Actieplan kamsalamander. Behoud en verbetering van leefgebied in ZW-Salland

Actieplan kamsalamander. Behoud en verbetering van leefgebied in ZW-Salland

REPTIELEN AMFIBIEËN VISSEN ONDERZOEK NEDERLAND

Actieplan kamsalamander. Behoud en verbetering van leefgebied in ZW-Salland.

Een rapportage van de Stichting RAVON in opdracht van Waterschap Groot Salland, Provincie Overijssel en Gemeente Deventer

Frank Spikmans, Jöran Janse & Ronald Zollinger Oktober 2007

STICHTING RAVON POSTBUS 1413 6501 BK NIJMEGEN www.ravon.nl

Actieplan kamsalamander, Zuid West Salland

Colofon © 2007 Stichting RAVON, Nijmegen Rapportnummer: 2007-10 Tekst: Frank Spikmans, Joran Janse & Ronald Zollinger Foto’s: Frank Spikmans (FS), Arnold van Rijsewijk (AvR), Paul van Hoof (PvH) en Jöran Janse (JJ) In opdracht van: Waterschap Groot Salland, Provincie Overijssel en Gemeente Deventer Wijze van citeren: Spikmans, F., J. Janse & R. Zollinger, 2007. Actieplan kamsalamander. Behoud en verbetering van leefgebied in ZW-Salland. Stichting RAVON, Nijmegen.

2

Stichting RAVON

INHOUD 1

2

3 4 5

6

7

INLEIDING .......................................................................................................................................................................... 1 1.1 Aanleiding.......................................................................................................................................................... 1 1.2 Meeliftende soorten ...................................................................................................................................... 2 1.3 Doelstelling........................................................................................................................................................ 2 1.4 Leeswijzer........................................................................................................................................................... 2 SOORTBESCHRIJVING .................................................................................................................................................. 3 2.1 Uiterlijk ................................................................................................................................................................. 3 2.2 Biotoop................................................................................................................................................................ 4 2.3 Leefwijze ............................................................................................................................................................. 5 2.4 Migratie en kolonisatie ................................................................................................................................. 7 2.5 Voorkomen in Nederland .......................................................................................................................... 8 2.6 Voorkomen in de omgeving van het plangebied........................................................................... 8 PLANGEBIED...................................................................................................................................................................11 3.1 Beschrijving deelgebieden .......................................................................................................................11 3.2 Bestaande plannen voor het gebied...................................................................................................14 INVENTARISATIEMETHODIEK .................................................................................................................................17 VERSPREIDING KAMSALAMANDER .....................................................................................................................19 5.1 Historie verspreiding....................................................................................................................................19 5.2 Recente verspreiding ..................................................................................................................................20 5.2.1 De Haere.........................................................................................................................................................22 5.2.2 De Rande........................................................................................................................................................24 5.2.3 ‘t Nijendal........................................................................................................................................................26 5.2.4 Diepenveen ...................................................................................................................................................28 5.2.5 Tjoene...............................................................................................................................................................30 5.2.6 De Kranenkamp...........................................................................................................................................32 5.2.7 Frieswijk ...........................................................................................................................................................34 5.2.8 Wecheler ........................................................................................................................................................36 5.2.9 Uiterwaarden................................................................................................................................................38 5.2.10 Wolbroeken ...............................................................................................................................................40 5.2.11 Boxbergen ..................................................................................................................................................42 5.2.12 Wesepe-west .............................................................................................................................................44 5.2.13 Wesepe-oost ..............................................................................................................................................46 5.2.14 Beernink-Voorhorst.................................................................................................................................48 5.2.15 Averlo............................................................................................................................................................50 5.2.16 Baarlerhoek.................................................................................................................................................52 5.2.17 Koerkampshoek ........................................................................................................................................54 5.2.18 Oostermaet.................................................................................................................................................56 KNELPUNTENANALYSE INRICHTING EN BEHEER.........................................................................................59 6.1 Bedreiging van het waterbiotoop ........................................................................................................59 6.1.1 Successie en verlanding...........................................................................................................................59 6.1.2 Vermesting.....................................................................................................................................................60 6.1.3 Beschaduwing .............................................................................................................................................60 6.1.4 Verdwijnen van voortplantingswateren...........................................................................................60 6.1.5 Verdroging ....................................................................................................................................................61 6.1.6 Afname kwel .................................................................................................................................................61 6.1.7 Aanwezigheid vis........................................................................................................................................62 6.2 Bedreiging van het landbiotoop ...........................................................................................................63 6.2.1 Biotoop vernietiging ..................................................................................................................................63 6.2.2 Verkeerd of geen beheer........................................................................................................................63 6.2.3 Gebruik landbouwgif................................................................................................................................63 6.3 Versnippering en isolatie...........................................................................................................................64 6.4 Kennisleemtes.................................................................................................................................................64 KANSEN EN MAATREGELEN VOOR INRICHTING EN BEHEER ...............................................................65 7.1 Verbetering van het waterbiotoop ......................................................................................................65 7.1.1 Successie en verlanding tegengaan...................................................................................................65 7.1.2 Vermesting tegengaan ............................................................................................................................66 7.1.3 Beschaduwing beperken ........................................................................................................................66 7.1.4 Aanleg poelen..............................................................................................................................................66

3


8 9 10

7.1.5 Vernatting ......................................................................................................................................................67 7.1.6 Afname kwel tegengaan.........................................................................................................................68 7.1.7 Visvrije wateren............................................................................................................................................70 7.2 Verbetering van het landbiotoop .........................................................................................................71 7.2.1 Ontwikkeling landbiotoop.............................................................................................................................71 7.2.2 Beheer landbiotoop...................................................................................................................................72 7.2.3 Gebruik landbouwgif beperken...........................................................................................................72 7.3 Verbinden van leefgebieden ..................................................................................................................72 7.4 Kennisleemtes.................................................................................................................................................73 ACTIEPLAN.......................................................................................................................................................................75 LITERATUUR.....................................................................................................................................................................81 DANKWOORD...............................................................................................................................................................83

BIJLAGE 1 BIJLAGE 2. BIJLAGE 3. BIJLAGE 4.

4

Knelpunten en maatregelen per water ............................................................................................85 Vuistregels voor de ontwikkeling van nieuwe waterbiotoop voor de kamsalamander ..........................................................................................................................................................................160 Vuistregels voor de ontwikkeling en onderhoud van landbiotoop voor de kamsalamander.........................................................................................................................................162 Subsidie-mogelijkheden voor de aanleg en het onderhoud van biotopen..................164

Stichting RAVON

1

INLEIDING

1.1

Aanleiding Het actieplan voor de kamsalamander in ZO-Salland is een gezamenlijk initiatief van het Waterschap Groot Salland, de provincie Overijssel en de gemeente Deventer. In het plangebied worden nu en in de komende jaren diverse herinrichtings- en natuurontwikkelingsprojecten uitgevoerd. Het actieplan is erop gericht deze plannen af te stemmen op elkaar én op de eisen en wensen van de kamsalamander. De kamsalamander is een beschermde soort in Nederland (Flora- en Faunawet) en volgens internationale wetten (Habitatrichtlijn, bijlage 2 en 4 en de Conventie van Bern, bijlage 2). De soort en zijn leefgebied dient strikt beschermd te worden. Dit heeft onlangs geresulteerd in de aanwijzing van Habitatrichtlijn- en Natura 2000-gebieden voor deze soort (Zollinger en Van Diepenbeek, 2005). In het plangebied liggen geen Habitatrichtlijn- of Natura 2000-gebieden. In de omgeving zijn alleen de IJsseluiterwaarden aangewezen als Habitatrichtlijngebied voor de kamsalamander. In de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) worden bestaande natuurgebieden met elkaar verbonden door de ontwikkeling van nieuwe natuur en de inrichting van verbindingszones. Doel daarvan is het tegen gaan van versnippering en isolatie van natuurgebieden. De landgoederen tussen Deventer en Olst maken deel uit van de EHS (figuur 1). Met de inrichting van ecologische verbindingszones bij onder meer de Zandwetering en de Grote Vloedgraven wordt invulling gegeven aan de realisering van de EHS.

Figuur 1. Ecologische Hoofdstructuur (EHS) in Overijssel (bron: www.minlnv.nl).

1


1.2

Meeliftende soorten Het actieplan stelt maatregelen voor die leiden tot verbetering van het leefgebied van de kamsalamander. In dit gebied betekent dat een gevarieerd en kleinschalig cultuurlandschap met voldoende voortplantingswateren, omgeven door een netwerk van bossen, houtwallen en ruigte. Andere soort(en)(groepen) zullen daarvan ook profiteren, zoals de poelkikker, kleine watersalamander, zoogdieren, dagvlinders en libellen.

1.3

Doelstelling De algemene doelstelling van het actieplan is het duurzaam voortbestaan van de kamsalamander in het plangebied te bewerkstelligen. Leefgebieden worden (opnieuw) geschikt gemaakt door maatregelen die zich richten op zowel het voortplantingsbiotoop als landbiotoop van de kamsalamander. Deze maatregelen dienen de basis te vormen voor een verbeterd reproductiesucces en een grotere overleving van dieren in landbiotoop. De werkwijze die wordt gehanteerd om de doelstellingen te verwezenlijken kent een prioritering. De volgende fasen (gebaseerd op Lenders, 1996) worden daarbij onderscheiden: • De huidige voortplantingswateren van de kamsalamander worden in kaart gebracht, middels een inventarisatie in 2007. • Maatregelen om de huidige leefgebieden veilig te stellen worden vastgesteld, waarbij aandacht wordt besteed aan de specifieke eisen die de kamsalamander aan zijn milieu stelt. • Maatregelen om de huidige leefgebieden te versterken worden vastgesteld. Er wordt hierbij gelet op een voldoende kwantiteit en kwaliteit van wateren landbiotoop. • Mogelijkheden om leefgebieden te verbinden worden vastgesteld. • Maatregelen om nieuwe leefgebieden in te richten worden vastgesteld. Het actieplan zal zoveel als mogelijk aansluiting zoeken op en gebruik maken van de mogelijkheden die bestaande inrichtingsplannen in het gebied bieden.

