activiteiten verslag
2005-2010
januari 2009 - december 2010
2
2005 - 2010
5 jaar
RAAD VAN BESTUUR Leden van het uitvoerend comité en de raad van bestuur Baron Buysse, voorzitter FBNet, voorzitter Bekaert Meester Jozef Lievens, gedelegeerd bestuurder FBNet en IFB, advocaat en vennoot van Eubelius, prof. HU Brussel Mevrouw Philippe Lammerant, directrice Communicatie & Next Generation FBNet, bestuurder FBN International Dhr. Patrick De Schutter, penningmeester FBNet, vennoot Deloitte, gedelegeerd bestuurder IFB Leden van de raad van bestuur Baron Luc Bertrand, gedelegeerd bestuurder Ackermans & van Haaren Dhr. Jacques Crahay, gedelegeerd bestuurder Cosucra (groupe Warcoing) Gravin Diego du Monceau, vicevoorzitter raad van bestuur UCB Baron Léon Lhoist, vicevoorzitter uitvoerend comité Lhoist Baron Dominique Moorkens, voorzitter Alcopa Dhr. Philippe Mathieu, gedelegeerd bestuurder De Eik Baron Jean Vandemoortele, gedelegeerd bestuurder Vandemoortele Dhr. Patrick Dequae, voorzitter directiecomité Lombard Odier Darier Hentsch (België)
1
2
INHOUD Woord van de voorzitter
4
5 jaar FBNet Belgium, 5 succesfactoren
5
Seminaries
• Vijf jaar leren van elkaar
6
• Governance
8
• Finance en opvolging
10
• Strategie
12
• Communicatie en oplossen van conflicten
14
• Casestudy’s en bedrijfsbezoeken
16
Werkgroepen
• Liquiditeitsstrategieën
18
• Kapitaalsoverdracht, juridische en fiscale aspecten
19
• Responsible ownership
20
• De actieve raad van bestuur
21
Next generation: Kennis delen in unieke sfeer
22
FBN international: Schitterend internationaal netwerk
24
Visie van onze sponsors
28
Programma 2005-2010
• In België
30
• Activiteiten van FBN international
31
Communicatie en contact
32
3 2005-2010
3
WOORD VAN DE VOORZITTER Beste lezeres, beste lezer,
Toen we vijf jaar geleden met FBNet van start gingen, wisten we dat we tegemoetkwamen aan een dringende behoefte van de grotere familiebedrijven. Terwijl familiale ondernemingen de sterkte van onze economie uitmaken, hadden zij op dat moment geen enkel forum waarop ze elkaar konden ontmoeten. Met de oprichting van FBNet Belgium hadden wij dan ook drie doelstellingen voor ogen: 1. onze leden familiale ondernemers informeren over de laatste trends en wetenschappelijke bijdragen met betrekking tot familiebedrijven; 2. praktische ervaringen uitwisselen, waardoor iedereen van elkaar kan leren (zowel sterkten als ook zwakten); 3. de volgende generatie begeleiden, zodat zij hun taak als bedrijfsleider van een familiale onderneming optimaal kunnen opnemen. De Raad van Bestuur, het Uitvoerend Comité en allen die met enthousiasme hun schouders hebben gezet onder dit mooie project, verdienen onze dank. Want we zijn er inderdaad de voorbije vijf jaar in geslaagd om een aantal indrukwekkende manifestaties op het getouw te zetten. Bij het overlopen van de lijst zult u het ongetwijfeld met ons eens zijn dat de onderwerpen die we behandelden boeiend waren, maar dat zij vooral bijdroegen aan een nog betere bedrijfsvoering en een serener en beter debat over de optimale beleidsvoering van de familiale onderneming. Wij hadden het voorrecht om de grootste specialisten te ontvangen. Dankzij hun kennis en ervaring werden wij op de hoogte gebracht van de meest actuele en belangrijke elementen inzake bedrijfsbeleid. Bovendien droegen talloze sessies waarin familiale ondernemers debatteerden bij tot een ideeënuitwisseling onder het motto: ‘Hoe leren we van elkaars sterkten?’ Ik ben mr. Lievens en mevrouw Lammerant ten zeerste dankbaar voor het onvolprezen enthousiasme waarmee ze hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van FBNet. En u allen, beste Bestuursleden, Leden van het Uitvoerend Comité en vrienden van FBNet, ben ik erkentelijk voor het vertrouwen en de steun die u ons gaf. Hier eindigt het verhaal van FBNet Belgium evenwel niet. Wel integendeel: gezien de economische stormen die door de wereld razen, is het meer dan ooit noodzakelijk om ons te bezinnen en voor te bereiden op een veranderende wereldeconomie. Wij zijn dan ook bijzonder enthousiast om dit verder met u te mogen doen!
