Activiteitenverslag 2009
Kansspelcommissie
2009
K A N S S P E LCO M M I S S I E Activiteitenverslag 2009
Kansspelcommissie
in h o u d s ta f el
Inleiding - WOORD VAN DE VOORZITTER
08
1 VOORSTELLING VAN DE KANSSPELCOMMISSIE
10
2 ONTWIKKELINGEN
2.1 WETSWIJZIGING 2.2 EUROPESE ONTWIKKELINGEN
3 SITUATIE VAN DE BELGISCHE KANSSPELWERELD
3.1 Vergunningen A 3.2 Vergunningen B 3.3 Vergunningen C 3.4 Vergunningen D 3.5 Vergunningen E 3.6 Belspelen 3.7 Weddenschappen 3.8 Internet 3.9 FINANCIËLE ASPECTEN
4 BESCHERMING VAN DE SPELERS 4
4.1 LIJST VAN UITGESLOTEN SPELERS 4.2 EPIS-SYSTEEM 4.3 NIEUWE WET EN DEONTOLOGISCHE CODE 4.4 HULP EN PREVENTIE 4.5 ANDERE ACTIVITEITEN
12 12 14 16 16 18 20 22 24 25 25 27 29 32 32 33 33 33 35
5 CONTROLES EN SANCTIES
5.1 CONTROLES 5.2 SANCTIES
6 BIJDRAGE VAN FOD ECONOMIE - DIENST METROLOGIE
6.1 Situatie van de “Kansspelactiviteit” 6.2 Taken van de Dienst Kansspelen 6.3 Modellengoedkeuring 6.4 Controles 6.5 Keuringsprotocollen 6.6 Testtoestellen 6.7 Lijst van de toegelaten spelen voor de inrichtingen klasse I, II en III 6.8 Opleiding kandidaat-licentiehouders D 6.9 Labo 6.10 Vergaderingen 6.11 Personeel 6.12 Website van de dienst kansspelen
7 REGLEMENTAIRE ONTWIKKELINGEN EN JURISPRUDENTIE
7.1 REGLEMENTAIRE ONTWIKKELINGEN 7.2 JURISPRUDENTIE
8 HET SECRETARIAAT EN HAAR MIDDELEN
8.1 PERSONEEL 8.2 BUDGET 8.3 INFORMATICA
38 38 42 44 44 44 44 45 45 46 46 46 46 46 47 47 48 48 48 54 54 56 56
5
9 SAMENWERKING EN DEELNAMES
6
9.1 Bijeenkomst van de GREF in Tallinn 9.2 Vier seminaries over kansspelen 9.3 Bezoek Den Haag met Staatssecretaris Devlies - 8 januari 2009 9.4 Bezoek Commissie voor de Justitie van de Kamer - 30 juni 2009 9.5 Russische delegatie bezoekt Kansspelcommissie - 15 juli 2009 9.6 DIVERSE
58 58 59 61 61 62 63
BESLUIT
64
BIJLAGEN
66
Contact
80
Dit verslag is opgesteld in toepassing van artikel 16 van de wet van 7 mei 1999 en behandelt de periode van 1 januari tot 31 december 2009. Het vormt een synthese van enerzijds de uitgevaardigde adviezen en de Koninklijke Besluiten die in het Belgisch Staatsblad zijn verschenen en anderzijds alle taken en opdrachten die zijn uitgevoerd door de Kansspelcommissie en haar secretariaat. Dit verslag is goedgekeurd door de Kansspelcommissie tijdens de bijeenkomst van 3 maart 2010. Het verslag kan worden geraadpleegd op de site: http//www.gamingcommission.fgov.be
7
I nlei d ing - W oor d van d e voor z i t t er
De Kansspelcommissie blijft zich net zoals de voorgaande jaren toeleggen op haar klassieke controletaken, het beheer van de vergunningen en de bescherming van de spelers. In dit kader werd een gratis telefoonnummer geactiveerd. Spelers kunnen 24 op 24 uur een beroep doen op bekwame diensten, wat het eenvoudiger maakt een toegangsverbod tot casino’s en speelautomatenhallen aan te vragen. De nieuwe wet op de kansspelen van 10 januari 2010 betekent een ware verbetering voor de bescherming van de spelers omdat voortaan ook personen uit de omgeving van de speler een verbod op toegang kunnen aanvragen. Dit verbod wordt echter niet automatisch toegepast, de Kansspelcommissie moet zich hier eerst over beraadslagen. Ook het verzoek om opnieuw het recht te krijgen om te spelen kan ter evaluatie worden voorgelegd aan de Kansspelcommissie, die op haar beurt bepaalt of de verzoeker het spelen psychologisch en financieel weer aankan.
8
Om jongeren tussen 14 en 18 attent te maken op de gevaren van kansspelen werd de film “BLUF!” gerealiseerd en werd er een pedagogisch dossier opgemaakt. In samenwerking met de politiediensten leidt de Kansspelcommissie al jarenlang controleacties die in het verleden resulteerden in een groot aantal inbeslagnames van machines en geld of in het intrekken van vergunningen van licentiehouders. Er wordt ook vaak ingegrepen bij clandestiene inrichtingen. De Kansspelcommissie plant ook in de toekomst waakzaam te blijven en actie te voeren, want de kansspelwetgeving wordt nog altijd in belangrijke mate geschonden. De gemotiveerde beslissingen van de Kansspelcommissie waren talrijk. De wettelijkheid ervan werd soms ook getoetst door de Raad van State en door andere rechtsorganen. De aandacht van de Kansspelcommissie gaat uit naar de solvabiliteitsratio van de operatoren. Hun geldstromen worden permanent gecontroleerd. De vergunningshouders A, B en E zouden een autonome preventiefunctie voor het compliance risico1 moeten hebben. Dit kan door middel van periodieke gedetailleerde verslagen – zij verwerken namelijk aanzienlijke liquiditeiten – ter bestrijding van fraude, het witwassen van geld of de financiering van terrorisme maar ook ter
bescherming van persoonsgegevens en privacy. Deze “compliance officer” is de schakel tussen de regulator en de operator. Het is hier van belang om een nieuwe ondernemingscultuur op gang te brengen en te ondersteunen. In de loop van 2009 werden de wetgeving, de uitvoeringsbesluiten en de jurisprudentie van de Kansspelcommissie gevoelig aangepast en verbeterd. Er werd in dit overbruggingsjaar dan ook een goede vooruitgang geboekt inzake de regulering van kansspelen. De wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers is ondertussen 10 jaar oud. De nauwgezette toepassing van de wet heeft een voorzichtig klimaat van vertrouwen geschapen tussen de Kansspelcommissie en de kansspelsector. Dit vertrouwen ontbrak totaal tot het einde van het vorig millennium. Met de kansspelwet werd de aanzet gegeven tot een adequate regelgeving en diende men voortaan ook rekening te houden met ethische vereisten inzake kansspelen. De Kansspelcommissie heeft steeds getracht deze wetgeving te vertalen in een krachtdadig beleid. Op 4 december 2009 werd een wet gestemd om de kansspelwet aan te passen aan de recente maatschappelijke ontwikkelingen. Deze wet kwam er dankzij de volharding van Carl Devlies, Staatssecretaris voor de Coördinatie van de fraudebestrijding, de theoretische ondersteuning vanwege de KUL2 en de praktijkervaring van de Kansspelcommissie. Onder de vernieuwde kansspelwet komen er nieuwe vormen van kansspelen bij: reële en virtuele weddenschappen, virtuele casinospelen en mediaspelen. Ook bij de nieuwkomers zal onderzoek gevoerd worden naar de solvabiliteit, de eerlijkheid van het spel, de financiële transparantie en het aandeelhouderschap,
1 2 3 4 5
Risico dat het bedrijf schade kan oplopen omdat de activiteiten niet conform de van kracht zijnde voorschriften zijn uitgevoerd. Twee seminaries in 2009, het eerste financieel en fiscaal op 20 april 2009, « Grof geld? », het tweede « De regulering van kansspelen in Europa », op 10 november 2009. DE PAGE, T.1, 1961, 31n°16, « Un droit est une prérogative reconnue et sanctionnée dans la mesure où elle est conforme à l’intérêt social, et compatible avec les droits d’égale valeur des autres hommes. » (D.) KENNEDY en (M-C.) BELLEAU, « La place de René Demogue dans la généalogie de la pensée juridique contemporaine », RIEJ 2006, boek 56, 179. Punt 56 van het arrest Placanica “Bovendien heeft het Hof in zijn rechtspraak een aantal dwingende redenen van algemeen belang vastgesteld, zoals de bescherming van de consument, het tegengaan van fraude en van het aanzetten van burgers tot buitensporige aan het gokken verbonden uitgavenpreventie verbonden aan het spel, en de voorkoming van verstoring van de openbare orde in het algemeen.”. CJCE 8 september 2009 C-42/07 Liga Portuguesa de Futebol Profissional Departamendo de jogos de Casa da misericordia de Lisboa Santa Casa. Nota CLERGERIE (J-L). La CJCE rechtvaardigt het monopolie van de staat op kansspelen “dwingende redenen van algemeen belang” Recueil Dalloz, nr.38, p.2585. Verslag van de Europese Deense afgevaardigde Schaldemose van 17 februari 2009, A6-0064//2009.
evenals naar de garanties met betrekking tot de bescherming van de speler. Na een lang debat in de Kamer en Senaat werd deze wet aangenomen. Ze kadert in een geïntegreerd beleid in de zin van de jurisprudentie van het Hof van Justitie. De politieke wereld heeft haar verantwoordelijkheden opgenomen. Het algemeen en sociaal belang stond steeds centraal in de discussies3. Dit is immers een essentiële pijler van onze democratie en moet ook steeds voor ogen worden gehouden bij eventuele toekomstige maatregelen. Er werd daarnaast ook rekening gehouden met de individuele belangen, zij het in tweede instantie. Het is duidelijk dat de regulering van kansspelen niet vanzelfsprekend is, maar zorgt voor heel wat discussie. Voor de nieuwe wet zijn een aantal uitvoeringsbesluiten nodig die in de loop van 2010 van kracht zullen gaan. Een grote uitdaging wordt het opzetten van een structuur voor kansspelen op het internet. De Kansspelcommissie moet zich baseren op het informaticarecht voor een efficiënte organisatie van kansspelen via het internet. Spelen die voortvloeien uit de communicatiemiddelen van de informatiemaatschappij zouden juridisch op dezelfde manier moeten worden aangepakt als de reële kansspelen. Hierbij gelden enkele eenvoudige principes: · de regels voor virtuele spelen moeten zo veel mogelijk overeenstemmen met die voor reële spelen; men moet hoofdzakelijk uitgaan van het standpunt van de speler, met respect voor de openbare orde. · de strijd tegen illegale spelen die criminaliteit of fraude in de hand werken, moet via duidelijke en efficiënte methodes worden aangepakt. De nieuwe wet beïnvloedt het besluitvormingsproces van de Kansspelcommissie, waarbij haar sanctiemogelijkheden worden uitgebreid. Naast de mogelijkheid om de vergunning of het exploitatierecht van speelautomaten op te schorten of in te trekken, kan de Kansspelcommissie voortaan ook een financiële sanctie opleggen. De economische en fiscale gevolgen van de nieuwe wet zullen enorm zijn. De organisatie van clandestiene reële spelen zou langzamerhand moeten verdwijnen en plaats maken voor een legale sector. Dit is zowel nodig voor wat betreft de
kwaliteit van het spel, als voor het sociaal belang. Spelers kunnen voortaan deelnemen aan veilige en aantrekkelijke virtuele spelen. Dit aanbod zal worden bepaald in de Koninklijke besluiten. Sinds december 2009 heeft de Kansspelcommissie voorafgaandelijk advies gegeven bij de Koninklijke besluiten voor reële kansspelen. Het internationale klimaat is gunstig. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft een arrest4 uitgesproken waarin gestipuleerd wordt dat iedere Lidstaat haar eigen regels inzake de controle op spelen bepaalt en niet ondergeschikt is aan de erkenning van vergunningen afgeleverd door een andere Lidstaat. De andere Lidstaten maken ook een aangepast juridisch kader op. Het Europees Parlement heeft een verslag opgemaakt over de integriteit van de online kansspelen5. Een van de prioriteiten van het Zweedse voorzitterschap van de Europese Unie is de sociale last van kansspelen. De samenstelling van de Europese Commissie is veranderd. Het voorzitterschap van Spanje en België moet de krachten bundelen tegen illegale spelen en een wettelijk goed omkaderd kansspel ontwikkelen. Het aanbod op het internet afkomstig van landen binnen de Europese Unie is en blijft problematisch. Er zou een cyberdouane moeten komen die kansspelen controleert, zodat de Europese Unie en haar inwoners beter beschermd zijn. Er is nood aan een efficiënt kansspelbeleid op Europees niveau. De Kansspelcommissie tracht op een bescheiden manier de aanzet te geven tot meer transparantie, efficiëntie en juridische veiligheid. In het kader van de nieuwe wet op de kansspelen, voorziet men in de programmawet 2009 een bepaling die betrekking heeft op de financiering van het “fonds ter bestrijding van overmatige schuldenlast”. Dit fonds wordt gespijsd door de kansspelsector. De Kansspelcommissie werd niet gevraagd om een advies te geven terzake. Deze maatregel kadert in het socio-economische perspectief, welke een belangrijke bekommernis was in de voormalige wetgeving.
9
1 10
VOORSTELLING VAN DE K ANSSPELCOMMISSIE
Aan het roer van de Kansspelcommissie staat een magistraat, Etienne Marique. De voorzitter zit samen met Nederlandstalige en Franstalige vertegenwoordigers van zes ministers.
PV: Plaatsvervangende leden
Minister van Financiën Demarch Charles Six Carlos Monseu Claude (PV) Vande velde Ludo (PV) L’UNION FAIT LA FORCE
Voorzitter / Magistraat Etienne Marique
Minister van Justitie Blero Bernard De Smet Marc Marenne Henri (PV) Galle Nina (PV)
Service Public Fédéral FINANCES
K A N S S P ELCO M M I S S I E
Minister van Economie
Minister van Binnenlandse Zaken
Dubois Philip Everard Anne Poncin Jean-Marie (PV) Dereyckere Francis (PV)
Nicolet Christian Callu Marc Capron Bernard (PV) Vossen Béa (PV)
Minister van Volksgezondheid
Minister van Begroting en Overheidsbedrijven Jacqui Philippe Demeyere Frank Service Public Deroubaix Anne-Noëlle (PV) Fédéral Locquet Koen (PV)
Du Ville Pierre Boers Kris Davreux Stéphane (PV) Moens Isabelle (PV) L’UNION FAIT LA FORCE
FINANCES
11
2
ONT WIKKELINGEN
2.1 Wetswijziging Op 10 januari 2010 werden de wetten die de kansspelwet aanpassen gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Aan de publicatie van deze wetten ging een parlementaire geschiedenis vooraf die zich vooral in 2009 afspeelde. De algemene bespreking van het ingediende wetsontwerp vatte aan in de Kamer op 10 juni 2009 en werd voortgezet op 16 juni 2009. De Kamer besliste hoorzittingen te organiseren op 23 juni 2009. Markt– en mediaspelers, een gerechtelijk expert, een doctoraatsstudente, experten inzake hulpverlening aan problematische spelers, een advocaat en de Nationale Loterij werden gehoord. Op 7 juli 2009 werden de artikelsgewijze besprekingen aangevat. De Kansspelcommissie leverde technische bijstand aan de Staatssecretaris tijdens de vergaderingen van de Kamercommissie. Toelichtingen werden gegeven over een eventuele discriminatie van binnenlandse en buitenlandse paardenrennen, het Europees recht en de strafbaarstelling van de speler. De Kamercommissie bracht op 30 juni 2009 een bezoek aan de Kansspelcommissie, het casino te Brussel en een speelautomatenhal. Experts gaven uiteenzettingen over de werking van de Kansspelcommissie (informatica, metrologie, weddenschappen, …).
12
De Europese Commissie formuleerde in het kader van de Europese notificatieprocedure met betrekking tot het wetsontwerp tot wijziging van de kansspelwet haar mening en opmerkingen over het wetsontwerp. Deze discussie met de Europese Commissie moet gezien worden binnen het huidig Europees politiek en juridisch kader en debat. Internetkansspelen zijn het voorwerp van een brede Europese discussie. Volgens de Europese jurisprudentie zijn de Lidstaten niet gehouden de vergunningen uitgevaardigd door de oorsprongsstaat te erkennen wanneer er
een verschillend niveau van bescherming in de oorsprongsstaat is. Elke Lidstaat is immers gerechtigd om alle kansspelactiviteiten en weddenschappen aan een eigen vergunningssysteem te onderwerpen. Dit is een logisch gevolg van het subsidiariteitsbeginsel dat in deze sector van toepassing is. De Europese Commissie twijfelde of het wetsontwerp wel degelijk toelaat rekening te houden met de voorwaarden waaraan de vergunninghouders reeds voldoen in een andere Lidstaat en de vereiste dat de server zich in België moet bevinden. Daarnaast ontstonden er vragen rond de strafrechtelijke sanctionering van spelers en de beperking van het aantal vergunningen. Ten slotte herhaalde de Europese Commissie dat de verdere uitvoeringsbesluiten eveneens moeten genotificeerd worden. Het Belgische standpunt ondersteunde de visie van de Kansspelcommissie dat het nieuwe wetsontwerp niet noodzakelijk problematisch is in de huidige Europese context. Bovendien blijkt het schrijnend dat offshore kansspelinrichtingen het Europees recht inroepen om iedere verantwoordelijkheid inzake het kansspel naast zich neer te leggen. Na de Kamer volgde een splitsing van het wetsontwerp, wat de huidige publicatie van twee verschillende wetten verklaart die de Kansspelwet van 7 mei 1999 wijzigen. De artikelen inzake het statuut van de Kansspelcommissie en de procedure van de administratieve geldboete werden in een apart wetsontwerp gegoten. De inwerkingtreding van de wetten werd vastgesteld op ten laatste 1 januari 2011. Op 17 juli 2009 werd het gesplitste wetsontwerp verzonden naar de Commissie Justitie van de Senaat6 - verplicht bicameraal. Het wetsontwerp7 werd geëvoceerd op dezelfde datum. Het einde van de evocatieperiode werd vastgesteld op 10 december 2009.
6 4-1410 (art. 77) 7 Stuk nr. 4-1411 (art. 78) 8 Wetsvoorstel van mevrouw Marie-Hélène Crombé-Berton, stuk 4-1162.
Er werden een aantal wijzigingen aangebracht aan het ingediende wetsontwerp. Zo waren er veel taalkundige of louter technische aanpassingen. Daarnaast waren er ook inhoudelijke wijzigingen. De mogelijkheid om 4x per jaar een soort kansspel te organiseren werd versoepeld. Voorts werd het volgende benadrukt: · de indexering van de bijdragen voor kansspelen moet door de koning gebeuren · de commissieleden mogen geen lid van het secretariaat van de Kansspelcommissie zijn · de mondelinge sanctieprocedure werd aangepast · de vergunninghouder F1 (inrichter) moet de retributies betalen voor de F2 (aannemer) · de vergunningen C/F2 moeten geen waarborg betalen maar een retributie voor de volledige duur van de vergunning (5/3 jaar) · de vergunninghouders moeten over een advies beschikken waaruit blijkt dat aan vaststaande en onbetwiste belastingschulden werd voldaan · de onderlinge weddenschappen op hippodrooms buiten een kansspelinrichting klasse IV moeten binnen de omheining van de renbaan plaatsvinden (ook de buitenlandse) · de dagbladhandels mogen geen wedkantoren worden · de Koning moet nadere regels aanduiden betreffende de informatie ten behoeve van de spelers over de wettigheid van de kansspelen via informatiemaatschappij-instrumenten · de Kansspelcommissie zal een lijst bijhouden van de afgeleverde aanvullende vergunningen die kan worden opgevraagd door eenieder die daarom verzoekt · de bestaande aanbieders van weddenschappen kunnen hun dossier nog corrigeren binnen de door de Kansspelcommissie bepaalde termijn · artikel 1966 B.W. wordt gewijzigd waardoor een rechtszaak over speelschulden mogelijk is als deze betrekking heeft op de legale kansspelmarkt.
Op 19 november vond de plenaire bespreking van de wetsontwerpen plaats in de Senaat. De belangrijkste wijzigingen waren technische aanpassingen op advies van de juridische dienst van de Senaat. Inhoudelijke aanpassingen waren de wijziging van de aanname van de weddenschappen op Belgische paardenrennen “door de dagbladhandelaars” en ”de onderlinge weddenschappen op paardenrennen bij wijze van nevenactiviteit door de dagbladhandelaars”. De dagbladhandelaars moeten over een vergunning F2 beschikken (art. 43/4, §5, KSW). Daarnaast werd verduidelijkt dat de mededeling en het uithangen van het reglement van de weddenschappen een voorwaarde is tot het verkrijgen van een vergunning F1 en F2 (art. 43/5; 3, KSW). De Kamer bracht geen amendementen meer aan dus werden de wetsontwerpen op 4 december 2009 definitief goedgekeurd. Ten gevolge van deze stemming vervalt het wetsvoorstel houdende diverse wijzigingen inzake kansspelen8. Tenslotte vatte in 2009 de Senaatscommissie Binnenlandse Zaken de bespreking aan van het wetsvoorstel van 20 februari 2009 tot organisatie van een betere controle op omkoping en weddenschappen op (voetbal)wedstrijden, ingediend door de heer Roland Duchatelet (S. 4-1191). Het wetsvoorstel beoogt de aanpassing van de kansspelwet en de oprichting van een voetbalcel (Cel ter bestrijding van fraude bij voetbal) binnen de Directie van de bestrijding van de economische en financiële criminaliteit (DJF) van de federale gerechtelijke politie. De bedoeling van het wetsvoorstel is elke weddenschap op sportwedstrijden aan een vergunningsplicht te onderwerpen en een structuur op te zetten die daadkrachtig optreedt in gevallen van omkoping.
13
2 14
2.2. Europese ontwikkelingen De houding t.a.v. kansspelen van de Europese instellingen zoals de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad blijft onduidelijk. Enerzijds liet elk van deze instanties zich in het verleden in met de kansspelproblematiek, anderzijds is er vandaag nog steeds geen verdrag, verordening of richtlijn inzake kansspelen. Er is dus geen harmonisatie van de kansspelen in Europa. Bijgevolg is geen duidelijke lijn te trekken in de verschillende optredens van de Lidstaten. De krijtlijnen op Europees vlak worden momenteel uitgezet door het Hof van Justitie. Toch beweegt één en ander. Op 17 februari 2009 werd een verslag gemaakt over de integriteit van online gokken door mevrouw C. Schaldemose, Commissie Interne Markt en Consumentenbescherming. Hierin zijn enkele belangrijke punten opgenomen die parallel lopen met het wijdverbreide gedachtegoed van de eerder besproken like-minded countries. Een belangrijk punt is dat het aanbieden van gokspelen moet worden beschouwd als een economische activiteit van een zeer bijzondere aard. Het rapport ondersteunt het werk dat onder het Franse Voorzitterschap van de Raad is opgestart en onderstreept dat aanbieders van online kansspelen de wetgeving van de Lidstaten waar zij hun diensten leveren en waar de consument woont moeten naleven. Daarnaast wordt het belang benadrukt van de verblijfplaats van de consument voor de Lidstaten om de gokdiensten die op het grondgebied van de consument worden aangeboden effectief te kunnen controleren, begrenzen en onder toezicht te kunnen houden. In 2009 handhaafde Commissaris voor Interne Markt Mc. Greevy de politiek van inbreukprocedures tegen lidstaten die kansspelen trachten te controleren en reguleren. België heeft hiermee nog niet te maken maar kreeg een schriftelijke vraag omtrent de verenigbaarheid van de nationale wetgeving betreffende de grensoverschrijdende verrichting van sport sponsorschap en de overeenkomsten met de bepalingen van het vrij verkeer van diensten (artikel 49 EG). In 2010 zal
een nieuwe commissaris worden aangesteld. Na het Liga de Portuguese-arrest (zie verder) wordt verwacht dat het onaantastbaar vrij verkeer van diensten, i.c. vrij verkeer van kansspelen, niet zal kunnen worden aangehouden. Uit het voorgaande volgt dat er nog geen sprake is van enige harmonisatie op Europees vlak, waardoor de Lidstaten de mogelijkheid hebben specifieke regelingen uit te vaardigen. Kans- en gokspelen zijn uitgesloten van de richtlijn 2000/31/EG (richtlijn Economische Handel), Dienstenrichtlijn (06/123/EG), Televisie Zonder Grenzen Richtlijn (89/552/EG). Er is wel een toepassing van richtlijn 98/38 over de technische voorschriften in het algemeen. Het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap dd. 25.03.1957 stelt het vrij verkeer van goederen en diensten en de vrije vestiging voorop. Kansspelen vormen een economische activiteit in de zin van artikel 2 EG, zij worden als diensten beschouwd. Ze bestaan uit het tegen vergoeding verstrekken van een bepaalde dienst, namelijk het bieden van uitzicht op een geldwinst. De schadelijke gevolgen van gokken zorgen er samen met de morele, religieuze en culturele aspecten voor dat kansspelen niet te vergelijken zijn met andere diensten. Dit is op constante wijze erkend in de Rechtspraak van het Hof (zie Schindler, Placanica, …). Een fragmentaire maar niet onbelangrijke regeling, is de zesde Richtlijn in verband met BTW waarbij in 2012 de taxatie op diensten als kansspelen dient betaald te worden in het land van de consument. Bij gebrek aan harmonisatie zijn de Lidstaten vrij om hun beleidsdoelstellingen op het gebied van kansspelen (vooral via internet) te bepalen en het gewenste beschermingsniveau nauwkeurig te omlijnen. Deze beleidsdoeleinden, inzonderheid bij het aanbieden van kansspelen via het internet, zijn gerechtvaardigd om fraude en criminaliteit te bestrijden. Het principe van de wederzijdse erkenning kan niet gelden in de kansspelsector. Door een grensoverschrijdend aanbod toe te laten zonder de mogelijkheid voor de Lidstaat van dienstverrichting om aanvullende nationale voorwaarden op te leggen aan de operator, wordt de graad van bescherming van de consument aangetast,
9
Antwoord Belgische staat dd. 26.08.2008 op prejudiciële vraag C 203/08 (sporting exchange).
alsook de maatregelen tegen fraude en criminaliteit die de Lidstaat op zijn eigen grondgebied wenst te hanteren. De Lidstaat op wiens grondgebied het kansspel wordt aangeboden, kan eigen nationale aanvullende voorwaarden (in de vorm van een nationale vergunning) opleggen aan een operator met een vergunning naar buitenlands recht om zo het gewenste niveau van consumentenbescherming op het eigen grondgebied te waarborgen9. Het Santa Casa-arrest geeft enkel aan dat redenen van fraude en criminaliteit geschikt zijn om af te wijken van een principieel vrij verkeer van diensten. Het arrest spreekt zich niet uit over andere maatregelen ter bescherming van de spelers. Het is dus een technisch acceptatie om een correct verloop van het kansspel te waarborgen. Over meer morele redenen ter bescherming van de spelers wordt in dit arrest geen uitspraak gedaan. Voor de like-minded countries die gezien het vacuüm in het communautair recht een kansspelbeleid per Lidstaat vooropstellen (zeker in cross-boarding gaming) is het Santa Casa-arrest een opsteker. De tegenstanders (VK, Malta, …) minimaliseren het arrest echter. In elk geval is het Santa Casa arrest een duidelijke boodschap tegen de ongebreidelde exploitatie van kansspelen via het internet zonder dat Lidstaten eenzelfde controle kunnen organiseren als voor hun uitgewerkte landbased model. In het Santa Casa arrest ging het om een bestaande (land-based) monopolitiepositie inzake kansspelen die men eveneens wenste te handhaven voor de kansspelen in het land aangeboden via internet. De essentie van deze zaak draait rond de Europese premisse van vrij verkeer van diensten, artikel 49 EG waarbij kansspelen worden beschouwd als diensten, en het recht van de Lidstaat om zijn eigen kansspelbeleid te organiseren en het aanbod van kansspelen te beperken. Tot op heden werd door Europa de vrijheid van diensten vooropgesteld, maar hier kan van worden afgeweken door de Lidstaat om dwingende redenen van algemeen belang (openbare orde, consumentenbescherming, het tegengaan van illegaliteit en criminaliteit en de bestrijding van gokverslaving). De jurisprudentie gaf tot op heden aanleiding tot interpretatie. In voorliggend geval gaat de Portugese overheid in tegen het buitenlands aanbod van online weddenschap-
pen. Er moet wel worden verwezen naar het Arrest Schindler e.a. waar loterijen, weddenschappen en kansspelen senso stricto worden gezien als kansspelen. Dit alles maakt dat er een evolutie zit in de aanpak van kansspelen op Europees niveau. Het lijkt dan ook noodzakelijk dat België zich gaat voorbereiden op een Europees regelgevend kader volgens het subsidiariteitprincipe.