1.4

Leeswijzer Aanleiding en doelstelling van het actieplan zijn beschreven in dit hoofdstuk. Een beschrijving van de kamsalamander en zijn biotoopeisen worden in hoofdstuk 2 beschreven. Een beschrijving van het plangebied en de plannen die er voor bestaan wordt gegeven in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4 beschrijft de methodiek die is gebruikt voor de inventarisatie en het opstellen van het actieplan. De actuele verspreiding van de kamsalamander wordt weergegeven in hoofdstuk 5. Knelpunten in het biotoop en oplossingen daarvoor worden beschreven in respectievelijk hoofdstuk 6 en 7. De te nemen maatregelen worden samengevat in het actieplan in hoofdstuk 8.

2

Stichting RAVON

2

SOORTBESCHRIJVING In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het uiterlijk van de kamsalamander, de leefwijze, biotoopvoorkeuren en de verspreiding in Nederland en de omgeving van het plangebied.

2.1

Uiterlijk De kamsalamander is de grootste van de inheemse watersalamanders. De vrouwtjes worden groter dan de mannetjes. Zij kunnen een lengte bereiken van 18 centimeter (Van Diepenbeek & Creemers, 2006). De soort dankt zijn naam aan de grote gekartelde rugkam die de mannetjes dragen tijdens de voortplantingperiode (figuur 4). Vanaf de kop loopt deze kam over de rug tot aan de staartwortel. Na een onderbreking loopt de kam door tot aan het einde van de staart, maar is dan niet meer gekarteld, maar hooguit getand. De vrouwtjes dragen geen kam, maar hebben wel een verbrede staartzoom (figuur 5). In de landfase is de lichaamskleur donkerbruin tot zwart en in het de waterfase is deze van donkerbruin tot donkergrijs en zijn de dieren vaag gevlekt. Vooral bij de mannetjes is op de flanken een band van witte spikkels aanwezig. De buikkleur van beide geslachten varieert van geel tot fel oranje met daarop zwarte vlekken van verschillend formaat en vorm. De buikkleur loopt door op de binnenzijde van de poten tot op de tenen. Bij de mannetjes loopt over de zijkanten van de staart een parelmoerkleurige band met soms een lichtblauwe rand. Bij de vrouwtjes is de onderzijde van de staart geel tot oranje.

Figuur 2-5. Levensstadia kamsalamander 2. Eitje gevouwen in blad (linksboven, AvR). 3. Larve met uitwendige kieuwen (rechtsboven, PvH). 4. Mannetje met rugkam (linksonder, FS). 5. Vrouwtje (rechtsonder, AvR)

3


In Salland komt ook de kleine watersalamander voor. Deze soort onderscheidt zich van de kamsalamander door een geringere afmeting (maximaal 11 centimeter) en een bruine rug met vlekken. Ook de mannetjes van de kleine watersalamander hebben een kam op de rug (figuur 6). 7

Figuur 6. Kleine watersalamander mannetje (FS)

2.2

Biotoop De kamsalamander komt voor in afwisselende, halfopen landschappen, met daarin een hoge dichtheid aan wateren (Sluis en Bugter, 2000). De soort is afhankelijk van zowel goed landbiotoop als waterbiotoop. Deze dienen in de directe nabijheid van elkaar te liggen (Rannap en Briggs, 2006). Het landbiotoop wordt gebruikt voor overwintering, foerageren en dispersie. Belangrijk daarbij is de aanwezigheid van voldoende dekking door kruiden en struiken en de aanwezigheid van vorstvrije, niet-inunderende schuilplaatsen. Geschikt landbiotoop bestaat uit vochtige naald- of loofbossen, ruige (extensief gebruikte) graslanden, houtwallen, tuinen of erven en rommelige overhoekjes. Een schets van het leefgebied van de kamsalamander en de wijze waarop het wateren landbiotoop gebruikt wordt, is weergegeven in figuur 7. Het waterbiotoop wordt gebruikt voor de voortplanting en de larven groeien er op tot gemetamorfoseerde juvenielen. De voorkeur gaat uit naar diepere, vegetatierijke wateren, zoals poelen. Behalve in poelen wordt de kamsalamander ook aangetroffen in vijvers, dode rivierarmen, oude grindputten, karrensporen, sloten, greppels of leemkuilen. De kenmerken van een optimaal waterbiotoop voor de kamsalamander zijn genoemd in het onderstaande kader.

4

Stichting RAVON

Karakteristieken van het waterbiotoop van de kamsalamander • • • • • • • • • • • • • • •

Geïsoleerd en stilstaand water (Semi)permanent waterhoudend (droogval eens per tien jaar niet ongunstig) (I) Goede waterkwaliteit Matig voedselrijk tot voedselrijk Niet te zuur (pH >5,5) Ondiepe oeverzones aanwezig (0-0,5 meter diep) (II) Diepe delen aanwezig (1-2 meter diep) Voldoende onderwater- en oevervegetatie (tot 80% van het wateroppervlak) (I) Voldoende groot: 400-750 m2 (I/III) Deels onbeschaduwd (maximaal 60% van het wateroppervlak) (I) Geen vis aanwezig Geschikte andere waterbiotopen op minder dan 500 meter afstand (I) Cluster van 4-6 poelen aanwezig (minimaal 0,7, optimaal ≥ 4 wateren per km2) (I) Geschikt landbiotoop (bos) binnen 80 meter van het water (III) Bufferzone (ruigte en struweel) van minimaal vijf meter breedte rond het water (II)

I: Oldham et al. (2000), II: Rannap en Briggs (2006), III: Van Delft et al. (2003), IV: Langton et al. (2001)

Figuur 7. Leefgebied van de kamsalamander en de wijze waarop er gebruik van wordt gemaakt (aangepast naar Langton et al., 2001). 1 Voortplantingswater 2 Plantenrijke, ondiepe oeverzones voor de eiafzet 3 Schuilplaatsen nabij het water, onder hout en in holen 4 Extensief gebruikt grasland als landbiotoop, om te foerageren en migreren 5 Struweel en bos als landbiotoop, om te foerageren, schuilen en migreren 6 Migratie naar nabij gelegen poelen 7 Houtwallen verbeteren de migratie mogelijkheden 8 Poel op korte afstand gelegen

5


2.3

Leefwijze Vanaf februari trekken de volwassen dieren na hun winterslaap naar het voortplantingswater. In de meeste gevallen ligt dit in de buurt van de overwinteringsplek. De mannetjes verdedigen kleine vegetatierijke / deels open plekken in het water. Komt er een vrouwtje, dan proberen ze die mee te lokken door het afscheiden van geurstoffen, waarbij hij het lichaam kromt en met bewegingen van de staart de geurstoffen in de richting van het vrouwtje “waaiert”. Hierop gaat het vrouwtje achter het mannetje aan lopen. Het mannetjes zet hierop een kegelvormig zaadpakketje af op de bodem. Het vrouwtje loopt er over heen en neemt het pakketje op in haar cloaca. Na de bevruchting zet het vrouwtje gedurende een periode, die wel op kan lopen tot enkele weken, de eitjes één voor één af op blaadjes van waterplanten. Iedere keer als ze een eitje legt, vouwt ze met behulp van haar achterpoten het blaadje dubbel. Door de kleverige substantie aan het eitje blijven de blaadjes dubbelgevouwen en zijn zo beter beschermd tegen predatie. De eitjes zijn lichtgeel van kleur en groter dan die van de andere drie inheemse watersalamanders. De diepte waarop de eitjes worden afgezet varieert maar is altijd ondiep, zodat ze gemakkelijker onder invloed van zonlicht opgewarmd kunnen worden. Bij langwerpige blaadjes zoals die van grassen, kan het voorkomen dat deze als een harmonica gevouwen zijn omdat er meerdere eitjes op zijn afgezet. Als watervegetatie ontbreekt, kan het voorkomen dat de eitjes op dood blad op de bodem worden afgezet. De periode dat de eitjes worden afgezet valt meestal in april en mei. Ieder vrouwtje kan tot meer dan 200 eitjes afzetten.

Figuur 8. Activiteiten van de kamsalamander in een jaar (piekperioden activiteit donkergroen).

