = Medisch Facilitair Bedrijf, omvat tevens ICT; P&C = Planning en Control; P&O = Personeel en Organisatie. COR = Centrale Ondernemingsraad; OR = Ondernemingsraad; VAR = Verpleegkundige Adviesraad.

jaardocument 2008

COR

Directie Noorderbreedte B.V.

j a a r d o c u m e n t 2008

Thuiszorg

Klantenservice

14

15

Medezeggenschapsstructuur Medewerkers De formele vertegenwoordiging van het personeel is geregeld op concernniveau (centrale ondernemingsraad - COR), op het niveau van de onderliggende directies (twee ondernemingsraden - OR) en op het niveau van de locaties, diensten en bedrijven van MCL en Noorderbreedte (15 onderdeelscommissies - OC, waarvan 12 voor Noorderbreedte en drie voor het MCL). De COR bestaat uit 6 gekozen OR-leden, 3 uit elke OR. De taakverdeling en werkwijze van de ondernemingsraad (OR) ligt vast in een reglement. Verder beschikt de OR over een eigen budget binnen de begroting van de instelling. De Raad van Bestuur heeft een periodiek overleg met de COR. Daarnaast is er overleg met de Raad van Toezicht (zie 3.1.3). De volgende onderwerpen zijn in 2008 aan de orde gekomen:

MCL

• Nucleaire geneeskunde

Productie

Aantal

• Salarisbeleid

• Oogheelkunde

• Aantal in verslagjaar geopende DBC’s

211.167

• Besluiten directie MCL

• Orthopedie

• Waarvan DBC-GGZ in PAAZ en PUK

• Beleid MCL Harlingen

• Plastische chirurgie

• Waarvan medisch specialistische zorg, uitgesplitst in:

• Roosterbeleidsregels

• Pulmologie

• Aantal in A-segment (tarieven NZa)

• Uurtarief/kostenverrekening medisch specialisten

• Psychiatrie

• Aantal in B-segment (vrije prijzen)

• Besmettingsrisico

• Radiodiagnostiek

• Aantal in verslagjaar gesloten DBC’s

• Samenwerking met De Tjongerschans

• Radiotherapie

• Waarvan DBC-GGZ in PAAZ en PUK

• Samenwerkingsverband met aantal ziekenhuizen in Nederland

• Reumatologie

• Waarvan medisch-specialistische zorg, uitgesplitst in:

• Jaarverslag loopbaanadviescentrum

• Revalidatie

• Aantal in A-segment (tarieven NZa)

190.435

• Tuberculosebeleid

• Urologie

• Aantal in B-segment (vrije prijzen)

20.457

• Jaarlijkse functioneringsgesprekken medewerkers

• Vaatchirurgie

• Aantal in verslagjaar aan verzekeraar in rekening gebrachte

73.024

• verloskunde

Daar waar nodig is instemming of een positief advies verkregen.

• Overig

waaronder verrichtingen op verzoek van de eerste lijn

Noorderbreedte

• Aantal in verslagjaar uitgevoerde operatieve verrichtingen

• Verzuimcijfers en gezondheidsbeleid • Wijziging en invoering van diverse richtlijnen en procedures voor het personeel

2.3.1 Kernactiviteiten

• Samenwerking met ondernemingsraad van het Klinisch Chemisch

MCL

Laboratorium

• Aantal klinische opnamen exclusief interne overnamen in

27.835

verslagjaar

• Verpleging

• Waarvan opnamen in PAAZ en PUK

• Ondersteunende begeleiding

• Aantal ontslagen patiënten in verslagjaar

• Activerende begeleiding

• Aantal eerste polikliniekbezoeken in verslagjaar

• Behandeling

• Waarvan eerste poliklinische contacten in PAAZ en PUK

• Verblijf op grond van de AWBZ

• Aantal overige polikliniekbezoeken in verslagjaar

28.153 144.399 233.621

• Waarvan overige poliklinische contacten in PAAZ en PUK

• Stappenplan juridische herstructurering ZNB; uitvoering personeelsbeleid na

Typering

splitsing

37.692

in curatieve zorg exclusief GGZ-DBC’s in PAAZ en PUK • Persoonlijke verzorging

2.3 Kerngegevens

• Productiecijfers

7.090

overige trajecten en verrichtingen

AWBZ functies

Algemeen • Financiële rapportages

27.137 210.892

overige en ondersteunende producten – O(V)P’s –, • Aantal in verslagjaar aan verzekeraar in rekening gebrachte

Patiënten en cliënten Patiënten en cliënten zijn vertegenwoordigd door cliëntenraden. Meer hierover in 3.3.

184.030

• Sourcingsstrategie

• Algemeen Ziekenhuis

• Sociaal plan outsourcing

• Zelfstandig Behandelcentrum (ZBC)

• Aantal dagverplegingsdagen (normaal en zwaar) of

Overige AWBZ prestaties • Advies, instructie en voorlichting

23.726

deeltijdbehandelingen in verslagjaar • Waarvan psychiatrische deeltijdbehandelingen in PAAZ en PUK • Aantal klinische verpleegdagen in verslagjaar (inclusief

• Beleidsnotitie Vastgoedbedrijf

167.788

verkeerde bed)

• Bedrijfsfitness • Wijziging spaarreglement

Bijzondere concernonderdelen

• Veiligheidsbeleid

• Apotheek

• Personeelsinformatiesysteem

Doelgroepen cliënten AWBZ-zorg • Somatische aandoening of beperking • Psychogeriatrische aandoening of beperking

• Waarvan klinische verpleegdagen in PAAZ en PUK • Waarvan verkeerde-bed-dagen

Personeel

• Brandveiligheid/Bedrijfshulpverlening • Structuur medezeggenschap 2009 - 2011

Specialismen

• Medezeggenschap FaSe BV

• Anesthesiologie

• Aantal personeelsleden in loondienst exclusief medisch

2.3.2 Cliënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengst

• Aantal FTE personeelsleden in loondienst exclusief medisch

Noorderbreedte

• Cardiologie

MCL Kerngegevens productie, capaciteit, personeel en

• Reorganisatie thuiszorg

• Dermatologie

opbrengsten

• Evaluatie kleinschalige zorg

• Gynaecologie

• Overgang naar CAO VV&T

• Hematologie

• Activiteitenplan Noorderbreedte 2008

• Interne geneeskunde

• Rapportages regiegroepen

• Kaakchirurgie

• Voedingsorganisatie Noorderbreedte

• Keel-, Neus en Oorheelkunde

• Innovatieve projecten

• Kindergeneeskunde

• Nieuw Toutenburg: plan van aanpak Tango; evaluatie eerste fase deconcentratie

• Klinische oncologie

• Opleidingsjaarplan 2008

• Maag- darm, leverziekte

• Invoering Zorgzwaartepakketten

• Mondziekten

• Beleid positionering verpleeghuisartsen Noorderbreedte

• Nefrologie

• Kadernota 2009

• Neurologie

• Jaarverslag onafhankelijke klachtenbemiddeling Noorderbreedte

• Neurochirurgie

• Evaluatie functie locatiemanager

• Nierziekten

jaardocument 2008

2.831 2.107,3

specialisten per einde verslagjaar • Aantal medische specialisten (loondienst + inhuur + vrij

175

beroep) per einde verslagjaar • Aantal FTE medische specialisten (loondienst + inhuur + vrij

Capaciteit • Aantal beschikbare bedden/plaatsen voor klinische capaciteit en dag/deeltijdbehandeling per einde verslagjaar • Waarvan plaatsen voor psychiatrische deeltijdbehandeling • Waarvan PAAZ- en PUK-bedden

Aantal

specialisten per einde verslagjaar

• Algemene heelkunde • Cardiochirurgie

3.907

Aantal

163,91

beroep) per einde verslagjaar

700

Bedrijfsopbrengsten

Bedrag in euro’s

• Totaal bedrijfsopbrengsten verslagjaar

€ 226.614.682

• Waarvan wettelijk budget voor aanvaardbare kosten

€ 161.831.616

• Waarvan overige bedrijfsopbrengsten 48

j a a r d o c u m e n t 2008

€ 64.783.066

16

17 Noorderbreedte

Capaciteit per locatie • Aantal beschikbare bedden

Personeel hulp bij het huishouden Aantal personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar

700

• Waarvan bedden voor hartbewaking

20

• Waarvan bedden voor intensive care met mogelijkheid voor

16

Kerngegevens productie, capaciteit, personeel en opbrengsten

Aantal FTE personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar

Cliënten

Totaal bedrijfsopbrengsten in verslagjaar

3,0

Bedrijfsopbrengsten hulp bij het huishouden

beademing • Waarvan bedden voor intensive care zonder mogelijkheid

6

voor beademing

• Aantal intramurale cliënten per einde verslagjaar

Spoedeisende hulp per locatie

• Aantal cliënten dagactiviteiten per einde verslagjaar

344

• Aantal extramurale cliënten exclusief cliënten

820

2.3.3 Werkgebied

• Excellente zorg in het MCL • Onderzoeksrapportage naar aanleiding van de OK-brand in Almelo • Onderhandelingen met collectief van vrijgevestigden over uurtarief en kostenverrekeningen • Ontwikkelingen in de thuiszorg • Stand van zaken beddenverdeelplan • Stand van zaken ziekenhuisverplaatste zorg • Samenwerking laboratoria Martini, Isala en MCL • Aanpak vermijdbare sterfte in het MCL

dagactiviteiten per einde verslagjaar

Capaciteit

• De afdeling spoedeisende hulp is een 7x24-uursafdeling van minimaal het basis ziekenhuisniveau, zoals omschreven door het Bouwcollege in de

• Aantal beschikbare plaatsen met AWBZ-verblijf per einde

uitvoeringstoets gewenste ziekenhuisspreiding, eerste tranche 14 januari 2002

1.420

verslagjaar

(rapport nr. 520).

Productie • Aantal intramurale verzorgingsdagen in verslagjaar

255.066

• Aantal intramurale verpleegdagen in verslagjaar

253.252

Vergunningen op grond van artikel 2 Wet bijzondere medische verrichtingen

• Aantal dagdelen dagactiviteiten in verslagjaar

• Transplantaties

• Aantal uren extramurale productie in verslagjaar (exclusief

Niertransplantatie

Nee

Harttransplantatie

Nee

Longtransplantatie

Nee

Levertransplantatie

Nee

Pancreastransplantatie

Nee

• Aantal personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar

Transplantatie van de dunne

Nee

• Aantal FTE personeelsleden in loondienst per einde

darm

Zorggroep Noorderbreedte richt zich van oudsher op patiënten en cliënten in de noordelijke helft van Friesland. Mede door de toe­ genomen marktwerking in de zorg, zijn de grenzen van het werk­ gebied opgeschoven. Het werkgebied beslaat inmiddels de hele provincie. Het MCL richt zich met het aanbod van specialistische zorg zelfs op patiënten van daarbuiten. Noorderbreedte biedt AWBZ- en WMO-zorg in de zorgkantoorregio Friesland.

74.444 149.305

2.4 Belanghebbenden

dagactiviteiten)

Interne belanghebbenden 1.971 1.215,8

Nee

Medewerkers Bij de Zorggroep werken ongeveer 5.000 medewerkers. Zij worden vertegenwoordigd door ondernemingsraden op diverse niveau’s. Meer hierover in 2.2.

Bedrijfsopbrengsten

stamceltransplantaties Transplantatie van de eilandjes

Nee

van Langerhans • Radiotherapie

Nee

• Bijzondere neurochirurgie

Nee Openhartoperatie (OHO)

• Totaal bedrijfsopbrengsten in verslagjaar

€ 96.151.058

• Waarvan wettelijk budget voor aanvaardbare kosten

€ 90.714.551

• Waarvan overige bedrijfsopbrengsten

€ 5.436.507

Patiënten en cliënten Patiënten en cliënten zijn vertegenwoordigd door cliëntenraden. Meer hierover in 3.3. Ook in 2008 zijn diverse voorlichtingsbijeenkomsten voor en focusgroepen met patiënten georganiseerd (zie bijlage C + E).

Ja

Kerngegevens hulp bij het huishouden (Wmo)

Automatic implantable cardiovertor defibrillator (AICD) Ritmechirurgie

Ja Nee

Percutane transluminale coronaire angioplastiek (PTCA)

Ja

Cliënten hulp bij het huishouden

Aantal/bedrag

Aantal cliënten per einde verslagjaar

593

Aantal cliënten over het gehele verslagjaar (afgesloten

812

• Klinisch genetisch onderzoek en erfelijkheidsadvisering

Nee

trajecten plus cliënten die per einde verslagjaar nog hulp

• In vitro fertilisatie (IVF)

Nee

ontvangen)

• Neonatale intensive care unit (NICU)

Nee

Productie hulp bij het huishouden Aantal uren productie in verslagjaar

87.802

Aanwijzingen op grond van artikel 8 Wet bijzondere medische verrichtingen op 31 december

• Waarvan via persoonsgebonden budget • Waarvan alleen huishoudelijke hulp (HH1)

63.763 24.039

• Pediatrische intensive care unit (PICU)

Nee

• Waarvan organisatie van huishouding (HH2)

• Hemofiliebehandeling

Nee

• Waarvan huishoudelijke hulp bij ontregelde huishouding

• Traumazorg

Nee

• Pijnrevalidatie en revalidatietechnologie

Nee Ja

• Cochleaire implantaties

Nee

• Uitnameteams orgaandonatie

Nee

jaardocument 2008

In maart en april zijn opnieuw drie werkconferenties georganiseerd. Doel is het contact tussen specialisten onderling en tussen de medische staf en de directie te versterken. Inhoudelijke thema’s waren: • efficiëntie in de zorg; • de nieuwe functioneringssystematiek ‘Individueel Functioneren Medisch Specialisten’ (IFMS); • patiëntveiligheid en • de veranderende financiering en het effect hiervan op de verhouding tussen de medische staf en de directie. De opkomst was groter dan ooit: in totaal bezochten 120 specialisten en de voltallige directie de conferenties.

Personeel

verslagjaar

Haematopoëtische

• HIV-behandelcentra (Humaan immunodeficiëntie virus)

€ 1.407.698

1.429

• MCL Leeuwarden beschikt over een afdeling spoedeisende hulp

• Hartchirurgie

5

0

0

(HH3) • Waarvan overig

0

Medische staf De vereniging medische staf bestaat uit de medisch specialisten die in het MCL werken. Het bestuur van de medische staf (BMS) overlegt maandelijks met de directie van het MCL, vooral over het ziekenhuis­ beleid op strategisch niveau. Ook hebben de voorzitter en vicevoorzitter van de directie wekelijks een informeel gesprek gevoerd met de voorzitter van de medische staf. In beide overleggen is ook aandacht voor de kwaliteit van het functioneren van vakgroepen en individuele medisch specialisten. Daarnaast heeft het bestuur van de medische staf maandelijks informeel overleg met de heer H.R. Pasma, praktiserend medisch specialist in de directie MCL. De medische staf brengt jaarlijks een eigen jaarverslag uit. De belangrijkste onder­ werpen die in het verslagjaar met de medische staf zijn besproken: • Juridische herstructurering van de Zorggroep Noorderbreedte • Samenwerking met Friese ziekenhuizen • Elektronisch patiëntendossier • Voorbereiden elektronisch verwijzen • Jaardocument 2007 • Managementinformatiebeleid • Financieel kader 2009

Verpleegkundigen De verpleegkundige adviesraad (VAR) is een onafhankelijk advies­ orgaan, dat professionele belangen van de verpleegkundigen behartigt en een bijdrage levert aan de beleidsontwikkeling binnen het MCL. De directie van het MCL overlegt regelmatig met deze vertegen­woordiging van verpleegkundigen over het ziekenhuisbeleid en over diverse ontwikkelingen in het vak van verpleegkundige. Ook organiseert de VAR verschillende activiteiten, symposia en bijeen­komsten voor verpleegkundigen. De VAR heeft in 2008 onder andere aandacht besteed aan ontwikkelingen op het gebied van patiëntveiligheid en het project Sensor. Ook heeft de VAR het symposium ‘Doorbreek de rituelen’ bijgewoond. Dit symposium over onnodige handelingen in de zorg werd georganiseerd door het Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging. De VAR heeft dit onderwerp in het ziekenhuis onder de aandacht gebracht.   Externe belanghebbenden Verwijzers Op allerlei manieren is in 2008 geïnvesteerd in een goede relatie met verwijzers, bijvoorbeeld door hen op de hoogte te houden van actuele ontwikkelingen via de speciale relatiebladen ‘Extra’ (MCL) en ‘Breedbeeld’ (Noorderbreedte). Verder gingen in 2008 de nieuwe websites van Zorggroep Noorderbreedte, MCL en Noorderbreedte online. Ook zijn in 2008 scholingsavonden georganiseerd voor mede­ werkers van huisartsenpraktijken en tandartsassistenten. Verder is in april een klinische les georganiseerd voor huisartsen over over­ gewicht bij kinderen. Een andere belangrijke ontwikkeling in de relatie tussen ziekenhuis en huisartsen is het digitaal verwijzen via

j a a r d o c u m e n t 2008

18

19

de internetapplicatie ZorgDomein. Meer hierover in 4.2. Het bestuur van de medische staf en de directie van het MCL hebben in 2008 twee keer overleg gehad met de Commissie Noord van de Friese Huisartsen Vereniging. Op de agenda stonden onder andere punten als digitale communicatie, onderzoek naar huisartsentevredenheid en de ontwikkeling van MCL Harlingen.

Doelstelling o.b.v. Kader­ brief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

Het MCL beschouwt huisartsen

Op allerlei manieren is

en andere 1e lijns verwijzers als

in 2008 geïnvesteerd in

belangrijke klanten. Gezorgd

een goede relatie met

wordt voor goede afstemming en

verwijzers: relatiebladen,

betrokkenheid door raad­pleging en

scholing en overleg.

+

gezamenlijke activiteiten.

Regionale ziekenhuizen Daarnaast onderhoudt het MCL ook contact met de andere zieken­ huizen in Friesland in Heerenveen, Dokkum, Sneek en Drachten. Zo verzorgt het MCL de coördinatie en een gedeelte van het onderwijs voor co-assistenten voor De Tjongerschans, het Antonius Ziekenhuis en Nij Smellinge, die elk twaalf co-assistenten hebben. De afdeling Voor­lichting en Communicatie van het MCL ontwikkelde en coördineerde bovendien de regionale campagne voor het gebruik van het burger­­servicenummer (BSN) in de zorg. UMCG Belangrijke partner voor het MCL is het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Het MCL werkt op diverse terreinen met dit zieken­­huis samen, bijvoorbeeld bij de hoofdhalsoncologie en in de afdeling post intensive care/high care neonatologie. Sinds 1995 bestaat de affiliatie met het MCL. Onderwijs en opleiding Ook op het gebied van onderwijs is het UMCG een belangrijke partner voor het MCL. Het MCL verzorgt in samenwerking met het UMCG de opleiding van arts-assistenten die in opleiding zijn tot medisch specialist. Andere samenwerkingsverbanden op het gebied van onder­­­­wijs en opleiding zijn die met de Technische Universiteit Twente, hoge­­­scholen, ROC’s (bijvoorbeeld bij het opzetten van opleidings­ afdelingen) en – last but not least – met de andere opleidings­zieken­ huizen in Nederland in de vereniging Samenwerkende Top­klinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). In de zogenoemde Onderwijs- en Opleidingsregio Noord- en Oost-Nederland (OOR N&O) werkt het UMCG samen met een aantal regionale ziekenhuizen, waar­onder het MCL aan onderwijs voor studenten geneeskunde en AIOS. Daar­ naast werkt het MCL als opleidingsziekenhuis samen met de Friese ziekenhuizen in het Regionaal Ondersteunend Onderwijs voor Satelliet­­ziekenhuizen (ROOS).

jaardocument 2008

Wonen en zorg Het verplaatsen van zorg naar wijken en dorpen en het scheiden van wonen en zorg brengt nieuwe partners in beeld. Zo ook het aan­besteden van huishoudelijke zorg in het kader van de WMO. Gemeenten bijvoorbeeld. Verder hebben ook woningstichtingen, project­ontwikkelaars, welzijnsorganisaties, wijkverenigingen, ouderenbonden, zorg­­organisaties, patiënten- en cliëntenorganisaties en allerlei dienst­verlenende organisaties in meer of minder mate belang bij Noorder­breedte. Te noemen zijn: De Beukelaar, GGZ Friesland, Interzorg, Palet, Samenzorg, Zienn, Stichting Skewiel Trynwâlden, Talant, Talma Sions­berg, Tellens, Thuiszorg De Friese Wouden, Thuiszorg Het Friese Land, Zorgkwadrant, Ziekenhuizen, Alzheimer stichting Friesland, lokale huisartsen­verenigingen en apothekers in werkgebied, WoonFriesland, de Bouw­vereniging Harlingen, Welkom, Nieuw Wonen Friesland, Phanos, Woningstichting Kollumer­land, Stichting Te Plak, CIZ, Zorgnet, gemeenten en organisaties voor ouderenwelzijn in het werkgebied en de Stichting Maaltijd­voorziening.

aangeboden, waarvan het grootste gedeelte in verschillende media is geplaatst of aanleiding gaf tot een perscontact. Verder is Zorg­ belang Fryslân te noemen. Deze organisatie behartigt de belangen van patiënten en andere zorgvragers in de provincie. Bovendien voert Zorgbelang in samenwerking met het MCL jaarlijks focusgroepen uit (zie pagina 36). Uiteraard is ook de samenleving als geheel een belang­hebbende van de Zorggroep (zie hoofdstuk 4).

Palliatief Netwerk Noordwest Friesland Noorderbreedte en MCL maken deel uit van het Palliatief Netwerk Noord­west Friesland. Doel van het netwerk is om in de regio draagvlak en ketenzorg te organiseren voor palliatieve zorg. Voorbeelden van initiatieven van dit netwerk zijn: een palliatief adviesteam, scholing en een jaarlijks terugkerend symposium. Regionetwerk Zorg Noorderbreedte heeft in 2008 een samenwerking voorbereid met regionale zorgorganisaties in Huizen, Borne, Warmond, Terborg, Groenlo, Winschoten, Zevenbergen, Heerlen en Assen. Doel van de samen­werking is de krachten te bundelen, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie, wetenschappelijk onderzoek, ICT en gezamenlijke inkoop. Er is nadrukkelijk geen intentie tot fusie. De partners behouden hun lokale en regionale herkenbaarheid en binding. De samen­werking zal in 2009 worden bekrachtigd. Landelijk Dementieprogramma In totaal 22 zorgaanbieders, waaronder Noorderbreedte, werken samen in de koploperregio Ketenzorg Dementie Friesland, vervolg op het landelijk Dementieprogramma. In vier deelprojecten is gewerkt aan het gezamenlijk verbeteren van de dienstverlening aan mensen met dementie en hun verzorgers, het bevorderen van samenhang en samen­werking en een betere afstemming op de vraag. De resultaten zijn in november 2008 gepresenteerd. Overig Andere belangrijke externe belanghebbenden voor Zorggroep Noorder­­breedte zijn bijvoorbeeld overheden, zorgverzekeraars, kapitaal­­verschaffers en toezichthouders. Minister Klink liet zich tijdens een bezoek aan het MCL op 3 april informeren over de nieuwste ontwikkeling op medisch-technologisch gebied. Ook de pers en media zijn belangrijke externe belanghebbenden. In 2008 zijn door de afdeling Voorlichting en Communicatie 170 persberichten aan de pers

j a a r d o c u m e n t 2008

20

21 3.1 Bestuur en toezicht 3.1.1 Zorgbrede Governance Code Stichting Zorggroep Noorderbreedte en de onderdelen MCL BV en Noorderbreedte BV hebben elk hun eigen statuten. Daarnaast beschikt de stichting Zorggroep Noorderbreedte over de volgende reglementen: • Reglement Raad van Bestuur • Reglement Raad van Toezicht • Profielschets Raad van Toezicht • Reglement Auditcommissie • Reglement Remuneratie- en Benoemingscommissie • Reglement Commissie Toezicht Kwaliteit van de Zorg • Regeling melding misstanden (‘klokkeluidersregeling’) Alle statuten en reglementen zijn in de loop der jaren aangepast aan de code Health Care Governance, de Nederlandse Corporate Governancecode (code Tabaksblat) en de NVZ Governance Code. In 2006 en 2007 zijn de statuten en reglementen Raad van Bestuur en Raad van Toezicht aangepast aan de Zorgbrede Governance Code. Ook zijn de statuten in 2007 aangepast in verband met de Wet Toelating Zorginstellingen en de Wet Medezeggenschap Cliëntenraden. In 2008 zijn de statuten opnieuw aangepast als gevolg van de overdracht van een deel van het vermogen van de stichting Zorggroep Noorderbreedte aan de twee BV’s. Ook hebben beide verkrijgende vennootschappen eigen statuten gekregen. Alle statuten en reglementen zijn via de website van de Zorggroep te downloaden (www.znb.nl).

3 Governance

Gedragscode voor medewerkers Sinds 2008 beschikt het MCL over een integrale gedragscode voor medewerkers. Noorderbreedte heeft nog geen eigen formele gedragscode, maar volgt de landelijke beroepscode voor de verpleging. Bovendien is in het verslagjaar naar aanleiding van een conferentie een ‘value statement’ gepubliceerd. Meer hierover in 4.4.1.

3.1.2 Raad van Bestuur De Raad van Bestuur bestaat uit drie leden en is voor onbepaalde tijd benoemd door de Raad van Toezicht. Agendapunten In principe vinden wekelijks vergaderingen plaats, zo nodig met gasten om onderwerpen toe te lichten. In 2008 is een breed scala aan onderwerpen besproken:

VASTE AGENDAPUNTEN • Verslagen vergaderingen directie en managementteam MCL • Verslagen vergaderingen directie Noorderbreedte • Overzichten personele en materiële kosten en opbrengsten • Ziekteverzuimoverzichten • Financiële rapportages • Rapportages DBC registratie en facturering

ALGEMEEN • Managementletter 2007 Ernst & Young • Begrotingen 2008 en 2009

Slechts op drie punten wijken de statuten en reglementen af van de Zorgbrede Governance Code: • De zittingsperiode van de leden van de Raad van Toezicht. Hier wordt de code Tabaksblat gevolgd. Deze code staat twee maal een verlenging van de termijn van vier jaar toe. • De dialoog met belanghebbenden. Het is niet nodig in de statuten en reglementen apart beleid te formuleren over de dialoog met belanghebbenden. Zorggroep Noorderbreedte is een transparante organisatie. Er is voldoende mogelijkheid voor stakeholders om te reageren. Achteraf wordt verantwoording afgelegd over genomen besluiten. • Periodiek wisselen van de externe accountant. Ook op dit punt wordt de code Tabaksblat gevolgd. Periodieke wisseling van de persoon is noodzakelijk.

• Jaarverslag/jaardocument 2007 • Samenwerking met thuiszorg Het Friese Land • Risicobeheer • Ketenzorg tussen MCL en Noorderbreedte • Voorbereiding van en punten naar aanleiding van vergaderingen Raad van Toezicht/commissies van de Raad van Toezicht • Personele zaken directeuren, locatiemanagers, medisch specialisten • Brandveiligheid/bedrijfshulpverlening locaties ZNB • Juridische herstructurering: statutenwijziging stichting ZNB; afsplitsing stichting ZNB; oprichting MCL B.V. en Noorderbreedte B.V.; procuratie • Juridische procedure bouw De Batting (installaties) • Goedkeuring diverse richtlijnen arbeidsvoorwaarden personeel • MCL Harlingen / De Batting – lange termijnvisie • Vastgoed ZNB • Intranet

Enquêterecht Het enquêterecht (het recht om een verzoek in te dienen bij het Gerechtshof Amsterdam om onderzoek te doen naar de gang van zaken bij het MCL of Noorderbreedte) is statutair toegekend aan Zorgbelang Fryslân. De overeenkomst tussen Zorggroep Noorderbreedte en Zorgbelang is begin 2008 ondertekend. Daarnaast is het recht ook toegekend aan de medische staf van het MCL.

jaardocument 2008

• Samenwerking in Nationaal Programma Ouderenzorg • Convenant medezeggenschap • Ondernemersfonds Leeuwarden/OZB

j a a r d o c u m e n t 2008

22

23 Samenstelling Raad van Toezicht (31 december 2008)

Samenstelling Raad van Bestuur (31 december 2008) Naam

Bestuursfunctie

Nevenfuncties

Naam

Profiel / aandachts­gebied

(Neven)functies

De heer mr. W.J.G. Blaauw

Voorzitter Raad van Bestuur

• Voorzitter bestuur Stichting Klinisch Chemisch Laboratorium (KCL)

De heer drs. G. Ybema (voorzitter) -

Publieke sector; politiek

• Procesmanagementactiviteiten

Zorggroep Noorderbreedte

• Voorzitter bestuur Stichting Trombose­dienst Friesland Noordwest

Eerste benoeming in 2003;

• Voorzitter Consultatief Orgaan Friese Taal

• Lid Adviescommissie Besturing en Bekostiging van de Nederlandse Vereniging van

herbenoemd in 2007

• Voorzitter Stichting Fair Wear Foundation • Voorzitter Stichting Friese Havendagen editie 2008

Ziekenhuizen (NVZ) • Lid Commissie Cure Instellingen van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)

• Voorzitter Waarborgcommissie Stichting Certificering VBO Makelaar

• Voorzitter bestuur Stichting Hermes

• Voorzitter Zorg Innovatie Forum

• Lid Raad van Commissarissen FaSe BV

• Voorzitter Raad van Toezicht Ventus Groep BV

• Voorzitter bestuur Stichting Onroerend­goed Exploitatie Noorderbreedte

• Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Westholland Foreign Investment Agency • Voorzitter Raad van Toezicht Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

De heer dr. ir. J.H.M. van Eijndhoven

Lid Raad van Bestuur Zorggroep

• Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Laboratorium voor de Volksgezondheid in Friesland

• Voorzitter Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten

Noorderbreedte

• Secretaris/penningmeester Raad van Toezicht Stichting Klinisch Chemisch Laboratorium (KCL)

• Lid internationale Raad van Commissarissen van ARCADIS NV

• Lid bestuur Schisisstichting Friesland

• Lid Raad van Commissarissen van NV NUON

• Lid bestuur Medirisk

• Lid Raad van Toezicht van ROC Friese Poort

• Lid bestuur Stichting Hermes

• Lid Raad van Commissarissen Cordis Europa N.V.

• Lid bestuur Stichting Onroerendgoed Exploitatie Noorderbreedte

De heer ir. J.B.A. Lettink MPM

• Rentmeester Ritske Boelema Gasthuis

De heer drs. C. Griffioen RA

Bedrijfsleven;

• Lid financiële commissie Samen­werkende Topklinische opleidings­Ziekenhuizen (STZ)

(vice-voorzitter) - Eerste benoeming

financieel-economisch

• Voorzitter veiligheidsnetwerk 2 Samen­werkende Topklinische opleidings­Ziekenhuizen (STZ)

in 2000, herbenoemd in 2004,

Nevenfuncties:

herbenoemd in 2008 voor 2 jaar met

• Vice-voorzitter Raad van Commissarissen en voorzitter Auditcommissie NV Nederlandse

Lid Raad van Bestuur Zorg­groep

• Voorzitter bestuur stichting Maaltijdvoorziening voor Senioren

daarna wederom mogelijkheid van

Noorderbreedte

• Voorzitter bestuur stichting Woonservice Senioren

herbenoeming voor 2 jaar

Voormalige hoofdfunctie: • Lid Raad van Bestuur en CFO Koninklijke KPN NV

Gasunie • Vice-voorzitter Raad van Commissarissen en voorzitter Auditcommissie Tennet BV

• Voorzitter bestuur Stichting Erasmus­hiem Woningen

• Vice-voorzitter Raad van Commissarissen Berenschot Holding BV

• Lid adviescommissie Planning en Bouw van Actiz

• Lid Raad van Commissarissen en voorzitter Auditcommissie Kas Bank NV • Adviseur Lid Raad van Bestuur Deloitte De heer ir. P.A.E. van Erkelens

Noorderbreedte, persoonlijke zorg en wooncomfort • Overgang personeel Noorderbreedte van CAO-Z naar CAO VV&T • Activiteitenplan 2008 Noorderbreedte • Herontwikkeling/nieuwbouw Erasmushiem, Nij Friesmahiem en De Stilen • Bouw Haarsmahus in Sint Annaparochie • Invoering zorgzwaartebekostiging (ZZP’s) • Beleid thuiszorg en ziekenhuisverplaatste zorg in relatie tot het MCL • Consequenties overheveling AWBZ-activiteiten naar Zorgverzekeringswet • Landelijk Dementie Programma • Kadernota 2009 • Uitbreiding capaciteit intramurale zorg

MCL • Verkenning samenwerking met ziekenhuis De Tjongerschans

Taken, beloning en vertrekregeling Op de taken, verantwoordelijkheden en werkzaamheden van de Raad van Bestuur is het Reglement Raad van Bestuur van toepassing. Belang­rijke elementen van de regeling zijn bijvoorbeeld: organisatie van de vergaderingen en besluitvorming, waarneming en vacature, neven­functies en belangenverstrengeling, medezeggenschap, informatie­­voorziening, deskundigheid en functioneren. Er is een beleid voor de beloning van de leden van de Raad van Bestuur. Toelichting op dit beleid en de hoogte en samenstelling van de beloning zijn opgenomen in de jaarrekening. Ook is met de drie bestuurders een vertrekregeling overeen­gekomen, die vastligt in hun arbeidsovereenkomst. Hierbij is aansluiting gezocht bij de kantonrechters­formule zoals die gold ten tijde van het sluiten van de arbeidsovereenkomst, met dien verstande dat minimaal 1 en maximaal 3 jaarsalarissen kunnen worden uitgekeerd.

• Verkenning samenwerking met aantal ziekenhuizen in het land • Bezoeken Inspectie voor de Gezondheidszorg • Vloer hoofdgang MCL – juridische procedure • Ziekenhuispsychiatrie / somatisch psychiatrisch centrum MCL • Pijncentrum MCL • Nieuwe kapitaallastenregeling • Productieafspraken met de zorgverzekeraars • Veiligheidmanagementsysteem • Aanpassingen parkeergarage

Samenwerking De samenwerking tussen de leden van de Raad van Bestuur is gebaseerd op de taakverdeling en aandachtsgebieden die in de aanstellings­documenten en in het Reglement Raad van Bestuur staan. De Raad van Bestuur kijkt jaarlijks in een evaluatieverslag terug op de besproken onderwerpen en de wijze waarop overleg en besluit­ vorming heeft plaatsgevonden. De onderlinge samenwerking in 2008 is goed en even­wichtig geweest. Alle besluit­vorming heeft in consensus plaatsgevonden.

Huidige functie: • Dijkgraaf Wetterskip Fryslân

2006

Nevenfuncties: • Lid College Toelating Bestrijdings­middelen • Lid Raad van Commissarissen Rova afvalverwerking Zwolle • Lid Raad van Commissarissen Reststoffenunie Nieuwegein

De heer prof. dr. J.M. Minderhoud

Professionele organisatie;

Voormalige hoofdfunctie:

- Eerste benoeming in 1999,

zorginhoudeljk

• Hoogleraar Neurologie RUG/hoofd afdeling Neurologie AZG (thans: UMCG)

Mevrouw mr. drs. M.J. Zomer -

Benoemd op voordracht van

Huidige functie:

Eerste benoeming in 2006

de cliëntenraden; juridische

• Senior secretaris Gerechtshof Leeuwarden

herbenoemd in 2003, herbenoemd in 2007 en aftredend in 2009

achtergrond De heer H.P.S. Baks - Eerste

• Uurtarief en kostenverrekening vrijgevestigd specialisten

Publieke sector

(secretaris) - Eerste benoeming in

benoeming in 2006

Publieke sector

• Partner Bestuur en Management Consultants (BMC) • Adviseur Hevo BV (TBI Holding) • Lid Raad van Advies Sanofi-Aventis • Bestuurslid NPCF • Lid Raad van Toezicht stichting Topaz • Voorzitter Raad van Toezicht Stichtig Roges • Lid denktank Ministerie VWS • Lid landelijke begeleidingscommissie GGZ • Lid Raad van Toezicht a.i. Stichting IJsselmeer Ziekenhuizen (op verzoek overheden)

• Situatie De Sionsberg, Dokkum

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

24

25

3.1.3 Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van Zorggroep Noorderbreedte bestaat uit zes leden (zie kader). De leden zijn benoemd voor een periode van vier jaar, met de mogelijkheid om deze termijn twee keer te verlengen. (Her)benoeming gebeurt op basis van een profielschets die openbaar is. De Raad van Toezicht is zo samengesteld dat een goede verdeling van deskundigheden en aandachtsgebieden over de toezichthouders is gewaarborgd (zie kader). Tenminste één toezichthouder beschikt over financiële kennis (de heer Griffioen) en één toezichthouder over kennis van zorg (de heer Minderhoud).

Taken Op de taken, verantwoordelijkheden en werkzaamheden van de Raad van Toezicht is het Reglement Raad van Toezicht van toepassing. De Raad van Toezicht: • draagt in elk geval zorg voor een goed functionerende Raad van Bestuur en een goed functionerend intern toezicht; • functioneert als adviseur en klankbord voor de Raad van Bestuur; • houdt integraal toezicht op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene zaken binnen de stichting en • keurt strategische beslissingen van de Raad van Bestuur goed. Bij de uitoefening van zijn taken baseert de Raad van Toezicht zich mede op informatie die verkregen is van de Raad van Bestuur. De Raad van Toezicht heeft daarnaast het recht zelf informatie op te vragen. Functioneren en beloning De Raad van Toezicht evalueert periodiek het eigen functioneren en houdt jaarlijks functioneringsgesprekken met de leden van de Raad van Bestuur. De leden zijn onafhankelijk en hebben op geen enkele wijze belang bij de stichting. Er is een beleid voor de beloning van de leden van de Raad van Toezicht. In 2008 is het vergoedingenbeleid geëvalueerd. Afgesproken is de honorering voor de voorzitter en leden in 2009 niet te veranderen. Toelichting op het beloningsbeleid en de hoogte en samenstelling van de beloning zijn opgenomen in de jaarrekening. Agendapunten De Raad van Toezicht overlegde in het verslagjaar 2008 zeven keer in aanwezigheid van de Raad van Bestuur en één keer vond een besloten vergadering plaats. In het verslagjaar zijn de volgende agendapunten en thema’s besproken:

Datum (2008)

Aanwezig

Besproken

18-02

• RvT: Baks, Van Erkelens,

• Begrotingen 2008 (in aanwezigheid

• RvT: Baks, Van Erkelens,

Griffioen, Minderhoud,

van de beide controllers de heren P.

Griffioen, Minderhoud,

Littooy en T. van der Valk)

Ybema, mw. Zomer,

Ybema, mw. Zomer, • RvB: Blaauw, Van Eijndhoven, Lettink

Aanwezig

Besproken

13-12

BESLOTEN vergadering

• Functioneren Raad van Toezicht aan de hand van een checklist • Functioneren Raad van Bestuur/ voorbereiden functionerings­ gesprekken van maart 2009 (aan de

ª Brandveiligheid binnen de

hand van de checklist)

Zorggroep • Samenwerking met Het Friese Land

• Relatie Raad van Toezicht en Raad

• Presentatie centrumorganisatie

• Evaluatie vergoedingen.

van Bestuur 04-03

• RvT: Baks, Van Erkelens, Griffioen, Minderhoud,

MCL door mw. M. Schonewille

Afgesproken wordt de honorering

Ybema, mw. Zomer,

(directeur beschouwende vakken),

voor de voorzitter en leden in 2009

M. Schram (directeur snijdende

niet te veranderen

• RvB: Blaauw, Lettink

vakken), W.J.M. Lenglet (directeur medisch facilitair bedrijf ), P. Littooy (directeur DIA) en mw. G.E. Fukur, directiesecretaris

Voor de overige gegevens van de Raad van Toezicht verwijzen we naar het verslag van de Raad van Toezicht (zie pagina 6).

• arbeidsmarktontwikkelingen of • mogelijke gevolgen van negatieve berichtgeving. Op allerlei manieren proberen het MCL en Noorderbreedte risico’s te voorkomen en te beperken. Risicomanagement is een integraal onderdeel van de ‘reguliere’ bedrijfsvoering en is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van directies, centra, locaties en afdelingen. Zo monitort de afdeling P&O de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en ontwikkelt beleid om jonge talenten aan de organisatie te binden. Er is een speciaal gezondheidsbeleid om medewerkers gezond , gemotiveerd en met plezier aan het werk te laten zijn en blijven. Het MCL beschikt over twee ombudsfunctionarissen waar patiënten terecht kunnen met hun klachten, ongenoegens en onvrede. Diverse kwaliteitssystemen – zoals NIAZ en HKZ – borgen de kwaliteit van zorg en dienstverlening. De afdeling hygiëne en infectiepreventie (H&IP) voert het hygiëne- en infectiepreventiebeleid uit. De afdeling V&C voert het communicatie­beleid uit. Op deze en andere voorbeelden gaat dit jaardocument in hoofdstuk 4 nader in.

• Presentatie kleinschalige zorg: door mw. C. Duijndam (directeur Noorderbreedte) 21-04

• RvT: Baks, Van Erkelens, Griffioen, Minderhoud, Ybema, mw. Zomer, • RvB: Blaauw, Van

• Jaarrekening 2007 (in aanwezigheid van beide controllers en de accountants) • Concept jaardocument 2007

Eijndhoven, Lettink 19-05

• RvT: Baks, Van Erkelens,

• Splitsing stichting Zorggroep

Griffioen, Minderhoud,

Noorderbreedte in Medisch

Ybema, mw. Zomer,

Centrum Leeuwarden B.V.

• RvB: Blaauw, Van Eijndhoven

en Noorderbreedte B.V. (in aanwezigheid van de heren Baarsma van Deloitte en Littooy)

18-09

• RvT: Baks, Van Erkelens,

• Afsplitsing stichting Zorggroep

Griffioen, Minderhoud,

Noorderbreedte en voorstel tot

Ybema, mw. Zomer,

algehele wijziging van de statuten

• RvB: Blaauw, Van

14-10

van de stichting

Eijndhoven, Lettink

• Kaderbrief 2009 Noorderbreedte

• RvT: Baks, Van Erkelens,

• Rapportage commissie toezicht

Griffioen, Ybema, mw. Zomer, • RvB: Blaauw, Van Eijndhoven, Lettink

kwaliteit van de zorg

13-12

onderhandelingen over uurtarief en kostenverrekeningen met

• RvT: Baks, Van Erkelens,

• Begrotingen 2009 (in aanwezigheid

Griffioen, Minderhoud,

van de beide controllers de heren P.

Ybema, mw. Zomer, • RvB: Blaauw, Van Eijndhoven, Lettink

3.2 Bedrijfsvoering Planning en control Bij Zorggroep Noorderbreedte liggen de verantwoordelijkheden zo

laag mogelijk in de organisatie (bij de centra, locaties en afdelingen). Deze decentrale besturingsfilosofie vraagt om het stellen van kaders vooraf en controle van prestaties achteraf. De planning- en controle­ cyclus - vormgegeven als een zogenoemde ‘PDCA-cyclus’ – is gericht op het beheersen, bewaken en verbeteren van beleid, processen en activiteiten. Het is een in tijd gestructureerd en cyclisch proces van plannen maken, uitvoeren, evalueren en bijstellen. De cyclus begint met kaderbrieven en meerjarige beleids­plannen. Deze plannen worden bijvoorbeeld uitgewerkt in beleids­plannen, activiteiten­ plannen en werkplannen per centrum, locatie en afdeling. Financiële verantwoording van de plannen krijgt de vorm van (meerjaren) begrotingen en de jaarrekening. Evaluatie en bijstelling van de plannen vindt plaats aan de hand van periodieke rapportages (per trimester en maand). Belangrijke documenten zijn voor iedereen toegankelijk via het geautomatiseerde document­beheer­systeem Quality On-Line. Ook zijn er systemen voor management­­­­­­informatie. Verder hanteren de centra van het MCL zo­genoemde ‘kwaliteits­ kaarten’ waarop de belangrijkste stuur­informatie staat (zie pagina 34).