Paul BUYSSE Voorzitter FBNet Belgium
4
5 JAAR FBNET BELGIUM, 5 SUCCESFACTOREN Beste leden,
De afgelopen 5 jaar hebben we voortdurend ingespeeld op jullie specifieke noden en interesses als leden van FBNet Belgium. Dat verklaart waarom we vandaag kunnen stellen dat FBNet Belgium een succes is. Een vijftal kritische succesfactoren liggen aan de basis van dat succes. 1. Tijdens onze seminaries en lezingen belichten we een reeks beste praktijken en tools waar jullie als grotere, professioneel gerunde familiebedrijven heel wat van kunnen opsteken. Dit zijn enkele van de onderwerpen die jullie de afgelopen 5 jaar wisten te boeien: wat zijn goede eigenaars, wat is de link tussen responsible ownership en governance, hoe kunnen familieleden van grotere families onderling afspraken maken en communiceren,... 2. De uitstekende open sfeer tussen de leden bevordert ‘peer learning’ en zorgt ervoor dat jullie in alle vertrouwelijkheid vrij met elkaar ervaringen kunnen uitwisselen; een unicum in België. Bovendien zijn jullie via het FBNet-lidmaatschap ook lid van het overkoepelende netwerk FBN international. Hierdoor wordt het potentieel van die uitwisselingen uitgebreid naar de hele wereld. 3. De toekomst van onze familiebedrijven berust op de Next Generation. Vandaar ook dat we van meet af aan zeer veel aandacht schonken aan de opvolgingsthematiek. Het resultaat bleef niet uit: de NextGen groep binnen FB Net Belgium telt nu al meer dan 120 jonge, enthousiaste kandidaat-opvolgers die o.a. via onze activiteiten en programma’s voorbereid worden op hun toekomstige rol. 4. We kunnen gerust stellen dat we de voorbije 5 jaar absolute topsprekers konden aantrekken die ons allemaal memorabele, zelfs unieke momenten bezorgden. Denken we maar aan de getuigenissen van Thierry Mulliez (Auchan, Decathlon,...), Eric de Seynes (Hermès) of prof. John Ward (Kellogg School of Management, Chicago),... Ook over de werkgroepen hebben we veel positieve reacties van jullie gekregen. Vooral de uitwisseling van nuttige informatie viel bij de talrijke deelnemers aan deze werkgroepen zeer in de smaak. 5. Last but not least: FBNet Belgium wist de afgelopen jaren een redelijk homogene groep van familiale ondernemingen bijeen te brengen, te inspireren en te motiveren om nog betere verantwoordelijke eigenaars te worden. Wij nodigen u uit om op de volgende pagina’s van deze feestelijke uitgave de hoogtepunten van 5 jaar FBNet nog eens door te nemen. Ongetwijfeld zult u een aantal van de bovengenoemde succesfactoren herkennen. Graag willen wij u de volgende jaren blijven inspireren op dit boeiende pad van responsible ownership. U kunt er van op aan dat wij in onze programma’s verder aandacht zullen blijven schenken aan wat u als familiale ondernemer bezighoudt en boeit; vandaag en morgen. Op naar de volgende 5 jaar!
Jozef LIEVENS Gedelegeerd Bestuurder FBNet Belgium
2005-2010
5
SEMINARIES Vijf jaar leren van elkaar Vijf jaar al brengt FBNet via lezingen en seminaries een brede waaier van thema’s onder de aandacht van zijn leden. Die thematieken sluiten nauw aan bij de prangende vragen waarmee familiebedrijven dagelijks te maken krijgen, en kunnen grosso modo in de volgende categorieën worden ondergebracht: Governance, Finance en Opvolging, Communicatie en Oplossen van conflicten, Strategie en Cases van familiebedrijven. Achteraan deze publicatie vindt u de volledige lijst met seminaries, werkgroepen en andere activiteiten die FBNet de afgelopen vijf jaar organiseerde. Hieronder volgen enkele reacties van bestuursleden over de FBNet seminaries.
Beste ‘thought leaders’ Gedelegeerd bestuurder Jozef Lievens vat de inspanningen om kwaliteitsvolle sprekers naar FBNet te brengen als volgt samen: “Van in het begin hielden we eraan om de beste ‘thought leaders’ inzake het familiebedrijf op onze seminaries te krijgen en we schrikken er dan ook niet voor terug om internationale autoriteiten in een bepaald vakgebied uit te nodigen. Hiermee proberen we maximaal in te spelen op de behoeften van onze leden-familiebedrijven.”
Grote diversiteit van sprekers en thema’s “De grote diversiteit van sprekers en thema’s zorgt ervoor dat meerdere van onze aandeelhouders in contact komen met FBNet. Dat is bijzonder nuttig om iedereen bewust te maken van de vele uitdagingen binnen familiebedrijven. Een hoogtepunt voor ons was zeker de lezing van prof. John Ward. Niet alleen vanwege de kwaliteit van de spreker, maar ook omdat het ons enorm veel voldoening gaf om als gastheer te mogen optreden. Ik wil ook nog aanstippen dat FBNet met z’n Next Gen programma absoluut een voortrekkersrol speelt op het vlak van de cruciale opvolgingsthematiek.” Philippe Mathieu, gedelegeerd bestuurder De Eik
Ervaringen doorgeven “Wat bij mij persoonlijk het meest in de smaak viel, waren de lezingen waarbij FBNet-leden of leden van familiebedrijven over hun eigen ervaringen kwamen getuigen. Ik denk vooral aan de testimonials van Thierry Mulliez of Eric de Seynes (Hermès). Familiewaarden liggen hen nauw aan het hart! Over het algemeen halen de seminaries een zeer hoog niveau en worden de sprekers met zorg geselecteerd: voor families, door families.” Jacques Crahay, afgevaardigd bestuurder Cosucra
6
Seminaries
Relevant, actueel, bruikbaar “De seminaries en lezingen van de afgelopen vijf jaren waren keer op keer echte voltreffers op het vlak van relevantie en actualiteitsgehalte voor de leden. De sprekers waren zonder uitzondering ervaren experts in de behandelde materie en thema’s. Zij slaagden er op korte tijd in om de topics in hun juiste context te plaatsen en een aantal nuttige aanbevelingen te formuleren. Die schat aan informatie zal onze leden zeker helpen om hun al uiterst performante familiebedrijven naar een nog hoger niveau van professionalisme te tillen.” Patrick De Schutter, vennoot Deloitte
Next Gen in de kijker “Waar ik me zo over verheug bij FBNet Belgium is dat we erin slagen de ‘Next Generation’ te laten participeren, wat zeer essentieel is. Ik zie dat er vaak redelijk wat jongeren aanwezig zijn op de diverse activiteiten, en ze gaan allen tevreden terug naar huis. FBNet kan ze boeien en dat lijkt me heel positief. Volgens mij liggen de volgende factoren aan de basis van dit succes: • de gekozen thema’s zijn altijd bijzonder interessant; • de kwaliteit van de sprekers is opmerkelijk; • de getuigenissen zijn gebaseerd op heel wat ervaring en dat spreekt de deelnemers sterk aan. Tot slot zou ik er nog willen aan toevoegen dat er steeds een uitstekende sfeer heerst. Dat bevordert het netwerken en de communicatie. De leden van alle generaties nemen graag de tijd om na de lezingen bij te praten en van gedachten te wisselen.” Baron Jean Vandemoortele, afgevaardigd bestuurder Vandemoortele
2005-2010
7
1.