Vanaf begin mei kunnen de uitgekomen larven in het water worden aangetroffen. Ze leven van allerlei kleine ongewervelden. Na het afzetten van de eitjes verlaten de meeste volwassen dieren het water en brengen tot aan de winterslaap het seizoen verder door op het land. Voor de volwassen dieren bestaat het voedsel in het water eveneens uit allerlei ongewervelden, maar ook eieren van kikkers en hun larven worden gegeten. Op het land eten de volwassen dieren vooral slakken en wormen. De larven ontwikkelen zich in drie tot vier maanden tot jonge kamsalamanders. Als ze het water verlaten zijn ze vijf tot acht centimeter lang. Na een periode van twee tot drie jaar zijn ze geslachtsrijp. Zowel de volwassen als halfwas dieren houden een winterslaap. Ze zoeken hiervoor een vorstvrije, niet te droge plek. De overwinteringsplekken kunnen zich bevinden in holtes in de bodem, maar ook in hopen organisch afval, onder houtstapels of in menselijke bebouwing zoals kelders, spouwmuren, ruines van gebouwen en onder steenhopen. 6

Stichting RAVON

2.4

Migratie en kolonisatie Kamsalamanders verplaatsen zich over land om te foerageren en om andere wateren op te zoeken. De afstand die een kamsalamander aflegt is afhankelijk van de hoeveelheid en de kwaliteit van het landbiotoop. In de meeste gevallen zal een volwassen kamsalamander maximaal 250 meter afleggen vanaf het voortplantingswater (Langton et al., 2001). Grotere afstanden tot 500 meter (Oldham et al., 2000), 700 meter (Van der Sluis en Bugter, 2000), en 1000 meter (Arntzen en Wallis, 1991) worden ook afgelegd, maar door een kleiner aantal individuen. Dispersie door het landschap en de kolonisatie van andere wateren gebeurd vooral door juveniele en subadulte (half-volwassen) individuen. Waarschijnlijk worden andere wateren in de omgeving op geur gevonden (Langton et al., 2001). De kolonisatiesnelheid van nieuw aangelegde poelen is afhankelijk van de afstand tot een bestaande populatie en de kwaliteit van het tussenliggende landschap. Amfibieën volgen bij hun migratie vaak lijnvormige elementen, zoals houtwallen, bosranden en bermen langs sloten, zandwegen en spoorlijnen. Nieuw aangelegde poelen op een afstand van maximaal 700 meter tot een bestaande populatie worden door de kamsalamander vanaf drie jaar na aanleg gekoloniseerd (Van der Sluis en Bugter, 2000). De migratie van kamsalamanders wordt belemmerd door wegen, spoorlijnen en rivieren, maar ook door steden of dorpen en ongeschikte biotopen als akkers en intensief gebruikte graslanden. Snelwegen, rivieren en sommige spoorlijnen worden als absolute barrières beschouwd. Minder drukke wegen (zoals rijkswegen) en spoorlijnen vormen waarschijnlijk geen absolute barrière, maar beïnvloeden de migratiemogelijkheden voor een populatie wel negatief. Onverharde wegen vormen geen obstakel voor kamsalamander. Een kanaal met steile oeverbeschoeiing is een belangrijke migratiebarrière. Smallere wateren (zoals een wetering), met meer natuurlijke oevers, zullen in mindere mate de migratie belemmeren.

Tijdens de voorjaarstrek sneuvelen veel amfibieën nog voor ze het voortplantingswater bereiken (foto: FS).

7


2.5

Voorkomen in Nederland De kamsalamander komt oorspronkelijk in bijna alle Nederlandse provincies voor. De soort wordt vooral aangetroffen in het zuiden, oosten en midden van Nederland. In grote delen van de noordelijke en noordoostelijke provincies is de soort zeer zeldzaam. In Groningen is de soort al langere tijd niet meer aangetroffen (figuur 9). De leefgebieden liggen op pleistocene zandgronden, terwijl laagveen en zeeklei worden gemeden.

Figuur 9. Verspreiding van de kamsalamander in Nederland en Overijssel op uurhokniveau (5x5 km), grijs/wit vierkant: 19501989, zwarte stip: 1990-2006 (bron: archief RAVON).

8

Stichting RAVON

2.6

Voorkomen in de omgeving van het plangebied De kamsalamander komt in Overijssel voor in of nabij de rivieren beekdalen van de IJssel, Vecht, Regge en Dinkel. Daarnaast zijn de kleinschalige cultuurlandschappen met veel bos tussen Deventer en Enschede van belang. De kamsalamander is schaars of afwezig in veengebieden, zoals in het noorden van de provincie en in open (intensief gebruikte) agrarische landschappen (figuur 9). In figuur 10 is de actuele verspreiding van de kamsalamander op regionale schaal in en rond het plangebied weergegeven. Belangrijke leefgebieden van de soort liggen in het westelijke IJsseldal (o.a. Busloo, Voorst, Voorstonden) en in het bosrijke gebied rond Gorssel tussen Deventer en Zutphen (o.a. Epserbosch en Joppe). Direct ten zuiden van het plangebied komt de kamsalamander voor in de Gooiermars. Zo’n drie kilometer zuidoostelijker ligt het leefgebied Huize Dorth. De snelweg A1 ten zuiden van Deventer scheidt deze leefgebieden van elkaar. Ten oosten van het plangebied komt de kamsalamander voor in het Boetelerveld en het Remmersbosch, in kwelrijke gebieden aan de voet van de Sallandse Heuvelrug. In het noorden, op vijf kilometer afstand van het plangebied, is de kamsalamander bekend van de Duursche Waarden. Aan de overzijde van de IJssel, hemelsbreed op minder dan twee kilometer van het plangebied ligt het leefgebied De Ruwerd. Daarnaast zijn er aan westelijke zijde van de IJssel vindplaatsen van de kamsalamander bij Twello en nabij Apeldoorn.

Figuur 10. Verspreiding van de kamsalamander in de regio van het plangebied (1990-2006) (bron: archief RAVON).

9


10

Stichting RAVON

3

PLANGEBIED Het plangebied ligt in Salland in zuidwest Overijssel en wordt begrensd door de woonkernen van Deventer, Olst, Heeten en Bathem (figuur 11). De ondergrond in deze regio bestaat uit tegen elkaar gelegen ruggen en laagtes. Het gebied watert van nature af van oost naar west richting de IJssel. In het gebied zijn weteringen aangelegd om voor afwatering te zorgen. Deze weteringen doorsnijden soms de hoger gelegen ruggen. Kwelwater treedt vanuit de stuwwallen, zoals de Sallandse Heuvelrug, aan het oppervlak. Van oudsher werden de natte delen minder intensief gebruikt en woeste gronden genoemd. Hier lagen natte schraalgraslandlanden en heide, hoogveentjes en natte broekbossen. Voor het overige bepaalde de mens het landschap. Het kleinschalige kampen-essenlandschap bestond uit akkers en houtwallen. De beekdalen werden gebruikt als weiden en hooiland. De meeste bossen maakten deel uit van landgoederen (Provincie Overijssel, 2006). Een uitgebreide beschrijving van ecologische waarden van het plangebied is te vinden in Klemans et al. (1996).

3.1

Beschrijving deelgebieden Binnen het plangebied wordt onderscheid gemaakt in 18 deelgebieden (figuur 11). Buitendijks gelegen is een klein deel van de uiterwaarden van de IJssel. Dit deelgebied overstroomt regelmatig en is daardoor hoogdynamisch. Bij een normale (lage) waterstand bestaat het uit een complex van grote en kleine in meer of mindere mate van elkaar geïsoleerde plassen. Delen van de uiterwaarden van de IJssel zijn aangewezen als Habitatrichtlijngebied. Tussen Deventer en Olst liggen de deelgebieden De Rande, De Haere en ’t Nijendal. Deze gebieden worden gekenmerkt door de aanwezigheid van landgoederen, zoals Oud en Nieuw Rande, De Haere, Groot Hoenlo en Spykerbosch. Deze landgoederen zijn vaak al honderden jaren oud. Zo bestaat landgoed De Rande al sinds de 13de eeuw. Door hun historische karakter zijn de landgoederen gespaard gebleven van verstedelijking of schaalvergroting in de landbouw en hebben dus altijd hun landschappelijke kleinschaligheid behouden. Er is een groot aantal kleine vijvers, poelen en kolken aanwezig, omgeven door bossen en graslanden. De meeste landgoederen binnen het plangebied zijn in het bezit van Stichting IJssellandschap. Zij voeren hier ook het beheer met als doel ondermeer de natuurwaarden te behouden.

11


Figuur 11. Het plangebied en de ligging van de deelgebieden

12

Stichting RAVON

Het Wechelerveld in deelgebied Wecheler is lange tijd een militair oefenterrein geweest en bestond een eeuw geleden voornamelijk uit heide. Het areaal bos is sindsdien flink toegenomen. De omgeving van het Wechelerveld bestaat uit akkers, grasland en een begraafplaats. Het deelgebied wordt begrensd door de Zandwetering in het zuiden. Deelgebied Tjoene wordt gekenmerkt door een groot areaal aan bos (onder meer Kolkbos, De Hoek, De Hei en de Holterhoek). Binnen het gebied ligt een 18 holes tellend golfterrein. Het gebied wordt doorsneden door de Moespotsleide, een zijtak van de Soestwetering met een slootachtig karakter. Er zijn diverse kleine geïsoleerde wateren aanwezig, waaronder tuinvijvers, vijvers op de golfbaan en bospoelen. In de deelgebieden Boxbergen en Kranenkamp wisselen bossen, graslanden en akkers zich af. De Averlosche Leide en Soestwetering zorgen voor afwatering van het gebied. De gronden in de omgeving van deze waterlopen zijn natter. Er zijn diverse kleine geïsoleerde wateren aanwezig. Wolbroeken bestaat uit een komvormige laagte waarin de Soestwetering ligt. Hier komt kwelwater van de stuwwal en van de Veluwe aan de oppervlakte. Het gebied ten westen van Wesepe bestaat uit gemengd bos rond de Lankhorsterkamp, landbouwgronden en tuinbouw. De grote Vloedgraaf zorgt voor afwatering van het gebied. Ten oosten van Wesepe vindt men vooral landbouwgronden en enkele kleine bosjes. Het oppervlakte water bestaat uit weteringen en sloten, er zijn slechts enkele geïsoleerde wateren aanwezig. Tegen het Overijssels kanaal ligt het deelgebied Beernink-Voorhorst. Het is een open agrarisch landschap met enkele kleine bosjes en grote bossen bij Alfrinkshoek en Zonnenbergen. Ook rond het buurtschap Averlo is het landschap open en in agrarisch gebruik. Qua oppervlaktewater zijn hier uitsluitend lijnvormige sloten en de Soestwetering aanwezig. Frieswijk is een oud landgoed uit de 14de eeuw. De omgeving bestaat uit bossen, akkers en graslanden. Er zijn divers geïsoleerde wateren aanwezig zoals vijvers en een bospoel. De Baarlerhoek ligt aan de rand van Deventer en wordt doorkruist door het Overijssels kanaal, de Zandwetering en de Soestwetering. Het gebied heeft een open agrarisch karakter. Recent (2007) is een herinrichtingproject bij de Zandwetering afgerond (zie § 3.2). Ook het deelgebied Koerkampshoek is open en in agrarisch gebruik. De Zandbelt is een bosgebied. Naast de Soeswetering zijn er sloten aanwezig. Er zijn nauwelijks kleine geïsoleerde wateren aanwezig. Geheel oostelijk in het plangebied ligt ’t Oostermaet. Het bestaat voornamelijk uit bossen met daartussen landbouwgronden. Er is een plan voor de ontwikkeling van natuur langs de Lettelerleide. ’t Oostermaet is een beschermd natuurmonument (Provincie Overijssel, 2006). Binnen het plangebied liggen drie kleine dorpskernen: Diepenveen, Wesepe en Lettele.