15
3
SITUATIE VAN DE BELGISCHE K ANSSPELWERELD
3.1 Vergunningen A
3.1.1 Toezicht op de financiële operaties
Op 31 december 2009 stonden er in de 9 Belgische casino’s samen 1.238 toestellen, een verhoging van 106 machines in vergelijking met 31 december 2008.
Als gevolg van de overdracht van bevoegdheden inzake de belasting op spelen en weddenschappen naar de Waalse Gemeenschap moesten er voor 1 januari 2010 diverse maatregelen getroffen worden om de controle van de financiële transacties in de casino’s te garanderen. In deze hervorming die kadert binnen de financieringswet van de Gemeenschappen en Gewesten wordt voorzien dat de permanente aanwezigheid van ambtenaren van de FOD Financiën in de casino’s wordt afgeschaft.
Sinds mei 2009 kan in het casino van Namen ook het spel “Mini Punto Banco” gespeeld worden. Het is na het casino van Brussel het tweede casino waar dit spel aangeboden wordt. Er werd een vergunning aangevraagd voor de exploitatie van Backgammon. De Koninklijke Besluiten moeten dus worden aangepast. Artikel 59 van de wet van 7 mei 1999 bepaalt dat aan de kansspelen enkel mag worden deelgenomen met contant betaalde speelpenningen en -fiches, die eigen zijn aan de spelinrichting en uitsluitend binnen haar muren door haar personeel worden uitgereikt, of met muntstukken. Het gebruik van cheques wordt niet aanvaard door de Kansspelcommissie omdat dit een vorm van kredietverlening betreft. Bij de controle werd zoals gebruikelijk in het bijzonder aandacht besteed aan diverse punten: de inschrijving van de klanten in het register, de controle ervan in de EPIS-databank en de procedure die gevolgd wordt wanneer de verbinding met EPIS tijdelijk niet beschikbaar is, de ontvangst van de FTP bestanden die vaak met vertraging verstuurd worden of die niet conform zijn met de bepalingen van het protocol.
16
De nota aangaande de vraag tot bijdragen werd bijgewerkt. De jaarlijkse bijdrage voor werkings-, personeels- en installatiekosten van de Kansspelencommissie die de houders van een vergunning A moeten betalen, zal berekend worden op basis van de sokkelmachines.
Het protocol inzake de regels van toezicht en controle op de kansspelen in de kansspelinrichtingen klasse I door middel van een passend informaticasysteem werden aangepast (versie 9 van 7 oktober 2009). De aanpassingen hebben betrekking op: · de bewaring van de beelden gedurende acht in plaats van vier weken; · de elektronische registratie van de exacte inhoud (hoeveelheid en waarde) vanaf 1 januari 2010, van de individuele kassa’s bij aanvang en sluiting van de tafels, inclusief de aanvullingen, evenals de openings- en sluitingsuren van de tafels, bevestigd door een “compliance officer” (de tijdelijke afdruk vervalt); · de kwaliteitsnormen van de beelden van de bewakingscamera’s werden verscherpt; · de geluidsopnames geïntegreerd in de telkamers Het gebruik van jetons voorzien van elektronische chips met RFID (Radio Frequency Identification) technologie werd overwogen. Er werden in samenwerking met een bedrijf tests uitgevoerd, maar die waren niet bevredigend. Momenteel blijkt het voorbarig om alle financiële transacties binnen de casino’s te informatiseren.
10 Zie artikel 20 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, B.S. 30 december 1999.
3.1.2 Poker Toernooien Het door de casino’s van Namen en Spa georganiseerde “Belgisch Pokerkampioenschap” telde dit jaar 817 deelnemers. Aan de finale die tussen 21 en 29 november 2009 in het casino van Namen plaatsvond namen 81 spelers deel, het prijzengeld (“price money”) bedroeg €1.138.877. De gewonnen bedragen/ loten werden als volgt verdeeld: €256.082 voor de 1e, €190.122 voor de 2e, €167.089 voor de 3e enzovoorts. De 81e won een bedrag van €2.050. De casino’s van Dinant, Chaudfontaine, Oostende en Knokke, in handen van de Franse groep Partouche, organiseerden voor het eerst een toernooi. Dit lokte een 300-tal deelnemers en 66 finalisten voor een prijzenpot van €62.700. De gewonnen bedragen/loten werden als volgt verdeeld: €9.000 voor de winnaar en €8.950 voor de tweede tot de zevende. Tafelspelen De variante van poker, Omaha Poker, wordt aangeboden in twee casino’s: het casino van Brussel en het casino van Namen. Varianten van het spel Texas Hold’em Poker werden ook toegelaten (cagnotte bad beat). Ook “Sit&Go” werd in 2009 door alle casino’s in België aangeboden. Pokermachines Het Koninklijk besluit van 11 juni 2009 tot wijziging van verscheidene bepalingen betreffende kansspelen waarvan de exploitatie is toegelaten in de kansspelinrichtingen klasse I laat voortaan de
exploitatie van interactief poker via automaten voor meerdere spelers toe in casino’s. Hierbij is het mogelijk om met maximum 10 spelers te spelen. De spelregels moeten vergelijkbaar zijn met die van poker. De inzet bij dit spel kan enkel gebeuren door het gebruik van een individuele en persoonlijke “spelerskaart” zodat het gemiddelde verlies per uur beperkt blijft. De machine moet het onmogelijk maken dat spelers die de aanvaardbare limiet overschreden nog kunnen spelen. Voor dit spel is het minimum herverdelingsgehalte van 84% dat geldig is voor speelautomaten niet van toepassing. Nieuwe wettelijke bepalingen Poker als kansspel, aangeboden als toernooi of als cash game, kon voor de goedkeuring van de nieuwe wet enkel georganiseerd worden in de 9 casino’s van België. Een pokertoernooi waarbij de inzet hoger lag dan €0,22 of waarbij het prijzengeld meer dan €6,20 bedroeg, werd dus beschouwd als een illegaal kansspel. De uitzonderingen voorzien in artikel 3.3 van de nieuwe wet biedt de organisatoren de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden pokertoernooien te organiseren.
3.1.3 Witwassen van geld Voor de toepassing van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, treedt de Kansspelcommissie op als controlerende en toezichthoudende instantie10. Tijdens de controles, uitgevoerd op regelmatige tijdstippen in de 9 Belgische casino’s, gaat de Kansspelcommissie dan ook na of de bepalingen ter bestrijding van het witwassen van geld worden nageleefd.
In het licht van de bijkomende verantwoordelijkheden voor de “compliance officer” of witwasverantwoordelijke in de casino’s naar aanleiding van de overname door het Waalse Gewest van de belastingen op spelen en weddenschappen vanaf 1 januari 2010, vond er in 2009 een vergadering plaats tussen de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) en de Kansspelcommissie, waarbij men de witwasbestrijding in de Belgische casino’s evalueerde. Hieruit blijkt het CFI regelmatig en op gestructureerde wijze de meldingen op basis van objectieve criteria ontvangt. Meldingen op basis van subjectieve criteria daarentegen zijn zeer schaars tot onbestaande. De casino’s van hun kant beklagen zich opnieuw over het feit dat enkele goede klanten een erg diepgaand politieonderzoek hebben moeten ondergaan. Grosso modo liggen de verplichtingen uit de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme op drie vlakken. 1. de registratie en bewaring van gegevens 2. de procedures voor interne controle, informatieverstrekking en centralisatie 3. speciale opleidingsprogramma’s voor de “compliance officer” Omwille van het wettelijke kader van de kansspelwetgeving is er per definitie voldaan aan de verplichtingen inzake registratie en bewaring van gegevens. Wat betreft punt 2 en 3 werd in augustus 2009 tijdens een vergadering met de casino’s aan de vergunninghouders A een overzicht gevraagd van de actuele situatie binnen elk casino.
17
3
In 2010 zal deze geactualiseerde informatie tijdens de controles in de casino’s getoetst worden aan de werkelijkheid. Een nieuwe evaluatie door het CFI en de Kansspelcommissie zal volgen, waarbij de eventuele nood aan een externe vorming van de witwasverantwoordelijken via het CFI en/of de Kansspelcommissie zal worden bepaald.
Beslissingen van de KSC voor de vergunningsaanvragen B Weigering van de vergunning
1000
Intrekking van de vergunning
Stopzetting na toekenning van de vergun
188
Ten slotte zijn er in 2009 9 aangiftes van de casino’s aan de parketten overgemaakt door het CFI. De Procureur blijft de enige persoon die kan beslissen wat op basis van deze verklaringen verder moet gebeuren.
Stopzetting voor toekenning van de vergu 100
74
Toegekende en ingetrokken of stopgezette 44
70
Tenslotte moet gewezen worden op de besprekingen die einde 2009 in de Wetgevende Kamers werden gevoerd en die begin 2010 zullen leiden tot een wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme.
27
13
10
0
10
9
9 6 2
2
1
1
1
9
9 4
2
6 2
2
1
9 5
2 1
1
1
2
2
1
1
1
9 200
10
10 10
1
8
25
13
8
Toegekende actieve vergunning
1
200
Toegekende en ingetrokken of stopgezette vergunning
70 De grafiek hiernaast toont de evolutie van44de beslissingen van de Kansspelcommissie 36 wat betreft de aanvragen van vergunningen B sinds 2001. 27
2
1
7
Stopzetting voor toekenning van de vergunning
74
2
200
Stopzetting na toekenning van de vergunning
6
100
Intrekking van de vergunning
200
5
200
4
3
200
200
2
200
1
Weigering van de vergunning
1000
In 2009 heeft de Kansspelcommissie geen vergunning B toegekend, daar het wettelijke maximum van 180 speelautomatenhallen bereikt werd. In december 2009 zette ze wel één 188 vergunning B stop, waardoor ze in 2010 opnieuw een vergunning zal toekennen.
9 5
2
1
200
Beslissingen van de KSC voor de vergunningsaanvragen B 3.2.1 Actieve vergunningen
0
10
10 8
2
10
25
4
3.2 Vergunningen B
18
Toegekende actieve vergunning
36
9
8
200
200
7
6
200
200
5
200
4
3
200
200
2
1
200
200
11 Wet 10 januari 2010 tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen, B.S. 1 februari 2010.
3.2.2 Wachtlijst In de loop van 2009 werd er één nieuw dossier toegevoegd aan de wachtlijst. Omwille van de hieronder besproken nieuwe verhuisregeling werden er echter ook vijf dossiers van de wachtlijst geschrapt. Eind 2009 stonden nog 27 dossiers op de wachtlijst.
3.2.3 Nieuwe verhuisregeling Vanaf 1 januari 2009 trad de gewijzigde verhuisregeling in werking, waardoor vergunninghouders B, mits goedkeuring van de Kansspelcommissie, voortaan ook kunnen verhuizen naar een plaats buiten de gemeente waar de vergunde kansspelinrichting gelegen is. De goedkeuring tot verhuis staat in geen geval gelijk aan de toekenning van een nieuwe vergunning maar betreft louter een wijziging van één van de modaliteiten van de vergunning, met name de plaats van uitbating. Opdat een verhuisaanvraag de goedkeuring van de Kansspelcommissie kan verkrijgen, dient bij de behandeling van een verhuisdossier te worden nagegaan of aan alle voorwaarden vermeld in de artikel 36 en 37 van de kansspelwet van 7 mei 1999 is voldaan. Net zoals bij een vergunningsaanvraag, vormt bij de goedkeuring van een verhuisaanvraag het voorafgaandelijk met de “nieuwe” gemeente gesloten convenant een conditio sine qua non. In de loop van 2009 keurde de Kansspelcommissie in totaal 12
verhuisaanvragen goed. In vijf gevallen verhuisde men naar een plaats van een vergunningsaanvraag op de wachtlijst.
3.2.4 Gewijzigde kansspelwet Een belangrijke wijziging betreffende de vergunningen B in de gewijzigde kansspelwet11 is het gewijzigde artikel 37 punt 5. “Om houder van een vergunning B te kunnen blijven, moet de aanvrager niet alleen blijven voldoen aan de voorwaarden opgesomd in artikel 36, maar tevens: 5. de kansspelen of kansspelinrichtingen waarvoor een vergunning is verleend daadwerkelijk exploiteren in de zin van artikel 2, 2° van deze wet.” De controlecel van de Kansspelcommissie stelde in de loop van 2009 nogmaals vast dat er een aantal slapende vergunningen in België aanwezig zijn die niet echt worden uitgebaat. Deze vergunningen zullen na de inwerkingtreding van dit artikel op korte termijn geactiveerd moeten worden opdat de vergunninghouder geen administratieve sanctie kan oplopen.
Indien de fusie of de splitsing de onmiddellijke ontbinding van de vennootschapvergunninghouder impliceert en dus het definitieve einde van de rechtspersoonvergunninghouder teweegbrengt zal deze constructie om een overdracht te verhullen van een vergunning, concessiecontract of convenant niet goedgekeurd worden door de Kansspelcommissie. Het gaat hier over een correcte toepassing van de wet die het vermelde op pagina 44 van het jaarrapport 2006 opheft. Voorbeeld: Vennootschap A bezit 4 vergunningen Vennootschap B staat op de wachtlijst met een geldig convenant. Vennootschap A wenst zijn kansspelinrichting op te geven en te verhuizen naar de locatie B via een fusie door opslorping van B. In dat geval komt de vennootschap B in de vennootschap A terecht, inclusief het convenant op naam van B. Aangezien bij de verhuis de voorwaarden zoals bij een vergunningsaanvraag worden onderzocht, is er in dit geval echter geen geldig convenant op naam van A.
3.2.5 Fusie - Splitsing van vennootschappen De Kansspelcommissie bevestigde dat een vergunning niet overdraagbaar is en dat juridische constructies opgezet om een overdracht te verhullen niet toegelaten zijn. In dat geval zijn splitsingen en fusies niet toegelaten. Artikel 26 van de kansspelwet is duidelijk, behoeft geen verdere uitleg en wordt algemeen geformuleerd. Het artikel is dan ook van strikte interpretatie. Geen enkele uitzondering hierop wordt voorzien. Artikel 63 van de wet van 7 mei 1999 voorziet strafrechtelijke sancties hierop.
A zal dus moeten vragen aan de gemeente om het convenant aan te passen en op naam van A te zetten. 19
3
3.3 Vergunningen C
3.3.2 Loket
3.3.1 Algemene situatie
Ook de procedure via het loket was in 2009 opnieuw een groot succes. Eind 2008 werd deze procedure geëvalueerd en aangepast. In 2009 is gebleken dat deze aanpassingen succesvol zijn.
De behandeling van de dossiers C verliep in 2009 heel vlot. Het secretariaat behandelde alle nieuwe aanvragen voor vergunningen binnen een redelijke termijn. Aanvragen die per post werden ontvangen en meteen aan alle voorwaarden voldeden, werden de eerstvolgende commissievergadering goedgekeurd. Bij onvolledige aanvragen contacteerde het secretariaat de aanvrager van de kansspelen om het dossier zo snel mogelijk te vervolledigen.
Voor onvolledige aanvragen werd op de dag van het loket het overschrijvingsformulier van de waarborg meegegeven, waardoor die betaling sneller kon plaatsvinden. De meerderheid van deze aanvragen werd vervolledigd in de periode tussen de dag van het loket en de eerstvolgende zitting van de Kansspelcommissie, waardoor deze aanvragen eveneens heel vlot afgehandeld werden.
Onderstaande grafiek toont de evolutie van de beslissingen van de Kansspelcommissie wat betreft de aanvragen van vergunningen C sinds 2001.
Beslissingen van de KSC voor de vergunningsaanvragen C Geschorste vergunningen
10000
3691 1614
1000
1593
132
2433 1220 2208 568 130
100
510 366 338
131
2327 1006 402 268 203
87
2828 2245 2196
232
261
67
2229
116 79 73
1619 171 126 66 51
20
10 3
6
2170
1135
Weigering van de vergunning
199
Intrekking van de vergunning
145 99
Stopzetting na toekenning van de vergunning
35
5
Stopzetting voor toekenning van de vergunning
41 25 22
13 3
9 200
8
200
200 7
1
6
5 200
4
200
3
200
2 200
1 200
0
200
1
Niet hernieuwde vergunningen 1203
404
299
2455
3109
Toegekende en ingetrokken of stopgezette vergunning Toegekende en actieve vergunning
Sinds 2009 kunnen ook heropeningen van dossiers C via de procedure van het loket worden afgehandeld. Hier werd elke maand veelvuldig gebruik van gemaakt. Indien voor deze dossiers nog bijdragen waren verschuldigd werden deze eveneens op de dag van het loket vereffend. Voor elk dossier dat werd ingediend via het loket moesten de documenten vooraf aan de Kansspelcommissie overgemaakt worden. Sinds 2009 kan dit ook via specifiek daartoe gecreëerde e-mailadressen, waar dit voorheen enkel per fax mogelijk was. Vanaf september 2009 worden alle aanvragen vooraf via het internet ingevoerd. Dit versnelt de behandeling van de dossiers voor het secretariaat aanzienlijk. Het is sindsdien ook niet langer nodig het bewijs van goed gedrag en zeden van de aanvrager of van de zaakvoerders/bestuurders bij te voegen. Het secretariaat kan deze documenten immers zelf aanvragen, behalve voor personen die in het buitenland gedomicilieerd zijn. Deze maatregel sluit aan bij de tendens naar administratieve vereenvoudiging bij de overheid. Heel wat aanvragers maken echter nog geen gebruik van deze mogelijkheid, hoewel het aanvragen van een bewijs van goed zedelijk gedrag bij de gemeente vaak tijdrovend en betalend is. Het loket is in het leven geroepen om aanvragen voor een vergunning C die onmiddellijk volledig in orde zijn vlotter af te handelen. Het loket wordt echter nog al te vaak misbruikt in een poging onvolledige dossiers sneller af te handelen. Dit speelt uiteindelijk in het nadeel van de aanvragers, aangezien het secretariaat wordt verplicht het tijdstip waarop de aanvragen moeten
ingediend zijn, te vervroegen omwille van het grote aantal, vaak onvolledige, dossiers.
3.3.3 Advies van de burgemeester In 2009 hebben opnieuw heel wat steden en gemeenten gevraagd het advies van de burgemeester af te wachten alvorens over te gaan tot toekenning van de vergunning C. De Kansspelcommissie is tevreden over deze toenemende betrokkenheid van de steden en gemeenten bij het kansspelgebeuren. De lijst van de gemeenten waar het advies van de burgemeester verplicht blijft wordt als bijlage toegevoegd.
3.3.4 Administratie De kansspelwet stelt het „genieten van de politieke en burgerlijke rechten” als een voorwaarde om een vergunning te kunnen verkrijgen. Artikel 2 van de wet van 14 april 2009 houdende verscheidene wijzigingen inzake verkiezingen voegt de ontzetting uit het kiesrecht toe aan artikel 31 van het Strafwetboek. Sinds de inwerkingtreding van deze wet op 15 april 2009 beschouwt de Kansspelcommissie het kiesrecht dan ook als een politiek recht. Aanvragers die ontzet zijn uit het kiesrecht komen dus niet langer in aanmerking voor een vergunning. Het secretariaat heeft in 2009 vastgesteld dat steeds meer aanvragen worden ingediend door personen die nog geen drie volledige jaren in België verblijven, voornamelijk afkomstig uit Oost-Europa. Gelet op de jurisprudentie van de Kansspel-
commissie waarbij personen die een veroordeling tot een gevangenisstraf van zes maanden of meer hebben opgelopen gedurende de laatste drie jaren geen vergunning kunnen krijgen, is steeds een bewijs van goed zedelijk gedrag vereist dat de laatste drie jaren dekt. Voor personen die nog geen volledige drie jaren in België verblijven, betekent dit dat zij een bewijs dienen voor te leggen afgeleverd door de overheid in hun vorige verblijfplaats. In 2009 werkte het secretariaat de achterstand inzake terugbetalingen van de waarborgen na stopzetting van de vergunningen C nagenoeg volledig weg. In dossiers waar de borgsteller niet reageerde op de briefwisseling, heeft het secretariaat frequent gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de nog verschuldigde bijdragen af te houden van de waarborg en het resterende gedeelte van die waarborg te blokkeren. In deze dossiers nam het secretariaat geen enkel initiatief meer om het resterende gedeelte van de waarborg terug te betalen. Een borgsteller die alsnog zijn geld wenst te recupereren, dient zelf het secretariaat te contacteren.
21
3
3.4 VERGUNNINGEN D 3.4.1 Algemene situatie Sinds 2002 kan een vergunning D worden aangevraagd. Deze vergunning is vereist om tijdens de openingsuren in speelautomatenhallen of casino’s te werken. Het personeel van vergunninghouders A en B valt dus onder een dergelijke vergunning. Op 31 december 2009 waren in totaal 4.913 vergunningen toegekend, waarvan 401 in 2009.
Onderstaande tabel biedt een overzicht van alle D-dossiers die de Kansspelcommissie tot 31 december 2009 heeft behandeld.
Totaal aantal behandelde D dossiers tot 31 december 2009 2002 Stopzetting voor toekenning
2003
2
2004
2006
2007
2008
2009
Totaal
19
63
36
54
175
68
174
381
470
165
1258
43
43
21
250
154
526
134
246
285
672
1
0
0
36
228
460
695
695
1
Stopzetting na toekenning Intrekking van de vergunning
15
Weigering van de vergunning
2005
5
2
Niet ontvankelijke dossiers
35
In behandeling
22
Toekenning van de vergunning
886
530
682
436
831
738
409
401
4913
Totaal
888
535
700
547
1102
1566
1871
1754
8275
3.4.2 Statistische analyses
3.4.3 Tweede opleiding van het personeel
In de loop van het jaar 2009 is het totaal aantal behandelde dossiers lichtjes gedaald. Er werden in 2009 6 basisopleidingen georganiseerd, voor een totaal van 401 deelnemers.
De eerste opleidingen voor het personeel van kansspelinrichtingen klasse I en II vonden plaats in 2003. De wetgeving bepaalt dat na 5 jaar een nieuwe opleiding moet plaatsvinden. In de loop van 2009 werden drie opleidingen opgestart voor een totaal van 238 deelnemers.
Gedurende 2009 ontving de Kansspelcommissie niet minder dan 898 nieuwe aanvragen.
Tijdens de opleiding werden verschillende thema’s aangesneden, zoals de ontwikkeling van de wetgeving, de strafprocedures, poker of de agressiebeheersing van de klanten.
Verdeling van de vergunningsaanvragen ingediend tot eind 2009 8,4
8,1 6,4
15,2
2,1 0,4
Stopzetting voor toekenning Stopzetting na toekenning Intrekken van de vergunning Weigering van de vergunning Niet-ontvankelijke dossiers In behandeling Toekenning van de vergunning
59,4
23
3
3.5 Vergunningen E Eind 2009 waren 188 vergunningen E actief. Hiervan waren 9 vergunningen toegekend aan buitenlandse ondernemingen. Uit een vergelijking met de situatie eind 2008 blijkt dat 5 nieuwe vergunningen E werden toegekend, waarvan 2 vergunningen voor fabrikanten van kansspelen. 6 vergunningen E werden stopgezet, waaronder 3 fabrikanten. 1 vergunninghouder veranderde in de loop van 2009 zijn activiteiten door niet langer diensten te leveren die betrekking hebben op de fabricatie van kansspelen, maar wel op de terbeschikkingstelling van kansspelen. Op 31 december 2009 is 1 aanvraag voor een vergunning E nog in
behandeling. 1 leverancier van kansspelen veranderde zijn onderneming van een eenmanszaak in een vennootschap.
Onderstaande grafiek toont de evolutie van de beslissingen van de Kansspelcommissie wat betreft de aanvragen van vergunningen E sinds 2001.
Beslissingen van de KSC voor de vergunningsaanvragen E Niet ontvankelijk
1000
Weigering van de vergunning Intrekking van de vergunning 176
Stopzetting na toekenning van de vergunning
100
Stopzetting voor toekenning van de vergunning Toegekende en ingetrokken of stopgezette vergunning
38 30 12
20
10
10
14
2
1
2
1
7
200
6
200
5 200
4 200
3
200
2 200
1
2
1
1 200
5
4
2
0
6
5
9 200
2
8
8 200
4 3
3
10
9
8 5
24
Toegekende actieve vergunning
14
13
10
12 Artikel 2, 5°, 6° en 7° van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers. 13 Artikel 25 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers. 14 Zie hoofdstuk 3.1.8 voor wat betreft de exploitatie van kansspelen via internet.