1.
2.
2.
2.
SEMINARIES
3.
3.
4.
4.
Governance 1. Professor Randel Carlock (INSEAD) lichtte het familiale organisatiemodel doorheen de generaties toe: van ondernemer tot ondernemende familie. Hij benadrukte het groeiende belang van de familiale governance die parallel loopt met het bestuur van het bedrijf. 2. Professor John Ward (Kellogg School of Management, Chicago) is een erkend expert op het vlak van de familiebedrijven. Hij wees erop hoe belangrijk het is dat de familie meewerkt aan de totstandkoming van het familiecharter. 3. Professor Lutgart Van den Berghe (Vlerick Leuven Gent Management School) zette de belangrijkste criteria op een rijtje voor de selectie van onafhankelijke bestuurders. Jean Vandemoortele en François Casier stelden de geschiedenis en evolutie voor van de governance in hun groep: een voorbeeld dat navolging verdient! 4. Na een bezoek aan het Rubenshuis volgde een boeiend debat over governance met onze Nederlandse vrienden van FBNed. De voorzitters en uitvoerende directeurs van beide verenigingen leidden het debat, waarbij m.n. de Code Buysse en de code Tabaksblat vergeleken werden.
2005-2010
9
SEMINARIES
Finance en opvolging 1. Het eerste seminarie van FBNet was gewijd aan ‘Patient capital’, grote troef voor de familiebedrijven die financiële activa bestaat en ook uit immateriële waarden. Hoe kunnen we de behoeften invullen op het vlak van kapitaal, liquiditeit en controle? François de Visscher (Voorzitter van Visscher & co) en Marc Nordenson (CEO Nash Engineering) kwamen speciaal uit de VS om dit thema toe te lichten. 2. Op uitnodiging van onze voorzitter analyseerden Jean-Lou Rihon (Directeur PPM Capital Ltd) en Thomas Forschbach (partner bij Latham &Watkins) de opportuniteiten voor familiebedrijven die een beroep willen doen op ‘private equity’ investeerders. Ze wezen op de punten die tijdens dergelijke onderhandelingen bijzondere aandacht verdienen. 3. Family Offices: prof. Dr. H. von Liechstenstein (IESE, Madrid) lichtte de resultaten toe van een eerste academische studie over governance en over de werking en investeringsstrategieën van de Single Family Offices. Eric Spaas (Partner bij Praxis) gaf de voornaamste verschilpunten aan met de Multi Family Offices. 4. Op uitnodiging van onze sponsor ING bracht Peter Vanden Houte, Chief Economist bij ING, enkele interessante denkpistes over de gevolgen van de financiële crisis voor het bankklimaat. Denis Gilliot (algemeen directeur Private Banking) en Luc Truyens (algemeen directeur Midcorporate en Institutionals) gingen dieper in op de vraag die iedereen bezighoudt: ‘What’s in it for us?’ 5. Nog een interessant onderwerp was de overdracht van kunstverzamelingen in het kader van een successieplanning. Graaf Hubert d’Ursel (Executive Director bij Sotheby’s) deelde vol passie zijn visie over de evolutie van de mondialisering in de kunstmarkt. Meester Alain van Geel (Partner bij advocatenkantoor Tiberghien) beantwoordde de vragen van onze leden m.b.t. de overdracht van een kunstverzameling.
4.
10
5.
1.
1.
2.
2.
3.
1.
1.
2.
2.
SEMINARIES
Strategie 1. Te midden van de prachtige oldtimercollectie van D’Ieteren woonden de FBNet-leden de lezing van Louis Amory (partner bij Bain) bij. Dhr. Amory analyseerde diverse groeistrategieën die een ware uitdaging vormen voor heel wat familiebedrijven met vaak beperkte middelen. 2. Naar aanleiding van de publicatie van zijn nieuwe boek ‘Beat the crisis’ gaf prof. Herman Simon een antwoord op de prangende vraag: ‘Hoe kunnen we onze bedrijven beter wapenen tegen de crisis?’ 3. In Bozar woonden we een onuitgegeven debat bij tussen twee schitterende persoonlijkheden, Paul Dujardin en Philippe Vlerick, rond het verrassende thema: ‘De culturele industrie en de vernieuwing in het Europa van morgen’. 4. Prof. Monica Wagen (Sorbonne) vatte de conclusies samen van haar interessante studie over de succesfactoren bij (minstens) tweehonderd jaar oude familiebedrijven, de zgn. ‘Hénokiens’.
3.
3.
4.
4.
4.
2005-2010
13
1.
3.
1.
SEMINARIES
2.
2.
Communicatie en oplossen van conflicten 1. Beide generaties kwamen bij elkaar voor een zeer interactief seminarie. Christine Blondel (INSEAD) rondde af door te wijzen op het belang van billijke procedures (‘fair process’) en een goede communicatie. 2. Professor Rolf Carlsson ging uitvoeriger in op het thema ‘de rol van de aandeelhouders en waardecreatie’, en illustreerde zijn lezing aan de hand van de Zweedse Wallenberg case. 3. Gordon Grant, uitvoerend directeur van het Engelse chapter, stelde zijn recent en onthullend werk ‘Family Wars’ voor. Zijn boek belicht de meest klassieke familieconflicten aan de hand van familiekronieken van tien beroemde families!