13


3.2

Bestaande plannen voor het gebied In het “Natuurgebiedsplan Overijssel” (Provincie Overijssel, 2006) van de provincie Overijssel wordt voor de regio Salland het streefbeeld geschetst. Het herstel van de natuurlijke grondwaterstromen, een natuurlijk waterregime, herstel van kwelgebieden (waaronder de Gooiermars), de ontwikkeling van retentiegebieden, en het herstel en versterking van landgoederen worden als de belangrijkste aandachtspunten genoemd. De IJsseluiterwaarden moeten gaan functioneren als een verbindingszone tussen grote moerassen in het IJsseldal richting de Gelderse Poort. De relatie tussen binnendijks gelegen landgoederen en de uiterwaarden dient versterkt te worden. Delen van de IJsseluiterwaarden (ondermeer de Duursche Waarden en de Ravenswaarden) zijn aangewezen als Habitatrichtlijngebied. De Zandwetering en omgeving wordt ontwikkeld tot een ecologische verbindingszone (EVZ) (figuur 13). Deze dient de kerngebieden van de Ecologische hoofdstructuur (EHS) met elkaar te verbinden. De Baarlerhoek en Steenbruggen maken onderdeel uit van deze EVZ. De inrichting van de EVZ wordt uitgevoerd door het Waterschap Groot Salland en de gemeente Deventer, volgens ‘model kamsalamander’. In dit model worden stapstenen van een tot twee hectare grootte om de 500 meter voorgesteld (Provincie Overijssel, 2006). Het oeverprofiel van de wetering wordt aangepast, door de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Binnen de waterberging worden poelen aangelegd. Figuur 12 laat de Zandwetering in de Baarlerhoek zien, vlak na de herinrichting.

Figuur 12. Zandwetering in de Baarlerhoek, vlak na uitvoering van de herinrichtings-maatregelen. Rechts naast de wetering een poel binnen de waterberging, omgeven door een lage aarde wal (foto: FS).

Bij landgoed Groot Hoenlo bestaat de mogelijkheid om twee percelen dat nu dienst doen als slibdepot en weidegrond voor waterberging (retentie) gecombineerd met natuurontwikkeling in gebruik te nemen. Daarbij is er ook een mogelijkheid om een poel aan te leggen. Het gebied rond de Moespotsleide (in deelgebied Tjoene) wordt door het Waterschap in samenwerking met Stichting IJssellandschap heringericht. Voor het gebied geldt het streefbeeld nat schraalgrasland en bloemenrijke graslanden en wordt de aanleg van poelen genoemd. Door het afgraven van de toplaag wordt vernatting van het gebied gerealiseerd. De Grote Vloedgraven is beoogd als EVZ tussen Wolbroeken en de gebieden ten oosten van Wesepe (figuur 13). Naar verwachting wordt deze EVZ in 2008 door de provinciale staten vastgesteld. In de landinrichting Olst-Wesepe is 50 hectare nieuwe natuur (figuur 1) gereserveerd voor de ontwikkeling van natte, kwelafhankelijke natuur in het gebied Wolbroeken. Doel is om daar inundatie, retentie en natuurontwikkeling met elkaar te combineren. De realisatie van de EVZ Oostermaat - Frieswijk (figuur 13) wordt uitgevoerd door de gemeente Deventer, in samenwerking met Stichting IJssellandschap. Het doel is de verbinding van deze 14

Stichting RAVON

twee gebieden te versterken door aanpassingen aan en rond de Soestwetering en de Lettelerleide. Bij Oostermaet en de Lettelerleide wordt gestreefd naar de ontwikkeling van natte graslanden en kleine plasjes/moerasjes langs een meer natuurlijk ingericht Lettelerleide. De Gooiermars is een belangrijk kwelgebied met veel potenties voor de ontwikkeling van kwelafhankelijk natte graslanden. In de afgelopen jaren zijn hier al poelen aangelegd, onder meer ten behoeve van de kamsalamander.

Figuur 13. Voorgenomen natuurontwikkelingsplannen in het plangebied (zie tekst)

15


16

Stichting RAVON

4

INVENTARISATIEMETHODIEK Het onderzoek naar de verspreiding van de kamsalamander is uitgevoerd in de periode maart-juli 2007. Het heeft zich uitsluitend op het waterbiotoop van de kamsalamander gericht. Uitgangspunt van het onderzoek is geweest om alle wateren in het gebied te bemonsteren. Extra aandacht is uitgegaan naar kleine geïsoleerde wateren, zoals poelen en vijvers. Niet alle wateren konden uiteindelijk daadwerkelijk bemonsterd worden, omdat ze op particulier terrein liggen en de eigenaar niet thuis werd aangetroffen. Voor de betreden van landgoederen en natuurgebieden is toestemming verkregen van Stichting IJssellandschap, de eigenaren van de landgoederen en Staatsbosbeheer. Bij het onderzoek van de wateren werd gezocht naar zowel eitjes, volwassen dieren als larven. In het voorjaar, tijdens de eerst onderzoeksronde is in de oevervegetatie gezocht naar eitjes die gevouwen in blaadjes van waterplanten zitten (figuur 2). Met een schepnet zijn de wateren bemonsterd om volwassen dieren te vangen. Tijdens een tweede onderzoeksronde in de zomer, is opnieuw met een schepnet bemonsterd. Ditmaal werden naast volwassen dieren ook larven van de kamsalamander aangetroffen. Doordat bij het onderzoek is gekozen voor het bemonsteren van zo veel mogelijk wateren, zijn wateren waar tijdens de eerste onderzoeksronde al kamsalamander werd aangetroffen, niet nog een tweede keer bezocht. Hierdoor ontstaat er geen volledig beeld van het voortplantingssucces in alle onderzochte wateren. In deze rapportage wordt pas aangenomen dat er sprake is van succesvolle voortplanting als er larven of juveniele zijn gevonden. Naast de kamsalamander zijn alle andere aangetroffen amfibieën en vissen genoteerd op een standaard formulier.

17


18

Stichting RAVON

5

VERSPREIDING KAMSALAMANDER

5.1

Historie verspreiding In figuur 14 is de verspreiding van de kamsalamander in het plangebied weergegeven voor de periode 1960-2001. De gegevens zijn afkomstig uit het archief van Stichting RAVON en aangevuld met gegevens uit het onderzoeksrapport van Staatsbosbeheer (1996). De kamsalamander is in deze periode waargenomen in vier gebieden: De Rande, Hengforden, in de omgeving van Moespot en bij de Wechelermars en -veld. Hierbij dient opgemerkt te worden dat deze gegevens zeer waarschijnlijk geen volledig beeld geven van de historische verspreiding, doordat er in deze periode weinig onderzoek naar de kamsalamander in dit gebied is verricht.

Figuur 14. Historische verspreiding (1960-2001) van de kamsalamander (1x1 km).

19


5.2

Recente verspreiding Een overzicht van de resultaten van het onderzoek naar de recente verspreiding van de kamsalamander wordt in figuur 15 gegeven op kilometerhokniveau. De gegevens zijn verzameld tijdens een veldonderzoek in 2007 en aangevuld met recente gegevens (2002-2006) verkregen uit interviews met locale deskundigen (zie hoofdstuk 4). De verspreiding van de kamsalamander wordt in meer detail per deelgebied in de volgende paragrafen besproken. De kamsalamander komt voor in 21 kilometerhokken binnen het plangebied. Er zijn in totaal 161 wateren onderzocht, waarbij de kamsalamander in 39 wateren is aangetroffen. Het zwaartepunt van zijn verspreiding ligt in de landgoederenzone in het westen van het gebied. Kerngebieden waar de soort algemeen voorkomt zijn De Rande, De Haere, ’t Nijendal (Hengforden), Tjoene en Frieswijk. Nabij Wesepe is nog één geïsoleerde vindplaats. In de omgeving van Lettele en Oostermaet en in de uiterwaarden van de IJssel werd de soort niet aangetroffen. De verspreiding van de kamsalamander laat de gebondenheid van deze soort aan kleinschalig cultuurlandschap met voldoende poelen en bossen duidelijk zien. Daar waar deze ontbreken, zoals in het oosten van het gebied, komt de kamsalamander niet of nauwelijks voor.

Figuur 15. Recente verspreiding (2002-2007) van de kamsalamander (1x1 km).