• Stand van zaken

vrijgevestigd specialisten

Littooy en T. van der Valk) • Stand van zaken samenwerking MCL met De Tjongerschans in Heerenveen

jaardocument 2008

Datum (2008)

Risico’s Zowel het MCL als Noorderbreedte krijgen met onzekerheden te maken die een risico kunnen vormen voor de continuïteit van het (zorg)proces of kunnen leiden tot imagoschade. Beide organisaties lopen bijvoorbeeld risico’s door: • incidenten, klachten en claims; • infecties en besmettingen; • (veranderende) financiering en regelgeving; • toepassing van ICT in de zorg; • activiteiten van andere zorgaanbieders;

Compliance risicomanagement Om in control te zijn en te blijven is het van belang het totaal aan risico’s voor de gehele organisatie te beschrijven en te beheersen. Het is met andere woorden nodig om te weten welke risico’s de organisatie loopt en hoe groot die risico’s zijn. Door de mogelijke risico’s vervolgens af te zetten tegen de strategie van de organisatie, kan effectief worden aangegeven welke risico’s het grootst zijn en wat er nodig is om ze te beheersen. De beschrijving en beheersing van risico’s, compliance risicomanagement, staat hoog op de agenda van de Raad van Bestuur. De risico’s zijn de afgelopen jaren gedetailleerd beschreven in de notitie ‘Risicobeheersing Zorggroep Noorder­­breedte’. In 2008 is bovendien opdracht verstrekt aan een extern bureau om een complianceprogramma op te zetten en te implementeren. In het eerste kwartaal van 2009 komt dit bureau met een voorstel. Uiteraard bespreekt de Raad van Bestuur ontwikkelingen op risico­gebieden met de Raad van Toezicht. De audit­commissie houdt bovendien toezicht op het financieel beleid en de risicobeheersing van de instelling. Financiële risico’s Door de introductie van ‘nieuwe’ financieringssystemen in de zorg – bijvoorbeeld DBC’s, ZZP’s en aanbesteding via de WMO – zijn de opbrengsten sterk afhankelijk van feitelijke productie en de ‘gunning’ van overheden. Om eventuele tegenvallers te kunnen opvangen, is een ‘buffer’ nodig in de vorm van voldoende eigen vermogen. Daarbij komt nog dat de kosten van het vastgoed in toenemende mate onderdeel van de kostprijs worden en zullen moeten worden terug­­­verdiend via de DBC’s en ZZP’s. Dit heeft gevolgen voor het risico­­profiel en daarmee voor de ontwikkeling van het eigen vermogen. Om zicht te krijgen en te houden op de ontwikkeling van het eigen vermogen op de middellange termijn, stellen MCL en Noorderbreedte meerjarenbegrotingen op. Die begrotingen zijn gebaseerd op risicoprofielen die periodiek worden bijgesteld.

j a a r d o c u m e n t 2008

26

27

Risico’s vastgoed Het bouwregime voor de cure is in 2008 afgeschaft. In 2009 volgt het bouwregime voor de care. Het afschaffen van het vergunningenstelsel (en daarmee van de vergoeding van kapitaallasten) brengt grote risico’s met zich mee voor de financiering van nieuwbouwplannen van MCL en Noorderbreedte. Wat de gevolgen precies zijn, is nog niet helemaal duidelijk. Wel is duidelijk dat zowel de productie op langere termijn als de exploitatie van vastgoed belangrijke criteria worden bij het besluit al dan niet te gaan bouwen. Omdat het lastig is een betrouwbare prognose te geven van de productieontwikkeling op langere termijn en de waardeontwikkeling van het vastgoed, wordt het steeds moeilijker om de financiering van nieuwbouwplannen, zeker in tijden van financiële crisis, overtuigend te onderbouwen. Om de risico’s te beheersen, worden onder andere de volgende maatregelen genomen: • er wordt een duidelijke relatie gelegd tussen huisvesting en productie door bij het formuleren van vastgoedbeleid uit te gaan van de visie van Corporate Real Estate Management (CREM). De beleidsvisies van MCL en Noorderbreedte worden vertaald naar masterplannen, meerjarenonderhoudsplannen, functionele plannen, business-cases en investerings- en exploitatiescenario’s; • om een kostendekkende exploitatie van vastgoed mogelijk te maken, wordt meer en meer gekeken naar multifunctionele en commerciële toepassingen van gebouwen (denk aan multi­ functionele centra bij Noorderbreedte); • bouwplannen worden onderbouwd door een kosten-baten-analyse (business-cases en investerings- en exploitatiescenario’s) die inzicht biedt in investeringen en opbrengsten; • voor Noorderbreedte is een ‘ingroeimodel’ ontwikkeld waarbij de stap wordt gemaakt naar samenhang tussen het masterplan, het meerjarenonderhoudsplan (MJOP), functioneel plan en exploitatie. Een volgende stap is de koppeling met ZZP’s; • in samenwerking met DIA wordt gewerkt aan het plannings­ instrument vastgoed (PIV), dat de relatie legt tussen de kosten van huisvesting en de productie (DBC en ZZP). Informatiebeveiliging De Zorggroep wil voldoen aan de norm NEN 7510. Wie voldoet aan die norm, geeft aan zijn informatiebeveiliging goed op orde te hebben. Dat betekent dat de informatie onder alle omstandigheden bereikbaar is en de vertrouwelijkheid van informatie gewaarborgd blijft. Het MCL heeft in 2008 diverse audits uitgevoerd naar de informatie­veiligheid van systemen en procedures. Op basis daar­van is de regelgeving verder aangescherpt. Verder is in 2008 voor­­­onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor autorisatie en authenticatie. Wie mag waarbij en volgens welke procedure? Ook is het plan van aanpak voorbereid dat in 2009 zal worden uitgevoerd. Bij Noorderbreedte zijn er geen specifieke acties ondernomen, maar is de NEN 7510 norm integraal onderdeel van de introductie van het elektronisch cliëntendossier (ECD) vanaf 2009. Ook is het plan ‘Bewust­­wording rond informatie­veiligheid’ verschenen. Dit plan wil medewerkers bewust maken van het belang van een adequate informatie­ beveiliging en van de rol die ze daar zelf bij kunnen spelen.

jaardocument 2008

Integrale veiligheid en calamiteiten Mede door een aantal recente incidenten in instellingen voor gezond­ heids­zorg, staat (brand)veiligheid hoog op de agenda. In 2008 is op verzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg voor het MCL een plan van aanpak gemaakt in de vorm van het Intern Calamiteiten Plan (ICP) en een veiligheidsplan. Onderdeel van het veiligheidsplan is een aantal verbeterplannen. Veiligheid was ook het thema van de startdag van het Vastgoedbedrijf (VGB). Verder is in 2008 een expertisegroep veilig­heid ingesteld. Ook wordt de samenwerking met het UMCG gezocht voor verdere stappen in risico-beheer installaties. Door het VGB is een intern calamiteitenmeldpunt gestart. Doel is de drempel van incident­meldingen te verlagen. Op 6 oktober 2008 heeft het Medisch Centrum Leeuwarden te kampen gehad met een ernstige stroomstoring. De ‘kritische’ afdelingen zoals Intensive Care, spoedeisende hulp en hartbewaking in het MCL hebben geen last gehad van de stroomuitval. Er is op geen enkel moment een gevaarlijke situatie voor patiënten ontstaan. Op zondag 12 oktober 2008 werd in het MCL de jaarlijkse noodstroomtest gehouden. Deze test verliep volledig zoals gepland, waarmee werd aan­­­getoond dat de elektrische installatie in het MCL aan de eisen voldoet. (Brand)veiligheid en bedrijfshulpverlening Een speciale afdeling van het Vastgoedbedrijf, de KAM-groep (KAM staat voor Kwaliteit, Arbo en Milieu), houdt zich bezig met de opbouw en instandhouding van een parate organisatie voor bedrijfs­hulp­ verlening (BHV). De afdeling coördineert alle acties rond milieu, kwaliteit, gevaarlijke stoffen en integrale brandveiligheid (waaronder BHV). De KAM-groep ondersteunt afdelingen en locaties zowel beleids­­­matig (KAM-coördinator) als operationeel (hoofd BHV, docent BHV en projectmedewerker brandveiligheid). In 2008 is de KAM-groep begonnen met de uitvoering van het integrale brandveiligheidsplan met onder andere de volgende resultaten: • Medio 2008 zijn het hoofd-BHV en een nieuwe docent BHV aangesteld. • Met het vaststellen van de notitie integrale (brand)veiligheid door de directies MCL en Noorderbreedte is ook duidelijk geworden wie bestuurlijk verantwoordelijkheid is voor (brand)veiligheid. De aandachtsdirecteuren van MCL en Noorderbreedte zijn voorzitter van de stuurgroepen BHV. De KAM-groep neemt deel aan deze stuurgroepen. • Nagenoeg alle medewerkers van MCL en Noorderbreedte hebben in 2008 een BHV-training gevolg. Voor de komende jaren wordt verder gewerkt aan de hand van opleidingsoefenplannen en mogelijk de inzet van e-learning. • Voor de locaties van Noorderbreedte en een aantal kritische afdelingen van het MCL zijn risico-inventarisaties (RI&E’s) en ontruimings­plannen gemaakt. In diverse fases wordt geoefend op de afdelingen en met de brandweer. • De bouwtechnische brandveiligheid van de locaties van MCL en Noorderbreedte zullen met een gericht investeringsprogramma worden opgewaardeerd. • Voor het MCL is in 2008 de gebruiksvergunning verkregen. De

gebruiks­vergunning geeft voorschriften voor het beperken van de kans op brand, het beperken van de gevolgen van brand en het vluchten uit een gebouw bij brand. Daarnaast wordt er voor gezorgd dat alle locaties van Noorderbreedte aan de voorwaarden van de gebruiksvergunningen blijven voldoen. • Voor een integrale aanpak van veiligheid wordt samenwerking gezocht met gemeenten en brandweer. In 2009 zal door de KAMgroep verder gewerkt worden aan continuïteitsplannen.

Aan de cliëntenraad zijn in 2008 de volgende zaken voor advies voorgelegd: Aanvraag

Advies

• MCL Harlingen (voorgenomen

• Positief onder voorwaarden:

besluit om de OK en de OKgerelateerde dagbehandeling te sluiten)

- Behouden poli-functie Harlingen en indien mogelijk uitbreiding hiervan. - Ontwikkeling lange termijnvisie MCL Harlingen.

Doelstelling o.b.v. Kaderbrief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

De ontwikkeling van het Vastgoed­

Vastgoedbedrijf is in 2008

+

bedrijf wordt met voortvarendheid

formeel gestart.

- Waarborgen voor voldoende OKcapaciteit in Leeuwarden na sluiting operatiekamers in Harlingen. - Inzet om te komen tot plaatsing SurgiCube in Harlingen.

ter hand genomen. • Herstructurering Zorggroep

3.3 Cliëntenraden MCL In 1999 is de cliëntenraad MCL ingesteld. Deze cliëntenraad komt op voor patiëntenbelangen en wil de medezeggenschap van patiënten bevorderen. De cliëntenraad brengt gevraagd en ongevraagd advies uit over onderwerpen die voor patiënten van belang zijn. De raad baseert zich hierbij op de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ). De leden van de cliëntenraad maken aanspraak op een vaste kosten­vergoeding. Er is een vacatie­geld­ regeling en de raad heeft de beschikking over een eigen ambtelijk secretaris. De cliëntenraad brengt een eigen jaarverslag uit.

• Exploitatiebegroting 2008

• Positief

• Meting patiënttevredenheid in het

• Positief. De cliëntenraad wordt twee

MCL

keer per jaar geïnformeerd over de voortgang en resultaten.

• Benoeming dhr. W. Dahmen tot

• Positief

plaatsvervangend lid van de Klachtencommissie MCL • Rapportage Roland Berger Strategy

De cliëntenraad overlegt elke maand. In de week voorafgaand aan dit overleg vindt er een informele bespreking plaats tussen de directie­ secretaris van het MCL en de voorzitter en de vicevoorzitter van de cliënten­raad. Elke drie maanden is er een overleg met de directie, afwisselend voorgezeten door de voorzitter van de cliëntenraad, de heer R. de Jongh, en de verantwoordelijke directeur, de heer M. Schram. Eenmaal per jaar vindt een themavergadering plaats met de voltallige directie van het MCL. Deze vergadering wordt ook bijgewoond door een lid van de Raad van Toezicht. Verder is er zo nodig tussentijds overleg.

• Positief

Noorderbreedte

Consultants:

• Eerste reactie met aantal opmerkingen in willekeurige volgorde en vraag om een mondelinge toelichting door de directie.

• Beleidsplan Kwaliteit en Patiëntveiligheid • Project patiëntenparticipatie

• Onthouden van advies, omdat het

‘Projectplan Olievlek’(een project

Projectplan een initiatief is van en

rond patiëntenparticipatie bij

onder verantwoordelijkheid van

prostaatkankerpatiënten)

Zorgbelang Fryslân wordt uitgevoerd.

De (formele) adviezen van de cliëntenraden zijn overgenomen. Verder besproken onderwerpen (aangedragen door cliëntenraad MCL of directie MCL): • Spoedopnames versus electieve opnames • Brief De Friesland Zorgverzekeraar over excellente behandelingen • Organisatie spoedeisende hulp (SEH) • Landelijke ontwikkelingen rond bekostiging ziekenhuiszorg • Toezicht door de IGZ op de ziekenhuizen • IC-capaciteit in Friesland; relatie met cardiochirurgie • Onderhandelingen met De Friesland Zorgverzekeraar

j a a r d o c u m e n t 2008

28

29

• Verpleegduur • Raamovereenkomst ketenzorg; hoe wordt de bekwaamheid voor de voorbehouden handelingen getoetst? • Noorderbreedte Thuiszorg • MCL in relatie tot 1e lijn/buitenpoli’s/1,5 lijn • Beschikbaarheidstelling patiëntendossiers • Brandveiligheid • Samenwerking met Friese ziekenhuizen • Investeringen medisch technologische innovaties • Zorgbelang Fryslân • Wachttijden voor een ingreep • Klachtenregeling MCL • Focusgroepen: suggestie van cliëntenraad om van diabetescare een focusgroep voor 2009 te maken • Internetaansluiting voor patiënten op dialyseafdeling • Nationaal Programma Ouderenzorg Friesland

noorderbreedte Alle locaties van Noorderbreedte beschikken over een eigen cliëntenraad. Sinds 2007 heeft Noorderbreedte een centrale cliëntenraad (CCR) met een onafhankelijk voorzitter. In de raad zijn alle doelgroepen van Noorderbreedte vertegenwoordigd (inclusief Noorderbreedte Thuiszorg). De CCR heeft in 2008 tien maal vergaderd, waarvan drie keer met de bestuurder. De CCR heeft in 2008 zes maal op een Noorderbreedtelocatie vergaderd, waarbij zij kennis heeft gemaakt met de locale cliëntenraden. Op die manier wordt bekendheid gegeven aan de CCR en wordt de binding met de locaties versterkt. Noorderbreedte betaalt de kosten die noodzakelijk zijn voor het werk van de cliëntenraden. Voor de leden van de CCR is een vacatievergoeding ingesteld. De cliëntenraden kunnen gebruik maken van diverse voorzieningen en deskundigen en belanghebbenden uitnodigen een vergadering bij te wonen. De CCR beschikt over een ondersteuner die de raad bijstaat bij zijn werkzaamheden. Ook lokale cliëntenraden hebben de mogelijkheid om een beroep te doen op dergelijke ondersteuning. Noorderbreedte zorgt dat de (centrale) cliëntenraad de informatie krijgt die van belang is. Geschillen worden voorgelegd aan de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV).

Onderwerpen die in 2008 op de agenda van de CCR hebben gestaan, zijn onder andere: • Onafhankelijke klachtenbehandeling • Inventarisatie reanimeringsbeleid locaties • Begroting Noorderbreedte • Convenant locale cliëntenraden • Kleinschalige zorg (inventarisatie met de regiegroep Kleinschalige zorg) • Thuiszorg Noorderbreedte (inventarisatie met de regiegroep Thuiszorg) • Bouw en verbouw locaties • Vraagstelling locale cliëntenraden voor zover locatieoverstijgend • Familieparticipatie De CCR heeft in februari 2008 een bijeenkomst georganiseerd waarvoor alle lokale cliëntenraden waren uitgenodigd. De uitkomsten van die bijeenkomst waren op hoofdlijnen: • De CCR heeft de directie van Noorderbreedte voorgesteld het convenant met de lokale cliëntenraden aan te passen. Dit voorstel is in hoofdlijnen aangenomen en vertaald in een nieuwe versie van het convenant dat ter ondertekening aan de lokale cliëntenraden is voorgelegd. • Uitgave nieuwsbrief (3 maal per kalenderjaar). • Verzorgen centraal lidmaatschap van de Landelijke Organisatie Cliëntenraden (LOC). Verder heeft de CCR op eigen initiatief en in samenwerking met de directie van Noorderbreedte in november 2008 een bijeenkomst met alle locatiemanagers van Noorderbreedte georganiseerd. Doel van de bijeenkomst was de contacten tussen locatiemanagers en lokale cliëntenraden te verbeteren. De aanbevelingen die voortkwamen uit deze bijeenkomst zijn besproken met de bestuurder.

4 Beleid, inspanningen en prestaties

Op het niveau van de lokale cliëntenraden zijn onder andere de volgende onderwerpen besproken: vaststelling huisreglement, opzetten activiteiten binnen kleinschalige zorg, advies over het aanstellen van een nieuwe locatiemanager, bespreking jaarverslagen klachten, kwaliteit van zorg, begrotingen en de invoering ZZPsystematiek. Zie voor de samenstelling van de verschillende cliëntenraden de personalia elders in dit jaardocument (bijlage A).

De cliëntenraad heeft in 2008 over de volgende zaken advies uitgebracht: AANVRAAG

ADVIES

• Begroting 2008 (gevraagd advies)

• Positief

• Aanpassing convenant locale

• Advies overgenomen

cliëntenraden (ongevraagd) • NB-breed lidmaatschap LOC

• Advies overgenomen

(ongevraagd) • Bouwadvies (gevraagd)

• Positief

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

30

31

4.1 Meerjarenbeleid Missie Zorggroep Noorderbreedte Zorggroep Noorderbreedte verleent kwalitatief hoogwaardige ziekenhuis­zorg, verzorging, verpleging, thuiszorg en diensten aan inwoners van Friesland. Iedereen, van jong tot oud, kan bij Zorggroep Noorder­breedte terecht voor zorg, die aan de hoge eisen van vandaag voldoet. Deze missie wordt als volgt uitgewerkt naar het meer­ jarenbeleid van het MCL en Noorderbreedte:

Strategie MCL Het meerjarenbeleid dat de basis vormt voor het beleid in 2008 staat beschreven in de kaderbrief 2008 – 2010 ‘Op koers’. Met het meerjarenbeleid speelt het MCL in op een aantal belangrijke ontwikkelingen in de zorgsector en in de maatschappij, zoals de veranderende positie van de patiënt, marktwerking in de zorg en veranderde regelgeving en financiering. Als antwoord op die ontwikkelingen en trends staan in de kaderbrief vier prioriteiten genoemd: klanttevredenheid, medewerkertevredenheid, aantoonbaar goede kwaliteit en gezonde financiën. Klanttevredenheid Het MCL wil klantvriendelijk en gastvrij zijn. Dit komt tot uiting in de uitstraling en inrichting van het ziekenhuis. Maar zeker zo belang­rijk is de bejegening van patiënten door medewerkers. Ook het terug­ dringen van doorlooptijden en wachttijden op poliklinieken, het verbeteren van de telefonische bereikbaarheid, de gedragscode en het verbeteren van de kwaliteit van de zorg dragen bij aan een grotere klant­tevredenheid. Medewerkertevredenheid Medewerkers en medisch specialisten bepalen de ‘performance’ van het MCL. Het is dus belangrijk dat ze met plezier en bezieling hun vak kunnen uitoefenen. Werken aan medewerkertevredenheid is bovendien de beste manier om ziekteverzuim te voorkomen. Het MCL wil graag een goede werkgever zijn, niet in de laatste plaats om ook in de toekomst gemotiveerd personeel aan zich te kunnen binden. Goede kwaliteit De zorg moet aan allerlei professionele standaarden voldoen. Het zorg­proces moet efficiënt georganiseerd zijn, zoveel mogelijk in sluitende ketens. Informatie moet duidelijk en traceerbaar zijn en veilig kunnen worden opgeslagen. Taken en verantwoordelijkheden zijn helder omschreven. Gezonde financiën Om het MCL financieel gezond te houden, is een meerjarenperspectief nodig op de vermogenspositie, de ontwikkeling van het resultaat en de ruimte die er is om te investeren in bijvoorbeeld huisvesting. Lagere kosten en een hogere productiviteit moeten bijdragen aan de financiële stevigheid van het ziekenhuis. Bovendien leidt de afhankelijk­­heid van de markt tot grotere risico’s op inkomstenderving. Vandaar dat er meer reserves nodig zijn dan voorheen.

jaardocument 2008

In het hart van de zorg Vier kernwaarden bepalen de interne en externe profilering van het MCL: deskundigheid, gedrevenheid, teamwork en betrokkenheid. De profilering is samengevat in de slogan ‘In het hart van de zorg’. De slogan verwijst enerzijds naar kwaliteit en topklinische deskundigheid en anderzijds naar betrokkenheid en goede zorg. De slogan heeft de vorm van een stempel, dat de aardige associatie oproept met een ‘keurmerk’. MCL levert bewezen kwaliteit!

Strategie Noorderbreedte De basis voor de meerjarenstrategie van Noorderbreedte staat beschreven in het beleidsplan ‘Leven zoals u gewend bent’ uit 2006. Directie en locatiemanagers hebben in 2008 besloten om dit beleids­ plan ook als uitgangspunt te nemen voor de periode tot 2012. De overeengekomen strategie wordt jaarlijks vertaald in een kaderbrief en activiteitenplannen. Het meerjarig financieel kader ligt vast in de meerjarenbegroting 2009 – 2013. De grootste uitdaging is en blijft om goed naar de cliënt te luisteren. Noorderbreedte wil de cliënt die zorg en service bieden die hem in staat stelt zoveel mogelijk het leven te blijven leven zoals hij gewend is. Noorderbreedte wil blijven groeien door meer zorg en diensten te leveren en door de samenwerking te zoeken met andere organisaties. De locaties hebben een grote vrijheid om eigen beleid te ontwikkelen dat past bij de lokale situatie. Het meerjarenbeleid speelt in op de veranderende vraag van de klant. De klant wordt mondiger, eist van de zorgverlener betaalbare zorg die aansluit bij zijn wensen en mogelijkheden. Geen grote verpleeg­ huizen of verzorgingshuizen meer, maar zorg thuis of in kleinschalige voorzieningen dichtbij. Ook gaat het om ‘andere’ zorg waarbij niet de zorgverlener, maar de cliënt het voor het zeggen heeft. Deze visie op zorg heeft grote gevolgen voor beleid en organisatie. Zorg van hoog kwalitatief niveau. Andere gebouwen, andere teams en mede­werkers met andere kwaliteiten. En dat alles gebeurt binnen de band­breedte van een andere zorgfinanciering. Met nieuwe systemen – zoals de ZZP of de aanbesteding via de WMO – probeert de overheid de markt­werking te bevorderen en tegelijkertijd de kosten van de zorg in de hand houden. De administratieve lasten lijken – door een toe­ genomen vraag om verantwoording - eerder toe dan af te nemen. Voor Noorderbreedte spelen de komende jaren vier thema’s: kwaliteit, woon-, welzijn- en zorgprogramma’s, huisvesting en transformatie en ontwikkeling van medewerkers. Deze thema’s hebben het beleid en de resultaten van 2008 bepaald. Er zijn regiegroepen die zich op een of meer aspecten van deze thema’s richten. Andere regiegroepen richten zich op de bedrijfsvoering in algemene zin. Kwaliteit van zorg Op allerlei manieren werkt Noorderbreedte aan het verbeteren en borgen van de kwaliteit van zorg. Bijvoorbeeld door met verschillende locaties te werken aan de certificering aan de hand van het landelijk erkend keurmerk. Andere voorbeelden zijn het invoeren van het zorg­leefplan (waarbij Noorderbreedte landelijk voorop loopt), het betrekken van familie bij zorg en het meten van cliënttevredenheid.

Woon-, welzijn- en zorgprogramma Binnen het programma ‘dementiezorg’ is het programma kleinschalige zorg ontwikkeld. Alle zorg zal de komende jaren in dit soort programma’s worden beschreven. Daarbij sluit Noorderbreedte aan bij de landelijke invoering van de zorgzwaartepakketten (ZZP).

leiding aan een centrum en zijn verantwoordelijk voor de eigen resultaten en financiën (in de vorm van prestatiecontracten). Het gehele traject zal zo’n twee jaar in beslag nemen. Daarnaast verandert de verpleegkundige organisatie (project Sensor; zie 4.4.1).

Huisvesting en transformatie De verplaatsing van zorg zoals hiervoor is beschreven, vraagt om andere huisvesting. In het Masterplan Bouwinitiatieven Noorder­ breedte 2006 – 2015 zijn daarom voorstellen uitgewerkt voor het verspreiden van verpleeghuisplaatsen over stad, wijk en dorp, het scheiden van wonen en zorg en het openen van steunpunten voor de thuiszorg. Het loslaten van het bouwregime heeft grote gevolgen voor de financiering van (nieuw)bouwprojecten.

Doelstelling o.b.v. Kaderbrief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

De centrumvorming en de her­inrichting van

Projecten Sensor

+

de verpleeg­kundige organisatie worden

en Sherpa lopen.

Ontwikkeling van medewerkers Alle veranderingen bij Noorderbreedte vragen van medewerkers dat zij zich blijven ontwikkelen. Ze gaan ‘anders’ werken (kleinschalige zorg) en krijgen soms een andere functie op een andere locatie (deconcentratie). Om medewerkers hierbij te ondersteunen is het communicatietraject TANGO ontwikkeld. TANGO helpt medewerkers bij de verplaatsingen en de omslag naar anders werken.

Doelen Bovenstaand meerjarenbeleid van het MCL en Noorderbreedte vormt de basis voor doelen per jaar in de kaderbrief (MCL) en het activiteiten­plan (Noorderbreedte). De resultaten die in dit jaar­ document staan vermeld, zijn afgezet tegen die doelen.

4.2 Algemeen beleid Het algemeen beleid van het MCL en Noorderbreedte is in lijn met de prioriteiten uit het meerjarenbeleid (zie 4.1). Hieronder is een aantal algemene resultaten vermeld. Andere resultaten op het gebied van kwaliteitsbeleid, personeelsbeleid en financieel beleid volgen vanaf 4.3.

MCL Organisatieveranderingen De zorg in het MCL wordt georganiseerd in 23 centra. Doel van de centrumvorming, die de naam Sherpa heeft gekregen, is de kwaliteit van zorg en de klantvriendelijkheid te vergroten. In een centrum komt de zorg voor een bepaalde patiëntencategorie (bijvoorbeeld neurologie, kno of orthopedie) samen. Ook het feit dat de kliniek en de polikliniek voortaan in hetzelfde centrum zijn onder­gebracht, heeft voordelen voor de patiënt. Schotten vallen weg. Drempels worden lager. Een centrummanager en een gemandateerd specialist geven

voortvarend aangepakt.

Outsourcing en samenwerking Het Facilitair Bedrijf wil zo’n hoog mogelijke kwaliteit bieden tegen een zo laag mogelijke prijs. Een mogelijkheid om kosten te besparen is om bepaalde ondersteunende activiteiten, die niet tot de primaire taak van de organisatie horen, uit te besteden (‘outsourcing’). In 2008 is bij verschillende afdelingen (bijvoorbeeld transport) onderzoek gedaan naar de mogelijkheden hiervoor. In 2009 komen de resultaten hiervan op tafel. Ook gezamenlijke inkoop kan tot besparingen leiden. Daarom is samenwerking gezocht met de andere Friese ziekenhuizen en is het Facilitair Bedrijf lid van een landelijk inkoopnetwerk. Ook is in 2008 de haalbaarheid onderzocht van een regionaal distributie­ centrum dat voor verschillende zorginstellingen tegelijk kan werken. ICT De stuurgroep ICT van het MCL beoordeelt en prioriteert ICTprojecten. Onder de stuurgroep vallen werkgroepen die zich bezig­ houden met specifieke projecten. Belangrijke resultaten in 2008 waren: • In 2008 kwam het ‘Basis-EPD’ beschikbaar. Dit is een digitaal dossier met een basisset aan gegevens dat ziekenhuisbreed kan worden gebruikt en het papieren dossier gaat vervangen. Over twee jaar moet het Basis-EPD bij alle centra zijn ingevoerd. Ook zullen medewerkers worden getraind in het werken met het Basis-EPD. • De aanvragen voor laboratoriumonderzoek zijn in 2008 gedigi­ taliseerd. Dit is een van de resultaten van het Poliplan (deel­project ordermanagement). • In 2008 is bij bijzondere kaakchirurgie, de longpoli en de afdeling medische fotografie ervaring opgedaan met het systeem ‘Clinical Assistent’. Het systeem maakt het opvragen en uitwisselen van digitale beeldinformatie via Mirador beter mogelijk. • Om beelden uit het picture archiving and communication systems (PACS) goed te kunnen beoordelen, worden bepaalde kwaliteits­ eisen aan de beeldschermen gesteld. Om ervoor te zorgen dat ook bij thuisgebruik de monitor de juiste instelling heeft, is in 2008 een speciaal testbeeld ontwikkeld. • In 2008 is gestart met de invoering van de internetapplicatie Zorg­ Domein. De internetapplicatie maakt elektronisch verwijzen door de huisarts mogelijk. Bovendien heeft de huisarts via het systeem

j a a r d o c u m e n t 2008

32

33

inzage in het aanbod en de toegangstijden van het ziekenhuis. De invoering verloopt volgens schema: per 1 januari 2009 kunnen huisartsen elektronisch verwijzen naar een deel van de vakgroepen. • Andere onderwerpen waren onder andere de voorbereiding op de invoering van het burgerservicenummer (BSN), een vooronderzoek naar de mogelijkheid van internet voor patiënten aan het bed en het ontwikkelen van intranet. Vastgoed In 2008 is het Masterplan Bouw aangepast aan de laatste ont­ wikkelingen. De herontwikkeling van MCL-Harlingen is gestart en in Leeuwarden zijn de projecten hartcentrum en cardiologie op­geleverd. Gezien de onzekerheid rondom financiering van het vast­goed, voert het MCL een terughoudend beleid. Dat betekent dat er voorlopig geen grote investeringen worden gedaan. Eventuele uit­breidingen of verbouwingen worden vooraf op haalbaarheid en financierbaar­heid getoetst. Verder in 2008 • In 2008 zijn de OK’s van MCL Harlingen gesloten. Dat geldt ook voor de aan de OK’s gerelateerde dagbehandeling. Ruim 20 specialismen houden poliklinische controles in Harlingen. Alleen voor operaties en complexe behandelingen gaan patiënten naar met name MCL Leeuwarden. Vooronderzoeken en nacontroles kunnen over het algemeen wel in MCL Harlingen worden gehouden. Ook is geïnvesteerd in nieuwe toepassingen, zoals de SurgiCube (zie pagina 38). • In 2008 is het facilitair meldpunt gestart. Hier kunnen alle interne klanten van het Facilitair Bedrijf terecht met hun klachten, vragen of opmerkingen. Een ander initiatief van het Facilitair Bedrijf in 2008 is de ‘handyman’. Dit is een facilitair medewerker die op aanvraag op locatie klein onderhoud of reparaties verricht. • In 2008 is begonnen met het vervangen van de dienstkleding voor medewerkers van het MCL. Dit loopt door in 2009. • De reorganisatie van de facilitaire organisatie in Harlingen is in 2008 afgerond. De organisatie is afgeslankt. Ook zijn een aantal activiteiten uitbesteed (‘outsourcing’). • Gelet op de verantwoordelijkheid voor farmaceutische zorg, participeert het MCL sinds 2008 in de spoedapotheek Leeuwarden (SAL). In de SAL werken apothekers en apotheekhoudende huis­ artsen samen. Door deelname van het MCL zal de informatie­ uitwisseling tussen eerste en tweede lijn verbeteren.

jaardocument 2008

Zorginnovaties MCL 2008 Alcoholpoli Speciale alcoholpoli voor jongeren. Moet drankmisbruik onder Friese jeugd tegengaan. Centrum voor Obesitas Nederland Dit centrum biedt hulp bij de aanpak van overgewicht, bijvoorbeeld door het plaatsen van een lapband. Daarnaast voeren de bariatrisch chirurgen de ingrepen laparoscopische sleeve resectie en gastric bypass uit. Het centrum biedt een totaalaanpak van medische- en psychologische zorg, dieet, voorlichting en nazorg. Het centrum is op 21 november feestelijk geopend. Hartklep via liesslagader Het plaatsen van een nieuwe hartklep bij hoogrisicopatiënten door een katheter via de lies. Bij deze techniek kan de patiënt vaak al binnen een week na de ingreep het ziekenhuis verlaten. In november heeft het Hartcentrum deze techniek voor het eerst met succes toegepast. Het centrum streeft ernaar om in 2009 zo’n 45 patiënten met deze techniek te behandelen. SNAQ (Short Nutritional Assessment Questionnaire) Screeningsinstrument dat op een snelle manier mogelijke ondervoeding bij patiënten vaststelt. Na screening wordt indien nodig gelijk een behandelplan in werking gesteld.

Noorderbreedte Ontwikkeling vastgoed In 2008 is het Masterplan Bouw aangepast aan de laatste ont­ wikkelingen. In dit plan staan de bouwinitiatieven die nodig zijn om de verplaatsing van zorg naar dorpen en wijken mogelijk te maken. Er wordt gebouwd aan wooncomplexen die onderdeel uitmaken van multifunctionele centra met een duidelijke wijkfunctie en een breed aanbod van service en diensten. Een andere belangrijke ontwikkeling is de omvorming van traditionele verpleeghuiszorg voor demente ouderen naar kleinschalige zorg in groepen van zes tot acht personen. Al deze ontwikkelingen vragen om nieuwbouw of aan­passing van bestaande bouw. In 2008 zijn de zorgcentra Meckama State en Bennema State conform planning geopend. De bouw van het Van Haarenshûs in Sint Annaparochie ligt ook in het verslagjaar nog stil. De verwachting is dat de bouw niet eerder dan eind 2009 formeel weer kan starten. Andere projecten van het Masterplan zijn in 2008 verder voorbereid, zoals de bouw van een multifunctioneel centrum met appartementen en kleinschalige zorg op Terschelling en even­zo in Grou. Verder is in 2008 veel aandacht besteed aan het op orde brengen van bestaande gebouwen. Ook het legionellabeheer, de

brand­veiligheid van gebouwen en de bedrijfshulpverlening voldoen inmiddels aan de daarvoor gestelde criteria. In 2008 is het volledige beheer van het vastgoed overgegaan naar het Vastgoedbedrijf.

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

Resultaat

Analyseren van onze huidige

In 2008 is het Masterplan

+

vastgoed­positie en ontwikkelen van

Bouw aangepast aan de

een toekomstgericht vastgoed­beleid laatste ontwikkelingen. op basis van het huidige masterplan.

Kleinschalige zorg In 2008 heeft Noorderbreedte het ‘concept’ van kleinschalige zorg binnen het programma ‘dementiezorg’ verder handen en voeten gegeven. Inmiddels wordt kleinschalige zorg breed in de organisatie ingevoerd. Naast de nieuwbouwlocaties is ook in bestaande bouw klein­schalige zorg ingevoerd, ook in Nieuw Toutenburg. Door verhuizing van plaatsen van Nieuw Toutenburg naar Bennema State en Meckama State ontstond hier ruimte om de grootschalige afdelingen voor de resterende tijd dat het gebouw nog in functie is om te zetten naar kleinschalige groepswoningen. Ook in de wijk Bilgaard en aan de Ymedam in Leeuwarden komen in totaal acht woningen voor kleinschalige zorg. De introductie van kleinschalige zorg heeft grote gevolgen voor medewerkers. Zij moeten niet alleen anders werken (meer ondersteunend en minder overnemend), maar in veel gevallen krijgen medewerkers ook een andere functie op een andere locatie. Om medewerkers hierbij te begeleiden en te ondersteunen is ook in 2008 het verandertraject Tango uitgevoerd. Een overzicht van alle locaties voor kleinschalige zorg staat in 4.4.

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

Resultaat

Faciliteren van de invoer van

• Het ‘concept’ van

+

kleinschalige zorg en de daarbij

kleinschalige zorg is

behorende deskundigheids­

binnen het programma

bevordering.

‘dementiezorg’ verder uitgewerkt. • Gebouwen worden geschikt gemaakt voor kleinschalige zorg. • Medewerkers volgen scholing (zie 4.5.1).

Voeding Eind 2008 is de voedingsorganisatie van Noorderbreedte geheel over­gaan naar het Facilitair Bedrijf. Het Facilitair Bedrijf werkt samen met de locaties van Noorderbreedte aan de verbetering van kwaliteit van voeding. De locaties zijn verantwoordelijk voor het voedings­ beleid. Aan de hand van het toekomstige profiel van de bewoners besluiten zij hoe de voedingsvoorziening wordt geregeld. Zo kan de locatie bijvoorbeeld kiezen voor een restaurant of het gebruik van maaltijd­wagens. Het Facilitair Bedrijf ondersteunt de locaties bij de voedingsvoorziening. Meer dan de helft van de locaties heeft inmiddels een ‘compactkeuken’. In deze compactkeuken wordt alleen bij speciale gelegenheden à la carte gekookt en worden soep en dessert bereid. In het kader van de ontwikkeling van kleinschalige zorg is geïnvesteerd in speciale voorzieningen voor bewoners, zoals winkels.

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

Resultaat

In overleg met de lijn ondersteunen

Eind 2008 is de

+

we in 2008 de ver- en herplaatsing

voedingsorganisatie van

van de medewerkers van de

Noorderbreedte geheel

afdelingen voeding van de locaties.

overgaan naar het Facilitair

Dit in het kader van de reorganisatie

Bedrijf.

van de voedingsorganisatie van Noorderbreedte.

ICT Ook Noorderbreedte heeft een stuurgroep informatisering die zich vooral beleidsmatig bezighoudt met ICT. Onderwerpen in 2008 waren: De invoering van een nieuwe systeem voor de cliëntenregistratie is voor­bereid. Het systeem is ingericht, formulieren zijn aangemaakt en er is nagedacht over authorisatie. Ook is in 2008 een plan van aanpak gemaakt voor de ‘uitrol’ op de verschillende locaties. De implementatie zelf vindt in de eerste maanden van 2009 plaats. Verder is gestart met de voorbereidingen van het gebruik van dit systeem als Elektronisch Clientendossier (ECD). In 2009 moeten daarvoor pilots gedraaid worden.  Door de invoering van het ECD is de vraag ontstaan hoe Noorderbreedte ervoor kan zorgen dat de dossiers bij cliënten op locatie beschikbaar zijn. Het dossier moet in te zien zijn door cliënt en zorgverlener. Dit vraagt om een oplossing die eenvoudig, gebruiks­ vriendelijk en goedkoop is, echter deze is niet beschikbaar op het moment. Samen met de branchevereniging Actiz is TNO gevraagd hiervoor een innovatieve ICT-oplossing te bedenken. Daarnaast is de elektronische tijdregistratie in de thuiszorg ingevoerd. In plaats van het bijhouden van gewerkte uren op briefjes kunnen medewerkers nu eenvoudig met een telefoon en een speciaal pasje tijd registreren. Ook zijn medewerkers getraind in het gebruik van het systeem. Andere onderwerpen in 2008 waren de invoering van het burger­ servicenummer (BSN) (deelname landelijke pilot) en het rooster­ systeem Harmony dat in 2008 geheel is ‘uitgerold’.

j a a r d o c u m e n t 2008

34

35

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

Resultaat

Het nieuwe roosterprogramma

Harmony is uitgerold.

+

Harmony is in 2007 ingevoerd. In

invulling van het kwaliteitsbeleid. Informatie over kwaliteit gaat via deze stuurgroep naar de centrummanagers. De commissie heeft net als voorgaande jaren ook in 2008 een werkplan opgesteld met concrete activiteiten.

2008 worden de mogelijkheden van

Doelstelling o.b.v. Kaderbrief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

De prestatie-indicatoren zijn

In 2008 is de kwaliteitskaart +

maatstaf voor een verbetering van

uitgebreid met informatie

de kwaliteit.

over prestatie-indicatoren.

Harmony bij het effectief en efficiënt roosteren verder benut.

Verder in 2008 • In mei 2008 presenteerde een speciale commissie het onderzoek naar de mogelijk nieuwe bestemming voor zorgcentrum Nieuw Toutenburg in Noardburgum. De commissie ziet de meeste kansen voor een park of centrum voor innovaties op het terrein van zorg en welzijn. • Noorderbreedte is in 2008 gestart met het begeleiden van uitvaarten van cliënten. Een pool van geestelijk verzorgers kan hiervoor worden ingezet. Het begeleiden van uitvaarten gebeurt overigens alleen op verzoek van cliënt of nabestaanden.

NIAZ In 2007 heeft het MCL het NIAZ-keurmerk ontvangen. In het toekennings­rapport stonden tien verbeterpunten geformuleerd. Op basis daarvan is een actieplan opgesteld. In 2008 is de NIAZaccreditatite verlengd op basis van de voortgang in het actieplan. Ook hebben onder­zoeken van de Inspectie voor de Gezondheidszorg plaats­gevonden op de OK, scopie-afdeling en de apotheek. Waar nodig zijn actie­plannen gemaakt en wordt de voortgang via de kwaliteits­kaarten per centrum bewaakt. Het MCL zal zich in 2010 opnieuw laten accrediteren door het NIAZ. Dan zal naast op kwaliteit, het accent ook liggen op patiënt­veiligheid. Daarmee wordt voldaan aan de eis dat het patiënt­veiligheidssysteem voor 2012 geaccrediteerd dient te zijn.

Zorginnovaties Noorderbreedte 2008

Doelstelling o.b.v. Kaderbrief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

Dubbelcheck pijnmedicatie Dubbelcheck programma voor het toedienen van pijnmedicatie voor de mobiele telefoon. Een tweede verpleegkundige controleert op afstand de handelingen van de verpleegkundige ter plaatse. Naast tijdwinst, legt het programma het toedienen visueel vast.

Het MCL behoudt de NIAZ-

In 2008 is de NIAZ-

+

accreditatie.

accreditatie verlengd op

Huntingtonpoli Speciale polikliniek voor de ziekte van Huntington. Voor patiënten, mantelzorgers en (thuis)zorginstellingen. Gestart in maart 2008. Er is financiering voor de periode tot 2010. Gestreefd wordt naar een structurele financiering voor de periode daarna. Innovatiefonds Fonds voor innovatieve projecten. In 2008 zijn 5 aanvragen gehonoreerd: activiteitencentrum Leeuwarden, dorpssteunpunt Reduzum, het project ‘Buurten in Nijlân’, ondernemingsplan woongroep ouderen en implementatie herinrichting short stay.

basis van de voortgang in het actieplan. Het MCL zal zich in 2010 opnieuw laten accrediteren door het NIAZ.

Prestatie-indicatoren Om de kwaliteit van zorg inzichtelijk en voor iedereen aantoonbaar te maken, moet het MCL jaarlijks een basisset prestatie-indicatoren publiceren. De basisset is ontwikkeld door de Inspectie voor de Gezondheidszorg, de Nederlandse Federatie voor Universitair medische centra, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Orde van Medisch Specialisten. Belangrijke doel van de basisset is het verbeteren van de kwaliteit van de patiëntenzorg. Naast deze set zijn ook indicatoren aangeleverd aan Zorgverzekeraars Nederland en www.kiesbeter.nl. De basisset staat ook op www. ziekenhuizentransparant.nl.

4.3 Algemeen kwaliteitsbeleid MCL Organisatie en beleid In de Commissie Kwaliteit MCL zitten vertegenwoordigers van directie, medische staf, centrummanagers en de afdeling Kwaliteit. Per organisatieonderdeel is een Stuurgroep Kwaliteit actief. Hierin zitten de coördinator kwaliteit, de directeur en alle centrummanagers van het onderdeel. Doel van dit overleg is afstemming en praktische

jaardocument 2008

Kwaliteitskaart Elk centrum binnen het MCL hanteert een kwaliteitskaart waarop belangrijke stuur­informatie staat. In 2008 is de kaart uitgebreid met informatie over decubitus, MIP-meldingen, projecten en prestatie-indicatoren. De kaart maakt inmiddels onderdeel uit van de prestatieafspraken tussen directie en centra. De afdeling kwaliteit en patiëntveiligheid ondersteunt samen met het informatiecentrum het verzamelen en verwerken van gegevens, brengt mogelijke verbetering in kaart en ondersteunt daarbij op verzoek.

Beoordelen functioneren vakgroepen en specialisten De medische staf heeft in 2008 besloten te starten met een vorm van intercollegiale toetsing via het systeem van het Individueel Functioneren van Medisch Specialisten (IFMS). Een medisch specialist treedt op als gespreksleider en bespreekt op basis van zeven items het functioneren van een collega. Ook wordt informatie bij derden verzameld. Resultaat is een persoonlijk ontwikkelingsplan waarin verbeterpunten staan. De eerste training van gespreksleiders start in maart 2009. De eerste gesprekken staan gepland voor april. Verder is de kwaliteit van het functioneren van vakgroepen en individuele medisch specialisten onderwerp van gesprek tussen het bestuur van de medische staf en de directie van het MCL. Ten slotte worden regelmatig visitaties en audits uitgevoerd (zie hierna). Visitaties Na drie rondes van uitwisselen van informatie tijdens vakgroep­ bezoeken ontstond bij het bestuur van de medische staf de behoefte om ook een toetsend element aan de bezoeken toe te voegen. In de loop der jaren heeft de Rompstaf verschillende besluiten genomen en adviezen geformuleerd met betrekking tot het functioneren van vakgroepen. Toetsing van de uitvoering van besluiten of opvolging van gegeven adviezen is een logische volgende stap in de cyclus van plan-do-check-act. In 2007 en 2008 zijn alle vakgroepen intern gevisiteerd. De visitaties werden uitgevoerd door een commissie bestaande uit een lid van het bestuur, een staflid en de beleids­ medewerker van de medische staf. De vakgroepen zijn op 16 indicatoren beoordeeld. Een overzicht van de resultaten per vakgroep is eind december naar de leden van de Rompstaf verzonden. Daarnaast zijn drie vakgroepen, door een commissie van hun weten­ schappelijke vereniging bezocht. Mondziekten, Kaak- en Aangezichts­ chirurgie behaalde een zeer goed resultaat bij deze kwaliteitsvisitatie. Vier vakgroepen ondergingen een opleidingsvisitatie en twee vak­­groepen een gecombineerde visitatie. Ten slotte zijn er in 2008 drie interne audits uitgevoerd. Doel is een toets en verbetering van interne afspraken en procedures. Dit keer ging het om afspraken rond behandelbeperkingen, het vastleggen van informed consent (instemmen met medisch handelen) en dossiervoering in het algemeen. Voorgestelde verbeteringen zijn doorgevoerd. Audits In 2008 zijn zo’n 40 audits uitgevoerd. Het ging om algemene audits volgens de NIAZ-norm. Daarnaast is er een thema-audit georganiseerd over gebruik en onderhoud van medische apparatuur. Daaruit blijkt dat medewerkers weten hoe ze moeten handelen bij storingen en calamiteiten. Daarnaast is ook een aantal aanbevelingen gedaan, zoals het opstellen van inwerkplannen voor nieuwe medewerkers en het

aangeven van de onderhoudsstatus op apparatuur. Als auditthema voor 2009 is gekozen voor ‘procesmatig werken’. De centrummanagers hebben hierover inmiddels informatie ontvangen.

Doelstelling o.b.v. Kaderbrief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

Alle opleidings- en niet

• In 2007 en 2008 zijn

+

opleidingsvakgroepen worden gevisiteerd. Vanuit de commissie kwaliteit worden interne audits

alle vakgroepen intern gevisiteerd. • In 2008 zijn zo’n 40 audits en een thema-audit

opgezet.

uitgevoerd.

Verder in 2008 De afdeling ziekenhuisfarmacie is gecertificeerd om zelf geneesmiddelen te bereiden. Daarmee is het MCL het eerste ziekenhuis dat de zogenoemde GMP-z erkenning heeft (Good Manufacturing Practice ziekenhuisfarmacie).

Overzicht van kwaliteitsmanagementsystemen MCL NIAZ

MCL ziekenhuizen

Erkenning sinds 2007, Verlengd in 2008.

HKZ – ISO

Dialysecentrum

Erkenning sinds 2004

CCKL

Klinisch Chemisch

Erkenning sinds 1997

Laboratorium Visitaties

Vakgroepen MCL

Alle vakgroepen nemen deel aan landelijke visitaties vanuit wetenschappelijke verenigingen.

VSR

Facilitaire Services

GMP-z

Ziekenhuispharmacie

Twee maal per jaar externe meting door de Vereniging Schoonmaak Research. Erkenning in 2008

Noorderbreedte Certificering en intern auditbeleid Noorderbreedte Thuiszorg en alle locaties (met uitzondering van Abbingahiem) beschikken inmiddels over het Keurmerk in de Zorg op basis van de HKZ-normen (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector). Daarmee tonen ze aan dat ze over up-to-date documenten beschikken en dat het beheer van protocollen, beleids­ documenten en zorgdossiers op orde is. Deze externe toetsing is uitgevoerd door de onafhankelijke Stichting Perspekt. In 2008 heeft Noorderbreedte het intern auditbeleid verder ontwikkeld. Eigen medewerkers zijn hiervoor getraind en de eerste audits zijn door de interne auditpool van Noorderbreedte uitgevoerd. Voor 2009 staan nieuwe auditdata gepland.

j a a r d o c u m e n t 2008

36

37

Normen voor verantwoorde zorg Verantwoorde zorg is zorg van goed niveau, afgestemd op de reële behoefte van de cliënt. Landelijk is daarvoor het Kwaliteitskader Verantwoorde Zorg ontwikkeld. Dit kader bestaat uit 33 indicatoren voor kwaliteit van zorg, kwaliteit van leven (de zogenoemde ‘cliënt­ gebonden indicatoren’), gezondheidsrisico’s en veiligheid (de zorg­ inhoudelijke indicatoren). De Inspectie voor de Gezondheidszorg werkt vanaf 2007 met dit kader als opvolger van het Gelaagd en Gefaseerd toezicht. Ook vormen de cliëntgebonden indicatoren de basis voor de CQ-index (Consumer Quality index) die in april 2007 beschikbaar kwam en voor Noorderbreedte in 2007 door het onaf­ hankelijke meetbureau Facit uit Velsen is uitgevoerd. De CQ-index is een methode voor het meten van cliëntervaringen in de zorg. De methode is ontwikkeld door het NIVEL, in samenwerking met de afdeling Sociale Geneeskunde van het AMC. Deze tweejaarlijkse meting wordt in het voorjaar van 2009 voor de tweede maal door Facit uitgevoerd.