2005-2010
15
SEMINARIES
Casestudy’s en bedrijfsbezoeken De afgelopen vijf jaar hadden we heel wat interessante ontmoetingen met tal van leden. Zij lieten ons kennismaken met hun familiebedrijf en van de voorzitter en/of afgevaardigd bestuurder kregen we uitleg over de geschiedenis, activiteiten maar ook de governance en uitdagingen van het familiebedrijf... Telkens weer gaf dit aanleiding tot boeiende gesprekken in alle vertrouwelijkheid... Onze dank gaat uit naar Ackermans van Haaren, Alcopa, Bekaert, Brepols, Concentra, De Eik, Duvel Moortgat, IPM, Katoennatie, Lhoist, Hotel Métropole, Roularta Media, Spa, Solvay, UCB, Vandemoortele en Viangros,... die ons hun deuren openden en/of hun familiebedrijf voorstelden. We hadden ook de eer om Pierre-Emmanuel Taittinger, Eric de Seynes en Thierry Mulliez te ontvangen die ons het fascinerende - en vaak bewogen - verhaal vertelden van hun uitzonderlijke familiale groepen: Taittinger, Hermès en Mulliez (met o.a. Auchan, Decathlon, enz.).
16
WERKGROEPEN Om bepaalde onderwerpen grondiger te bestuderen, organiseerde FBNet kleine werkgroepen. Tijdens die interactieve sessies kwamen de thema’s Liquiditeit, Overdracht, Responsible Ownership en Actieve Raad van Bestuur aan bod. Daarnaast stond er een interessante opleiding van de Solvay Business School op het programma, gewijd aan de Groepsdynamiek van familiebedrijven. Dit jaar onderzoekt een werkgroep onder het voorzitterschap van Thomas van Waeyenberge de thematiek ‘Opleiding van de Next generation’, een cruciaal thema voor familiale groepen die duurzaamheid nastreven. De FBNet bestuurders die voorzitter waren van deze werkgroepen, geven hieronder hun bevindingen weer.
Liquiditeitsstrategieën “Ik was voorzitter van de eerste werkgroep van FBNet, die overigens heel talrijk werd bijgewoond! Alle deelnemers beseffen immers dat het vanaf de 3de generatie van cruciaal belang is - als je niet beursgenoteerd bent - om een zekere liquiditeit van het aandeel te kunnen aanbieden en zo aan individuele of persoonlijke noden tegemoet te komen.
“Ik blijf omdat ik weet dat ik eruit kan stappen!” Deze liquiditeitsstrategie leidt nl. tot een versterking van het ‘responsible ownership’. De aandeelhouder die een aandelenpakket kan verkopen/kopen moet nl. een positie innemen. Dat impliceert een serieuze denkoefening en geeft hem het vermogen om zich uit te drukken. Het voordeel van het liquide maken van een aandeel is dat er periodiek een objectieve waarde van het aandeel kan vastgelegd worden in een vooraf bepaald kader. Daardoor worden de onvermijdelijke en pijnlijke discussies over de prijs vermeden... die de verkopers systematisch te laag vinden en de verkopers te hoog! De invoering van een systeem van liquiditeit van het aandeel blijkt dus een bijzonder positief effect te hebben op de familiale cohesie. Toch is onze conclusie dat het systeem grenzen moet hebben om de aandeelhouders tegen zichzelf te beschermen. Teveel liquiditeit creëren zou tot ondoordachte en gevaarlijke handelingen kunnen leiden voor iedereen. Wij raden een systeem aan van zgn. ‘micro-liquiditeit’ dat gepaard gaat met de invoering van een terugkoopkas die de liquiditeit van het aandeel waarborgt, zelfs als er zich geen kopers aandienen.
“Als je naar anderen luistert, leer je meer over je eigen model” Deze werkgroep was zeer productief. Ik heb de ongelofelijke transparantie van de deelnemers m.b.t. de systemen in hun eigen bedrijven op prijs gesteld. Ik juich deze werkmethode ten zeerste toe om in alle vertrouwelijkheid kennis uit te wisselen.” Baron Dominique Moorkens, voorzitter van de werkgroep ‘Liquiditeitsstrategieën’
18
G r oWuepreksg d r oee tpreanv a i l
Kapitaalsoverdracht, juridische en fiscale aspecten “Ik ben ervan overtuigd dat de werkgroepen volledig overeenstemmen met de doelstellingen van FBNet: informeren en uitwisselen. De overdracht, het thema van de groep waarvan ik voorzitter was, is het onderwerp bij uitstek waarmee alle familiale groepen vroeg of laat mee te maken krijgen: het zal dan ook niemand verbazen dat deze werkgroep op heel wat interesse kon rekenen.
“De formule van werkgroepen is een echt ‘pluspunt’ voor de FBNet-leden” Elke workshop werd in twee delen opgesplitst: het meer academische gedeelte werd verzorgd door verschillende expert-sprekers. Daarna was er telkens een zeer interessante uitwisseling van informatie tijdens de Vraag-en-Antwoord-sessies. Ik was aangenaam verrast dat de deelnemers het onderwerp zo goed beheersten. Het onderwerp boeide hen echt en ze hebben aandachtig meerdere juridische en fiscale aspecten bekeken en verder bestudeerd, ook al waren die vaak nogal technisch. We behandelden er achtereenvolgens de verdwijning van effecten aan toonder, de verschillende stelsels van successierechten in de drie regio’s en de meest gebruikte juridische structuren voor overdracht in België of internationaal.
“Het succes van deze interactieve discussies steunt op het concept van werken in kleine, zeer gemotiveerde groepen.” Naar mijn gevoel is de formule van werkgroepen een echt ‘pluspunt’ voor de FBNet-leden, en perfect complementair aan de rest van het programma. Deze manier van werken geeft leden de kans om vooral die onderwerpen uit te kiezen en uit te diepen waar hun interesse naar uitgaat, terwijl de plenaire sessies algemener van aard zijn.” Baron Léon Lhoist, voorzitter van de werkgroep “Kapitaalsoverdracht, juridische en fiscale aspecten”
2005-2010
19
Responsible ownership “All care for the enterprise” “Wat sterk opviel in onze werkgroep is dat alle deelnemers ernaar streven om hun onderneming te laten voortleven als zij er niet meer zijn. Iedereen wil oplossingen vinden die zijn eigen generatie en tijd overstijgen. In die zin delen ze een intense ‘Emotional Ownership’, en voelen ze zich allemaal verbonden en verantwoordelijk als eigenaars... Stabiliteit en verandering Vreemd genoeg heeft een onderneming nood aan stabiliteit om haar langetermijndoelstellingen te bepalen waarmee ze zich op proactieve wijze aan een voortdurend evoluerende omgeving kan aanpassen. Een stabiel en hecht aandeelhouderschap heeft er minder moeite mee om langetermijndoelstellingen vast te leggen - ook al staan die vaak haaks tegenover de resultaten op korte termijn - en aanvaardt veel makkelijker verandering dan een verdeeld en gefragmenteerd aandeelhouderschap. Deze langetermijnvisie levert een competitief voordeel op.
