Actieve Leefstijl & Sportstimulering
Presentatie • Voor wie is de module? • Waarom deze module? • Achtergrond informatie • Module Actieve Leefstijl en Sportstimulering • Metingen
L. Buffart Y. Niemantsverdriet R. Veth
In samenwerking met: Transitieonderzoek Fysieke capaciteit Werkgroep Polikliniek
• Resultaten 2 deelnemers
• Bewegen in het dagelijks leven • Conditietraining • Sportadvies • Sportspecifieke training
Polikliniek Jongvolwassenen • Jongeren en jongvolwassenen met een lichamelijke beperking o.a.: • Spina Bifida (‘open rug’) • Cerebrale Parese (‘spasticiteit’)
Voor wie is de module Actieve Leefstijl en Sportstimulering?
• Niet aangeboren hersenletsel • Dwarslaesie • Neuromusculaire aandoeningen • Reuma • Leeftijd: 15 – 25 jaar
Belang gezonde leefstijl Voldoende lichaamsbeweging en voldoende fitheid: • Preventie secundaire problemen • Overgewicht / obesitas • Suikerziekte
Waarom de module Actieve Leefstijl en Sportstimulering?
• Hart-en vaatziekten • Behoud van functionele onafhankelijkheid • Maatschappelijke participatie • Sociale integratie • Kwaliteit van leven
1
Lichamelijke Activiteit
Sport
• Activiteiten waarbij, door het leveren van spierarbeid, het lichaam bewogen wordt, wat gepaard gaat met energieverbruik
• Subcategorie van lichamelijke activiteit welke gepland en gestructureerd is en herhaald wordt
Sport
Lopen
Huishouden
Spel
Handbiken
Tuinieren
Fietsen
Rolstoelrijden
Klussen
Inactiviteit bij Spina Bifida * p < 0.001
Activiteit (min/dag)
250 200 150
* Achtergrond Informatie uit
100
Voorgaand Onderzoek
50 0 Spina Bifida
Controle
Buffart et al. JRM 2008; 40: 70-75
Bewegingsstimulering
Onderzoek van der Ploeg
• Van der Ploeg – EMGO instituut Amsterdam
• Deelnemers:
• Stimuleren van bewegen in de Revalidatie: • Revalidatie en Sport (R&S) Sportadvies • Actief na Revalidatie (AnR) Meer bewegen in het dagelijks leven
• Amputatie, herseninfarct, neurologische aandoeningen, orthopedische problemen, dwarslaesie, reuma, rugproblemen, chronische pijn • Gemiddelde leeftijd 47 jaar • 4 Revalidatiecentra • R&S: n = 315 • R&S + AnR: n = 284 • 6 Controlecentra • n = 603
2
Resultaten van der Ploeg
Activiteit en Sport Spina Bifida
• Alleen R&S + AnR ↑ beweeg- en sportgedrag: • 9 weken na revalidatie
Physical Activity Scale for Individuals with Physical Disabilities (PASIPD)
van der Ploeg et al. Br J Sports Med 2006; 40: 223-229
* p ≤ 0.05
300
• 1 jaar na revalidatie
* 16%
250
Module gebaseerd op een integratie van stimulering van sport en bewegen in het dagelijks leven
min/dag
van der Ploeg et al. Am J Health Promot 2007; 21: 153-159
200
lopen/rolstoelrijden
*
150
sport
huishouden
100
werk-gerelateerd
50 0 Sporters
Niet sporters
Buffart et al. JRM 2008; 40: 702-708
Onderdelen Module
Piek Zuurstofopname
• Bewegen in dagelijks leven als centraal onderdeel
Spina Bifida
• Daarnaast:
3 Piek VO2 (l/min)
• Sportstimulering - Sportadvies - Sportspecifieke training • Conditietraining
2.5 2 1.5 1 0.5 0 Loper
Rolstoel
referentie*
* Vos 2001 Buffart et al. EJAP 2008; 103: 181-188
Hoge fysieke belasting ADL
Belang conditietraining
Spina Bifida
Controle Loper Rolstoel
100
60
↓ ↓ Fysieke belasting
40 20
↑ Activiteit fietsen 60W
stofzuigen
strijken
afwassen
4.5 km/u
2.5 km/u
0 snelheid zelf
% VO2 piek
80
↑ Fitheid
Bruinings et al. DMCN 2007; 49: 672-677
3
Module Actieve Leefstijl • Doel: • Toename van de hoeveelheid lichaambeweging • Verbetering van de fitheid • Opgebouwd uit de volgende onderdelen
Module Actieve Leefstijl en Sportstimulering
• Bewegen in het dagelijks leven • Conditietraining • Sportadvies • Sportspecifieke training • Afstemming in overleg met ‘personal coach’
Schema
Bewegen in het dagelijks leven • Gebaseerd op AnR programma • Transtheoretisch model van Prochaska en Diclemente • Gedragsverandering is een proces en gaat via fasen: • Precontemplatie, niet overwegingsfase • Contemplatie, overwegingsfase • Preparatie, voorbereidingsfase • Actie • Behoud, volhoudfase
Welke fase?