20

Stichting RAVON

De kamsalamander is tijdens het onderzoek aangetroffen in (veedrink)poelen, vijvers en een enkele sloot. De karakteristieken van de vindplaatsen komen overeen met de biotoopbeschrijving in § 2.2. De wateren zijn rijk aan onderwatervegetatie en hebben geschikt landbiotoop, zoals bos, ruigte of extensief gebruikt grasland in de directe nabijheid. De vindplaatsen zijn in beperkte mate beschaduwd en in de meeste gevallen komt er geen vis voor. De kamsalamander werd niet aangetroffen in poelen in open agrarisch landschap zonder bos, wateren waar ook vis voorkomt, in hoog dynamische wateren die overstromen, in wateren die verland zijn of die te vroeg droogvallen. De verspreiding van de kamsalamander wordt in dit hoofdstuk in meer detail, per deelgebied bschreven. De ligging van de deelgebieden is in onderstaande kaart (figuur 16) weergegeven, waarbij de bijbehorende paragraaf- en paginanummer in dit rapport is aangegeven.

Figuur 16. Ligging van de deelgebieden 5.2.1 De Haere

pag. 22

5.2.10 Wolbroeken

pag. 40

5.2.2 De Rande

pag. 24

5.2.11 Boxbergen

pag. 42

5.2.3 ’t Nijendal

pag. 26

5.2.12 Wesepe-west

pag. 44

5.2.4 Diepenveen

pag. 28

5.2.13 Wesepe-oost

pag. 46

5.2.5 Tjoene

pag. 30

5.2.14 Beernink-Voorhorst

pag. 48

5.2.6 De Kranenkamp

pag. 32

5.2.15 Averlo

pag. 50

5.2.7 Frieswijk

pag. 34

5.2.16 Baarlerhoek

pag. 52

5.2.8 Wecheler

pag. 36

5.2.17 Koerkampshoek

pag. 54

5.2.9 Uiterwaarden

pag. 38

5.2.18 Oostermaet

pag. 56

21


5.2.1

De Haere

Figuur 17. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied De Haere (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding Deelgebied De Haere is één van de kerngebieden voor de kamsalamander binnen het plangebied. De aanwezigheid van de soort werd in zes van de 21 onderzochte wateren vastgesteld (figuur 17). Deze wateren liggen geclusterd nabij de IJsseldijk tussen de bossen. Waternummer. 6, 8 en 11 zijn optimale biotopen voor de kamsalamander. In waternummer. 12 is de dichtheid laag. In waternummer. 15 is de kamsalamander voor het laatst in 2005 waargenomen, in 2007 werd er vis aangetroffen. In waternummer. 10 is de kamsalamander voor het laatst in 2005 aangetroffen. Eieren van de kamsalamander zijn waargenomen in de wateren 6 en 12. Dit wordt nog niet beschouwd als een succesvolle voortplanting. Waternummers 1, 2, 13, 16, 20, 21 zijn in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar de soort werd er niet aangetroffen. Waternummers 9, 17 en 18 zijn door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander.

22

Stichting RAVON

Tabel 1. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied De Haere (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 geen waarnemingen

2

3

4

x

5

6

7

kamsalamander

9

10

11

12

13

○

bruine kikker

●

14

15

16

17

18

19

○

○

○

○

●

○

○

○

○

○

○

○

○

○

groene kikker onbepaald

○

○

gewone pad

○

○

○

○

○

●

○

○

●

○

○

○

●

○

kleine modderkruiper

○

Snoek

○

tiendoornige stekelbaars

○

○

●

○

○

Bermpje

21

○

poelkikker bastaardkikker

20

x ○

kleine watersalamander

8

x

○

○

○

○

Verbetering leefgebied Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het verbeteren en herstellen van bestaande wateren. Er zijn momenteel 12 geschikte wateren aanwezig voor de kamsalamander, door herstelmaatregelen kan het gewenste aantal wateren van 15 behaald worden (tabel 2).. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Dit leefgebied ligt min of meer geïsoleerd van leefgebieden in de omgeving, als gevolg van de afwezigheid van geschikte biotopen in de omgeving, de aanwezigheid van de IJssel aan westelijke zijde en de bebouwing van Olst en Boskamp aan noordelijke zijde van het gebied. Mogelijk staat de populatie in dit deelgebied in contact met die in deelgebied ’t Nijendal. Ten behoeve van de versterking van de verbindingen tussen deelgebieden t’ Nijendal en De Rande dienen poelen aangelegd te worden. De voorkeur wordt gegeven voor aanleg van poelen in de oranje aangegeven zoekgebieden (figuur 17), omdat de verbindingen hier het makkelijkst te realiseren is. Tabel 2. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied De Haere. 2

Oppervlak (km )

3,8

Aantal geïsoleerde wateren bemonsterd Aantal wateren ongeschikt voor kamsalamander Aantal wateren door herstelmaatregelen geschikt te maken voor kamsalamander Aantal wateren wel geschikt voor kamsalamander, maar soort niet aangetroffen Aantal wateren kamsalamander aangetroffen

21 6 3 6 6

Totaal aantal wateren momenteel geschikt voor de kamsalamander Totaal aantal wateren geschikt of geschikt te maken voor kamsalamander

12 (6+6) 18 (3+6+6)

2

Totaal aantal gewenste wateren voor kamsalamander (4 per km ) Aantal nog aan te leggen wateren

15 -

23

○

○

○

○


5.2.2

De Rande

Figuur 18. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied De Rande (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding Deelgebied De Rande is één van de kerngebieden voor de kamsalamander binnen het plangebied. De aanwezigheid van de soort werd in negen van de 22 onderzochte wateren vastgesteld. Een belangrijke cluster van zes wateren ligt bij huis Oud Rande. Waternummer. 6, 9, 11 en 13 zijn optimale biotopen voor de kamsalamander. Waternummer. 7 is een oude vindplaats van de knoflookpad. Deze spoorsloot is overgroeid door wilgen en er komt vis in voor. De knoflookpad is hier ondanks gericht zoeken in 2007 niet meer aangetroffen. Hoewel er met behulp van fuiken tientallen volwassen kamsalamanders zijn aangetroffen, planten deze zich hier niet succesvol voort. Succesvolle voortplanting van de kamsalamander werd vastgesteld in de wateren 6 en 9.

24

Stichting RAVON

Tabel 3. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied De Rande (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 kamsalamander kleine watersalamander

○ ● ●

bruine kikker

● ○ ○ ●

○

○

● ● ○ ● ●

○

○

○

poelkikker

○

○

bastaardkikker

○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○


○ ● ●

○ ○

○ ● ○

gewone pad

○ ●

○ ○

○

●

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○ ●

○

○

●

○

○

● ○ ○

○ ●

○

●

kleine modderkruiper tiendoornige stekelbaars

○ ○ ○

rietvoorn

○

zeelt

○

○ ○

○ ○

○

Verbetering leefgebied Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het verbeteren en herstellen van bestaande wateren. Er zijn momenteel 12 geschikte wateren aanwezig voor de kamsalamander, door herstelmaatregelen kan het gewenste aantal wateren van 15 behaald worden (tabel 4). Waternummers 15, 16 en 21 zijn in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar de soort werd er niet aangetroffen. Waternummers 2, 3, 4, 5, 12, 14, 17, 20 en 22 zijn door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de soort. De aanleg van poelen heeft geen hoge prioriteit in deelgebied De Rande. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Dit leefgebied De Rande ligt min of meer geïsoleerd van leefgebieden in de omgeving, als gevolg van de afwezigheid van geschikte biotopen in de omgeving, de aanwezigheid van de IJssel aan westelijke zijde en de bebouwing van Diepenveen en Deventer aan oostelijke en zuidelijke zijde van het gebied. Voor de versterking van de verbindingen met de deelgebieden De Haere en ’t Nijendal dienen poelen aangelegd te worden. Daarnaast is er een mogelijkheid om in het kader van de inrichting van de ecologische verbindingszone langs de Zandwetering poelen aan te leggen. Hierdoor kan de verbinding met deelgebied Wecheler versterkt worden. Zoekgebieden voor de aanleg van nieuwe poelen zijn aangegeven in figuur 18. Tabel 4. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied De Rande. 2

Oppervlak (km )

3,7


22 1 9 3 9


12 (3+9) 21 (9+3+9)

2


15 -

25


5.2.3

‘t Nijendal

Figuur 19. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied ‘t Nijendal (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Nijendal is de kamsalamander in tien van de 33 onderzochte wateren aangetroffen (figuur 19). De bosgebieden Hengforden, De Zoogenbrink en De Hei vormen samen het grootste kerngebied voor de kamsalamander binnen het plangebied. Van de 16 onderzochte wateren in dit kerngebied, is meer dan de helft bezet door de kamsalamander. Larven van de kamsalamander zijn aangetroffen in de waternummers 16 en 20. Waternummer.16 en 20 zijn optimale biotopen voor de kamsalamander. Waternummers 1, 8, 21, 30, 32 en 33 zijn in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar de soort werd er niet aangetroffen. Waternummers 6, 7, 10-13, 15, 25, 26 en 27 zijn door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander. Opvallend is dat de kamsalamander niet is aangetroffen op of nabij de landgoederen Groot Hoenlo en Spykerbosch. Een eenduidige verklaring daarvoor is niet te geven, omdat wordt ingeschat dat er voldoende geschikte biotopen aanwezig zijn.