3.6 Belspelen Koninklijk besluit van 12 mei 2009 houdende de voorwaarden waaraan spelen die aangeboden worden in het kader van televisieprogramma’s via nummerreeksen van het Belgische nummerplan en die een totaalprogramma inhouden, dienen te voldoen. In 2009 bleek dat er nood was aan een wijziging van het koninklijk besluit van 10 oktober 2006 om aan de bestaande hiaten en klachten tegemoet te komen. Aangezien op hetzelfde moment de aanzet was genomen tot een grondige wijziging van de bestaande Kansspelwet, werd tevens rekening gehouden met een opname van de belspelen in dit voorstel tot wijziging van de Kansspelwet. Om een beter zicht te hebben op de bestaande problematiek teneinde dit soort kansspelen in te bedden in de nieuwe Kansspelwet, werd op 12 mei 2009 - in afwachting van de wijziging van de Kansspelwet - een gewijzigd koninklijk besluit uitgevaardigd. De Kansspelcommissie evalueerde de werking van het koninklijk besluit en de belspelen in 2009 om op basis daarvan deze spelen eventueel in de nieuwe Kansspelwet op te nemen. Het koninklijk besluit van 12 mei 2009 trad in werking op 29 augustus 2009, drie maanden na haar bekendmaking. De belangrijkste wijzigingen zijn: · de spelaanbieder dient op regelmatige basis educatieve spots uit te zenden die verband houden met verantwoord of problematisch spelgedrag; · er worden twee nieuwe begrippen ingevoerd: minimaal uitbetalingbedrag:
het bedrag dat minimaal dient te worden uitgekeerd in de vorm van winst voor de deelnemer doorschakelingsgemiddelde: het gemiddeld aantal oproepen per tijdseenheid dat dient te worden doorgeschakeld naar de studio om een antwoord te formuleren · de operator is voortaan verantwoordelijk voor het gratis informeren van de volumebellers wanneer deze meer dan €50 per etmaal hebben gespendeerd aan de prefix ‘spelinhoud’. Bij elke vijfde overschrijding zal de volumebeller een brief ontvangen. De resultaten met betrekking tot deze volumebellers dienen maandelijks aan de Kansspelcommissie te worden overgemaakt. · de Kansspelcommissie evalueert voortaan jaarlijks de toepassing van de voorwaarden van het koninklijk besluit en zij zal haar bevindingen hieromtrent in een rapport opnemen dat ter beschikking wordt gesteld van alle Ministers die belast zijn met de uitvoering ervan.
3.7 Weddenschappen
Een weddenschap wordt gedefinieerd als een kansspel waarbij elke speler een inzet inbrengt en waarbij winst of verlies wordt opgeleverd die niet afhangt van een daad gesteld door de speler, maar van de verwezenlijking van een onzekere gebeurtenis die zich voordoet zonder tussenkomst van de spelers. Daarnaast onderscheidt de kansspelwet voortaan ook via duidelijke definities een onderlinge weddenschap van een weddenschap tegen notering12. De vernieuwde kansspelwet roept voor wat betreft de weddenschappen drie nieuwe vergunningen in het leven13: de vergunningen F1 en F2 en de aanvullende vergunning F1+. De vergunning F1 staat aan een weddenschapoperator voor hernieuwbare periodes van 9 jaar de exploitatie toe van de inrichting van weddenschappen. De vergunning F2 staat voor hernieuwbare periodes van drie jaar de aanneming van weddenschappen toe voor rekening van een vergunning F1 in een vaste of mobiele kansspelinrichtingen klasse IV, door een dagbladhandelaar of binnen de omheining van een renbaan. Tenslotte laat de aanvullende vergunning F1+ de exploitatie toe van de inrichting van weddenschappen via informatiemaatschappijinstrumenten14.
3.7.1 Algemene situatie De spelen betreffende de sportbeoefening en de weddenschappen die naar aanleiding ervan worden aangegaan, vormen door de recente wijziging van de kansspelwet niet langer een uitzondering op deze strafwet. Hierdoor worden de wet en haar uitvoeringsbesluiten in 2010 het nieuwe wettelijke en reglementaire kader van de weddenschappen.
De vergunninghouder F1 dient bij zijn vergunningsaanvraag een eenmalige en wettelijk verplichte waarborg te betalen, alsook een jaarlijkse bijdrage. De vergunninghouder F2 daarentegen dient geen waarborg te betalen en de bijdrage van de vergunninghouder F2 is verschuldigd door de houder van de vergunning F1 voor wiens rekening de weddenschappen worden aangenomen.
25
3
15 16 17 18 19 20 21 22
Zoals bijvoorbeeld wie wordt de volgende Miss België? Zie artikel 43/2 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers. Deze kunnen enkel worden ingericht door of mits toestemming van de organiserende renvereniging. Deze kunnen enkel worden ingericht door of mits toestemming van de organiserende renvereniging. Deze vorm van weddenschappen is een nieuwigheid ingevoegd door de gewijzigde kansspelwet. Deze kunnen enkel worden ingericht binnen de omheining van een renbaan met toestemming van de organiserende renvereniging. De aanneming van deze soort weddenschappen is voorbehouden aan de exploitanten van vaste kansspelinrichtingen klasse IV. De dagbladhandelaars mogen onderlinge weddenschappen op paardenwedrennen en weddenschappen op sportevenementen aannemen. Deze tweede uitzondering betreft de aanneming van onderlinge weddenschappen op paardenwedrennen.
3.7.2 Inrichting van weddenschappen De nieuwe artikelen 43/1 tot 43/7 vormen de nieuwe afdeling IV van de kansspelwet: “Weddenschappen en kansspelinrichtingen klasse IV”. De wet voorziet in drie soorten van weddenschappen: de weddenschappen op evenementen of gebeurtenissen15, de weddenschappen op sportevenementen en de weddenschappen op paardenwedrennen. Wat betreft de weddenschappen op paardenwedrennen16 worden volgende weddenschappen toegelaten: 1. onderlinge weddenschappen op paardenwedrennen die in België plaatsvinden17; 2. onderlinge weddenschappen op paardenwedrennen die in het buitenland plaatsvinden18; 3. weddenschappen tegen notering op paardenwedrennen die in België plaatsvinden19; 4. weddenschappen tegen notering op paardenwedrennen die in het buitenland plaatsvinden20; De Koning bepaalt het maximum aantal inrichters van weddenschappen en kan tevens voorzien in een procedure voor het behandelen van vergunningsaanvragen in overtal.
3.7.3 Kansspelinrichtingen klasse IV 26
De nieuwe kansspelinrichtingen klasse IV zijn plaatsen uitsluitend bestemd voor het aannemen van weddenschappen die overeenkomstig de wet zijn toegestaan voor rekening van een vergunninghouder F1. De wet maakt een onderscheid tussen de permanente inrichtingen of wedkantoren die een vaste kansspelinrichting klasse IV vormen en mobiele kansspelinrichtingen klasse IV of tijdelijke inrichtingen geëxploiteerd ter gelegenheid van een (sport)evenement.
Net zoals bij de overige kansspelinrichtingen dient het personeel in een kansspelinrichting klasse IV over een vergunning D te beschikken. Tijdens de vorming om die vergunning D te bekomen zal het personeel gewezen worden op verschillende wettelijke en reglementaire verplichtingen en op de problematiek van gokverslaving. De Koning bepaalt het maximum aantal vaste en mobiele kansspelinrichtingen klasse IV en de criteria die ertoe strekken een spreiding van deze inrichtingen te organiseren. De Koning kan tevens voorzien in een procedure voor het behandelen van vergunningsaanvragen in overtal. Buiten deze kansspelinrichtingen klasse IV kunnen ook weddenschappen worden aangenomen: 1. door de dagbladhandelaars bij wijze van nevenactiviteit21; 2. binnen de omheining van de renbaan22. De Koning bepaalt de nadere voorwaarden hiertoe. Een belangrijk gevolg hiervan is dat door de nieuwe wet de wedterminals in cafés definitief zullen verdwijnen. Alle weddenschappen waarvoor een inzet werd gedaan die het bedrag of de tegenwaarde bepaald bij Koninklijk besluit overschrijdt, dienen door de aannemer van de weddenschappen in een geïnformatiseerd systeem te worden geregistreerd.
3.7.4 Algemene bepalingen Zoals bij de overige vergunningen dienen de aanvragers en de vergunninghouders te beantwoorden aan een aantal wettelijke vereisten. Om een vergunning F1 of F2 te kunnen verkrijgen moet de aanvrager: 1. een Europese onderdaan of Europese rechtspersoon zijn; 2. aantonen dat hij het volle genot heeft van zijn burgerlijke
23 Ingeval van een rechtspersoon dienen de bestuurders of zaakvoerders dit aan te tonen. 24 Iedere wijziging van het reglement dient tevens aan de commissie medegedeeld te worden.
3. 4.
en politieke rechten en zich gedraagt op een wijze die beantwoordt aan de vereisten van de functie23; het reglement van de weddenschappen aan de Kansspelcommissie meedelen en zich ertoe verbinden dat een exemplaar ervan zal worden uitgehangen in iedere kansspelinrichting of plaats waar weddenschappen worden aangenomen24; een advies overleggen uitgaande van de Federale Overheidsdienst Financiën waaruit blijkt dat hij aan al zijn vaststaande en onbetwiste belastingsschulden heeft voldaan.
Daarnaast dient de aanvrager voor een vergunning F1 de lijst met de soort van ingerichte weddenschappen, het bewijs van zijn kredietwaardigheid en financiële draagkracht, het reglement van de weddenschappen en de lijst van de kansspelinrichtingen of plaatsen waar de weddenschappen worden aangenomen bij zijn vergunningsaanvraag te voegen.
4. 5.
verzekeren; de weddenschappen daadwerkelijk blijven inrichten of aannemen; alle wijzigingen verstrekken inzake de lijst van kansspelinrichtingen of plaatsen waar de weddenschappen worden aangenomen.
Ten slotte bepaalt de Koning: 1. de vorm van de vergunning F1 en F2; 2. de wijze waarop de aanvragen van een vergunning F1 en F2 moeten worden ingediend en onderzocht; 3. de verplichtingen waaraan vergunninghouder F1 en F2 moeten voldoen inzake beheer en boekhouding; 4. de werkingsregels van de weddenschappen; 5. de regels van toezicht op en controle van de weddenschappen eventueel door middel van gebruik van een passend informaticasysteem.
3.7.5 De uitvoeringsbesluiten Om een vergunningshouder F1 of F2 te kunnen blijven, moet hij niet alleen aan bovenstaande voorwaarden blijven voldoen, maar moet de vergunninghouder tevens: 1. op ondubbelzinnige wijze geïdentificeerd kunnen worden; 2. de Kansspelcommissie de mogelijkheid bieden om alle andere natuurlijke personen die op enigerlei wijze deelnemen aan de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV of een plaats waar weddenschappen worden aangenomen, te allen tijde te identificeren; 3. alle inlichtingen verstrekken teneinde de transparantie van de exploitatie en de identiteit van de aandeelhouders te
Ter uitvoering van de nieuwe wettelijke regeling inzake de weddenschappen, zijn er in 2009 door de Kansspelcommissie 11 adviezen van Koninklijke besluiten geredigeerd. De projecten van besluiten werden aan de sector voorgesteld tijdens een infovergadering ten kantore van de Kansspelcommissie.
3.8 Internet In 2009 werd de basis gelegd voor een wetgeving inzake kansspelen op internet. Een studie van de Nationale Loterij bracht de
Belgische internetmarkt in beeld. Die bestaat uit naar schatting 145.000 spelers die gemiddeld €683 uitgeven. De marketing van de illegale goksites bleef agressief en werkt via mediacampagnes en sponsoring van voetbalclubs om zo legitimiteit te veinzen. In 2009 stelde de Kansspelcommissie opnieuw verschillende processen-verbaal op tegen Belgische goksites. Deze leiden vroeg of laat tot een dagvaarding. De nieuwe kansspelwet maakt het mogelijk een preventief en repressief internetbeleid te voeren. De wetgever koos voor een kanaliseringpolitiek i.p.v. een inefficiënt totaalverbod. Het vergunningsbeleid steunt op de reeds gecontroleerde “landbased” kansspelsector. Zo zal er geen vergunning worden afgeleverd als de exploitant geen vergunning voor kansspelen heeft in de reële wereld. Een “white list” met de toegekende aanvullende vergunningen zal worden opgesteld. Een “black list” zal de verboden internetsites bevatten. De server moet voortaan in België staan en er is een verbod op reclame voor illegale kansspelen en kansspelinrichtingen. Nieuw zijn verder de administratieve sancties in de vorm van geldboetes en de bevoegdheid om een protocol met afdwingbare gedetailleerde technische specificaties uit te vaardigen. Ten slotte kan de Kansspelcommissie ook afdwingbare procedurele en technische specificaties in detail beschrijven.
27
3 28
Enkel vergunninghouders A, B of F1 kunnen eventueel activiteiten aanbieden in de virtuele wereld. De spelen die zij via internet aanbieden moeten gelijkaardig zijn aan deze die ze in de reële wereld aanbieden. Zo zal een casino-uitbater met een aanvullende vergunning enkel casinospelen via internet mogen aanbieden maar geen weddenschappen. De vergunninghouders F1 die de weddenschappen inrichten kunnen maximaal over één aanvullende vergunning beschikken. Deze geldt enkel voor het inrichten van online weddenschappen gelijkaardig aan hun reële tegenhanger. De Kansspelcommissie moet de aanbieders van online spelen en weddenschappen doeltreffend en effectief controleren. Dit kan door aanvullende vergunningen toe te kennen aan aanbieders die in de reële wereld reeds kansspelen of weddenschappen aanbieden. Deze aanbieders zijn reeds vergund voor de aanbieding van reële spelen wat een extra garantie betekent voor het correcte verloop van het online kansspel, de organisatie ervan en de bescherming van de spelers. Een misstap op het internet kan immers ook negatieve gevolgen hebben voor de reële kansspelinrichting. De wetgever vraagt aan de Koning om reglementering te ontwikkelen inzake: · de lijst van toegelaten kansspelen en het aantal kansspelen waarvan de exploitatie is toegestaan onder de voorwaarden van deze wet (art. 7 – 43/8, 4°) · de maximumbedragen, inzet, verlies en winst voor elk kansspel (art. 8) · de toekenning van een aanvullende vergunning (art. 43/8, §1) · de kwaliteitsvoorwaarden van de aanvrager (art. 43/8, §2) zoals kredietwaardigheid · de veiligheid van het betalingsverkeer tussen de exploitant en de speler · de toegankelijkheid van de kansspelen voor sociaal kwetsbare groepen · de klachtenregeling · de nadere regels betreffende de reclame · de nakoming van alle fiscale verplichtingen · de voorwaarden m.b.t. de registratie en identificatie van de speler · de controle van de leeftijd
· · · · · · · · ·
de aangeboden spelen de spelregels de wijze van betaling en de wijze van verdeling van prijzen (art. 43/8, §2, 2°) het toezicht op en controle van de geëxploiteerde kansspelen de voorwaarde dat de servers waarop de gegevens en de website-inrichting worden beheerd zich bevinden in een permanente inrichting op het Belgisch grondgebied (art. 43/8, §2, 3°) de informatie aan de spelers over de wettigheid van de kansspelen via informatiemaatschappijinstrumenten de folder gokverslaving onder elektronische vorm beschikbaar stellen (art. 58) de wijze waarop de spelers worden toegelaten en geregistreerd voor deelneming aan kansspelen via een elektronisch communicatienetwerk de voorwaarden waaraan het register moet voldoen
Het is mogelijk dat nog andere Koninklijke besluiten het internet mee zullen reguleren.
3.9 Financiële aspecten 3.9.1 Vergunningen A De groei van de Belgische casino’s is afgenomen omwille van de Belgische economische situatie, veroorzaakt door de algemene financiële crisis. We moeten eraan herinneren dat de ontvangsten van de kansspelen geboekt worden na aftrek van de betalingen van het prijzengeld. Het boekjaar omvat 12 exploitatiemaanden.
De bruto-opbrengst van casinospelen kende tussen 2007 en 2008 een lichte stijging van 4%. Deze stijging bedroeg tussen 2006 en 2007 15%, wat betekent dat in 2008 de casino’s 11% minder zijn gestegen dan in 2007. 4 casino’s op 9 zagen hun omzet dalen. De lichte stijging van het totaal van de casino’s is te verklaren door de verhoging van de
Omzetcijfer 9 casino’s: van 2006 tot 2008 Casino’s
2006
2007
2008
2007-2008
Knokke
€ 8.424.017
€ 10.216.708
€ 9.536.175
-6,66 %
Oostende
€ 10.790.868
€ 11.355.312
€ 10.199.353
-10,18 %
Middelkerke
€ 10.351.665
€ 9.916.002
€ 10.412.154
5,00 %
Namen
€ 16.580.752
€ 19.761.949
€ 26.436.879
33,78 %
Blankenberge
€ 8.884.576
€ 9.263.902
€ 9.497.068
2,52 %
Spa
€ 4.919.068
€ 5.658.942
€ 6.001.626
6,06 %
Chaudfontaine
€ 5.923.244
€ 7.067.062
€ 6.454.265
-8,67 %
Totaal
€ 100.401.308
€ 115.236.188
€ 120.379.754
4,46 %
l
8,93 %
sse
€ 40.958.029
29
0 Bru
€ 37.601.240
10000000
e
€ 30.367.887
20000000
ain ont
Brussel
Totaal
nt
-79,88 %
30000000
a Din
€ 884.205
40000000
2008 2007 2006
udf
€ 4.395.071
50000000
Cha
€ 4.159.231
Evolutie omzetcijfers 2006 - 2008
Spa rge nbe nke Bla en Nam e k ker del Mid nde ste Oo kke Kno
Dinant
omzet van het casino van Namen, het enige casino dat nog groeit. De Kansspelcommissie stelde een lichte verhoging vast van de omzet van het Grand casino Brussels met 8%, wat voor deze laatste een daling betekent van 15% ten opzichte van vorig jaar. Het Grand casino Brussels kan steunen op een stevige financiële structuur van de groep waardoor het de crisis zonder al te veel schade kan overleven.
3
De solvabiliteitsratio van casino’s Over het algemeen ligt de solvabiliteitsratio van de Belgische casino’s hoger dan de door de Kansspelcommissie vereiste 35%. Het casino van Dinant kende in 2008 een negatieve solvabiliteitsratio en verhoogde in 2009 haar kapitaal.
Voltijds personeel in de 9 Belgische casino’s 2006
2007
2008
955,27
984,00
1.002,00
3.9.2 Vergunningen B
200000000
Totaal
100000000
30
Omzet 05
TW 2005
Omzet 06
TW 2006
€ 123.174.074,52
€ 68.627.851,82
€ 140.339.278,82
€ 78.525.239,51
Omzet 07
TW 2007
Omzet 08
TW 2008
€ 168.450.292,55
€ 91.853.822,84
€ 169.362.767
€ 103.097.171
De toegevoegde waarde is verbeterd doordat de vennootschappen hun kosten zo veel mogelijk probeerden te beperken. De totale omzet is daarentegen niet gestegen. Deze stagnatie kan verklaard worden door een verhoging van de omzet in 40% van de speelzalen, met name €11.504.401, terwijl 60% van de zalen een daling van de omzet tussen 8 en 30% kende, ofwel een totaal van - €10.506.863. Solvabiliteitsratio De solvabiliteit van vergunninghouders uit klasse II verbeterde jaarlijks. De vennootschappen passen zich meer aan de eisen van de Kansspelcommissie aan, en ondanks de moeilijke economische situatie verhoogden ze hun eigen vermogen wanneer hun ratio minder dan 30% bedroeg, door middel van: · kapitaalsverhoging; · herwaardering van vaste activa; · terugname van de voorzieningen, om te vermijden dat het negatieve resultaat een weerslag zou hebben op het eigen vermogen. Op het einde van boekjaar 2008 had slechts 4% van de vennootschappen een kleine kans op overleven en konden ze de voor de vergunningen B vereiste ratio van 30% niet naleven. Dit percentage bedroeg in 2006 16% en in 2007 10%.
Omzetcijfer en toegevoegde waarde in euro
150000000
Omzetcijfer en toegevoegde waarde
50000000
0
Personeel in voltijdse dienst TW 08
20
8
t0
07
07 20
ze
Om
TW
6
06
20
t0
t ze
Om
TW
5
05
0 20
ze
Om
TW
t ze Om
Pers 05
Pers 06
Pers 07
Pers 08
736,00
837,28
919,59
974,23
Door de investering in nieuwe speelautomaten, zijn de vennootschappen verplicht om meer personeel aan te werven. Het totaal van het personeel voor de inrichtingen klasse II is tussen 2007 en 2008 gestegen met 5,9%. Tussen 2006 en 2007 was dit 10%.
3.9.3 Vergunningen E
2006
2007
2008
€ 192.650.222,09
€ 234.423.636,88
€ 274.934.293,14
Personeel in dienst + interims
De vergunninghouders E vertonen tussen 2007 en 2008 allemaal een omzetstijging van 14.57%, ten opzichte van 19.17% tussen 2006 en 2007. Totaal omzet 2006
2007
2008
€ 230.331.986,53
€ 274.496.741,04
€ 314.481.416,56
Totaal omzet in euro
2006
2007
2008
672,57
703,23
737,65
Solvabiliteitsratio: vergunningen E De solvabiliteitsratio bij de vergunninghouders E is verslechterd ondanks de stijging van de omzet, de resultaten zijn alsmaar negatiever, de kosten van de grondstoffen en diensten blijven stijgen. Voor boekjaar 2008 bereikten 32 vergunningen E geen solvabiliteitsratio van 23%. 5 onder hen vertoonden een negatief eigen vermogen.
350000000 300000000
Totaal
250000000
Er werd hen een brief met een verzoek tot herkapitalisatie gestuurd, met een termijn van twee maanden. Tegen wie niet binnen de termijn gereageerd heeft op dit verzoek tot herkapitalisatie zal er een strafprocedure worden opgestart.
200000000 150000000 100000000 50000000 0
Omzet van alleen de speelautomaten
2006
2007
2008
Oorzaken van deze groeidaling in de sector: Om de groeidaling in de sector beter te kunnen begrijpen, moeten de volgende elementen geanalyseerd worden:
1. 2. 3.
Dalende koopkracht: De speler is zich ongetwijfeld meer bewust van zijn uitgaven, zijn verliezen en zijn verplaatsingskosten, waardoor hij zich financieel minder engageert, ofwel door minder in te zetten, ofwel door de spelinrichtingen minder te bezoeken. Het aanbod van traditionele tafelspelen: De casino’s zijn niet altijd aangepast aan de wensen van de hedendaagse speler. De grote spelers ruilen de tafels vaker in voor modernere speelvormen. Er was uiteraard wel een evolutie, maar de speler is in zijn dagelijkse leven zodanig gewend aan snelle veranderingen, dat hij ook in casinospelen graag een “revolutie” zou zien. Online casinospelen: Alle vormen van poker tegen gelijk welke inzet worden thuis aangeboden, wat aantrekkelijk is voor veel spelers. Voor vele (beginnende) spelers betekent dit online spel een financieel bereikbare leerschool, aangepast aan alle niveaus van spelers, volledig volgens eigen keuze, … Het spel verloopt anoniem, de speler moet zich niet langer verplaatsen en hij kan spelen volgens zijn eigen budget.
31
4
DE BESCHERMING VAN DE SPELERS
De bescherming van de spelers staat bij de Kansspelcommissie centraal. Hoofdstuk VI van de wet van 7 mei 1999 wordt hieraan gewijd. Naast de gebruikelijke taken met betrekking tot de controle op het naleven en toepassen van de wetsbepalingen, meer bepaald door de uitbaters (zoals het verbieden van de toegang), werden er hieromtrent ook andere initiatieven genomen. De website is geactualiseerd. Er staat een link in vermeld naar hulpdiensten voor spelers en hun familieleden. Er werd een preventiefilm gerealiseerd voor jongeren van 14 tot 18 jaar over de afhankelijkheid van het kansspel. Naast de film werd ook een pedagogisch boekje en een bijhorend educatief spel ontwikkeld. De medewerking met de gemeenten Berchem en Beringen werd voortgezet. De Kansspelcommissie wil samenwerken met lokale diensten om preventieprogramma’s inzake gezondheid op te starten.
4.1 LIJST VAN UITGESLOTEN SPELERS Sinds 2003 werden er 67.453 uitsluitingdossiers geopend, zowel vrijwillige als gerechtelijke. Er werden 11.671 uitsluitingen op vrijwillige basis aan de Kansspelcommissie aangevraagd en er waren 10.671 vrijwillige uitsluitingen actief op 31 december 2009.
32
Het aantal personen dat een re-integratie heeft aangevraagd in 2009 – 3.924 personen – is groter dan het aantal personen dat een uitsluiting aanvroeg – 3.463 personen. We stellen ook vast dat sommige personen hun uitsluiting en re-integratie meermaals op korte periodes aanvragen. Zo hebben 81 personen opnieuw verzocht om een uitsluiting, nadat ze in 2009 al eens waren uitgesloten. 10 personen hebben dit verzoek in 2009 3 keer aangevraagd, en een persoon 4 keer. Deze persoon heeft zich sinds de inwerkingtreding van de EPIS al 10 keer laten uitsluiten. Deze personen vertonen een problematische relatie met het spel en de
nieuwe wettelijke bepalingen kunnen voor hen een steun betekenen. De verzoeken tot vrijwillige uitsluiting worden binnen de dag behandeld door de Kansspelcommissie. Re-integratie moet per aangetekende brief worden aangevraagd. Er loopt nog een termijn van drie maanden alvorens de uitsluiting wordt opgeheven. Naast de vrijwillig uitgesloten spelers, moet de toegang tot de casino’s en de speelautomatenhallen geweigerd worden aan personen die bij rechterlijke beslissing zijn uitgesloten. Deze personen vallen onder de bepalingen van Artikel 54, § 3 en 4 van de wet. In totaal vielen er ongeveer 19.343 personen onder deze beslissing in 2009. Het ging met name om: personen die in staat van verlengde minderjarigheid zijn verklaard; onbekwaamverklaarden op verzoek van hun wettelijke vertegenwoordiger of van hun gerechtelijke raadsman; verschillende categorieën van te beschermen personen. Een derde categorie betreft personen die omwille van een wettelijke uitsluiting geen toegang mogen hebben tot speelautomatenhallen en casino’s buiten de uitoefening van hun functie. Het betreft personen die onder de toepassing van artikel 54, paragraaf 2 van de kansspelwet vallen, m.n. magistraten, notarissen, deurwaarders en leden van de politiediensten. Drie personen zijn voltijds aangesteld voor de behandeling van deze dossiers.
4.2 EPIS-SYSTEEM
4.3 NIEUWE WET EN DEONTOLOGISCHE CODE
In 2009 werd er 2.903.114 keer een beroep gedaan op de databank EPIS (Excluded Persons Information System), wat overeenkomt met het aantal bezoeken aan casino’s en speelautomatenhallen.
In de wet van 10 januari 2010 staan nieuwe bepalingen betreffende de bescherming van spelers.
Het protocol inzake de regels van toezicht en controle op de kansspelen in de kansspelinrichtingen klasse I door middel van een passend informaticasysteem werd aangepast ingevolge verschillende onderzoeken. Er moet een integratie zijn tussen de software voor de spelersregistratie en de functionaliteit “ondervraging EPIS”. Manuele ondervraging via de website is vanaf 1 januari 2010 niet meer toegelaten. Indien EPIS niet bereikbaar is dient de normale time-out te worden afgewacht. De bewuste speler moet worden ingeschreven in het tijdelijk register en vanaf dat ogenblik gaat een sperperiode van vijftien minuten in waarbinnen EPIS niet meer dient te worden geconsulteerd. De spelers die tijdens deze periode arriveren worden toegevoegd aan het tijdelijk register. Na afloop van de sperperiode worden alle ingeschreven spelers uit het tijdelijk register automatisch opgevraagd in EPIS. De huidige noodprocedure blijft van kracht. Bij een nieuwe time-out gaat opnieuw een periode van vijftien minuten in. Bij langdurige uitval van EPIS wordt de inhoud van het tijdelijk register doorgestuurd naar de Kansspelcommissie.