Overzicht van kwaliteitsmanagementsystemen Noorderbreedte

Focusgroepen 2008 • Larynxcarcinoom • Mammacarcinoom

HKZ

ja

• Colorectaal tumor

MIK-V

nee

• Bijzondere tandheelkunde

ISO

nee

• Cardiothoracale chirurgie (voorbereid)

INK

ja

• ICU-patiënten (voorbereid)

MKG

nee

Z-org kwaliteitseisen

nee

NIAZ

nee

4.4 Kwaliteitsbeleid patiënten en cliënten 4.4.1 Kwaliteit van zorg MCL

Zorgleefplan Afspraken over verantwoorde zorg tussen cliënt en zorginstelling liggen vast in een ‘zorgleefplan’. Om binnen Noorderbreedte verant­ woorde zorg handen en voeten te geven, is een speciale regiegroep ingesteld. Deze regiegroep heeft een aantal acties uitgezet. De project­­groep zorgleefplan heeft de opdracht gekregen om het huidige zorgplan om te vormen tot een zorgleefplan, met het door ActiZ ontwikkelde model zorgleefplan als basis. Sinds april beschikken alle locaties over dit nieuwe zorgleefplan, met daarin de vier domeinen van verantwoorde zorg: lichamelijk welbevinden, gezondheid, woon-/leef­omstandigheden, participatie en mentaal welbevinden. Daarnaast is de CareDependencyScale (CDS) onderdeel van het plan. Dit is een instrument dat de zorgafhankelijkheid van de cliënt meet. In november is voor medewerkers voor de tweede keer een symposium over het zorgleefplan georganiseerd. Daarnaast is de projectgroep Cliënten­­participatie bezig met het ontwikkelen van een werkmodel voor het betrekken van de cliënt bij het maken van het eigen zorg­leefplan.

Patiënttevredenheid Het MCL onderzoekt systematisch hoe tevreden klinische en poli­ klinische patiënten zijn over de zorg. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van de door de NVZ ontwikkelde vragenlijsten. Op aanraden van het NIAZ heeft het MCL in 2008 bekeken hoe het onderzoek naar patiënt­ tevredenheid op een meer gestructureerde wijze kan plaatsvinden. Daarom zijn op drie afdelingen pilots voor het online meten van patiënt­ tevredenheid gehouden. Vanaf 2009 zal patiënttevredenheid online worden gemeten.

Gemiddeld rapportcijfer patiënttevredenheid 2007

2008

Kliniek

7,9

7,9

Polikliniek

7,9

8

Voor de overige gegevens over patiënttevredenheid verwijzen we naar DigiMV. Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

Resultaat

Invoering van het zorgleefplan.

Sinds april beschikken alle

+

locaties over dit nieuw zorgleefplan.

Verder in 2008 • Interne verantwoording over kwaliteit gebeurt in de regiegroep Verantwoorde Zorg. Dit gebeurt in de vorm van de zogenoemde ‘trimesterraportages’ en in de jaarlijkse rapportage voor de Commissie Kwaliteit van de Raad van Toezicht. • Publicatie van kwaliteitsgegevens in het kader van de transparantie heeft plaatsgevonden op www.kiesbeter.nl.

jaardocument 2008

Focusgroepen Het MCL doet op allerlei manieren onderzoek naar patiënt­ tevredenheid. Dat gebeurt door de afdelingen en maat­schappen zelf, via Prismant en door het inzetten van focusgroepen. Doel van de focus­groepen is de communicatie met patiënten te verbeteren. Het MCL heeft in 2008 in samenwerking met Zorgbelang Fryslân vier focus­groepen georganiseerd. Daarnaast zijn twee focusgroepen voorbereid (zie kader). Uit de resultaten (zie bijlage E voor een volledig overzicht) blijkt dat informatie en communicatie voor patiënten de belang­rijkste onderwerpen zijn. Alle resultaten over de afgelopen twee jaar zullen begin 2009 worden aangeboden aan de commissie Kwaliteit en Patiëntveiligheid, de directie en aan Zorgbelang Fryslân.

Sensor Een andere manier om de kwaliteit van zorg te verbeteren is het ‘herijken’ van verpleegkundige verantwoordelijkheden. Zeg maar: ‘wie doet wat in een centrum?’ Op deze manier wordt het voor de patiënt duidelijker wie aanspreekpunt is. De verandering van de verpleeg­kundige organisatie - die luistert naar de naam Sensor – levert nieuwe gedifferentieerde functies op, zoals unithoofd en senior verpleegkundige. De functies van teamleider en zorgcoördinator verdwijnen. Door de verandering wordt het ook beter mogelijk gebruik te maken van de competenties van medewerkers en hun loopbaanperspectief uit te breiden. Meer over Sensor in 4.5.1. Gastvrijheid In 2007 verscheen de notitie ‘Het Facilitair Bedrijf: Graag gedaan!’ Daarin staan de ambities van het Facilitair Bedrijf tot 2010 beschreven. Belangrijk thema is ‘gastvrijheid in het MCL’. Bij gastvrijheid gaat het er om dat de patiënt zich veilig en welkom voelt in het ziekenhuis. Gastvrijheid vertaalt zich in de kwaliteit van zorg en service, aandacht voor de patiënt en de bejegening. Een aantal resultaten uit 2008: • De resultaten van een onderzoek naar de beleving van gastvrijheid en de facilitaire dienstverlening van het MCL zijn in 2008 vertaald naar sector- en afdelingsplannen. • De kwaliteit van de voeding is verder verbeterd. Zo is de presentatie en het assortiment van de broodserveerwagen aangepast, is er een weekmenu voor de warme maaltijd, is er speciaal kinderservies aangeschaft en krijgen jarige patiënten een verjaardagsmenu. Ook kregen voedingsassistenten in 2008 praktijkbegeleiding. • Verschillende afdelingen hebben ‘proefgedraaid’ met de nieuwe functie van kamerassistent. Deze persoon verricht ondersteunende werkzaamheden voor het verpleegkundig personeel en is het aanspreekpunt voor de patiënt als het gaat om facilitaire zaken. De kamerassistent (een samengaan van de ‘oude’ functies van facilitair medewerker en voedingassistente) haalt bijvoorbeeld het linnengoed op, maakt de bedden op en helpt patiënten met eten. Ook maakt de assistent bij opname een patiënt wegwijs op de afdeling. De resultaten van de pilots zijn positief en in 2008 is besloten om het concept ziekenhuisbreed te gaan invoeren. • Patiënten die in het MCL worden opgenomen, krijgen voortaan een attentie aangeboden: een tas met onder meer waardebonnen, schrijfgerei, pepermunt, een universeel geurtje, het MCL-journaal en een exemplaar van het magazine Friesland Post. Bedoeld om de patiënt gastvrij te ontvangen en het verblijf in het ziekenhuis te veraangenamen.

• O  m de ontvangst van patiënten en bezoekers bij het MCL te ver­ beteren, beschikt het MCL over een buitenportier. Deze functionaris vangt mensen bij de ingang van het ziekenhuis op en begeleidt hen naar binnen. De buitenportier houdt een oogje in het zeil en is het visitekaartje van het MCL. • Een ander project in dit kader is ‘huis op orde’. Een werkgroep beoor­deelt de kwaliteit van het gebouw en de inrichting. Met name de spanning die er bestaat tussen functionaliteit en esthetica. Op basis van de meting worden verbeteringen voorgesteld.

Doelstelling o.b.v. Kaderbrief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

Ondersteuners stellen bij hun

Pilot kamerassistent:

+

werkzaamheden het primaire

een samengaan van

proces rondom de klant centraal en

de ‘oude’ functies van

bieden diensten geïntegreerd (als

facilitair medewerker

maatwerk) aan.

en voedingassistente is succes.

Inrichting en afwerking van het

Twee keer per jaar checkt

gebouw worden in stand gehouden

een werkgroep of ‘het huis

om een gastvrije sfeer en uitstraling

nog op orde is’.

+

te handhaven en bevorderen.

Ethiek en gedragscode medewerkers Op 25 november 2008 organiseerde de Stuurgroep Ethiek van het MCL het symposium ‘Het ethiekbeleid van het MCL mag gezien worden!’. Tijdens dit symposium is de gedragscode ‘Gewoon doen!’ gepresenteerd. Het MCL is daarmee een van de eerste ziekenhuizen met een integrale gedragscode. Het boekje besteedt aandacht aan een respectvolle bejegening van patiënten. Daarnaast geeft het richtlijnen voor samenwerking, professionaliteit, collegialiteit, integriteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De gedrags­ code hecht veel waarde aan de eigen morele verant­woordelijk­heid van medewerkers en het voorbeeldgedrag van leiding­gevenden. Begin 2009 zullen de leidinggevenden het boekje verspreiden onder hun medewerkers. De inhoud van de gedragscode zal besproken worden tijdens reguliere werkoverleggen en tijdens het zogenoemd ‘moreel beraad’ op verpleegafdelingen. Doelstelling o.b.v. Kader­ brief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

De patiënt wordt in het MCL serieus

De gedragscode ‘Gewoon

+

genomen en respectvol behandeld.

doen!’ is gepresenteerd. Het

Er wordt naar de patiënt geluisterd.

MCL is daarmee een van de

Medewerkers tonen respect

eerste ziekenhuizen met een

voor eigenheid, zelfstandigheid,

integrale gedragscode.

cultuur, levenssfeer en religie. De bejegening van de patiënten in het MCL is uitstekend.

j a a r d o c u m e n t 2008

38

39

Decubitus Het aantal gevallen van decubitus (‘doorliggen’) in het Medisch Centrum Leeuwarden daalt nog steeds fors. Dat blijkt uit de uitkomst van een onderzoek dat op 2 oktober 2008 werd gehouden. Het lande­ lijke prevalentiecijfer inclusief graad 1 van decubitus ligt op 11,7%. In het MCL ligt dat percentage volgens het onderzoek op 7,55%. Binnen het MCL ontwikkelt gemiddeld 2,4 % van de patiënten decubitus in de graad 2 of hoger. Landelijk ligt dit cijfer op 3,7% In 2007 was dit percentage in het MCL nog 2,9. Het MCL heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het voorkómen van decubitus. De procedure voor patiënten die risico lopen is aangescherpt. Daarnaast wordt er regel­matig onderzoek gedaan of de genomen maatregelen wel het juiste resultaat opleveren. Op de spoedeisende hulp krijgen patiënten die binnen­komen met een heupfractuur direct een speciaal matras. Ook zijn er gespecialiseerde verpleegkundigen in dienst en zijn er op alle afdelingen twee verpleegkundigen die decubitus en wond als aandacht­gebied hebben. Daarnaast houdt een voedingsteam de voedings­toestand van patiënten onder de loep. In april heeft het MCL samen met Noorderbreedte de ‘week van de wisselligging’ georganiseerd. Met poster, kaarten en flyers werd aandacht gevraagd voor de wisselligging van patiënten. Ook is er op zeven afdeling een quick scan uitgevoerd naar het gebruik en inzet van materialen bij transfers van patiënten. Aantal sterfgevallen (HSMR) Het samenwerkingsverband van Prismant en de Praktijk Index brengt sterfte­profielen uit voor ziekenhuizen waarbij de gestandaardiseerde sterfte vergeleken wordt met landelijke gemiddelden. De meeste recente cijfers dateren van januari 2009 waarbij ze zich baseren op de jaren 2005 tot en met 2007. Daarbij maken ze gebruik van de zogenoemde ‘Hospital Standardised Mortality Rate’, een gestandaardiseerde sterftemaat voor een diagnosegroep of patiënten­­categorie. Bij een HSMR onder de 100 overlijden minder patiënten dan verwacht mag worden op basis van het Nederlands gemiddelde. De HSMR van het MCL over de genoemde periode is 85 (betrouwbaarheids­interval is 81 – 90). Dat betekent dat het aantal sterf­gevallen in de periode significant lager is dan het landelijk gemiddelde. Werken aan (nog) betere zorg Op allerlei manieren is in 2008 de zorg voor patiënten verbeterd. Zo heeft het MCL twee speciale echoapparaten aangeschaft voor de operatie­afdeling. Echografie helpt de anesthesioloog om trefzeker een plaatselijke verdoving aan te brengen in een arm of been. Omdat hij precies ziet wat hij doet, loopt hij nauwelijks risico om verkeerd te prikken. In Harlingen is in 2008 een nazorgpoli voor CVA-patiënten gestart. Ook is het MCL gestart met het programma Dikke Vrienden Club dat zich richt op kinderen van 8 tot 12 jaar met overgewicht. Het programma probeert het eet- en beweegpatroon blijvend te veranderen. Een vergelijkbaar project is ‘Gezond Gewicht’ dat zich richt op patiënten met obesitas.

jaardocument 2008

Verder in 2008 • Op 1 oktober is de SurgiCube in Harlingen officieel in gebruik genomen. Dit apparaat met een klein steriel werkgedeelte maakt het mogelijk om oogoperaties sneller uit te voeren. De patiënt kan zijn gewone kleding aanhouden en hoeft niet op een operatietafel te worden getild. • Sinds 1 juni is in het MCL het Palliatief Advies Team (PAT) actief. Het doel van een PAT is verbetering van de palliatieve zorgverlening. Dit door een combinatie van scholing, verbetering van de werk­ processen en beschikbaarheid van een direct bereikbaar advies- en consultteam. • Patiënten moeten toestemming geven voor een onderzoek of behandeling en deze toestemming moet aan het dossier worden toe­gevoegd. Tot nu toe gebeurde dat weinig, zo bleek uit een audit. Alle specialisten hebben daarom een stempel ‘Informed Consent’ gekregen voor papieren dossiers. Zo kunnen ze eenvoudig aangeven dat een patiënt op basis van voldoende informatie toestemming geeft. • Een speciale wondcommissie heeft meer eenheid gebracht in de wondverzorging in het MCL. Zo wordt gewerkt met dezelfde wond­verzorgingsproducten en is er een wondbehandelingskaart beschikbaar. Ook komt er een scholingsprogramma. • Opinieweekblad Elsevier heeft de specialismen in Nederlandse zieken­huizen met elkaar vergeleken. Daaruit blijkt dat de beste kaakchirurgen van Nederland in het MCL te vinden zijn. Ook andere specialismen komen voor in de top 10: gastro-enterologie, geriatrie, oncologie, plastische chirurgie en reumatologie. • In 2008 is er weer een aantal speciale spreekuren bijgekomen, bijvoorbeeld voor de aanpak van huidkanker. In MCL Harlingen is een DagOnderzoekCentrum (DOC) geriatrie gestart. Een speciaal spreekuur voor ouderen met specifieke gezondheidsproblemen. Ook is er een speciaal spreekuur gekomen voor patiënten met de oogziekte van Graves. • Jaarlijks kampen meer dan een miljoen Nederlanders met vervelende pijnklachten en vermoeide benen. Voor het MCL voldoende reden om de behandeling van varices (spataderen) verder te ontwikkelen. Vaatchirurgen en dermatologen werken al langer intensief samen in een behandelteam. Ook is er een multi­ disciplinair vaatspreekuur waaraan naast dermatoloog en vaat­ chirurgen ook vaatlaboranten meedoen. Het is de bedoeling alle kennis te bundelen in een speciaal Flebologisch Centrum Friesland. • Bezoekers en patiënten kunnen in MCL Leeuwarden gratis mee­ rijden met de MCL-golfkar. De golfkar is een groot succes. Vanaf eind 2008 rijden ook in het weekend golfkarren door het MCL. • De website MedNet organiseert jaarlijks de verkiezing van de ‘arts van het jaar’. Vier specialisten van het MCL zijn genomineerd. Alle door Mednet genoemde artsen zijn door meerdere collega’s voorgedragen voor de eretitel MedNet Toparts 2008. Genomineerd werden: klinisch geriater D.Z.B. van Asselt, cardioloog A . van Boven, internist L. de Heide en kaakchirurg J.G.A.M. de Visscher. Bij het LVF werd patholoog A.J.K. Grond genomineerd.

Noorderbreedte Cliëntenraadpleging Elke twee jaar vindt een klanttevredenheidsonderzoek plaats. In 2007 is voor het eerst gebruik gemaakt van het landelijk ontwikkelde instrument voor Cliëntenraadpleging. Het onderzoek werd uitgevoerd door het onafhankelijk onderzoeksbureau Facit. De resultaten, die eind 2007 beschikbaar kwamen, zijn positief. De scores liggen tussen de 7.3 en 8.5 (organisatie) en 7.6 en 8.6 (medewerkers). Natuurlijk kwamen er ook suggesties voor verbetering naar voren: • Een belangrijke aanbeveling is dat het zorgplan continu bij de cliënt onder de aandacht moet worden gebracht. • Ook worden er in de ogen van de cliënten nog niet vaak genoeg evaluatiegesprekken gehouden. Dit zou structureel moeten gebeuren. • Verder is de informatievoorziening richting de cliënten een aandachts­punt. Informatie moet herhaaldelijk en op verschillende manieren worden aangeboden. • Ten slotte is het cliënten vaak nog niet duidelijk dat hun wensen en behoeften centraal staan in het zorgplan. Dit zou meer onder de aandacht gebracht moeten worden. • De onderzoeksresultaten zijn besproken met de cliëntenraden van de verschillende locaties. Vervolgens zijn acties uitgezet die hebben geleid tot verbeteringen in 2008. De volledige scores per locatie staan in bijlage F. Voor de overige gegevens verwijzen we naar DigiMV. Kleinschalige zorg Kleinschalige zorg voor verpleeghuispatiënten is een manier om de regie over het eigen leven zoveel mogelijk bij bewoners zelf (terug) te leggen. De zorgvormen zijn bedoeld voor ouderen met een verpleeghuisindicatie, die beginnend dementerend zijn en 24 uur per dag zorg, toezicht en begeleiding nodig hebben. In 2008 opende Meckama State 30 plaatsen kleinschalige zorg gekoppeld aan het MFC Kollum.

Overzicht van kleinschalige zorgvormen Harlingen: • Woonvorm Kerkpoortstraat • Kleinschalige zorgvormen (in locatie De Batting) • Kajuit, en Boei, Dobber, Kompas - voor ouderen met psychogeriatrische problematiek • Mast, Meerpaal en Baken - voor ouderen met somatische problematiek • Roer, Schroef en Anker Leeuwarden: • Woonvorm Salomonszegel • Kleinschalige zorgvorm De Wadden (in locatie Erasmushiem) • Kleinschalige zorgvorm De Roef (in locatie Abbingahiem)

• •

Kleinschalige zorgvormen (in locatie Nieuw Mellens) • It Foarein en De Stjelp - voor oudere dementerenden • It Achterhûs - voor jong dementerenden • De Buorren - voor mensen met het Korsakov-syndroom Woonvorm Florastate – voor mensen met een verpleeghuisindicatie die zelfstandig kunnen wonen

Noard-Burgum: • Kleinschalige zorgvorm Belvédère (in locatie Nieuw Toutenburg) Hurdegaryp • 60 plaatsen kleinschalige zorg in Bennema State Kollum • 30 plaatsen kleinschalige zorg in Meckama State Ethiek en ‘value statement’ Zorgverlening is een ‘waardegedreven’ activiteit (professioneel en persoonlijk) en kan tot botsende belangen leiden. Voor medewerkers is het noodzakelijk om daarover met elkaar van gedachten te kunnen wisselen. De Ethische Commissie, die in 2008 voor heel Noorder­breedte is geïnstalleerd, speelt hierbij een belangrijke rol. Zo adviseert de commissie bijvoorbeeld over casuïstiek van de verschillende locaties. In november 2008 heeft de Ethische Commissie een succesvol symposium voor medewerkers georganiseerd met als titel ‘Inspiratie, Motivatie en Trots’. En boekje met dezelfde titel is in december onder alle medewerkers en vrijwilligers van Noorder­ breedte verspreid. Herstelzorg De Schakelafdelingen van Bornia Herne en de Batting zijn op te vatten als een tussenvoorziening voor kwetsbare ouderen die vanuit het zieken­huis worden begeleid naar huis, een verzorgingshuis of verpleeg­huis. In 2008 kwamen de resultaten op tafel van een onder­ zoek naar de kwaliteit en doelmatigheid van deze afdelingen en de afdelingen voor reactiveringspatiënten. Inmiddels ligt er een opdracht voor de herinrichting van short stay of herstelzorg binnen Noorder­ breedte. Doel is de herstelzorg zorginhoudelijk, logistiek en financieel optimaal in te richten. Zorgproblemen In april 2008 hebben de verschillende locaties van Noorder­breedte en Noorderbreedte Thuiszorg meegedaan aan de landelijke prevalentiemeting van de Universiteit van Maastricht. Behalve decubitus werd ook een aantal andere zorgproblemen gemeten, namelijk incontinentie, voeding en smetplekken. Omdat het om een landelijk onderzoek gaat, is vergelijking met andere instellingen mogelijk. Tegelijkertijd werden de prestatie­indicatoren ‘Verantwoorde Zorg’ gemeten. De resultaten van de meting komen in 2009 beschikbaar.

j a a r d o c u m e n t 2008

40

41

Verder in 2008 • Om de zorg voor mensen die getroffen zijn door een beroerte te stroomlijnen, is in 1997 de CVA-Zorgketen Leeuwarden opgericht. Dit is een samenwerkingsverband van Zorggroep Noorderbreedte, Thuiszorg Het Friese Land, Revalidatie Friesland, Stichting Palet, Regionale Huisartsen Vereniging Friesland Noord en Zorgverzekeraar De Friesland. De deelnemende instellingen hebben in 2008 485 patiënten behandeld en begeleid. De transmuraal CVA-verpleegkundigen, de huisartsen en de CVA-wijkverpleegkundigen hebben bovendien meer dan 650 nazorggesprekken gevoerd. • In april is in het MCL de ‘week van de wisselligging’ georganiseerd. Zie pagina 38 voor meer informatie. • In september is de anti-decubitus verpleegkundige aan het werk gegaan. Deze speciale verpleegkundige voert de regie over het anti-decubitus beleid en ondersteunt teams bij wondverzorging.

4.4.2 Klachten

Prestaties verantwoorde zorg

Aantal klachten

Resultaten en verbeterpunten verantwoorde zorg

Aard van de klachten binnengekomen via de ombuds­ functionarissen

Claims In 2008 zijn 22 claims ingediend.

MCL Ombudsfunctionarissen Het MCL maakt een duidelijk onderscheid tussen klachten­ bemiddeling en klachtenbehandeling. Patiënten kunnen bij twee ombuds­functionarissen terecht. Patiënten kunnen bij de ombuds­ functionarissen terecht met hun klachten, ongenoegens en onvrede. Deze klachten worden geregistreerd en er wordt geprobeerd te bemiddelen tussen patiënt en specialist of medewerker. In 2008 zijn er 338 klachten binnengekomen. Gemiddeld waren er 28 klachten per maand. Er zijn 17 klachten doorgestuurd naar de Klachtencommissie.

Aantal klachten binnengekomen via de ombuds­ functionarissen 2007

2008

325

338

Thema’s verantwoorde zorg Beleid, inspanningen, resultaten en verbeterpunten

2007

2008

Relationeel en communicatief

30%

31%

1. Zorg- en leefplan/behandelplan

­• Aanwezigheid individueel zorgplan

Vaktechnisch

23%

25%

­• Evaluatie zorgplannen

Organisatorisch

29%

24%

­• Implementatie zorgleefplannen

Materieel

8%

9%

•­ Nieuwsbrief

Patiëntenzorg

10%

9%

2. Communicatie en informatie

­• Deelname van cliënten en familie aan overleggen ­• Familiegesprekken 3. Lichamelijk welbevinden

•­ Voorlichting over gebruik van hulpmiddelen

Doelstelling o.b.v. Kader­ brief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Resultaat

De ombudsfunctionarissen van

• Het MCL beschikt

+

­• Deelname prevalentieonderzoek

het MCL handelen klachten

­• Aandacht en bejegening

adequaat af en verwijzen indien

­• Inrichting gebouwen en openbare

nodig naar de onafhankelijke

ruimten

klachtencommissie.

over twee ombuds­ functionarissen. • In 2008 zijn er 338 klachten binnen­

4. Zorginhoudelijke veiligheid

•­ Melding van incidenten

gekomen. Er zijn 17

5. Woon- en leefomstandigheden

•­ Verbetering aanbod voeding

klachten door­gestuurd

6. Participatie en dagstructurering

•­ Aanbieden dagactiviteiten

naar de Klachten­

7. Mentaal welbevinden

•­ Gespreksgroepen

commissie.

­• Weeksluitingen ­• Pastorale aandacht / geestelijke verzorging 8. Veiligheid wonen en verblijf

•­ Aandacht voor BHV

9. Voldoende en bekwaam personeel

•­ BIG-registratie ­• Normen verantwoorde zorg ­• Aandacht voor scholing

10. Ketenzorg

•­ CVA ketenzorg ­• Ketenzorg pijnpompen ziekenhuisthuis ­• Ketenzorg vacuum wondbehandeling ziekenhuis - thuis

jaardocument 2008

Klachtencommissie Lukt het de ombudsfunctionarissen niet om tot een oplossing te komen, dan kan de patiënt de klacht schriftelijk voorleggen aan de klachten­­commissie van het MCL. De patiënt kan ook rechtstreeks een klacht voorleggen. De klachtencommissie van het MCL heeft een onafhankelijke voorzitter. De commissie onderzoekt een klacht en bepaalt of de klacht al dan niet gegrond is. Met de folder ‘Klacht­ opvang in het MCL’ wordt de regeling onder de aandacht van patiënten gebracht. Het aantal bij de commissie ingediende klachten is 18 (tegen 17 in 2007), waarvan 17 via de ombudsfunctionarissen. Van deze klachten werd er 3 gegrond verklaard.

Noorderbreedte Noorderbreedte maakt in navolging van de CBO-klachtenrichtlijn ook al jaren een duidelijk onderscheid tussen klachtenopvang, klachten­ bemiddeling en klachtenbehandeling. De directe klachtenopvang wordt door de medewerkers en leidinggevenden opgepakt. De klachten­­bemiddelingen en klachtenbehandeling wordt uitgevoerd door een externe organisatie. Zo is in 2007 een onafhankelijke klachten­­bemiddelaar aangetrokken vanuit de Stichting Klachten­ bemiddeling Gezondheidszorg (SKG), de rechtsvoorganger van Quasir BV. Het Reglement Klachtenopvang – en bemiddeling voor cliënten Noorderbreedte Persoonlijke Zorg & Wooncomfort is hierop aangepast en voldoet, conform de lidmaatschapsverplichting aan de model­klachtenregeling van Actiz/LOC. De klachtenbehandeling wordt uitgevoerd door de Provinciale Klachten­­­commissie Verzorging, Verpleging en Gehandicaptenzorg Friesland. Dertien zorgaanbieders in Friesland hebben besloten een gezamenlijke commissie in te stellen voor de onafhankelijke behandeling van klachten van cliënten. Noorderbreedte heeft zitting in het bestuur van deze provinciale commissie. Noorderbreedte streeft een klachtvriendelijke cultuur na, waar cliënten zich veilig voelen om hun onvrede of klacht te uiten. Alleen zo kunnen zaken worden verbeterd. Dat de ‘klachtvriendelijkheid’ is toegenomen mag blijken uit het feit dat met de komst van de onafhankelijke klachtenbemiddelaar het aantal door haar geregi­ streerde klachten is verdubbeld ten opzichte van voorgaande jaren. Cliënten worden schriftelijk geïnformeerd over de klachtenregeling. Zij ontvangen zowel de folder van Noorderbreedte met een verwijzing naar de klachtenbemiddelaar, als de folder van de provinciale klachten­­commissie. Beide folders maken deel uit van de informatiemap die cliënten bij aanvang van de zorg- en dienst­ verlening van Noorder­breedte ontvangen. Medewerkers en leidinggevenden zijn bekend met de klachten­ regeling en zijn in die zin in staat de cliënten daarover te informeren. Ook de cliëntenraden zijn op de hoogte van de wijze waarop binnen Noorder­breedte met klachten wordt omgegaan en de aanwezigheid van de onafhankelijke klachtenbemiddelaar. De klachtenbemiddelaar onderhoudt contacten met alle locaties, locatie­managers, de zorgcoördinatoren en de thuiszorg. In het verslag­jaar zijn bezoeken afgelegd aan directie, management en cliëntenraden. Om een laagdrempelige bereikbaarheid te kunnen waarborgen, worden inloopspreekuren gehouden en worden cliënten thuis bezocht. De onafhankelijkheid wordt ook gegarandeerd doordat cliënten rechtstreeks contact kunnen opnemen met de klachtenbemiddelaar.

Het aantal klachten dat in 2008 geregistreerd werd, is iets lager dan het jaar daarvoor. In het verslagjaar zijn er door de klachten­ bemiddelaar 108 klachten geregistreerd, ingediend door 65 klagers. Het betreft vooral klachten over communicatie, informatie, bejegening, zorginhoud en facilitaire zaken. De meeste klachten zijn naar tevredenheid van de klager opgelost. De klachtenbemiddelaar houdt van alle bij haar binnenkomende klachten een registratie bij. Op basis van de inhoud van de klachten signaleert de klachtenbemiddelaar mogelijke knelpunten in zorg en dienstverlening en brengt hierover verslag uit aan de verant­ woordelijke leidinggevende(n). De registraties maken eveneens deel uit van de trimesterrapportages van Noorderbreedte. Via Quasir presenteert de klachtenbemiddelaar jaarlijks een verslag met daarin een analyse van de klachten aan Raad van Bestuur, directie, management en (centrale) cliëntenraden. In 2008 is er één klacht bij de Provinciale Klachtencommissie binnen­ gekomen. Deze klacht is niet in behandeling genomen.

4.4.3 Toegankelijkheid MCL Wachttijden De gemiddelde wachtijd voor opname in het MCL bedroeg afgerond 5 weken (bron: zorggroep informatieportaal; wachtlijstkubus). Hierbij is geen onderscheid gemaakt naar bijvoorbeeld behandellocatie, vrij­ willig of onvrijwillig wachten, specialisme, type behandeling of leeftijd. Op allerlei manieren is de toegang tot de zorg in 2008 verder verbeterd en zijn wachttijden teruggedrongen. Een aantal voorbeelden illustreert dit: • Vanaf 13 mei tot en met 18 juni heeft het MCL een mobiel MRIapparaat ingezet om tegemoet te komen aan de toegenomen vraag naar MRI-onderzoeken. In de mobiele MRI zijn in deze periode in totaal 431 patiënten voor onderzoek geweest. De gemiddelde wachttijd voor MRI-onderzoek is door de tijdelijke inzet van de mobiele MRI gezakt van ruim 50 naar ongeveer 20 dagen. Het MCL heeft inmiddels een derde (vaste) MRI aangeschaft. • Sinds 1 oktober beschikt het Centrum voor Obesitas Nederland over een nieuwe bariatrisch chirurg. Daarmee komt een eind aan de wachtlijsten die er bestonden voor overgewichtoperaties. • Ook de maatschap mondziekten en kaakchirurgie is uitgebreid, onder andere met een hoofd-halsoncoloog. • Súdhaghe, het MCL-dialysecentrum in Heerenveen dat op 20 maart officieel is geopend, breidt zijn dienstverlening aan nierpatiënten aanzienlijk uit. Door uitbreiding van de openingstijden kunnen meer patiënten in Heerenveen terecht. Door de opening van een predialysepoli kunnen patiënten die mogelijk aan de dialyse komen, goed worden voorbereid op de behandeling. Ook stond Súdhaghe met een stand op de dialyse-vakantiebeurs om de vakantie­dialyse te promoten.

j a a r d o c u m e n t 2008

42

43

Onderzoek samenwerking ziekenhuis Heerenveen Het MCL en ziekenhuis De Tjongerschans onderzoeken de voordelen van verregaande samenwerking. Doel is om ook op langere termijn klantgerichte, kwalitatief goede en kosteneffectieve zorg voor de Friese bevolking te kunnen garanderen. Toename patiënten Harlingen MCL Harlingen constateert een toename van het aantal patiënten ‘over de Afsluitdijk’. Steeds meer bewoners uit de kop van NoordHolland kiezen voor onderzoek of behandeling in de Harlinger vestiging van het MCL. De snelle toegangstijd en de laag­drempelig­ heid blijken belangrijke drijfveren te zijn voor hun keuze. Vergunning Hartcentrum Friesland Sinds zomer 2008 beschikt het Hartcentrum Friesland over een eigen vergunning. Het centrum mag nu bijvoorbeeld zelfstandig dotteren en openhartoperaties doen. Voorheen gebeurde dat onder de vergunning van het UMCG. Ook mag het centrum nu ICD’s implanteren. De implanteerbare cardioverter defibrillator (ICD) onder­ steunt het hart. Naar verwachting zullen zo’n 150 implantaties per jaar worden verricht. Bovendien neemt het Hartcentrum de controle van 700 Friese ICD-patiënten van het UMCG over. Afsluiting Kroonwiel Zo’n 28 afdelingen van het MCL hebben de afgelopen jaren mee­ gedaan aan het ‘Kroonwielproject’ (onder andere laboratorium, long­ ziekte/reumatologie, ICT en fysiotherapie). Bij Kroonwiel stroom­lijnen afdelingen hun logistieke en administratieve processen. In Proces Innovatie Teams (PIT) maken enkele medewerkers van de verpleeg­ afdeling en de polikliniek samen met specialisten een analyse van de situatie en zoeken ze samen naar oplossingen. In 2008 is het project afgesloten. Verder in 2008 • Het dialysecentrum van het Medisch Centrum Leeuwarden gaat na Heerenveen een tweede dependance openen. Volgens plan kunnen vanaf voorjaar 2009 dialysebehandelingen worden aangeboden in Kollum. Een gedeelte van het multifunctioneel centrum Meckama State wordt als klein dialysecentrum ingericht. Met zes dialyse­ stations kan de dependance ruimte bieden aan maximaal vieren­ twintig patiënten. • In 2008 zijn poliklinieken aan de slag gegaan om de telefonische bereikbaarheid te verbeteren. Daarnaast is ook gekeken naar het verbeteren van de schriftelijk communicatie (patiëntenbrieven).

Noorderbreedte Geografische spreiding De geografische spreiding van bestaande en nieuw te bouwen locaties van Noorderbreedte garanderen een goede bereikbaarheid van zorg voor de inwoners van Noord-Friesland. Op Nieuw Touten­ burg na zijn alle locaties centraal gelegen in dorp of stadswijk.

jaardocument 2008

De locaties zijn 24 uur per dag bereikbaar voor het inzetten van deskundige hulp. Bovendien kunnen ouderen en jongeren op verschillende plaatsen in de provincie terecht voor service en diensten van Noorderbreedte en andere leveranciers. Zo opende op 18 januari steunpunt Camminghaburen officieel zijn deuren. Het steun­punt regelt thuiszorg voor wijkbewoners van Camminghaburen en anderen. Ook kunnen ze er hulpmiddelen als krukken en rollators lenen. Verder kan er via het steunpunt een psycholoog of ergo­ therapeut worden ingeschakeld. Klantenservice Om de toegankelijkheid van de locaties, service en diensten van Noorderbreedte te verbeteren, is het concept van de klantenservice ontwikkeld. De klantenservice, die werkt voor alle onderdelen van Noorderbreedte, zorgt ervoor dat de klant die zich telefonisch of per e-mail met een bepaalde (zorg)vraag meldt snel en goed wordt doorverwezen naar het juiste onderdeel van Noorderbreedte. De klantenservice is in 2008 gestart. Verder in 2008 • Stap eens in de bus! Met deze slogan konden bewoners van wijken en dorpen in Noord-Fryslân de afgelopen twee jaar een bezoekje brengen aan de Noorderbreedtebus. Hoewel de bus zeker in een behoefte heeft voorzien, komt de bus per 1 januari 2009 niet langer meer naar de verschillende dorpen en wijken. Klanten met vragen kunnen sinds 2008 bij de klantenservice terecht (zie hiervoor).

4.4.4 Veiligheid MCL Patiëntveiligheid De stuurgroep Patiëntveiligheid ontwikkelt samen met de MIPcommissie, de klachtencommissie en de ombudsfunctionarissen een veiligheids­managementsysteem (VMS) dat voldoet aan de landelijke normen. Het VMS heeft tot doel het beheersen van risico’s voor de patiënt en het verminderen van schade aan de patiënt. Het VMS bestaat uit vijf pijlers: patiëntveiligheidsbeleid, melden en analyseren van incidenten, het creëren van een veilige cultuur voor het melden van incidenten, risico-inventarisatie en het ontwikkelen van een veiligheidsmanagementsysteem. In het beleidsplan 2009 – 2010 wordt teruggekeken op de resultaten die per pijler in 2007 – 2008 zijn behaald. Ook worden doelen gesteld voor de nieuwe periode. Een aantal resultaten: • Patiëntveiligheid is vanaf 2008 onderdeel van de prestatie­ contracten van de centra. • De integrale (brand)veiligheid is verder verbeterd, onder andere door het professionaliseren van de BHV-organisatie. Het Vastgoed­bedrijf heeft een Intern Calamiteiten Plan (ICP) en een veiligheidsplan opgesteld. • Om het melden en analyseren van incidenten te ondersteunen, is een digitaal meld- en registratiesysteem nodig. Eind 2008 viel de

keuze op de applicatie van Grecom. • D  e communicatie over het VMS is gestart (onder andere via het personeelsblad). • Het tien punten programma VMS is in STZ-verband opgepakt. Voor de eerste vier thema’s zijn interne werkgroepen aangesteld. Het gaat om: postoperatieve wondinfectie (POWI): voorkomen van ziekenhuisinfecties na een operatie, sepsis: voorkomen lijnsepsis en behandelen van ernstige sepsis, vroegtijdige herkenning van patiënten met bedreigde vitale functies en medicatieverificatie bij opname en ontslag.

verlenings­overeenkomst met de volgende instellingen: LVF, GGD, KCL, Thuiszorg het Friese Land, ZIENN, GGZ, Politie Fryslân, Brandweer Leeuwarden en Palet en vormt daarmee een belangrijke schakel in de infectiepreventie binnen de provincie Friesland.

Doelstelling o.b.v. Kader­ brief MCL 2008 – 2010

Toelichting

De richtlijnen H & IP worden

Dit krijgt blijvende

uitgevoerd.

aandacht door

Resultaat +/-

werkinstructies, scholing en audits.

Doelstelling

Toelichting

Resultaat

Deelname aan het STZ-netwerk

Vanaf oktober 2008 doet

+

patiëntveiligheid met het doel

het MCL mee aan het

invulling te geven aan het tien

netwerk.

puntenprogramma patiëntveiligheid.

Hygiëne- en infectiepreventie De afdeling hygiëne en infectiepreventie (H&IP) zorgt voor proto­ collen en maatregelen die moeten bijdragen aan een optimale hygiëne bij zorg, onderzoek en behandeling zodat infecties en besmetting bij patiënten en medewerkers worden voorkomen. De afdeling H&IP is 7 x 24 uur per week bereikbaar voor het geven van advies en afhandelen van accidenteel bloedcontact bij medewerkers. Resultaten in 2008: • Scholing en voorlichting (bijvoorbeeld op het gebied van basis­ hygiëne persoonlijke hygiëne) voor co-assistenten, stagiaires en medewerkers. • Interne audits op het gebied van hygiëne en infectiepreventie bij de verpleegafdelingen van hartchirurgie, plastische chirurgie en algemene chirurgie. In december werd een MCL brede audit uitgevoerd op het dragen van handsieraden en kunstnagels. Verscheidene verbeterpunten zijn hieruit naar voren gekomen. • Het uitvoeren van het isolatiebeleid in verband met multiresistente micro-organismen en andere besmettelijke aandoeningen (zoals MRSA, TBC, VRE, CEC). • Werkinstructies voor hygiëne en infectiepreventie. • Een grote influenza vaccinatie campagne bij medewerkers in november. • Het uitvoeren van infectieregistratie, zoals registratie van post­ operatieve wondinfecties (POWI) volgens de landelijke PREZIES modules (RIVM/CBO) In 2008 hebben geen grote uitbraken plaatsgevonden. Alleen in het najaar waren er op verschillende afdelingen uitbraken met Norovirus (braken en diarree). Deze zijn succesvol bestreden. In 2008 is ook weer een aantal nieuwe contracten afgesloten met externe instanties op het gebied van het afhandelen van accidenteel bloedcontact en/of het geven van advies rondom infectie­preventie. De afdeling H&IP heeft momenteel een dienst­

Incidenten De Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP) registreert en analyseert MIP-meldingen. De commissie verstrekt gevraagd en ongevraagd advies aan de organisatie op basis van de bevindingen. Het aantal meldingen is ten opzichte van vorige jaar gestegen naar 1.238. Om valincidenten verder terug te dringen, worden onder­ steuners en paramedici geschoold.

Kengetallen MIP 2007

2008

Valmeldingen

474

432

Overige meldingen

605

806

1.079

1.238

Totaal

Doelstelling o.b.v. Kader­ brief MCL 2008 – 2010

Toelichting

Er is een MIP-commissie die de

De Commissie Meldingen

MIP’s behandelt, incidenten oppakt

Incidenten Patiëntenzorg

en structurele tekortkomingen

(MIP) registreert en

aangeeft richting directie en

analyseert MIP-meldingen.

medische staf.

De commissie verstrekt

Resultaat +

gevraagd en ongevraagd advies aan de organisatie op basis van de bevindingen.

Verder in 2008 • Op 23 mei hebben de Friese ziekenhuizen, de politie, het openbaar ministerie en alle betrokken gemeenten het convenant Veilige Zorg ondertekend. Doel van het convenant is de veiligheid voor patiënten en medewerkers te vergroten door een heldere taak­ verdeling en informatieuitwisseling. • Op alle verpleegafdelingen in het MCL zijn vaste dispensers met handalcohol aangebracht. Iedereen moet bij het verlaten van de afdeling zijn handen desinfecteren. Zo krijgen ‘ziekenhuisbacteriën’ weinig kans.

j a a r d o c u m e n t 2008

44

45

Noorderbreedte Hygiëne- en infectiepreventie De Hygiëne en Infectiecommissie organiseerde op 20 mei een scholings­middag voor hygiëne contactpersonen over het Norovirus. Dit virus veroorzaakt diarree bij bewoners (en ook bij personeel). Aanmoedigingsprijs Bornia Herne heeft de aanmoedigingsprijs Infectiepreventie gekregen. De prijs is een initiatief van de afdeling Hygiëne en Infectie­ preventie van Zorggroep Noorderbreedte, die hiermee locaties en afdelingen wil stimuleren aandacht te besteden aan hygiëne en infectie­­preventie. Griepprik Noorderbreedte heeft medewerkers met directe patiëntencontacten de griepprik aangeboden. Doel is om het grieprisico voor bewoners zo veel mogelijk te verminderen.

conclusies van het onder­zoek dat is uitgevoerd door de werkgroep Arbeidsmarkt Monitoring Friesland. Om deze ontwikkeling bij te sturen organiseerde de werkgroep op 28 november een conferentie in het MCL in Leeuwarden. Met verantwoordelijken uit het onderwijs, de zorg, provincie en gemeenten werden acties benoemd voor de komende vijf jaar. Denk aan meer instroom bij de opleidingen en het behoud van mensen die al werkzaam zijn in de zorg.

het MCL en de Hanzehogeschool (Groningen), Noordelijke Hoge­ school (Leeuwarden), Friese Poort (Drachten) en het Friesland College (Leeuwarden) is uniek in Nederland. Docenten van de onderwijs­ instellingen zijn geregeld in het MCL aanwezig. De docenten organiseren ook samen met de opleidingsfunctionarissen thema- en intervisie­bijeenkomsten voor de verpleegkundigen op de afdelingen.

Verloop personeel - MCL Aantal

FTE

Instroom personeel in loondienst

318

232,4

Uitstroom personeel in loondienst

327

233,4

Vacatures - MCL Totaal aantal per

Totaal aantal

31/12/2008

moeilijk vervulbare vacatures per

MIC Het totaal aantal meldingen van incidenten over alle locaties was 4.205. Daarmee is het aantal meldingen gestegen in vergelijking met een jaar eerder. Vooral het aantal meldingen van val- en medicijn­ incidenten nam toe. Overigens is het moeilijk een vergelijking te maken met de cijfers van 2007. De procedure is in het verslagjaar sterk verbeterd. Bovendien is er veel aandacht geweest voor het belang van melden. De stijging die zich voordoet mocht dus worden verwacht. Vanaf 2009 zal naar verwachting een daling van het aantal meldingen te zien zijn.

Kengetallen MIC 2008 Noorderbreedte Vallen

2.506

Medicatie

1.312

Agressief gedrag

148

Anders

239

4.5 Kwaliteit medewerkers 4.5.1 Personeelsbeleid

31/12/2008 Totaal personeel Personeel met patiënt-/

23

3

5

2

cliëntgebonden functies

jaardocument 2008

Beschikbaarheid van personeel Op termijn krijgt de zorgsector te maken met een tekort aan verzorgenden op niveau 3. Scholen trekken minder leerlingen en over een aantal jaren gaan veel verzorgenden met pensioen. Boven­dien stijgt de zorgvraag. Een speciale werkgroep personele planning heeft zich de vraag gesteld welke maatregelen nodig zijn om aan voldoende personeel te komen. In september kwam zij met een notitie. Mogelijke maatregelen zijn bijvoorbeeld: meer en nadrukkelijker inzetten op werving, functiedifferentiatie (bij gebrek aan niveau 3, meer inzetten op andere niveau’s), samenwerking zoeken met andere zorginstellingen en met het onderwijs, uitstroom van medewerkers voorkomen, interne doorstroming bevorderen en jongeren interesseren voor de zorg.

Verloop personeel - Noorderbreedte Aantal

FTE

Instroom personeel in loondienst

227

121,0

Uitstroom personeel in loondienst

274

142,5

Vacatures - Noorderbreedte Boeien en binden Op allerlei manieren probeert het MCL zich voor te bereiden op deze situatie door schoolverlaters en zij-instromers te interesseren voor een opleiding en een baan in de zorg. Zo kwamen in april bijna 400 leerlingen af op een open dag in het MCL. Een andere oplossing is om het ‘zoekgebied’ te vergroten. Zo interesseert het MCL ook stagiaires van de Hanzehogeschool in Groningen voor een leerplek in het ziekenhuis. Bovendien investeert het MCL in de stagiaire zelf door hem of haar meer en langere praktijkervaring te bieden op opleidings­afdelingen. Naast jongeren zijn ook herintreders een belang­­rijke doelgroep voor het MCL. Een belangrijke rol speelt het STW-MCL die deze categorie de kans biedt om via een pool- of flexcontract (opnieuw) aan de slag te gaan. Daarnaast is het ook van belang de huidige medewerkers aan het MCL te binden, bijvoorbeeld door ze werk te bieden dat aansluit bij hun competenties, ze goed en regelmatig te scholen en bovendien te zorgen voor voldoende loopbaanperspectief. De reorganisatie van de verpleegkundige organisatie (Sensor) moet medewerkers nieuwe mogelijkheden en uitdagingen bieden.