26

Stichting RAVON

Tabel 5. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied ‘t Nijendal (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 geen waarnemingen

x

x

kamsalamander kleine watersalamander

○ ●

bruine kikker

○ ○

○ ○ ○

○

○

●

● ○ ○

●

○ ●

●

● ●

○ ○

●

poelkikker

○

○

○

bastaardkikker

○

○

○


○ ○

○

●

○

gewone pad

○ ○

○

○

○

○

○

●

zeelt

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

●

○ ○

○

○

○

●

○ ○

○ ○

●

●

●

○

○

○

○

●

○

○

○

○

○

○ ○ ○

○

○

○

○

○

○

Verbetering leefgebied Binnen het kerngebied bij Zoogenbrink zijn voldoende geschikte wateren en landbiotoop aanwezig. Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het verbeteren en herstellen van bestaande wateren rondom het kerngebied bij Zoogenbrink. Er zijn 10 wateren die middels herstel maatregelen geschikt gemaakt kunnen worden voor de kamsalamander. Doel daarvan is het versterken van de verbinding met De Haere en De Rande. Goede kansen liggen er voor uitbreiding van het leefgebied naar Groot Hoenlo, door hertel van waternr.’s 6, 7, 10 en 11. De aanleg van poelen in combinatie met het ontwikkelen van landbiotoop wordt zinvol geacht richting De Haere, De Rande en Tjoene Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Tabel 6. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied ‘t Nijendal. 2

Oppervlak (km )

8,0


33 7 10 6 10


16 26

2

Totaal aantal gewenste wateren voor kamsalamander (4 per km ) Aantal nog aan te leggen wateren (prioriteit 2)

●

○

○

grote modderkruiper tiendoornige stekelbaars

○

32 6

27

●


5.2.4

Diepenveen

Figuur 20. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Diepenveen (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Diepenveen is één water onderzocht, aan de rand van het dorp (figuur 20). De kamsalamander is er niet aangetroffen. Hoewel er nog enkele wateren binnen Diepenveen liggen, konden deze niet bemonsterd worden doordat ze op particulier terrein liggen. De wateren aan de Averlose Houtweg en de Kleikoele zijn stadsvijvers, waar het voorkomen van de kamsalamander erg onwaarschijnlijk is. Mogelijk komt de kamsalamander in tuinvijvers in het dorp toch voor. Tabel 7. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Diepenveen (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 geen waarnemingen

28

x

Stichting RAVON

Verbetering leefgebied Er zijn geen kamsalamanders waargenomen in dit deelgebied. Mogelijk komt de soort er in tuinvijvers toch voor. De woonkern Diepenveen vormt een barrière tussen de leefgebieden De Rande en Tjoene. De realisatie van de ecologische verbindingszonde langs de Zandwetering biedt een goede kans voor de kamsalamander. De aanleg van poelen wordt zinvol geacht om op termijn een verbinding via Wecheler en Baarlerhoek naar de Gooiermars te creëren. Zoekgebieden daarvoor zijn aangegeven in figuur 20. Poelen dienen dan buiten het waterbergingsgebied van de Zandwetering aangelegd te worden. De aanleg van wateren nabij woonwijken is riskant door de kans op uitzetting van vissen. Er dient gelijktijdig ook landbiotoop voor de kamsalamander in deze EVZ ontwikkeld te worden. Tabel 8. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Diepenveen. 2

Oppervlak (km )

2,1


1 0 0 1 0


1 1

2


8 7

29


5.2.5

Tjoene

Figuur 21. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Tjoene (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding Deelgebied Tjoene is één van de kerngebieden voor de kamsalamander binnen het plangebied. De aanwezigheid van de soort werd in zes van de 15 onderzochte wateren vastgesteld. Een cluster van drie wateren waar de kamsalamander voorkomt ligt op landgoed Zorgvliet, een tweede cluster van drie wateren ligt rond Moespot (figuur 21). Waternummer. 3, 5, 6, 8, 10 en 15 zijn optimale biotopen voor de kamsalamander. Eieren of larven van de kamsalamander zijn waargenomen in wateren 5, 8 en 15. Waternummers 1, 7 en 9 zijn in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar de soort werd er niet aangetroffen. Waternummers 4, 11 en 14 zijn door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander. De populaties in dit kerngebied (Zorgvliet en Moespot) zijn waarschijnlijk met elkaar in contact. Het is ook waarschijnlijk dat er uitwisseling van individuen plaatsvindt met populaties in deelgebieden ’t Nijendal, Frieswijk en Kranenkamp. De kamsalamander werd niet aangetroffen op de golfbaan. De daar aanwezige wateren worden door de aanwezigheid van vis ongeschikt geacht.

30

Stichting RAVON

Tabel 9. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Tjoene (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1

2

3

geen waarnemingen kamsalamander kleine watersalamander

○

●

bruine kikker

○

○

bastaardkikker

○


4

5

6

7

8

9

10

11

12 13 14 15

x

x

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

●

gewone pad

○

○

● ●

○

●

○ ○

○


○

○

goudvis

○

graskarper

○

Verbetering leefgebied Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het verbeteren en herstellen van bestaande wateren. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Daarnaast is het wenselijk de verbindingen met leefgebieden De Haere, De Kranenkamp, Frieswijk en Wecheler te versterken. Daarbij dient de prioriteit te liggen bij het creëren van poelencluster van tenminste vier poelen. De golfbaan neemt een centrale positie in tussen de actuele voortplantingswateren en biedt daarmee een goed kans dit leefgebied te versterken. Een aangepaste aanleg en onderhoud van wateren is daar dan wel gewenst. Ook het herinrichtingproject rond de Moespotsleide biedt kansen voor de aanleg van nieuwe poelen, om de verbinding met leefgebied De Kranenkamp te versterken. Er is in dit deelgebied in voldoende mate landbiotoop aanwezig voor de kamsalamander. Tabel 10. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Tjoene. 2

Oppervlak (km )

6,0


15 3 3 3 6


9 12

2

Totaal aantal gewenste wateren voor kamsalamander (4 per km ) Aantal nog aan te leggen wateren (prioriteit 2/3)

24 12

31


5.2.6

De Kranenkamp

Figuur 22. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied De Kranenkamp (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied De Kranenkamp is de kamsalamander in één van vier onderzochte wateren aangetroffen (figuur 22). Het betreft een beschaduwde vijver(complex) gelegen in het bos naast de Soestwetering (waternummer 1). Waternummers 3 en 4 zijn in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar deze werd er niet aangetroffen. Waternummer, 2 is door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander. Aangenomen wordt dat de populatie van de kamsalamander in het deelgebied De Kranenkamp niet geïsoleerd is van andere populaties. De dichtstbijzijnde andere vindplaats is Tjoene, op één kilometer afstand. Het tussenliggende land bestaat uit bossen wat beschouwd wordt als geschikt landbiotoop.

32

Stichting RAVON

Tabel 11. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Kranenkamp (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 kamsalamander kleine watersalamander bruine kikker

2

3

4

○ ○

○

●

●

○

bastaardkikker

○


○

○

Verbetering leefgebied Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het herstellen van bestaande wateren. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Om tot het gewenste aantal van zes wateren te komen, dienen er nog twee wateren aangelegd te worden (tabel 12). Aanleg daarvan is het meest zinvol richting deelgebied Tjoene De voorkeurslocatie voor de aanleg van deze poelen in aangegeven in figuur 22. Mogelijk kunnen deze poelen gerealiseerd worden in het herinrichtingproject de Moespotsleide. Uitbreiding in de richting van Boxbergen en Averlo heeft minder prioriteit, omdat daar nog geen kamsalamanders voorkomen en er (in deelgebied Averlo) een gebrek is aan landbiotoop. Bij de aanleg van nieuwe poelen dient de ontwikkeling van landbiotoop gelijktijdig plaats te vinden. Tabel 12. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied De Kranenkamp 2

Oppervlak (km )

1,5


4 0 1 2 1


3 4

2


6 2

33


5.2.7

Frieswijk

Figuur 23. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Frieswijk (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding Deelgebied Frieswijk is één van de kerngebieden voor de kamsalamander binnen het plangebied. De aanwezigheid van de soort werd in vijf van de negen onderzochte wateren vastgesteld (figuur 23). Deze wateren liggen geclusterd op en rond het landgoed Frieswijk. Waternummer. 3 en 7 zijn optimale biotopen voor de kamsalamander. Een groot aantal eieren van de kamsalamander (meer dan 50) is aangetroffen in waternummer 7. Waternummer, 8 is door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander. Deze populatie bij Frieswijk staat waarschijnlijk in verbinding met de populaties in deelgebied Tjoene. De dichtstbijzijnde vindplaats ligt op minder dan één kilometer afstand en het tussenliggende gebied bestaat uit geschikt landbiotoop, hoewel er een druk bereden weg (Raalterweg) tussen ligt. Ook de nieuw aangelegde N384 ten noorden en oosten van het gebied vormt een belangrijke migratiebarrière voor amfibieën.

34

Stichting RAVON

Tabel 13. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Frieswijk (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 kamsalamander kleine watersalamander

○

2

3

4

5

○

○

○

○

○

○

○

○

bruine kikker

○

poelkikker

○

6

7

8

9

●

●

○ ○ ○

bastaardkikker

○


○

winde

●

●

○

goudvis

○

zeelt

●

Verbetering leefgebied Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het verbeteren en onderhouden van bestaande wateren. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Er is al een cluster van vijf poelen aanwezig, waardoor de aanleg van nieuwe poelen geen hoge prioriteit heeft (prioriteit 3, tabel 14). Voor verdere versterking van het leefgebied kunnen poelen aangelegd worden in de richting van Tjoene, om de verbinding met dit leefgebied te versterking. Het wordt afgeraden poelen of landbiotoop te ontwikkelen nabij de rijksweg N348. Het is onduidelijk in welke mate de Raalterweg een migratiebarrière vormt en of er plaatselijk veel verkeersslachtoffers zijn. Onderzoek hiernaar en de eventuele realisering van een faunapassage is gewenst. Tabel 14. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Frieswijk 2

Oppervlak (km )

3,2


9 3 1 0 5


5 6

2


13 7

35


5.2.8

Wecheler

Figuur 24. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Wecheler (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Wecheler is de kamsalamander in één van de vijf onderzochte wateren aangetroffen (figuur 24). Waarnemingen van de kamsalamander uit 2002 in waternummers 1 en 5 konden in 2007 niet worden bevestigd. In waternummer. 1 is vis aanwezig, waternummer. 5 is verland en valt droog. Waternummer. 2 (een particuliere tuinvijver) en waternummer 4 (pas aangelegd) zijn in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar de soort werd er niet aangetroffen. Waternummer. 5 is door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander. Deze populatie is min of meer geïsoleerd van de populatie in de deelgebieden Tjoene en Frieswijk. De afstand tot de dichtstbijzijnde andere bekende vindplaats is meer dan anderhalve kilometer. Het tussenliggende landschap biedt wel geschikt landbiotoop voor de kamsalamander. De bebouwing van Diepenveen en Deventer vormen een migratie barrière.