De belangrijkste bepaling betreft de twee nieuwe categorieën van personen die men de toegang tot spelinrichtingen kan verbieden. Het gaat om: · personen met een gokprobleem. Dit toegangsverbod kan op verzoek van elke belanghebbende worden uitgesproken. Het verzoek omvat de motieven en wordt ingediend bij de Kansspelcommissie. De commissie neemt haar beslissing na de betrokken speler gevraagd te hebben zijn verweermiddelen naar voor te brengen; · personen voor wie het verzoek tot collectieve schuldenregeling toelaatbaar werd verklaard. Andere maatregelen betreffen: · de toegangsleeftijd: personen jonger dan 21 jaar hebben geen toegang tot casino’s en speelautomatenhallen, zowel in de reële als virtuele wereld. De toegang tot weddenschaps kantoren en de deelneming aan weddenschappen buiten de inrichtingen (ofwel in rechtsgeldig erkende boekenwinkels) zijn zowel in reële als virtuele vorm verboden voor minderjarigen; · het verbod op spelen met krediet, behalve in casino’s, inclusief voor alle kansspelen aangeboden via de informatie maatschappijinstrumenten; · het aanbieden van cadeaus, verboden voor de speelzalen,
·
cafés en gokkantoren; het informeren van spelers in alle spelinrichtingen d.m.v. een informatiefolder, ook over de online goksites;
Artikel 61 van de kansspelwet van 7 mei 1999 bepaalt: “De Koning neemt maatregelen gericht op de uitwerking van een deontologische code, de voorlichting van het publiek omtrent de gevaren inherent aan kansspelen.”. Er werd vooral aandacht besteed aan de publiciteit, de bescherming van het privéleven van spelers, het naleven van de informatienota’s en de verplichting om de autoriteiten op de hoogte te brengen van onregelmatige praktijken zoals eventuele manipulatie van het spel, diefstal, kredietverlening, het niet correct uitbetalen van de winst, enz.
4.4 HULP EN PREVENTIE Informatiebrochure Volgens artikel 61 van de wet van 7 mei 1999 moeten de informatiebrochures ter beschikking van de spelers gesteld worden, en dit op een duidelijk zichtbare plaats. Hierop moet informatie over gokverslaving staan, het gratis telefoonnummer van de hulpdienst 0800 en de contactinformatie van hulporganisaties. Deze folder is beschikbaar in het Nederlands, Frans, Duits, Engels, Turks en Mandarijns. Gratis hulplijn SOS SPELEN: 0800 35 777 De Kliniek Dostoïevski voor speelverslaving van het UVC Brugmann nam het initiatief om een gratis hulpnummer voor spelers op te starten. Sinds 1 september 2009 is de Kansspelcom-
33
4
missie verantwoordelijk voor deze lijn. De oproepen worden door een team van gespecialiseerde telefonisten beantwoord.
De hulplijnen zullen regelmatig geëvalueerd worden (de tijd voordat wordt opgenomen, de opvolging van de bellers door de hulpdiensten, …).
Het grootste deel van de oproepen gaat over aanvragen tot uitsluiting en aanvragen met betrekking tot de behandelingsmogelijkheden, maar er komen ook vragen over loterijbiljetten. In het eerste geval worden aanvraagformulieren voor het verzoek tot verbod samen met de hulpfolder opgestuurd. Personen die hulp zoeken ontvangen nuttige referenties en informatie over de mogelijke acties. De oproepen komen veelal van particulieren maar ook van familieleden of mensen die op professionele basis (bv. dokters) meer informatie wensen over gokverslaving. Deze dienst is de schakel tussen het publiek en de informatie- of gespecialiseerde zorgdiensten.
Film BLUF! In 2009 kreeg de Kansspelcommissie het budget om een preventiefilm over gokverslaving te realiseren, bestemd voor jongeren van 14 tot 18 jaar. 19 bedrijven antwoordden op de openbare aanbesteding die op 12 mei 2009 gepubliceerd werd. Het bedrijf Concentrate werd gekozen op basis van het scenario, de verzamelde informatie en de kosten.
Het aantal oproepen is sinds de nieuwe druk van de folder waarop ook het nummer staat sterk gestegen.
34
Sinds de ingebruikname van de gratis hulplijn SOS Spelen door de Kansspelcommissie werden in totaal 663 oproepen geregistreerd tussen oktober 2009 en december 2009. Zonder de testoproepen en de oproepen die verkeerd verbonden waren levert dit een totaal van 577 oproepen op over kansspelen. De vragen gingen van de aanvraag tot uitsluiting (47 personen), over het zoeken van hulp tijdens een crisismoment (met de vraag naar contactinformatie van hulpverleners) tot het vragen van algemene informatie. Het aantal ontvangen oproepen is evenredig verdeeld tussen dag en nacht, wat toch significant is voor dit type van lijn. Gemiddeld belden 6,4 personen per dag/nacht om informatie te vragen. Er werd geen enkele klacht ontvangen in deze evaluatieperiode. Het merendeel van de gemiste oproepen betrof oproepen die werden afgebroken binnen de 4 à 5 seconden na het begin van de oproep, wat conform is met het contract.
Het opvolgingscomité van deze film is meermaals bijeengekomen tussen juni en december 2009 om haar opmerkingen over het scenario te formuleren. De jury waakte erover dat alle belangrijke aspecten van overmatig spelen aan bod kwamen. De film duurt in totaal 37 minuten en is verdeeld in 5 afleveringen waarin de weg naar de verslaving met alles wat daarbij hoort in beeld wordt gebracht. Het verhaal gaat over vijf jongeren uit dezelfde klas die elkaar allemaal door verschillende omstandigheden leren kennen. Vincent en Alex zijn broers. Alex heeft twee keer moeten dubbelen terwijl Vincent een jaar mocht overslaan. Hun moeder heeft een krantenwinkel. Beide broers zijn verliefd op Sasha, wiens moeder een verstokte speelster is. Sasha moet voor haar jongere zusje Suzy zorgen. Yoko speelt muziek en woont bij haar vader sinds haar moeder gestorven is in een verkeersongeval. Thomas, haar vriendje, is de zoon van een diplomaat. Zijn vader werd op zijn kantoor in Laos op heterdaad betrapt toen hij overspel pleegde. Daarom is hij overgeplaatst naar België om weer bij zijn familie wonen. Om de verveling te doden, spelen de vijf vrienden met kaarten tijdens de pauzes. Wanneer er een schooluitstap wordt aangekondigd en Sasha geld nodig heeft, wordt hun spel plots minder onschuldig: ze beginnen voor geld te spelen. Wanneer Sasha genoeg geld gewonnen heeft, moeten de vrienden stoppen maar ze hebben de smaak van het spel – en dan
25 Het volledige onderzoek kan geraadpleegd worden op www.oivo.be.
vooral van het winnen – te pakken. Maar eens het stadium van het beginnersgeluk voorbij is, blijkt blijven winnen een utopie. Het doel van deze film is om jongeren op de hoogte te brengen van de risico’s die aan overmatig spelen verbonden zijn. De film is een onderdeel van een pedagogisch koffertje waarin eveneens een dossier voor leerkrachten en opvoeders zit, evenals een educatief spel dat bedoeld is om het toeval en de opwinding van het spel te benadrukken, en een stel speelkaarten, een preventieposter en een evaluatieformulier. De koffer zal op aanvraag aan alle secundaire scholen van België bezorgd zal worden, evenals aan jongerenorganisaties en gezondheidsdiensten die met jongeren werken. De Kansspelcommissie heeft zelf het pedagogisch boekje bij de film BLUF! opgemaakt. Hiervoor werd samengewerkt met specialisten op het gebied van gokverslaving. Dit pedagogisch dossier is in vier delen opgesplitst. Het eerste hoofdstuk gaat over de geschiedenis van het kansspel, de intrinsieke eigenschappen, de verschillende soorten kansspelen in België en de Belgische kansspelwetgeving. In het tweede hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de frequentie en de ontwikkeling van gokverslaving. De beschrijving van deze ziekte, de risicofactoren verbonden aan de eventuele ontwikkeling ervan en de negatieve gedachtegang van de probleemspelers worden in het licht gezet. Tenslotte worden ook tips gegeven om eventuele afhankelijkheidsrisico’s tegen te gaan en het spel onder controle te houden. In het derde hoofdstuk wordt de film uitgediept. Via vragen wordt ingegaan op elk van de vijf episodes van de film, met de bedoeling de verschillende elementen te belichten en jongeren hierover te
laten nadenken. Uiteindelijk wordt dit pedagogisch dossier aangevuld door een reeks activiteiten: een quiz, kansberekeningspelen en debatfiches die jongeren moeten aanzetten om in groep te debatteren over het thema. De pedagogische koffer kan gratis worden aangevraagd bij de Kansspelcommissie. Via het gezelschapsspel leren jongeren de wet van het toeval beter te begrijpen. Ze maken kennis met de verschillende factoren die verbonden zijn aan het spel, zoals opwinding en spanning. Het spel wordt in ploegen gespeeld en bevat “kennisvragen” over kansspelen en kaarten met “acties/ waarheden”. Door de emoties te benadrukken, wordt duidelijk wat gokverslaving is: gebrek aan grenzen, de wil om tegen iedere prijs te winnen en het feit dat het spel een drug kan worden. De film BLUF! is integraal te bekijken op www.bluffonline.com. Jongeren en het spel: de onderzoeken van OIVO25 Het OIVO doet regelmatig onderzoek naar jongeren en hun relatie met kansspelen. Het laatste onderzoek van december 2009 bij jongeren van 10 tot 17 jaar toonde aan dat ze gemiddeld vanaf 13 jaar beginnen te spelen. Ze besteden er gemiddeld €38 per maand aan en meer dan een derde speelt poker voor geld. Door de spelende jongeren wordt gemiddeld 5 keer per week gepokerd. Ongeveer een zelfde aantal speelt ook andere kaartspelen voor geld. 1 op 3 speelt online, vaak gratis, maar dit kan hen er toe aanzetten om later voor geld te spelen. Tieners spenderen meer tijd aan online spelen dan aan andere soorten spelen en dit meer dan twee keer per week. Bovendien spelen ze gemiddeld een keer per week met de Lotto en krasbiljetten.
Ook belspelletjes per sms of telefoon zijn populair. Er bestaan ook verschillen tussen de Gemeenschappen, het soort van onderwijs, leeftijd en geslacht. Zo nemen meisjes liever deel aan wedstrijden per sms of telefoon maar spelen ze minder graag poker.
4.5 ANDERE ACTIVITEITEN Internetsite Op de site van de Kansspelencommissie staat informatie over hoe personen met spelverslaving worden opgevangen. De dienst werd ook geactualiseerd. Meer informatie vindt u op onze site: www.gamingcommission.fgov.be onder “Bescherming van de spelers”. Regionale initiatieven: Werkgroep “gokken” in Beringen Onder impuls van het CAD-Limburg werd in de gemeente Beringen een overlegplatform omtrent gokverslaving opgericht. Dit platform bestaat uit vertegenwoordigers uit de scholengroep, schuldbemiddelingsdiensten, het OCMW, de CAD, buurtwerkers en de politie. De Kansspelcommissie participeerde ook in 2009 in dit overlegorgaan. Ontmoetingen De Kansspelcommissie hecht veel belang aan constructieve relaties met de actieve diensten in de sector preventie en hulpverlening aan spelers, en ze wil de acties op dit ter-
35
4
rein zo veel mogelijk steunen, rekening houdend met haar middelen en bevoegdheden. Eind juni werd er een vergadering gehouden met het Centre d’Action Laïque (CAL) van Luxemburg, in het kader van het grensoverschrijdend programma IVA Interreg IVA “Grande Région” 2007-2013. Dit project wordt gefinancierd door het Europees fonds voor regionale ontwikkeling (FEDER), en draagt de naam “MAG-Net: Promotie van welzijn en preventie van verslavingen op school en op feestjes bij een jong publiek en bij risicogroepen”. In oktober was er een gesprek met de Algemene Directie Sociale Actie en Gezondheid van de Waalse Overheidsdienst (SPW) die belast is met de erkenning van en het toezicht op deze hulpstructuren, buiten de ziekenhuizen. Hieronder vallen ook mentale gezondheidsdiensten. Deze dienst staat ook in voor het verminderen van gezondheidsrisico’s. Uit deze gesprekken kon besloten worden dat een synergie mogelijk is. In het kader van een rondetafelgesprek en de pedagogische koffer van Bluf!, werd er contact opgenomen met de Minister van Jeugd en Hulpverlening aan Jeugd, mevrouw Evelyne Huytebroeck.
36
37
5 38
CONTROLES EN SANCTIES
De kansspelwet van 7 mei 1999 voorziet in de artikelen 9, 15 en 20 dat de Kansspelcommissie het toezicht houdt op deze wet en zijn uitvoeringsbesluiten.
5.1 Controles Een van de kerntaken van de Kansspelcommissie is de controlefunctie: toezicht houden op de kansspelwet van 7 mei 1999 en de uitvoeringsbesluiten maar ook controleren en optreden tegen het illegale gokcircuit. De controlecel bestaat uit 4 politieambtenaren waarvan 3 toebehoren tot de Federale Gerechtelijke Politie en 1 tot de Lokale Politie. Daarnaast zijn er bij de Kansspelcommissie diverse attachés met het statuut van Officier van Gerechtelijke Politie met beperkte bevoegdheid inzake inbreuken op de kansspelwet. Verder kan de controlecel ook rekenen op financiële- en informaticadeskundigen. Zo is de Kansspelcommissie het toezichthoudende orgaan op gebied van witwaspraktijken in kansspelinrichtingen. Zij moet eventuele fraudemechanismen meedelen aan de Minister van Financiën (artikels 18,20). Er wordt voornamelijk gecontroleerd op twee niveaus: 1. Op legaal niveau (de wettelijke bepalingen en de uitvoeringsbesluiten): de diverse kansspelinrichtingen zijnde de kansspelinrichtingen klasse I (casino’s), kansspelinrichtingen klasse II (speelautomatenhallen), kansspelinrichtingen klasse III (drankgelegenheden) worden op regelmatige basis gecontroleerd. Dit kan ad random zijn, op aangifte (de procedure klachten en bezwaren artikel 20) of in het kader van een operatie (vorming + operatie op het terrein of op vraag van de plaatselijke politiedienst). Deze controles verlopen volgens een vast schema waar alle aspecten van de correcte uitbating van een kansspelinrichting onder de loep worden genomen. In kansspelinrichtingen klasse I en II zijn dit ondermeer de correcte registratie, het aantal toestellen, de ijking van de toestellen, de aanwezigheid van preventiefolders, de aanwezigheid van -21-jarigen, de vergunningen D (personeel van casino’s of speelautomatenhallen). In de cafés gaat de controledienst de correcte uitbating van de bingotoestellen na
waarbij vooral wordt gekeken of er wordt gespeeld door minderjarigen en of de uitbater over een correcte vergunning C beschikt. Zeer vaak wordt samengewerkt met de plaatselijke politie en de dienst Metrologie van de FOD Economie. Deze laatste controleert het technische aspect van de toestellen. Er wordt ook toezicht uitgeoefend op de E-vergunningshouders (fabrikanten, plaatsers en herstellers van kansspeltoestellen), maar dit is meer op financieel gebied en op een correcte doorzending van gegevens. De controlecel heeft in 2009 ook veel doelgerichter gecontroleerd in vergelijking met voorgaande jaren. De database met de gegevens van alle kansspelinrichtingen liet ook toe onregelmatigheden op te sporen zoals toestellen met een bizar uitbetalingschema, informatie die niet werd doorgestuurd, EPIS dat niet werd gecontroleerd, … Iedere controle maakt het voorwerp uit van een rapport en kan aanleiding geven tot administratieve sancties (bv. bij gebrek aan folders van de Kansspelcommissie bij de toestellen) en/of strafrechtelijke sancties (bv. geen registratie van de spelers). 2. Op illegaal niveau: voornamelijk illegale kansspeluitbatingen van diverse pluimage (pokertornooien, dobbelspelen, illegale goksites, …). Ook illegale weddenschapkantoren, illegale loterijen en verboden telefoonspelen worden in het oog gehouden. Acties zijn zeer concreet en gebeuren meestal in samenwerking met de plaatselijke politiediensten, de opsporingsdienst van de belastingen of de economische inspectiediensten. De nadruk ligt wel op de kansspelen maar ook fraude, zwartwerk en druggerelateerde zaken werden blootgelegd. In samenwerking met de federale politie worden ook verbanden gezocht tussen de talrijke hold-ups in speelautomatenhallen. Dit zijn steeds strafrechtelijke inbreuken die vervolging kennen door het parket. Het college der Procureurs-generaal voert samen met de plaatselijke parketten een
strikt beleid van nultolerantie. Dit is vooral zo wanneer kansspelen worden georganiseerd binnen de georganiseerde criminaliteit, wanneer er minderjarigen of probleemspelers deelnemen of wanneer door onderzoek en informatie blijkt dat er een commercieel circuit wordt opgezet. Om de politiediensten op het terrein te informeren over deze specifieke en complexe materie werd een vademecum opgesteld, wordt er zeer regelmatig vorming voorzien en is er vaak overleg met de autoriteiten over het te volgen beleid. Een voorstel om het fenomeen “kansspelen” op te nemen in het Nationaal Veiligheidsplan is overgemaakt aan het college der Procureurs-generaal. Daarnaast is de controledienst ook het aanspreekpunt voor specifieke vragen over kansspelen, de legaliteit of illegaliteit van deze spelen. Deze vragen komen van diverse overheidsdiensten, vaak politie. Er is een 24/7 permanentie voor parket en politiediensten. De leden van de controledienst nemen ook een deel van de opleiding vergunning D voor hun rekening. In 2009 waren de pokertornooien nog steeds bijzonder populair. De controledienst banaliseerde dit fenomeen niet maar trad zeer regelmatig op. Ze nam ook deel aan de besprekingen inzake de wetswijzigingen en de uitwerking van de Koninklijke besluiten. Haar ervaring moet van de nieuwe kansspelwet een soepel werkinstrument maken dat een evenwicht houdt tussen bescherming van de spelers en de rentabiliteit van de vergunde ondernemingen. De cijfers In 2009 werden 301 controledossiers opgesteld, waarvan 5 met betrekking tot loterijen, 18 omwille van illegale automaten, 5 met betrekking tot internet, 80 aangaande informatie van
politiediensten en 37 met betrekking tot illegale gokhuizen. Er waren ook 56 dossiers over vergunningen C, 47 over vergunningen B, 13 over vergunningen A, 11 dossier met betrekking tot een vergunninghouder D, 1 met betrekking tot dossiers aangaande vrijwillige uitsluitingen en tenslotte 1 dossier omwille van diverse redenen. Dan waren er ook de aanvragen tot inlichtingen van politie en parket. Deze controledossiers werden in 339 rapporten gegoten en er werden 487 processen-verbaal overgemaakt aan het parket. Van deze processen-verbaal handelden er 6 over internetkansspelen en 134 over illegale gokhuizen. Er werden 131 toestellen inbeslaggenomen, naast een geldsom van €160.000. Deze cijfers tonen een opvallende stijging aan ten opzichte van voorgaande jaren. Deze stijging is te wijten aan een performanter controlebeleid, de inzet van de politiemensen en attachés, de gerichtheid van de controles door een praktische symbiose van de gegevens en de controles op het terrein en de erkenning van het fenomeen kansspelen door parket en politie. Bovendien
hebben kansspelen vaak raakvlakken met andere criminele fenomenen zoals de georganiseerde misdaad, mensenhandel, fraude, … Bijzondere gebeurtenissen Ook in 2009 had de Kansspelcommissie regelmatig contact met de gerechtelijke en politionele overheden. Zo was er geregeld overleg over het te volgen beleid met de Procureur-generaal Visart de Bocarmé, mandaathouder inzake kansspelen. De kansspelproblematiek werd zo ook besproken op het overleg van het College der Procureurs-generaal. Vooral tegen de pokerhype werd gevraagd zeer strikt op te treden. Er was ook overleg met de diverse parketten inzake algemeen beleid (Brussel) en meer specifieke zaken (Brugge, Kortrijk, Gent, Antwerpen, Tongeren, Dendermonde, Charleroi, Luik, Namen, Nijvel). Tenslotte werd ook regelmatig vergaderd met de politionele autoriteiten op zowel federaal als lokaal vlak. Wat het statuut van de gedetacheerde politiemensen die werken als expert bij de Kansspelcommissie betreft werd zowel met de Directeur-generaal DGJ Van Thielen als met de directeur DJF De Nolf afspraken gemaakt om deze
Overzicht van de cijfers met voorgaande jaren 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Controles
413
272
212
152
205
301
Rapporten
-
308
157
199
216
339
PV’s
86
113
187
80
171
487
Inbeslagnames
86
34
65
119
20
131
Illegale gokhuizen
-
7
10
6
9
7
39
5
dienst beter te situeren in het politielandschap en zo een efficiëntere controlecel te krijgen. Er werd voorgesteld een databank van betrokkenen bij de illegale uitbating van kansspelen te creëren maar dit moet nog concreter worden uitgewerkt. Daarnaast werden er ook vergaderingen georganiseerd met de Cel voor Financiële Informatieverwerking, de Commissie voor Privacy en met de diensten van Financiën, afdeling spelen en weddenschappen. Een bijzonder woord van dank wordt gericht aan de afdeling Metrologie/kansspelen van de FOD Economie. Deze efficiënte groep technici zijn specialisten inzake de technische complexiteit van de automatische kansspeltoestellen. Zij voerden op zeer flexibele en creatieve wijze het kansspelbeleid uit op het terrein tijdens de controles en zorgden voor een onmisbare input inzake de diverse protocollen die een correcte maar rendabele uitbating omkaderen. Het veiligheidsplan (2012 - 2015) werd opnieuw voorgedragen en werd grondig doorgepraat met diverse instanties. Het fenomeen kansspelen zou hierdoor in de veiligheidsketen een bredere bekendheid moeten krijgen zodat de kansspelen en aanverwante criminaliteit de nodige aandacht zouden krijgen van de diverse diensten. Kansspelen worden immers nog steeds niet als prioriteit gezien en worden zelfs gebanaliseerd. Andere misdrijven worden niet altijd duidelijk in verband gebracht met de kansspelen. De inbedding van het fenomeen kansspelen in het Nationaal Veiligheidsplan moet leiden tot een betere aanpak van het fenomeen. Door vorming (zowel theoretisch als praktisch) en verhoogde aandacht zal een betere beeldvorming van kansspelen en hun mogelijke nefaste gevolgen ontstaan.
40
Poker In 2009 duurde de pokerhype voort, mede door de vele aandacht in films, televisie-uitzendingen en reclame. Vooral bij jongeren groeide deze hype uit tpt een niet te onderschatten fenomeen. De Kansspelcommissie is niet van plan poker demoniseren maar wil het ook niet banaliseren. Samen met het Crimineel Beleid
werd besloten een restrictief beleid te voeren. De Kansspelcommissie handhaaft dan ook een strikte interpretatie van de uitzonderingen die voorzien zijn in de wet onder artikel 3.3 kaartspelen mits kleine inzet en uitbetaling (€0.20 en €6.20 winst). Gezien de toevloed wordt voornamelijk prioriteit gegeven aan illegale uitbatingen in aanwezigheid van minderjarigen, situaties waarbij georganiseerde criminaliteit betrokken is, de organisatie van cashgames en wanneer er een economisch circuit wordt opgezet. Dit laatste was een fenomeen in 2009: enkele ondernemers wilden in diverse drankgelegenheden pokertornooien inrichten waarbij de uitbaters deze organisatie dienden te betalen en aan spelers een (verdoken) inzet werd gevraagd. De Kansspelcommissie hakte na overleg de knoop door: de meeste organisaties konden de wettelijke toets inzake definitie kansspelen niet doorstaan. Internet Gelijklopend met de pokerhype bleef ook het internetfenomeen nadrukkelijk aanwezig in de kansspelwereld. Meerdere illegale aanbieders baten in exotische belastingsparadijzen een lucratieve maar illegale handel uit. Uitbaters die opereerden vanuit Europese landen schermden met het artikel 49 van het EG-verdrag, namelijk het vrije verkeer van diensten. Internetspelen worden gezien als diensten dus mag dit niet worden beperkt door een wettelijke omkadering van de lidstaat, luidt de simplistische redenering. Deze stelling houdt echter geen rekening met de Europese jurisprudentie en het arrest van 8 september 2009 in de zaak Liga Portuguesa de Futebol Profissional. Dit arrest stelt dat kansspelen geen gewone diensten zijn. Het subsidiariteitsbeginsel wordt gehandhaafd mits redenen van openbare orde (bestrijding fraude en criminaliteit) en bescherming van de consument (verslaving en maatschappelijke problemen). De Kansspelcommissie stelt nog steeds consequent proces-verbaal op van inbreuken en merkt dat de autoriteiten almaar vaker aandacht krijgen voor het fenomeen. De Minister van Justitie stelde zelfs twee procedures van staking in tegen illegale publiciteit voor internetgokken.
Belspelen, weddenschappen en loterijen · Belspelen: Op 12 mei 2009 trad een nieuw KB in werking met betrekking tot de belspelen die een totaalprogramma uitmaken. Er werd meer nadruk gelegd op een bepaald uitbetalingpercentage en een minimum aantal oproepen die moeten doorgeschakeld worden. Belangrijk is ook de evaluatie die begin 2010 op stapel staat en die een duidelijker, transparanter en eerlijk spel moet verzekeren in de nieuwe wetgeving. · Weddenschappen: Door de succesvolle operaties Betex werd bij de weddenschappen de vinger aan de pols gehouden. De opgedane ervaring en informatie kwamen goed van pas bij het bepalen van de inhoud van het hoofdstuk “Weddenschappen” in de nieuwe kansspelwet. · Loterijen: Loterijen zijn volgens velen kansspelen. De controledienst werd meermaals geconfronteerd met vragen over de wetgeving inzake loterijen. Twee speciale gebeurtenissen kunnen worden toegelicht: een loterij als middel om een huis te verkopen is verboden aangezien loterijen in België verboden zijn tenzij toelating volgens verspreidingsgebied (loterijwet DDT. 31 december 1851). Een loterij moet bovendien voor het openbaar nut zijn en publiek. Een ander veelvoorkomend probleem is het kienen, een spel dat vooral populair is in Limburg en ook bekend staat onder de naam “Bingo”. Kienen is een loterij en valt dus ook onder de loterijwet. Dit betekent dat naast het openbare nut en publieke karakter een toelating nodig is van het college van Burgemeester
en Schepenen indien het evenement plaatsvindt op het grondgebied van 1 gemeente. Casino’s, speelautomatenhallen en drankgelegenheden · Casino’s: Bij de controles in casino’s die meermaals per jaar plaatsvinden, werden geen kritieke problemen vastgesteld met het management. Opmerkingen leidden snel tot resultaat. De vaakst voorkomende inbreuken betroffen in 2009 vooral fouten inzake registratie en het correct raadplegen van de databank EPIS en gebrekkige of onbestaande transmissie van gegevens. De controledienst stelde echter ook vast dat bedienden van casino’s in hun vrije tijd pokertornooien organiseerden of begeleidden. Daarnaast waren er onregelmatigheden door de spelbedienden met betrekking tot een correct spelgedrag. · Speelautomatenhallen: Ook hier werden diverse controles uitgevoerd. Het doel is om minstens één controle per jaar uit te voeren. In het algemeen waren er geen noemenswaardige opmerkingen. Eén speelhal werd enkele maanden gesloten omwille van diverse inbreuken. Ook zag de controlecel dat het personeel soms onterecht fooi ontving. Bovendien worden heel wat hold-ups gepleegd op deze zalen. Eerder gaf de Kansspelcommissie reeds het advies om debetkaarten te gebruiken in de speelautomatenhallen om de hoeveelheid baar geld te reduceren om zo overvallen tegen te gaan.