Counselling sessies
• Fase 1: Op dit moment ben ik niet lichamelijk actief en ik heb nog geen plannen lichamelijk actiever te worden in de komende 6 maanden: Poster 1
• 4 counselling sessies: eerste keer 45 min, daarna ± 15 min • Bepreken:
• Fase 2: Op dit moment ben ik niet lichamelijk actief maar ik denk er over lichamelijk actiever te worden in de komende 6 maanden: Poster 2
• Beweeggedrag
• Fase 3: Op dit moment ben ik lichamelijk actief maar niet regelmatig: Poster 2
• Belemmerende factoren + oplossingen
• Fase 4: Op dit moment ben ik regelmatig lichamelijk actief maar ik ben daar pas in de afgelopen 6 maanden mee begonnen: Poster 3 • Fase 5: Op dit moment ben ik regelmatig lichamelijk actief en ben dat al langer dan zes maanden. Poster 4
• Beweegmogelijkheden • Bevorderende factoren • Beweegadvies: • Ondersteund door de posters
4
Focusgroepen
Belemmerende factoren
• 3 groepinterviews:
• Persoonlijke factoren
• Spina bifida (7), cerebrale parese (4), niet aangeboren hersenletsel (2), reuma (2)
• Fysieke factoren
• 50% rolstoelafhankelijk
• Psychologische factoren
• Leeftijd 22.4 ± 3.4 jaar • Wat zijn belemmerende factoren voor bewegen? • Wat zijn bevorderende factoren voor bewegen?
Complicaties, vermoeidheid, gebrek aan energie
Angst, gebrek aan motivatie, teveel gedoe
• Omgevingsfactoren • Sociale omgeving Gebrek aan professionele begeleiding
• Fysieke omgeving Gebrek aan informatie en kennis, beperkte faciliteiten, transport, slecht weer
Bevorderende factoren
Conditietraining
• Persoonlijke factoren
• 12 weken:
• Fysieke factoren bv. conditie, kracht, gezondheid, uiterlijk
• Psychologisch bv. plezier, doelen bereiken, ontspanning
• 1x per week op Erasmus MC (1uur) • 1x per week thuis • Aerobe training • Kracht training
• Omgevingsfactoren • Sociale omgeving bv. sociale contacten, sociale steun
• Fysieke omgeving bv. goed weer, auto, hond
Aerobe training
Kracht training
• Ergometers
• Grote spiergroepen
• Fiets, roei, arm (MOTOmed), cross-country • Duur • Start: 15 min • Eind: 30 min • Intensiteit: • O.b.v. Karvonen formule • Hartfrequentiereserve HFR = HFpiek – HFrust • Begin: rustHF + 40% HFR
• Push-up, pull down, PNF, leg press, buikspieren • Belasting • O.b.v. 1-Repetition Maximum (1-RM) • Maximale belasting dat persoon 1 keer kan optillen • Intensiteit • Start: 1 set 10-15 herhalingen 30% 1-RM • Eind: 3 sets 15-20 herhalingen 75% 1-RM • Afgestemd op individu
• Eind: rustHF + 80% HFR
5
Voorbeeld kracht thuis
Voorbeeld kracht thuis
Voorbeeld kracht thuis
Sportstimulering • Sportadvies • Counselling gebaseerd op R&S • Ontwikkeling interesse voor sport • Advisering over sport • Inzicht in eigen fysieke mogelijkheden • Sportmogelijkheden in periferie • Sportspecifieke training • Kennis maken met sporten • Sportbeoefening in periferie
Waarom meten? • Voormeting • Inzicht krijgen in Activiteit en Fitheid optimale afstemming op individu
Metingen
• Nameting • Evalueren effect van de behandelmodule
6
Meten Activiteit