36

Stichting RAVON

Tabel 15. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Wecheler (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 geen waarnemingen

2

4

5 x

kamsalamander kleine watersalamander

3

x ○ ●

bastaardkikker

○ ○


●

Verbetering leefgebied Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het verbeteren van bestaande wateren. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Versterking van de verbinding met het leefgebied Tjoene is wenselijk. Dit kan gerealiseerd worden door de aanleg van poelen (prioriteit 2, figuur 24). De inrichting van de EVZ Zandwetering biedt een goede kans op verbinding van de leefgebieden in De Rande/Tjoene/Frieswijk enerzijds en de Gooiermars anderzijds, via Wecheler en de Baarlerhoek. De aanleg van polen én de ontwikkeling van landbiotoop is daarvoor nodig. Poelen dienen dan buiten het waterbergingsgebied van de Zandwetering aangelegd te worden. De aanleg van wateren nabij woonwijken is riskant door de kans op uitzetting van vissen. Tabel 16. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Wecheler 2

Oppervlak (km )

3,9


5 1 2 1 1


2 4

2


15 11

37


5.2.9

Uiterwaarden

Figuur 25. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Uiterwaarden (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In de uiterwaarden van de IJssel zijn zes wateren onderzocht (figuur 25). Er is geen kamsalamander aangetroffen. Deze uiterwaarden stonden tijdens het eerste veldbezoek in maart nog onder water. De wateren zijn hier te dynamisch en de kans op aanwezigheid van vis is groot, zodat het geen optimaal leefgebied voor de kamsalamander vormt.

Uiterwaarden van de IJssel bij hoogwater in het voorjaar 2007 (foto: JJ).

Figuur 26 laat de waterstand in de IJssel in de periode 1993-2001 zien. De uierwaarden liggen op 3,3 tot 4,6 meter boven N.A.P. Uit deze figuur is af te leiden dat deze locaties niet jaarlijks inunderen. Indien de waternummers 1-4 in sommige jaren droogvallen (waardoor vis verdwijnt), kunnen ze voor de kamsalamander toch geschikt zijn als voortplantingswater. Het is niet duidelijk of deze wateren ook daadwerkelijk periodiek droogvallen. De druk bereden rijksweg op de dijk vormt een belangrijk migratieknelpunt voor kamsalamanders, indien zij binnendijks overwinteren en in het voorjaar willen migreren naar buitendijkse voortplantingswateren.

38

Stichting RAVON

Tabel 17. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Uiterwaarden (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 2 3 4 5 6 geen waarnemingen kleine watersalamander

x

x

●

bastaardkikker

○


○ ○

○

Figuur 26. Waterstand in de IJssel bij Katerveer, Zwolle in de periode 1993-2001 (uit: Simons en Bolwidt, 2003)

Verbetering leefgebied De wateren in de uiterwaarden zijn erg dynamisch en de kans op aanwezigheid van vis is groot, zodat het geen geschikt leefgebied voor de kamsalamander vormt. Herstel of aanleg van poelen voor de kamsalamander wordt hier niet nuttig geacht. Tabel 18. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Uiterwaarden 2

Oppervlak (km )

0,7


6 6 -


-

2


-

39


5.2.10 Wolbroeken

Figuur 27. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Wolbroeken (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In het deelgebied Wolbroeken zijn vijf wateren onderzocht. De kamsalamander is er niet aangetroffen (figuur 27) In waternummer. 2 is de kamsalamander voor het laatst waargenomen in het jaar 2002. In 2007 kon deze er niet worden teruggevonden. Waternummer. 3 is in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar de soort werd er niet aangetroffen. De omgeving biedt minder goed landbiotoop voor deze soort. Hoewel er bossen aanwezig zijn, bestaat het voor een groot deel uit open agrarisch landschap. Tabel 19. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Wolbroeken (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 kleine watersalamander

○

bruine kikker

●

bastaardkikker

2 ● ○

●

●

bermpje tiendoornige stekelbaars blankvoorn

40

4

○

●

○

○

○

○

○

● ●

●

5 ○

groene kikker onbepaald gewone pad

3

●

○ ○

Stichting RAVON

Verbetering leefgebied In deelgebied komt geen kamsalamander (meer) voor. Doordat het gebied rijk is aan kwel, biedt het wel goede kansen, omdat poelen gevoed door kwelwater een zeer geschikt waterbiotoop zijn voor de soort. Door de nabijheid van het kernleefgebied Nijendal is de kans op herkolonisatie na het nemen van maatregelen groot. Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het verbeteren en van bestaande wateren én bij de aanleg van nieuwe poelen (tabel 20) en landbiotoop. Het gebrek aan landbiotoop beperkt de kolonisatiemogelijkheden vanuit nabijgelegen leefgebieden. Gelijktijdige ontwikkeling van water- én landbiotoop is nodig om het gebied geschikter te maken voor de kamsalamander. De op lange termijn geplande herinrichting van Wolbroeken biedt daarvoor kansen. Tabel 20. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Wolbroeken 2

Oppervlak (km )

3,7


5 2 1 2 0


2 3

2


15 12

41


5.2.11 Boxbergen

Figuur 28. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Boxbergen (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Boxbergen zijn drie wateren onderzocht. De kamsalamander is er niet aangetroffen. Alle drie de wateren worden in wel geschikt geacht voor de kamsalamander (figuur 28). Door de aanwezigheid van voldoende landbiotoop en de nabijheid van populaties kamsalamander in de deelgebieden ’t Nijendal en landgoed Zorgvliet, heeft het deelgebied Boxsbergen wel potenties voor de kamsalamander. Een tekort aan geschikte voortplantingswateren is er waarschijnlijk de oorzaak van dat de soort hier niet voorkomt. Daarnaast is er ook een gebrek aan verbindende elementen (houtwallen en bosjes) tussen deelgebieden Tjoene en ’t Nijendal.

42

Stichting RAVON

Tabel 21. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Boxbergen (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 2 3 kleine watersalamander

o o ●

bruine kikker

o

bastaardkikkerr

o

gewone pad

o

Verbetering leefgebied In dit deelgebied komt geen kamsalamander voor. Door de ligging van het gebied nabij de kernleefgebieden Nijendal en Tjoene is de kans op kolonisatie van het gebied groot, nadat er eerst maatregelen ter verbetering van het biotoop plaatsvinden. Omdat het geen actueel leefgebied betreft, wordt er geen hoge prioriteit toegekend aan het nemen van deze maatregelen. Om het gebied geschikt te maken voor kamsalamander, dient er zowel water- als landbiotoop ontwikkeld te worden (tabel 22). Zoekgebied voor de aanleg van nieuwe biotopen is aangegeven in figuur 28.De wateren 1, 2 en 3 worden wel geschikt geacht voor de kamsalamander, maar liggen op te grote afstand van actuele leefgebieden van de kamsalamander om gekoloniseerd te worden. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Tabel 22. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Boxbergen 2

Oppervlak (km ) Aantal geïsoleerde wateren bemonsterd Aantal wateren ongeschikt voor kamsalamander Aantal wateren door herstelmaatregelen geschikt te maken voor kamsalamander Aantal wateren wel geschikt voor kamsalamander, maar soort niet aangetroffen Aantal wateren kamsalamander aangetroffen

3,4 3 0 0 3 0


3 3

2


13 10

43


5.2.12 Wesepe-west

Figuur 29. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Wesepe-west (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Wesepe-west zijn drie wateren onderzocht. De kamsalamander is er niet aangetroffen. Geen van de wateren wordt geschikt geacht voor de kamsalamander (figuur 29). De waternummers 1, 2 en 3 zijn bezet met vis. Het gebied is erg open. Hoewel er grotere bosgebieden aanwezig zijn, ontbreekt het aan verbindende elementen als houtwallen, kleine bosjes en ruigte verspreid door het gebied. Het gebied wordt intensief agrarisch gebruikt. Er zijn nauwelijks kleine geïsoleerde wateren aanwezig. Hierdoor is het gebied niet erg geschikt voor de kamsalamander.

44

Stichting RAVON

Tabel 23. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Wesepe-west (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 2 3 kleine watersalamander

○ ○ ○

poelkikker

○

bastaardkikker

○ ○


● ●

gewone pad

○

winde

○

zonnebaars

●


●

Verbetering leefgebied In dit deelgebied komt geen kamsalamander voor. Het gebied is ook niet erg geschikt voor deze soort, door een gebrek aan wateren landbiotoop. Het nemen van maatregelen voor de kamsalamander heeft hier geen hoge prioriteit. Wellicht biedt de inrichting van de AVZ Grote Vloedgraven op termijn mogelijkheden voor het realiseren van poelen nabij Boxbergen. Tabel 24. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Wesepe-west 2

Oppervlak (km )

5,6


3 3 0 0 0


0 0

2


22 22

45


5.2.13 Wesepe-oost

Figuur 30. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Wesepe-oost (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Wesepe-oost zijn zes wateren onderzocht (figuur 30). De kamsalamander is in één water aangetroffen, bij De Vullink. De soort komt hier voor in een oude poel omgeven door ruigte, een houtwal en een boerenerf. Waternummers 3, 4 en 6 zijn in potentie geschikt voor de kamsalamander, maar de soort werd er niet aangetroffen. Waternummer, 1 is door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander. Net als voor het deelgebied Wesepe-west geldt dat dit gebied ook erg open is. Hoewel er grotere bosgebieden aanwezig zijn, ontbreekt het aan verbindende elementen als houtwallen, kleine bosjes en ruigte verspreid door het gebied. Het gebied wordt intensief agrarisch gebruikt. Er zijn nauwelijks kleine geïsoleerde wateren aanwezig. Hierdoor is het gebied niet erg geschikt voor de kamsalamander. De vindplaats is geïsoleerd van andere populaties en daardoor erg kwetsbaar. Er zijn weinig andere geschikte wateren in de directe omgeving aanwezig.