· Drankgelegenheden: Controles in deze kansspelinrichtingen gebeurden op regelmatige basis, hoewel nog niet elke vergunningshouder C een bezoek kreeg van de controledienst. Veel voorkomende inbreuken zijn het spelen op de toestellen door minderjarigen, het niet hebben van een geldige vergunning, het technisch vervalsen van het bingospel, de aanwezigheid van illegale kansspeltoestellen als internettoestellen die geprogrammeerd zijn om rechtstreeks en onmiddellijk toegang te geven tot internetsites en grootschalige fraude door het niet opgeven van geplaatste bingo’s door E-licentiehouders. · Verder werden nogal wat klachten geregistreerd door spelers die meenden dat de toestellen niet of te weinig uitbetalen. Dit komt door het feit dat de definitie van gemiddeld uurverlies wordt gezien als een uurverlies. Het uurverlies wordt bepaald door drie factoren: de inzet, de tijdsduur van spelen en het herverdelingsgehalte. Dit is evenwel een gemiddelde, de toestellen in de diverse klassen worden gemeten volgens een aantal spelen (vele duizenden spelen). Op het einde van de cyclus moet dit bedrag lager zijn dan het toegelaten gemiddeld uurverlies. Er kunnen door een speler dus wel hogere bedragen verloren worden dan het strikte uurgemiddelde. Illegaal gokcircuit De illegale inrichtingen blijven ook een prioriteit. Controles gebeuren in dit geval in samenwerking met de lokale politiediensten en in sommige vuurwapengevaarlijke situaties met de gespecialiseerde interventie-eenheden van de federale politie. Er worden zeer regelmatig invallen georganiseerd, zowel op
41
5
pokertornooien als in achterzalen van drankgelegenheden, in private woningen en bijgebouwen van woningen. Aangezien deze activiteiten niet altijd in openbare plaatsen gebeuren of overdag kan de Kansspelcommissie ook ‘s nachts binnendringen, mits een voorafgaande toelating van de rechter van de politierechtbank. Deze toelating moet echter gebaseerd zijn op geconfirmeerde informatie en is beperkt in de tijd. In 2009 werden op die manier 7 interventies uitgevoerd. Daarnaast werd in 2009 ook prioriteit gegeven aan gokmisdrijven in het Chinese milieu.
5.2 Sancties In 2009 werden er 41 sanctieprocedures ingeleid. Het grootste deel hiervan, 15, betrof vergunningshouders D maar ook in de andere vergunningscategorieën werden sancties uitgesproken: 1 voor een vergunning A, 4 voor vergunningen B, 9 voor vergunningen C en 12 voor vergunningen E. Deze sancties werden pas uitgesproken na een procedure op tegenspraak. De impact ervan valt echter niet te onderschatten. Het verbod tot uitbaten van automatische toestellen dan wel intrekkingen van vergunningen gebeurt pas na een gedegen discussie door de Kansspelcommissie en na verhoor van de betrokkenen.
42
Conclusie De controlefunctie van de Kansspelcommissie is een van haar belangrijkste taken. Een wet of besluit kan nog zo krachtdadig zijn, zonder toezicht of sancties heeft dit weinig impact. De Kansspelcommissie wil geen afstandelijke autoriteit zijn maar concrete acties ondernemen in de kansspelwereld. Door de strikte toepassing van de wet en haar uitvoeringsbesluiten wordt de nadruk gelegd op de aanwezigheid op het terrein. Het professioneel karakter van de interventies, het pragmatisme
en de laagdrempeligheid van de controledienst maken dat de sector de boodschap van transparantie, solvabiliteit en vereisten van de functie begrijpt en steunt. Repressie is het laatste middel maar indien nodig wordt het onverminderd toegepast. Dura lex, sed lex. Door gebruik te maken van de informatie die de Kansspelcommissie dagelijks ontvangt van de diverse kansspelinrichtingen werden de controles veel doeltreffender. De Kansspelcommissie bevindt zich op het kruispunt van informatie inzake legale of illegale kansspelen. De controledienst heeft in 2009 zowel als ondersteuning als op eigen initiatief deelgenomen aan talrijke tussenkomsten. De stijging van het aantal controles heeft niet zozeer te maken met een verhoging van het aantal misdrijven inzake kansspelen, maar is het gevolg van gerichter en doeltreffender speurwerk. Een minpunt is dat door de toevloed van illegale uitbatingen (voornamelijk pokertornooien) het toezicht op de correcte uitbating van kansspelinrichtingen meer naar de achtergrond verdween. Nochtans is een blijvend toezicht in de vergunde ondernemingen de garantie van een correct kansspelbeleid.
43
6
BIJDR AGE VAN F.O.D. ECONOMIE DIENST METROLOGIE
6.1. Situatie van de “Kansspelactiviteit” Het departement Metrologie hangt af van de directeur-generaal van de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid van de Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie. De Dienst voor Kansspelen werd eind 2001 opgericht op de afdeling Metrologie. De herstructurering van de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid heeft in 2006 geleid tot de ontbinding van alle diensten. De Dienst Kansspelen bestaat dus niet meer als dusdanig. Alle personeelsleden werden verdeeld over drie diensten: de dienst voor controlereglementeringen en –beleid, de dienst voor controle en de dienst voor kwaliteit en innovatie. De activiteit “Kansspelen” valt nu onder de tak “modelgoedkeuringen” van de dienst voor controlereglementeringen en –beleid.
model. De periodieke ijk heeft hetzelfde doel als de eerste ijk en gebeurt op geregelde tijdstippen op de in dienst zijnde automaten. In de huidige reglementering wordt momenteel slechts een jaarlijkse periodieke ijk voorzien voor de automaten opgesteld in de kansspelinrichtingen klasse I. In 2009 verscheen er een nieuwe categorie machines (“A33” machines). Deze machines worden in de betekenis van Artikel 3.3 van de wet niet beschouwd als kansspelen. Hoewel ze niet onder de categorie kansspelen vallen, werden ze door de Dienst Metrologie geëvalueerd en gecontroleerd, opdat het verlies niet meer dan €5/uur kan bedragen. Dit is om van het “gevaar” hiervan voor de spelers te beperken. Deze machines zijn niet onderworpen aan de eerste ijk. In de onderstaande tabel werd het evaluatieaantal weergegeven, maar in de totaalberekening worden ze niet opgenomen.
6.3. Modellengoedkeuring
6.2 Taken van de Dienst Kansspelen
44
De taken van de Dienst Kansspelen zijn terug te vinden in artikelen 52 en 53 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers. Ze bestaan hoofdzakelijk uit het afleveren van modelgoedkeuringen en het uitvoeren van de eerste ijk, de periodieke ijk en de technische controle. De modelgoedkeuring omvat een administratief en technisch onderzoek, alsook het uitvoeren van uitgebreide testen in het labo. Hierbij wordt nauwgezet het betrokken keuringsprotocol gevolgd dat interpretatie en uitleg geeft over de geldende voorschriften. Het protocol bevat ook een beschrijving van de wijze waarop de testen moeten worden uitgevoerd. Bij de eerste ijk wordt ieder nieuw kansspeltoestel voor het eerste gebruik onderzocht, om te kunnen vaststellen of het conform is met het goedgekeurde model. Het accent ligt daarbij op de controle van de ingebouwde software, waarbij geconstateerd moet worden of die overeenstemt met het oorspronkelijk goedgekeurde
De volgende aantallen van modellengoedkeuringen werden afgeleverd, dit zowel voor de nieuwe modellen als voor de varianten:
Klasse
Nieuwe aanvragen
Aanvullingen op bestaande dossiers (varianten, gewijzigde software, ...)
I
35
16
II
2
25
III
2
28
Totaal
39
69
A33
14
20
Voor sommige modellen werden de testen uitgevoerd door geaccrediteerde labo’s.
6.4. Controles
stellen in klasse I. Deze verhoging kan verklaard worden door het feit dat er in 2009 veel aanpassingen of verplaatsingen tussen casino’s plaatsvonden.
6.4.1 Eerste ijken Klasse
Automaten of ombouwkits
I
382
II
1028
III
3604
Het aantal eerste ijken is dit jaar gedaald, hoofdzakelijk voor de machines van klasse III. Waarschijnlijk is dit deels te wijten aan de economische crisis in België, maar voor klasse III ook aan de technische aanpassingen die in 2008 aan de machines moesten worden aangebracht. Alle machines staan nu volledig onder controle. Voor klasse I vormt het aantal eerste ijkingen geen exacte weergave van het aantal nieuwe machines of nieuw geïnstalleerde kits, want de machines die tijdens de periodieke controles niet conform bleken, ondergaan een nieuwe eerste ijking.
6.4.3 Bezoeken aan kansspelinrichtingen Het hele jaar door werden controlebezoeken aan casino’s en kansspelinrichtingen georga-niseerd, meestal in samenwerking met het secretariaat van de Kansspelcommissie, soms ook buiten de normale werkuren.
6.4.4 Elektronische handtekening Zoals in de voorgaande jaren werden bij de controles van de software voor de speelautomaten van klasse II en III ook de elektronische handtekeningen getest. Voor klasse I blijft de implementatie van de elektronische handtekening helaas traag. Dit doet geen afbreuk aan de kwaliteit van de controles, maar er is gewoon meer tijd nodig omdat de programmatuur met
behulp van ingewikkeldere procedures gecontroleerd moet worden.
6.5 Keuringsprotocollen De keuringsprotocollen, één voor iedere klasse, bevatten alle technische voorschriften, de uniforme interpretatie ervan en de beschrijving van de uit te voeren testen. De protocollen worden regelmatig gewijzigd naargelang de technologische ontwikkelingen en wijzigingen aan de technische regels. Bij kleinere wijzigingen gebeurt dit aan de hand van bijkomende nota’s. Na meerdere bijkomende nota’s of bij grote wijzigingen wordt een nieuwe versie uitgegeven. De protocollen voor klassen I, II en II zijn dit jaar bijzonder stabiel gebleven. Begin 2009 werd er een nieuw protocol voor klasse A33 gecreëerd. Er waren enkele veranderingen sinds de oprichting
De tabel hieronder geeft de geringe evolutie weer voor 2009
6.4.2 Periodieke ijken waarnemen
Klasse I
Klasse
Automaten
I
1058
De periodieke controlecycli voor de machines in kansspelinrichtingen van klasse I zijn nu volledig ingevoerd. Dit jaar kunnen we een verhoging van de periodieke ijken van ongeveer 45% vast-
Publicatie van versie 3.0
15/10/2009
Klasse II Publicatie nota 2.2/1
15/01/2009
Publicatie versie 3.0
15/10/2009
Klasse III Publicatie van versie 2.3
15/01/2009
Klasse A33 Publicatie van versie 1.0
01/01/2009
Publicatie van versie 1.1
01/02/2009
Publicatie van nota 1.1/1
05/02/2009
Publicatie van versie 1.2
15/10/2009
45
6 46
en nadien is alles gestabiliseerd. Alle aanpassingen zijn het resultaat van besprekingen in de technische subcommissie van de Kansspelcommissie en worden voor de publicatie goedgekeurd door de Kansspelcommissie. Voor klasse I en II introduceert versie 3.0 van de protocollen een volledig nieuw concept. Het gaat om de categorie met “spelerskaart”. Met deze spelerskaart wordt het verlies per uur per individuele speler gegarandeerd, terwijl in het oude systeem het verlies per uur per machine gecontroleerd werd, dus ongeacht de speler. In versie 2.3 heeft men voorzien dat er voor klasse III een elektronische identiteitskaart gebruikt moet worden om de toegang voor minderjarige spelers te vermijden.
basis van de deze informatie te verfijnen en om de problemen en kinderziektes op te lossen alvorens de toestellen op grotere schaal in gebruik te nemen. Meerdere fabrikanten hebben al van deze mogelijkheid gebruik gemaakt.
6.7 Lijst van de toegelaten spelen voor de inrichtingen klasse I, II en III Iedere maand werd op basis van de afgeleverde modelgoedkeuringen een lijst overgemaakt aan de Kansspelcommissie, teneinde haar toe te laten officieel de toelating te verlenen voor de betrokken spelen. Via de maandelijkse informatieve nota’s wordt de sector op de hoogte gehouden.
6.8 Opleiding kandidaat-licentiehouders D
Jammer genoeg kon dit systeem niet binnen de geplande termijn worden opgestart, omwille van enkele politieke problemen inzake de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
De dienst voorziet in de opleiding op het vlak van metrologische aspecten van de reglementering op de kansspelen, en dit aan de kandidaat-licentiehouders D. Dit gebeurt tijdens de opleidingssessies die de Kansspelcommissie organiseert.
De Dienst Kansspelen blijft daarnaast zijn steun verlenen aan de uitwerking van protocollen voor computertoezicht die door de Kansspelcommissie worden gepubliceerd.
6.9 Labo
6.6 Testtoestellen
6.10 Vergaderingen
Net zoals in 2008 was het mogelijk om de procedure voor het opstellen van testtoestellen op het terrein toe te passen. Een klein aantal toestellen van hetzelfde model staan gedurende een beperkte periode, in reële omstandigheden en onder strenge voorwaarden, onder toezicht van de Dienst Kansspelen, die regelmatig via controle van de interne statistiek van die spelen het gemiddelde uurverlies controleert en de opvolging verzekert. Dit stelt de fabrikanten in staat om hun software op
De Dienst Kansspelen neemt zeer regelmatig deel aan interne vergaderingen en vergaderingen met de technische subcommissie van de Kansspelcommissie, al dan niet in aanwezigheid van fabrikanten of de sector. Er wordt steeds gesproken over technische aspecten van de werkingsregels met het oog op het toekennen van de modelgoedkeuringen. De evolutie van de keuringsprotocollen en de bijkomende nota’s zijn daar het gevolg van.
Op dit moment wordt alleen het labo in de hoofdzetel in Brussel gebruikt.
6.11 Personeel Een nieuwe medewerker heeft het huidige team versterkt. De activiteiten zijn echter niet louter op kansspelen gericht. Het team is ook actief op het gebied van wegingen, taximeters en tachografen. Het totaal aantal personeelsleden dat actief is in het domein kansspelen zijn 8 ingenieurs en 1 administratief medewerkster. 4 externe medewerkers voeren de eerste ijken van de machines bij de fabrikanten uit.
6.12 Website van de dienst kansspelen Op de website van de FOD Economie is de volgende informatie voorhanden: adres, e-mailadres, reglementering, keuringsprotocollen en informatieve nota’s. Het adres van de site is: http://economie.fgov.be/Kansspelen
47
7
ONT WIKKELINGEN IN Z AKE WETGE VING EN JURISPRUDENTIE
7.1 REGLEMENTAIRE ONTWIKKELINGEN
wedrennen.
Zoals reeds in het voorbije jaarverslag werd aangekondigd, was 2009 een jaar van grote veranderingen op reglementair vlak.
Om efficiënt te werken werden de bestaande teksten tegelijkertijd duidelijker gemaakt door het opheffen van regels die tweemaal voorkwamen of door het inbedden van praktische richtlijnen van technische aard die zorgen voor een correcte uitbating van de toestellen.
7.1.1 Koninklijk besluit belspelen De verwachte wijziging van het koninklijk besluit van 10 oktober 2006 betreffende de tv-spelen die een totaalprogramma inhouden, kreeg uitwerking vanaf 30 augustus 200926. De inhoud van dit Koninklijk besluit werd reeds uitgebreid besproken in het jaarverslag 2008. Door de invoering van enkele objectief meetbare voorwaarden zoals het uitbetalingpercentage en het doorschakelingsgemiddelde is een betere controle op deze televisiespelen mogelijk. Bovendien zal de speler beter worden beschermd aangezien het nieuwe Koninklijke besluit voorziet in een ruimere informatieverschaffing. De Kansspelcommissie moet jaarlijks, conform artikel 12 van dit Koninklijk besluit, de reglementering evalueren en hierover rapporteren aan de Minister van Justitie, de Minister van Financiën, de Minister van Volksgezondheid, de Minister van Binnenlandse zaken, de Minister voor Ondernemen en de Staatssecretaris toegevoegd aan de Minister van Justitie.
7.1.2 Poker: Koninklijke besluiten van 11 juni 200927 48
De nieuwe Koninklijke besluiten inzake pokerspelen kaderen in de regulerende strategie van de Kansspelcommissie. Ze willen in de eerste plaats een antwoord bieden op de vraag naar pokerspelen en deze kanaliseren naar gecontroleerde omgevingen zoals vergunde kansspelinrichtingen klasse I en II. Deze aanpassingen geven ook een antwoord aan de sector die een bepaalde flexibiliteit wil hebben omtrent de variatie van de actueel aangeboden spelen, namelijk dobbelspelen en
Geheel nieuw is de invoering van de spelerskaart. Deze kaart moet toelaten een hogere bescherming van de spelers te waarborgen door het gemiddeld uurverlies te koppelen aan de speler en niet meer aan de machine zelf. Deze nieuwe benadering wordt bij wijze van experiment ingevoerd en zal later worden geëvalueerd met het oog op een eventuele uitbreiding van dit systeem.
7.1.3 KB’s weddenschappen: zie deel weddenschappen 7.2 JURISPRUDENTIE 7.2.1 Hof van Justitie van de Europese Unie Het Hof van Justitie bleef in 2009 de drijvende kracht achter de organisatie van de kansspelsector op Europees vlak.28 Na de belanghebbende conclusie van advocaat-generaal Bot29, waarin de huidige Europese situatie onder de loep wordt genomen, zal het Hof van Justitie een arrest vellen dat, afhankelijk van het beleid van de nieuwe EU-commissaris voor Interne markt, de kansspelsector ingrijpend zal wijzigen, vooral op het gebied van de offshore kansspelbedrijven. Enkele aandachtspunten in de conclusie van de advocaat-generaal Bot: 1. De sector van kansspelen De advocaat-generaal maakt een onderscheid tussen: kansspelen, loterijen (en bingo), de weddenschappen (paardenweddenschappen), de casino’s en de speel-
26 27 28 29
Koninklijk besluit van 12 mei 2009 tot vaststelling van de voorwaarden waaraan sommige spelen aangeboden in het kader van televisieprogramma’s via nummerreeksen van het Belgische nummerplan en die een totaalprogramma inhouden, moeten voldoen. Koninklijk besluit van 11 juni 2009 tot wijziging van verscheidene bepalingen betreffende kansspelen waarvan de exploitatie is toegelaten in de kansspelinrichtingen klasse I en koninklijk besluit van 11 juni 2009 tot wijziging van verscheidene bepalingen betreffende kansspelen waarvan de exploitatie is toegelaten in de kansspelinrichtingen klasse II. Volgende arresten zijn eveneens vermeldenswaardig. Gezien de actieve politiek op juridisch vlak van Nederland is het arrest van de Raad van State in Nederland (14.03.2007) interessant. Het reguleren en beheersen van kansspelen, met als doel het beschermen van de consument, het tegengaan van illegaliteit en criminaliteit en het tegengaan van gokverslaving, kunnen worden aangemerkt als dwingende redenen van algemeen belang in de zin van de jurisprudentie van het Hof van Justitie in de arresten Gambelli en Placanica. Vanuit internationaal perspectief dient de uitspraak van het EVA Hof (20.05.2007) te worden aangehaald. Het systeem van exclusieve rechten opgenomen onder de “Gaming Act” en de “Totalisator Act” zijn wettelijke restricties. De gaststaat heeft het recht om het aanbod van reclame van spelen vanuit het buitenland te verbieden, ongeacht deze wettelijk zijn toegelaten in hun eigen land. Verder oordeelt de nationale rechter dat de uitsluiting van commerciële operatoren een wettelijke restrictie inhoudt op het vrij verkeer van diensten. Nationale autoriteiten mogen derhalve commerciële operatoren voor kansspelen vanuit het buitenland uitsluiten. Zaak C 42-07
automaten. Hij spreekt over het aanzienlijk economisch belang (veel inkomsten en substantieel aantal jobs) en over een activiteit die ernstige risico’s met zich meebrengt (in gevaar brengen van eigen financiële en familiale situatie, manipulatie door de organisator, witwassen). Hij beschrijft de kansspelen als „condemned but accepted as a social fact”. Deze algemene beschrijving van de kansspelsector vult hij aan met de kansspelen op het internet (new means of communication) waar kansspelaanbieders zowel Europees als internationaal gevestigd zijn. 2. Wetgeving Er is geen regulering of harmonisatie binnen de EU. Artikel 49 is van toepassing omdat kansspelen een economische activiteit zijn zoals voorzien in artikel 2 EG verdrag. Het is echter een bijzonder dienst (de hoop op winst als return voor verloning) en het is een bijzondere economische activiteit (morele, religieuze of culturele overwegingen, groter risico op criminaliteit en fraude, kans op schade). 3. Reclame De problematiek van het maken van reclame (bijvoorbeeld een verbod op reclame voor online spelen die niet vergund zijn) hangt samen met de vraag of er een exclusief recht is (vergunning). Het antwoord op de reclamevraag is hetzelfde antwoord op de vraag of het exclusief recht is toegelaten. 4. Restricties Een beperking op het vrij verkeer van diensten is mogelijk vanuit redenen van openbaar belang (public interest), als de beperkingen geschikt zijn, proportioneel en niet-discriminatoir zijn
(op het vlak van wetgeving alsook bij de implementatie van wetgeving). Bovendien moeten de beperkingen noodzakelijk zijn en niet mogelijk met minder ingrijpende maatregelen. De verschillende beperkingen moeten in het geheel worden beoordeeld (consistentie). Door het gebrek aan harmonisering op Gemeenschapsniveau in de kansspelsector kunnen Lidstaten hun voorwaarden om de kansspelactiviteiten toe te laten bepalen met respect voor de Europese vrijheden. 5. Geen totale vrijheid De marktvrijheid die de Europese Gemeenschap huldigt kan niet zonder meer worden toegepast op de kansspelsector omdat de gedachten van vooruitgang en ontwikkeling niet zonder meer kunnen toegepast worden op de economische ontwikkeling van de kansspelsector. Welke kansspelen worden aangeboden en onder welke voorwaarden ze kunnen worden uitgebaat valt onder de beoordelingsvrijheid van de Lidstaten. Zij moeten een balans vinden tussen een aantrekkelijk kansspelaanbod om aan de wens tot gokken tegemoet te komen en deze in een wettelijk systeem te kanaliseren, en een regeling die teveel gokken ontmoedigt. Lidstaten moeten de uitbreiding onder controle kunnen houden. 6. Internetkansspelen zijn gevaarlijker Met de kansspelen op internet zijn grotere risico’s verbonden, zowel voor de consument (internettypische risicofactoren, groot aanbod, minder bescherming van de speler, wijze van betaling en krediet) als voor de openbare orde (meer witwassen en meer fraude). Het is zeer belangrijk dat de Lidstaten rechtstreekse controle op de regulering hebben.
Liga portugesa Het Santa-Casa arrest van het Hof van Justitie dat op deze conclusie volgde (zaak C/42/07 - d.d. 8 september 2009) ligt in de lijn van de conclusies van de advocaat-generaal. De uitspraak is interessant omwille van volgende redenen: 1. 2. 3. 4.
Het Santa Casa-arrest beschouwt artikel 49 EG als het centraal artikel voor de diverse reguleringen van kansspelen bij gebrek aan harmonisatie (niet artikel 43, vrijheid van vestiging en artikel 56, vrij verkeer van kapitaal en betalingen). Een beperking is expliciet gerechtvaardigd bij de artikelen 45 en 46 EG-verdrag of impliciet in navolging van de rechtspraak van het Hof omwille van redenen van publiek belang. Artikel 46 laat beperkingen toe omwille van redenen als openbare veiligheid of volksgezondheid. Onder dit artikel valt de bescherming van de consument tegen fraude en witwassen. Het feit dat een kansspelbedrijf een vergunning heeft of wordt gecontroleerd in één Lidstaat, zorgt er niet automatisch voor dat men kansspelen mag aanbieden in een andere Lidstaat. Het principe van vrijheid van diensten inzake kansspelen is niet absoluut omdat het Hof van Justitie in zijn argumentatie (alinea 69) stelt dat het aanbieden van kansspelen via internet in die ene Lidstaat niet kan beschouwd worden als een voldoende waarborg voor de nationale consumenten in een andere Lidstaat tegen het risico van fraude en criminaliteit. Het is voor de autoriteiten van de Lidstaat van vestiging in een dergelijke context immers moeilijk om de professionele kwaliteiten en integriteit van de aanbieders van kansspelen te beoordelen. Het feit dat België in haar wetsontwerp de server van vergunde
49
7 50
30 31
5. 6.
Zie artikel 19 van het koninklijk besluit van 22 december 2000 betreffende de werking en het beheer van de kansspelinrichtingen klasse II, de wijze van aanvraag en de vorm van de vergunning B. / Daarnaast beschikken zij – ingeval de Kansspelcommissie de vergunning weigert, vanaf de datum van kennisgeving over een periode van drie maanden om de exploitatie van de kansspelinrichting stop te zetten. R.v.St. 04 juni 2009, arrest nr. 193.803, A. 158.778/XII-4342; zie ook R.v.St. 8 mei 2008, arrest nr. 182.753, A. 158.778/XII-4342.
aanbieders van internetkansspelen op het nationaal grondgebied wil, gaat volledig in de richting van dit arrest. Op die manier kan België zelf terdege controleren en een beheersbare bedding (alinea 67 - 68) op poten zetten (zie ook alinea 282 en 312 van de conclusie van de advocaat-generaal). Het Hof erkent dat het aanbieden van kansspelen via internet meer risico’s op fraude inhoudt dan het klassieke (land-based) aanbod van kansspelen omdat er geen direct contact is tussen de consument en de aanbieder van kansspelen (alinea 70). Het Hof merkt ook op dat een aanbieder van kansspelen die sponsor is van sommige van de sportcompetities waarop bij hem weddenschappen kunnen worden geplaatst, en van sommige van de aan deze competities deelnemende teams, zich in een situatie zou kunnen bevinden waar hij het resultaat daarvan direct of indirect kan beïnvloeden om aldus zijn winst te verhogen (alinea 71).
