ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur
Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015
programma • Medicatie als onderdeel van een multimodaal programma • Hoe werkt het? • Soorten medicatie op de markt • Off label gebruik • Finetuning medicatie • Bijzondere groepen: vrouwen, verslaafden, immigranten
Weten wij alles al?
op Marktplaats: te koop aangeboden Complete set van de Encyclopedia Britannica, 45 delen. In prima conditie, 100€ of beste bod Niet langer nodig ivm huwelijk, mijn vrouw weet alles al
multimodale behandeling • Uitgebreide psycho educatie + • Medicatie:
methylfenidaat dexamfetamine atomoxetine
• Gedragsbeïnvloeding/ mediatie/ coach • Neurofeedback? Dieet?
• Visolie?? 4
Relative ‘Beta’ EEG power
• • • • • •
behandeling structuur, duidelijke regels Ritme, Rust, Reinheid, Regelmaat, Ritalin 1 boodschap tegelijk, vergevingsgezindheid directe beloning van goed gedrag Gedragstherapie? Bewegen?
…of niet (zo erg) bewezen…..
• Kleurstoffen? Suiker? Paleodieet Conserveringsmiddelen? Reiki? Massage? Bril? Borstelen? Bidden? DNA wassen? Homeopathie? acupunctuur? Osteopathie? Placebo? AAT? (animal assisted therapy), rode onderbroek, LTO3,Bach bloesem, exorfines, extra vitamine C, Cease th, geen gluten/spinazie/caseine/soja, TM (transcedente meditatie),lief zijn, …… 6
Ritalin= methylfenidaat verafschuwd of wondermiddel? • • • • •
belangrijk is psycho-educatie= voorlichting kennis van werkingsmechanisme Werkt het nog na 2 jaar? ontmythologisering! dopamineverhogend zijn: Ritalin, cafeïne en cocaïne, nicotine en amfetamine
•timing en dosis
Eerste keuze- stimulantia: MPH • “eenvoudige ADHD” • Voordelen: relatief veel keuze mogelijkheden • Methylfenidaat 5, 10, 20 mg
(verschillende merken: Ritalin Novartis, Sandoz, Medikinet,Rubio, PCH, Mylan, …)
• Concerta 18, 27, 36, (45), 54, (63), 72 etc (Janssen) (Sandoz, Mylan 18,36 en 54)
• Medikinet CR 5, 10 ,20, 30, 40, 50, 60 • Equasym 10, 20 ,30, 40, 50 • Methylfenidaat Retard Regenboog 2,5-50 mg (per 2,5 mg tot 30 mg, hierna per 5 mg hoger) • Dex- methylfenidaat Regenboog 2, 5, 10, 15
prikkeloverdracht bij normale personen
Toevoerende zenuw
Dopamine transporter
Afvoerende zenuw
9
ADHD
Prikkeloverdracht bij “Minimal brain dysfunction”
Toevoerende zenuw
Dopamine transporter
Afvoerende zenuw
10
ADHD
Prikkeloverdracht bij “Minimal brain dysfunction” met methylfenidaat
Toevoerende zenuw
Dopamine transporter
Afvoerende zenuw
11
neurotransmissie bij ADHD
Curves bij “normalen” 20
20+20 mg Ritalin Concerta® 54 mg Equasym® XL 60 mg
15
10
5
0 0 TIJD
5
10
15 UUR
Energie verbruik bij concentratie test met placebo
met Ritalin
Wat kan er verbeteren met “medicatie”? • • • • • •
concentratie, chaos, tijdsbesef, motivatie “scherper zien” , beter voelen, impulscontrole (sociaal) gedrag, schrijven negatief zelfbeeld het karakter verandert NIET, gevoel voor humor blijft het zelfde
• vergelijk: (lees)bril, gehoorapparaat bij lawaaidoofheid ~ ook bepaald door situatie
voor ritalin
16
Na ritalin
17
Meest genoemde bijwerkingen Impulsleden hartkloppingen
145
geen eetlust
134
hoofdpijn
119
rebound effect
108
droge mond
107
trillerigheid
101
apathie
85
somberheid
73
slaapprobleem
71
Behandelen van bijwerkingen stimulantia • Hartkloppingen: propranolol • Somberheid door MPH: dexamfetamine • Slaapproblemen: melatonine, circadin, clonidine, methylfenidaat? • Angst: sertraline, SSRI’s • Tics: clonidine, aripirazol, risperidon • Droge mond: water en kauwgom
Tweede keuze: dexamfetamine • Dexamfetamine 5 mg = Dexamed • Dexamfetamine retard Regenboog 2, 5, 10, 15
Derde keuze • Strattera 10, 18, “20”, 25, “30”, 40, “50”, 60, 80, 100 mg • opbouwen 50%, na 1 week 100% gemiddeld 1,2 mg/kg • Of per paar stappen • Goed te combineren met stimulantia
Vierde…. • Clonidine α 1 agonist (Dixarit, Catapresan) • Indicaties: tics, slaapproblemen, prikkelbaarheid • Aan het eind van de pijplijn: • langwerkende Guanfacine extended release: ά 2A agonist (Intuniv) • MAO remmers? Aurorix (moclobemide) • β blokkers? Propranolol
Medicatie bij bijzondere groepen Verslaafden met ADHD • Vaak hogere doses nodig en hogere frequentie, bijv 8x 30 mg • methylfenidaat bij chronisch vermoeidheids syndroom, narcolepsie, post chemotherapie moeheid, post operatieve moeheid, stotteren
Medicatie bij bijzondere groepen Meisjes: premenstrueel iets meer nodig Zwangerschap: minder tot niet nodig
Bij comorbiditeiten: methylfenidaat goed mogelijk, hypertensie of tics geen absolute contraindicatie
vragen