Fitheid
• Subjectief
• Maximale inspanningstest
• Vragenlijst PASIPD (12 activiteiten)
• Fiets- of armergometer • ↑ weerstand per min
- Hoe vaak (nooit, zelden 1-2d, soms 3-4d, vaak 5-7d) - Hoe lang per keer (<1u, 1-2u, 2-4u, >4u) • VAS
• Meten piekVO2 • PAR-Q
• Objectief • Activiteiten monitor (actigraph)
• Submaximale inspanningstest • 6 min wandeltest of rolstoeltest • Afgelegde afstand (m)
Overige metingen • Lichaamssamenstelling • Body mass index (gewicht/lengte2) - 25-30 overgewicht - ≥ 30 obees
Resultaten van eerste deelnemers
• Huidplooidikte (biceps, triceps, subscapulair, suprailiacaal) • Bloeddruk • (Longfunctie)
Deelemer A
Conditietraining A Aeroob
• 17 jarige jongen met spina bifida en hydrocephalus
Kracht
Arm ergo
• Rolstoelgebonden
Buikspier
Pull down
Push up
PNF
week
duur
%hrr
%rm
herh
%rm
herh
%rm
herh
%rm
herh
1
15
54
55
3x15
49
3x15
58
3x15
50
3x15
• VMBO
2
15
51
55
3x15
49
3x15
58
3x15
50
3x15
• Sport:
3
20
53
58
3x15
-
-
58
3x15
55
3x15
4
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
5
20
56
61
3x20
49
3x15
58
3x15
59
3x15
6
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
7
20
66
65
3x15
49
3x20
58
3x15
64
3x10
8
20
76
67
2x20
65
3x10
-
-
64
3x10
9
25
76
70
3x15
-
-
-
-
68
3x15
10
25
76
73
3x15
73
3x10
75
3x8
-
-
• Thuiswonend
• 1x per week rolstoelbasketbal • 1x per week rolstoeltennis • Fase gedragsverandering: 5 - volhoudfase
7
Sport counselling A
Resultaten A
• 3 bezoeken aan sports counsellor • Leuk om te proberen • Goede optie voor actief transport • Interesse in skiën
60 50
% verandering
• Kennis maken met handbike
40 30 20 10 0 PASIPD (kJ/kg/day)
VAS (mm)
6MWT (m)
piekVO2 (l/min)
Activiteit
Deelnemer B
peakPO (W)
gew icht (kg)
Fitheid
Conditietraining B Aeroob
• 23 jarige vrouw met cerebrale parese Fiets
• Loop binnen en buiten zonder beperking (GMFCS 1)
Kracht
Roei
Cross
Buik
Leg press
PNF
week
duur
%hhr
duur
duur
%rm
herh
%rm
herh
%rm
herh
1
10
45
5
5
50
3x15
50
3x15
55
3x15
• Universiteit
2
15
40
5
5
54
3x15
55
3x15
64
3x12
• Sport:
3
20
56
6
6
60
3x15
65
3x15
64
3x15
4
20
68
6
-
60
3x15
67
3x15
68
3x15
5
20
80
6
6
65
3x15
70
3x15
73
3x15
6
20
81
6
6
65
3x15
73
3x15
73
3x15
• Van 3 (overwegingsfase) naar 4 (actie)
8
20
85
6
-
75
3x15
69
3x15
77
3x15
• Fiets voor actief transport
10
20
89
6
6
69
3x15
69
3x15
82
3x15
• Trap ipv lift
11
20
70
6
-
69
3x15
73
3x15
82
3x15
12
20
78
6
-
69
3x15
75
3x15
82
3x15
6MWT (m)
piekVO2 (l/min)
• Woont zelfstandig in studentenhuis
• Judo tot 17 jaar, daarna gestopt ivm tijd • Fase gedragsverandering:
Sport counselling B
Resultaten B
• Hockey 100
• Badminton
• Badminton het leukste • Ze gaat naar vereniging in de buurt
80
% verandering
• Roeien
60 40 20 0 -20
PASIPD (kJ/kg/day)
VAS (mm)
Activiteit
peakPO (W)
gewicht (kg)
Fitheid
8
Samenvatting Resultaten
Proefschrift
• Veelbelovend • Toename in activiteit • Toename fitheid (deelnemer A) • Haalbaar in polikliniek • Deelnemers tevreden (10pt schaal) • A: 10 • B: 7
[email protected]
9