Beschikking van het Hof van Justitie in de prejudiciële zaak C-525/06 (Nationale Loterij) De Rechtbank van koophandel stelde aan het Hof twee prejudiciële vragen in verband met de verenigbaarheid van artikel 37 van de wet van 19 april 2002 (het monopolie van de Nationale Loterij) met artikel 49 EG. Enerzijds stelde zij de vraag over de toelaatbaarheid van restrictieve bepalingen op het gemeenschapsrecht ter voorkoming van geldverkwisting door gokken, in de wetenschap dat de Nationale Loterij de speelzucht aanwakkert door o.a. het voeren van reclame en in de wetenschap dat haar omzet centraal staat eerder dan het kanaliseren van de aangeboren speelzucht van de burger. Anderzijds bevroeg zij het Hof omtrent de strijdigheid van artikel 37 met het gemeenschapsrecht in de wetenschap dat de verwerende partij zelf geen loterijen organiseert maar zich enkel richt op de groepsverkoop van deelnameformulieren van de Nationale Loterij. Het Hof oordeelde echter dat zij geen antwoord hoefde te verschaffen, gelet op het feit dat de verwijzingsbeschikking zelf door het Hof van Beroep werd verworpen.
Op grond van haar eerdere rechtspraak, oordeelde het Hof van Justitie dat de zaak althans niet meer aanhangig was bij de Rechtbank van Koophandel en dat zij derhalve niet meer op de door haar gestelde vragen diende te antwoorden.
7.2.2 Raad van State Laattijdige kennisgeving van een beslissing / invloed op de overgangsregeling De Kansspelcommissie weigert in 2001 een vergunning B omdat de gemeente van vestiging beslist om geen convenant te sluiten. De “overgangsregeling” bepaalt dat de exploitanten van de reeds bestaande speelautomatenhallen – onder voorwaarden – hun inrichting verder mogen exploiteren tot op het ogenblik dat de Kansspelcommissie een beslissing heeft genomen over hun aanvraag. 30 De Raad van State vernietigt echter de beslissing van de gemeenteraad en de Kansspelcommissie trekt de beslissing tot weigering in. Een jaar later beslist de gemeente opnieuw om geen convenant af te sluiten, waarna de Kansspelcommissie opnieuw de vergunning weigert. Zowel de gemeentelijke beslissing als de beslissing van de Kansspelcommissie worden echter door een administratieve vergetelheid pas na meer dan een jaar ter kennis gebracht van de vergunninghouder op het moment dat hij uiteindelijk toch een convenant van de gemeente heeft verkregen. De Kansspelcommissie meldt de aanvrager dat dit dossier – gezien de tweede rechtsgeldige weigering – als een nieuwe aanvraag dient beschouwd te worden. De aanvrager bestrijdt vervolgens de tweede weigeringsbeslissing. Op 4 juni 2009 velde de Raad van State in deze zaak een arrest31: Het feit dat de bestreden beslissing tot weigering van een vergunning B laattijdig aan verzoekster ter kennis gebracht, heeft geen invloed op het verbod op
32 33 34 35
Lees 2de beslissing tot weigering. Zie r.v.St. 04 juni 2009, arrest nr. 193.804, A. 159.398/XII-4358 (I) e, 159.400/XII-4359 (II). 1e k, 9 juni 2008, R.W. 2009-10, nr. 8, 24 oktober 2009, p. 334 Corr. Tongeren, 20 november 2009 O.M. / LAZARIDIS – TIMMERS – SELIS. (voor het overige werden 2 van de 6 beklaagden schuldig bevonden met opschorting van uitspraak en werd 1 beklaagde vrijgesproken). Het vonnis werd definitief bevonden.
exploitatie. Er is mogelijk reden om van dit principe af wijken indien de laattijdige betekening heeft meegebracht dat verzoeksters rechten volledig miskend werden. Het aangevoerde middel maakt in casu dergelijke miskenning echter niet aannemelijk. Er blijkt tevens niet dat de beslissing, louter doordat er zeer laat kennis van gegeven is, verzoeksters rechten heeft geschaad wat de overgangsregeling betreft die het koninklijk besluit van 22 december 2000 haar garandeert of wat het verloop betreft van een annulatieberoep tegen de beslissing. De Kansspelcommissie had immers in de originele beslissing32 terecht de afwezigheid van een convenant vastgesteld. Daarenboven vernietigde de Raad van State op 4 juni 2009 tevens het uiteindelijk verleende convenant omdat die beslissing van de gemeente niet op goede grond berust.33
7.2.3 Rechtbanken Politierechtbank Brugge34 Bij een beroepsprocedure inzake het opleggen van een administratieve geldboete, is het advies van het openbaar ministerie vereist omdat zij wettelijk dient te worden gemotiveerd. Manipulatie kansspelen De correctionele rechtbank te Tongeren35 veroordeelde op 20 november 2009 drie personen wegens belastingsontduiking, valsheid en gebruik van valse stukken (omleiding van de verplichte online verbinding van de gokautomaten met de Kansspelcommissie), exploitatie van illegale kansspelen (nietconforme software) en inbreuken tegen de registratieverplichting en het cumulverbod, waarbij de zwaarste straf een
effectieve gevangenisstraf van tien maanden, een geldboete van €5.500, een verbeurdverklaring van €67.286,92 met uitstel en een beroepsverbod gedurende acht jaar bedroeg. Het betrof feiten die zich voordeden tussen 2001 en 2005, waarbij er in twee verschillende speelautomatenhallen op in totaal drie multiplayer toestellen manipulaties werden uitgevoerd. Ook deze toestellen werden door de rechtbank verbeurd verklaard. De manipulatie bestond er ondermeer in om de betreffende “roulettes” te openen, technische manipulaties uit te voeren op de toestellen zodat deze ook met open koepel konden functioneren en daarna te spelen met open koepel, hetgeen erin bestond het balletje of de dobbelstenen (afhankelijk van het soort toestel) na de eigen en/of fictieve inzetten handmatig op de nummers te leggen waarop men zelf had ingezet en het toestel zo een winstuitkering noteerde. De gegevens opgeslagen en verwerkt in de toestellen omtrent de handelingen en winsten op die toestellen werden op die manier gewijzigd. De outprints van deze gegevens werden ook vervalst, gelet op het feit dat door vermelde manipulaties deze gegevens inzonderheid de hoegrootheid van de uitbetalingen (cash-out) en de winst (verschil cash in en cash out) onrechtmatig gewijzigd werden naar hogere waarden wat betreft de cash out en lager waarden wat betreft de winsten. De daders trachtten zo voor te houden dat de betreffende toestellen minder winst gegenereerd zouden hebben dan in werkelijkheid het geval was. Daarnaast werd er fraude gepleegd door de verplicht aan de
Kansspelcommissie over te maken officiële cijfergegevens te laten omleiden naar de computer van de bij het misdrijf betrokken vergunninghouder E, waarna deze cijfergegevens gemanipuleerd en gewijzigd werden, zodat inzonderheid deze cijfers met betrekking tot de gemaakte winsten verlaagd werden en hierna met vertraging pas overgemaakt werden aan de Kansspelcommissie, met het bedrieglijk opzet om een vertekend en verkeerd beeld te geven over het gebruik van de geïnstalleerde toestellen en hun winsten. De burgerlijke partijstelling van de Kansspelcommissie werd onontvankelijk verklaard, gezien het belang van de commissie eveneens het algemeen belang zou betreffen dat overeenkomstig artikel 1 voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering enkel door het Openbaar Ministerie wordt behartigd. Ondanks de bewezen verklaarde inbreuken op de Kansspelwet, beval de rechtbank een definitieve noch tijdelijke sluiting van de kansspelinrichting klasse II overeenkomstig artikel 68 van de Kansspelwet, zoals nochtans gesuggereerd in de nota burgerlijke partijstelling. Een mogelijke verklaring hiervoor betreft de melding van de exploitant op de laatste zitting dat hij de vergunning vrijwillig zou inleveren, hetgeen is gebeurd. De beslissing werd definitief.
7.2.4 Weddenschappen – operatie Betex Op 22 mei 2007 vond een eerste operatie Betex plaats waarbij een aantal wedkantoren een bevel tot sluiting kreeg en een aantal andere plaatsen waar weddenschappen werden aange-
51
7
36 37 38 39
Burgerlijke Rechtbank van Eerste Aanleg te Hasselt, Elfde Kamer A, 5 maart 2009. Zitting de dato 26 april 2009 van de Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame, zie ook www.jep.be/nl/beslissingen-van-de-jep categorie “sport en ontspanning” / (2009-05-26). Gent 9 februari 2009, NV Stereolux/NV Wimi, onuitg. Antwerpen 17 december 2009, NV Stereolux/Devoet Christian, NV WIMI, NV Bingo Lux, NV Funtastic-Antes, nr. 4883, onuitg.
nomen (dagbladhandels of cafés) een verbod om weddenschapen aan te nemen werd opgelegd wegens inbreuken op de fiscale regelgeving. In de nasleep van deze actie werd door één van de operatoren een procedure tot schadevergoeding ingesteld tegen de Belgisch Staat. De Rechtbank van Eerste aanleg te Hasselt sprak in deze zaak op 5 maart 2009 een definitief vonnis uit.36 De rechtbank oordeelde enerzijds dat de belastingschuldige in de zin van artikel 51 van het Wetboek van de met Inkomstenbelastingen Gelijkgestelde Belastingen de inrichter van de weddenschappen of in casu de eisende operator is, doch dat de tussenpersonen zelfstandige ondernemers zijn die enkel als intermediair optreden tussen de inrichter en de wedder voor het ontvangen van de betaling van de inzet. Als enige belastingplichtige werden alle verplichtingen die de operator werden opgelegd ingevolge de fiscale wet nageleefd. Aangezien de operator echter qua betalingen van de belastingen op de spelen en belastingen wel in gebreke is gebleven oordeelde de rechtbank dat de administratie terecht kon overgaan tot sluiting van de inrichting tot op de dag dat de belasting betaald werd.
7.2.5 Varia
52
Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame (JEP) Dit autonoom zelfdisciplinair orgaan werd opgericht door de Raad voor de Reclame vzw, een vereniging die samengesteld is door de representatieve organisaties van de adverteerders, de media en de reclamebureaus. De jury waakt over de conformiteit van reclameboodschappen met de van kracht zijnde regels en de ethiek en treedt op ingevolge voorafgaandelijke adviezen afkomstig van de actoren van de reclamesector of ingevolge klachten en dit conform haar reglement. Naar aanleiding van een klacht tegen een TV-spot waarbij een online pokersite werd gepromoot werd het advies van de Kansspelcommissie ingewonnen.
Het betrof een TV-spot waarbij reclame werd gemaakt voor een niet-betalende site met extensie .net. Maar deze werd echter geëxploiteerd door dezelfde commerciële onderneming die tevens een betalende site onder dezelfde benaming met extensie .com uitbaatte. De jury in eerste aanleg verzocht aan de adverteerder om de TV-spot onder geen enkele vorm meer te verspreiden in België en bevestigde haar beslissing in hoger beroep.37 De adverteerder bevestigde overeenkomstig het reglement van de JEP dat hij de verspreiding van de TV-spot in kwestie onder enige vorm in België had stopgezet. Eenzelfde benaming voor de site met extensie .net als voor de site met extensie. com, het beheer van beide websites door eenzelfde onderneming met commerciële doeleinden, een identieke “look en feel” op beide sites, en de volgorde van informatie (waarbij de .com site eerst verschijnt) bij het intypen van de commerciële benaming in een zoekmachine op het internet, deed de jury oordelen dat de reclame wel degelijk als bedoeling had om spelers te werven voor haar betalende broertje met extensie .com. De JEP oordeelde derhalve dat de TV spot in kwestie in strijd is met artikel 4 en 64, 2° van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers. HvB Gent – Arrest d.d. 9 februari 200938 Bij dit arrest wordt het beroep tegen het vonnis d.d. 18 juli 2007 van de voorzitter van de rechtbank van koophandel te Dendermonde ongegrond verklaard omtrent een NV met een groot marktaandeel op de Belgische markt van verdeling en uitbating van speelautomaten. Hierbij wordt het netwerk van vennootschappen rond een bepaald persoon in aanmerking genomen, waarbij sprake is van een leidende vennootschap. De afzonderlijke rechtspersonen treden op als een groep
met hetzelfde beleid en dezelfde personen als bestuurders. Deze groep heeft zich schuldig gemaakt aan onrechtmatige, actieve en systematische afwerving door cliënteel aan te zetten tot contractbreuk met als gevolg een grootschalige overstap van cliënteel. De rechter beval dan ook de staking van deze oneerlijke handelspraktijken. HvB Antwerpen - Arrest 17 december 200939 Het Hof van Beroep te Antwerpen veroordeelt een cafébaas en een groep bedrijven tot schadevergoeding en de betaling van de gerechtskosten. De cafébaas had de firma gevraagd om haar speelautomaten te verwijderen en had binnen de daarop volgende week de automaten van een „groep” bedrijven toegelaten. De cafébaas wordt veroordeeld omwille van de onrechtmatig opzeg zonder geldige reden van een overeenkomst met de firma die een bingo plaatste. De groep bedrijven wordt, in navolging van het arrest van het Hof van Beroep te Gent d.d. 9.2.2009, aanzien als één geheel en is medeplichtig aan de contractbreuk van de cafébaas. De overeenkomst tussen de cafébaas en de firma die bingotoestellen plaatste bevatte een exclusiviteitsclausule. De cafébaas verbond zich er automatisch toe, telkens behoudens een bepaalde „opzegging” door de cafébaas vóór vervaldag, voor een nieuwe termijn van drie jaar uitsluitend bepaalde bingotoestellen van deze firma te exploiteren. De desbetreffende clausule is in overeenstemming met het Europees en Belgisch recht. Opgestarte procedures zonder uitspraak In 2010 wordt een belangrijke uitspraak verwacht door de recht-
banken van Koophandel van Brugge en Mechelen. Na een PV van de Kansspelcommissie tegen de reclame op de voetbalvelden van Club Brugge en Mechelen, besliste de Belgische Staat in hoofde van de minister van Justitie om een stakingsvordering in te stellen met een gevraagde dwangsom van €10.000 per dag dat de reclame voor de illegale kansspelinrichtingen naar het Belgisch recht worden gevoerd. De voetbalbond werd in gemeenverklaring gedagvaard maar voelde zich niettemin geroepen om de illegale kansspelinrichtingen te verdedigen.
53
8
HET SECRETARIAAT EN HAAR MIDDELEN
8.1 Personeel Op 1 januari 2009 waren 35 personen werkzaam bij het secretariaat van de Kansspelcommissie, onder wie vier experts (gedetacheerd van de federale of lokale politie). In de loop van 2009 hebben 5 medewerkers de dienst verlaten: 1 administratief adviseur, 1 attaché (A1), 1 administratief expert (B) en 2 administratieve medewerkers die gebruik konden maken van mobiliteit. 5 nieuwe medewerkers vulden het kaderpersoneel aan, waaronder 1 A2 attaché, 1 A1 attaché en 3 administratieve medewerkers. 2009 werd afgesloten met een personeelsbestand van 35 medewerkers, inclusief de bij de Kansspelcommissie gedetacheerde politieagenten. Het in 2009 goedgekeurde personeelsplan voorziet een uitbreiding naar 48,4 voltijdse equivalenten. De wijzigingen werden door de kamer gestemd eind 2009 en gaan van kracht in 2010. In oktober 2009 vonden aanwervingexamens voor Franstalige attachés plaats. Maar als gevolg van budgettaire beperkingen binnen de FOD Justitie konden deze acties niet afgerond worden, hoewel de vacatures wel bestaan. Een van de prioriteiten is het vervolledigen van het team van het secretariaat in 2010.
54
snellere dienstverlening en bereikbaarheid van de verschillende diensten. Hierdoor komt de oproeper met behulp van een keuzemenu rechtstreeks bij de juiste dossierbeheerder terecht.
Tijdens de maanden juli, augustus en september werden een tiental studenten aangeworven. Ook kreeg de Kansspelcommissie de medewerking van stagaires. Een stagiair van een hogeschool startte verschillende onderzoekstaken. De taakverdeling evolueert regelmatig en wordt op de internetsite van de Kansspelcommissie bijgewerkt zodat de burgers de juiste persoon kunnen contacteren. Begin 2009 werd er een nieuwe telefooncentrale geïnstalleerd voor een betere en
Evolutie van het personeelskader in 2009 15
2009 2008
12
Totaal
9 6 3 0
Poli ti
eme
nsen
Nive
au A
Nive
au B
Nive
au C
Nive
au D
Zie p. 81 voor de definitie van de initialen.
Het onderstaande organigram dateert van 2007 en is nog steeds actueel. vergadering
Etienne MARIQUE Marc CALLU Adm. personeel Onthaal Frédéric DULIERE Adj.: D. MULIER
WEKELIJKS
C.R. M.A.
GREF Barbara MASQUELIER
Onthaal: NS SD (AV) ICT Hubert MEEUS Adj.: F. MAGHIELS
EXT. REL. Marc CALLU
CONTROLES Sven VERVLOET Adj.: D. MULIER
POL. Marc CALLU
BUDGET Stefaan BEERENS Adj.: Yv. KALINDA
ADVIES IV P.N.
I.R. (1/2)
C.R. M.A.
MAANDELIJKS
A B.M. I.V.
B F.D. S.V.
C D.M. P.E.
D F.D. M.D.
E D.M. F.D.
TV SP. I.V. P.E.
BESC. X B.M. M.D.
ELKE 3 MAANDEN
Y.K., B.C. I.R. (1/2)
Adm.: ?
R.S. J.V.
K.D. N.Z. A.D. L.E.
R.S. J.V.
Adm.: ?
Adm.: ?
N.S. N.C. A.V. S.R.
VERG. C.S. -
PERS M.D.
Juridisch I.V. P.N. S.V.
A.G.
KAFKA DOEB NOTIF EUROPA P.N.
55
8
8.2. Budget
De inkomsten van de Kansspelcommissie uit bijdragen voor het jaar 2009 werden als volgt geraamd:
Voor het kalenderjaar 2009 werden de bijdragen die verschuldigd zijn door de verschillende vergunninghouders geïndexeerd met 4,15%. Dit komt overeen met de inflatie, berekend op jaarbasis van april 2007 tot april 2008. Het Koninklijk besluit van 8 december 2008 betreffende de bijdrage in de werkings-, personeels- en oprichtingskosten van de Kansspelcommissie, verschuldigd door de houders van de vergunningen A, B, C en E bepaalt deze bijdragen voor het kalenderjaar 2009. Bijdragen bepaald door de Koninklijke besluiten
56
Klasse
Bijdrage 2008
Bijdrage 2009
Verschil
A standaardbijdrage
€ 16.726
€ 17.420
€ 694
A per machine
€ 541
€ 563
€ 22
Minimum A machine
€ 16.244
€ 16.918
€ 674
B
€ 8.363
€ 8.710
€ 347
C
€ 113
€ 118
€5
E Leverancier
€ 1.394
€ 1.452
€ 58
E Hersteldienst
€ 2.789
€ 2.905
€ 116
Klasse I
9 casino’s x € 17.420 (standaardbijdrage)
€ 156.780,00
(minimum bijdrage machines)
€ 563.000,00
Klasse II
180 speelautomatenhallen x € 8.710
€ 1.567.800,00
Klasse III
7600 cafés x € 118
€ 896.800,00
Vergunningen E
inkomsten 2008: € 655.229 x 104,15%
Totaal
€ 682.421,00 € 3.866.801,00
De uitgaven voor 2009 komen uit op ongeveer €3.300.000. De niet gebruikte bedragen worden geboekt in een structureel fonds dat is voorbehouden voor de Kansspelcommissie.
8.3 INFORMATICA 8.3.1 Middelen Toepassingssoftware De nodige aanpassingen aan de maatsoftware werden aangebracht om de administratieve behandeling van de dossiers verder te optimaliseren. De in 2005 ingestelde procedure „loket C” kende ook in 2009 een enorm succes. Door het aanbieden van electronic banking werden de wachtrijen in het nabije postkantoor grotendeels opgeheven en werd de administratieve afhandeling van de dossiers versneld. Hardware Om de performantie en beschikbaarheid van de informatica-infrastructuur te
verhogen werden diverse oplossingen onderzocht. Twee bijkomende servers werden geïnstalleerd en in gebruik genomen om te komen tot een clusterconfiguratie (verhogen van de beschikbaarheid, fail-over, performantieverhoging van de datbase en de applicatieserver). De nodige aanpassingen aan de maatsoftware werden uitgevoerd.
Reeds in 2007 werd een “beschermde zone” ingesteld die enkel toegankelijk is voor de leden van de Kansspelcommissie en haar secretariaat. Zo kunnen alle documenten voor de vergaderingen van de commissie zeer snel ter beschikking worden gesteld. Deze functionaliteit werd verder uitgebouwd en maximaal benut in 2009.
8.3.3 Protocols De in 2008 geïnstalleerde fileserver werd aangevuld met een tweede identiek exemplaar om de beschikbaarheid te allen tijde te waarborgen. De Kansspelcommissie investeerde eveneens in eigen mail- en FPT-servers. De nodige apparatuur werd aangekocht in het laatste kwartaal 2009, de ingebruikname ervan is voorzien in het eerste kwartaal 2010. Ter voorbereiding van de realisatie van de wetswijzigingen (kansspelinrichtingen klasse IV, kansspelen via internet) werd reeds een prijsofferte gevraagd voor de aanpassing en aanvulling van de maatsoftware. Dit moet de Kansspelcommissie in staat stellen de vergunningsaanvragen voor de nieuwe kansspelinrichtingen tijdig af te handelen. De realisatie is voorzien in het eerste kwartaal 2010.
8.3.2 Internet De officiële website van de Kansspelcommissie is uitgegroeid tot het ideale communicatiekanaal met de diverse sectoren. (www.gamingcommission.fgov.be)
Na de sectorvergaderingen van september werd midden oktober een nieuwe versie uitgebracht van de informatica protocols klasse I, II en III. Deze zijn van kracht vanaf 1 januari 2010. Gezien de doorgevoerde wijzigingen dienen alle kansspelinrichtingen een nieuwe certifiëring te laten uitvoeren. In 2008 werden de mogelijkheden inzake verdere automatisering en informatisering van de dagelijks ontvangen financiële en technische informatie vanuit de kansspelinrichtingen I, II en III bestudeerd. Realisatie en implementatie van de bijkomende software (fase II, verfijning screening content, upload naar de databank en generatie van error reports) werd gerealiseerd in 2009. Fase III (analyse, statistieken,…) is voorzien voor 2010. 57
9
ACTIVITEITEN
9.1 Bijeenkomst van de GREF in Tallinn De jaarlijkse vergadering van de GREF vond dit jaar in juni plaats in Tallinn, Estland. Er waren een zeventigtal deelnemers. 21 Europese landen werden er vertegenwoordigd. Nederland, Duitsland, Frankrijk en België gaven een uitgebreid verslag van de evoluties in hun land. De Nederlandse minister van Justitie bevestigde dat de Internet Service Providers en banken meewerken aan de bestrijding. De mogelijkheid om via het internet kansspelen aan te bieden kan opnieuw bekeken worden bij de herziening van de nieuwe wet. Deze is momenteel uitgesteld. Intussen zal een onafhankelijke spelcommissie opgericht worden. Zij moet de controle uitoefenen op de openbare bedrijven en privébedrijven. Er worden momenteel twee studies gevoerd waarvan één handelt over illegale spelen. M. Sievers, de vertegenwoordiger van Duitsland, drong aan op het feit dat het huidige interstatelijk Duitse Verdrag, dat heel beperkt is en onderworpen aan het Europees Hof van Justitie, geen enkele doeltreffende oplossing biedt voor de problemen die zich voordoen, meer bepaald op het gebied van bestrijding op het internet. Momenteel is er echter geen enkel alternatief voorzien. Men verwacht een daling van de casino-inkomsten, vooral te wijten aan het rookverbod.
58
M. Hofmann merkt op dat er voor Frankrijk in vergelijking met het jaar 2007 een inkomensdaling op de spelen is van 8,4%, te wijten aan het rookverbod en de economische crisis. Om de casino’s aantrekkelijker te maken werd de wijze van belastingheffing herzien (differentiëring tussen tafelspelen en speelautomaten) en werd de inter-site jackpot toegestaan. De casino’s kunnen voortaan pokertoernooien organiseren in hun casino of op het grondgebied van de stad waarin het gevestigd is. De opmerkingen van de Europese Commissie op het Franse wetsvoorstel betreffen voornamelijk de vereisten voor de toekenning van vergunningen
voor online spelen en de boeking van een vergunning in een andere rechtspraak. De nieuwe wet voorziet in de oprichting van een reguleringsinstantie. Enkel spelen waarvoor een bepaald doorzicht nodig is zoals poker, paardenrennen of gokken op sportwedstrijden zouden kunnen aangeboden worden op het internet. Er zal een raadgevend comité opgericht worden dat het verantwoord omgaan met de reële en virtuele kansspelen moet promoten. België heeft de grote lijnen van haar ontwerp van wetswijziging voorgesteld. De vragen die hierop volgden hadden te maken met de basisvoorwaarden inzake de toelating van mediaspelen, de inwerkingtreding en methoden voor het blokkeren van illegale internetsites. Tijdens het overleg benadrukte Denemarken de intentie van haar regering om de markt van loterijen en weddenschappen te liberaliseren. Italië zet het liberaliseringproces verder met de introductie van VLT’s40, nieuwe soorten weddenschappen en de toestemming voor cash poker op het internet. Ook zouden de belastingen verlaagd moeten worden. In Zwitserland is er een wetsvoorstel ingediend om een aanbod op het internet toe te staan. Het aantal vergunningen zal beperkt zijn en de vergunningsvoorwaarden zullen vergelijkbaar zijn met die van casino’s. De wet zal niet in werking treden voor 2011 of 2012. In het Verenigd Koninkrijk zal een Comité Verantwoord Spelgedrag vergelijkbaar met de Kansspelcommissie worden opgericht. Deze ontmoeting was ook een goede gelegenheid om een goede relatie met de buitenlandse spelregulatoren te onderhouden, maar mist de slagkracht om een efficiënt orgaan te zijn. Werkgroep over verslaving De Belgische Kansspelcommissie is medevoorzitter van een werkgroep over gokverslaving. Dit jaar telde de tijdens de GREF georganiseerde zitting 17 deelnemers.
40 VLT: Video Lottery Terminal.
Een agenda werd opgesteld. De resultaten van de vragenlijst over uitsluitingsprocedures, interactie tussen spelers en de initiatieven op het gebied van preventie werden kort voorgesteld. Het Belgische voorstel om een Europese dag van de bescherming van de spelers te organiseren werd positief onthaald, ondanks enkele praktische moeilijkheden. Er moet een voorafgaand onderzoek gevoerd worden om te bepalen welke actoren betrokken moeten worden bij dit initiatief. De volgende thema’s die door de werkgroep behandeld zullen worden gaan over de “player-tracking”-methodes en de technische oplossingen ter bescherming van de spelers. In Noorwegen bijvoorbeeld moet men in het bezit zijn van een spelerskaart om te kunnen spelen. Het is met deze kaart enkel mogelijk om binnen een bepaalde limiet te spelen (verliezen beperkt tot €45 per dag). De kaart is gelinkt aan de bankrekening van de speler en winsten hoger dan €1.120 worden automatisch gestort. Daarbovenop wordt het spel ieder speluur gedurende 10 minuten stilgelegd. Het glossarium inzake gokverslaving zou moeten worden aangevuld met termen die te maken hebben met de technologie en de psychoanalytische behandeling van de speler.