“Communicatie is essentieel maar communicatie alleen volstaat niet. Ze moet gepaard gaan met engagement, ondernemingswaarden, competenties en een goede dosis bescheidenheid!” 3 sleutelementen: Commitment, Cohesion, Competence • Onder het concept commitment versta ik het engagement, de inzet en de energie, niet alleen van de ondernemers (om te slagen moet je immers hard werken), maar ook van de families. • Een tweede fundamenteel aspect is volgens mij de cohesie van de groep. Die cohesie is enkel mogelijk als alle familieleden gelijk behandeld worden, wat in het Engels ‘fairness’ heet. Iedereen moet ook het gevoel hebben erkend te worden. Communicatie is hier werkelijk essentieel om die cohesie binnen te groep te behouden. • Ik benadruk ook het belang van de competenties die van kindsbeen af worden doorgegeven. De ouders hebben een opvoedkundige taak en moeten waarden doorgeven, zoals de waarde van het werk, de ondernemingsgeest, de moed, de aanvaarding van een zeker risiconiveau, de plicht om op de hoogte te blijven en bescheidenheid. Ik verwijs graag naar de woorden van William Osler: ‘We are here to add what we can to life, not to get what we can from it’. Het is belangrijk dat ouders aanvaarden en hun kinderen doen inzien dat elk familielid andere competenties heeft. Om goed te functioneren heeft de onderneming nood aan bepaalde profielen. Als het talent zich niet binnen de familie bevindt, is het beter om dat talent elders te gaan zoeken dan een familielid in een functie te benoemen die zijn competenties overstijgt.” Gravin Diego du Monceau, voorzitter van de werkgroep ‘Responsible Ownership’
20
WERKGROEPEN
De actieve raad van bestuur “Ik was onder de indruk van de kwaliteit van de deelnemende ondernemingen en van de gastsprekers. Allen houden er een langetermijnvisie op na, wat perfect beantwoordt aan wat van familiebedrijven wordt verwacht. De CEO’s van de verschillende groepen geven de indruk heel goed te weten wat ze willen. Er kwamen bedrijven uit heel diverse sectoren aan bod, en toch voelden wij aan dat zowel inzake activiteiten als governance de voorgestelde cases heel mooi illustreren hoe je je zaken moet runnen.
“De familiale governance houdt nooit op.” Ik vond het werk dat iedereen geleverd heeft inzake familiale governance ronduit indrukwekkend. Het is een oefening waar je nooit klaar mee bent. De uitstekende opkomst heeft me ook bijzonder verheugd. Telkens was de zaal volzet, wat duidt op een grote interesse voor het gekozen onderwerp en op de bereidheid om de constant veranderende governance te verbeteren.
“De manier waarop anderen omgaan met situaties waarmee wij eigenlijk allemaal geconfronteerd worden, zorgt voor veel nieuwe ideeën en denkpistes.” Deze werkgroepen vormen een uitstekende aanvulling op de seminaries, en liggen helemaal in de lijn van de doelstellingen van FBNet... Ik ga echt heel graag naar FBNet activiteiten als ik de tijd heb, want er wordt uitstekend werk geleverd!” Baron Luc Bertrand, voorzitter van de werkgroep “The Effective Board”
2005-2010
21
NEXT GENERATION Kennis delen in unieke sfeer Naar aanleiding van de 5de verjaardag van FBNet Belgium belicht Thomas Van Waeyenberge, uittredend voorzitter van het Next Generation comité, enkele hoogtepunten uit zijn ervaringen met deze dynamische en ondernemende groep jonge mensen.
Prille begin Bewust van het belang van de opvolgingsthematiek voor onze Belgische familiebedrijven, hield FBNet het Next Gen programma in 2006 boven de doopvont. Sophie Lammmerant was een van de bezielsters ervan, en een kick-off seminarie met Christine Blondel van INSEAD bracht een eerste groep jongeren bijeen. Thomas Van Waeyenberge: “Die eerste bijeenkomsten waren voor velen, ook voor mij, een openbaring. We konden namelijk over herkenbare thema’s met elkaar praten in een ongedwongen sfeer, zonder inmenging van consultants of buitenstaanders. De mix van uitstekende professionele begeleiding en prima getuigenissen van Belgische ondernemers droeg ertoe bij dat die kleine groep jonge mensen snel aangroeide. Het is nu eenmaal zo dat we als jonge kandidaat-overnemers een enorme lacune en honger naar kennis hebben. Leren hoe anderen het doen is onderdeel van ons leerproces, en daarin munt FBNet zonder meer uit.” Open sfeer Vanaf het begin toonden Next Gen leader Sophie Lammerant, Jozef Lievens en de andere bestuursleden van FBNet een grote openheid tegenover dit voor familiebedrijven cruciale initiatief. Van meet af aan ontstond er een verwevenheid met de senior leden, ook al omdat alle FBNet activiteiten openstonden voor Next Gen leden. Thomas Van Waeyenberge: “Die verwevenheid met senior leden hebben we echt te danken aan de openheid van het FBNet-bestuur. Overigens is er niets leuker dan een FBNet activiteit met je oom, tante of neef bij te wonen. Het schept een andere band en je bekijkt je familieleden eens vanuit een ander perspectief.” Opvolging binnen Next Gen Niets is eeuwig en ook binnen het Next Gen-team werd de fakkel inmiddels overgedragen. Caroline Thijssen heeft het voorzitterschap van Next Gen overgenomen, en is ook lid van de FBNinternational Next Gen Committee. Daardoor is FBNet Belgium binnen het netwerk een van de opinion leaders geworden inzake opvolging.