MCL Beschikbaarheid van personeel Als er niets gebeurt, dreigt op termijn een tekort aan verzorgenden en verpleegkundigen op de arbeidsmarkt. De zorgopleidingen hebben al te maken met minder instroom van studenten en leerlingen (soms tot 40% minder). Daar komt nog bij dat vanaf 2012 – 2015 veel verzorgenden en verpleegkundigen met pensioen gaan. Het dreigend personeelstekort is één van de belangrijkste

Sensor Ook het project Sensor vroeg in 2008 de nodige aandacht. Binnen een centrum komen meer gedifferentieerde functies, zoals centrum­ manager en unithoofd. Naast een ‘gewone’ verpleegkundige is er de senior verpleegkundige. De functies zijn opnieuw gewaardeerd waarbij competenties het uitgangspunt vormen (‘wat moet iemand kunnen in een bepaalde functie?’). Bij de plaatsing van medewerkers spelen houding, kennis en vaardigheden dan ook een veel grotere rol dan iemands opleidingsachtergrond. Alle unithoofden en senior­ verpleegkundigen zijn inmiddels in de nieuwe functies geplaatst en zijn in 2008 getraind. De scholing, bestaande uit scholingsdagen, training on the job en een teamscholing, loopt door in 2009. De centrummanagers – die in 2007 zijn aangesteld – hebben in 2008 een MD-traject doorlopen. Ook bij scholing zijn de in een functie benodigde competenties het uitgangspunt. In 2009 volgen de overige verpleegkundige functies.

Noorderbreedte

Opleidingsafdelingen HBO-ers en MBO-ers van verschillende leerjaren krijgen in het MCL gezamenlijk onderwijs, van het eerste tot en met het vierde jaar. In 2008 ging het om zo’n 240 stages. Vrijwel alle afdelingen zijn ‘opleidingsafdelingen’. Op zo’n afdeling verplegen en verzorgen studenten HBO-v en MBO-v zoveel mogelijk zelfstandig patiënten. Dit biedt de studenten gelegenheid om als een ‘echte’ werknemer in een team praktijkervaring op te doen. De samenwerking tussen

Beoordelingssysteem functioneren medewerkers Het MCL heeft geen formeel beoordelingssysteem voor medewerkers. Wel is in 2008 met 70% van alle medewerkers een jaargesprek gevoerd. Het streven is om dit percentage in 2009 te verhogen. Verder in 2008 • Ter voorbereiding op de invoering van de maatschappelijke stage vanaf 2010 heeft het MCL op 5 september in het Medisch Centrum Leeuwarden voor de eerste keer een ‘VMBO-carrousel’ gehouden. Een groep van ongeveer veertig leerlingen van VMBO-school Piter Jelles maakte kennis met beroepsmogelijkheden in het ziekenhuis. Organisatie in samenwerking met Calibris, kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport. • In 2008 is het roosterprogramma Harmony ingevoerd. Ook zijn er nieuwe roosterbeleidsregels vastgesteld. • In het MCL is een intervisieplatform opgericht. Groepen van zes tot acht medewerkers geven elkaar onder leiding van een deskundige intervisor feedback op hun werk. Inmiddels zijn tien mensen opgeleid om als intervisor groepen te begeleiden. • Het MCL, Nij Smellinghe en ROC Friese Poort zijn een pilot gestart om aankomende dokterassistentes die een opleiding volgen meer ziekenhuisgerichte competenties bij te brengen. De leerlingen volgen een intensieve stage van negen maanden in het MCL. Acht poliklinieken doen aan de pilot mee.

Totaal aantal per

Totaal aantal moeilijk

31/12/2008

vervul­bare vacatures per 31/12/2008

Totaal personeel

33

1

Personeel met patiënt-/

19

0

cliëntgebonden functies

NoorderbreedteBanen Belangrijk bij het werven van nieuw personeel is het Service­bureau Tijdelijk Werk (STW) dat in 2008 is omgedoopt tot Noorderbreedte­ Banen. NoorderbreedteBanen fungeert als een soort intern uitzend­ bureau. Het biedt medewerkers de mogelijkheid op tijdelijke basis op de locaties van Noorderbreedte aan de slag te gaan. Deze medewerkers krijgen een poolcontract en zijn op ‘afroep’ beschik­ baar. Veel medewerkers vinden zo (weer) een vaste baan bij een van de locaties van Noorderbreedte. De nieuwe naam heeft meer ‘wervingskracht’ en maakt het mogelijk werknemers aan Noorder­ breedte te binden. Ook is er door herschikking van formatie een consulent werving aangesteld om meer sturing te kunnen geven aan wervings­activiteiten.

j a a r d o c u m e n t 2008

46

47

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

We realiseren een flexibele en

• Personele planning is

efficiënte inzet van personeel.

opgezet met daaraan

Een concept voor een integrale

gekoppeld een

benadering van de personele

activiteitenplan.

inzet wordt ontwikkeld, waarin

Resultaat +

• Wervingsactiviteiten

Daarnaast hebben 280 leerlingen in 2008 een stage gelopen bij Noorder­breedte. Het gaat om leerlingen die de beroepsopleidende leerweg op MBO-niveau volgen (BOL). Alle locaties van Noorder­ breedte zijn inmiddels erkend als leerbedrijf. Dat betekent dat de begeleiding van leerlingen en stagiaires voldoet aan de kwaliteits­ normen van Calibris (kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport).

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

Het ontwikkelde opleidingsplan

In samenwerking met het

deskundigheids­bevordering

Friesland College is de

kleinschalige zorg voor mede­

teamtraining kleinschalige

werkers wordt in samenwerking

zorg opgezet.

NoorderbreedteBanen

gemaakt.

de arbeidsmarkt, inzet van flexibel

zijn gebundeld.

We ontwikkelen en geven uit­

In 2008 hebben

voering aan de scholingsvraag voor

181 medewerkers

het Zorgleefplan voor medewerkers

meegedaan aan interne

van Noorderbreedte.

scholingstrajecten.

personele planning.

Jobschool Om eventuele krapte op de arbeidsmarkt voor te zijn, neemt Noorder­ breedte verschillende initiatieven om nieuwe groepen werknemers aan zich te binden. Zo werkt Noorderbreedte samen met Zorgsupport Friesland en de gemeente Leeuwarden in het project ‘Jobschool’. Zo’n 20 mensen met een uitkering worden in maximaal achttien maanden opgeleid tot de functie van helpende in de zorg (niveau 2).

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

Resultaat

In samenwerking met externe

Samenwerking met Zorg­

partijen voeren we projecten uit

support en de gemeente in

gericht op het ‘omscholen’ van

project ‘Jobschool’. Voorlopig

mensen naar een functie in de zorg.

geen andere projecten op

+/-

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

De wijze waarop de BBL-leerlingen

Alle locaties van Noorder­

ingezet (ook ‘stand-alone) en

breedte zijn inmiddels

begeleid worden, is herijkt en

erkend als leerbedrijf.

Resultaat +

voldoet aan de nieuwe vereisten.

Leerafdeling Bij een leerafdeling runnen leerlingen van de BOL-opleiding zoveel mogelijk zelf een afdeling. Op die manier krijgen ze de gelegenheid benodigde vaardigheden aan te leren in een ‘realistische’ leeromgeving. Medewerkers leren wat het is om deze jongeren te begeleiden en krijgen bovendien door de inzet van de leerlingen de gelegenheid aan hun eigen deskundigheid te werken. Florastate is in 2008 met een leerafdeling gestart. Acht derdejaars leerlingen verzorging van de Friese Poort liepen er stage. Dit aantal zal in 2009 worden uitgebreid. Daarnaast hadden De Batting en Nieuw Mellens elk een leerafdeling voor respectievelijk 8 en 14 stagiaires.

dit gebied.

Werken en leren De afgenomen instroom in de zorgopleidingen heeft op termijn ook gevolgen voor Noorderbreedte. Dat geldt nu al voor de werving van stagiaires van niveau 3. Vooral voor de ‘buitenlocaties’ is het lastiger om leerlingen van een van de Leeuwarder ROC’s te werven. Beroepsbegeleidende leerwegen op MBO-niveau combineren werken en leren. Leerlingen gaan op basis van een leerwerkovereenkomst en tegen een leerlingsalaris bij Noorderbreedte aan de slag. Dit soort leerwegen is geschikt voor leerlingen die gelijk aan de slag willen, maar ook voor herintreders. Op deze manier wil Noorderbreedte ook de eventuele krapte op de arbeidsmarkt voor zijn. Ook ‘zittende’ medewerkers kunnen een BBL-opleiding volgen, bijvoorbeeld in het kader van de eigen loopbaanontwikkeling.

Aantal BBL-ers in 2008 BBL-ers met leerarbeidsovereenkomst Eigen medewerkers 

72 148

Interne scholing In 2008 hebben 181 medewerkers meegedaan aan interne scholingstrajecten (zie overzicht). In samenwerking met het Friesland College is de teamtraining kleinschalige zorg opgezet. Deze training van acht maanden is door de onderwijsinstelling erkend en geldt als een Elders Verworven Competentie (EVC).

Naam scholing

+

Coördinator zorg In 2006 heeft de directie besloten de functie van zorgcoördinator te evalueren. De functie van zorgcoördinator bleek te breed, vooral door de combinatie van leidinggevende taken en zorgtaken. In 2007 is de nieuwe functie van coördinator zorg ontwikkeld. In nauw overleg met enkele locatiemanagers heeft een kernteam de functie verder uitgewerkt in een junior- en seniorvariant (coördinator zorg A en B). Inmiddels zijn alle zorgcoördinatoren in de nieuwe functies benoemd. Ook hebben de coördinatoren zorg in 2008 een speciaal voor dit doel ontwikkeld development-programma gevolgd (in samenwerking met hogeschool Windesheim).

Doelstelling Activiteiten­ plan Noorderbreedte 2008

Toelichting

• In 2008 worden de nieuwe

• Alle zorgcoördinatoren

leidinggevende functies van

Resultaat +

zijn benoemd.

coördinator zorg a en coördinator zorg b ingevoerd.

Aantal deelnemers

BIG

20

PDL

49

Leerwerkbegeleiding

+

met het Friesland College ‘op maat’

aandacht voor de benadering van personeel en een (meer)jaren

Resultaat

6

CVA

20

Extramurele zorg

11

KSZ BS

75

Totaal

181

• Een developmentprogramma

• De coördinatoren

voor de coördinatoren wordt

zorg hebben een

in samenwerking met een

development-

opleidings­instituut opgezet en

programma gevolgd

uitgevoerd.

(in samenwerking met

+

hogeschool Windesheim).

Reorganisatie thuiszorg Door het opgelegde productieplafond ziet Noorderbreedte Thuiszorg zich genoodzaakt in te krimpen. Omdat de intramurale capaciteit groeit (verpleeghuiszorg en kleinschalige woonvormen), kunnen de thuiszorg­medewerkers elders binnen Noorderbreedte aan de slag. Medewerkers zullen conform de regels van het Sociaal Plan worden herplaatst. In 2008 vonden belangstellingsgesprekken plaats en op basis daarvan krijgen medewerkers een functieaanbod.

Beoordelingssysteem functioneren medewerkers Noorderbreedte heeft geen formeel beoordelingssysteem voor medewerkers. Wel worden jaarlijks functioneringsgesprekken gehouden met medewerkers, zo ook in 2008. Verder in 2008 • In 2008 is Abbingahiem in het kader van TANGO aan de slag gegaan met het culuurveranderingstraject. Verder hebben woon­ begeleiders van Meckama State en Bennema State een team­ training kleinschalige zorg gevolgd. • Ter voorbereiding op de invoering van de maatschappelijke stage vanaf 2010 heeft ook Noorderbreedte een ‘VMBO-carrousel’ gehouden. Leerlingen van VMBO-school Piter Jelles maakten kennis met beroepsmogelijkheden in de locaties van Noorderbreedte. • In totaal hebben1.251 medewerkers in 2008 een BHV-training gevolgd. 1.053 medewerkers volgden een scholing van een dag­ deel over brandbeveiliging en 198 medewerkers werden een dag lang geschoold in brandbeveiliging, reanimatie en EHBO. In 2009 zullen al deze medewerkers een herhalingsscholing volgen. Ook wordt er dan een basisscholing georganiseerd voor nieuwe medewerkers. • Nieuw Toutenburg is door de certificeringscommissie van de landelijke Stichting PDL erkend voor de opleidingen en trainingen over PDL-zorg. PDL staat voor ‘Passiviteiten Dagelijks Leven’. Nieuw Toutenburg is daarmee de eerste zorginstelling van de drie noordelijke provincies met dit certificaat.

4.5.2 Kwaliteit van werk Ziekteverzuim Een belangrijke indicator voor de kwaliteit van werk is het ziekte­ verzuim. De verzuimpercentages van het MCL en Noorderbreedte laten een daling zien. Het verzuimpercentage van het MCL ligt op 4,68% (tegen 4,91% in 2007). Het percentage van Noorderbreedte is 5,50% (tegen 5,91% in 2007). Zorggroep Noorderbreedte stelt zich tot doel om wat verzuim betreft bij de laagste kwart van de sector te behoren. Daarvoor is een extra inspanning nodig in de vorm van integraal gezondheidsbeleid. De nadruk ligt hierbij vooral op preventie.

Ziekteverzuim personeel exclusief zwangerschapsverlof, volgens Vernetdefinitie – MCL (berekend over 2 ziekte­jaren) Percentages Verzuim personeel in loondienst

Ziekteverzuim personeel exclusief zwangerschapsverlof, volgens Vernetdefinitie – Noorderbreedte (berekend over 2 ziekte­jaren) Percentages Verzuim personeel in loondienst

jaardocument 2008

4,68%

j a a r d o c u m e n t 2008

5,50%

48

49

Gezondheidsbeleid In 2007 is Zorggroep Noorderbreedte gestart met een integraal gezond­heids­beleid. Met een pakket aan maatregelen wil Zorggroep Noorder­breedte medewerkers gezond, gemotiveerd en met plezier aan het werk houden. De afdeling Arbo heeft in 2008 veel afdelingen en locaties bezocht. In gezondheidsbijeenkomsten met locatie- en centrum­managers is de visie van het beleid en de uitwerking nader toe­gelicht. Het gezondheidbeleid bestaat uit vijf onderdelen: Fysieke belasting Allereerst wil Zorggroep Noorderbreedte klachten door te veel of verkeerde fysieke belasting tegengaan. Doel is tot een structureel til- en transferbeleid te komen waarbij (nog) meer wordt gekeken hoe en waar in de hele keten van zorg voor patiënt en medewerker voordelen te behalen zijn. Uit een aantal quick scans die in 2008 zijn uitgevoerd blijkt dat hier nog winst te behalen is, bijvoorbeeld door de patiënt zelf zoveel mogelijk te activeren, zodat de fysieke belasting voor medewerkers wordt beperkt. Op basis van de resultaten zijn verbeterplannen ingezet. Resultaatgerichte reïntegratie Met resultaatgerichte reïntegratie zet Zorggroep Noorderbreedte in op een verdere daling van het verzuim. Bij de nieuwe verzuimaanpak, die in 2006 is geïntroduceerd, nemen leidinggevenden het voortouw bij het voorkomen van verzuim en de reïntegratie van medewerkers. P&O (o.a. ARBO ZNB) geeft adviezen en ondersteunt de leidinggevende en medewerker. Ook de medewerker zelf is nadrukkelijk verantwoordelijk voor een succesvolle reïntegratie. In 2008 zijn veel leidinggevenden getraind. Vitaliteit Het derde onderdeel is vitaliteit. Gezond gedrag van medewerkers wordt gestimuleerd, bijvoorbeeld door het aanbieden van bewegings­ programma’s (schaatsen, Nordic Walking, fitness, hardlopen). Ook kunnen medewerkers via de collectieve zorgverzekering voordelig afvallen of stoppen met roken. In 2008 hebben 110 medewerkers mee­gedaan aan de voordeelregeling fitness. Op 3 en 4 maart stond de centrale hal van MCL Leeuwarden en MCL Harlingen in het teken van de gezondheidsdagen, bedoeld voor medewerkers van het MCL en Noorderbreedte. Diverse stands presenteerden hun aanbod op het gebied van gezondheid aan de medewerkers. RI&E Om risico’s op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn in beeld te brengen en te beperken, brengt elke afdeling of locatie om de 4 jaar de mogelijke risico’s in kaart. In 2008 zijn in totaal 9 ‘risico-inventarisatie en- evaluaties’ (RI&E) afgerond. Naast deze 9 RI&E’s (in de RI&E worden de onderliggende afdelingen apart uitgewerkt) zijn er 4 opgestart. Deze lopen door in 2009. Jaarlijks verschijnen plannen van aanpak waar­in concrete maatregelen staan om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Het is de bedoeling dat alle informatie over risico’s en verbeter­plannen via het kwaliteitssysteem voor managers toegankelijk wordt.

jaardocument 2008

Preventie Psychosociale Arbeidsbelasting Het is belangrijk om te hoge psychosociale arbeidsbelasting op tijd te herkennen en erkennen. Gesprekken tussen leidinggevende en de medewerker zijn essentieel om uitval te voorkomen. Daarbij kan de methodiek ‘de 7 bronnen van arbeidsmotivatie’ behulpzaam zijn. Deze methodiek is in 2008 geïntroduceerd op een aantal afdelingen van MCL en een aantal locaties van Noorderbreedte. In 2010 zullen centrummanagers van MCL hierin worden geschoold. Bedrijfs­ maatschappelijk werk kan daarnaast preventief worden ingezet. Voor groepen is er de mogelijkheid om de cursus zorg in balans via het Loop­baan Advies Centrum (LAC) te volgen. Onder dit onderdeel valt ook het onderwerp arbeidsmotivatie / plezier hebben en houden in je werk. In 2008 zijn voorbereiding getroffen voor een werkbelevings­ onderzoek in 2009. Belangrijk is dat medewerkers van het MCL die te maken krijgen met indrukwekkende gebeurtenissen de juiste opvang en begeleiding krijgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om verbale agressie, bedreiging, het overlijden van een patiënt of een ernstig trauma. Bij de meeste afdelingen van het MCL is in 2008 een Afdelings Ondersteuningsteam (AOT) opgezet. Hier kunnen medewerkers hun verhaal kwijt. Zo’n team bestaat uit collega’s die speciaal voor dit doel zijn opgeleid door een trauma­psycholoog. Doelstelling

Toelichting

Het gezondheidsbeleid

De afdeling Arbo heeft in 2008 veel

wordt op alle locaties/

afdelingen en locaties bezocht.

bedrijfsonderdelen verder

In gezondheidsbijeenkomsten

ingevoerd.

met locatie- en centrummanagers

Resultaat +/-

Opleidingen In 2007 zijn de eerste co-assistenten ingestroomd in het nieuwe, competentiegericht curriculum G 2010. Naast kennis, spelen houding en vaardigheden een grote rol bij de beoordeling. Belangrijk is hoe co-assistenten het in de praktijk doen. Invoering van het competentie­ gericht onderwijs vroeg ook in 2008 het nodige van de organisatie van het onderwijs en de begeleiding door medisch specialisten. In 2009 zal de eerste co-assistent uitstromen. Op 8 maart vond de jaarlijkse ouder- en partnerdag van de co-assistenten plaats. Verder zal het MCL de co-assistenten uit de M2-fase van het Martiniziekenhuis overnemen. Deze studenten zijn gebonden aan de regio. Het MCL is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de opleidingen voor arts-assistenten, wel voor de organisatie en de kwaliteit ervan. Het aantal vakgroepen met een opleidingserkenning nam in 2008 verder toe. Eind december hadden twintig vakgroepen in het MCL in totaal tweeëntwintig opleidingserkenningen. Een overzicht van opleiders is opgenomen als bijlage D. Wetenschapsondersteuner In het MCL werken veel specialisten met wetenschappelijke ervaring en het aantal behandelde patiënten is groot genoeg om eigen wetenschappelijk onderzoek te verrichten. Om het wetenschappelijk klimaat verder te stimuleren, is in 2008 een wetenschapsondersteuner aan de slag gaan. Deze ondersteuner is beschikbaar voor advies en praktische hulp bij het opzetten en uitvoeren van onderzoek.

Doelstelling o.b.v. Kader­ brief MCL 2008 – 2010

Toelichting

is de visie van het beleid en de uitwerking nader toegelicht. Acties

Om het wetenschappelijk

In 2008 is een

lopen door in 2009 en verder.

onderzoeksklimaat te stimuleren

wetenschapsondersteuner

wordt een epidemioloog /

aangesteld.

Resultaat +

wetenschapsondersteuner

4.5.3 Kennis, opleiding en onderzoek STZ Het MCL is lid van de Samenwerkende Topklinische opleidings­ Ziekenhuizen (STZ). Deze ‘teaching hospitals’ voelen zich gezamenlijk verantwoordelijk voor onderwijs en opleiding, het bevorderen van hoogwaardige patiëntenzorg, topklinische behandeling en top­referente zorg en toegepast wetenschappelijk onderzoek en innovatie. Ze wisselen informatie uit en kunnen als het nodig is een gezamen­lijke lobby organiseren. Auletius Instituut Onder de naam Auletius Instituut verzorgt het MCL samen met het UMCG opleidingen. Het Auletius Instituut houdt zich bezig met opleiding en onderwijs aan co-assistenten, arts-assistenten in opleiding (aios) en arts-assistenten niet in opleiding tot specialist (anios), de begeleiding van nieuwe functies (Nurse Practitioners, Physician Assistent en de medisch ingenieur) en wetenschappelijk onder­zoek. Ook beschikt het instituut over een kenniscentrum (medische bibliotheek).

aangetrokken.

eNose In 2008 is wetenschappelijk onderzoek verricht met de electronische neus (eNose). Het apparaatje, afkomstig uit de voedingsindustrie en defensie, kan digitaal geuren opslaan en daarbij patronen herkennen. Inmiddels wordt er ook binnen de geneeskunde mee geëxperimenteerd om te zien hoe de diagnostische waarde op allerlei medische terreinen uitpakt. Er loopt onder andere onderzoek naar bacteriële diagnostiek. Daarnaast is ook al getest bij longziekten als COPD, astma en recent longkanker. In samenwerking met het AMC verrichtte het MCL in 2008 enkele methodologische studies bij long­patiënten waarvan de resultaten internationaal zijn gepresen­ teerd. In 2009 zal worden begonnen met een klinische studie waarbij onderzoek plaatsvindt via de mammapoli (borstkanker) en polikliniek longziekten (longkanker).

Verder in 2008 • In 2006 startte het MCL samen met het UMCG de opleiding voor spoedeisendehulpartsen. De opleiding tot SEH-arts is in 2008 met terugwerkende kracht tot 2006 erkend. • Oncoloog Hiltje de Graaf deed samen met ziekenhuisapothekers onderzoek naar het gebruik van dure geneesmiddelen. Door het ‘poolen’ van patiënten in het MCL gaat er minder verloren. • In 2008 zijn de resultaten gepubliceerd van een onderzoek naar het effect van halsklierdissecties op de schouderfunctie van de patiënt. Het onderzoek werd in de periode 2003 – 2005 uitgevoerd in samenwerking met het Antoni Van Leeuwenhoekziekenhuis, het UMCG en de Vrije Universiteit. De resultaten zijn gepubliceerd in het Amerikaanse medische vakblad ‘Otolaryngology-Head and Neck Sugery’. • In bijlage B staan de promoties van 2008.

4.6 Samenleving Maatschappij Op allerlei manieren geeft Zorggroep Noorderbreedte uiting aan haar

maatschappelijke verantwoordelijkheid en betrokkenheid. Zowel het MCL als de locaties van Noorderbreedte staan zichtbaar midden in de samenleving en dragen bij aan een veilige, gezonde, schone en leefbare samenleving voor iedereen. De Zorggroep is een open organisatie die graag verantwoording aflegt. Een aantal voorbeelden uit 2008 onderstreept die maatschappelijke verantwoordelijkheid en betrokkenheid: Communicatie Via verschillende kanalen – bijvoorbeeld via de website, nieuws­ berichten, regionale kranten, radio en televisie – legt Zorggroep Noorderbreedte voortdurend verantwoording af. De websites van Zorggroep Noorderbreedte, MCL en Noorderbreedte zijn in 2008 geheel vernieuwd. Verder verschenen in 2008 de externe relatiebladen Extra (MCL) en Breedbeeld (Noorderbreedte). Patiëntenvoorlichting Copa staat voor contactpersoon patiëntenvoorlichting. Er is in het MCL een copa-netwerk van bijna 70 (gespecialiseerd) verpleeg­ kundigen, poli-assistentes en laboranten. De copa’s zijn in 2008 twee keer bij elkaar gekomen op 13 maart (trainingsdag) en op 28 oktober (vergadering). Zowel in Leeuwarden als in Harlingen is een voorlichtingscentrum. In 2008 zijn 48 nieuwe folders verschenen. Daarnaast zijn 82 bestaande folders aangepast. Ook is een nieuw patiënten informatiedossier (PID) ontwikkeld en zijn in Leeuwarden en Harlingen inloopspreekuren gestart voor fibromyalgie patiënten. Twee artsen kregen videocoaching en in Harlingen is een mammacare­ verpleegkundige gestart. Verder is deelgenomen aan projecten op het gebied van larynx en hypopharynxcarcinomen en colorectaal carcinomen en werden cursussen gevolgd voor eenvoudig schrijven en het zoeken op internet naar betrouwbare informatie.  

j a a r d o c u m e n t 2008

50

51

ZiROP Om goed voorbereid te zijn op de opvang van slachtoffers bij groot­ schalige rampen en incidenten beschikt het MCL over het Ziekenhuis­ rampenopvangplan (ZiROP). Hierin wordt beschreven hoe de Medische Hulpverlening in geval van een ramp wordt opgeschaald, hoe de primaire processen daarna gecontinueerd moeten worden en op welke wijze afschaling plaats kan vinden. De werkgroep ZiROP MCL, bestaande uit de projectleider ZiROP, de crisiscoördinator (manager SEH), team­leidster SEH en een secretaresse, geeft gevraagd en ongevraagd advies over inhoudelijke en procedurele zaken rond het ZiROP en werkt adviezen en besluiten uit. In 2008 is de werkgroep ZiROP bijna wekelijks bijeen­gekomen om het ZiROP te actualiseren naar aanleiding van aandachts­punten voortkomend uit gehouden oefeningen in 2007. Zo is er bijvoorbeeld gewerkt aan de interne alarmering (er is een begin gemaakt met het omzetten van de bel­ lijsten) en het instellen van een Operationeel Team. Daarnaast zijn de te houden oefeningen in 2009 besproken. In oktober 2008 vond het ZonMW eindcongres ‘ZiROP be prepared!’ plaats. Aanleiding was het Kwaliteitsverbeterprogramma Rampenopvang Ziekenhuizen dat vanaf 2006 heeft gelopen en waaraan het MCL heeft deelgenomen. Tijdens dit congres is het boekje ‘Goede voorbeelden; (leer) ervaringen met opleiden, trainen, oefenen en borgen’ uitgegeven met een selectie van ruim twintig goede voorbeelden uit het ZonMw programma. Het ZiROP van het MCL wordt daarin een aantal keren aangehaald. Zorgen en wonen Samen met onder andere zorgaanbieders, woningcorporaties en gemeenten is Noorderbreedte betrokken bij de ontwikkeling van woon­service­zones. Door het organiseren van de zorg in de buurt van de cliënt kan deze in de eigen woonomgeving blijven wonen. Dit draagt wezenlijk bij aan de kwaliteit van leven van de cliënten zelf, maar vergroot ook de leefbaarheid in de wijk. Het bouwen van multi­functionele centra biedt bovendien mogelijkheden de dienstverlening in een wijk op peil te houden. In 2008 was Noorderbreedte aanwezig op het Leeuwarder Woon­ festival. Op deze markt kunnen belangstellenden zich laten informeren over alles op het gebied van zorg, wonen en welzijn. Verder in 2008 • Noorderbreedte heeft in 2008 op vier locaties in Leeuwarden een belastingspreekuur voor senioren georganiseerd. Senioren konden hier met korting hun belastingaangifte door een belasting­ consulent laten invullen. • Verschillende medewerkers hebben zich in 2008 ingezet voor het verbeteren van gezondheidszorg in het buitenland. Er zijn bijvoorbeeld projecten in Nepal, Tanzania en Roemenië. • Diverse locaties van Noorderbreedte organiseerden in 2008 weer markten en open dagen. Familie en vrienden van bewoners, maar ook mensen uit omliggende wijken kunnen zo op een laag­ drempelige manier kennis maken met het aanbod van zorg en diensten op de locaties.

jaardocument 2008

• H  et MCL en Noorderbreedte Thuiszorg waren in 2008 wederom hoofdsponsor van de Marathon Leeuwarden. Juist het accent dat het evenement legt op de gezondheid en welzijn van burgers maakt sponsoring voor beide organisaties aantrekkelijk. Noorder­ breedte Thuiszorg en het MCL haken met allerlei activiteiten bij de marathon aan. • Twee specialisten en medewerkers van de OK van het MCL hebben deelgenomen aan het Chirurgisch Team dat namens het ministerie van Defensie in Kandahar (Afghanistan) is geweest. Rob Leemans en Rob Niemeijer kregen tijdens een symposium over hun belevenissen herinneringsmedailles van Defensie uitgereikt. • Na het MCL in Leeuwarden, heeft nu ook Noorderbreedte De Batting een CVA-café. Het CVA-café is een ontmoetingsplaats voor mensen die ooit zijn getroffen door een CVA (beroerte). • Teveel ouderen worden slachtoffer van een valpartij. Samen met andere organisaties voor zorg en welzijn werken het MCL en Noorderbreedte samen aan valpreventie. Gewerkt wordt bijvoorbeeld aan een checklist en een rollatortraining. • Op Wereld COPD-dag, 19 november, heeft het MCL een long­ functie­test georganiseerd. Bij zo’n 250 belangstellenden is een long­functie­test uitgevoerd. Op grond van deze test kon worden bepaald of iemand mogelijk COPD heeft. • In maart organiseerde het MCL een knuffelpoli. Ruim vierhonderd kinderen uit groep drie van basisscholen uit de omgeving hebben hun zieke knuffel of pop in het MCL laten onderzoeken. Voor de kinderen een speelse manier om in aanraking te komen met het ziekenhuis en voor co-assistenten een unieke gelegenheid om met kinderen te leren werken. • Met een speciale tentoonstelling in MCL Harlingen is in 2008 aandacht gevraagd voor het onderwerp beroerte of CVA.

Milieu Het milieubeleid van Zorggroep Noorderbreedte is integraal onder­ deel van het organisatiebeleid. De Zorggroep respecteert bij haar bedrijfs­voering de kwaliteit van het milieu, niet alleen vanwege haar zorg voor de omgeving, maar ook vanwege de bijdrage ervan voor de kwaliteit van haar kernactiviteiten. Zorggroep Noorderbreedte streeft ernaar om in alle opzichten te voldoen aan vigerende wet- en regelgeving op het gebied van milieu, energie-efficiency, brandpreventie en integrale veiligheid. Doel van het beleid is een efficiënte en proactieve bedrijfsvoering, kwaliteit en vooral een veilige omgeving voor zowel patiënten, bezoekers als medewerkers. Bij dit alles mogen we niet vergeten dat het gaat om mensenwerk. Steun en inzet van alle medewerkers is noodzakelijk om een verantwoord veiligheidsbeleid te realiseren. KAM-groep Het Vastgoedbedrijf van Zorggroep Noorderbreedte zorgt vanuit de KAM-groep (KAM staat voor Kwaliteit Arbo en Milieu) voor de opbouw en instandhouding van een parate BHV-organisatie, en een proactieve integrale veiligheid voor MCL en Noorderbreedte. KAM staat voor

interne kwaliteit Vastgoedbedrijf, Arbo Bedrijfshulpverlening (BHV), bouwtechnische brandveiligheid, en Milieu- en energiezorg. De KAM-groep staat voor een multidisciplinaire aanpak en integrale afstemming van beleid en uitvoering op het gebied van kwaliteit, arbo, integrale (brand) veiligheid en milieu. Integrale samenhang en consistentie tussen alle processen (met inbegrip van bouwtechnisch, kritische processen en milieu­gevaarlijke stoffen) binnen de reguliere bedrijfs­voering. De KAM-groep ondersteunt, zowel beleidsmatig (KAM-coördinator) als operationeel (hoofd BHV, docent BHV en project­medewerker brand­veiligheid). Daarmee beoogt Zorgroep Noorderbreedte onder andere een meer resultaatgerichte aansturing, afstemming van de inzet van mensen en middelen op gewenste resultaten en een heldere organisatie­ ontwikkeling. Dit beleid wordt vastgesteld, planmatig en volgens vast­ gestelde afspraken uitgevoerd, periodiek geëvalueerd en waar nodig verbeterd en aangepast. De KAM-groep neemt deel aan verschillende externe overleggen over milieu en energie. Bijvoorbeeld aan het energie­platform Provincie Friesland en aan het landelijk Milieu Platform Zorg­sector (MPZ). Energie-efficiency projecten MCL Energiezorg is inmiddels ingebed in de bedrijfsvoering van onze organisatie. Wezenlijke aspecten hiervan zijn planning, monitoring, informatie­voorziening, management en het vastleggen van verant­ woordelijkheden. Net als arbo-, milieu- en kwaliteitszorg vergt een energie­zorgsysteem een voortdurende herhaling van de Plan, Do, Check, Act-cyclus. Waar het technisch en economisch haalbaar is, past de Zorggroep verschillende energiebesparende maatregelen toe. Twee voorbeelden uit 2008 zijn: De oude warmtekrachtinstallatie (WKK) van het MCL is in 2008, na 12 jaar van trouwe dienst, vervangen door een nieuwe en meer rendabele installatie. Uit onderzoek is gebleken dat ondanks de ontwikkeling van de energieprijzen en -kostenstructuur een WKKinstallatie uit oogpunt van kosten, bedrijfszekerheid, energie en milieu, voordelen oplevert. Daarnaast wordt een besparing verwacht van ongeveer 24% op primaire energie en een reductie van 37% broeikasgas, oftewel ongeveer 7.500 ton CO2 per jaar. De nieuwe WKK-installatie wordt niet als noodstroomvoorziening ingezet. De noodstroom­functie wordt door de huidige noodstroomaggregaten en een extra uitbreiding van deze functie in de loop van 2009 ingevuld. Onder andere door uitbreiding van MRI-scans, versneller RIF, de poli cardiologie en de poli bijzondere tandheelkunde is de koellast toegenomen. Daarom is in het verslagjaar hard gewerkt aan een betere inzet van de energiebodem opslag (aquifer). De aquifer had een overcapaciteit van zo’n 500 kw. Door het leidingwerk aan te passen was het mogelijk om er meer gebruikers op aan te sluiten. Doordat deze installatie een hoog rendement heeft, heeft dit tot een aanzienlijke energie besparing geleid. Energie-efficiency projecten Noorderbreedte Bij Noorderbreedte vragen ontwikkelingen op het gebied van wonen, zorg en welzijn op aanpassing van bestaande bouw en nieuwbouw. Nieuwbouw voldoet aan het Bouwbesluit. Bij verbouwing en

renovatie wordt speciaal aandacht besteed aan energie-efficiency. Indien technisch en economisch haalbaar, worden energiebesparende maat­regelen toegepast. Bij de locatie Nieuw Mellens werd begin 2008 zowel het oude als het nieuwe ventilatiesysteem voorzien van topkoeling. De koeling wordt verzorgd met behulp van duurzame energieopslag in de bodem. Het grondwatersysteem bestaat uit een monobron met één koud en één warm bronfilter waar grondwater kan worden onttrokken en geïnfiltreerd. Indien jaarlijks het systeem optimaal wordt ingezet voor zowel koeling als verwarming, zou een energiebesparing van circa 12.000 m3 aardgasequivalenten en een reductie van uitstoot van CO2 van 20 ton (75%) en NOx 22 ton (92%) per jaar kunnen worden gerealiseerd. Energie-inkoop In 2008 is gezien de ontwikkeling van de energiekosten gestart met gezamenlijke inkoop van energie voor de Friese ziekenhuizen en een eerste aanzet tot een ‘deltaplan duurzame energievoorziening’. Naast de veranderende energiekosten speelt ook steeds meer mee dat energiekosten niet meer nacalculeerbaar zijn. Energie is een directe kostenpost geworden. Investeringen in duurzame oplossingen liggen daarmee steeds meer voor de hand. Voor het jaar 2009 heeft de ZNB voor alle locaties groene stroom ingekocht. Verder in 2008 • Zorggroep Noorderbreedte is op 19 juni als tweede geëindigd bij de uitreiking van de provinciale ‘Zorg voor milieuprijs’. Zowel energiebesparing als duurzaamheid waren aspecten waarop de jury de deelname van vier Friese zorginstellingen beoordeelde. Er was waardering voor de voortrekkersrol die Zorggroep Noorderbreedte speelt op beleidsmatig terrein. • De afvalcontainers bij Bennema State zijn vervangen. In plaats van de traditionele container wordt nu een ondergronds afvalsysteem gebruikt. Bennema State doet mee aan een pilot van Omrin. Het ondergrondse systeem is prettiger voor de medewerkers: ze hoeven de zakken met afval niet meer omhoog te tillen. Bovendien is er door de ondergrondse opvang minder overlast als gevolg van stank en ongedierte. Bennema State is de eerste zorginstelling die met deze ondergrondse opslag werkt. Voor meer informatie over het milieubeleid verwijzen we naar het Milieujaarverslag 2008 op www.znb.nl/jaarverslag.

4.7 Financieel beleid Exploitatieresultaat 2008 In 2008 is door afsplitsing een tweetal nieuwe BV’s ontstaan: MCL BV en Noorderbreedte BV. De aandelen worden voor 100% gehouden door de stichting Zorgroep Noorderbreedte. De activiteiten zijn ondergebracht in de BV’s terwijl het onroerend goed en de leningen (voorlopig) zijn achter­gebleven in de stichting.

j a a r d o c u m e n t 2008

52

53

De Zorggroep met inbegrip van de beide BV’s heeft een positief resultaat van € 5,9 miljoen gerealiseerd, tegenover € 3,8 miljoen in 2007. Het enkelvoudige resultaat van Zorggroep Noorderbreedte is nihil. De resultaten zijn verantwoord onder de beide BV’s (MCL en Noorder­ breedte). Het exploitatieresultaat over 2008 is als volgt verdeeld en gemuteerd in betreffende reserves (bedrag x € 1.000):

Resultaat 2008

MCL

Noorderbreedte

Reserve aanvaardbare kosten (RAK)

3.724

1.231

Reserve vervanging inventaris

-214

220

Bestemmingsreserve egalisatie

126

857

3.636

2.308

afschrijvingen Totaal resultaat 2008

Verklaring resultaat MCL BV Het operationele resultaat van het MCL was in 2008 positief ongeveer € 0,9 miljoen, maar minder positief dan in 2007. De belangrijkste verklaring van die dalende marge is het achterblijven van de productie bij de afspraken (en begroting). Vooral in het A-segment bleef de productie achter bij de externe productieafspraken. In het B-segment was gelukkig wel sprake van een stijging van de productie. Dat we niet afsluiten met een negatief operationeel resultaat wordt veroorzaakt door goed budgetbeheer in de organisatie. De kosten zijn ook onder de begroting gebleven zodat er toch een positieve marge bleef bestaan. Ook in 2008 heeft het MCL een aantal incidentele opbrengsten gehad die slechts gedeeltelijk in de begroting waren opgenomen. Daarom komt het resultaat hoger uit. Door het positieve resultaat is de solvabiliteit (eigen vermogen uitgedrukt als percentage van de totale opbrengsten) gestegen naar 11,6%. In 2007 was dat nog 9,7%. Het Waarborgfonds adviseert een minimaal percentage tussen de 10 en 15%. In de balans willen wij naast de verbeterde solvabiliteit ook aandacht besteden aan het financieringsoverschot dat verschuldigd is aan de zorgverzekeraars. Deze overfinanciering is ontstaan in 2007 als gevolg van het in rekening brengen van het hoge verrekentarief. Het MCL heeft een belangrijk deel van de overfinanciering in 2008 teruggestort aan de zorgverzekeraars. In 2008 is er sprake van een financieringstekort voor het MCL. Met de NZa wordt gesproken over de verdere afwikkeling. Een andere kwestie betreft de waardering van het onroerend goed. Al enige jaren verkondigen wij dat de als gevolg van de gewijzigde regelgeving m.b.t. kapitaalslasten het MCL een financieel risico heeft. Dat wordt veroorzaakt door de relatieve nieuwbouw uit 2004. De werkelijke kapitaalslasten (rente en afschrijving) zijn hoger dan het landelijk gemiddelde (12,5% van het productiebudget). Wij hebben al een verzoek gestuurd naar de commissie nadeelcompensatie,

jaardocument 2008

maar dat verzoek is verder niet in behandeling genomen. De commissie heeft aan het Ministerie geadviseerd om te komen met een overgangs­regeling. Het NZa heeft die inmiddels uitgewerkt. Als gevolg van die overgangsregeling is het financiële risico aanzienlijk terug­gebracht, maar nog niet volledig verdwenen. Verklaring resultaat Noorderbreedte BV Het jaar 2008 is voor Noorderbreedte afgesloten met een positief resultaat van € 2,308 miljoen tegenover € 1,225 miljoen in 2007. Het resultaat over het jaar 2008 wordt bij Noorderbreedte BV sterk beïnvloed door een stelselwijziging van de post instand­ houdinginvesteringen. Het karakter van deze post is gewijzigd van een voorziening naar een resultaatbepalende post, waardoor het resultaat van Noorderbreedte BV € 857.000 hoger uitvalt. Het operationele resultaat is in 2008 uitgekomen op een licht positief resultaat van € 63.000 ten opzichte van € 227.000 negatief in het jaar 2007. Evenals in het jaar 2007 is ook in 2008 een bedrag ad. € 420.000 (2007: € 721.000) aan gerealiseerde omzet afgeschreven in verband met een overschrijding van de gerealiseerde omzet ten opzichte van de productie­afspraak. Het resultaat van noorderbreedte BV is als volgt opgebouwd: Resultaat Noorderbreedte BV

2.308

Waarvan: Bestemmingsreserve instandhoudinginvesteringen Bestemmingsreserve inventarissen Resultaat (toevoeging RAK)

In het jaar 2008 is volgens de planning- en controlcyclus voor het geheel van Noorderbreedte en ook voor de resultaat­ verantwoordelijke eenheden (locaties) het eigen vermogen, dat nood­ zakelijk is voor de risicoafdekking, zichtbaar gemaakt, en vertaald in de meerjarenbegroting 2009 - 2013. Uitgangspunt in de meerjaren­ begroting is een solvabiliteitspercentage van 23% per 2015. DBC’s In 2008 was 20% van de DBC’s in het B-segment vrij onderhandelbaar. In 2009 zal dit percentage worden verhoogd naar 34%. In 2012 zal voor een groot deel van de DBC’s sprake zijn van vrije prijs­ onderhandelingen. Voor de tussenliggende periode zal een over­ gangs­regime gaan gelden. Het systeem van ‘maatstafconcurrente’, waar­bij de prijs van een DBC niet hoger mag zijn dan de gemiddelde prijs over alle ziekenhuizen gezamenlijk (de ‘maatstaf’), gaat voorlopig niet door. Met de voorjaarsnota zal bekend worden voor welke andere prijsbeheersingsmaatregel wordt gekozen. De registratie en facturering van DBC’s verlopen overigens goed en zonder noemens­ waardige klachten van patiënten of medisch specialisten. De uitval in 2008 was 0,4%. De betrouwbaarheid van het DBC-systeem is bevestigd in een bestuursverklaring over 2008 die is ondertekend door de accountant. Met ingang van 2008 wordt de honorering van medisch specialisten volledig gebaseerd op DBC’s. Ook de kosten van vastgoed moeten via DBC’s worden terugverdiend. Juist door de toegenomen concurrentie tussen ziekenhuizen is een juiste kostprijs­ calculatie van groot belang. Om hier meer inzicht in te krijgen heeft KPMG in 2008 een audit verricht.

Investering medische apparatuur Om als ziekenhuis te blijven voldoen aan de laatste standaarden op medisch-technisch gebied is besloten meer te gaan investeren in medische apparatuur, meer dan de huidige € 10 miljoen. Dit extra geld zal uit de exploitatie worden gehaald. Productie thuiszorg Tot 2008 werd bij Noorderbreedte Thuiszorg nog uitgegaan van een groeiscenario. Eind 2007 bleek het niet mogelijk voldoende volume te verwerven bij het Zorgkantoor. De te maken productieafspraken konden de groei in productie niet bijhouden. Met als gevolg over­ productie en inkomstenderving. Voor 2008 en volgende jaren is het beleid daarom veranderd. Alleen die thuiszorgproductie die zeker met het Zorgkantoor kan worden afgerekend wordt nog geleverd. Alleen voor specialistische thuiszorg – gericht op de uitstroom vanuit het MCL – wordt hiervoor nog een uitzondering gemaakt. Productie intramurale zorg Tegenover een inkrimping van de thuiszorg staat een forse uit­ breiding van de intramurale zorg, met name voor verblijf met behandeling (de voormalige verpleeghuiszorg). Was in 2008 nog sprake van 703 verpleeghuisplaatsen (verblijf met behandeling) en 734 verzorgingshuisplaatsen (verblijf zonder behandeling), in 2008 zijn afspraken gemaakt met het Zorgkantoor het aantal plaatsen verblijf zonder behandeling met 17 terug te brengen tot 717 plaatsen en het aantal plaatsen verblijf met behandeling uit te breiden met 138 plaatsen tot 841 plaatsen. De invulling van deze plaatsen zal geleidelijk over de komende paar jaar plaatsvinden.

857 220 1.231

Noorderbreedte BV heeft in 2008 een positief operationeel resultaat behaald van ongeveer € 63.000. Het beeld over de resultaat­ verantwoordelijke eenheden is vrij divers. Positieve resultaten van de RVE worden toegevoegd aan het eigen vermogen van de RVE en negatieve resultaten worden over de planningsperiode van de meerjaren­­begroting ingelopen om zodoende op het gewenste solvabiliteits­­percentage uit te komen. Evenals bij het MCL wordt ook de waardering van het onroerend goed binnen de AWBZ een belangrijk item. Een landelijk probleem is dat de besluitvorming over een nieuw stelsel ter dekking van kapitaalslasten binnen de AWBZ opnieuw is uitgesteld. Wel borduren we voort op de richting die vanuit VWS is aangegeven, waarbij de kapitaalslasten op basis van een Normatieve Huisvestingscomponent of als toeslag op de ZZP’s zal worden gaan verrekend. Zo worden alle mogelijkheden om binnen de regelgeving de (nacalculeerbare) afschrijvingskosten naar voren te halen benut. Daardoor wordt het toekomstig risico op onderfinanciering van de kapitaalslasten zoveel mogelijk beperkt.