9.2 Vier seminaries over kansspelen In navolging van het eerste seminarie (juni 2008) dat een mogelijke wijziging van de Kansspelwet van 7 mei 1999 behandelde, en het tweede seminarie (november 2008) met als thema de bescherming van de spelers, werd op 20 april 2009 een derde seminarie over kansspelen georganiseerd. De K.U.Leuven en de
Kansspelcommissie sloegen opnieuw de handen in elkaar en kozen andermaal voor het Provinciehuis te Leuven als uitvalsbasis. Ditmaal werden de financiële en fiscale aspecten van kansspelen uit de doeken gedaan. Dat kansspelen een bijzondere economische sector uitmaken zal niemand verbazen. Enerzijds vertegenwoordigt de goksector een lucratieve business waar ook de overheid via belastingen een graantje van meepikt, anderzijds vormen kansspelen mogelijk een sociaal gevaar omwille van het risico op gokverslaving, fraude en criminaliteit. Hoe de belasting van online kansspelen en belspelen precies wordt geregeld werd uitgelegd door Meester Panis. De omzet die de afgelopen jaren werd gegenereerd in de kansspelsector werd toegelicht door de financieel expert bij de Kansspelcommissie. Via kansspelen worden ook nog al te vaak grote bedragen zwart geld versluisd. Het opsporen van en optreden tegen witwaspraktijken behoort tot één van de taken van de Kansspelcommissie. De Substituut-Procureur-
Generaal van Luik, dhr. Piraprez zette de mogelijkheden wat betreft de aanpak van witwassen uiteen. Waar dit vroeger nog tot de federale bevoegdheid behoorde werd onlangs door de Speciale Financieringswet de bevoegdheid tot inning van de belasting op spelen en weddenschappen overgeheveld naar het Waalse gewestelijke niveau.
Vertegenwoordigers van de drie gewesten en van de federale regering gingen over dit onderwerp in debat. Tot slot was er een tussenkomst van vice-eerste minister en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen, dhr. Reynders. De Minister besprak de financiële en fiscale aspecten van kansspelen, waarbij hij de klemtoon legde op de wijziging van de kansspelwet en het gevolg voor de taxatie alsmede op het belang van het Belgische voorzitterschap van de EU midden 2010. Dat kansspelen een hot item zijn en blijven werd eens te meer
59
9
om het kansspelbeleid in hun jurisdictie te verduidelijken. De studiedag werd geopend door de staatssecretaris voor de Coördinatie van de fraudebestrijding Carl Devlies die zijn visie op de toekomst van het Belgische kansspelbeleid toelichtte. Daarna lag de focus op Europa waarbij een overzicht werd gegeven van de recente ontwikkelingen op het gebied van kansspelbeleid in de EU. Daarnaast kwamen de visies op de regulering van kansspelen van verschillende Europese Lidstaten aan bod, ondermeer het perspectief van Zweden dat momenteel voorzitter is van de Europese Unie. Onder de sprekers waren ook vertegenwoordigers van de buurlanden van België. Zo gaven Groot-Brittannië en Nederland hun kijk op de regulering van kansspelen in hun land en werden de recente ontwikkelingen op het vlak van de Duitse en Franse kansspelwetgeving besproken. De slotrede werd gehouden door de voorzitter van de Kansspelcommissie. De organisatoren kunnen terugblikken op een geslaagde reeks van seminaries. duidelijk door de bijzondere persaandacht voor de cijfers van de Belgische kansspelmarkt. En ook de ruime opkomst op het seminarie geeft aan dat er een grote interesse voor kansspelen is, zowel vanuit de sector zelf als vanuit hulpverleningsorganisaties, overheid en juridische hoek. Als afsluiter van de reeks seminaries vond op dinsdag 10 november het vierde en laatste deel plaats in het Provinciehuis. Voor dit laatste en internationale seminarie verleende ook de Universiteit van Tilburg haar medewerking. De presentaties zullen volledig worden uitgegeven in het Engels bij Larcier.
60
Onder de aanwezigen waren dan ook vertegenwoordigers van tal van Europese landen, zoals Bulgarije, Frankrijk, Denemarken, Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Malta, Slovenië, Estland, Portugal, Zwitserland en Ierland. De grote interesse vanuit Europa onderstreept het groeiende belang dat overheden hechten aan de regulering van kansspelen. Ook onder de sprekers waren mensen van verschillende nationaliteiten
9.3 Bezoek Den Haag met Staatssecretaris Devlies - 8 januari 2009
270 speelautomatenhallen. Deze gaan almaar meer op casino’s lijken op vlak van professionaliteit.
Staatssecretaris Devlies bezocht op 8 januari 2009 samen met een delegatie van de Kansspelcommissie het Ministerie van Justitie in Nederland en Holland Casino in Breda.
Het beleid en het toezicht op de kansspelen zullen integraal worden aangepakt. Deze aanpak zorgde er reeds voor dat veel illegaal aanbod werd weggewerkt. Interventie via fiscale weg blijkt veel krachtiger dan via kansspelen. Zo werd ondermeer opgetreden tegen illegale casino’s, internet gokzuilen, illegale bingo’s en pokertoernooien. Deze laatste bestaan nog steeds maar zijn veel kleinschaliger geworden. Op kansspelen via internet heerst een totaalverbod in Nederland.
De Nederlandse wet op Kansspelen dateert van 1964 en heeft reeds 29 wijzigingen ondergaan. Hierdoor werd ze moeilijk toepasbaar. Om te kunnen spreken van een kansspel moet er een inzet zijn, alsook een prijs (i.t.t. België waar sprake moet zijn van winst OF verlies), de meerderheid van de spelers mag het spel niet als een behendigheidsspel spelen en er moet een toevalselement aanwezig zijn. Deze definitie is zo ruim dat zij sinds jaren verschillende ladingen dekt. Men kan in Nederland spreken van een restrictief kansspelbeleid, want kansspelen worden niet beschouwd als een normale economische sector. Het doel van de kansspelwet is het reguleren en beheersen van kansspelen. Dit houdt ook in dat men illegaliteit en criminaliteit probeert tegen te gaan. Daarnaast zijn het voorkomen van kansspelverslaving en consumentenbescherming belangrijke wettelijke doelstellingen. Nederland beschikt over 8 landelijke vergunningen die zijn verdeeld over 7 verschillende organisaties. 2 van deze organisaties hebben een permanente vergunning, de 5 overige zijn semipermanent. Ook bestaan incidentele vergunningen. Hiervoor worden +/- 80 verzoeken per jaar ingediend. Deze vergunningen gelden voor 6 maanden en minimaal 50% van de opbrengst ervan moet naar het goede doel gaan. Nederland telt ook zo’n
Er zijn plannen voor het oprichten van een Kansspelautoriteit vergelijkbaar met de Belgische Kansspelcommissie, de optimalisering van het stelsel (bv. het aantal loterijen bepalen), zorgen voor transparante vergunningsprocedures voor de landelijke loterijen en een eventuele algemene herziening van de wet op kansspelen.
Overhandiging „Fonske” door Staatssecretaris Devlies aan Minister van Justitie Balin
Met de Nederlandse Minister van Justitie Hirsch Balin werd gesproken over de hete hangijzers op vlak van zowel het Nederlandse als Belgische kansspelbeleid.
9.4 Bezoek Commissie voor de Justitie van de Kamer - 30 juni 2009
Tenslotte bezocht de Belgische delegatie ook nog Holland Casino te Breda. 9% van de bezoekers in Holland Casino Breda is Belgisch. +/- 90% van deze 9% zijn afkomstig van Antwerpen.
Ter voorbereiding van de stemming van het wetsontwerp op 7 juli 2009, wilde de Commissie voor de Justitie op 30 juni 2009 een bezoek brengen aan de Kansspelcommissie. Voorzitster Mia De Schamphelaere kreeg samen met andere commissieleden en hun medewerkers een reeks korte uiteenzettingen, ondermeer over het informaticasysteem van de Kansspelcommissie en diens hechte samenwerking met de dienst Metrologie (FOD Economie). Ook de problemen op het gebied van kansspelen op
61
9
het internet en de weddenschapkantoren werden aangekaart, naast de controleen sanctiemogelijkheden van de Kansspelcommissie. De uitdaging op Europees vlak kwamen als laatste aan bod. Een bezoek aan een speelautomatenhal en het Brusselse casino moest tenslotte zorgen voor meer voeling met het terrein. Met dit bezoek heeft de Commissie voor de Justitie een beter beeld gekregen van de werking van de Kansspelcommissie met het oog op de bespreking van het wetsontwerp tot wijziging van de kansspelwet van 7 mei 1999, die een week later plaatsvond.
verboden. Er is nogal wat controverse rond de beslissing van premier Poetin. Zijn anti-gokbeleid kan worden gezien als een poging om de invloed van het rijke Westen in Rusland terug te dringen. Kansspelen zijn volgens de Russische eerste minister een gevolg van het almaar toenemende kapitalisme in Rusland en deze moeten dan ook aan banden worden gelegd. Net in deze woelige periode had de Kansspelcommissie, op 15 juli 2009, het genoegen om een Russische delegatie van het Federal Service of Financial Monitoring te mogen verwelkomen in haar kantoren in hartje Brussel. Dit gebeurde op advies van de Raad van Europa die
9.5 Russische delegatie bezoekt Kansspelcommissie 15 juli 2009
België naar voor schuift als een mooi voorbeeld van hoe men de strijd kan aangaan tegen witwaspraktijken. De Kansspelcommissie maakte van deze uitzonderlijke gelegenheid dan ook gebruik om de Russen onder leiding van dhr. Dmitry G. Skobelkin, inzage te geven in haar visie en missie en haar werkwijze van controle en
62
Sinds kort is in grote delen van Rusland elke vorm van kansspelen in casino’s
regulering wat betreft het financiële luik van kansspelen binnen de Belgische landsgrenzen en op het internet. Momenteel heeft Rusland geen orgaan dat gelijkaardig is aan de Belgische Kansspelcommissie. Tijdens het bezoek aan België werd bijzondere aandacht geschonken aan de relatie tussen kansspelen en witwassen. Premier Poetin grijpt immers de strijd tegen witwassen aan als één van de belangrijkste argumenten om kansspelen uit zijn land te weren. In het Casino van Brussel konden de Russen bijvoorbeeld een kijkje nemen in de videokamer van waaruit bewakers non-stop alle speeltafels in het oog houden. Toch werden ook de andere taken van de Belgische Kansspelcommissie aangekaart. Mogelijk kan de Kansspelcommissie fungeren als een voorbeeld voor Rusland om op termijn een betere kanalisering van gokspelen te realiseren.
·
“4èmes Rencontres parlementaires sur les Jeux” over het thema “online gok- en kansspelen: is een gecontroleerde opening van de markt mogelijk?” (“Jeux d’argent et de hasard en ligne: une ouverture maîtrisée du marché est-elle possible?), onder toezicht van mijnheer Bernard Accoyer, voorzitter van de Nationale vergadering, en van verschillende ministers, georganiseerd door de afgevaardigde van de Aveyron, mijnheer Jacques MYARD, op 3 december 2009 in het Maison de la Chimie te Paris.
9.6 Diverse · · · ·
“Responsible Gaming Day – Integrity and Sport” georganiseerd door de European Gaming & Betting Association op 17 februari 2009 in het Europees Parlement; “Fair Play for Gambling: A breakfast debate on gambling and sports betting” op 5 maart 2009 in het Europees Parlement; “Problem gambling in europe: an Overview” georganiseerd door de MEP Malcom Harbour in het Europees Parlement op 17 november 2009 waarbij Mark Griffiths van de universiteit van Nottingham Trent aanwezig was. “Epistémologie et criminologie”, een seminarie dat door de “Faculté de Droit” en het “Centre d’étude sur la Psychanalyse” van de ULB georganiseerd werd op dinsdag 12 mei 2009, door professor Dimitri Kalogeropoulos;
63
BESLUIT
2009 was een belangrijk jaar voor de werkzaamheden van de Kansspelcommissie en haar secretariaat, omwille van de wetswijziging op federaal niveau. Aan de problemen die in de loop der jaren ontstonden ten gevolge van de opkomst van kansspelen via instrumenten van de informatiemaatschappij, weddenschappen of mediaspelen werd op gepaste wijze tegemoet gekomen. De wetgever koos voor een kanaliseringsbeleid en niet voor een totaalverbod. Deze oplossingen zijn een duidelijk signaal en zullen positief beoordeeld worden door het Europees Hof van Justitie, de constitutionele, rechterlijke en administratieve autoriteiten, aangezien de genomen maatregelen coherent zijn, evenwichtig en naar verhouding met de doelstellingen betreffende de handhaving van de openbare orde, de bescherming van de spelers en de fraudebestrijding. De uitvoeringsbesluiten kunnen dus vol vertrouwen worden uitgewerkt.
64
Rekening houdend met de Europese ontwikkelingen, werd het fiscale aspect niet bijzonder benadrukt. Maar de fiscale impact op regionaal of federaal vlak of van de buurlanden beïnvloedt onvermijdelijk ook het gedrag van de speler. Deze is immers vrij om het aanbod te vergelijken en die provider te kiezen die de beste winstkansen biedt. De winst hangt in grote mate af van de heffing. Per definitie is het illegale spel, dat bijna nooit belast wordt, aantrekkelijker dan zijn legale broertje. De speler zal daarom dikwijls geneigd zijn deze spelen op te zoeken. Het maakt in dat geval weinig uit of het spel live of via internet wordt aangeboden. Een heffing kan dus het illegale gokken aanmoedigen of beperken. Ideaal zou zijn dat de condities dusdanig zijn dat ze voor het illegale spel geen gunstigere resultaten opleveren. Ook hier moeten we realistisch blijven. De fiscale inkomsten kunnen verwaarloosbaar lijken in vergelijking met sommige andere budgettaire posten van de federale of regionale regeringen. Anderzijds kunnen deze bescheiden inkomsten nieuwe initiatieven mogelijk maken en zo via belastingen een bijdrage leveren aan het
succes en de coherentie van het kansspelbeleid. Er moet een evenwicht gevonden worden. We moeten ervan uitgaan dat de Belgische kansspelmarkt, en in het bijzonder de kansspelen via informatiemaatschappijinstrumenten, slechts een kleine speler is. België is immers niet de enige aanbieder van kansspelen in de wereld. Door regionaal te verschillende regels en percentages te hanteren bestaat het risico dat aanbieders van kansspelen vanuit andere oorden zullen opereren. Voor een coherent resultaat moeten de federale en regionale overheden erover waken dat dezelfde beginselen, aanslagvoeten en tarieven gelden. Hierbij moet rekening worden gehouden met de aanslagvoeten in de andere landen van de EU. Dit is een enorme uitdaging. De kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen moeten in een gemeenschappelijk plan voor de regio’s en de federale overheid gegoten worden, samen met een manier om deze doelstellingen te realiseren. Er moet een overzicht worden gemaakt van de nieuwe uitdagingen die zich de komende maanden zullen aandienen. Daarnaast moeten ook de dagelijkse taken blijvend op een efficiënte manier worden uitgevoerd. Iedereen die tijdens het voorbije jaar heeft meegewerkt aan de wijziging van de kansspelwet van 7 mei 1999, in het parlement, de regering, de juridische of universitaire wereld, of elders, heeft zonder twijfel een meerwaarde geboden om te komen tot een optimaal kansspelbeleid.
65
B ijlage 1: S amenvat t ingen
Zusammenfassung im Deutsch
Gesetzesänderung
Die Kommission für Glücksspiele wurde aufgrund des Gesetzes vom 7. Mai 1999 errichtet. Die Aufgabe der Kommission ist viergliedrig. Erstens berät sie die Regierung und das Parlament. Ihre nächste Hauptaufgabe besteht darin, über die Erteilung von Lizenzen für Kasinos, Spielautomatenhallen, Trinkstätten, Lieferanten, Spiele und Personal zu entscheiden. Als Drittes tritt die Kommission für Glücksspiele als Kontroll- und Disziplinarorgan auf. Der Schutz der Spieler ist der vierte Auftrag der Kommission für Glücksspiele.
Das Glücksspielgesetz vom 7. Mai 1999 wurde im Dezember 2009 revidiert, um mit den technischen Entwicklungen der vergangenen Jahre Schritt zu halten. So war z. B. eine bessere Kontrolle der Wetten in Wettbüros erforderlich. Außerdem waren Glücksspiele über Internet im Anmarsch und war auch ein Bedürfnis nach einer guten Regulierung der Medienspiele entstanden. Durch die Gesetzesänderung kann die Kommission für Glücksspiele neben Verwaltungssanktionen auch Geldstrafen verhängen, wenn die Staatsanwaltschaft beschließt, dass keine Strafverfolgung zu erfolgen hat. Dadurch können nunmehr nicht nur die Lizenzinhaber, sondern auch die Spieler zur Rechenschaft gezogen werden. Die Geldstrafen geben der Kommission viel mehr Schlagkraft, was zu einer wirksameren Kontrolle führt. Die Änderung des Glücksspielgesetzes wurde am 3. Dezember 2009 während der Plenarsitzung des Parlaments verabschiedet. Das abgeänderte Glücksspielgesetz tritt spätestens am 1. Januar 2011 in Kraft.
Im Kern besagt das Glücksspielgesetz, dass Glücksspiele verboten sind, außer in den im Gesetz festgelegten Ausnahmefällen. Diese Ausnahmefälle werden anhand eines Systems von Lizenzen geregelt. Im Falle eines Verstoßes gegen das Glücksspielgesetz vom 7. Mai 1999 kann man strafrechtlich verfolgt werden. Die Kommission ist befugt, eine angemessene Strafe zu verhängen. Strafen können von einer Warnung, über eine Aussetzung der Nutzung einiger Maschinen, bis zum Einzug der Lizenz gehen. Der Vorsitzende der Kommission für Glücksspiele ist ein Magistrat, Etienne Marique. Der Vorsitzende tagt gemeinsam mit Vertretern von sechs Ministern.
Sekretariat
66
Das Sekretariat, das die Kommission für Glücksspiele verwaltungsmäßig unterstützt, wurde im vergangenen Jahr stark erweitert. Mit einem Team von 35 Arbeitnehmern versucht die Kommission das heikle Gleichgewicht zwischen Schutz des Spielers und Rentabilität des Sektors zu erhalten.
a) Wetten Es bestand ein Bedürfnis nach einem Lizenzsystem für Wettbüros. Gemäß dem neuen Glücksspielgesetz ist für die Organisation von Wetten eine Lizenz F1 der Kommission für Glücksspiele erforderlich. Feste sowie mobile Wettbüros werden als Glücksspieleinrichtungen der Klasse IV betrachtet. Für die Entgegennahme von Wetten braucht man eine Lizenz F2. Mit diesem Lizenzsystem kann dem Wildwuchs an betrügerischen Wettbüros ein Riegel vorgeschoben werden. Aufgrund des neuen Gesetzes nimmt die Kommission für Glücksspiele sowohl Wetten auf Sportergebnisse, Pferderennen, Veranstaltungen wie auch verbotene Wetten in Angriff. Die Notwendigkeit einer klaren Reglementierung der Wettbüros war überfällig. Mangels einer gesetzlich geregelten Kontrolle durch die Kommission für Glücksspiele machten Wettbüros sich allzu oft eines Steuerverbrechens schuldig und wurde der Schutz der Spieler vernachlässigt.
b) Instrumente der Informationsgesellschaft Mit dem neuen Glücksspielgesetz werden diese Spiele geregelt und fallen sie unter die Zuständigkeit der Kommission für Glücksspiele. Konkret wurden die ergänzenden Lizenzen A+, B+ und F1+ ins Leben gerufen, die den A-, B- und F1-Lizenzinhabern erlauben, die tatsächlich bestehenden Glücksspiele auch über das Internet zu betreiben.
Wie immer wurde im Bereich der Kontrolle verschiedenen Punkten eine besondere Aufmerksamkeit zuteil: die Eintragung der Kunden in das Register; ihre Überprüfung in der Datenbank EPIS und die eingesetzten Verfahren, für den Fall, dass die Verbindung mit EPIS zeitweilig ausfällt; der Erhalt der FTPDateien, die manchmal mit Verspätung verschickt werden, oder die nicht dem im Protokoll festgelegten Format entsprechen.
Umzug ist keinesfalls mit der Zuweisung einer neuen Lizenz identisch, sondern ist nur eine Änderung einer der Modalitäten der Lizenz, nämlich des Orts der betrieblichen Nutzung. Im Laufe von 2009 genehmigte die Kommission für Glücksspiele insgesamt 12 Umzugsanträge. In fünf Fällen zog man an einen Ort, für den ein Lizenzantrag auf der Warteliste stand. So verschwanden fünf Akten von der Warteliste.
c) Medienspiele Trotz des neuen KE vom 12. Mai 2009 erschien es angemessen, diese Spiele in das Glücksspielgesetz zu integrieren, um so eine wirksame Kontrolle zu gewährleisten. Für den Betrieb von Glücksspielen in Fernsehprogrammen (die ein Gesamtprogramm bilden), die über Nummerserien des belgischen Nummerierungsplans laufen, ist eine Lizenz G1 erforderlich. Für den Betrieb anderer Glücksspiele über die Medien, ist eine Lizenz G2 erforderlich.
Die Note bezüglich der Beitragsanträge wurde aktualisiert. Die jährliche Beteiligung an den Betriebs-, Personal- und Anlagenkosten der Kommission für Glücksspiele, die von den A-Lizenzinhabern zu entrichten sind, werden anhand der Geräteständer berechnet.
Trinkstätten
Kasinos Am 31. Dezember 2009 betrug die Anzahl der in den 9 belgischen Kasinos betriebenen Geräte 1.238, was ein Anstieg von 106 Geräten im Vergleich zum 31. Dezember 2008 ist. Das Kasino von Namur bietet seit Mai 2009 das Spiel Mini Punto Banco an. Es ist, nach dem Kasino von Brüssel, das zweite Kasino, das dieses Spiel anbietet. Eine Anfrage für den Betrieb von Backgammon, wurde genehmigt. Die Königlichen Erlasse müssen entsprechend angepasst werden.
Spielsäle 2009 hat die Kommission für Glücksspiele keine Lizenz B zugewiesen, da die gesetzliche Höchstanzahl von 180 Spielautomatenhallen erreicht wurde. Im Dezember 2009 zog sie jedoch eine Lizenz B ein, so dass sie 2010 wieder eine Lizenz zugewiesen wird. Im Laufe von 2009 wurde der Warteliste eine neue Akte hinzugefügt. Wegen der im Weiteren beschriebenen neuen Umzugsregelung wurden jedoch auch fünf Akten von der Warteliste gestrichen, so dass diese Warteliste 2009 mit insgesamt 27 Akten abgeschlossen wird. Ab dem 1. Januar 2009 trat die geänderte Umzugsregelung in Kraft, so dass B-Lizenzinhaber, vorbehaltlich einer Genehmigung der Kommission für Glücksspiele, ab jetzt auch an einen Ort ziehen können, der sich außerhalb der Gemeinde befindet, wo die genehmigte Glücksspieleinrichtung ansässig ist. Die Genehmigung für einen
Die Abwicklung der Akten C im Jahr 2009 verlief zügig. Das Sekretariat behandelte alle neuen Anträge für Lizenzen innerhalb einer angemessenen Frist. Anträge, die per Post eingingen und sofort allen Bedingungen entsprachen, wurden schon auf der nächsten Kommissionsversammlung genehmigt. Bei unvollständigen Anträgen kontaktierte das Sekretariat den Antragsteller der Glücksspiele, um die Akte so schnell wie möglich zu vervollständigen. Auch das Verfahren über den Schalter war 2009 wieder ein großer Erfolg. Ende 2008 wurde dieses Verfahren ausgewertet und wurden einige Dinge angepasst. 2009 hat sich gezeigt, dass diese Anpassungen erfolgreich sind. Seit 2009 können auch Wiedereröffnungen von C-Akten mittels dieses Verfahrens abgewickelt werden. Monat für Monat stellte die Kommission für Glücksspiele fest, dass diese Möglichkeit intensiv genutzt wurde. Für jede Akte, die über den Schalter eingereicht wurde, mussten die Unterlagen vorab der Kommission besorgt werden. Seit 2009 ist dies auch über speziell zu diesem Zweck eingerichtete E-Mail-Adressen möglich. Vorher war dies nur per Fax möglich. Ab September 2009 werden alle Anträge vorab über das Internet eingege-
67
ben. Das beschleunigt die Bearbeitung der Akten für das Sekretariat beträchtlich. Seitdem ist es auch nicht mehr erforderlich, das Leumundszeugnis des Antragstellers oder der Geschäftsführer/Verwalter hinzuzufügen. Das Sekretariat kann diese Unterlagen nämlich selbst beantragen, außer für Personen, die im Ausland wohnhaft sind. Diese Maßnahme schließt an die Tendenz einer administrativen Vereinfachung bei den Behörden an.
Lizenz D Eine Lizenz D ist erforderlich, um während der Öffnungszeiten in den Spielautomatenhallen oder in den Kasinos zu arbeiten. Auch 2009 wurden bei der Kommission für Glücksspiele viele Anträge für eine Lizenz D eingereicht. Antragsteller müssen erst einen Kurs belegen, worin sie unter anderem auf die Anforderungen der Tätigkeit hingewiesen werden. Bis zum 31. Dezember 2009 wurden insgesamt 4913 Lizenzen erteilt, wovon 401 in demselben Jahr.
Schutz der Spieler
68
Die Kommission für Glücksspiele erhielt die Befugnis, um Spielern den Zugang zu allen Spielautomatenhallen und Kasinos des Landes zu verbieten. Zweifellos ist dies das stärkste Instrument im Kampf gegen die Spielabhängigkeit. Das Sekretariat zählte Ende Dezember 3340 neue Sperrungen, die im vergangenen Jahr beantragt wurden. Ende 2009 zeigte sich, dass seit der Einführung von EPIS im Jahr 2004 sage und schreibe 9650 Personen freiwillig eine Sperrung bei der Kommission beantragten. Auch im Bereich der Aufklärung der Bürger ergriff die Kommission verschiedene Initiativen. So wurde im Laufe von 2009 eine umfassende Präventionskampagne zum Thema Spielabhängigkeit entwickelt. Die Zielgruppe besteht aus Jugendlichen von 14 bis 18 Jahren. Die Filmpremiere findet 2010 statt. Obwohl die
Kommission für Glücksspiele nicht für Hilfeleistung an sich zuständig ist, hält sie enge Kontakte zu verschiedenen Organisationen, die in diesem Bereich tätig sind. Eine gute Zusammenarbeit und ein Ideenaustausch bilden die Basis für eine fundierte und kohärente Politik. Parallel dazu bot die Kommission auch 2009 ihre Unterstützung für Initiativen, die den Schutz des Spielers betreffen.