22
Next Generation
Code of Conduct In lijn met het gezegde ‘practice what you preach’ is een van de verwezenlijkingen van het Belgische Next Gen comité dat het een gedragscode wist op te stellen. In die code worden zaken bepaald als de duur van het Next Gen mandaat, de leeftijdsgrens, het maximale aantal mandaten, enz. Thomas Van Waeyenberge: “Die Code of Conduct zorgt ervoor dat de overgang naar de volgende generatie Next Gen leden netjes geregeld is. We kunnen er terecht fier op zijn dat we dat onder het goedkeurende oog van de raad van FBNet hebben verwezenlijkt.” Unieke verbondenheid Thomas Van Waeyenberghe zit dit jaar nog de werkgroep Next Gen voor, om zo het pad te effenen voor Caroline Thijssen. Hij komt nog even terug op wat FBNet zo bijzonder maakt. “Wat werkelijk uniek is binnen FBNet en Next Gen is dat je keihard samenwerkt rond gemeenschappelijke thema’s en doelstellingen. Het is bovendien nog leuk ook en het schept een unieke verbondenheid die je in geen enkele serviceclub of vereniging terugvindt.”
“Er is niets leuker dan een FBNet activiteit met je oom, tante of neef bij te wonen.”
2005-2010
23
FBN INTERNATIONAL Schitterend internationaal netwerk FBN international (FBNi) werd 20 jaar geleden opgericht in Lausanne. FBNi is een zeer interessant wereldwijd netwerk van meer dan 3.400 Family Businesses. Nieuwe chapters worden opgericht in snel groeiende landen, waardoor de organisatie steeds meer een mondiaal karakter krijgt. De jaarlijkse Summits van FBNi zijn dan ook een ontmoetingsplaats voor tal van familiale groepen uit zeer diverse culturen met dezelfde vragen en uitdagingen. Sophie Velge, bestuurder van FBNet en lid van de Board van FBN international, zet de voornaamste verdiensten van dit waardevol netwerk op een rijtje.
Internationale Summits “By families, for families” De leden van FBNet zijn automatisch ook lid van de overkoepelende internationale organisatie, en mogen aan alle evenementen wereldwijd deelnemen. Zo hebben onze leden sedert de oprichting van FBNet Belgium al talrijke Europese maar ook Indiase en Amerikaanse familiebedrijven kunnen bezoeken tijdens de internationale Summits. Na New Delhi, Amsterdam en Chicago vindt de FBNi Summit volgend jaar plaats in Singapore. Deze boeiende Summits geven iedereen de kans om gedurende 2 tot 3 dagen wat afstand te nemen. Ze volgen aandachtig de toelichtingen van wereldwijd vermaarde professoren over hun recentste studies of de concrete getuigenissen van belangrijke bedrijfsleiders en hun ervaringen als leiders, zowel op zakelijk als op familiaal vlak. “Er is altijd een goede mix van casestudy’s, interactieve sessies in kleine groepen, bedrijfsbezoeken en uiteraard networking. En dat allemaal tussen familieleden (of in het bijzijn van enkele niet-familiale, actieve bedrijfsleiders) en in een sfeer van complete vertrouwelijkheid. Het motto is “By Families, for Families”. Iedereen drukt zich dus op een zeer open en soms emotionele manier uit...”, aldus Sophie Velge.
FBN international
“In deze woelige tijden stemt het model van de familiebedrijven dat steunt op langetermijnvisie, ‘geduldig kapitaal’, ondernemingsgeest en sterke familiewaarden steeds meer tot nadenken!” Family Business: stabiel model dat tot nadenken stemt... Behalve de uitwisselingen van beste praktijken, voert FBNi ook studies en onderzoek uit rond specifieke familiegebonden thema’s, zoals leiderschap, overdracht, governance, enz. Al die kennis vormt geleidelijk aan een uitgebreid en stevig uitwisselingsplatform voor de verschillende chapters. Zij kunnen putten uit artikels, casestudy’s, enquêtes, enz. Kortom, een onuitputtelijke informatiebron voor de leden en een goede basis voor de familiebedrijven om mee naar buiten te treden. “In deze woelige tijden stemt het model van de familiebedrijven dat steunt op langetermijnvisie, ‘geduldig kapitaal’, ondernemingsgeest en sterke familiewaarden steeds meer tot nadenken!” Voorrang aan de ‘Next Gen’, de leiders van morgen FBNi besteedt o.a. aandacht aan vorming en onderzoek, maar net zoals bij FBNet het geval is, geeft FBNi voorrang aan de ‘Next Generation’ (jongeren tussen 18 en 40 jaar die nog niet aan het hoofd staan van hun familiebedrijf). De programma’s van FBNi geven hen immers een unieke kans om kennis op te doen over hoe ze verantwoordelijke aandeelhouders of eventueel leiders kunnen worden. Sophie Velge: “Ze leren uit onderlinge gesprekken of wonen vergaderingen bij van seniorleden. Zo kunnen ze ook ervaring putten uit de visie van de oudere generatie... zonder daarbij soms rekening te moeten houden met de subjectieve mening van een eigen familielid.” Dankzij zijn wereldwijd netwerk biedt FBNi ook interessante buitenlandse filantropische programma’s evenals internationale stagemogelijkheden in andere familiebedrijven, en dat in de best denkbare omstandigheden. Ariane Thijssen, een jonge Belgische, had het zeer naar haar zin tijdens haar stage bij het Braziliaanse Votorantim. Ze leerde enorm veel bij die grote, gediversifieerde groep die haar opdracht gaf om de studie rond MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) verder uit te diepen. Een ander uitstekend initiatief zag vorig jaar het daglicht bij FBNi: de ‘Young Entrepreneurship Award’ die een vernieuwend project bekroonde. Twee Belgen, Edouard Janssen en Edouard Thijssen, mochten als eersten deze prijs in ontvangst nemen. “Eigenlijk hadden deze beide jongeren elkaar ontmoet tijdens een vergadering van FBNet. Inmiddels hebben ze hun eigen zaak opgestart die interactieve, beveiligde platforms aanbiedt aan grote familiale groepen. Het internationale netwerk biedt dus tal van kansen en mogelijkheden”, besluit Sophie Velge. Women in leadership: welke rol voor vrouwen? Last but not least worden er binnen FBNi ook netwerken opgericht van vrouwen met een verantwoordelijke positie binnen hun familiale onderneming. “Sommige CEO’s zijn Chief Executive Officer, anderen Chief Emotional Officer... maar in familiebedrijven zijn beide functies complementair!”