Doelstelling o.b.v. Kader­ brief MCL 2008 – 2010

Toelichting

De DBC’s en FB-parameters worden

De uitval in 2008 was 0,4%.

volledig, juist en tijdig geregistreerd

De betrouwbaarheid van het

en gefactureerd.

DBC-systeem is bevestigd in

Resultaat +

een bestuursverklaring over 2008 die is ondertekend door de accountant.

Margeverbetering Door vanuit de overheid opgelegde budgetkorting, kostenstijgingen, een veranderend risicoprofiel en nieuwe wet- en regelgeving, ontkomt het MCL niet aan bezuinigingen – zo’n € 5 miljoen extra in 2008. Het vergroten van de marktgerichtheid en het verbeteren van de efficiency zijn dan ook de komende jaren belangrijke thema’s. Om de marktgerichtheid en het kostenbewustzijn van centra te vergroten, is in 2008 het project ‘margeverbetering’ gestart. Op basis van een markt­analyse worden de marges op de verschillende DBC’s bepaald. Op die manier worden centra beter bewust welke keuzes ze kunnen maken om het resultaat te verbeteren. De opbrengsten zullen ook onderdeel worden van het prestatiecontract dat per centrum wordt afgesloten. Zo draagt de nieuwe centrumorganisatie bij aan het vergroten van de efficiency.

WMO De huishoudelijke hulp is vanaf 2007 overgeheveld vanuit de AWBZ naar de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Gemeenten zijn vrij te kiezen met welke aanbieder(s) ze een overeenkomst afsluiten. De lopende contracten van Noorderbreedte zijn – in afwachting van een nieuwe ronde van aanbesteding – in veel gevallen verlengd. De postie van de Alphahulp is in de WMO versterkt. Dat betekent dat zij weer als huishoudelijke hulp bij instellingen in dienst komen. Wat de gevolgen voor deze wetswijziging zijn voor Noorderbreedte is nu nog onduidelijk. Feit is in elk geval wel dat de tarieven voor huishoudelijke hulp tot nu toe laag waren en zelfs onder de kostprijs lagen. Het in dienst nemen van de Alphahulpen kan met het oog hierop tot grote risico’s leiden. ZZP In 2008 is veel aandacht besteed aan de introductie van de zorg­ zwaartepakketten (ZZP’s) bij Noorderbreedte. Deze ZZP’s vormen de basis voor de nieuwe financieringssystematiek die in 2009 wordt ingevoerd. Daarbij is de zorgzwaarte van bepaalde categorieën cliënten doorslaggevend voor het budget. Intern is al in 2008 volgens de nieuwe systematiek gewerkt. Ook de begroting voor 2009 is al opgesteld in ZZP’s. Eind 2008 was de organisatie geheel voorbereid op de introductie van de ZZP’s.

j a a r d o c u m e n t 2008

54

55

DOELSTELLING ACTIVITEITENPLAN NOORDERBREEDTE 2008

TOELICHTING

RESULTAAT

De vraag beantwoorden hoe onze

Eind 2008 was de organisatie

+

woon-, zorg-, en welzijnprogramma’s geheel voorbereid op de eruit komen te zien, startend met de

introductie van de ZZP’s.

ZZP’s; invoering van de ZZP’s en alle daarbij behorende consequenties.

Regeling AO/IC productieregistratie Op 11 februari 2009 heeft de Raad van Bestuur het ‘Verantwoordingsdocument gefactureerde DBC’s 2008’ ondertekend waarbij is verklaard dat het MCL in 2008 voldoet aan de Regeling AO/IC inzake DBC registratie en facturering. Er zijn in 2008 300 DBC-dossiers gecontroleerd waarbij een foutfractie van 5,09 is geconstateerd, ruim beneden de toegestane foutfractie van 8,0. De accountant heeft zowel in oktober 2008 als in februari 2009 een review gedaan op deze interne controlebevindingen. Naast genoemde steekproef zijn er meerdere deelwaarnemingen gedaan om de betrouwbaarheid van de DBC registratie en facturering te toetsen. Regeling AO/IC AWBZ In 2008 zijn conform het opgestelde en het door de accountant geaccordeerde interne controleplan 100 dossiers gecontroleerd en zijn verschillende overige controles uitgevoerd. Daar waar van toepassing zijn onrechtmatigheden in de productieregistratie gecorrigeerd. Voor 1 juni dient de productieverantwoording AWBZ te worden ingediend bij het zorgkantoor. De uitkomsten van de uitgevoerde controles 2008 vormen input voor verdere optimalisatie van het zorgregistratieproces. In 2009 zal veel aandacht worden besteed aan het herzien van processen en controlelijsten als gevolg van de overgang naar het nieuwe productieregistratiesysteem Cura. Ook in 2009 vormt het interne controleplan de leidraad voor de uit te voeren controles.

jaardocument 2008

5 De toekomst

j a a r d o c u m e n t 2008

56

57

mcl Belangrijke prioriteiten voor 2009 zijn (op basis van kaderbrief 2008 -

2010): • Klanttevredenheid. Hierbij spelen thema’s als nieuwe behande lingen, betere technieken, kortere wachttijden, multidisciplinaire (keten)zorg en gastvrijheid. Klantgerichtheid veronderstelt een goede organisatie van zorg rondom de patiënt of bewoner en een goede samenwerking met cliëntenorganisaties en verwijzers. Belangrijke doelen zijn: herinrichting verpleegkundige organisatie (Sensor), ontwikkeling van het basis-EPD en start van het nieuwe electronische verwijsmodel voor huisartsen. In goed overleg met de medische staf willen we ruimte vinden voor innovatieve investeringen in ICT. • Aantoonbaar goede kwaliteit. Verbeteren en borgen van de kwaliteit van zorg. Dat is goede zorg die aan vastgestelde normen voldoet. Dat is ook veilige zorg, verantwoorde zorg, zorg die verbetert, mede op basis van de mening van patiënten en bewoners. Kwaliteit veronderstelt voldoende deskundige en gemotiveerde medewerkers en een gestroomlijnde organisatie van administratieve processen. Belangrijke doelen zijn: uitvoeren actieplan NIAZ en de verdere ontwikkeling van het VMS (op basis van beleidsplan 2009 – 2010) en de integratie ervan in de dagelijks MCL-praktijk. Bovendien moet de veiligheid van zorg op de 10 landelijke VMS-thema’s aantoonbaar verbeteren. • Medewerkertevredenheid. Medewerkers en medisch specialisten bepalen de ‘performance’ van het MCL. Het is dus belangrijk dat ze met plezier en bezieling hun vak kunnen uitoefenen. Werken aan medewerkertevredenheid is bovendien de beste manier om ziekteverzuim te voorkomen. Belangrijke doelen zijn: daling ziekteverzuim realiseren, uitvoeren van gezondheidsbeleid, werving en opleiding en verdere invulling van het moreel beraad, bijvoorbeeld door het implementeren van de gedragscode voor medewerkers. • Gezonde financiën. Het MCL is een financieel gezonde organisatie. Efficiëntie is de komende jaren dan ook het toverwoord. Kijken of zaken goedkoper kunnen, efficiënter georganiseerd kunnen worden. Maar kostenbewustzijn betekent ook dat je weet waar (commerciële) kansen liggen, dat je weet wat je zelf moet doen en wat je aan anderen moet overlaten en hoe je verantwoord risico’s kunt nemen. Belangrijke doelen zijn: bezuinigen, verdere ontwikkeling vastgoedbedrijf, project margeverbetering en het aanbieden van concurrerende B DBC’s. • Verder is de intensivering van de samenwerking met ziekenhuis De Tjongerschans in Heerenveen te noemen • Gezien de onzekerheid rondom financiering van het vastgoed, voert het MCL een terughoudend beleid. Dat betekent dat er voorlopig geen grote investeringen worden gedaan. Eventuele uitbreidingen of verbouwingen worden vooraf op haalbaarheid en financierbaarheid getoetst. Wel zal er geld worden vrijgemaakt voor investeringen in medische apparatuur. • Duidelijk is dat de centrumvorming en de herinrichting van de verpleegkundige organisatie ook in 2009 belangrijke gevolgen zullen hebben voor het (verpleegkundig) personeel.

jaardocument 2008

VERWACHTE INVESTERINGEN MCL IN 2009 Bouwtechnisch brandveiligheid locaties ICT en EPD Informatieveiligheid (NEN-norm) Patiëntenveiligheid Innovatieve toepassingen en medische apparatuur noorderbreedte In september is de Kadernota Noorderbreedte 2009 verschenen. Daarin staat aangegeven welke ontwikkelingen op Noorderbreedte afkomen en hoe zij hierop inspeelt. De belangrijkste doelen zijn: • De ontwikkeling van kleinschalige zorg gaat door, ook met nieuwbouw in onder andere Grou, Leeuwarden en op Terschelling. • In afwachting van wat de gemeenten precies gaan doen met de invulling van de WMO, gaat Noorderbreedte door met het verstrekken van huishoudelijke hulp. Met name in de gebieden waar we ook een belangrijke stempel drukken op het wonen, zoals in woonservicezones en rondom multifunctionele centra. • Er komt minder geld voor de thuiszorg vrij. Een deel van de thuis zorg zal daarom worden afgebouwd, maar dan wel zo dat we vanaf 2010 snel weer kunnen uitbreiden. De thuiszorg zal ook dan meer gericht zijn op de herstelzorg, bijvoorbeeld reactivering. Alleen de echt chronische thuiszorg mag dan nog rekenen op steun vanuit de AWBZ. • Noorderbreedte wil zich uitdrukkelijk op de herstelzorg (blijven) profileren. Intramuraal zijn er mogelijkheden voor meer capaciteit. Maar ook in de thuiszorg is sprake van herstelzorg. Ook die zorg wil Noorderbreedte aan zich binden. • Er zijn in 2009 mogelijkheden om de langdurige zorg (de chronisch somatische zorg en dementiezorg) uit te breiden; vooral in verpleeghuizen (zorg met verblijf en behandeling). Er vindt een verschuiving plaats van verzorgingshuiszorg naar verpleeghuiszorg. In 2009 wordt gewerkt aan een uitbreiding van verpleeghuisplaatsen, in eerste instantie zonder nieuw te bouwen. Per saldo zal de totale intramurale zorg landelijk en ook bij Noorderbreedte de komende jaren blijven toenemen. Overigens zal ook hier worden bezuinigd en komt er per bewoner minder geld vanuit de AWBZ. • Noorderbreedte wil de instroom naar intramurale zorg meer aandacht geven. Dagverzorging en dagbehandeling zijn hiervoor momenteel belangrijker dan de (traditionele) thuiszorg. Per saldo is een kleine relatieve groei in dagzorg en dagbehandeling in 2009 mogelijk, ten koste van de omzet van de (traditionele) thuiszorg. • Ten slotte onderzoekt Noorderbreedte de mogelijkheid om de financiering van Florastate, Kerkpoortstraat, Salomonszegel en De Terp om te zetten van extramuraal naar intramuraal. • De reorganisatie van de thuiszorg, de uitvoering van het verandertraject TANGO en de overgang naar de nieuwe CAO VVT zullen in 2009 gevolgen hebben voor het personeel.

6 Jaarrekeningen

VERWACHTE INVESTERINGEN NOORDERBREEDTE IN 2009 Bouwtechnische brandveiligheid locaties Nieuwbouw (o.a. kleinschalige zorg) Verpleeghuiszorg Herstelzorg ECD

j a a r d o c u m e n t 2008

58

59 Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Geconsolideerde jaarrekening

31-dec-08 € (x1.000)

Leeuwarden, 7 april 2009 De Raad van Bestuur heeft de jaarrekeningen 2008 van Stichting Zorggroep Noorderbreedte (enkelvoudig en geconsolideerd) vastgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht.

Mr. W. J. G. Blaauw

Dr. ir. J. H. M. van Eijndhoven

Ir. J. B. A. Lettink MPM

31-dec-07 € (x1.000)

GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2008 ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa 353.295 352.798 Financiële vaste activa 6.213 11.592 Totaal vaste activa 359.508 364.390

Vlottende Activa Voorraden Onderhanden werk uit hoofde van DBC’s Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Totaal vlottende activa

4.123 -8.176 63.369 7.815 67.131

4.061 4.296 65.484 17.092 90.933

Totaal activa 426.639 PASSIVA

455.323

Eigen vermogen Kapitaal 373 373 Collectief gefinancierd gebonden vermogen 50.233 44.051 Niet collectief gefinancierd vrij vermogen 1.269 1.377 Totaal eigen vermogen 51.875 45.801 Voorzieningen 15.534 Langlopende schulden 203.404 Kortlopende schulden: Schulden uit hoofde van financieringsoverschot 23.063 Kortlopende schulden en overlopende passiva 132.763

10.542 225.152 28.085 145.743

Totaal Passiva 426.639 455.323

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

60

61 Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Geconsolideerde resultatenrekening over 2008

2008 € (x1.000)

2007 € (x1.000)

Bedrijfsopbrengsten: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie DBC opbrengsten B-segment Niet gebudgetteerde zorgprestaties Overige bedrijfsopbrengsten

254.262 32.679 19.554 21.447

271.817 12.412 17.930 24.298

Som der bedrijfsopbrengsten

327.942

326.457

Bedrijfslasten: Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten

189.366 26.471 96.806

184.826 33.761 93.020

Som der bedrijfslasten

312.643

311.607

Bedrijfsresultaat

15.299

14.850

Financiële baten en lasten

9.211

10.734

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

6.088

4.116

-14

-2

Belastingen

Resultaat boekjaar 6.074 4.114

jaardocument 2008

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen Groepsverhoudingen

Stichting Zorggroep Noorderbreedte is het hoofd van de groep ‘Zorggroep Noorderbreedte’. De afsplitsing van Stichting Zorggroep Noorderbreedte naar Medisch Centrum Leeuwarden B.V. en Noorderbreedte B.V. is in 2008 geëfectueerd. Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Regeling verslaggeving WTZi en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslag­ geving. Vergelijking met voorgaand jaar De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar, met uitzondering van het volgende: Stelselwijziging De egalisatierekening afschrijvingen instandhoudingsinvesteringen is als gevolg van een wijziging in RJ655 per 1 januari 2008 gerubriceerd als een afzonderlijke bestemmingsreserve onder het collectief gefinancierd eigen vermogen. Het saldo van de op grond van de bekostigingssystematiek in de subsidie toegekende bedragen voor afschrijvingen en de werkelijke afschrijvingen op instandhoudingsinvesteringen wordt jaar­lijks toe­gevoegd of onttrokken aan de bestemmings­reserve egalisatie afschrijvingen. Toevoegingen en/of onttrekkingen aan de bestemmings­­reserve egalisatie afschrijvingen worden verantwoord via de resultaten­ rekening. De vergelijkende cijfers over 2007 zijn aangepast. Invloed stelselwijzigingen op vermogen en resultaat De stelselwijziging is rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen per 1 januari 2008. Als gevolg van de stelselwijziging neemt het vermogen toe met € 4.479 en neemt het exploitatieresultaat toe met € 983 omdat de werkelijke afschrijvingen lager zijn dan het budget. “ Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn tevens opgenomen de stichtingen en vennootschappen die tot de groep behoren. Dit betreft de volgende stichtingen en vennootschappen: Stg Klinisch Laboratorium Leeuwarden, Stg. Trombosedienst Noord, KCL BioAnalys BV, MCL Lease 1997 BV, MCL Lease 1998 BV, MCL Lease 1999 BV, Stg Hermes, Stg Maaltijdvoorziening voor Senioren, Stg Woonservice voor senioren, Stg Onroerendgoed Exploitatie Noorderbreedte, Stg Erasmushiem Woningen, Centrum voor Obestitas Nederland, Fase BV, MCL BV, Noorderbreedte BV en Stichting Zorggroep Noordebreedte enkelvoudig.“

Activa en passiva Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Immateriële en materiële vaste activa De immateriële en materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. WTZi-vergunningsplichtige vaste activa worden gewaardeerd tegen de laagste van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en het goed­ gekeurde investerings­bedrag. Het meerdere boven het goedgekeurde investerings­bedrag wordt ten laste van de resultatenrekening gebracht. Voor WTZi-vergunningsplichtige vaste activa, instandhoudingen en WMG-gefinancierde vaste activa waarvoor in de bekostigings­ systematiek geen substitutievrijheid bestaat binnen het verkregen budget, is de afschrijvingsperiode gelijk aan de in de bekostigings­ systematiek voorgeschreven afschrijvingstermijnen. Voor die vaste activa waarvoor binnen de bekostigingssystematiek of de verkregen subsidie substitutievrijheid bestaat, zijn de afschrijvings­ termijnen gebaseerd op de economische levensduur. Toelichting gevolgen wijziging bekostiging kapitaallasten en aan­ passing Regeling verslaggeving WTZi en Richtlijn 655 Zorg­instellingen op waardering van vaste activa. In 2008 is duidelijk geworden dat de bekostiging van kapitaallasten van het vastgoed van zorginstellingen sterk wordt aangepast. Het bouw­regime is vervallen en meer en meer is sprake van integrale tarieven voor geleverde prestaties. Richtlijn 655 Zorginstellingen is aangepast aan het vervallen van het bouwregime en de wijzigingen in de bekostiging van de kapitaal­ lasten van het vastgoed. Ook is sprake van aanpassingen in de regeling verslag­geving WTZi. De wijzigingen van de bekostiging (in samenhang met al geldende bepalingen in BW 2 titel 9 en de Richt­lijnen voor de Jaarverslaggeving) leiden ertoe, dat er een einde komt aan de verwerking en waardering van vaste activa (met name het vast­goed) op grond van de bekostigingsvoorschriften. Dit hield onder­meer in waardering tegen historische kosten, een relatief lange voorgeschreven afschrijvings­duur, een eventuele restwaarde werd niet in aanmerking genomen. De verwerking en waardering van vaste activa dient daarmee mede volgens de algemene verslaggevingregels van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving plaats te vinden.

j a a r d o c u m e n t 2008

62

63

Materiële vaste activa Het vervallen van het stelsel van bekostiging waarbij een integrale vergoeding voor de kapitaallasten van vaste activa was opgenomen, heeft ook gevolgen voor de waardering van de materiële vaste activa en daarmee mogelijk ook voor de vermogenspositie. Er is landelijk sprake van aanzienlijke onzekerheden over de toe­ komstige opbrengsten ter dekking van de kapitaalslasten. Door het voor­gaande is er sprake van substantiële onzekerheden omtrent de waardering van de materiële vaste activa en in bijzonder het vast­ goed, daar de werkelijke waarde niet geheel eenduidig te bepalen is en van de boekwaarde af kan wijken. Dit kan substantiële impact hebben op de vermogenspositie, zowel voor het beeld van resultaat en vermogen in de onderhavige jaarrekening als in toekomstige jaren. Financiële vaste activa en voormalige Immateriële vaste activa Onder de immateriële vaste activa konden voorheen posten op­ genomen zijn die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. De hiervoor in 2009 of latere jaren nog specifiek te ontvangen vergoedingen zijn als vordering opgenomen onder de financiële vaste activa. Op grond van beleidsregel CI-1085 overgangs­ regime zal mogelijk voor de voormalige IMVA waarvoor toestemming is verleend in ieder geval compensatie gegeven worden via versnelde afschrijving in de nacalculatie in 3 jaar. Overigens is de raad van bestuur van mening dat een eventueel negatief verschil tussen realiseerbare waarde en boekwaarde, gegeven de historische bekostigingstoezeggingen door de over­ heid en de verschillen tussen bekostigingstermijnen en kortere bedrijfs­­economische afschrijvingstermijnen, door de overheid gecompenseerd zal (moeten) worden, zowel ten aanzien van materiële vaste activa als ten aanzien van voormalige immateriële vaste activa. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duurzame waarde­vermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de resultatenrekening.

jaardocument 2008

Voorraden Voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. Onderhanden werk DBC’s Het onderhanden werk uit hoofde van DBC’s wordt gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, zijnde de kostprijs van de reeds bestede verrichtingen of tegen de opbrengstwaarde van de DBC indien deze lager is. De productie van het onderhanden werk is bepaald door de openstaande verrichtingen te koppelen aan de DBC’s die ultimo boekjaar openstonden. Op het onderhanden werk worden de voorschotten die ontvangen zijn van verzekeraars in mindering gebracht. Vorderingen Vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Voorzieningen (algemeen) Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balans­datum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaar­ deerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar ver­ wachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. 1) Voor uitgaven voor groot onderhoud wordt een voorziening gevormd om deze lasten gelijkmatig te verdelen over een aantal boekjaren. De voorziening is bepaald op het meerjaren­ onderhoudsplan. 2) Er is ten behoeve van de reorganisatie MCL BV een voorziezing gevormd ter dekking van de reorganisatiekosten. 3) Ingevolge RJ 271 dient vanaf 2005 een voorziening jubilea voor de komende jaren te worden opgenomen.. Grondslagen van resultaatbepaling Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en de lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Verliezen worden

verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Baten (waaronder nagekomen budgetaanpassingen) en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend.” Pensioenen Stichting Zorggroep Noorderbreedte heeft voor haar werknemers een toegezegd-pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op pensioen welke afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Stichting Zorggroep Noorderbreedte heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van tekort bij Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Daarom is de pensioen­ regeling verwerkt als een toegezegde-bijdrage-regeling en zijn alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.

j a a r d o c u m e n t 2008

64

65

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Toelichting op de geconsolideerde balans

31 dec ‘08 € (x1.000)

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd 31 dec ‘07 € (x1.000)

ACTIVA Materiële vaste activa Grond 11.877 11.877 Terreinen 5.926 6.166 Gebouwen 134.672 138.933 Verbouwingen 34.566 35.949 Installaties 34.308 34.901 Bouwrente 64 67 Onderhanden projecten 27.238 23.140 Trekkingsrechten 44.248 46.034 Instandhouding 10.736 13.099 Inventarissen 44.888 37.092 Vervoermiddelen 12 30 Automatiseringsapparatuur 4.760 5.510 Totaal materiële vaste activa 353.295 352.798 Boekwaarde per 1 januari 352.798 330.751 Bij: investeringen 29.791 42.098 Af: afschrijvingen 26.040 23.254 Af: terugname geheel afgeschreven activa 372 Af: desinvesteringen 3.254 -3.575 Boekwaarde per 31 december 353.295 352.798 Financiële vaste activa Vorderingen op deelnemingen 320 8.365 Overige vorderingen 5.893 3.227 Totaal financiële vaste activa 6.213 11.592 Boekwaarde per 1 januari 2008 11.592 Bij: verstrekte lening Af: ontvangen aflossing leningen -5.379 Af: waardevermindering

19.856 145 -2.824 - 5.585

Boekwaarde per 31 december 2008

6.213

11.592

Voorraden Medische middelen 3.701 Voedingsmiddelen 183 Kantoormiddelen 107 Middelen tbv hotelfunctie 132 Totaal voorraden 4.123

3.670 159 115 117 4.061

Toelichting op de geconsolideerde balans

31 dec ‘08 € (x1.000)

ACTIVA Onderhanden werk uit hoofde van DBC’s Onderhanden werk DBC’s A-segment 26.373 33.822 Onderhanden werk DBC’s B-segment 6.168 2.268 Af: ontvangen voorschotten 40.717 31.794 Totaal onderhanden werk

-8.176

Vorderingen en overlopende activa Vorderingen op debiteuren 37.168 Vorderingen op participanten en maatschappijen waarin wordt deelgenomen 205 Overige vorderingen 612 Vooruitbetaalde bedragen 4.093 Nog te ontvangen posten 21.291 Totaal vorderingen en overlopende activa

4.296

52.689 206 4.177 8.412

63.369

65.484

Liquide middelen Bankrekeningen 7.732 Kassen 83

17.027 65

Totaal liquide middelen

17.092

7.815

Toelichting: Onder de voormalige immateriële vaste activa konden voorheen posten opgenomen zijn die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. De hiervoor in 2009 of latere jaren nog specifiek te ontvangen vergoedingen zijn als vordering opgenomen onder de financiële vaste activa (ad € 611.000) en kortlopende vordering (ad € 611.000) in de jaar­ rekening 2008. Tevens is er in boekjaar 2007 onder de post materiële vaste activa als gevolg van de herrubricering van de immateriële vaste activa een post opgenomen met als boekwaarde ultimo 2008 ad € 8.582.000. jaardocument 2008

31 dec ‘07 € (x1.000)

j a a r d o c u m e n t 2008

66

67

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Toelichting op de geconsolideerde balans

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

31 dec ‘08 € (x1.000)

31 dec ‘07 € (x1.000)

PASSIVA Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit de volgende componenten: Kapitaal 373 373 Collectief gefinancierd gebonden vermogen 50.233 44.051 Niet collectief gefinancierd vrij vermogen 1.269 1.377 Totaal eigen vermogen 51.875 45.801 Kapitaal Het verloop is als volgt weer te geven: Saldo per Resultaat- Overige Saldo per 31-dec-07 bestemming mutaties 31-dec-2008 € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) Kapitaal 373 373 373 373 Collectief gefinancierd gebonden vermogen Reserve aanvaardbare kosten: 28.968 5.144 34.112 Bestemmingsreserves 12.438 1.038 13.476 Bestemmingsfondsen: Algemeen 2.645 2.645 Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen 44.051 6.182 50.233

Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Algemene reserve 1.377 -108 Totaal niet-collectief gefinancierd vrij vermogen 1.377 -108

Voorzieningen

Saldo per Dotatie 31-dec-07 € (x1.000) € (x1.000)

1.269 1.269

Ont- trekkingen € (x1.000)

Saldo per 31-dec-2008 € (x1.000)

5.158 5.235 1.919 694 722 420 2.743 31

10.393 1.225 1.142 2.774

Totaal voorzieningen 10.542 5.686 694

15.534

Onderhoudsvoorziening Reorganisatievoorziening Voorziening overproduktie Voorziening jubilea

jaardocument 2008

Toelichting op de geconsolideerde balans

31 dec ‘08 € (x1.000)

31 dec ‘07 € (x1.000)

PASSIVA Langlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen 203.404 225.152 Totaal langlopende schulden 203.404 225.152 Stand per 1 januari 225.152 Bij: nieuwe leningen Af: aflossingen 21.748 Stand per 31 december 203.404

248.540 12.500 35.888 225.152

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: Langlopend deel van de langlopende schulden (> 1 jr.) (balanspost) 203.404

225.152

Vorderingen uit hoofde van financieringstekort en/of schulden uit hoofde van financieringsoverschot t/m 2005 2006 2007 2008 totaal € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) Saldo per 1 januari 6.004 -16.151 -17.938 -28.085 Financieringsverschil boekjaar 7.147 7.147 Correcties voorgaande jaren -764 1.539 -1.057 -282 Betalingen/ontvangsten -1.843 -1.843 Sub-totaal mutatie boekjaar -764 1.539 -2.900 7.147 5.022 Saldo per 31 december

5.240

-14.612

-20.838

7.147

-23.063

Specificatie financieringsverschil in het boekjaar 2008 € Wettelijk budget aanvaardbare kosten 256.538

2007 € 273.640

Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Opbrengsten DBC A-segment inclusief toeslagen 151.723 183.405 Honoraria-opbrengsten voor specialisten in loondienst 6.542 2.268 Kapitaalslasten DBC B-segment 1.725 Overige opbrengsten 13.517 6.657 Nog te factureren DBC A-segment 440 -2.164 Mutatie onderhanden werk DBC A-segment -9.056 4.636 Diverse baten en lasten 14 6.138 Paaz 90 4.835 Verpleeg- en verzorgingsgelden 86.121 83.688 Totaal financieringsverschil 7.147 -17.548

j a a r d o c u m e n t 2008

68

69

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Toelichting op de geconsolideerde balans

31 dec ‘08 € (x1.000)

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd 31 dec ‘07 € (x1.000)

PASSIVA Kortlopende schulden en overlopende passiva Schulden aan kredietinstellingen 22 28.414 Crediteuren 8.944 13.796 Aflossingsverplichtingen langlopende leningen 20.225 20.677 Belastingen en sociale premies 6.216 4.834 Schulden terzake pensioenen 2.993 3.086 Nog te betalen salarissen 89 317 Vakantiegeld 6.364 6.084 Vakantiedagen 4.585 4.665 Diversen 14.673 11.563 Nog te betalen bedragen 68.652 51.075 Schulden aan ov verb mij 1.232 Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva

132.763

145.743

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Stichting Zorggroep Noorderbreedte, MCL B.V. en Noorderbreedte B.V. hebben zich onderling hoofdelijk aansprakelijk gesteld jegens de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

€

2008 € €

2007 €

Kasstroom uit operationele activiteiten Exploitatieresultaat 6.074 4.114 Aanpassingen voor : • afschrijvingen 26.040 27.460 • mutatie egalisatiereserve 666 • mutaties voorzieningen 4.992 623 31.032 28.749 Veranderingen in vlottende middelen: • voorraden -62 97 • onderhanden werk DBC’s 12.472 -5.648 • vorderingen 2.115 17.591 • vorderingen/schulden uit hoofde van financieringstekort respectievelijk -overschot -5.022 18.070 • kortlopende schulden (excl.schulden aan kredietinstellingen) 12.944 -2.653 22.447 27.457 Kasstroom uit operationele activiteiten 59.553 60.320 Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa -29.791 -42.097 Desinvesteringen materiële vaste activa 3.254 5.355 Afschrijvingen IMVA 2008 naar vorderingen 440 Desinvesteringen immateriële vaste activa 8 Mutatie leningen u/g 7.847 8.264 Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten -18.690 -28.030 Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie langlopende leningen -21.748 -23.388 Totale kasstroom uit financieringsactiviteiten -21.748 -23.388 Mutatie geldmiddelen (inclusief kortlopende schulden aan kredietinstellingen) 19.115 8.902 Toelichting op het kasstroomoverzicht: Liquide middelen per 31 december 2007 17.092 Opgenomen bankkrediet per 31 december 2007 -28.414 Geldmiddelen per 31 december 2007 Liquide middelen per 31 december 2008 7.815 Opgenomen bankkrediet per 31 december 2008 -22 Geldmiddelen per 31 december 2008  

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

-11.322

7.793 -19.115

70

71

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Toelichting geconsolideerde resultatenrekening

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd 2008 € (x1.000)



2007 € (x1.000)

Wettelijk budget aanvaardbare kosten Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand jaar 268.471 272.386 Productieafspraken verslagjaar -7.434 -1.670 Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling 4.834 3.253 Prijsindexatie materiële kosten 1.677 948 Groei normatieve kapitaalslasten 494 193 7.005 4.394 Uitbreiding erkenning en toelating: - loonkosten 19 396 - materiële kosten 1 15 - normatieve kapitaalslasten 1 6 21 417 Beleidsmaatregelen overheid: - Zorgvernieuwing -705 -589 - contracteerruimte -10 1.073 - extra middelen verpleging 536 569 -179 1.053 Nacalculeerbare kapitaalslasten: - rente 342 -2.446 - afschrijvingen -6.243 2.324 - overige 2.046 -40 -3.855 -162 Overige mutaties: - nacalculaties (o.m. produktie) 236 -5.061 - overig -12.162 -62 -11.926 -5.123 Sub-totaal wettelijk budget boekjaar 252.103 271.295 Correcties voorgaande jaren 2.159 522 Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten

jaardocument 2008

254.262

271.817

Toelichting geconsolideerde resultatenrekening

2008 € (x1.000)





2007 € (x1.000)

BATEN DBC opbrengsten B-segment Opbrengsten kostendeel DBC segment B 32.679 12.412 Totaal 32.679 12.412 Toelichting niet-gebudgetteerde zorgprestaties Zorgprestaties tussen instellingen 50 91 Overige zorgprestaties 19.504 17.839 Totaal 19.554 17.930 Toelichting overige bedrijfsopbrengsten Overige dienstverlening: Opbrengsten algemene/administratieve dienstverlening 3.483 4.372 Opbrengsten maaltijden/hotelmatige- en techhnische diensten 2.908 2.823 Detacheringen 168 70 Overige subsidies: ID-Banen/Vervoer 518 541 Overige opbrengsten: Vergoedingen voor andere diensten 14.370 16.492 Totaal 21.447 24.298 Toelichting Honorarium specialisten niet in loondienst is niet opgenomen in de opbrengsten. .

j a a r d o c u m e n t 2008

72

73

Stichting Zorggroep Noorderbreedte geconsolideerd

Toelichting geconsolideerde resultatenrekening

2008 € (x1.000) LASTEN

2007 € (x1.000)

Personeelskosten Lonen en salarissen 143.501 138.273 Sociale lasten 18.588 18.134 Pensioenpremie 11.587 11.770 Andere personeelskosten: Overige personeelskosten 5.936 5.961 Subtotaal 179.612 174.138 Personeel niet in loondienst 9.754 10.688 Totaal personeelskosten

189.366

184.826

Gemiddeld aantal personeelsleden op basis van full-time eenheden

3.821

3.833

Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa Nacalculeerbare afschrijvingen: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa

439 9.780

4.130 10.102

Overige afschrijvingen: - materiële vaste activa 16.252 - Dotatie/vrijval egalisatierek.afschrijving instandhouding

18.864 665

Totaal afschrijvingen

33.761

26.471

Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten 13.851 13.460 Algemene kosten 17.477 19.687 Patiënt- en bewonersgebonden kosten 46.841 45.044 Onderhoud en energiekosten 12.691 10.940 Huur en leasing 5.004 2.533 Dotaties en vrijval voorzieningen 942 1.356 Totaal bedrijfskosten 96.806 93.020 Financiële baten en lasten Rentebaten 2.470 -67 Sub-totaal financiële baten 2.470 -67 Rentelasten 11.681 10.664 Overige financiële lasten 3 Sub-totaal financiële lasten 11.681 10.667 Totaal financiële baten en lasten

9.211

jaardocument 2008

10.734

j a a r d o c u m e n t 2008

74

75

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Balans per 31 december 2008 31 dec ‘08 € (x1.000)

Stichting Zorggroep Noorderbreedte proforma 31 dec ‘07 € (x1.000)

ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa 283.495 Financiële vaste activa 46.578 Totaal vaste activa 330.073

289.340 40.634 329.974

Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa 2.108 2.724 Liquide middelen 302 18 Totaal vlottende activa 2.410 2.742 Totaal Activa 332.483 332.716

PASSIVA Eigen vermogen Kapitaal 373 373 Collectief gefinancierd gebonden vermogen 45.272 39.328 Niet collectief gefinancierd vrij vermogen 933 933 Totaal eigen vermogen 46.578 40.634 Voorzieningen 2.944

Resultatenrekening over 2008 31 dec ‘08 € (x1.000)

proforma 31 dec ‘07 € (x1.000)

Bedrijfsopbrengsten: Overige bedrijfsopbrengsten 26.337 Som der bedrijfsopbrengsten 26.337

37.203 37.203

Bedrijfslasten: Personeelskosten 1.002 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa 15.279 Overige bedrijfskosten 452 Som der bedrijfslasten 16.733

1.049 25.152 534 26.735

Bedrijfsresultaat

9.604

10.468

Financiële baten en lasten

-9.604

-10.468

0

0

Resultaat uit deelneming

5.944

3.822

Resultaat boekjaar

5.944

3.822

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

Langlopende schulden 254.071 267.065 Kortlopende schulden Kortlopende schulden en overlopende passiva 31.834 22.073 Totaal Passiva 332.483 332.716

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

76

77

Stichting Zorggroep Noorderbreedte (enkelvoudig)

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling



Algemeen

Grondslagen van waardering van activa en passiva

Groepsverhoudingen Stichting Zorggroep Noorderbreedte is het hoofd van de groep ‘Zorg­groep Noorderbreedte’. De afsplitsing van Stichting Zorggroep Noorderbreedte naar Medisch Centrum Leeuwarden B.V. en Noorderbreedte B.V. is in 2008 geëfectueerd.

Activa en passiva Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Toelichtingen op posten in de balans, resultatenrekening en kasstroomoverzicht zijn in de jaarrekening genummerd.

Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met titel 9 BW 2 en de Regeling verslaggeving WTZi en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Vergelijkende cijfers Stichting Zorggroep Noorderbreedte heeft ervoor gekozen om de vergelijkende cijfers in de enkelvoudige jaarrekening aan te passen aan de nieuwe structuur. Deze cijfers worden ‘pro forma’ cijfers genoemd. In 2007 maakte Medisch Centrum Leeuwarden B.V. en Noorder­ breedte B.V. nog deel van de enkelvoudige jaarrekening van Stichting Zorggroep Noorderbreedte. In 2008 zijn deze onderdelen omgezet in aparte besloten vennootschappen. Hierdoor heeft de vergelijking met de cijfers uit 2007 geen toegevoegde waarde. Derhalve zijn de vergelijkende cijfers van de resultatenrekening 2007 aangepast alsof de splitsing toen al had plaatsgevonden. De balans per 31-12-2007 is aangepast (pro forma) aan de splitsingsbalans per 1-1-2008. Stelselwijziging De egalisatierekening afschrijvingen instandhoudingsinvesteringen is als gevolg van een wijziging in RJ655 per 1 januari 2008 gerubriceerd als een afzonderlijke bestemmingsreserve onder het collectief gefinancierd eigen vermogen. Het saldo van de op grond van de bekostigingssystematiek in de subsidie toegekende bedragen voor afschrijvingen en de werke­ lijke afschrijvingen op instandhoudingsinvesteringen wordt jaar­­lijks toegevoegd of onttrokken aan de bestemmingsreserve egalisatie afschrijvingen. Toevoegingen en/of onttrekkingen aan de bestemmings­­reserve egalisatie afschrijvingen worden verantwoord via de resultatenrekening. Invloed stelselwijzigingen op vermogen en resultaat De stelselwijziging is rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen per 1 januari 2008. Als gevolg van de stelselwijziging neemt het vermogen toe met € 4.479 en neemt het exploitatieresultaat toe met € 983 omdat de werkelijke afschrijvingen lager zijn dan het budget.

jaardocument 2008

Immateriële en materiële vaste activa De immateriële en materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. WTZi-vergunningsplichtige vaste activa worden gewaardeerd tegen de laagste van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en het goed­gekeurde investeringsbedrag. Het meerdere boven het goed­­gekeurde investeringsbedrag wordt ten laste van de resultaten­ rekening gebracht.

De verwerking en waardering van vaste activa dient daarmee mede volgens de algemene verslaggevingregels van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving plaats te vinden. Materiële vaste activa Het vervallen van het stelsel van bekostiging waarbij een integrale vergoeding voor de kapitaallasten van vaste activa was opgenomen, heeft ook gevolgen voor de waardering van de materiële vaste activa en daarmee mogelijk ook voor de vermogenspositie. Er is landelijk sprake van aanzienlijke onzekerheden over de toe­ komstige opbrengsten ter dekking van de kapitaalslasten. Door het voorgaande is er sprake van substantiële onzekerheden omtrent de waardering van de materiële vaste activa en in bijzonder het vast­ goed, daar de werkelijke waarde niet geheel eenduidig te bepalen is en van de boekwaarde af kan wijken. Dit kan substantiële impact hebben op de vermogenspositie, zowel voor het beeld van resultaat en vermogen in de onderhavige jaarrekening als in toekomstige jaren.

Voor WTZi-vergunningsplichtige vaste activa, instandhoudingen en WMG-gefinancierde vaste activa waarvoor in de bekostigings­ systematiek geen substitutievrijheid bestaat binnen het verkregen budget, is de afschrijvingsperiode gelijk aan de in de bekostigings­ systematiek voorgeschreven afschrijvingstermijnen.

Financiële vaste activa en voormalige Immateriële vaste activa Onder de immateriële vaste activa konden voorheen posten op­ genomen zijn die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. De hiervoor in 2009 of latere jaren nog specifiek te ontvangen vergoedingen zijn als vordering opgenomen onder de financiële vaste activa. Op grond van beleidsregel CI-1085 overgangs­ regime zal mogelijk voor de voormalige IMVA waarvoor toestemming is verleend in ieder geval compensatie gegeven worden via versnelde afschrijving in de nacalculatie in 3 jaar.

Voor die vaste activa waarvoor binnen de bekostigingssystematiek of de verkregen subsidie substitutievrijheid bestaat, zijn de afschrijvings­termijnen gebaseerd op de economische levensduur. Toelichting gevolgen wijziging bekostiging kapitaallasten en aanpassing Regeling verslaggeving WTZi en Richtlijn 655 Zorg­ instellingen op waardering van vaste activa.

Overigens is de raad van bestuur van mening dat een eventueel negatief verschil tussen realiseerbare waarde en boekwaarde, gegeven de historische bekostigingstoezeggingen door de over­heid en de verschillen tussen bekostigingstermijnen en kortere bedrijfs­ economische afschrijvingstermijnen, door de overheid gecompen­ seerd zal (moeten) worden, zowel ten aanzien van materiële vaste activa als ten aanzien van voormalige immateriële vaste activa.

In 2008 is duidelijk geworden dat de bekostiging van kapitaallasten van het vastgoed van zorginstellingen sterk wordt aangepast. Het bouwregime is vervallen en meer en meer is sprake van integrale tarieven voor geleverde prestaties. Richtlijn 655 Zorginstellingen is aangepast aan het vervallen van het bouwregime en de wijzigingen in de bekostiging van de kapitaal­ lasten van het vastgoed. Ook is sprake van aanpassingen in de regeling verslaggeving WTZi. De wijzigingen van de bekostiging (in samenhang met al geldende bepalingen in BW 2 titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving) leiden ertoe, dat er een einde komt aan de verwerking en waardering van vaste activa (met name het vastgoed) op grond van de bekostigingsvoorschriften. Dit hield ondermeer in waardering tegen historische kosten, een relatief lange voorgeschreven afschrijvingsduur, een eventuele restwaarde werd niet in aanmerking genomen.

Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. De netto­vermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grond­slagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaar­deerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duur­zame waarde­

vermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de resultaten­rekening. Voorraden Voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. Vorderingen Vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid. Deze voorziening is gebaseerd op de dubieuze debiteuren ouder dan een half jaar. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Grondslagen van resultaatbepaling Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en de lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Baten (waaronder nagekomen budgetaanpassingen) en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend. Pensioenen Stichting Zorggroep Noorderbreedte heeft voor haar werknemers een toegezegd-pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op pensioen welke afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Stichting Zorggroep Noorderbreedte heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van tekort bij Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Daarom is de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde-bijdrage-regeling en zijn alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.

j a a r d o c u m e n t 2008

78

79

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Toelichting op de balans 31 dec ‘08 € (x1.000)

proforma 31 dec ‘07 € (x1.000)

Toelichting op de balans 31 dec ‘08 € (x1.000)

ACTIVA Materiële vaste activa Grond 11.357 11.357 Terreinvoorzieningen 5.437 5.698 Gebouwen 119.358 123.043 Verbouwingen 33.832 35.192 Installaties 31.289 31.777 Onderhanden projecten 27.238 23.140 Trekkingsrechten 44.248 46.034 Instandhouding 10.736 13.099

PASSIVA Het eigen vermogen bestaat uit de volgende componenten: Eigen vermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Totaal eigen vermogen

Totaal materiële vaste activa

Kapitaal

283.495

289.340

Het verloop van de materiële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven : 2008 Boekwaarde per 1 januari 289.340 Bij: investeringen 12.249 Af: afschrijvingen 14.840 Af: desinvesteringen/overig 3.254

2007 274.870 25.583 14.931 -3.818

Boekwaarde per 31 december 283.495 289.340 Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de materiële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht. Financiële vaste activa proforma 31 dec ‘08 31 dec ‘07 € (x1.000) € (x1.000) Deelnemingen Totaal financiële vaste activa Vorderingen en overlopende activa Vorderingen op groepsmaatschappijen Vorderingen op participanten en maatschappijen waarin wordt deelgenomen Vooruitbetaalde bedragen: Vooruitbetaalde kosten Totaal vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Bankrekeningen Totaal liquide middelen

jaardocument 2008

46.578 46.578

40.634 40.634

319 75

75

1.714

2.649

2.108

2.724

302 302

18 18

Kapitaal Het verloop is als volgt weer te geven:

proforma 31 dec ‘07 € (x1.000)

373 45.272 933 46.578

373 39.328 933 40.634

Overige mutaties € (x1.000)

Saldo per 31-dec-2008 € (x1.000)

373 373

373 373

Saldo per 1-jan-2008 € (x1.000)

Resultaat- bestemming € (x1.000)

Collectief gefinancierd gebonden vermogen Reserve aanvaardbare kosten: 25.070 4.955 30.025 Bestemmingsreserves: Bestemming huisvesting 4.479 983 5.462 Reserve vervanging inventaris 7.720 6 7.726 Bestemmingsfondsen: Organisatieontwikkeling 1.151 1.151 Nieuwbouw 908 908 Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen 39.328 5.944 45.272 Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Algemene reserves: 933 933 Totaal niet-collectief gefinancierd vrij vermogen 933 933 Het geconsolideerd eigen vermogen wijkt af van het eigen vermogen van het groepshoofd. De consolidatie van de jaarrekeningen van stichtingen betreft in feite een samenvoeging van desbetreffende jaarrekeningen onder toepassing van de methode van consolidatie. Stichtingen kunnen namelijk geen wederzijdse kapitaalbelangen verkrijgen. Op basis van artikel 2.389 lid 10 BW is hieronder het verschil tussen het eigen vermogen volgens de enkelvoudige jaarrekening en volgens de geconsolideerde jaarrekening in de toelichting bij de enkelvoudige jaarrekening vermeld. Eigen vermogen Resultaat 2008 Stichting Zorggroep Noorderbreedte (enkelvoudig incl. MCL BV en Noorderbreedte BV) 46.578 5.944 Overige geconsolideerde entiteiten Stichting Hermes -305 188 Stichting OEN -11 -49 Stichting Erasmushiem Woningen 825 164 Stichting Woonservice voor Senioren 431 69 Stichting Maaltijdvoorziening -227 -390 B.V.Bariatrisch Centrum Leeuwarden (Centrum voor Obesitas Nederland) -253 -124 MCL Lease 97 BV 71 7 MCL Lease 98 BV 54 7 MCL Lease 99 BV 47 -1 FASE BV 150 39 Stichting KCL 4515 220 51. 875 6.074 j a a r d o c u m e n t 2008

80

81

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Toelichting op de balans

31-dec-08 € (x1.000)

PASSIVA Voorzieningen Het verloop is als volgt weer te geven:

Saldo per Dotatie Onttrekking 1-jan-2008 € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000)

Saldo per 31-dec-2008 € (x1.000)

Voorziening groot onderhoud 2.944 2.944 Totaal voorzieningen 2.944 2.944 Langlopende schulden 31-dec-08 € (x1.000)

proforma 31-dec-07 € (x1.000)

Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan groepsmaatschappijen Totaal langlopende schulden

191.042 63.029 254.071

212.054 55.011 267.065

Stand per 1 januari 267.068 Bij: nieuwe leningen Bij: deelnemingen 8.018 Af: aflossingen 1.543

231.818 12.500 55.014 12.485

Stand per 31 december

273.543

286.847

Af: aflossingsverplichting komend boekjaar

19.469

19.779

Stand langlopende schulden per 31 december

254.074

267.068

Kortlopende schulden en overlopende passiva Schulden aan kredietinstellingen 4.026 Crediteuren Aflossingsverplichtingen langlopende leningen 19.469 Overige schulden 2 Nog te betalen kosten Schulden aan groepsmaatschappijen 8.337 Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva 31.834

1.962 19.779 2 330

Verloopoverzicht investeringsruimte trekkingsrechten 2008 Nog niet bestede investeringsruimte per 1 januari 15.377 Bij : indexering niet-bestede investeringsruimte Bij : investeringsruimte verslagjaar 5.150 Af: correcties voorgaande jaren Af: investeringen verslagjaar 1.354

2007 17.324 636 4.857 3.938 3.502

Beschikbare investeringsruimte 31 december

15.377

19.173

22.073

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Stichting Zorggroep Noorderbreedte, MCL B.V. en Noorderbreedte B.V. hebben zich onderling hoofdelijk aansprakelijk gesteld jegens de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: Kortlopend deel van de langlopende schulden (< 1 jr.), aflossingsverplichtingen 19.469 19.779 Voor een nadere toelichting op de langlopende schulden wordt verwezen naar bijlage overzicht langlopende leningen. De aflossingsverplichtingen zijn verantwoord onder de kortlopende schulden.

jaardocument 2008

proforma 31-dec-07 € (x1.000)

j a a r d o c u m e n t 2008

82

83

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Mutatieoverzicht materiële vaste activa

Mutatieoverzicht materiële vaste activa

WTZi - vergunningsplichtige materiële vaste activa

WTZi - instandhoudings materiële vaste activa Trekkings Sub-totaal Instand- Onderhanden Sub-totaal Sub-totaal rechten houdingen Projecten meldings plichtige activa € € € € € €

Grond Terreinen Gebouwen voorzieningen € € € Stand per 1 januari 2008 • aanschafwaarde • cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari 2008

21.114 21.114

312.950 88.784 224.166

400.881 111.541 289.340

Mutaties in het boekjaar • investeringen 134 1.509 800 4.077 • afschrijvingen 381 3.611 2.832 2.633

6.520 9.457

12.249 14.840

terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde 88 965 902 6.788 8.743 cumulatieve afschrijvingen 88 965 902 6.788 8.743 desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen per saldo

10.805 10.805

• •

11.327 11.327

7.352 2.073 5.279

169.342 47.729 121.613

Ver- Installaties Onderhanden Sub-totaal Totaal bouwingen Projecten Vergunning € € € € €

51.121 17.174 33.947

52.694 21.808 30.886

3.254 3.254

Stand per 1 januari 2008 • aanschafwaarde 60.091 60.091 21.002 21.002 81.093 • cumulatieve afschrijvingen 14.057 14.057 7.903 7.903 21.960 Boekwaarde per 1 januari 2008 46.034 46.034 13.099 13.099 103.053 Mutaties in het boekjaar • investeringen 1.354 1.354 718 2.047 2.765 4.119 • afschrijvingen 3.140 3.140 1.853 1.853 4.993 • terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde 2.062 2.062 2.062 cumulatieve afschrijvingen 2.062 2.062 2.062 • desinvesteringen aanschafwaarde 1.228 1.228 1.228 cumulatieve afschrijvingen per saldo 1.228 1.228 1.228 Mutaties in boekwaarde (per saldo)

Mutaties in boekwaarde (per saldo) -247 -3.611 -1.323 -1.833 4.077 -2.937 -5.845 Stand per 31 december 2008 • aanschafwaarde 11.327 7.398 168.377 51.728 46.706 25.191 310.727 399.071 • cumulatieve afschrijvingen 2.366 50.375 19.104 17.653 89.498 115.576 Boekwaarde 11.327 5.032 118.002 32.624 29.053 25.191 221.229 283.495 per 31 december 2008 Afschrijvingspercentage 5,0% 2% en 2,5% 5,0% 5,0%

jaardocument 2008

-1.786

-1.786

-2.363

2.047

-316

-2.102

Stand per 31 december 2008 • aanschafwaarde 61.445 61.445 18.430 2.047 20.477 • cumulatieve afschrijvingen 17.197 17.197 7.694 7.694

81.922 24.891

Boekwaarde per 31 december 2008 44.248 44.248 10.736 2.047 12.783 57.031 Afschrijvingspercentage 5,0% 10,0%

j a a r d o c u m e n t 2008

84

85  

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Mutatieoverzicht materiële vaste activa

Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten vergunningplichtig      

Niet - WTZi/WMG - gefinancierde materiële vaste activa

 

 

 

   

   

   

Projectgegevens

Grond Terreinen Gebouwen voorzieningen € € €

Verbouw- Installaties Onderhanden ingen projecten € € €

Sub-totaal Niet WTZi WMG €

Stand per 1 januari 2008 • aanschafwaarde 30 481 1.741 1.491 1.069 2.026 6.838 • cumulatieve afschrijvingen 62 311 246 178 797 Boekwaarde per 1 januari 2008 30 419 1.430 1.245 891 2.026 6.041 Mutaties in het boekjaar • investeringen 11 40 1.559 1.610 • afschrijvingen 25 74 77 214 390 • desinvesteringen • aanschafwaarde 2.026 2.026 per saldo 2.026 2.026 Mutaties in boekwaarde (per saldo) -14 -74 -37 1.345 -2.026 -806 Stand per 31 december 2008 • aanschafwaarde 30 492 1.741 1.531 2.628 6.422 • cumulatieve afschrijvingen 87 385 323 392 1.187 Boekwaarde per 31 december 2008 30 405 1.356 1.208 2.236 5.235 Afschrijvingspercentage 5,0% 2% en 2,5% 5,0% 5% en 10%

jaardocument 2008

Investeringen

Nummer     42546

Omschrijving     Oprichting dagbehandeling etc.