Instandhalter und Installateure von Spielen Ende 2009 waren 188 Lizenzen E im Umlauf. Davon wurden neun Lizenzen ausländischen Unternehmen zugewiesen. Aus einem Vergleich mit der Situation Ende 2008 ist ersichtlich, dass fünf neue Lizenzen E zugewiesen wurden, wovon zwei Lizenzen für Hersteller von Glücksspielen. Sechs Lizenzen E wurden eingezogen, worunter drei für Hersteller. Ein einziger Lizenzinhaber änderte im Laufe von 2009 seine Tätigkeiten und erbrachte nicht länger Dienstleistungen, die mit der Herstellung von Glücksspielen in Verbindung stehen, sondern mit der Zurverfügungstellung von Glücksspielen. Ein Antrag für eine Lizenz E ist noch in Bearbeitung. Ein Lieferant von Glücksspielen wandelte sein Unternehmen von einem Einzelunternehmen in eine Gesellschaft um.
Kontrollen Die Kontrollaufgabe der Kommission für Glücksspiele wurde wie in den vergangenen Jahren auch 2009 wieder von einigen entsandten Mitgliedern der föderalen Gerichtspolizei, von Attachés und von Finanzexperten wahrgenommen. 301 Kontrollakten wurden angelegt, wovon fünf bezüglich Lotterien, 18 aufgrund illegaler Automaten, fünf in Bezug auf das Internet, 80 nach Informationen der Polizeidienste und 37 bezüglich illegaler Wetthäuser. Außerdem gab es 56 Akten über Lizenzen C, 47 über Lizenzen B, 13 über Lizenzen A, 11 Akten bezüglich eines D-Lizenzinhabers, eine einzige bezüglich freiwilliger Sperrungen und letztendlich eine einzige Akte aufgrund diverser Gründe. Diese Kontrollakten
wurden in 339 Berichten zusammengefasst und 487 Protokolle wurden an die Staatsanwaltschaft weitergeleitet. Anlässlich der Kontrollen durch die Kommission für Glücksspiele gab es 131 Beschlagnahmen von unter anderem Glücksspielgeräten oder Pokertischen.
Zusammenarbeit mit anderen Dienststellen Die Kommission für Glücksspiele arbeitet regelmäßig mit anderen Dienststellen zusammen. So gibt es eine Zusammenarbeit mit der Dienststelle für Kriminalpolitik, mit der Staatsanwaltschaft und den Polizeidiensten, unter anderem bei Ermittlungen zu und der Bekämpfung von illegalen Automaten oder Geräten, die ohne gültige Lizenz aufgestellt wurden. Aufgrund des anhaltenden Pokerhypes investierte die Kommission für Glücksspiele auch 2009 wieder viel in Vorbeugung, aber sie war auch im Feld tätig. Außerdem gibt es auch die Zusammenarbeit mit dem Büro für die Verarbeitung finanzieller Informationen bezüglich der Arbeitsweise in den Kasinos. Hinsichtlich der Geldwäsche muss darauf hingewiesen werden, dass die Kommission für Glücksspiele eine Aufsichtsfunktion für die Anwendung des Gesetzes über die Geldwäsche vom 11. Januar 1993 hat. Bei Kontrollen in Kasinos wurde dieser Sache verschärfte Aufmerksamkeit zuteil. Angesichts der großen Bedeutung der Technik im Bereich der Glücksspiele arbeitet die Kommission quasi täglich mit der Abteilung Metrologie des FÖD Wirtschaft zusammen. Sowohl auf dem Gebiet der Beratung wie der Kontrolle fanden 2009 diverse Aktionen statt. 2009 wurde auch
in die Zusammenarbeit mit diversen Abteilungen des FÖD Finanzen auf verschiedenen Gebieten investiert.
Vier Seminare zum Thema Glücksspiele 2009 fanden die beiden letzten Seminare in einer Reihe von „Vier Seminaren zum Thema Glücksspiele” statt. Die ersten beiden standen 2008 auf dem Programm. Beide Seminare fanden im Provinzhaus in Leuven (Löwen) statt. Das letzte Seminar bestand aus einer internationalen Zusammenarbeit der Kommission für Glücksspiele mit den Universitäten von Leuven und Tilburg. Zu den Anwesenden zählten auch Vertreter aus zahlreichen europäischen Ländern, wie z. B. Bulgarien, Frankreich, Dänemark, Deutschland, Vereinigtes Königreich, Malta, Slowenien, Estland, Portugal, Schweiz und Irland. Das große Interesse aus Europa unterstreicht die wachsende Bedeutung, die der Regulierung von Glücksspielen durch die Behörden beigemessen wird. Zu den Rednern gehörten auch Personen verschiedener Nationalität, welche die Glücksspielpolitik in ihrem Rechtsgebiet erläuterten. Der Studientag wurde vom Staatssekretär für die Koordinierung der Betrugsbekämpfung, Carl Devlies, eröffnet, der seine Zukunftsvision für die belgische Glücksspielpolitik erläuterte. Danach lag der Fokus auf Europa, wobei eine Übersicht der letzten Entwicklungen im Bereich der Glücksspielpolitik in der EU geboten wurde. Außerdem wurden die Ansichten über die Regulierung von Glücksspielen der verschiedenen europäischen Mitgliedsstaaten besprochen; unter anderem der Blickwinkel Schwedens, das momentan den Vorsitz der Europäischen Union innehat. Zu den Rednern gehörten auch Vertreter der Nachbarländer Belgiens. So legten Großbritannien und die Niederlande
ihre Sicht bezüglich der Regulierung von Glücksspielen in ihrem Land dar und wurden die neuesten Entwicklungen im Bereich der deutschen und französischen Glücksspielgesetze besprochen. Die Schlussrede wurde vom Vorsitzenden der Kommission für Glücksspiele gehalten. Die Organisatoren können auf jeden Fall auf eine gelungene Reihe von Seminaren zurückblicken.
69
Summary in English The Gaming Commission was set up by the Act of 7 May 1999. The task of the commission is fourfold. Firstly to advise the government and parliament. In addition, its principal remit is to decide upon the granting of licences to casinos, gaming arcades, drinking establishments, suppliers, games and personnel. Thirdly, the Gaming Commission acts as a control and disciplinary body. The protection of players is the fourth task of the Gaming Commission. The essence of the Gaming Act dictates that gaming is prohibited apart from exceptions specified by law. These exceptions are regulated by a system of licences. Criminal proceedings can follow a violation of the Gaming Act of 7 May 1999. The commission is then authorised to impose an appropriate penalty. Penalties can range from a warning, to the suspension of the operation of a number of machines, to withdrawal of the licence. The Gaming Commission is presided over by a magistrate, Etienne Marique. The president sits together with representatives of six ministers.
Secretariat
70
The secretariat administratively supporting the Gaming Commission has been considerably expanded in the past year. With a staff of 35 the commission is trying to assist in finding the delicate balance between the protection of the player and the profitability of the sector.
of betting in betting shops had become overdue. Then there has been the advance of gaming on the internet. There was also the need for the proper regulation of media games. After the law change the Gaming Commission can, besides administrative penalties, also impose fines when the public prosecutor’s office decides not to prosecute. This means besides the licence holders now the players themselves can also be brought to account. The fines give the commission much more power, something that also results in more efficient control. The change to the Gaming Act was passed by a plenary session of parliament on 3 December 2009. The new Gaming Act comes into force on 1 January 2011 at the latest. a) Betting There was also the need for a licensing system for betting offices. Under the new Gaming Act an F1 licence is required from the Gaming Commission for the organisation of betting. Permanent or mobile betting shops are regarded as gaming class IV establishments. An F2 licence is required for accepting bets. This licensing system can halt the proliferation of mala fide betting shops. Under the new law the Gaming Commission takes responsibility for betting on sports results, horse racing, events and illegal betting. The need for the clear regulation of betting shops had already been acknowledged for some time. In the absence of legal control by the Gaming Commission betting shops were increasingly committing fiscal offences and the protection of the players was neglected. b) Information society gaming The new Gaming Act regulates these games and puts them under the authority of the Gaming Commission. In real terms the supplementary A+, B+ and F1+ were created that allow A, B and F1 licence holders to operate gaming on the internet.
Law change The Gaming Act of 7 May 1999 was revised in December 2009 to bring it more in line with the technological evolutions of previous years. Accordingly, better control
c) Media games Despite the new Royal Decree of 12 May 2009 it appeared opportune to include these games in the Gaming Act to guarantee as efficient control as possible. A G1
licence is required for gaming on TV programmes (which entail an entire programme) which use number series from the Belgian numbering plan. A G2 licence is required for the operation of other gaming through the media.
Casinos As of 31 December 2009, the number of machines operated by the 9 casinos in Belgium came to 1,238, i.e., 106 more machines than on 31 December 2008. Since May 2009, the Casino of Namur has offered the game of Mini Punto Banco. It is the second casino to offer this game after the Casino of Brussels. A request was made to introduce Backgammon, and this was accepted by the authorities. The respective royal decrees on the industry must be modified accordingly. With respect to monitoring, various points have been the subject of special attention, as is customary: the enrollment of clients in the register and a check on them in the EPIS database and the procedure established in situations where the connection to EPIS is temporarily down. FTP files are taken down and checked: sometimes they are sent with delay or do not conform to what is required in the protocol. The note concerning fees requirements has been updated. The annual fees to cover operating costs, personnel and the establishment of the Gaming Commission due from license-A
holders will be calculated on the basis of the number of machine positions.
Gaming arcades In 2009 the Gaming Commission granted no B licences because the legal maximum of 180 gaming arcades had been reached. In December 2009 it did withdraw one B licence so will again grant one licence in 2010. In the course of 2009 one new file was added to the waiting list. Because of the new relocation regulation discussed below five files were scrapped from the waiting list, so this waiting list had a total of 27 files at the end of 2009. The changed relocation regulation came into force on 1 January 2009, so B licence holders could also relocate to a place outside the municipality where the licensed gaming establishment is located subject to approval by the Gaming Commission. Approval of relocation is under no circumstances equivalent to the granting of a new licence, but only involves a change to one of the modalities of the licence, being the place of operation. In the course of 2009 the Gaming Commission approved a total of 12 relocation applications. In five cases there were relocations to a place with a licence application on the waiting list. Five files accordingly disappeared from the waiting list.
Drinking establishments The processing of the C files took place smoothly in 2009. The secretariat processed all new applications for licences within a reasonable period. Applications received by mail that immediately satisfied all the conditions were approved at the
next commission meeting. With incomplete applications the secretariat contacted the gaming applicant to complete the file as quickly as possible. The procedure using front office was also a big success again in 2009. This procedure was evaluated at the end of 2008 and a number of aspects were adapted. In 2009 it appeared that these changes had been successful. Since 2009 the reopening of C files could also take place using the front office procedure. The Gaming Commission observed month after month that frequent use was being made of this procedure. For each file submitted through the front office the documents must be submitted beforehand to the commission. Since 2009 this can also be done using specially created email addresses, where previously only a fax could be used. Since September 2009 all applications have been entered beforehand on the internet. This considerably speeds up the processing of the files for the secretariat. Since then it has also no longer been necessary to add a certificate of good conduct for the applicant or the business managers/managing directors. The secretariat can obtain these documents themselves, except for persons domiciled abroad. This measure fits in the trend towards administrative simplification among the authorities.
71
D licence
Game repairers and installers
A D licence is required to work during opening hours in gambling arcades or casinos. The Gaming Commission also received many applications for a D licence in 2009. Applicants must first take a training course on which, among other things, the requirements of the position are explained. On 31 December 2009 a total of 4,913 licences had been granted, 401 of which in that same year.
At the end of 2009 there were 188 E licences in use. Nine of these licences were granted to foreign companies. From a comparison with the situation at the end of 2008 it appeared that five new E licences had been granted, two of which to manufacturers of games. Six E licences were withdrawn, including from three manufacturers. One licence-holder changed activities in the course of 2009 by no longer supplying services concerning the manufacture of games, but still operated in making gaming available. One request for an E licence is still being processed. One gaming supplier changed his company from a one-man business into a company.
Protection of the player The Gaming Commission received the authority to deny players access to all gambling arcades and casinos in the country. This is without doubt the most powerful tool in the fight against compulsive gambling. At the end of December the secretariat counted 3,340 new exclusions requested in the past year. At the end of 2009 it appeared that since the introduction of EPIS in 2004 no less than 9,650 people had voluntarily requested exclusion by the commission
72
The commission also took initiatives regarding providing information to the citizen. A large prevention campaign concerning compulsive gambling was carried out in the course of 2009. The target group was young people between 14 and 18 years of age. The film première is set for 2010. Although the Gaming Commission is not authorised for support itself, it does maintain close contact with different organisations active here. Good cooperation and exchanges of ideas is the basis for a well-founded and coherent policy. In 2009 the commission also provided its cooperation with initiatives where the protection of the player was the main objective.
Controls This Gaming Commission control assignment was, just as in the previous years, also supported in 2009 by a number of seconded members of the federal criminal investigation department, by ministerial advisers and financial experts. A total of 301 control files were drawn up, of which five concerned lotteries, 18 illegal gaming machines, five concerned the internet, 80 for information from police services and 37 involving illegal gambling houses. There were also 56 files concerning C licences, 47 for B licences, 13 on A licences, 11 files involving a T licence-holder, one for files concerning voluntary exclusions and finally one file due to diverse reasons. These control files were included in 339 reports, with 487 official reports submitted to the public prosecutor’s office. Further to controls by the Gaming Commission there were 131 seizures of, among other things, gaming appliances and poker tables.
Cooperation with other services The Gaming Commission regularly cooperates with other services. Accordingly, cooperation took place with the criminal law policy department, with the public
prosecutor’s office and police services for the control and reining in of illegal machines and machines without a valid licence. With the permanent poker hype the Gaming Commission also invested much in 2009 in prevention and was also active in the field. There was also cooperation with the Belgian Financial Intelligence Processing Unit relating to operation in casinos. As regards money laundering it must be noted that the Gaming Commission has a supervisory function for the application of the money laundering law of 11 January 1993. This subject was investigated more closely with controls in casinos. In view of the great importance of technology in the world of gaming the commission works practically daily with the FPS Economy, department Metrology. In 2009 various activities took place in the field of both advice and control. In 2009 there was also investment in cooperation with various departments of the FPS Finance in various areas.
great interest from Europe emphasised the growing importance that governments are attaching to the regulation of gaming. The speakers also included people of different nationalities who explained gaming policy under their jurisdiction. The seminar was opened by the state secretary for the coordination of fraud protection Carl Devlies who set out his vision of the future of Belgian gaming policy. Then the focus was put on Europe, with a summary of recent developments in the field of gaming policy in the EU. Then discussed were outlooks on the regulation of gaming in different European Member States, including the perspective of Sweden which at the time held the presidency of the European Union. The speakers also included representatives of Belgium’s neighbouring countries. Great Britain and the Netherlands also expressed their outlooks on the regulation of gaming in their countries, and the recent developments regarding German and French gaming legislation were discussed. The closing address was given by the President of the Gaming Commission. The organisers can indeed look back on a successful series of seminars.
Four seminars on gaming In 2009 the two last seminars took place held in a series of „Four seminars on gaming”. The first two were programmed in 2008. Both seminars took place in the provincial government building in Leuven. The last seminar involved international cooperation between the Gaming Commission and the universities of Leuven and Tilburg. The attendees included representatives of numerous European countries such as Bulgaria, France, Denmark, Germany, the United Kingdom, Malta, Slovenia, Estonia, Portugal, Switzerland and Ireland. The
73
B ijlage 2: Parlemen taire vragen
Type
Nr.
Datum aanvraag
Kamer
33
Kamer
Datum antwoord
Verzender
Bestemmeling
Wijze
Vraag
14-01-09
Guy D'haeseleer
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij Omzet en winstkansen van trekkingsspelen en krasbiljetten
32
14-01-09
Guy D'haeseleer
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Niet inwisselen van winnende krasbiljetten Niet innen van winst bij trekkingsspelen
Kamer
82
15-01-09
Sarah Smeyers
Minister van Justitie
schriftelijk
Belspelletjes op televisie Licenties
Kamer
169
15-01-09
Sarah Smeyers
Minister van Justitie
schriftelijk
Belspelletjes op televisie Licenties
Kamer
10267
19-01-09
19-01-09
Robert Van de Velde
Minister van Justitie
mondeling
Controles door de Kansspelcommissie
Kamer
10284
20-01-09
20-01-09
Robert Van de Velde
Minister van Justitie
mondeling
Gokverslaafden met een casinoverbod
schriftelijk
Departement Commissies adviesraden, comités en andere organen
10-09-09
Kamer
534
22-01-09
18-03-09
Ben Weyts
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen, VEM en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Minister van Justitie
Kamer
37
2-02-09
6-03-09
Hilâl Yalçin
Staatssecretaris voor de coördinatie van de Fraudebestrijding
schriftelijk
Toezicht op kansspelen Sportweddenschappen
Kamer
36
5-02-09
11-03-09
Karine Lalieux
Minister van KMO's, Zelfstandigen, Landbouw en Wetenschapsbeleid
schriftelijk
Kansspelen van de Nationale Loterij op internet Steun voor de krantenverkopers.
Kamer
308
10-03-09
Claude Eerdekens
VEM en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
schriftelijk
Kansspel op de zenders van de RTL-groep
74
Type
Nr.
Datum aanvraag
Kamer
567
19-03-09
Kamer
568
19-03-09
Senaat
4-828
Kamer Kamer
Datum antwoord
Verzender
Bestemmeling
Wijze
Vraag
Peter Logghe
Minister van Justitie
schriftelijk
Gokverslaving bij jongeren
1-04-09
Carina Van Cauter
Minister van Justitie
schriftelijk
Verkoop van krasbiljetten aan minderjarigen
23-03-09
26-03-09
Hugo Vandenberghe
Minister van Justitie
schriftelijk
Het gokken door minderjarigen
414
16-04-09
12-05-09
Carina Van Cauter
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Verkoop van krasbiljettenaan minderjarigen
678
14-05-09
Roel Deseyn
Minister van Justitie
schriftelijk
Belspelletjes Koninklijk besluit
Peter Logghe
Minister van Justitie
schriftelijk
Kansspelcommissie van de FOD Justitie Webstek Ontbreken van een Duitstalige versie
22-06-09
Jan Jambon
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Geplande festiviteiten voor 75 jaar Nationale Loterij
25-06-09
Jenne De Potter
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij Regionale uitsplitsing van de omzet
Peter Logghe
Staatssecretaris voor de coördinatie van de Fraudebestrijding
schriftelijk
Kansspelcommissie van de FOD Justitie Webstek Ontbreken van een Duitstalige versie
Kamer
714
16-06-09
Kamer
539
Kamer
546
16-06-09
Kamer
43
2-07-09
29-07-09
Kamer
598
23-07-09
Valérie Déom
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij Lottoverkooppunten Weekomzetcriterium
Kamer
597
23-07-09
Georges Gilkinet
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij / Producten Criteria en procedures voor de verkoopvergunning
75
Type
Nr.
Datum aanvraag
Kamer
82
28-07-09
Senaat
4-3871.
4-08-09
Senaat
4-4108.
Kamer
Datum antwoord
Verzender
Bestemmeling
Wijze
Vraag
Roel Deseyn
Minister van Binnenlandse Zaken
schriftelijk
Het blokkeren van internet websites
10-09-09
Martine Taelman
Minister van Justitie
schriftelijk
Virtuele kansspelen Processen-verbaal Aantallen / Gevolgen
17-08-09
12-10-09
Anke Van dermeersch
Minister van Justitie
schriftelijk
Fonds voor de Kansspelcommissie
63
24-09-09
28-10-09
Daniel Ducarme
Minister van Ontwikkelingssamenwerking
schriftelijk
Ontwikkelingssamenwerking ten gunste van Afrika De invoering van een lotto
Senaat
4-892
15-10-09
15-10-09
Vanessa Matz
Minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen
mondeling
De verkoop van alcohol en kansspelen aan minderjarigen
Kamer
916243
4-11-09
18-11-09
Raf Terwingen
Staatssecretaris voor de coördinatie van de Fraudebestrijding
mondeling
De misbruiken bij belspelletjes
Kamer
775
6-11-09
24-11-09
Karine Lalieux
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Samenwerking tussen de Kliniek voor Speelverslaving en deNationale Loterij
Kamer
768
6-11-09
24-11-09
Georges Gilkinet
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij / Nieuw spel Verkoop van "Poker"
Senaat
4-930
12-11-09
12-11-09
Franco Seminara
Minister van Justitie
mondeling
De verslaving aan kansspelen
schriftelijk
Kansspelen Verslaving Studies Onderzoek van de Kansspelcommissie Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie in 2010 Prioriteit / Akkoorden inzake informatie-uitwisseling Gokspelen op het internet Reglementering / Initiatieven
76 Senaat
4-5732.
7-12-09
Franco Seminara
Minister van Justitie
Type
Nr.
Datum aanvraag
Kamer
17691
8-12-09
Kamer
67
9-12-09
Kamer
178
Kamer
176
Datum antwoord
Verzender
Bestemmeling
Wijze
Vraag
Sarah Smeyers
Minister van Justitie
mondeling
De reglementering van de belspelletjes op tv
18-12-09
Georges Gilkinet
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij Het nieuwe kansspel 'Poker'
22-12-09
24-12-09
Valérie Déom
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij Lottoverkooppunten Weekomzetcriterium
22-12-09
24-12-09
Valérie Déom
VEM en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen
schriftelijk
Nationale Loterij Het nieuwe kansspel 'Poker’
77
B ijlage 3: L ijs t van d e gemeen t en waar h e t a d vies van d e b u rgemees t er verplic h t blij f t
78
1030 Schaarbeek
5021 Boninne
1090 Jette
5022 Cognelée
1140 Evere
5024 Gelbressée / Marche-les-Dames
1180 Ukkel
5060 Sambreville
1210 Sint-Joost-ten-Node
5080 La Bruyère / Emines / Rhisnes / Villers-Lez-Heest / Warisoulx
1420 Eigenbrakel
5081 Bovesse / Meux / Saint-Denis-Bovesse
1421 Ophain-Bois-Seigneur-Isaac
5100 Jambes / Dave / Naninne / Wépion / Wierde
1428 Lillois-Witterzée
5101 Erpent / Lives-Sur-Meuse / Loyers
3580 Beringen
6000 Charleroi
3581 Beverlo
6001 Marcinelle
3582 Koersel
6010 Couillet
3583 Paal
6020 Dampremy
3600 Genk
6030 Goutroux / Marchienne-au-Pont
4000 Liège / Glain / Rocourt
6031 Monseau-sur-Sambre
4020 Bressoux / Jupille-S-Meuse / Wandre
6032 Mont-sur-Marchienne
4030 Grivegnée
6040 Jumet
4031 Angleur
6041 Gosselies
4032 Chênée
6042 Lodelinsart
5000 Namur / Beez
6043 Ransart
5001 Belgrade
6044 Roux
5002 Saint-Servais
6060 Gily
5003 Saint-Marc
6061 Montignies-sur-Sambre
5004 Bouge
6280 Gerpinnes / Acoz / Gougnies / Joncret / Loverval / Villers-Poterie
5020 Champion / Daussoulx / Flawinne / Malonne / Suarlée / Temploux / Vedrin
7130 Binche / Battignies / Bray
7131 Waudrez 7133 Buvrinnes 7134 Epinois / Leval-Trahegnies / Péronnes-lez-Binche / Ressaix 7970 Beloeil 7971 Basècles / Ramegnies / Tumaide / Wadelincourt
9200 Dendermonde / Appels / Baasrode / Grembergen / Mespelare Oudegem / Schoonaarde / Sint-Gillis-Bij-Dendermonde 9240 Zele 9700 Oudenaarde / Bevere / Edelare / Eine / Ename / Heurne / Leupegem Mater / Melden / Mullem / Nederename / Volkegem / Welden.
7972 Aubechies / Ellignies-Sainte-Anne / Quevaucamps 7973 Grandglise / Stambruges 8000 Brugge / Koolkerke 8200 Sint-Andries / Sint-Michiels 8310 Sint-Kruis / Assebroek 8310 Sint-Kruis / Assebroek 8380 Zeebrugge / Dudzele / Lissewege 8930 Menen /Lauwe /Rekkem 9000 Gent 9030 Mariakerke 9031 Drongen 9032 Wondelgem 9040 Sint-Amandsberg 9041 Oostakker 9042 Desteldonk / Mendonk / Sint-Kruis-Winkel 9050 Gentbrugge / Ledeberg 9051 Afsnee / Sint-Denijs-Westrem 9052 Zwijnaarde
79
CO N TAC T
Kansspelcommissie Adres Kantersteen 47 • 1000 Brussel Algemeen tel. 02 504 00 40 • e-mail
[email protected] Website www.gamingcommission.fgov.be E-mail
[email protected]
Voorzitter Etienne MARIQUE - Magistraat (FR)
Gedetacheerde leden van de federale gerechtelijke OF de lokale politie Marc CALLU - Expert (NL) Pascal LIAGRE - Expert (NL) Philippe NIZOT - Expert (FR) Christophe WIDAR - Expert (FR)
80
Medewerkers secretariaat Myriam AL HADDAOUI - Administratief assistent (FR) Stefaan BEERENS - Financieel Expert (NL) Bruno CAPIAU - Financieel Expert (NL) Benedikte CLAEYS - Administratief assistant (NL) Nancy COSSALTER - Administratief medewerker (FR) Kathleen DALLE - Administratief assistent (NL) Anne-Marie DE CREM - Administratief assistent (NL) Marjolein DE PAEPE - Attaché (NL) José DERLET - Adviseur/Administrateur (FR) Sarah DONS - Administratief assistent (FR) Frédéric DULIERE - Attaché (FR) Philippe ERGO - Attaché (FR) Luc EVRARD - Administratief assistent (FR) Aleth GROS - Directiesecretaresse (FR) Jo HAYEN - Attaché (NL) Luc HENDRICKX - Administratief assistent (NL) Yvonne KALINDA - Financieel Expert (FR) Frédéric MAGHIELS - Expert ICT (FR) Barbara MASQUELIER - Attaché (FR) David MATTHYS - Attaché (NL) Hubert MEEUS – Attaché (NL) Liesbeth MEULEMAN - Administratief assistent (NL) Dietlinde MULIER - Attaché (NL) Peter NAESSENS - Attaché (NL) Christian RAPAILLE - Administratief assistent (FR) Ilse RAUWOENS - Administratief assistent (NL) Sabine RUTTEN - Technisch assistent (FR) Rita SERVRANCKX - Administratief assistent (NL)
Needra SOLTANI - Administratief assistent (NL) Claudine SPRIET - Expert (FR) Nathalie TORFS - Administratief assistent (NL) Ine VAN CAUWENBERGE - Attaché (NL) Liliane VAN DER CAMMEN - Administratief medewerker (NL) Anne VANDERSMISSEN - Administratief assistent (NL) Jocelyne VANDEVANDEL - Administratief assistent (FR) Sven VERVLOET - Attaché (NL) Nisrine ZOURGANI - Administratief assistent (FR) Marjan VANHOOF - Administratief assistent (NL) Luc WILMET - Administratief assistent (FR)
81
82
Vormgeving: www.quantumcomm.be
83