2005-2010
25
FBN INTERNATIONAL
FBNi biedt voor elk wat wils: denkpistes, uitwisselingen, opleidingen, mentoraat... “Het is enorm interessant mensen te leren kennen die ook een familiebedrijf hebben. Het zijn altijd zeer dynamische mensen die met dezelfde problematiek geconfronteerd zijn. Onze drie kinderen zijn altijd zeer geïnteresseerd omdat de jeugd ook zo temperamentvol is. Ze leren veel van elkaar! De toegevoegde waarde van de Summit zit voor ons in de vele ervaringen en de verschillende invalshoeken die uitgewisseld worden tussen de vele aanwezige families.” Fernand en Karine Huts
Gelukkige verjaardag aan het Belgische chapter! In naam van mijn Raad van bestuur, van FBN international en ook namens mezelf wil ik hierbij de beste wensen overmaken aan het Belgische chapter naar aanleiding van zijn 5de verjaardag. De weg die jullie als een van de meest dynamische chapters - ik zou durven zeggen ‘schoolvoorbeelden’ van onze vereniging - op een half decennium tijd aflegden, was indrukwekkend! Vanuit het bewustzijn en de bezorgdheid om bij te dragen aan de erkenning en dynamiek van de familiebedrijven, leverde het Belgische chapter zijn bijdrage aan deze unieke wereld die erin slaagt bedrijven en families samen te brengen, met economische doelstellingen op lange termijn en een unieke sociale en milieuverantwoordelijkheid. België werkte de laatste jaren ook mee aan al onze strategieën en ontwikkelingen, met resultaten die voelbaar waren op het niveau van de families, de Next Gen en op tal van andere vlakken. Gefeliciteerd en bedankt, beste ‘Belgische familie’, voor jullie dynamische bijdrage aan onze wereld van familiebedrijven. Wij wensen jullie nog vele mooie jaren toe! Thierry Lombard, Voorzitter van de Board Family Business Network international
2005-2010
27
VISIE VAN ONZE SPONSORS Carl Verbrugge en Patrick Dequae, beiden opeenvolgend bestuurder van FBNet Belgium tijdens de afgelopen vijf jaar, geven hun indrukken:
Onafhankelijk familiebedrijf sinds 7 generaties... “Als onafhankelijk familiebedrijf hecht Lombard Odier Darier Hentsch al 7 generaties lang heel veel belang aan de wereld van de familiebedrijven en aan de waarden die elke bedrijfsleider helpen om zijn bedrijf naar de volgende generatie te loodsen: verantwoordelijkheid, engagement op lange termijn en de zoektocht naar uitmuntendheid. Voorbeeldfunctie belonen Sinds geruime tijd steunen wij het onderzoek op dat domein door verschillende werken te publiceren van een paar van de beste internationale specialisten. Wij houden er ook aan de voorbeeldfunctie van familiebedrijven in de verf te zetten, en verlenen daarbij onze actieve steun aan de organisatie van twee Prijzen. Beide prijzen verzoenen op succesvolle wijze de belangen van de familie met die van de onderneming, economische criteria en sociale en milieuverbintenissen met een langetermijnvisie (IMD-Lombard Odier Global Family Business Award, jaarlijks uitgereikt tijdens de jaarlijkse Summit van FBN international, Grote Prijs van het familiebedrijf). Schoolvoorbeeld voor overleven van crisissen Familiebedrijven vervullen een sleutelrol in het economisch systeem en zijn vaak een schoolvoorbeeld voor andere bedrijven, niet alleen op het vlak van langetermijngroei en stabiliteit, maar ook op het vlak van rentabiliteit en overleven van crisissen. De oprichting van het Belgische chapter van Family Business Network was voor ons dus een logische stap om de familiebedrijven die ons dierbaar zijn te ondersteunen. Ons partnership verklaart dan ook hoe belangrijk wij familiebedrijven vinden; wij zijn na 5 jaar blij met deze keuze en onder de indruk van de kwaliteit van het programma en van de uitwisselingen onder de leden. Bovendien is met de oprichting van het Next Gen chapter de opvolging verzekerd. Bedankt aan FBNet om ons nog vele lange en mooie jaren te blijven inspireren!”
28
Visie van onze sponsors
Denis Gilliot, General Manager ING, schetst enkele troeven van FBNet:
Leden “De leden die de activiteiten bijwonen staan aan de top van hun organisatie, maar wat wij vooral appreciëren bij FBNet is dat de leden zeer toegankelijk en open zijn, wat steeds garant staat voor boeiende discussies. Topsprekers FBNet brengt een goede mix van zowel academische sprekers als vertegenwoordigers van familiebedrijven, met één constante: alle sprekers zijn van uitzonderlijke kwaliteit en versterken het professionalisme en dynamisme van FBNet Belgium. Belang van familiebedrijven Familiebedrijven zijn voor ING primordiaal in haar strategie als universele bank. Familiebedrijven zijn overal en dus ook in België zeer belangrijk voor de economische stabiliteit. In feite vormen ze als het ware een vertrouwensbarometer voor de industriële activiteit in België. Dat is ook wat wij ervaren als wij FBNet-activiteiten bijwonen, en het verklaart meteen waarom wij met plezier een organisatie als FBNet Belgium steunen. Wij houden eraan hen te feliciteren n.a.v. deze verjaardag en wensen hen nog veel succes toe voor de toekomst!”