WTZi-type     Vergunning

t/m 2007 €   1.066

2008 €   144

onderhanden €   1.210

67002

Nieuwbouw St. Annaparochie

Vergunning

1.986

232

2.218

23602 23602

Meckamastate verblijfsvoorziening Bennema State verblijfsvoorziening Totaal

Vergunning/VKP/Melding Vergunning/VKP/Melding

 

 

23602

Grou vervangende nieuwbouw De Stilen vervangende nieuwbouw Franeker multifunctioneel centrum

Vergunning Vergunning Vergunning

14.229   93 759  

2.119   515 967 440

    16.348   608 1.726 440

70028 70029

Diverse projecten Bennemastate Diverse projecten Meckama state Diverse projecten Erasmushiem      

VKP 2005 VKP 2005 VKP 2006

220 332     18.685  

51 59 89   4.616  

271 391 89   23.301  

  Totaal  

   

Specificatie in het boekjaar gereed gekomen projecten vergunningsplichtig       Projectgegevens Nummer     52444 65365

Omschrijving     Diverse projecten De Spiker Diverse projecten De Spiker

WTZi-type     VKP 2002 VKP 2003

53687 69929 41533 57725 69931 41229 69932 55456  

Diverse projecten Nij Bethanië Diverse projecten Nij Bethanië Diverse projecten Abbingahiem Diverse projecten Abbingahiem Diverse projecten Abbingahiem Diverse projecten Erasmushiem Diverse projecten Erasmushiem Diverse projecten Erasmushiem  

Totaal  

   

   

    Investeringen

Activa-post

   

    Toekomstige lasten

WTZi €

Totaal €

Afschrijving WTZi €

MVA MVA

252 80

252 80

252 80

VKP 2002 VKP 2005 VKP 2002 VKP 2003 VKP 2005 VKP 2001 VKP2005 VKP 2003  

MVA MVA MVA MVA MVA MVA MVA MVA  

130 161 350 350 330 281 292 140  

130 161 350 350 330 281 292 140  

130 161 350 350 330 281 292 140  

   

   

2.366  

j a a r d o c u m e n t 2008

2.366  

2.366  

86

87

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Overzicht langlopende schulden ultimo 2008 Lening gever

Datum storting

BNG BNG Abn Amro Fortis Fortis BNG BNG BNG BNG BNG BNG BNG BNG Abn Amro Fortis BNG BNG BNG Rabobank ING NWB NWB NWB Fortis GBF ING Aegon BNG Kollumerland Kollumerland Rabobank BNG BNG Rabobank Rabobank Rabobank Rabobank BNG BNG BNG ASN NWB BNG BNG Fortis

1986 1987 1997 1997 1999 1985 1986 1987 1987 1987 1988 1988 1991 1989 1987 1990 1994 1991 1993 1997 2001 2001 2001 1971 1971 1971 1971 1992 1994 1996 1984 2004 2004 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2006 2006 2006 2007

Oorspronkelijke hoofdsom

Totale looptijd

4.538 2.559 27.227 15.882 4.538 6.807 9.076 2.269 6.807 9.076 6.807 11.345 10.709 590 7.714 390 1.600 1.797 340 6.353 4.538 4.538 4.538 227 399 490 272 771 3.267 669 2.224 30.000 42.500 10.000 5.000 5.000 15.000 7.000 20.000 17.500 5.000 10.000 7.500 10.000 12.500

25 25 20 20 10 40 40 25 25 25 25 25 20 20 25 20 30 30 20 28 10 15 20 50 50 50 50 20 40 16 40 20 50 30 25 15 10 5 19 15 10 15 10 20 11

Soort lening onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse onderhandse

Totaal

Werkelijke rente

Restschuld 31/12/2007

Aflossing 2008

Restschuld 31/12/2008

Restschuld over 5 jaar

Resterende looptijd

5,92% 6,12% 4,11% 4,02% 4,14% 6,10% 5,97% 6,28% 5,95% 6,11% 6,01% 6,47% 6,09% 6,01% 5,40% 6,89% 4,56% 6,60% 4,31% 4,20% 4,97% 5,20% 5,37% 7,00% 7,00% 7,00% 7,00% 8,38% 4,59% 4,05% 4,00% 4,57% 5,01% 3,87% 3,08% 3,62% 3,34% 2,87% 3,34% 3,19% 2,88% 3,42% 3,51% 3,76% 4,85%

726 512 8.978 5.237 908 3.311 4.538 493 1.480 1.973 1.634 2.723 2.142 22 1.851 104 1.208 1.358 182 5.183 1.815 2.723 3.176 148 264 323 180 319 2.912 366 945 24.750 39.738 9.333 4.600 4.333 12.000 4.200 17.895 15.167 4.000 9.333 6.750 9.500 12.500

182 102 1.691 986 454 184 239 99 296 395 272 454 535 22 1.851 32 49 53 11 288 454 303 227 6 10 13 7 54 53 55 56 1.500 850 333 200 333 1.500 1.400 1.053 1.167 500 667 750 500 1.136

545 409 7.287 4.251 454 3.127 4.299 395 1.184 1.578 1.361 2.269 1.606 72 1.159 1.306 170 4.895 1.361 2.420 2.950 142 253 311 173 265 2.859 311 889 23.250 38.888 9.000 4.400 4.000 10.500 2.800 16.842 14.000 3.500 8.667 6.000 9.000 11.364

1.164 679 2.208 3.105 881 964 113 3.456 908 1.815 104 189 231 129 2.554 611 15.750 34.638 7.333 3.400 2.333 3.000 11.579 8.167 1.000 5.333 2.250 6.500 5.682

3 4 9 9 1 17 18 4 4 4 5 5 3 0 0 2 16 13 5 17 3 8 13 13 13 13 13 4 26 4 16 16 46 27 22 12 7 2 16 12 7 13 8 18 10

231.833

21.322

210.511

126.076

 

Aflossings wijze

Aflossing 2009

Gestelde zekerheid

lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair annuïtair annuïtair annuïtair lineair annuïtair lineair lineair lineair annuïtair annuïtair annuïtair annuïtair annuïtair annuïtair annuïtair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair lineair

182 102 1.691 986 454 184 239 99 296 395 272 454 535 35 51 57 11 288 454 303 227 7 11 14 8 59 56 57 56 1.500 850 333 200 333 1.500 1.400 1.053 1.167 500 667 750 500 1.136

Gemeente garantie Gemeente garantie WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Neg. hypotheekcl. Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Pos/neg hypotheekcl. WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie Gemeente garantie WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* WfZ garantie* Neg. pledge/pari-passu

19.469

* Garantstelling van het Waarborgfonds voor de Zorgsector jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

88

89

Stichting Zorggroep Noorderbreedte

Toelichting op de resultatenrekening 2008 € (x1.000)

Stichting Zorggroep Noorderbreedte proforma 2007 € (x1.000)

BATEN Toelichting overige bedrijfsopbrengsten Overige dienstverlening: Opbrengsten algemene/administratieve diensten 12 19 Overige opbrengsten: Vergoeding voor andere diensten 26.325 37.184 Totaal overige bedrijfsopbrengsten 26.337 37.203

LASTEN Personeelskosten Lonen en salarissen 859 Sociale lasten 44 Pensioenpremie 76 Andere personeelskosten: 23 Sub-totaal 1.002 Personeel niet in loondienst Totaal personeelskosten 1.002

855 44 76 47 1.022 27 1.049

Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa Nacalculeerbare afschrijvingen: - immateriële vaste activa 439 4.129 - materiële vaste activa 9.455 9.742 Overige afschrijvingen: - materiële vaste activa 5.385 11.281 Totaal afschrijvingen 15.279 25.152

Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten 19 Algemene kosten 362 Patiënt- en bewonersgebonden kosten 1 Onderhoud en energiekosten 6 Huur en leasing 64 Dotaties en vrijval voorzieningen Totaal overige bedrijfskosten 452

31 431

Bezoldiging bestuurders en toezichthouders De bezoldiging van de bestuurders en gewezen bestuurders van de zorginstelling over het jaar 2008 is als volgt: Naam W.J.G. Blaauw J.H.M. van Eijndhoven J.B.A. Lettink 1 Vanaf welke datum is de persoon als bestuurder werkzaam in uw organisatie? 01-07-1985 15-01-1994 01-02-2005 2 Maakt de persoon op dit moment nog steeds deel uit van het bestuur? ja ja ja 3 Tot welke datum was de persoon als bestuurder werkzaam in uw organisatie? 01-01-2009 01-01-2009 01-01-2009 4 Is de persoon in het verslagjaar voorzitter van het bestuur geweest? ja nee nee 5 Hoeveel maanden is de persoon voorzitter geweest in het verslagjaar? 12 6 Wat is de aard van de (arbeids)overeenkomst? 1 1 1 7 Welke salarisregeling is toegepast? 6 6 6 8 Wat is de deeltijdfactor? (percentage) 100% 100% 100% 9 Bruto-inkomen, incl. vakantiegeld, eindejaars-uitkeringsalaris 258.439 220.853 177.143 en andere vaste toelagen 10 Waarvan verkoop verlofuren 11 Waarvan nabetalingen voorgaande jaren 12 Bruto-onkostenvergoeding 11.255 8.882 7.141 13 Werkgeversbijdrage sociale lasten 7.279 7.279 7.279 14 Werkgeversbijdrage pensioen, VUT, FPU 75.831 22.923 18.157 15 Ontslagvergoeding 16 Bonussen 17 Totaal inkomen (9+12 t/m 16) 352.804 259.937 209.720 18 Cataloguswaarde auto van de zaak 62.190 44.035 43.387 19 Eigen bijdrage auto van de zaak 1.000 De bezoldiging van de leden van de raad van toezicht van de zorginstelling over het jaar 2008 is als volgt: Naam Functie G. Ybema toezichthouder (voorzitter) H.P.S. Baks toezichthouder P.A.E. Erkelens toezichthouder C. Griffioen toezichthouder J.M. Minderhoud toezichthouder M.J. Zomer toezichthouder

72 534

Financiële baten en lasten Rentelasten -9.604 -10.468 Overige financiële lasten Totaal financiële baten en lasten -9.604 -10.468

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

Bezoldiging € 18.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000

90

91

Stichting Zorggroep Noorderbreedte Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) De bezoldiging van de functionarissen die over 2008 in het kader van de Wopt verantwoord worden is als volgt: Functienaam     Bestuurder Bestuurder Bestuurder

in dienst vanaf 01-07-85 15-01-94 01-02-05

belastbaar loon 2008 253.130 207.565 176.701

belastbaar loon 2007 241.280 199.365 174.969

pensioen afdracht 2008 106.089 46.110 36.534

pensioen afdracht 2007 105.642 45.504 36.061

werktijd per wk 2008 36 36 36

werktijd per wk 2007 36 36 36

Toelichting bij het overzicht bezoldiging bestuurders De salarissen van de bestuurders zijn ten opzichte van 2007 verhoogd met een percentage gelijk aan dat van de CAO ziekenhuiswezen. Ook overige mutaties zijn gelijk aan de wijzigingen die gelden voor de medewerkers die onder de CAO vallen. De werkgeversbijdrage pensioen voor de voorzitter van de Raad van Bestuur wijkt af in verband met regelingen uit 1990 en gewijzigde wet- en regelgeving. Uitgangspunt Als uitgangspunt voor de honorering van bestuurders geldt de NVZD-regeling zoals die gold ten tijde van de start van het arbeidscontract van de betrokken bestuurder. De NVZD-regeling wordt gevolgd zowel met betrekking tot de hoogte van het salaris als met betrekking tot o.a. de exitregeling. De inmiddels door de overheid en anderen (NVTZ) gepropageerde regelingen die uitgaan van een lagere honorering, zijn geen aanleiding geweest tot een poging om de contracten met de zittende bestuurders open te breken. De Raad van Toezicht vindt zulks niet opportuun. Zowel in verband met het functioneren van de leden van de Raad van Bestuur als in verband met de verhoudingen in de beloningen in de sector, acht de Raad van Toezicht de gegeven honorering passend. Overig Voor bestuurlijke en toezichthoudende functies bij geconsolideerde en niet geconsolideerde gelieerde rechtspersonen ontvangen de bestuurders geen vergoeding. De opbrengsten uit beroepsgerelateerde nevenfuncties (zoals bij de NZa en Medirisk) worden door de bestuurders doorgegeven aan de Stichting Zorggroep Noorderbreedte.

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

92

93 mcl bv

Balans per 31 december 2008

31 dec ‘08 € (x1.000)

31 dec ‘07 € (x1.000)

ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa 41.774 34.286 Financiële vaste activa 33.328 34.880 Totaal vaste activa 75.102 69.166 Vlottende activa Voorraden 3.780 3.697 Onderhanden werk uit hoofde van DBC’s -8.176 4.297 Vorderingen en overlopende activa 72.529 66.902 Liquide middelen 19.996 125 Totaal vlottende activa 88.129 75.021 Totaal activa

163.231

144.187

PASSIVA Eigen vermogen Collectief gefinancierd gebonden vermogen 26.178 22.542 Totaal eigen vermogen 26.178 22.542 Voorzieningen

8.873

2.586

Kortlopende schulden Schulden uit hoofde van financieringsoverschot 28.712 32.553 Kortlopende schulden en overlopende passiva 99.468 86.506 Totaal Passiva 163.231 144.187

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

94

95

mcl bv

Resultatenrekening over 2008

MCL BV 2008 € (x1.000)

Proforma 2007 € (x1.000)

Bedrijfsopbrengsten: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie 161.831 182.047 DBC opbrengsten B-segment 32.679 12.412 Niet gebudgetteerde zorgprestaties 15.734 14.538 Overige bedrijfsopbrengsten 16.372 19.275 Som der bedrijfsopbrengsten 226.616 228.272

Bedrijfslasten: Personeelskosten 111.392 110.985 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa 8.052 4.950 Overige bedrijfskosten 105.794 101.941 Som der bedrijfslasten 225.238 217.876 Bedrijfsresultaat

1.378

10.396

Financiële baten en lasten

2.258

-7.799

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

3.636

2.597

Resultaatverdeling: Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 3.636 2.597 Bestemmingsreserve egalisatie afschrijvingen 126 Bestemmingsreserve inventaris -214 1.088 Reserve aanvaardbare kosten 3.724 1.509

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling

Grondslagen van waardering van activa en passiva

Algemeen

Activa en passiva Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Toelichtingen op posten in de balans, resultaten­rekening en kasstroomoverzicht zijn in de jaarrekening genummerd.

Groepsverhoudingen Stichting Zorggroep Noorderbreedte is het hoofd van de groep ‘Zorggroep Noorderbreedte’. De afsplitsing van Stichting Zorggroep Noorderbreedte naar Medisch Centrum Leeuwarden B.V. en Noorderbreedte B.V. is in 2008 geëfectueerd. Niet geconsolideerde vennootschappen Vanwege de beperkte omvang en zeggenschap zijn de hierna­ volgende bedrijven, conform artikel 407 1a Boek 2 BW, niet meegeconsolideerd: • B.V. Bariatrisch Centrum Leeuwarden De invloed van het niet opnemen van deze deelneming op het geconsolideerde balanstotaal is beperkt. De resultaten van de hiervoor genoemde deelnemingen zijn in de geconsolideerde jaarrekening van de moeder Stichting Zorggroep Noorderbreedte verantwoord als resultaat deelnemingen. Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met BW2 Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslag­ geving. Vergelijkende cijfers Medisch Centrum Leeuwarden B.V. is in 2008 opgericht. De openings­ balans per 1-1-2008 is opgenomen als vergelijkend cijfers in de balans. Het Medisch Centrum Leeuwarden maakte tot en met 2007 onderdeel uit van de enkelvoudige jaarrekening van Stichting Zorg­groep Noorderbreedte. Ten behoeve van de vergelijkbaarheid zijn de vergelijkende cijfers in de resultatenrekening “”pro forma”” ontleent aan de enkelvoudige jaarrekening van Stichting Zorggroep Noorderbreedte.

Immateriële en materiële vaste activa De immateriële en materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. WTZi-vergunningsplichtige vaste activa worden gewaardeerd tegen de laagste van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en het goed­gekeurde investeringsbedrag. Het meerdere boven het goed­gekeurde investeringsbedrag wordt ten laste van de resultaten­ rekening gebracht. Voor WTZi-vergunningsplichtige vaste activa, instandhoudingen en WMG-gefinancierde vaste activa waarvoor in de bekostigings­ systematiek geen substitutievrijheid bestaat binnen het verkregen budget, is de afschrijvingsperiode gelijk aan de in de bekostigings­ systematiek voorgeschreven afschrijvingstermijnen. Voor die vaste activa waarvoor binnen de bekostigingssystematiek of de verkregen subsidie substitutievrijheid bestaat, zijn de afschrijvings­termijnen gebaseerd op de economische levensduur. Voor zover subsidies of daaraan gelijk te stellen vergoedingen zijn ontvangen als eenmalige bijdrage in de afschrijvingskosten, zijn deze in mindering gebracht op de investeringen/zijn deze als vooruit­ ontvangen bedrag onder de overlopende passiva opgenomen. Toelichting gevolgen wijziging bekostiging kapitaallasten en aanpassing Regeling verslaggeving WTZi en Richtlijn 655 Zorg­ instellingen op waardering van vaste activa In 2008 is duidelijk geworden dat de bekostiging van kapitaallasten van het vastgoed van zorginstellingen sterk wordt aangepast. Het bouwregime is vervallen en meer en meer is sprake van integrale tarieven voor geleverde prestaties.

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

96

97

Richtlijn 655 Zorginstellingen is aangepast aan het vervallen van het bouwregime en de wijzigingen in de bekostiging van de kapitaal­ lasten van het vastgoed. Ook is sprake van aanpassingen in de regeling verslaggeving WTZi. De wijzigingen van de bekostiging (in samenhang met al geldende bepalingen in BW 2 titel 9 en de Richt­­lijnen voor de Jaarverslaggeving) leiden ertoe, dat er een einde komt aan de verwerking en waardering van vaste activa (met name het vastgoed) op grond van de bekostigingsvoorschriften. Dit hield ondermeer in waardering tegen historische kosten, een relatief lange voorgeschreven afschrijvingsduur, een eventuele restwaarde werd niet in aanmerking genomen. De verwerking en waardering van vaste activa dient daarmee mede volgens de algemene verslaggevingregels van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving plaats te vinden. Materiële vaste activa Het vervallen van het stelsel van bekostiging waarbij een integrale vergoeding voor de kapitaallasten van vaste activa was opgenomen, heeft ook gevolgen voor de waardering van de materiële vaste activa en daarmee mogelijk ook voor de vermogenspositie. Er is landelijk sprake van aanzienlijke onzekerheden over de toe­ komstige opbrengsten ter dekking van de kapitaalslasten. Door het voorgaande is er sprake van substantiële onzekerheden omtrent de waardering van de materiële vaste activa en in bijzonder het vast­ goed, daar de werkelijke waarde niet geheel eenduidig te bepalen is en van de boekwaarde af kan wijken. Dit kan substantiële impact hebben op de vermogenspositie, zowel voor het beeld van resultaat en vermogen in de onderhavige jaarrekening als in toekomstige jaren. Financiële vaste activa en voormalige Immateriële vaste activa Onder de immateriële vaste activa konden voorheen posten opgenomen zijn die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. De hiervoor in 2009 of latere jaren nog specifiek te ontvangen vergoedingen zijn als vordering opgenomen onder de financiële vaste activa. Op grond van beleidsregel CI-1085 overgangsregime zal mogelijk voor de voormalige IMVA waarvoor toestemming is verleend in ieder geval compensatie gegeven worden via versnelde afschrijving in de nacalculatie in 3 jaar. Overigens is de raad van bestuur van mening dat een eventueel negatief verschil tussen realiseerbare waarde en boekwaarde, gegeven de historische bekostigingstoezeggingen door de overheid en de verschillen tussen bekostigingstermijnen en kortere bedrijfs­economische afschrijvingstermijnen, door de overheid gecompenseerd zal (moeten) worden, zowel ten aanzien van materiële vaste activa als ten aanzien van voormalige immateriële vaste activa.

jaardocument 2008

Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaar­ deerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duur­zame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de resultaten­ rekening. Voorraden Voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. Onderhanden werk DBC’s Het onderhanden werk uit hoofde van DBC’s wordt gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, zijnde de kostprijs van de reeds bestede verrichtingen of tegen de opbrengstwaarde van de DBC indien deze lager is. De productie van het onderhanden werk is bepaald door de openstaande verrichtingen te koppelen aan de DBC’s die ultimo boekjaar openstonden. Op het onderhanden werk worden de voorschotten die ontvangen zijn van verzekeraars in mindering gebracht.

Voorzieningen (algemeen) Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting. 1) Voor uitgaven voor groot onderhoud wordt een voorziening gevormd om deze lasten gelijkmatig te verdelen over een aantal boekjaren. De voorziening is bepaald op het meerjarenonderhoudsplan. 2) Er is ten behoeve van de reorganisatie MCL BV een voorziening gevormd ter dekking van de reorganisatiekosten. 3) Ingevolge RJ 271 dient vanaf 2005 een voorziening jubilea voor de komende jaren te worden opgenomen..

Grondslagen van resultaatbepaling Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en de lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Baten (waaronder nagekomen budgetaanpassingen) en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend. Pensioenen MCL BV heeft voor haar werknemers een toegezegd-pensioen­ regeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op pensioen welke afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn. MCL BV heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van tekort bij Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Daarom is de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde-bijdrage-regeling en zijn alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.

Vorderingen Vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde. Een voor­ziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid. Deze voorziening is gebaseerd op de dubieuze debiteuren ouder dan een half jaar. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

j a a r d o c u m e n t 2008

98

99

mcl bv

Toelichting op de balans

mcl bv 31 dec ‘08 € (x1.000)

01 jan ‘08 € (x1.000)

ACTIVA Materiële vaste activa Inventaris 38.121 30.193 Vervoermiddelen 5 Automatisering 3.653 4.088 Totaal materiële vaste activa

41.774

34.286

Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen

34.286 15.540 8.052

25.764 13.824 5.302

Boekwaarde per 31 december

41.774

34.286

Toelichting op de balans

31 dec ‘08 € (x1.000)

ACTIVA Voorraden Medische middelen 3.464 3.408 Voedingsmiddelen 96 75 Overige voorraden: Kantoormiddelen 90 98 Middelen tbv hotelfunctie 130 116 Totaal voorraden

Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de materiële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht. Financiële vaste activa Deelnemingen 18 18 Vorderingen op deelnemingen 320 8.365 Vorderingen op groepsmaatschappijen 29.710 23.259 Overige effecten 55 55 Overige vorderingen 3.225 3.183 Totaal financiële vaste activa

33.328

3.780

Vorderingen en overlopende activa Vorderingen op debiteuren 31.957 49.753 Vorderingen op groepsmaatschappijen 18.443 8.288 Vorderingen op participanten en maatschappijen waarin wordt deelgenomen 99 Overige vorderingen: Overige vorderingen 449 Vooruitbetaalde bedragen: Vooruitbetaalde kosten 1.136 817 Nog te ontvangen bedragen: Door te berekenen kosten 20.544 7.945

34.880

€ (x1.000)

Boekwaarde per 1 januari 2008 Af: ontvangen aflossing leningen

34.880 -1.552

Boekwaarde per 31 december 2008

33.328

72.529

66.902

Liquide middelen Bankrekeningen 19.924 75 Kassen 72 50 Totaal liquide middelen

19.996

Toelichting: Onder de voormalige immateriële vaste activa konden voorheen posten opgenomen zijn die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. De hiervoor in 2009 of latere jaren nog specifiek te ontvangen vergoedingen zijn als vordering opgenomen onder de financiële vaste activa (ad € 449.000) en kortlopende vordering (ad € 449.000) in de jaarrekening 2008. Tevens is er in boekjaar 2007 onder de post materiële vaste activa als gevolg van de herrubricering van de immateriële vaste activa een post opgenomen met als boekwaarde ultimo 2008 ad € 6.310.000.

jaardocument 2008

3.697

Onderhanden werk uit hoofde van DBC’s Onderhanden werk DBC’s A-segment 26.373 33.823 Onderhanden werk DBC’s B-segment 6.168 2.268 Af: ontvangen voorschotten -40.717 -31.794 Totaal onderhanden werk -8.176 4.297

Totaal vorderingen en overlopende activa Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt :

01 jan ‘08 € (x1.000)

j a a r d o c u m e n t 2008

125

100

101

mcl bv

Toelichting op de balans

31 dec ‘08 € (x1.000)

mcl bv 01 jan ‘08 € (x1.000)

Toelichting op de balans PASSIVA

PASSIVA Eigen vermogen Collectief gefinancierd gebonden vermogen Totaal eigen vermogen

Collectief gefinancierd gebonden vermogen Het verloop is als volgt weer te geven:

Saldo per 1-jan-2008 € (x1.000)

Resultaat- bestemming € (x1.000)

Vorderingen uit hoofde van financieringstekort en/of schulden uit hoofde van financieringsoverschot 26.178 26.178

22.542 22.542

Overige mutaties € (x1.000)

Saldo per 31-dec-2008 € (x1.000)

Kapitaal 5.000 5.000 Agio 17.542 17.542 Reserve aanvaardbare kosten: Reserve aanvaardbare kosten 3.724 3.724 Bestemmingsreserves: Bestemmingsreserve huisvesting 126 126 Reserve vervanging inventaris -214 -214 Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen

3.636

26.178

Saldo per Dotatie Onttrekking 1-jan-2008 € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000)

Saldo per 31-dec-2008 € (x1.000)

Voorziening groot onderhoud 6.451 Reorganisatievoorziening 973 197 Voorziening jubilea 1.613 33

6.451 776 1.646

Totaal voorzieningen 2.586 6.484 197

8.873

Voorzieningen Het verloop is als volgt weer te geven:

22.542

t/m 2005 2006 2007 2008 € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) Saldo per 1 januari 5.384 -15.478 -22.459 Financieringsverschil boekjaar 3.956 Correcties voorgaande jaren 783 -898 Sub-totaal mutatie boekjaar 783 -898 3.956 Saldo per 31 december 5.384 -14.695 -23.357 3.956

totaal € (x1.000) -32.553 3.956 -115 3.841 -28.712

Specificatie financieringsverschil in het boekjaar 2008 2007 € (x1.000) € (x1.000) Wettelijk budget aanvaardbare kosten 165.343 183.761 Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Opbrengsten DBC A-segment inclusief toeslagen 151.723 183.405 Honoraria-opbrengsten voor specialisten in loondienst 6.542 2.268 Kapitaalslasten DBC B-segment 1.725 Overige opbrengsten 11.634 4.947 Nog te factureren DBC A-segment 440 -2.164 Mutatie onderhanden werk DBC A-segment -9.056 4.636 Diverse baten en lasten 14 6.138 PAAZ 90 4.835 Totaal financieringsverschil 3.956 -22.029 Kortlopende schulden en overlopende passiva 31-dec-08 01-jan-08 € (x1.000) € (x1.000) Schulden aan kredietinstellingen 375 17.816 Crediteuren 5.650 7.960 Belastingen en sociale premies 3.722 5.248 Schulden terzake pensioenen 1.312 1.426 Nog te betalen salarissen 114 189 Vakantiegeld 3.833 3.648 Vakantiedagen 2.473 2.603 Overige schulden: Diversen 12.215 9.552 Nog te betalen kosten: Diversen 45.920 35.255 Overige passiva: Schulden aan groepsmaatschappijen 23.854 1.577 Schulden aan overige verbonden mij. 1.232 Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva 99.468 86.506 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Stichting Zorggroep Noorderbreedte, MCL B.V. en Noorderbreedte B.V. hebben zich onderling hoofdelijk aansprakelijk gesteld jegens de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector. Wchtgeldverplichtingen 2009 t/m 2017:

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

826

102

103

mcl bv

mcl bv

Mutatieoverzicht materiële vaste activa

Mutatieoverzicht materiële vaste activa

WMG - gefinancierde materiële vaste activa

Niet - WTZi/WMG - gefinancierde materiële vaste activa

Inventaris Vervoermiddelen Automatisering € € € Stand per 1 januari 2008 • aanschafwaarde 53.811 49 6.920 • cumulatieve afschrijvingen 24.517 44 2.854 Boekwaarde per 1 januari 2008

29.294

5

4.066

Sub-totaal WMG € 60.780 27.415

Inventaris Automatisering € € Stand per 1 januari 2008 • aanschafwaarde 1.294 42 • cumulatieve afschrijvingen 395 20 Boekwaarde per 1 januari 2008

22

921

Mutaties in het boekjaar • investeringen 37 • afschrijvingen 133 8

37 141

Mutaties in boekwaarde (per saldo) 8.023

-5

-426

66.167 28.850



6.897 3.257

73.064 32.107

Boekwaarde per 31 december 2008

37.317

3.640

40.957

Afschrijvingspercentage

10,0%

20,0%

jaardocument 2008

899

-96

-8

-104

Stand per 31 december 2008 • aanschafwaarde 1.331 • cumulatieve afschrijvingen 528

42 28

1.373 556

Boekwaarde per 31 december 2008

803

14

817

Afschrijvingspercentage

10,0%

20,0%

7.592

Stand per 31 december 2008 • aanschafwaarde • cumulatieve afschrijvingen



1.336 415

33.365

Mutaties in het boekjaar • investeringen 14.547 956 15.503 • afschrijvingen 6.524 5 1.382 7.911 • terugname geheel afgeschreven activa - aanschafwaarde 2.191 49 979 3.219 - cumulatieve afschrijvingen 2.191 49 979 3.219 Mutaties in boekwaarde (per saldo)

Sub-totaal Niet WTZi WMG €

j a a r d o c u m e n t 2008

104

105

mcl bv

mcl bv

Wettelijk budget aanvaardbare kosten

Toelichting op de resultatenrekening

€ (x1.000)

2008 € (x1.000) € (x1.000)

proforma 2007 € (x1.000)

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand jaar Productieafspraken verslagjaar

181.525 -8.141

185.986

Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling 3.321 2.132 Prijsindexatie materiële kosten 1.400 780 Groei normatieve kapitaalslasten 238 4.959 2.912 Uitbreiding erkenning en toelating: • loonkosten 19 396 • materiële kosten 1 15 • normatieve kapitaalslasten 1 6 21 417 Beleidsmaatregelen overheid: Zorgvernieuwing -705 -589 -705 -589 Nacalculeerbare kapitaalslasten: • rente -468 -1.771 • afschrijvingen -4.115 -369 -4.583 -2.140 Overige mutaties: • nacalculaties (o.m. produktie) 236 -5.061 • schoning budget mbt B-segment, PAAZ -12.100 -11.864 -5.061 Sub-totaal wettelijk budget boekjaar 161.212 181.525 Correcties voorgaande jaren 619 522 Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten jaar 161.831

182.047

2008 Proforma 2007 € (x1.000) € (x1.000) BATEN DBC opbrengsten B-segment Opbrengsten kostendeel DBC segment B 32.679 12.412 Totaal 32.679 12.412 Toelichting niet-gebudgetteerde zorgprestaties Zorgprestaties tussen instellingen 50 91 Overige zorgprestaties 15.684 14.447 Totaal 15.734 14.538 Toelichting Honorarium specialisten niet in loondienst is niet opgenomen in de opbrengsten. Toelichting overige bedrijfsopbrengsten Overige dienstverlening: Opbrengsten algemene/administratieve diensten 2.272 3.237 Opbrengsten maaltijden/hotelmatige- en technische diensten 6.967 8.584 Detacheringen 168 70 Overige subsidies: ID-Banen 34 64 Overige opbrengsten: Vergoeding voor andere diensten 6.931 7.320 Totaal 16.372 19.275 Personeelskosten Lonen en salarissen 84.417 83.146 Sociale lasten 11.103 10.592 Pensioenpremie 6.913 7.101 Andere personeelskosten: 3.988 4.052 Sub-totaal 106.421 104.891 Personeel niet in loondienst 4.971 6.094 Totaal personeelskosten Gemiddeld aantal personeelsleden op basis van full-time eenheden

111.392

110.985

2.153

2.109

Toelichting Enige aandeelhouder is de Stichting ZNB,(een Niet Natuurlijk Persoon) er wordt hier derhalve geen directiebeloningenoverzicht opgenomen. Voor een overzicht bezoldiging bestuurders wordt verwezen naar het jaardocument ZNB.

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

106

107

mcl bv

MCL BV

Toelichting op de resultatenrekening

Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt)

2008 Proforma 2007 € (x1.000) € (x1.000) lasTEN Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa - materiële vaste activa 8.052 4.875 Dotatie/vrijval egalisatierekenine afschrijvingen instandhouding 75 Totaal afschrijvingen

Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud en energiekosten Huur en leasing Dotaties en vrijval voorzieningen Totaal bedrijfskosten

8.052

4.950

9.804 13.089 52.098 7.028 23.424 351

8.934 15.236 50.082 6.305 20.924 460

105.794

101.941

De accountantskosten worden gepresenteerd in de jaarrekening van de Stichting Zorggroep Noorderbreedte

De bezoldiging van de functionarissen die over 2008 in het kader van de Wopt verantwoord worden is als volgt: Functienaam     Med.specialist Med.specialist Med.specialist Med.specialist Med.specialist

in dienst vanaf 01-01-02 01-01-94 01-06-98 01-01-01 01-07-91

belastbaar loon 2008 157.063 160.816 151.974 157.176 148.184

belastbaar loon 2007 143.523 121.240 137.551 143.420 135.523

pensioen afdracht 2008 33.244 28.241 32.923 33.244 33.181

pensioen afdracht 2007 32.091 27.918 31.144 32.091 31.620

werktijd per wk 2008 36 45 45 36 36

werktijd per wk 2007 36 45 45 36 36

Med.specialist Med.specialist Med.specialist Med.specialist Med.specialist Med.specialist

01-09-03 01-09-03 01-01-04 01-10-06 15-03-07 01-04-08

152.460 155.344 155.169 153.077 152.660 176.337

138.445 150.612 150.519 129.562 123.439 nvt

32.908 35.903 35.904 32.923 32.923 43.706

31.144 35.309 35.309 31.144 28.115 nvt

45 45 45 45 45 45

45 45 45 45 45 nvt

Statutaire winstverdeling De statutaire bepalingen inzake de winstverdeling luiden als volgt:

Financiële baten en lasten Rentebaten Sub-totaal financiële baten

2.258 2.258

Rentelasten -7.796 Overige financiële lasten -3 Sub-totaal financiële lasten -7.799 Totaal financiële baten en lasten 2.258 -7.799

jaardocument 2008

Artikel 18 1. De winst staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders met inachtneming van het hierna bepaalde. 2. Op de winst worden in aftrek gebracht de niet gedelgde verliessaldi van de voorgaande jaren alsmede de belastingen, welke ten laste van de winst geheven zijn of geheven zullen worden, zonodig door schatting vast te stellen. 3. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en de andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. Uitkeringen van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. Op de aandelen wordt geen winst ten behoeve van de vennootschap uitgekeerd. Bij de berekening van de winstverdeling tellen de aandelen die de vennootschap in haar eigen kapitaal houdt niet mee, tenzij deze aandelen belast zijn met een vruchtgebruik of daarvan met medewerkingen van de vennootschap certificaten zijn uitgegeven. De Vennootschap mag tussentijds slechts uitkeringen doen, indien aan het vereiste als vermeld in de eerste zin van dit lid is voldaan. 4. Uitkering van winst kan niet plaatsvinden in de situatie waarin de kredietwaardigheid van de vennootschap, of gezamenlijkheid van vennootschappen, die deelneemt aan het Waarborgfonds voor de

Zorgsector, en waaraan direct of indirect garanties zijn verleend, niet voldoet aan de op dat moment geldende criteria van het Waarborg­ fonds voor de Zorgsector ten aanzien van deelname en borging, dan wel als een dergelijke uitkering frictie met die criteria tot gevolg zou hebben. Een voorgenomen winstuitkering behoeft om deze reden voorafgaande schriftelijke goedkeuring van het Waarborgfonds voor de Zorgsector. Deze goedkeuring is niet vereist indien de winstuitkering geschiedt aan een aandeelhouder-rechtspersoon, die: A. onderdeel is van de Waarborgfonds voor de Zorgsectorgroepsdeelnemer Stichting Zorggroep Noorderbreedte dan wel haar rechtsopvolger; B. enig aandeelhouder is van de uitkerende Waarborgfonds voor de Zorgsector vennootschap. Voorstel bestemming resultaat De directie stelt voor om van het positieve resultaat over het boekjaar 2008 ad € 3,6 miljoen een bedrag ad € 3,7 miljoen toe te voegen aan de Reserve aanvaardbare kosten, een bedrag ad € 0,1 miljoen toe te voegen aan de Bestemmingsreserve Huisvesting en het restant ad € -/- 0,2 miljoen te onttrekken aan de Bestemmingsreserve Reserve vervanging inventaris.

j a a r d o c u m e n t 2008

108

109

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

110

111

NOORDERBREEDTE bv

Balans per 31 december 2008

NOORDERBREEDTE bv 31 dec ‘08 € (x1.000)

01 jan ‘08 € (x1.000)

ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa 3.904 3.622 Financiële vaste activa 35.949 31.752 Totaal vaste activa 39.853 35.374 Vlottende activa Voorraden 90 115 Vorderingen en overlopende activa 25.033 512 Vorderingen uit hoofde van financieringstekort 5.385 4.507 Liquide middelen 200 3.174 Totaal vlottende activa 30.708 8.308 Totaal Activa

70.561

PASSIVA Eigen vermogen Collectief gefinancierd gebonden vermogen 20.400 Totaal eigen vermogen 20.400 Voorzieningen

4.090

43.682

2008 € (x1.000)

Proforma 2007 € (x1.000)

Bedrijfsopbrengsten: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie 90.714 Niet gebudgetteerde zorgprestaties 2.030 Overige bedrijfsopbrengsten 3.407

88.188 1.992 3.291

Som der bedrijfsopbrengsten

96.151

93.471

Bedrijfslasten: Personeelskosten 65.393 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa 799

63.252 1.387

Overige bedrijfskosten

26.434

25.302

Som der bedrijfslasten

92.626

89.941

3.525

3.530

-1.217

-2.305

2.308

1.225

Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten 18.092 18.092 2.619

Kortlopende schulden Kortlopende schulden en overlopende passiva

46.071

22.971

Totaal Passiva

70.561

43.682

jaardocument 2008

Resultatenrekening over 2008

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

Resultaatverdeling: Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 2.308 Bestemmingsreserve egalisatie afschrijvingen 857 Bestemmingsreserve inventaris 220 Reserve aanvaardbare kosten 1.231

j a a r d o c u m e n t 2008

1.225 175 1.050

112

113

NOORDERBREEDTE BV

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen Groepsverhoudingen Stichting Zorggroep Noorderbreedte is het hoofd van de groep ‘Zorg­groep Noorderbreedte’. De afsplitsing van Stichting Zorggroep Noorder­breedte naar Medisch Centrum Leeuwarden B.V. en Noorder­ breedte B.V. is in 2008 geëfectueerd. Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met BW2 Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaar­ verslag­geving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslag­geving. Vergelijkende cijfers Noorderbreedte B.V. is in 2008 opgericht. De openingsbalans per 1-1-2008 is opgenomen als vergelijkend cijfers in de balans. Noorder­ breedte persoonlijke zorg en wooncomfort maakte tot en met 2007 onderdeel uit van de enkelvoudige jaarrekening van Stichting Zorg­groep Noorderbreedte. Ten behoeve van de vergelijkbaarheid zijn de vergelijkende cijfers in de resultaten­rekening “”pro forma”” ontleent aan de enkelvoudige jaarrekening van Stichting Zorggroep Noorderbreedte.

Grondslagen van waardering van activa en passiva Activa en passiva Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Toelichtingen op posten in de balans, resultaten­rekening en kasstroomoverzicht zijn in de jaarrekening genummerd. Immateriële en materiële vaste activa De immateriële en materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. WTZi-vergunningsplichtige vaste activa worden gewaardeerd tegen de laagste van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en het goedgekeurde investeringsbedrag. Het meerdere boven het goed­gekeurde investeringsbedrag wordt ten laste van de resultaten­ rekening gebracht.

jaardocument 2008

Voor WTZi-vergunningsplichtige vaste activa, instandhoudingen en WMG-gefinancierde vaste activa waarvoor in de bekostigings­ systematiek geen substitutievrijheid bestaat binnen het verkregen budget, is de afschrijvingsperiode gelijk aan de in de bekostigings­ systematiek voorgeschreven afschrijvingstermijnen. Voor die vaste activa waarvoor binnen de bekostigingssystematiek of de verkregen subsidie substitutievrijheid bestaat, zijn de afschrijvings­termijnen gebaseerd op de economische levensduur. Voor zover subsidies of daaraan gelijk te stellen vergoedingen zijn ontvangen als eenmalige bijdrage in de afschrijvingskosten, zijn deze in mindering gebracht op de investeringen/zijn deze als vooruitontvangen bedrag onder de overlopende passiva opgenomen. Toelichting gevolgen wijziging bekostiging kapitaallasten en aanpassing Regeling verslaggeving WTZi en Richtlijn 655 Zorginstellingen op waardering van vaste activa In 2008 is duidelijk geworden dat de bekostiging van kapitaallasten van het vastgoed van zorginstellingen sterk wordt aangepast. Het bouwregime is vervallen en meer en meer is sprake van integrale tarieven voor geleverde prestaties. Richtlijn 655 Zorginstellingen is aangepast aan het vervallen van het bouwregime en de wijzigingen in de bekostiging van de kapitaallasten van het vastgoed. Ook is sprake van aanpassingen in de regeling verslaggeving WTZi. De wijzigingen van de bekostiging (in samenhang met al geldende bepalingen in BW 2 titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving) leiden ertoe, dat er een einde komt aan de verwerking en waardering van vaste activa (met name het vastgoed) op grond van de bekostigingsvoorschriften. Dit hield ondermeer in waardering tegen historische kosten, een relatief lange voorgeschreven afschrijvingsduur, een eventuele restwaarde werd niet in aanmerking genomen. De verwerking en waardering van vaste activa dient daarmee mede volgens de algemene verslaggevingregels van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving plaats te vinden. Materiële vaste activa Het vervallen van het stelsel van bekostiging waarbij een integrale vergoeding voor de kapitaallasten van vaste activa was opgenomen, heeft ook gevolgen voor de waardering van de materiële vaste activa en daarmee mogelijk ook voor de vermogenspositie.

Er is landelijk sprake van aanzienlijke onzekerheden over de toe­ komstige opbrengsten ter dekking van de kapitaalslasten. Door het voorgaande is er sprake van substantiële onzekerheden omtrent de waardering van de materiële vaste activa en in bijzonder het vastgoed, daar de werkelijke waarde niet geheel eenduidig te bepalen is en van de boekwaarde af kan wijken. Dit kan substantiële impact hebben op de vermogenspositie, zowel voor het beeld van resultaat en vermogen in de onderhavige jaarrekening als in toekomstige jaren.

Voorraden Voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een voorziening voor incourantheid.

Financiële vaste activa en voormalige Immateriële vaste activa Onder de immateriële vaste activa konden voorheen posten opgenomen zijn die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. De hiervoor in 2009 of latere jaren nog specifiek te ontvangen vergoedingen zijn als vordering opgenomen onder de financiële vaste activa. Op grond van beleidsregel CI-1085 overgangsregime zal mogelijk voor de voormalige IMVA waarvoor toestemming is verleend in ieder geval compensatie gegeven worden via versnelde afschrijving in de nacalculatie in 3 jaar.

Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Overigens is de raad van bestuur van mening dat een eventueel negatief verschil tussen realiseerbare waarde en boekwaarde, gegeven de historische bekostigingstoezeggingen door de overheid en de verschillen tussen bekostigingstermijnen en kortere bedrijfs­economische afschrijvingstermijnen, door de overheid gecompenseerd zal (moeten) worden, zowel ten aanzien van materiële vaste activa als ten aanzien van voormalige immateriële vaste activa. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de resultatenrekening.

Vorderingen Vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid. Deze voorziening is geba­seerd op de dubieuze debiteuren ouder dan een half jaar.

Voorzieningen (algemeen) Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting. 1) Voor uitgaven voor groot onderhoud wordt een voorziening gevormd om deze lasten gelijkmatig te verdelen over een aantal boekjaren. De voorziening is bepaald op het meerjarenonderhoudsplan. 2) In het jaar 2003 is er ten behoeve van de reorganisatie financiële gezondmaking Noorderbreedte een voorziezing gevormd ter dekking van de reorganisatiekosten. 3) Ingevolge RJ 271 dient vanaf 2005 een voorziening jubilea voor de komende jaren te worden opgenomen.. 4) In Noorderbreedte is er vanaf 2007 een voorziening voor overproduktie gevormd.

j a a r d o c u m e n t 2008

114

115

Grondslagen van resultaatbepaling

NOORDERBREEDTE bv

Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en de lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen.

Toelichting op de balans

31 dec ‘08 € (x1.000)

01 jan ‘08 € (x1.000)

De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn.

ACTIVA Materiële vaste activa Inventaris 3.315 2.872 Automatisering 589 750 Totaal materiële vaste activa 3.904 3.622

Baten (waaronder nagekomen budgetaanpassingen) en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend.

Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen

3.622 1.081 799

3.188 1.231 797

Pensioenen Noorderbreedte BV heeft voor haar werknemers een toegezegdpensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op pensioen welke afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Noorderbreedte BV heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van tekort bij Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Daarom is de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde-bijdrage-regeling en zijn alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.

Boekwaarde per 31 december

3.904

3.622

Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de materiële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht. Financiële vaste activa Vorderingen op groepsmaatschappij 33.319 31.752 Overige vorderingen 2.630 Totaal financiële vaste activa 35.949 31.752

Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt :

2008 € (x1.000)

Boekwaarde per 1 januari 2008 Bij: kapitaalstorting Bij: vordering inzake immateriële activa

31.752 1.567 2.630

Boekwaarde per 31 december 2008

35.949

Toelichting: Onder de voormalige immateriële vaste activa konden voorheen posten opgenomen zijn die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. De hiervoor in 2009 of latere jaren nog specifiek te ontvangen vergoedingen zijn als vordering opgenomen onder de financiële vaste activa (ad 162.000) en een kortlopende vordering (ad 162.000) in de jaarrekening 2008. Tevens is er in boekjaar 2007 onder de post materiële vaste activa als gevolg van de herrubricering van de immateriële vaste activa een post opgenomen met als boekwaarde ultimo 2008 ad € 2.272.000.



31 dec ‘08 01 jan ‘08 € (x1.000) € (x1.000) Voorraden Voedingsmiddelen 81 106 Overige voorraden: Kantoormiddelen 7 7 Middelen tbv hotelfunctie 2 2 Totaal voorraden 90 115

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

116

117

NOORDERBREEDTE bv

NOORDERBREEDTE bv

Toelichting op de balans

Toelichting op de balans

ACTIVA

ACTIVA Specificatie financieringsverschil in het boekjaar 2008 € (x1.000) Wettelijk budget aanvaardbare kosten 89.174

Vorderingen en overlopende activa Vorderingen op debiteuren Vorderingen op groepsmaatschappijen Vorderingen op participanten en maatschappijen waarin wordt deelgenomen

31-dec-08 € (x1.000)

01-jan-08 € (x1.000)

803 23.365 205

210 3

Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Verpleeg- en verzorgingsgelden

Overige vorderingen: Vordering inzake immateriële activa 162 Vooruitbetaalde bedragen: Vooruitbetaalde kosten 29 2 Nog te ontvangen bedragen: Door te berekende kosten 469 297 Totaal vorderingen en overlopende activa

25.033

Totaal financieringsverschil

Liquide middelen Bankrekeningen Kassen

88.187

86.121

83.688

3.053

4.499

31-dec-08 € (x1.000) 193 7

01-jan-08 € (x1.000)

200

3.174

3.161 13

512 Totaal liquide middelen

Vorderingen uit hoofde van financieringstekort en/of schulden uit hoofde van financieringsoverschot t/m 2005 2006 2007 2008 totaal € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000) Saldo per 1 januari 764 -756 4.499 4.507 Financieringsverschil boekjaar 3.053 3.053 Correcties voorgaande jaren -764 756 -324 -332 Betalingen/ontvangsten -1.843 -1.843 Sub-totaal mutatie boekjaar -764 756 -2.167 3.053 878 Saldo per 31 december 2.332 3.053 5.385 Stadium van vaststelling (per erkenning): c c b a a= interne berekening b= overeenstemming met zorgverzekeraars c= definitieve vaststelling NZa

jaardocument 2008

2007 € (x1.000)

j a a r d o c u m e n t 2008

118

119

NOORDERBREEDTE bv

NOORDERBREEDTE bv

Toelichting op de balans

Toelichting op de balans

31-dec-08 € (x1.000)

01-jan-08 € (x1.000)

PASSIVA Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit de volgende componenten: 31-dec-08 € (x1.000)

01-jan-08 € (x1.000)

Collectief gefinancierd gebonden vermogen

20.400

18.092

Totaal eigen vermogen

20.400

18.092

Overige mutaties € (x1.000)

Saldo per 31-dec-2008 € (x1.000)

Collectief gefinancierd gebonden vermogen Het verloop is als volgt weer te geven:

Saldo per 1-jan-2008 € (x1.000)

Resultaat- bestemming € (x1.000)

Kapitaal 5.000 5.000 Agio 13.092 13.092 Reserve aanvaardbare kosten: Reserve aanvaardbare kosten: 1.231 1.231 Bestemmingsreserves: Bestemmingsreserve huisvesting 857 857 Reserve vervang inventaris 220 220 Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen

2.308

20.400

Saldo per Dotatie Onttrekking 1-jan-2008 € (x1.000) € (x1.000) € (x1.000)

Saldo per 31-dec-2008 € (x1.000)

Voorziening groot onderhoud 1.567 Reorganisatievoorziening 946 497 Voorziening jubilea 951 19 Voorziening overproduktie 722 420

1.567 449 932 1.142

Totaal voorzieningen

4.090

Voorzieningen Het verloop is als volgt weer te geven:

18.092

2.619

jaardocument 2008

1.987

516

PASSIVA Kortlopende schulden en overlopende passiva Schulden aan kredietinstellingen 12.831 Crediteuren 2.487 Belastingen en sociale premies 1.992 Schulden terzake pensioenen 1.618 Nog te betalen salarissen -46 Vakantiegeld 2.113 Vakantiedagen 1.348

72 2.727 889 110 2.038 1.134

Overige schulden: Diversen 336 559 Nog te betalen kosten: Diversen 22.736 15.442

Overige passiva: Schulden aan groepsmaatschappijen 656 Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva 46.071

22.971

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Stichting Zorggroep Noorderbreedte, MCL B.V. en Noorderbreedte B.V. hebben zich onderling hoofdelijk aansprakelijk gesteld jegens de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector Wachtgeldverplichtingen 2009 t/m 2012: 99

j a a r d o c u m e n t 2008

120

121

NOORDERBREEDTE bv

NOORDERBREEDTE bv

Mutatieoverzicht materiële vaste activa

Wettelijk budget aanvaardbare kosten

WMG - gefinancierde materiële vaste activa



Inventaris Automatisering € € Stand per 1 januari 2008 • aanschafwaarde 4.999 1.436 • cumulatieve afschrijvingen 2.123 690 Boekwaarde per 1 januari 2008

2.876

746

Sub-totaal WMG € 6.435 2.813 3.622

Mutaties in het boekjaar • investeringen • afschrijvingen

964 525

117 274

1.081 799

• terugname geheel afgeschreven activa - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen

477 477

242 242

719 719

Mutaties in boekwaarde (per saldo)

439

-157

282

Stand per 31 december 2008 • aanschafwaarde 5.486 1.311 • cumulatieve afschrijvingen 2.171 722

6.797 2.893

Boekwaarde per 31 december 2008

3.315

589

3.904

Afschrijvingspercentage

10,0%

20,0%

jaardocument 2008

2008 € (x1.000) € (x1.000)

2007 € (x1.000)

€ (x1.000)

85.364 551

84.856 -1.741

Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling 1.471 1.101 Prijsindexatie materiële kosten 277 168 Groei normatieve kapitaalslasten 256 193 2.004

1.462

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand jaar Productieafspraken verslagjaar

Beleidsmaatregelen overheid: Contracteerruimte -10 1.073 Extra middelen verpleging 536 569 526 1.642 Nacalculeerbare kapitaalslasten: • rente 838 -622 • afschrijvingen -2.093 2.693 • overige 2.046 -40 791 2.031 Overige mutaties: Overig -62 -62 -62 -62 Sub-totaal wettelijk budget boekjaar 89.174 88.188 Correcties voorgaande jaren 1.540 Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten 90.714 88.188

j a a r d o c u m e n t 2008

122

123

Noorderbreedte bv

Toelichting op de resultatenrekening over 2008

Noorderbreedte bv 2008 € (x1.000)

BATEN Toelichting niet-gebudgetteerde zorgprestaties Overige zorgprestaties 2.030 Totaal 2.030

Proforma 2007 € (x1.000)

1.992 1.992

Toelichting overige bedrijfsopbrengsten Overige dienstverlening: Opbrengsten maaltijden/hotelmatige- en technische diensten 1.619 1.595 Overige subsidies: ID-Banen 219 262 Overige opbrengsten: Vergoeding voor andere diensten 1.569 1.434 Totaal

3.407

3.291

LASTEN Personeelskosten Lonen en salarissen 47.351 44.670 Sociale lasten 6.394 6.243 Pensioenpremie 3.716 3.851 Andere personeelskosten: 1.812 1.779 Sub-totaal Personeel niet in loondienst

59.273 6.120

56.543 6.709

Totaal personeelskosten

65.393

63.252

1.436

1.489

Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa - materiële vaste activa 799 Dotatie/vrijval egalisatierekening afschrijvingen instandhouding

796 591

Gemiddeld aantal personeelsleden op basis van full-time eenheden

Toelichting op de resultatenrekening over 2008

2008 € (x1.000)

LASTEN Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten 7.178 6.715 Algemene kosten 4.243 3.900 Patiënt- en bewonersgebonden kosten 1.550 1.410 Onderhoud en energiekosten 5.668 4.637 Huur en leasing 7.310 7.890 Dotaties en vrijval voorzieningen 485 750 Totaal bedrijfskosten

26.434

799

jaardocument 2008

25.302

De accountantskosten worden gepresenteerd in de jaarrekening van de Stichting Zorggroep Noorderbreedte Financiële baten en lasten Rentelasten 1.217 2.305 Totaal financiële baten en lasten

1.217

Toelichting Enige aandeelhouder is de Stichting ZNB,(een Niet Natuurlijk Persoon) er wordt hier derhalve geen directiebeloningenoverzicht opgenomen. Voor een overzicht bezoldiging bestuurders wordt verwezen naar het jaardocument ZNB.

Totaal afschrijvingen

Proforma 2007 € (x1.000)

1.387

j a a r d o c u m e n t 2008

2.305

124

125

Statutaire winstverdeling De statutaire bepalingen inzake de winstverdeling luiden als volgt: Artikel 18 5. De winst staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders met inachtneming van het hierna bepaalde. 6. Op de winst worden in aftrek gebracht de niet gedelgde verliessaldi van de voorgaande jaren alsmede de belastingen, welke ten laste van de winst geheven zijn of geheven zullen worden, zonodig door schatting vast te stellen. 7. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en de andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. Uitkeringen van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. Op de aandelen wordt geen winst ten behoeve van de vennootschap uitgekeerd. Bij de berekening van de winstverdeling tellen de aandelen die de vennootschap in haar eigen kapitaal houdt niet mee, tenzij deze aandelen belast zijn met een vruchtgebruik of daarvan met medewerkingen van de vennootschap certificaten zijn uitgegeven. De Vennootschap mag tussentijds slechts uitkeringen doen, indien aan het vereiste als vermeld in de eerste zin van dit lid is voldaan. 8. Uitkering van winst kan niet plaatsvinden in de situatie waarin de kredietwaardigheid van de vennootschap, of gezamenlijkheid van vennootschappen, die deelneemt aan het Waarborgfonds voor de Zorgsector, en waaraan direct of indirect garanties zijn verleend, niet voldoet aan de op dat moment geldende criteria van het Waarborgfonds voor de Zorgsector ten aanzien van deelname en borging, dan wel als een dergelijke uitkering frictie met die criteria tot gevolg zou hebben. Een voorgenomen winstuitkering behoeft om deze reden voorafgaande schriftelijke goedkeuring van het Waarborgfonds voor de Zorgsector. Deze goedkeuring is niet vereist indien de winstuitkering geschiedt aan een aandeelhouderrechtspersoon, die: A. onderdeel is van de Waarborgfonds voor de Zorgsectorgroepsdeelnemer Stichting Zorggroep Noorderbreedte dan wel haar rechtsopvolger; B. enig aandeelhouder is van de uitkerende Waarborgfonds voor de Zorgsector vennootschap.

jaardocument 2008

Voorstel bestemming resultaat De directie stelt voor om van het positieve resultaat over het boekjaar 2008 ad € 2,3 miljoen- een bedrag ad € 1,2 miljoen,- toe te voegen aan de Reserve aanvaardbare kosten, een bedrag ad € 0,9 miljoen toe te voegen aan de Bestemmingsreserve Huisvesting en het restant ad € 0,2 miljoen toe te voegen aan de Bestemmingsreserve Reserve vervanging inventaris.

j a a r d o c u m e n t 2008

126

127 BIJLAGE A Personalia Per 31/12/2008 Raad van Toezicht Drs. G. Ybema (1945), voorzitter; benoemd in 2003; herbenoeming in 2007 Ir. P.A.E. van Erkelens (1953), secretaris; benoemd in 2006 Drs. C. Griffioen (1941), vice-voorzitter; benoemd in 2000; herbenoemd in 2004; herbenoemd in 2008 voor 2 jaar met daarna wederom mogelijkheid van herbenoeming voor 2 jaar Prof.dr. J.M. Minderhoud (1932), lid; benoemd in 1999; herbenoemd in 2003; herbenoemd in 2007; aftredend in 2009 Mevrouw mr.drs. M.J. Zomer (1947), lid; benoemd in 2006 De heer H.P.S. Baks (1955), lid; benoemd in 2006

Raad van Bestuur Mr. W.J.G. Blaauw, voorzitter Dr.ir. J.H.M. van Eijndhoven, lid Ir. J.B.A. Lettink MPM, lid

Directie MCL Mr. W.J.G. Blaauw, voorzitter Dr.ir. J.H.M. van Eijndhoven, vice-voorzitter Mw. drs. M. Schonewille, directeur beschouwende vakken Drs. M. Schram, directeur snijdende vakken H.R. Pasma, directeur, tevens praktiserend longarts Dr. W.J.M. Lenglet, directeur Medisch Facilitair Bedrijf Drs. P. Littooy RA, directeur Informatie & Administratie/concerncontroller Ir. P.M. Vink, adjunct-directeur marketing en verkoop (tot 01-10-08) Mw. drs. G.E. Fukur, directiesecretaris

Directie Noorderbreedte, persoonlijke zorg en wooncomfort Ir. J.B.A. Lettink, voorzitter Mw. C.J.M. Duijndam MM, directeur Drs. M.C. Kirchner, directeur

jaardocument 2008

Directieoverleg Noorderbreedte (DNB) Directie (zie hierboven), aangevuld met: Drs.T. van der Valk, controller Dr. A. Dijkstra, directiesecretaris Drs. K. Dikker, manager HRM

Directie bedrijven en diensten W.A.J.P. Madlener, directeur Facilitair Bedrijf Ing. D. de Vries MBA, directeur Vastgoedbedrijf Drs. H.C. Blanksma, directeur Personeel & Organisatie Drs. P. Littooy RA, directeur Informatie & Administratie/concerncontroller

Ondernemingsraad en OC’s OC Ziekenhuiszorg Mw. L. Bronsema * Mw. G. ten Hoeve Mw. H. Kooystra Mw. S. Kramer */*** Mw. R. Schaap K. Tiemersma */*** Mw. A. Twijnstra * Mw. P. Wateler *

OC Abbingahiem Mw. A. Heeringa ** Mw. B. Kley Mw. C. Frieswijk R. Jonker OC Bennema State Mw. N. van Arkel Mw. P. d. Bruin ** G. Hibma Mw. G. Wedzinga OC Bornia Herne Mw. H. Adema Mw. J. Boonstra Mw. B. Halma ** OC Erasmushiem Mw. S. Baarda ** Mw. F. De Haan Mw. A. Schaafsma Mw. F. Schat OC MCL Harlingen / De Batting Mw. T. Hoekstra** Mw. P. Halma Mw. M. Jilderts * Mw. C. Manshande OC Meckama State Mw. M. Beitsma Mw. I. Merkus H. Nicolai ** Mw. M. Postma

OC Facilitair Bedrijf Mw. M Bakker * J. Janga H. Jongbloed ** / *** Mw. E. Kooistra Mw. T. Meeter B. Moorlag P. Zomerdijk *

OC Nieuw Mellens Mw. K. Peters Mw. J. v.d. Schaaf Mw. A. Slof**

OC Medisch Facilitair Bedrijf D. Antonisse Mw. M. van de Groep E. Zondervan Mw. L. Schut Mw. L. d. Vries

OC Nieuw Toutenburg R. Boskma D. d. Jonge ** / *** Mw. L. Schipper K. Velstra OC Nij Bethanië Mw. T. Talsma ** Mw. G. Seepma

j a a r d o c u m e n t 2008

128

129 Op de locaties opereren lokale cliëntenraden:

Mw. G. Spoelstra Mw. G. v. d. Berg OC Nij Friesma Hiem Mw. H. Andringa Mw. A. de Haan Mw. W. Wagenaar ** Mw. A. Westra OC De Spiker H. Cuperus Mw. J. Smits Mw. R. Veltman Mw. T. Zuiderhof ** OC De Stilen Mw. A. Sieben Mw. C. Visser Mw. S. d. Vries ** P&O/DIA/Overige Mw. R. Spel ** / *** Mw. S. de Vries * * tevens lid OR MCL ** tevens lid OR Noorderbreedte *** tevens lid COR

Centrale cliëntenraad Noorderbreedte In 2008 heeft mevrouw Judy Cerini (onafhankelijk lid) zich terug­getrokken. Zij is vervangen door mevrouw Gerrie Noordhoff, eveneens onafhankelijk lid. Mw. T.A. Huisman, onafhankelijk voorzitter C. Torenbeek, secretaris D.J. van der Geest, penningmeester J. Vrieswijk Mw. F. Zwart-Koopmans H.J. van der Velde Mw. W. Wegman A.J. Wanrooy Mw. G. Noordhoff

Cliëntenraden Noorderbreedte Abbingahiem W. Stallinga, voorzitter: A. Wanrooy/tevens lid van de centrale cliëntenraad, secretaris W. Mylius Mw. J.van de Veer- Rinsma Mw. A. Wagemakers Mw. C. Brouwer Mw. Y. Stelpstra (ondersteuning) Mw. M. van den Akker, secretariële ondersteuning: Bennema State R. Ter Schiphorst, voorzitter tot 01-12-08 Mw. S. Jansen, voorzitter per 01-12-2008 (tot 01-12-08 secretaris) Mw. A. Meerenga, secretaris vanaf 01-12-08 H. Wouda Mw. E. Wouda-Keizer H. Mylius Mw. B. Fortuin-Humalda R. Posthuma T. Veenstra Secretariële ondersteuning wordt vanuit Bennema State verzorgd Bornia Herne Mw. A. Ferwerda, technisch voorzitter Mw. T. Holwerda-Hoekstra Mw. A. Wassenaar Mw. F. Zwart-Koopmans K. Annema K. de Ring Mw. H Wilkens, secretariële ondersteuning De Batting T. Van de Meulen H. Wiering J. Tichelaar H. Jansen Mw. P.C.A. Koopmans-Nuyten Mw. K. Berkenpas W. Visser E. Nieveen Mw. J. Smits, secretariële ondersteuning

jaardocument 2008

De Spiker W.Wegman, voorzitter J. Hoogendoorn Mw. T. de Vries Mw. M. Weeke A. Travaille J. Janzen F. Jongma D. de Valk De Stilen J. Velds, voorzitter J. Breimer, secretaris Mw. H. Bierman Mw. D. Elzinga Mw. B. Hek Mw. Y. Hoeksema Mw. G. van Holk Mw. H. van Leunen Mw. S. Siewers Erasmushiem K. Faber, voorzitter D.J. Martens Mw. E. van Apeldoorn Mw. M.H. Simonides Mw. T. Krottje-van Gorkum Mw. N. van Duinen R. Dijkstra, secretaris P. de Jong Mw. J.E. Pruis, secretariële ondersteuning Florastate Mw. A. Westerhuis, voorzitter L.J. Bergema, secretaris T. Jasper Mw. N. Sijbesma Mw. H. Kool (ondersteuning) Meckama State Mw. M. van der Horn, voorzitter Mw. C. de Vries-Wiersma F. Dillema Mw. A. Sangers-Dijkstra Mw. R. Poelstra-Klopstra S. de Graaf Mw. M.A. Leen-Stapel

Nij Bethanië Mw. J. Kuiken-Ruim, voorzitter Mw. Hempenius-Joustra Mw. Groothof-Otto Mw. Sijbesma-Boonstra Mw. T. van der Walt-Rakers, secretariële ondersteuning Twee vacatures Nij Friesma Hiem Mw. G. de Vries-Lantinga, voorzitter Mw. T. Brouwer – v.d. Veer, secretaris Mw. A. Riemersma-Boonstra Mw. J. de Boer-Bodenstaf Eén vacature Nieuw Mellens Mw. C.H.A.M. Timmerman – Houwen, voorzitter  J. Vrieswijk, secretaris Mw. T. van der Zee - van der Wal                      Mw. A. Sijbrandij  J. Keijzer    W. Eekhof                                   Mw. J. van der Net                   Nieuw Toutenburg D.J. van der Geest, voorzitter Dhr H.J. van der Velde, vice voorzitter D. Rodenhuis, penningmeester S.T. van der Ploeg Mw. H.J.J. Erkelens-Kuiper G. de Leeuw H. D.F. Sijpkens Mw. S. Jans-Bokma Vacature

Cliëntenraad MCL R. de Jongh, voorzitter Mw. J. Leemeijer, secretaris Mw. M.C. Ritman Mw. A. Woudstra Mw. M.B.M. Beckers S. Katsma J.P. Leenhouts

Bestuur medische staf Mw. E. van Pinxteren – Nagler, kinderarts, voorzitter Dr. M. Hoogendoorn, internist, vice voorzitter Dr. E. Manusama, chirurg, secretaris Dr. G.A.W. Bruyn, reumatoloog, penningmeester Dr. A. Wolthuis, klinisch chemicus, lid W. de Rhoter, radioloog, lid

Leden medische staf Anesthesiologie Dr. E.W. van den Bosch Mw. dr. J.R. Bottema Dr. R.H.G. van den Brom T. Brouwer Mr. Th.C. van Gelder N.M. Hilgevoord Dr. H.M. Koning Mw. H.C. Koppers-Høyset E.J. van der Lek R.P.E. Niemeijer G.B. Nowicki Mw. M.J. Peset Llopis Mw. C.W.E. van Rijswijk M.R. Schulein Mw. M. Schuringa Cardio-anesthesiologie H.J. de Boer J.S.E. Haenen R.M. Schepp Dr. J.W. de Vries Cardiologie Mw. dr. M.W. Aardema Mw. dr. A.E. Borger van der Burg Dr. A.J. van Boven R.W. Breedveld Dr. J. Brouwer Dr. S.H. Hofma M. Quéré Dr. M.A. Taams C.J. de Vries Cardiothoracale chirurgie Dr. P. Boonstra Mw. dr. A. Guderian-Devid mw. L. Jekel P.J.J. Schröder H. Amrane

j a a r d o c u m e n t 2008

Chirurgie Dr. W.B. Goudswaard Dr. J.S. de Graaf R.J. de Haan J.G. Heevel C. Hoff S.A. Koopal Dr. R. Leemans Dr. E.R. Manusama Dr. J.P.E.N. Pierie Jhr. Dr. D.B.W. de Roy van Zuidewijn Dr. E.R.E. Totté Dr. A.W.F. Vos J.A. Zijlstra Dermatologie R. Blanken F.M.C. Keukens Mw. J. Schuur Dr. R.M. Vodegel Farmacie, ziekenhuis R.J. Boskma Prof. Dr. J.R.B.J. Brouwers Mw. dr. K.N. van Dijk Dr. E.N. van Roon Dr. B. Wilffert J.P. Yska Gynaecologie en verloskunde Mw. dr. M.J.A. Apperloo Mw. H.H. Keizer Dr. L.P. Morssink Mw. dr. D.A.M. Perquin Dr. J.G. Santema Mw. G.M. van Selm Dr. T. Spinder Dr. J. Stekelenburg D. Wilbers Intensivisten E.C. Boerma Mw. N.A. Bruins Mw. dr. H. Buter P.H.M. Egbers R.Th. Gerritsen W.P. Kingma M.P. Koetsier Dr. M.A. Kuiper

130 Inwendige geneeskunde Dr. J. Broekroelofs W.J. Fagel Dr. W.E. Fiets Mw. dr. H. de Graaf Dr. C. Halma L.J.M. de Heide Dr. M.H. Hemmelder Dr. M. Hoogendoorn D.P.F. van Houte P. Joosten Dr. J.W. Kappelle Dr. P.H.N. Oomen Dr. M.B. Polée Mw. M.D. Themmen Mw. dr. F.L. Ubels Mw. M.G.A. van Vonderen Keel-, Neus- en oorheelkunde Dr. H. van den Berge Dr. K.T. van der Laan Dr. R.E. Plaat A.G. Reuchlin Dr. A.C. Schade Mw. dr. M. Wagenaar Kindergeneeskunde R.P. Boontje Mw. C.M. van Ede Mw. T.E. Faber Dr. A.W.A. Kamps Mw. E. Van Pinxteren-Nagler J. Uitentuis Dr. T.W. de Vries Mw. N.K.S. de Vries-Olsder Klinische chemie Dr. A.J. Bakker Mw. dr. G.A. van den Berg Dr. H. Storm Dr. H. de Wit Dr. A. Wolthuis Klinische fysica Ir. C.B.J. Bergsma Mw. Ir. W.A. Hummel Dr. Ir. R.S.J.P. Kaatee Dr. W.J.M. Lenglet Dr. K.J. Visscher

131 Klinische geriatrie Mw. Dr. D.Z.B. van Asselt M.Th. Feitsma Mw. E.J. Huinink Mw. T. Schuur P.E. van Walderveen K. van Wieringen Mw. H.A. Wind Longziekten en tuberculose Mw. dr. A. ten Brinke Dr. R.J.H. Koppers J. van der Maten Dr. J. Nabers H.R. Pasma Dr. B.J.W. Venmans Maag-, darm- en leverziekten Dr. H.J.A. Jebbink Dr. K. van der Linde Dr. P. Spoelstra Dr. J.M.L. de Vree Medische microbiologie (Lab. voor de Volksgezondheid) Mw. dr. E.A.N.M. Mooi-Kokenberg A. al Moujahid Dr. J.F.L. Weel Dr. J.H. van Zeijl Mondziekten en kaakchirurgie Dr. K. Heijdenrijk Dr. E.H. van der Meij J.H. Sillevis Smitt Dr. J.G.A.M. de Visscher Neurologie L.J. Engström Mw. dr. B. van Harten J.C. den Heijer Dr. W. van der Kamp Mw. dr. E.L. van der Kooi J.G. Koster G.S.D. van Leersum Dr. W.J. Schuiling L.G.F. Sinnige Neurochirurgie Dr. J.M.C. van Dijk Dr. E.W. Hoving

Nucleaire geneeskunde J.J.M. Balink F.A.Y. Gemmel Dr. J. Hoving Mw. M.A. Oostenrijk-Oreel W.D. van Schelven Oogheelkunde R. Buimer Mw. D.M.M. Edens-Schipper B.A. Smeding M.A. Talsma Mw. A.M. Tiller Orthopedisch chirurgie Dr. P.F. Doorn W. de Graaf Dr. W.H.J. Kok Dr. P.C. Rijk Dr. J.W. Schimmel P. Willemse Pathologie Mw. C.M. Bronkhorst Dr. H.F. Eggink, Dr. A.J.K. Grond, Dr. M.C. van den Heuvel, Dr. R.E. Kibbelaar, Mw. dr. J. Nieken, Plastische en handchirurgie Dr. J.J. van der Biezen Mw. A.B. Knepper Dr. B. van der Lei C.A. Spronk Dr. J.J. van Wingerden Psychiatrie Mw. C.J. Oterdoom Mw. D.M. Tulner Psychologie M.E.J. Hermens Mw. A.J. Heuberger-de Boer L.R. van Houte R.E. Koffijberg H.P. Postma Mw. A.M. Stavenga

Radiologie J.M.P. Collins J.A. Dol B.M. Doorenbos H.J.A.A.M. Frencken H.B.W. Gort W. de Rhoter T.T. Tjia H.S.L. Tjiong P.R. Tondu R. Wolf Radiotherapie (RIF) M.R. van Eerde Mw. dr. Y.M. van der Linden Dr. J.L. Noteboom Mw. A. Slot Mw. W.G.J.M. Smit J.M. Tabak Mw. A.M. van der Wel Mw. dr. O.B. Wijers Reumatologie Dr. G.A.W. Bruyn Dr. E.N. Griep Mw. Dr. P.M. Houtman Dr. T.L.Th.A. Jansen Mw. dr. J.P.L. Spoorenberg Revalidatiegeneeskunde G.A. Balk Mw. I.L. de Bruijn Mw. F.A.V. Smit-Klaij Tandheelkunde, bijzondere Mw. G.F. Boelens A. de Boer P. de Haan Mw. A.J. de Haan-Alkema Mw. R.M.H. Hovens E.J.N. Oeloff M. Pijlman Dr. A.P. Slagter

Urologie W.H. de Muinck Keizer J.J. Schipper Mw. A.L. Stel Verpleeghuisgeneeskunde (buitengewone stafleden) Mw. M.E.M. Ypma-Bakker M.R.J. Cazemier Mw. I. Hoogenboezem D.L.F. Elzenga Mw. F. Kooistra Mw. M.J.T. Tijkotte Mw. dr. R.B. Veenhuizen Mw. A.C. Brandsma K. Muller Mw. S. Vervaat P. Baars Mw. J. Braaksma-van der Meer Mw. J.M.G. Klink Buitengewone stafleden H. Amrane J.A. Apers C.J. Begeman R. Brouwer Mw. M. Dousma Mw. L.M. Geven-Boere Dr. H. Groen Mw. L. Hendriks-Blok Mw. F. Hoogslag-Bienfait A. Mearadji P. Middelweerd P. Robinson Mw. M. Tanis-Nauta T.J. Warmerdam A.P. van der Weerdt

Klinische genetica Dr. J.C. Oosterwijk Mw. H.E. Veenstra-Knol

jaardocument 2008

j a a r d o c u m e n t 2008

132

133

BIJLAGE B Promoties en publicaties

Al Hadithy, A. F. Y., Wilffert, B., Bruggeman, R., & Brouwers, J. R. B. J. 2008, “The impact of MDR1 polymorphisms on prolactin concentrations in patients treated with risperidone”, Progress in NeuroPsychopharmacology & Biological Psychiatry, vol. 32, no. 2, pp. 593-594.

Promoties Vries, T. W. de. Improving care in paediatric asthma : patiënts, prescriptions, pharmacovigilance, pathogens, and particles. 2008. Proefschrift Groningen. Reinders, M. K. Practice research in the field of gout : clinical pharmacology of antihyperuricemic drugs. 2008. Proefschrift Groningen. Dijk, G. C. van. Care of people who are powerless in daily living (PDL care) : a theoretical approach. 2008. Proefschrift Groningen.

Alhafidh, A. H. H., Vegt, T. v. d., Santema, J. G., & Simon, A. M. H. De invloed van het vanishing twin-fenomeen op de maternale en neonatale zwangerschapsuitkomst. Abstractenboek 34e gynaecongres Arnhem , 32-34. 2008. Alink, J. & Vries, T. W. d. 2008, “Unexplained seizures, confusion or hallucinations: think Hashimoto encephalopathy”, Acta Paediatrica, vol. 97, no. 4, pp. 451-453. Andela, R. M., Dijkstra, A., Slaets, J. P. J., & Sanderman, R. Het RE-AIM model bij effectonderzoek van praktische interventies. Verpleegkunde [3], 11-15. 2008.

Publicaties MCL Aalberts, J. J., Berg, M. P. v. d., Bergman, J. E., du Marchie Sarvaas, G. J., Post, J. G., Unen, H. v., Pals, G., Boonstra, P. W., & Tintelen, J. P. v. 2008, “The many faces of aggressive aortic pathology: Loeys-Dietz syndrome”, Neth Heart J, vol. 16, no. 9, pp. 299-304. Aalberts, J. J., Waterbolk, T. W., Tintelen, J. P. v., Hillege, H. L., Boonstra, P. W., & Berg, M. P. v. d. 2008, “Prophylactic aortic root surgery in patients with Marfan syndrome: 10 years’ experience with a protocol based on body surface area”, Eur J Cardiothorac.Surg, vol. 34, no. 3, pp. 589-594. Adraansen, H., Berg, G. A. v. d., Herruer, M. H., Schuitemaker, J., Smit, J. W., Weel, T. v., & Hoffmann, J. J. Rapid Immunoprofiling of new lymphocytosis cases using a routine hematoly analyzer: a multicenter study. Blood 112[11], 545. 2008. Al-Mamgani, A., Putten, W. L. J. v., Heemsbergen, W. D., Leenders, G. J. L. H. v., Slot, A., Dielwart, M. F. H., Incrocci, L., & Lebesque, J. V. 2008, “Update of Dutch Multicenter Dose-Escalation Trial of Radiotherapy for Localized Prostate Cancer”, International Journal of Radiation Oncology Biology Physics, vol. 72, no. 4, pp. 980-988. Al Hadithy, A. F., Wilffert, B., Stewart, R. E., Looman, N. M., Bruggeman, R., Brouwers, J. R., Matroos, G. E., Os, J. v., Hoek, H. W., & Harten, P. N. v. 2008, “Pharmacogenetics of parkinsonism, rigidity, rest tremor, and bradykinesia in African-Caribbean inpatients: Differences in association with dopamine and serotonin receptors”, American Journal of Medical Genetics Part B-Neuropsychiatric Genetics, vol. 147B, no. 6, pp. 890-897. Al Hadithy, A. F. Y., Wilffert, B., Stewart, R. E., Bruggeman, R., Brouwers, J. R. B. J., Matroos, G. E., Hoek, H. W., & Harten, P. N. v. 2008, “No association between rs4606 SNP of the RGS2 gene and antipsychotic-induced parkinsonism, tremor, bradykinesia, and rigidity in Afro-Caribbean inpatients”, British Journal of Clinical Pharmacology, vol. 66, no. 5, p. 732.

jaardocument 2008

Balink, H. Arts in de praktijk. De nucleair geneeskundige. Ned Tijdschr Geneeskd Studenteneditie 11[3], 53-54. 2008. Balink, H., Hovenga, S., & Kamp, H. v. Imaging of non-Hodgkin lymphoma of muscle. Online case reports, images 145. http://www. bloodmed.com 15-7-2008. Balink, H., Gemmel, F. A., & Schelven, W. D. v. 2008, “[The value of positron emission tomography in the diagnosis and treatment of oesophageal cancer]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 20, pp. 11771178. Bartels, R. H. M. A., Linden, Y. M. v. d., & Graaf, W. T. A. v. d. 2008, “Spinal extradural metastasis: Review of current treatment options”, Ca-A Cancer Journal for Clinicians, vol. 58, no. 4, pp. 245-259. Beest, P. A. v., Hofstra, J. J., Schultz, M. J., Boerma, E. C., Spronk, P. E., & Kuiper, M. A. 2008, “The incidence of low venous oxygen saturation on admission to the intensive care unit: a multi-center observational study in The Netherlands”, Crit Care, vol. 12, no. 2, p. R33. Beinema, M., Brouwers, J. R., Schalekamp, T., & Wilffert, B. 2008, “Pharmacogenetic differences between warfarin, acenocoumarol and phenprocoumon”, Thromb.Haemost., vol. 100, no. 6, pp. 1052-1057. Bell, E. M. D. L. & Wingerden, J. J. v. 2008, “An ideal retractor system for reconstructive surgery of the abdominal wall: Taking the weight off your assistant”, Surgeon-Journal of the Royal Colleges of Surgeons of Edinburgh and Ireland, vol. 6, no. 2, pp. 111-113. Binnema, R., Wal, A. v. d., Visser, C., Schepp, R., Jekel, L., & Schroder, P. 2008, “Treatment of accidental hypothermia with cardiopulmonary bypass: a case report”, Perfusion-Uk, vol. 23, no. 3, pp. 193-196.

Blanken, R. & Jonkman, M. F. Zakboek voor de Dermatoloog. 2008. Digitale uitgave: http://web.me.com/robblanken/Zakboek_voor_de_ Dermatoloog/Startpagina.html

Brinke, A. t. 2008, “Risk factors associated with irreversible airflow limitation in asthma”, Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology, vol. 8, no. 1, pp. 63-69.

Blom, M., Kievit, W., Broedei, A. d., Straten, V., Kuper, H., Gendt, C. d., Jansen, T., Brus, H., Laar, M. v. d., & Riel, P. v. 2008, “Comparison of the effectiveness of rituximab and a third TNF blocking agent after failure of two TNF blocking agents in daily clinical practice”, Arthritis and Rheumatism, vol. 58, no. 9, p. S304-S305.

Broekman, M. L., Hoving, E. W., Kho, K. H., Speleman, L., Han, K. S., & Hanlo, P. W. 2008, “Nasal encephalocele in a child with BeckwithWiedemann syndrome”, J Neurosurg.Pediatr., vol. 1, no. 6, pp. 485-487.

Blumer, R. M., Vonderen, M. G. v., Sutinen, J., Hassink, E., Ackermans, M., Agtmael, M. A. v., Yki-Jarvinen, H., Danner, S. A., Reiss, P., & Sauerwein, H. P. 2008, “Zidovudine/lamivudine contributes to insulin resistance within 3 months of starting combination antiretroviral therapy”, AIDS, vol. 22, no. 2, pp. 227-236.

Brouwer, E., Bruyn, G. A. W., Jansen, T. L., Bijzet, J., Posthumus, M. D., Leijsma, M. K., & Spoorenberg, A. Changes in ANA and antidsDNA titres in patients with active ankylosing spondylitis during treatment with etanercept. Ann Rheum Dis [Suppl]. 2008. Brouwers, J. R. B. J. & Klok, R. M. Protonpompremmers. Patient Care 35[2], 8-10. 2008.

Boelens, G. & Kuiper, A. Mondzorg voor de verpleeghuisbewoner. 2008. Cursus voor o.a. verzorgenden en verpleegkundigen

Brouwers, J. R. B. J., Vogel, D., Have, P. t., & Asselt, D. Z. B. v. IJzergebreksanemie bij ouderen. Patient Care 35[12], 27-31. 2008.

Boerma, E. C., Kuiper, M., Kingma, W. P., Egbers, P. H., Gerritsen, R. T., & Ince, C. 2008, “Disparity between skin perfusion and sublingual microcirculatory alterations in severe sepsis and septic shock: a prospective observational study”, Intensive Care Medicine, vol. 34, no. 7, pp. 1294-1298.

Brouwers, J. R. B. J., Brug, E. t., & Taxis, K. Medicatiereview bij ouderen. Patient Care [juli/augustus], 26-30. 2008.

Boerma, E. C., Konijn, A., Kaiferova, K., & Ince, C. Low incidence of rectal microcirculatory flow alterations after elective cardiac surgery. Intensive Care Med 349[Suppl 1], S151. 2008.

Brouwers, J. R. B. J. & Janssen, R. A. Schimmelinfecties: over de nieuwste vormen van therapie. Bijblijven 24[9], 39-46. 2008.

Boogaard, J. v. d., Arntzen, B., Chilwana, J., Liyungu, M., Mantingh, A., & Stekelenburg, J. 2008, “Skilled or traditional birth attendant? Choices of communities in Lukulu District, rural Zambia”, World Health Popul., vol. 10, no. 1, pp. 34-43. Boontje, R. P. & Vries, T. W. d. Anafylaxie na immunotherapie, zeldzaam maar riskant. Modern medicine [6], 226-228. 2008. Bosch, M. G., Santema, J. G., Voort, P. H. v. d., & Bams, J. L. 2008, “A serious complication in the puerperium: peripartum cardiomyopathy”, Neth Heart J, vol. 16, no. 12, pp. 415-418. Breukink, S., Driel, M., Pierie, J., Dobbins, C., Wiggers, T., & Meijerink, W. 2008, “Male sexual function and lower urinary tract symptoms after laparoscopic total mesorectal excision”, International Journal of Colorectal Disease, vol. 23, no. 12, pp. 1199-1205. Breukink, S. O., Wouda, J. C., Werf-Eldering, M. J. v. d., Wiel, H. B. v. d., Bouma, E. M., Pierie, J. P., Wiggers, T., Meijerink, J. W., & Weijmar Schultz, W. C. 2008, “Psychophysiological Assessment of Sexual Function in Women After Radiotherapy and Total Mesorectal Excision for Rectal Cancer: A Pilot Study on Four Patients”, J Sex Med.

Brouwers, J. R. B. J., Brinkman, I. H., & Gier, J. J. d. Therapie(on)trouw bij de oudere patiënt. Patient Care [Oktober], 9-12. 2008.

Brouwers, J. R. B. J. & Hooft, C. v. d. De patiënt met beperkte therapietrouw. In: Olde Rikkert, M. G. M., Flamaing, J., Petrovic, M., Schols, J. M. G. A., and Hoefnagels, W. H. L. Probleemgeoriënteerd denken in de geriatrie. 387-399. 2008. Utrecht, De Tijdstroom. Bruin, D. d., Jong, T. d., Arts, E. G., Nuver, J., Dullaart, R. P., Sluiter, W. J., Hoekstra, H. J., Sleijfer, D. T., & Gietema, J. A. 2008, “Semen quality in men with disseminated testicular cancer: relation with human chorionic gonadotropin beta-subunit and pituitary gonadal hormones”, Fertil.Steril. Bruyn, G. A. W., Tate, G., Caeiro, F., Maldonado-Cocco, J., Westhovens, R., Tannenbaum, H., Bell, M., Forre, O., Bjorneboe, O., Tak, P. P., Abeywickrama, K. H., Bernhardt, P., & Riel, P. L. C. v. 2008, “Everolimus in patients with rheumatoid arthritis receiving concomitant methotrexate: a 3-month, double-blind, randomised, placebocontrolled, parallel-group, proof-of-concept study”, Annals of the Rheumatic Diseases, vol. 67, no. 8, pp. 1090-1095. Chow, E., Hird, A., Velikova, G., Johnson, C., Dewolf, L., Bezjak, A., Wu, J., Shafiq, J., Sezer, O., Kardamakis, D., Linden, Y. v. d., Ma, B., Castro, M., Arnalot, P. F., Ahmedzai, S., Clemons, M., Hoskin, P., Yee, A., Brundage, M., & Bottomley, A. 2008, “The European Organisation for Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire for patients with Bone Metastases: The EORTC QLQ-BM22”, Eur J Cancer.

j a a r d o c u m e n t 2008

134

135

Det, M. J. v., Meijerink, W. J., Hoff, C., Veelen, M. A. v., & Pierie, J. P. 2008, “Ergonomic assessment of neck posture in the minimally invasive surgery suite during laparoscopic cholecystectomy”, Surg Endosc., vol. 22, no. 11, pp. 2421-2427. Det, M. J. v., Meijerink, W. J., Hoff, C., Totte, E. R., & Pierie, J. P. 2008, “Optimal ergonomics for laparoscopic surgery in minimally invasive surgery suites: a review and guidelines”, Surg Endosc. Dongelmans, D. A., Veelo, D. P., Bindels, A., Binnekade, J. M., Koppenol, K., Koopmans, M., Korevaar, J. C., Kuiper, M. A., & Schultz, M. J. 2008, “Determinants of tidal volumes with adaptive support ventilation: a multicenter observational study”, Anesth.Analg., vol. 107, no. 3, pp. 932-937. Dullaart, R. P., Vries, R. d., linga-Thie, G. M., Sluiter, W. J., & Tol, A. v. 2008, “Phospholipid transfer protein activity is determined by type 2 diabetes mellitus and metabolic syndrome, and is positively associated with serum transaminases”, Clin.Endocrinol.(Oxf), vol. 68, no. 3, pp. 375-381. Dullaart, R. P., Groen, A. K., linga-Thie, G. M., Vries, R. d., Sluiter, W. J., & Tol, A. v. 2008, “Fibroblast cholesterol efflux to plasma from metabolic syndrome subjects is not defective despite low high-density lipoprotein cholesterol”, Eur.J.Endocrinol., vol. 158, no. 1, pp. 53-60. Duyvendak, M., Naunton, M., Roon, E. N. v., Bruyn, G. A. W., & Brouwers, J. R. B. J. 2008, “Systematic review of trends in prophylaxis of corticosteroid-induced osteoporosis: the need for standard audit guidelines”, Osteoporosis International, vol. 19, no. 10, pp. 1379-1394. El Baz, N., Middel, B., Dijk, J. P. v., Wesselman, D. C., Boonstra, P. W., & Reijneveld, S. A. 2008, “EuroSCORE predicts poor health-related physical functioning six month postcoronary artery bypass graft surgery”, J Cardiovasc.Surg (Torino), vol. 49, no. 5, pp. 663-672. Eleveld, S. C., Koop, H. I., Vries, T. W. d., Berg, P. B. v. d., & Jong-van den Berg, L. T. W. d. Laxantiagebruik bij kinderen, reden voor zorg? Pharm Weekbl [2], 175-178. 2008. Ellis, S. G., Tendera, M., Belder, M. A. d., Boven, A. J. v., Widimsky, P., Janssens, L., Andersen, H. R., Betriu, A., Savonitto, S., Adamus, J., Peruga, J. Z., Kosmider, M., Katz, O., Neunteufl, T., Jorgova, J., Dorobantu, M., Grinfeld, L., Armstrong, P., Brodie, B. R., Herrmann, H. C., Montalescot, G., Neumann, F. J., Effron, M. B., Barnathan, E. S., & Topol, E. J. 2008, “Facilitated PCI in patients with ST-elevation myocardial infarction”, N.Engl.J Med, vol. 358, no. 21, pp. 2205-2217. Esteban, A., Ferguson, N. D., Meade, M. O., Frutos-Vivar, F., Apezteguia, C., Brochard, L., Raymondos, K., Nin, N., Hurtado, J., Tomicic, V., Gonzalez, M., Elizalde, J., Nightingale, P., Abroug, F., Pelosi, P., Arabi, Y., Moreno, R., Jibaja, M., D’Empaire, G., Sandi, F., Matamis, D., Montanez, A. M., & Anzueto, A. 2008, “Evolution of mechanical ventilation in

jaardocument 2008

response to clinical research”, Am J Respir Crit Care Med, vol. 177, no. 2, pp. 170-177. Faber, T. E., Kimpen, J. L. L., & Bont, L. J. 2008, “Respiratory syncytial virus bronchiolitis: prevention and treatment”, Expert Opinion on Pharmacotherapy, vol. 9, no. 14, pp. 2451-2458. Festen, H. P. M., Wit, N. J. d., & Brouwers, J. R. B. J. Gastroenterologie. In: Everdingen, J. J. E. van. Diagnose en therapie jaarboek 2008. 130-154. 2008. Houten, Bohn Stafleu van Loghum. Gemmel, F., Roosjen, H., Wijk, P. v. d., & Collins, J. 2008, “Subcutaneous metastasis from an occult esophageal cancer detected by PET-CT”, Clin Nucl Med, vol. 33, no. 12, pp. 866-867. Gemmel, F., Dumarey, N., & Palestro, C. J. Non-Invasive Imaging of Complicated Osteomyelitis: The Added Value of Scintigraphic Techniques. Current Radiopharmaceuticals 1[3], 73-86. 2008.