2005-2010
29
PROGRAMMA 2005-2010 In België Seminaries • “Patient capital” door François de Visscher en Marc Nordenson • “Groeistrategieën voor het familiebedrijf” door Louis Amory • “Van ondernemer tot ondernemersfamilie: een stappenplan” door prof. Randel Carlock • “Family constitution” door prof. John Ward • “De Hénokiens: succesfactoren voor de meer dan tweehonderd jaar oude familiebedrijven” door prof. Monica Wagen • “De keuze van onafhankelijke bestuurders” door prof. Lutgart Van den Berghe en François Casier • “Best Practices for the Next Generation” door Christine Blondel • “De nieuwe wet op de Openbare Overnamebiedingen: een uitdaging voor de familiebedrijven” door mr. Koen Geens • “The Challenges of the Family-Owned Media Businesses” door François en Patrice le Hodey, Rik De Nolf en Willy Lenaers • “Duvel Moortgat case”: bezoek en presentatie door Michel Moortgat • “Private Equity: uitdaging of kans voor familiebedrijven?” door Jean-Lou Rihon en Thomas Forschbach • “Trends op de kunstmarkt en overdracht van kunstcollecties in het kader van successieplanning” door Graaf Comte Hubert d’Ursel en mr. Alain van Geel • “FBNet meets FBNed: Debat over de governance van familiebedrijven in België en Nederland” door Baron Buysse, Bob De Kuyper, Luc De Bruyckere, Ronald Goedmakers • “Ownership and value creation” door prof. Rolf Carlsson • “Family Offices: what’s in a name?” Prof. Dr. Heinrich von Liechtenstein, Eric Spaas, Carl Verbrugge • “Conflict in the FB” door Gordon Grant • “The view of a global banker”, Peter Vanden Houte, Denis Gilliot en Luc Truyens GEEF event • “Taittinger case: How to sell and repurchase a FB?” door Charles-Emmanuel Taittinger • “Beat the crisis” door prof. Henri Simon • “De culturele industrie en vernieuwing in het Europa van morgen” door Baron Paul Dujardin en Baron Philippe Vlerick • “Hermès case: internationaal luxe-imperium in familiale handen” door Eric de Seynes • “Mulliez case: succes dankzij inzet” door Thierry Mulliez • “Corporate Social Responsibility” door prof. Philippe de Woot
30
Programma 2005-2010
Werkgroepen • “Liquiditeitsstrategieën”, onder het voorzitterschap van Baron Dominique Moorkens • “Kapitaalsoverdracht, juridische en fiscale aspecten”, onder het voorzitterschap van Baron Léon Lhoist • “Groepsdynamiek bij familiale aandeelhouders”, Solvay Business School • “Responsible Ownership”, onder het voorzitterschap van Gravin Diego du Monceau • “The effective Board” onder het voorzitterschap van Baron Luc Bertrand (bij AvH, Alcopa, Bekaert, Lhoist en Spadel) • “Next Generation Education” onder het voorzitterschap van Thomas van Waeyenberge Next Generation • “To join or not to join, Governance, Communicatie en Oplossen van conflicten: introductie tot de dynamiek van familiebedrijven” door Christine Blondel • “Business and Family Governance - Responsible Ownership” door Christine Blondel • “Entrepreneurship” door prof. Randel Carlock • “Business and beyond: Corporate Social Responsibility” door prof. Jozef Lievens • “Next Generation Skills” door prof. Joe Astrachan, Kristi Mc Millan, Georges Manners
Activiteiten van FBN international International Summits 2005 - 2010 • 16de Summit te Brussel: “Responsible Ownership” • 17de Summit te Cannes: “Building Succes on Talent: Attracting the best Resources to FB” • 18de Summit van FBNi te Berlijn: “The Modern Family Business” • 19de Summit te New Delhi: “Family Business Values, for Sustainable Success in the Global Economy” • 20ste Summit te Amsterdam: “Family Entrepreneurship, a trademark of passion” • 21ste Summit te Chicago: “Innovation: Keeping the Family Business vibrant for generations” Internationale programma’s voor de Next Generation • Next Generation Events • Internationale Stages “Build the Future” • Filantropische programma’s “Make a difference” (India, Brazilië) FBN rondetafels “Women in family business” • Internationale rondetafels te Londen, Amsterdam en Deauville
2005-2010
31
COMMUNICATIE EN CONTACT Tijdens de afgelopen vijf jaar hebben we via onze communicatietools - de websites www.fbnet.be, www.fbn-i.org, newsletters en activiteitenrapporten - onze leden voortdurend geïnformeerd. U vindt er de ledenlijst, links naar andere websites, u kunt er artikels en boeken raadplegen, enz. De ledensectie op de website geeft hen beveiligde toegang tot alle samenvattingen, foto’s, presentaties en tot de agenda met toekomstige activiteiten. Ook Next Gen beschikt over een eigen, interactieve website. Kortom, een interessante manier om op de hoogte te blijven van onze evenementen in België en het buitenland en om de samenvattingen van lezingen en heel wat informatie over de positive rol van onze familiebedrijven wereldwijd te raadplegen. Voor meer informatie, contacteer: Jozef Lievens
Sophie Lammerant
Caroline Thijssen
Afgevaardigd Bestuurder
Directrice Communicatie FBNet
Voorzitter Comité Nx Gen
en lid van de raad van bestuur van FBNi
en Nx Gen Committee FBNi
[email protected] [email protected]
COLOFON
Verantwoordelijke uitgever: Sophie Lammerant Redactie en Vertaling: Communicationwise Druk: HET Reclamebureau Fotografie: Violaine le Hardÿ en Dann
32
[email protected]