Hettema, M. E., Zhang, D., Stienstra, Y., Oomen, P. N. H., Smit, A. J., Kallenberg, C. G. M., & Bootsma, H. 2008, “Decreased capillary permeability and capillary density in patients with systemic sclerosis using large-window sodium fluorescein videodensitometry of the ankle”, Rheumatology, vol. 47, no. 9, pp. 1409-1412. Hooft, C. S. v. d., Dieleman, J. P., Siemes, C., Aarnoudse, A. J. L. H., Verhamme, K. M. C., Stricker, B. H. C. H., & Sturkenboom, M. C. J. M. 2008, “Adverse drug reaction-related hospitalisations: a populationbased cohort study”, Pharmacoepidemiology and Drug Safety, vol. 17, no. 4, pp. 365-371. Hooft, C. S. v. d., Schoofs, M. W. C. J., Ziere, G., Hofman, A., Pols, H. A. P., Sturkenboom, M. C. J. M., & Stricker, B. H. C. 2008, “Inappropriate benzodiazepine use in older adults and the risk of fracture”, British Journal of Clinical Pharmacology, vol. 66, no. 2, pp. 276-282.

Gemmel, F. F. A. Y. & Geeter, F. W. d. 2008, “Magnetic resonance imaging versus bone scan in high-risk prostatic carcinoma: Some methodological considerations”, Journal of Clinical Oncology, vol. 26, no. 7, pp. 1189-1190.

Horst-Bruinsma, I. E. v. d., Vries, M. K. d., Brouwer, E., Spoorenberg, A., Denderen, J. C. v., Jamnitski, A., Nurmohamed, M. T., Dijkmans, B. A. C., Aarden, L. A., & Wolbink, G. J. 2008, “Decreased clinical response to adalimumab in ankylosing spondylitis is associated with antibody formation”, Clinical and Experimental Rheumatology, vol. 26, no. 4, p. 746.

Gent, M. W. v., Kuiper, M. A., Manschot, T., Jerzewsky, A., Rommes, J. H., & Spronk, P. E. 2008, “[Subarachnoid haemorrhage presenting clinically as circulatory arrest in acute myocardial infarction]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 6, pp. 331-336.

Horst, P. G. t., Jansman, F. G., Lingen, R. A. v., Smit, J. P., Jong-van den Berg, L. T. d., & Brouwers, J. R. 2008, “Pharmacological aspects of neonatal antidepressant withdrawal”, Obstet Gynecol.Surv., vol. 63, no. 4, pp. 267-279.

Groot, V. d., Beckerman, H., Twisk, J. W., Uitdehaag, B. M., Hintzen, R. Q., Minneboo, A., Lankhorst, G. J., Polman, C. H., & Bouter, L. M. 2008, “Vitality, perceived social support and disease activity determine the performance of social roles in recently diagnosed multiple sclerosis: a longitudinal analysis”, J Rehabil.Med, vol. 40, no. 2, pp. 151-157.

Houtman, P. Tig keer mis. Medisch contact [33-34], 1344. 2008. Houtman, P. M., Doorenbos, B. M., Dol, J., & Bruyn, G. A. W. 2008, “Doppler ultrasonography to diagnose temporal arteritis in the setting of a large community hospital”, Scandinavian Journal of Rheumatology, vol. 37, no. 4, pp. 316-318.

Haas, E. C. d., Zwart, N., Meijer, C., Nuver, J., Boezen, H. M., Suurmeijer, A. J., Hoekstra, H. J., Steege, G. v. d., Sleijfer, D. T., & Gietema, J. A. 2008, “Variation in bleomycin hydrolase gene is associated with reduced survival after chemotherapy for testicular germ cell cancer”, J.Clin. Oncol., vol. 26, no. 11, pp. 1817-1823.

Hoving, E. W., Kros, J. M., Groninger, E., & Dunnen, W. F. d. 2008, “Desmoplastic infantile ganglioglioma with a malignant course”, J Neurosurg.Pediatr., vol. 1, no. 1, pp. 95-98.

Haas, R. L. M., Maazen, R. W. M. v. d., Noordijk, E. M., & Linden, Y. M. v. d. Richtlijnen behandeling multiple myeloom anno 2008. Ned tijdschr haematologie 5[6], 234. 2008.

Hoving, E. W., Rahmani, M., Los, L. I., & Renardel de Lavalette, V. W. 2008, “Bilateral retinal hemorrhage after endoscopic third ventriculostomy: iatrogenic Terson syndrome”, J Neurosurg.

Halbesma, G. J. & Lei, B. v. d. 2008, “The reverse abdominoplasty - A report of seven cases and a review of English-language literature”, Annals of Plastic Surgery, vol. 61, no. 2, pp. 133-137.

Hundepool, A. C., Dumans, A. G., Hofer, S. O., Fokkens, N. J., Rayat, S. S., Meij, E. H. v. d., & Schepman, K. P. 2008, “Rehabilitation after mandibular reconstruction with fibula free-flap: clinical outcome and quality of life assessment”, Int.J Oral Maxillofac.Surg, vol. 37, no. 11, pp. 1009-1013.

Hemmelder, M., Vries, R. d., & Heide, L. J. M. d. Recurrent serious hyponatraemia due to drug interaction : hydrochlo-rothiazide and trimethoprim, a dangerous duo. 2008. Abstract Nederlandse internistendagen.

Jacobs, J. J., Noordhoek, G. T., Brouwers, J. M., Wielinga, P. R., Jacobs, J. P., & Brandenburg, A. H. 2008, “[Small risk of developing Lyme borreliosis following a tick bite on Ameland: research in a general practice]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 37, pp. 2022-2026.

Jagt, M. v. d., Kuiper, M. A., & Doorn, P. A. v. Dealing with ICU acquired weakness. Netherlands Journal of Critical Care 12[5], 204-205. 2008. Jansen, T. L. T. A., Janssen, M., Stolk, J. N., & Jacobs, J. W. G. Kwaliteitsimpuls Nederlandse jichtbehandeling via medical audit met Europese en Britse jichtrichtlijnen als inspiratiebron. Ned Tijdschr Reumatol [2], 26-34. 2008. Ref Type: Generic Jobsen, J. J., Lybeert, M. L. M., Steen-Banasik, E. M. v. d., Slot, A., Palen, J. v. d., Cate, L. N. t., Scholten, A., Coen, V., Schutter, E. M. J., & Siesling, S. 2008, “Multicenter cohort study on treatment results and risk factors in stage II endometrial carcinoma”, International Journal of Gynecological Cancer, vol. 18, no. 5, pp. 1071-1078. Jong, J. d., Berg, P. B. v. d., Vries, T. W. d., & Jong-van den Berg, L. T. W. d. Meer voorschriften voor flucloxacilline bij kinderen in de vroege herfst door de toename van impetigo. Pharm Weekbl , 159-162. 2008. Jong, J. d., Berg, P. B. v. d., Vries, T. W. d., & Jong-van den Berg, L. T. W. d. 2008, “Antibiotic drug use of children in the Netherlands from 1999 till 2005”, Pharmacoepidemiology and Drug Safety, vol. 17, p. 509. Jong, J. d., Berg, P. B. v. d., Vries, T. W. d., & Jong-van den Berg, L. T. W. d. 2008, “Antibiotic drug use of children in the Netherlands from 1999 till 2005”, European Journal of Clinical Pharmacology, vol. 64, no. 9, pp. 913-919. Kamps, A. W., Brouwer, A. F., Roorda, R. J., & Brand, P. L. 2008, “[Treatment of asthma in children: revised international guidelines not suitable for use in the Netherlands]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 20, pp. 1151-1155. Kievit, W., Adang, E. M., Fransen, J., Kuper, H. H., Laar, M. A. F. J. d., Jansen, T. L., Gendt, C. M. A. d., Rooij, D. J. R. A. d., Brus, H. L. M., Oijen, P. C. M. v., & Riel, P. C. L. M. v. 2008, “The effectiveness and medication costs of three anti-tumour necrosis factor alpha agents in the treatment of rheumatoid arthritis from prospective clinical practice data”, Annals of the Rheumatic Diseases, vol. 67, no. 9, pp. 1229-1234. Klappe-Sabadi, G., Jansman, F. G. A., Honkoop, H. A., Otter, R., Willemse, P. H. B., & Brouwers, J. R. B. J. Regionale verschillen in voorschrijfgedrag opnieuw getoetst. Pharm Weekbl Wet Platform 2[7], 154-158. 2008. Klerk, E. J. d., Heide, L. J. M. d., Schaapveld, M., Karim-Kos, H. E., & Links, T. P. Diagnostiek van de schildkliernodus : een evaluatie van de IKNrichtlijn uit 2000. Ned Tijdschr Oncol [5], 98-107. 2008. Kloeze, E. & Heide, L. J. M. d. Larynxcarcinoma plus hyponatremia equals SIADH? Be aware. 2008. Abstract Nederlandse internisten­ dagen.

j a a r d o c u m e n t 2008

136

137

Koch, R. & Jong, T. d. Dorsal capsuloplasty in volar subluxation of the radius. In: Slutsky, D. J. and Osterman, A. L. Fractures and injuries of the distal radius and carpus. 2008. Saunders. Konijn, A. J., Egbers, P. H., & Kuiper, M. A. 2008, “Pneumopericardium should be considered with electrocardiogram changes after blunt chest trauma: a case report”, J Med Case.Reports., vol. 2, p. 100. Kooi, E. M., Schokker, S., Boezen, M. H., Vries, T. W. d., Veassen-Verberne, A. A., Molen, T. v. d., & Duiverman, E. J. Fluticasone or montelukast for preschool children with asthma-like symptoms: Randomized controlled trial. Pulm Pharmacol Ther 21, 798-804. 2008. Koop, W. A. & Schuurman, A. H. Reconstructie van de distale radioulnaire ligamenten bij posttraumatische distale radio-ulnaire gewrichtsinstabiliteit. Nederlands Tijdschrift voor Traumatologie 16[2], 49-53. 2008. Kuiper, M. A. Donation after cardiac death: an ethical balancing act? Netherlands Journal of Critical Care 12[1], 31. 2008. Kuiper, M. A., Schultz, M. J., & Spronk, P. E. All evidence is equal, but some evidence is more equal than other. Netherlands Journal of Critical Care 12[3], 103. 2008. Kuiper, M. A. & Gerritsen, R. T. 2008, “Troublesome terminology for a tough truth”, Critical Care Medicine, vol. 36, no. 8, pp. 2482-2483. Lacle, M. M., Blanken, R., & Vodegel, R. Het blozende meisje. Nederlands tijdschrift voor dermatologie en venereologie 18, 55-57. 2008. Leeuw, K. d., Kusumanto, Y., Smit, A. J., Oomen, P., Hoeven, J. H. v. d., Mulder, N. H., & Hospers, G. A. 2008, “Skin capillary permeability in the diabetic foot with critical limb ischaemia: the effects of a phVEGF165 gene product”, Diabet.Med, vol. 25, no. 10, pp. 1241-1244. Lei, B. v. d., Cromheecke, M., & Hofer, S. O. P. 2008, “Face lift with suspension sutures - Reply”, Plastic and Reconstructive Surgery, vol. 121, no. 2, pp. 677-679. Lei, B. v. d., Nieuwenhoven, C. A. v., Visscher, J. G. A. M. d., & Hofer, S. O. P. 2008, “Closure of osteoseptocutaneous fibula free flap donor sites with local full-thickness skin grafts”, Journal of Oral and Maxillofacial Surgery, vol. 66, no. 6, pp. 1294-1298. Linden, Y. M. v. d. Evidence-based behandeling van botmetastasen; huidige en toekomstige ontwikkelingen. Ned Tijdschr Oncol 5[5], 208-215. 2008. Martens, F. M. J., Lampe, M. I., & Heesakkers, J. P. F. A. Eerste Nederlandse ervaring met ProACT® voor stressincontinentie na radicale prostatectomie. Nederlands tijdschrift voor urologie [mei]. 2008.

jaardocument 2008

Maten, J. v. d., Reitsma, B. H., Schee, M. P. C. v. d., Fens, N., Sterk, P. J., & Brinke, A. t. Acute effects of smoking on smell-prints of exhaled air by electronic nose in COPD. Am J Respir Crit Care Med 177, A977. 2008. McLaughlin, P. M. J. & Bakker, A. J. 2008, “What’s in a name? Standardization of HbA1c”, Clinical Chemistry and Laboratory Medicine, vol. 46, no. 6, pp. 878-879.

Oosterman, J. M., Harten, B. v., Weinstein, H. C., Scheltens, P., Sergeant, J. A., & Scherder, E. J. 2008, “White matter hyperintensities and working memory: an explorative study”, Neuropsychol.Dev Cogn B Aging Neuropsychol.Cogn, vol. 15, no. 3, pp. 384-399.

Meij, E. H. v. d. 2008, “[Epidemiology, aetiology, and clinical aspects of oral cancer and premalignant lesions]”, Nederlands tijdschrift voor tandheelkunde, vol. 115, no. 4, pp. 186-191.

Oosterman, J. M., Vogels, R. L., Harten, B. v., Gouw, A. A., Scheltens, P., Poggesi, A., Weinstein, H. C., & Scherder, E. J. 2008, “The role of white matter hyperintensities and medial temporal lobe atrophy in age-related executive dysfunctioning”, Brain Cogn, vol. 68, no. 2, pp. 128-133.

Meij, E. H. v. d. Epidemiologie, etiologie en klinische aspecten van (voorstadia van) mondkanker. Nederlands tijdschrift voor tandheelkunde 115, 186-191. 2008.

Paul, A. C., Swapan, K. B., Spronk, C. A., Niemeijer, R. P. E., & Spauwen, P. H. M. 2008, “Postburn contracture treatment: A healthcare project in Bangladesh”, Burns, vol. 34, no. 2, pp. 181-184.

Meij, E. H. v. d., Visscher, J. G. A. M. d., & Waal, I. v. d. Diagnostiek en behandeling van premaligne afwijkingen van het mondslijmvlies. Quality practice tandheelkunde 4, 28-33. 2008.

Phan, H. T. T., Jager, P. L., Wal, J. E. v. d., Sluiter, W. J., Plukker, J. T. M., Dierckx, R. A. J. O., Wolffenbuttel, B. H. R., & Links, T. P. 2008, “The follow-up of patients with differentiated thyroid cancer and undetectable thyroglobulin (Tg) and Tg antibodies during ablation”, European Journal of Endocrinology, vol. 158, no. 1, pp. 77-83.

Minneboo, A., Jasperse, B., Barkhof, F., Uitdehaag, B. M., Knol, D. L., Groot, V. d., Polman, C. H., & Castelijns, J. A. 2008, “Predicting shortterm disability progression in early multiple sclerosis: added value of MRI parameters”, J Neurol Neurosurg.Psychiatry, vol. 79, no. 8, pp. 917-923. Naredo, E., Bijlsma, J. W. J., Conaghan, P. G., Acebes, C., Balint, P., BernerHammer, H., Bruyn, G. A. W., Collado, P., D’Agostino, M. A., Agustin, J. J. d., Miguel, E. d., Filippucci, E., Grassi, W., Iagnocco, A., Kane, D., Koski, J. M., Manger, B., Mayordomo, L., Moller, I., Moragues, C., Rejon, E., Szkudlarek, M., Terslev, L., Uson, J., Wakefield, R. J., & Schmidt, A. 2008, “Recommendations for the content and conduct of European League Against Rheumatism (EULAR) musculoskeletal ultrasound courses”, Annals of the Rheumatic Diseases, vol. 67, no. 7, pp. 1017-1022. Nieuwenhoven, A. L. v., Moes, H., Heineman, M. J., Santema, J., & Faas, M. M. 2008, “Cytokine production by monocytes, NK cells, and lymphocytes is different in preeclamptic patients as compared with normal pregnant women”, Hypertens.Pregnancy, vol. 27, no. 3, pp. 207-224. Noordhoek, G. T., Weel, J. F., Poelstra, E., Hooghiemstra, M., & Brandenburg, A. H. 2008, “Clinical validation of a new real-time PCR assay for detection of enteroviruses and parechoviruses, and implications for diagnostic procedures”, J Clin Virol., vol. 41, no. 2, pp. 75-80. Nout, R. A., Fiets, W. E., Struikmans, H., Rosendaal, F. R., Putter, H., & Nortier, J. W. R. 2008, “The in- or exclusion of non-breast cancer related death and contralateral breast cancer significantly affects estimated outcome probability in early breast cancer”, Breast Cancer Research and Treatment, vol. 109, no. 3, pp. 567-572.

Pierie, J. P. E. N. Laparoscopische chirurgie in het MCL en Nederland. Extra magazine [2], 6-7. 2008. Pierie, J. P. E. N. & . Laparoscopische chirurgie en het IGZ rapport. ‘t Hart magazine [1], 2-3. 2008. Ploegstra, W. M. & Jansen, T. L. Jicht. Ned Tijdschr Geneeskd Studenteneditie [11], 55-57. 2008. Prins, W. B., Kuiper, M. A., & Aerdts, S. J. 2008, “[Dissection of the carotid artery following blunt trauma: still a pitfall]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 28, pp. 1549-1554. Radovits, B. J., Kievit, W., Fransen, J., Laar, M. A. v. d., Jansen, T. L., Riel, P. L. v., & Laan, R. F. 2008, “Influence of age on the outcome of antiTNF{alpha}therapy in rheumatoid arthritis”, Ann Rheum Dis. Reinders, M. K., Roon, E. N. v., Jansen, T. L. T. A., Delsing, J., Laar, M. A. F. J. v. d., & Brouwers, J. R. B. J. Effectiviteit en verdraagbaarheid van urinezuurverlagende behandeling. Pharm Weekbl Wet Platform 2[1], 19-23. 2008. Reinders, M. K. & Jansen, T. L. T. A. 2008, “Survey on management of gout among Dutch rheumatologists”, Annals of the Rheumatic Diseases, vol. 67, no. 7, p. 1049. Reinders, M. K., Haagsma, C., Roon, E. N. v., Jansen, T. L., Laar, M. A. F. J. v. d., & Brouwers, J. R. B. J. Dose-escalation of allopurinol versus benzbromarone in gout patients: a randomized-controlled trial. Ann Rheum Dis [Suppl]. 2008.

Reinders, M. K., Haagsma, C., Jansen, T. L., Roon, E. N. v., Delsing, J., Laar, M. A. v. d., & Brouwers, J. R. 2008, “A randomised controlled trial on the efficacy and tolerability with dose-escalation of allopurinol 300-600 mg/day versus benzbromarone 100-200 mg/day in patients with gout”, Ann Rheum Dis. Rijssen, A. L. v., Wilmink, H., Wingerden, J. J. v., & Lei, B. v. d. 2008, “Amorous squeezing of the augmented breast may result in late capsular hematoma formation - A report of two cases (and a review of English-language literature on late hematoma formation in the augmented breast)”, Annals of Plastic Surgery, vol. 60, no. 4, pp. 375378. Roon, E. N. v., Graaf, H. d., & Yska, J. P. Minder spillage door poolen patiënten. Pharm Weekbl 143[5], 34-39. 2008. Rudwaleit, M., Griep, E. N., Jarvinen, J., Gooch, K., Wong, R., Chen, N., & Kupper, H. Adalimumab (HUMIRA®) improves sleep quality and nocturnal pain in patients with ankylosing spondylitis. 2008. Abstract of the American College of Rheumatology (ACR) 72nd Annual Scientific Meeting at San Francisco, USA. Schokker, S., Kooi, E., Vries, T. W. d., Brand, P. L. P., Mulder, P., Duiverman, E. J., & Molen, T. v. d. Inhalatiecorticosteroiden zijn niet zinvol bij jonge kinderen met luchtwegklachten. Huisarts en Wetenschap [13], 657662. 2008. Schokker, S., Kooi, E. M., Vries, T. W. d., Brand, P. L., Mulder, P. G., Duiverman, E. J., & Molen, T. v. d. Corticosteroids for recurrent respiratory symptoms in preschool children in general practice: Randomized controlled trial. Pulm Pharmacol Ther 21, 88-97. 2008. Schootstra, R. & Yska, J. P. Compounding Medication for Digestive Decontamination: Pharmaceutical Aspects. Voort, P. H. J. van der and Saene, H. K. F. van. Selective Digestive Tract Decontamination in Intensive Care Medicine. 73-87. 2008. Milan, Springer. Schultz, M. J., Graaff, M. J. d., Kuiper, M. A., & Spronk, P. E. 2008, “From “inconvenient truth” to “assault on reason””, Critical Care Medicine, vol. 36, no. 4, p. 1387. Schultz, M. J., Graaff, M. J. d., Kuiper, M. A., & Spronk, P. E. 2008, “From “inconvenient truth” to “assault on reason””, Crit Care Med, vol. 36, no. 4, p. 1387. Schultz, M. J., Graaff, M. J. d., Kuiper, M. A., & Spronk, P. E. 2008, “The new Surviving Sepsis Campaign recommendations on glucose control should be reconsidered”, Intensive Care Medicine, vol. 34, no. 4, pp. 779-780. Sieper, J., Griep, E. N., Zamani, O., Jarvinen, P., Wong, R., Kron, M., Kary, S., Kupper, H., & Rudwaleit, M. Adalimumab (Humira®) therapy reduces peripheral arthritis and enthesitis in patients with active ankylosing

j a a r d o c u m e n t 2008

138

139

spondylitis in the RHAPSODY study. Ann Rheum Dis 67[Suppl], 517(SAT0267)-517. 2008. Sival, D. A., Felderhoff-Muser, U., Schmitz, T., Hoving, E. W., Schaller, C., & Heep, A. 2008, “Neonatal high pressure hydrocephalus is associated with elevation of pro-inflammatory cytokines IL-18 and IFNgamma in cerebrospinal fluid”, Cerebrospinal.Fluid Res., vol. 5, p. 21. Spoel, J. I. v. d., Straaten, H. M. O. v., Voort, P. H. J. v. d., Zandstra, D. F., & Kuiper, M. A. 2008, “Constipation, critical illness and mortality: Gut-derived toxidromes - real and now imagined - Reply”, Critical Care Medicine, vol. 36, no. 9, p. 2711. Spronk, P. E. & Kuiper, M. A. Dutch scientific contributions to Intensive Care Medicine 2005-2006. Neth j crit care 11, 24-28. 2008. Stekelenburg, J., Hulsbergen, M. H., Mselenge, H. M., Lonkhuijzen, L. R. C. W. v., Beekhuizen, H. J. v., & Roosmalen, J. v. The 20th AGOTA scientific conference in Dar es Salaam, Tanzania. Ned tijdschr obstet gynaecol [121], 62-63. 2008. Stekelenburg, J. Obstetrische ectoscopie; terugdringen moedersterfte vereist naar buiten gerichte blik. Medisch contact 63[8], 312-315. 2008. Stekelenburg, J. & Schagen van Leeuwen, J. 2008, “[Advisory report from the Health Council of the Netherlands to include human papillomavirus vaccination in the national immunisation programme for the prevention of cervical cancer]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 30, pp. 1701-1702. Stekelenburg, J., Brugge, H. G., Moll, F. C., & Dompeling, E. C. 2008, “[Malignant struma ovarii]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 12, pp. 701-704. Stenekes, M. W., Nicolai, J. P., Geertzen, J. H., & Mulder, T. 2008, “Kinematic analysis of hand movements after tendon repair surgery: a new assessment using drawing movements”, Am.J.Phys.Med.Rehabil., vol. 87, no. 3, pp. 169-176. Stolk-Liefferink, S. A., Dumans, A. G., Meij, E. H. v. d., Knegt, P. P., & Wal, K. G. v. d. 2008, “Oral squamous cell carcinoma in children; review of an unusual entity”, Int.J Pediatr.Otorhinolaryngol., vol. 72, no. 1, pp. 127-131. Swen, J. J., Wilting, I., Goede, A. L. d., Grandia, L., Mulder, H., Touw, D. J., Boer, A. d., Conemans, J. M., Egberts, T. C., Klungel, O. H., Koopmans, R., Weide, J. v. d., Wilffert, B., Guchelaar, H. J., & Deneer, V. H. 2008, “Pharmacogenetics: from bench to byte”, Clin Pharmacol Ther, vol. 83, no. 5, pp. 781-787. The, B., Hosman, A., Kootstra, J., Kralj-Iglic, V., Flivik, G., Verdonschot, N., & Diercks, R. 2008, “Association between contact hip stress and RSA-measured wear rates in total hip arthroplasties of 31 patients”, J.Biomech., vol. 41, no. 1, pp. 100-105.

jaardocument 2008

Veeger, N. J., Panday, G. F., Voors, A. A., Grandjean, J. G., Meer, J. v. d., & Boonstra, P. W. 2008, “Excellent long-term clinical outcome after coronary artery bypass surgery using three pedicled arterial grafts in patients with three-vessel disease”, Ann Thorac Surg, vol. 85, no. 2, pp. 508-512. Veen, I. H. v., Brinke, A. t., Sterk, P. J., Rabe, K. F., & Bel, E. H. 2008, “Airway inflammation in obese and nonobese patients with difficult-to-treat asthma”, Allergy, vol. 63, no. 5, pp. 570-574. Veen, I. H. v., Brinke, A. t., Sterk, P. J., Sont, J. K., Gauw, S. A., Rabe, K. F., & Bel, E. H. 2008, “Exhaled nitric oxide predicts lung function decline in difficult-to-treat asthma”, European Respiratory Journal, vol. 32, no. 2, pp. 344-349. Vegter, S., Boersma, C., Rozenbaum, M., Wilffert, B., Navis, G., & Postma, M. J. 2008, “Pharmacoeconomic evaluations of pharmacogenetic and genomic screening programmes: a systematic review on content and adherence to guidelines”, Pharmacoeconomics., vol. 26, no. 7, pp. 569-587. Ven, W. J. C. v. d., Sant, K. v., Punt, I. G. M., Zwijnenburg, A., Kemperman, A. J. B., Meer, W. G. J. v. d., & Wessling, M. 2008, “Hollow fiber dead-end ultratiltration: Influence of ionic environment on filtration of alginates”, Journal of Membrane Science, vol. 308, no. 1-2, pp. 218-229. Visscher, J. G. A. M. d. Behandeling en prognose van het mondholtecarcinoom. Nederlands tijdschrift voor tandheelkunde 115, 192-198. 2008. Visscher, J. G. A. M. d., Meij, E. H. v. d., & Waal, I. v. d. Mondkanker: diagnostiek en behandeling. Quality practice tandheelkunde 4, 34-43. 2008. Visscher, J. G. d. 2008, “[Treatment and prognosis of oral cancer]”, Nederlands tijdschrift voor tandheelkunde, vol. 115, no. 4, pp. 192-198. Visscher, S. H. & Visscher, J. G. d. 2008, “[Diagnostic image (377). A man with bilateral swelling on the lingual surface of the mandible]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 24, p. 1376. Vrie-Hoekstra, N. W. v. d., Vries, T. W. d., Berg, P. B. v. d., Brouwer, O. F., & Jong-van den Berg, L. T. W. d. 2008, “Antiepileptic drug utilization in children from 1997-2005 - a study from the Netherlands”, European Journal of Clinical Pharmacology, vol. 64, no. 10, pp. 1013-1020. Vries, M. d., Maten, J. v. d., Sterk, P. J., & Brinke, A. t. Repeated eNose assessment in the monitoring of O2-induced changes in exhaled breath metabolites in COPD. European Respiratory Journal 32[Suppl 52], 1568. 2008. Vries, N. K. S. d., Erwich, J. J. H. M., & Bos, A. F. 2008, “General movements in the first fourteen days of life in extremely low birth

weight (ELBW) infants”, Early Human Development, vol. 84, no. 11, pp. 763-768.

Wingerden, J. J. v. Naevi. In: Becker, J. H. R. Paediatric Surgery Workbook. 2008. Pretoria, Van Schaik Publishers.

Vries, R. d., Groen, A. K., Perton, F. G., linga-Thie, G. M., Wijland, M. J. v., Dikkeschei, L. D., Wolffenbuttel, B. H., Tol, A. v., & Dullaart, R. P. 2008, “Increased cholesterol efflux from cultured fibroblasts to plasma from hypertriglyceridemic type 2 diabetic patients: roles of pre betaHDL, phospholipid transfer protein and cholesterol esterification”, Atherosclerosis, vol. 196, no. 2, pp. 733-741.

Wolffenbuttel, B. H., Berg, G. v. d., Hoving, E. W., & Klauw, M. M. v. d. 2008, “[The natural course of non-functioning pituitary adenomas]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 47, pp. 2537-2543.

Vries, T. W. d., Roon, E. N. v., & Duiverman, E. J. 2008, “Inhaled corticosteroids do not affect behaviour”, Acta Paediatrica, vol. 97, no. 6, pp. 786-789. Vries, T. W. d., Rottier, B. L., Visserman, H., Wilffert, B., & Weel, J. 2008, “The influence of inhaled corticosteroids and spacer devices on the growth of respiratory pathogenic microorganisms”, Am J Infect.Control. Vries, T. W. d., Kamps, A. W., Brouwer, C., & Duiverman, E. J. Poederinhalatoren: droge stof, maar wel van belang. Modern medicine [5], 206-208. 2008. Vroom, F., Roon, E. N. v., Berg, P. B. v. d., Brouwers, J. R. B. J., & Berg, L. T. W. D. d. 2008, “Prescribing of sulfasalazine, azathioprine and methotrexate round pregnancy - a descriptive study”, Pharmacoepidemiology and Drug Safety, vol. 17, no. 1, pp. 52-61.

Wouters, D. & Graaf, J. S. d. The arthroscopical treatment of displaced tibial eminence fractures in children and adolescents using meniscus arrows as fixation devices through a 3 portal technique. 2008. 54th NOF congres, july, 2008 Amsterdam. Yang, K. G. A., Raijmakers, N. J. H., Arkel, E. R. A. v., Caron, J. J., Rijk, P. C., Willems, W. J., Zijl, J. A. C., Verbout, A. J., Dhert, W. J. A., & Saris, D. B. F. 2008, “Autologous interleukin-1 receptor antagonist improves function and symptoms in osteoarthritis when compared to placebo in a prospective randomized controlled trial”, Osteoarthritis and Cartilage, vol. 16, no. 4, pp. 498-505. Zuidgeest, M., Hendriks, M., Weert, C. v., Croonenborg, J. J. v., Kortenhoeven, P., Hartveld, A., Scholte-Voshaar, M., HuismanHatzmann, & Jansen, T. L. T. A. Het meten van patiënten-ervaringen met de CQ-index reumatoïde artritis. Ned Tijdschr Reumatol [1], 8-14. 2008.

Vroom, F., Laar, M. A. J. F. v. d., Roon, E. N. v., Brouwers, J. R. B. J., & Berg, L. T. W. D. d. 2008, “Treatment of pregnant and non-pregnant rheumatic patients: a survey among Dutch rheumatologists”, Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics, vol. 33, no. 1, pp. 39-44. Weijenberg, A., Brouwer, O. F., & Hoving, E. W. 2008, “[Syringomyelia and Chiari’s malformation in a child with scoliosis]”, Ned Tijdschr Geneeskd, vol. 152, no. 23, pp. 1339-1343. Westerlaan, H. E., Eshghi, S., Oudkerk, M., Groen, R. J., Metzemaekers, J. D., Dijk, J. M. v., & Mooij, J. J. 2008, “Re: Death by nondiagnosis: why emergent CT angiography should not be done for patients with subarachnoid hemorrhage”, AJNR Am J Neuroradiol., vol. 29, no. 6, p. e43-e47. Wilffert, B., Al Hadithy, A. F., Sing, V. J., Matroos, G., Hoek, H. W., Os, J. v., Bruggeman, R., Brouwers, J. R., & Harten, P. N. v. 2008, “The role of dopamine D3, 5-HT2A and 5-HT2C receptor variants as pharmacogenetic determinants in tardive dyskinesia in AfricanCaribbean patients under chronic antipsychotic treatment”, J Psychopharmacol. Wingerden, J. J. v. 2008, “The supernumerary nostril and the role of cartilage in the developing ala”, Journal of Plastic Reconstructive and Aesthetic Surgery, vol. 61, no. 8, p. 964.

j a a r d o c u m e n t 2008

140

141

BIJLAGE C Patiëntenbijeenkomsten

BIJLAGE D Overzicht opleidingsplaatsen, opleiders en plaatsvervangend opleiders

De volgende bijeenkomsten zijn in 2008 georganiseerd: 10-01 15-01 21-01 23-01 12-02 13-02 14-02 18-02 19-02 20-02 28-02 04-03 12-03 13-03 17-03 18-03 19-03 25-03 26-03 09-04 10-04 12-04 15-04 16-04 21-04 15-05 19-05 20-05 21-05 21-05 12-06 16-06 17-06 15-07 19-08 11-09 15-09 16-09 23-09 20-10 21-10 30-10 30-10 17-11 18-11 22-11 01-12 01-12 16-12

Inloopspreekuur coeliakievereniging CVA café Tinnitus trefpunt Patiëntenvoorlichting endometriose stichting NVIZ Informatieavonden MSVN Inloopspreekuur coeliakievereniging Tinnitus trefpunt CVA café Patiëntenvoorlichting endometriose stichting Informatieavonden MSVN Kinder Diabetes Informatieavonden MSVN Inloopspreekuur coeliakievereniging Tinnitus trefpunt CVA café Patiëntenvoorlichting endometriose stichting Voorlichtingsavond Apneuvereniging Informatieavonden MSVN Informatieavonden MSVN Inloopspreekuur coeliakievereniging Patiëntenvoorlichting EVN CVA café Patiëntenvoorlichting endometriose stichting Tinnitus trefpunt Inloopspreekuur coeliakievereniging Tinnitus trefpunt CVA café Stichting Balans Stichting Balans Inloopspreekuur coeliakievereniging Tinnitus trefpunt CVA café CVA café CVA café Coeliakie vereniging Tinnitus trefpunt CVA café Kick off project slokdarmkanker Tinnitus trefpunt CVA café CCUNV CCUNV Tinnitus trefpunt CVA café Voorlichtingsochtend ziekte van Parkinson Informatie avond Prostaatkanker Informatie avond Prostaat kanker CVA café

jaardocument 2008

Afdeling

Opleider

Plaatsvervangend opleider

Anesthesiologie Cardiologie Dermatologie Heelkunde Heelkunde voortgezette Opleiding g.e.-chivo Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel- Neus- en oorheelkonde Kindergeneeskunde Klinische Geriatrie Klinische Chemie Klinische Farmacologie Klinische Fysica

Dr. R.H.G. van den Brom Dr. S.H. Hofma (beoogd) R. Blanken Dr. J.P.E.N. Pierie Dr. J.P.E.N. Pierie Dr. C. Halma Dr. J.G.A.M. de Visscher Dr. H. van den Berge (beoogd) Dr. T.W. de Vries Mw. Dr. D.Z.B. van Asselt Dr. H. Storm Dr. E.N. van Roon Mw. ir. W.A. Hummel (beoogd)

Mr. Th.C van Gelder Cardio-Thoracale Chirurgie Dr. R.M. Vodegel Dr. J.S. de Graaf

Longziekten Maag-darm en Leverziekten Medische Microbiologie Neurochirurgie Neurologie Nucleaire Geneeskunde Obstetrie en Gynaecologie Oogheelkunde Orthopedie Pathologie Plastische Chirurgie Psychiatrie Psychologie Radiologie Radiotherapie Reumatologie Revalidatiegeneeskunde Opleiding tot SEH-arts (per 1 oktober 2006) Urologie Ziekenhuisapotheker

Mw. A.ten Brinke Dr. P. Spoelstra (beoogd) Dr. J.H. van Zeijl (beoogd)

Dr. J. Nabers

Mw. Dr. H. de Graaf Dr. K. Heijdenrijk Mw.T.E. Faber Mw. E.J. Huinink Dr. A.J. Bakker Prof. Dr. J.R.B.J. Brouwers

Mw. Dr. E.A.N.M. Mooi-Kokenberg

Dr. W.J. Schuiling (beoogd) Dr. T.Spinder

Dr. L.P. Morssink

Dr. P.C. Rijk (1-1 09) Dr.H.F. Eggink Dr. J.J. van der Biezen Drs. A.Wunderink Mw. A.M. Stavenga

Dr. P.F. Doorn (1-1 09) Dr. A.J.K. Grond Prof. P. Robinson Dr. T.W.D.P. van Os H.P. Postma

Mw. A. Slot Dr. T.L.Th. A. Jansen Mw. Dr. A.M. Boonstra (locatie Beetsterzwaag) Dr. R. Leemans

Mw. W.G.J.M. Smit Mw. Dr. P.M. Houtman Mw. M.T. Hartlief Dr. M.B. Polée

Dr. E.N. van Roon

Prof. Dr. J.R.B.J. Brouwers

j a a r d o c u m e n t 2008

142

143

BIJLAGE E Resultaten focusgroepen MCL Focusgroep

Als positief benoemd:

Larynxcarcinoom

• Eerste afspraak met specialist is snel geregeld • Gemiddeld de tijd tussen diagnose en behandeling is kort. • De behandeling op het Radiotherapeutisch Instituut Friesland • Hulpverleners zijn goed toegankelijk en ondersteunen bij (acute) problemen en vragen • ‘Herstel en Balans’

Mammacarcinoom

IC

• Verpleging en verzorging tijdens de ziekenhuis­ opname. • Toegankelijkheid mammacare verpleegkundige met allerlei soorten vragen, telefonisch en in direct contact. • Bij een wijziging in operateur komt chirurg voor de operatie kennismaken. • Aandacht voor mijn partner (vrouw) en kinderen.

BIJLAGE F Resultaten cliëntenraadpleging Noorderbreedte Verbeterpunten: • Tijdens het kennismakingsgesprek geven de consulenten uitgebreidere informatie over bereikbaar­heid tijdens en na de behandeling. • Via het transferpunt en hun contacten met “technoteams” van thuiszorg instanties is de mogelijkheid geboden om scholing te krijgen van de hoofd-hals-oncologie verpleegkundigen. Zo wordt getracht de thuiszorg en ziekenhuiszorg beter op elkaar af te stemmen. • Radiologen besteden meer aandacht aan de pijn bij het aanbrengen van een draadgeleider • Informatievoorziening over de verschillende onderdelen van het proces is opnieuw onder de aandacht gebracht van betrokken hulpverleners, evenals genoemde bejegeningaspecten. • Het wachten tijdens verschillende onderzoeken krijgt aandacht door het aanschaffen van ontspanningsmogelijkheden voor patiënten (bijvoorbeeld cd’s). • De ondersteuning van partners is door de consulenten opgepakt als punt van aandacht in de begeleiding.

Voor de focusgroep ICU zijn meer dan 40 ex-patiënten benaderd om samen met een naaste deel te nemen aan een focusgroep. In totaal waren slechts 4 personen bereid te komen. Veel patiënten gaven aan moeite te hebben om over die periode te spreken, of geen goed oordeel te kunnen geven omdat ze niet bij kennis waren tijdens hun IC verblijf. Een aantal patiënten was niet in staat deel te nemen aan een focusgroep of was reeds overleden. Wel werd door veel benaderde personen, tijdens het telefonisch gesprek, aangegeven dat de verzorging en informatievoorziening als zeer goed ervaren is. In overleg met de leiding van het centrum en Zorgbelang is besloten de focusgroep te annuleren. Blijkbaar is de methodiek niet geschikt voor deze categorie patiënten.

Patiënten met darmkanker

Resultaten volgen in 2009

Bijzondere tandheelkunde

Resultaten volgen in 2009

jaardocument 2008

Methode

Organisatie

Verzorgende

Abbingahiem

Interview

7,9

8,2

Bennema State

Interview

7,3

8,0

Bornia Herne

Interview

7,3

7,6

De Batting

Interview

7,7

7,9

De Batting

Contactpersonen

7,3

7,9

De Spiker

Interview

7,8

8,6

De Stilen

Interview

8,2

8,3

De Stilen

Contactpersonen

7,3

7,8

Erasmushiem

Interview

8,1

8,2

Meckama State

Interview

8,5

8,4

Nieuw Mellens

Contactpersonen

8,1

8,3

Nieuw Toutenburg

Contactpersonen

8,1

8,1

Nij Bethanië

Interview

8,5

8,3

Nij Friesma Hiem

Interview

8,4

8,4

Thuiszorg

Steekproef/vragenlijst

8,1

8,2

Meetmethode In het onderzoek wordt getoetst volgens de norm ‘verantwoorde zorg’. Deze norm is in het onderzoek opgesplitst in twee onderdelen: de cliëntgebonden en zorggebonden indicatoren. De cliëntgebonden indicatoren hebben vier ‘domeinen’ waarop onafhankelijk is getoetst: 1. Lichamelijk welbevinden/gezondheid 2. Woon- /leefomstandigheden 3. Participatie 4. Mentaal welbevinden

De vier domeinen zijn gemeten met behulp van de zogenoemde ‘CQ-index’. Dit is een systeem voor het meten van klantervaringen en kwaliteit van zorg vanuit het cliëntenperspectief. Onderdeel hiervan is het interviewen en afnemen van vragenlijsten bij cliënten. Deze geven inzicht in wat cliënten belangrijk vinden én wat hun ervaringen zijn met de zorg. De vragenlijsten zijn onder meer afgenomen bij cliënten en hun contactpersonen. Daarnaast is een groep cliënten geïnterviewd. De zorggebonden indicatoren, ook een onderdeel van de norm verantwoorde zorg, zijn in de Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen (LPZ) vastgesteld.

j a a r d o c u m e n t 2008

144 Gebruikte afkortingen ADL AIOS AWBZ BBL BHV BOL BSN CCR COR DBC DIA DNB EPD FB GGZ HKZ IC ICT IGZ INK IPB IPC KAM KCL MBO MCL MFB MFC MIC MIP

Algemene dagelijkse levensverrichtingen Arts in opleiding tot specialist Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Beroepsbegeleidende Leerweg Bedrijfshulpverlening Beroepsopleidende leerweg Burgerservicenummer Centrale cliëntenraad Centrale ondernemingsraad Diagnose Behandeling Combinatie Dienst Informatie en Administratie Directieoverleg Noorderbreedte (DNB) Elektronisch patiëntendossier Facilitair Bedrijf Geestelijke Gezondheidszorg Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector Intensive Care Informatie- en communicatietechnologie Inspectie Gezondheidszorg Instituut Nederlandse Kwaliteit Interne procesbegeleiders Infectiepreventiecommissie Kwaliteit Arbo en Milieu Klinisch Chemisch Laboratorium Middelbaar Beroepsonderwijs Medisch Centrum Leeuwarden Medisch Facilitair Bedrijf Multifunctioneel Centrum Melding Incidenten Cliënten Meldingen Incidenten Patiëntenzorg

jaardocument 2008

NB NIAZ NVZ OC OCL OMP OOR OR P&O PACS RI&E RIF ROOS SEH SFZ/SFW SKF STZ TANGO

UMCG V&C VAR VSR VWS WMCZ ZNB

Noorderbreedte Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen Onderdeelscommissie Oncologisch Centrum Leeuwarden Omgaan met passiviteiten Onderwijs- en opleidingsregio Ondernemingsraad Personeel en Organisatie Picture Archiving Communication System Risicio-inventarisatie & -evaluatie Radiotherapeutisch Instituut Friesland Regionaal Ondersteunend Onderwijs voor Satelliet­ ziekenhuizen Spoedeisende Hulp Sectorfonds Zorg en Sectorfonds Welzijn Stichting Kankercentrum Friesland Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen Verandertraject bij Noorderbreedte. TANGO staat voor de centrale waarden: Talent, Actief, Nabij, Gezamenlijk en Open. Universitair Medisch Centrum Groningen Voorlichting & Communicatie Verpleegkundige Adviesraad Vereniging Schoonmaak Research Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet op Medezeggenschap van Cliënten in Zorginstellingen Zorggroep Noorderbreedte

Colofon Dit jaardocument 2008 is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur en de afdeling Voorlichting en Communicatie van Zorggroep Noorderbreedte.

Tekst, vormgeving, ontwerp en productie Groot Haar + Orth, Leeuwarden

Redactie Ate Dijkstra directiesecretaris Noorderbreedte, Grace Fukur directiesecretaris MCL, Yvonne Ossevorth senior staffunctionaris Noorderbreedte, Sipko de Groot Hoofd financiële administratie ZNB, Paul Klaassen communicatieadviseur GH+O en Paul Schuringa Hoofd Communicatie ZNB

Fotografie Studio Marten Aukes, fotobureau Het Hoge Noorden

Mei 2009

Zorggroep Noorderbreedte Postbus 888 8901 BR Leeuwarden

www.znb.nl www.mcl.nl www.noorderbreedte.eu