46

Stichting RAVON

Tabel 25. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Wesepe-oost (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 2 3 4 5 6 geen waarnemingen

x

x

kamsalamander

○


○

bruine kikker

○

○

● ● ○

poelkikker

○

○

bastaardkikkerr

○

○

zonnebaars

○ ●

Verbetering leefgebied De populatie bij De Vullink is geheel geïsoleerd van andere leefgebieden en daardoor zeer kwetsbaar. De kans op locaal uitsterven is groot, zoals al gebeurd is bij de Zonnenbergen (zie deelgebied § 5.2.14 Beernink Voorhorst). Herstel van een nabijgelegen water én het realiseren van tenminste drie geschikte nieuwe wateren is hier dringend gewenst. Het geheel verlandde water in de bomenrij nabij de boerderij (geen waternr. toegekend) kan hierbij hersteld worden. Voortzetting van een zorgvuldig beheer van de poel en afspraken daarover met de eigenaar zijn gewenst. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Op termijn biedt de inrichting van de EVZ Grote Vloedgrave kansen om hier het leefgebied verder te versterken door de aanleg van poelen en het ontwikkelen van landbiotoop. Door de ligging van deze locatie aan de grens van het plangebied is het nog onduidelijk of er buiten het plangebied ook kamsalamanders voorkomen. Onderzoek hiernaar is gewenst om de maatregelen voor het behoud van deze populatie beter af te stemmen. Tabel 26. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Wesepe-oost 2

Oppervlak (km )

8,3


6 1 1 3 1


4 5

2

Totaal aantal gewenste wateren voor kamsalamander (4 per km ) Aantal nog aan te leggen wateren (prioriteit 1 en 3)

33 28

47


5.2.14 Beernink-Voorhorst

Figuur 31. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Beernink-Voorhorst (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Beernink-Voorhorst zijn tien wateren onderzocht. De kamsalamander is er niet aangetroffen (figuur 31). In 2002 is de kamsalamander nog waargenomen in waternummer 7 bij Zonnenbergen. Ondanks gericht zoeken en het gebruik van fuiken is deze hier in 2007 niet meer aangetroffen. Deze populatie wordt als uitgestorven beschouwd. Waternummers 2, 4, 5, en 8 zijn in potentie wel geschikt voor de kamsalamander. Waternummers 1, 6, 7 en 10 zijn door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander of andere amfibieën. De omgeving van Zonnenbergen, de Voorhorst en Alfrinkshoek bestaat uit kleinschalige cultuurlandschap, met voldoende geschikt landbiotoop en een aantal geschikte voortplantingswateren voor amfibieën. Het ligt echter geïsoleerd van andere populaties kamsalamander. Zowel De Vullink als De Kranenkamp ligt op meer dan twee kilometer afstand. Het tussenliggende landschap is geen ideaal landbiotoop voor de kamsalamander. Het is daarom niet waarschijnlijk dat de kamsalamander dit deelgebied op korte termijn weer zal koloniseren.

48

Stichting RAVON

Tabel 27. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Beerink-Voorhorst (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1

2

3

4

5

6

7

8

9

geen waarnemingen kleine watersalamander

○

●

bruine kikker

○

●

●

●

○

poelkikker

○

bastaardkikker

○

●

○

○

○ ○

○

groene kikker onbepaald tiendoornige stekelbaars

10 x

○ ●

●

○ ○ ○

○

Verbetering leefgebied Delen van het gebied zijn wel geschikt voor de soort door de aanwezigheid van poelen, vijvers, houtwallen bosjes. De kamsalamander wordt hier echter als uitgestorven beschouwd. Herkolonisatie van het gebied is op termijn mogelijk. Het nemen van maatregelen is daarvoor nodig. Omdat het geen actueel leefgebied betreft, wordt er geen hoge prioriteit toegekend aan het nemen van deze maatregelen. Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander (en andere amfibieën) ligt de prioriteit bij het verbeteren en herstellen van bestaande wateren. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Om de kolonisatiemogelijkheden te verbeteren dienen poelen en lijnvormige landschapselementen aangelegd te worden, in westelijk richting naar deelgebied Kranenkamp. Tabel 28. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Beernink-Voorhorst. 2

Oppervlak (km )

7,2


10 2 4 4 0


4 8

2


29 21

49


5.2.15 Averlo

Figuur 32. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Averlo (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Averlo zijn drie wateren onderzocht (figuur 32). De kamsalamander is er niet aangetroffen. Waternummers 2 en 3 zijn in potentie wel geschikt voor de kamsalamander. Waternummer 1 is door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander of andere amfibieën. Het grootste deel van dit deelgebied bestaat uit open agrarisch landschap (akkers en graslanden). Er is een tekort aan geschikte landbiotoop en verbindende elementen door het landschap (houtwallen, ruigten, bosjes). Daarnaast zijn er ook weinig kleine geïsoleerde wateren aanwezig. Dit maakt het deelgebied Averlo tot weinig geschikt voor de kamsalamander.

50

Stichting RAVON

Tabel 29. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Averlo (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 geen waarnemingen

2

kleine watersalamander bruine kikker

3

x ○ ○

poelkikker

○

bastaardkikker

○

○


○

○

kleine modderkruiper

○

Verbetering leefgebied De kamsalamander komt in het gebied niet voor. Ten aanzien van de verbetering van het leefgebied van de kamsalamander ligt de prioriteit bij het herstellen van waternr. 1. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Door de nabijheid van een populatie in Frieswijk , Tjoene en Kranenkamp, is de kans op kolonisatie groot, nadat er eerst geschikte biotopen ontwikkeld worden.. De rest van het deelgebied is erg open en heeft een gebrek aan zowel geschikt land- als waterbiotoop. De aanleg van poelen heeft hier daarom een lage prioriteit. Tabel 30. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Averlo. 2

Oppervlak (km )

3,5


3 0 1 2 0


2 3

2


14 11

51


5.2.16 Baarlerhoek

Figuur 33. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Baarlerhoek (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Baarlerhoek zijn drie wateren onderzocht. De kamsalamander is er niet aangetroffen. Waternummer 3 is in potentie wel geschikt voor de kamsalamander. Waternummers 1 en 2 worden ongeschikt geacht voor de kamsalamander. In waternummer. 1 zijn een groot aantal zonnebaarzen en enkele grote karpers aanwezig (figuur 33). Het landschap in dit deelgebied is open en in intensief agrarisch gebruik, met akkers en graslanden. Er is voor de kamsalamander een gebrek aan geschikt landbiotoop en voortplantingswateren. Het Overijssels kanaal en de nieuw aangelegde rijksweg N384 vormen een belangrijke migratiebarrière voor amfibieën.

52

Stichting RAVON

Tabel 31. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Baarlerhoek (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1

2


3 ●

bruine kikker

●

bastaardkikkerr

○

groene kikker onbepaald zonnebaars

○ ●

tiendoornige stekelbaars karper

○ ○

Verbetering leefgebied De kamsalamander komt in dit gebied niet voor. Door een tekort aan wateren landbiotoop is het in de huidige staat ook niet erg geschikt. Het gebied en de EVZ Zandwetering kan wel een belangrijke rol spelen voor het verbinden van populaties in het plangebied met de Gooiermars. De aanleg van poelen en het ontwikkelen van landbiotoop is dan eerst nodig. Poelen dienen daarbij buiten het waterbergingsgebied van de Zandwetering aangelegd te worden. De aanleg van wateren nabij woonwijken is riskant door de kans op uitzetting van vissen. Om als corridor tussen leefgebieden te kunnen functioneren dienen poelen niet verder dan 500 meter uit elkaar te liggen (zie § 2.2) en verbonden te zijn door geschikt landbiotoop. De aanwezigheid van de migratiebarrières N348 en het Overijssels kanaal (direct naast elkaar!) behoeft aandacht. Nader onderzoek naar de barrièrewerking en de mogelijkheden deze op te lossen is gewenst. Tabel 32. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Baarlerhoek. 2

Oppervlak (km )

5,1


3 2 0 1 0


1 1

2


20 19

53


5.2.17 Koerkampshoek

Figuur 34. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Koerkampshoek (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Koerkampshoek zijn acht wateren onderzocht. De kamsalamander is er niet aangetroffen. Waternummers 3, 4 en 8 zijn in potentie wel geschikt voor de kamsalamander of andere amfibieën. Waternummers 1, 2, 5, 6 en 7 zijn door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander of andere amfibieën (figuur 34).

54

Stichting RAVON

Tabel 33. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Koerkampshoek (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1

2

3

4

5

6

geen waarnemingen kleine watersalamander bruine kikker

7

8

9

●

●

x ○

○

●

●

○

○

○

○

○

bastaardkikker

○


○

○ ●

rietvoorn

○

Verbetering leefgebied In het gebied komt de kamsalamander niet voor. Het landschap in dit deelgebied is open en in intensief agrarisch gebruik, met akkers en graslanden. Er is voor de kamsalamander een gebrek aan geschikt landbiotoop, verbindende elementen door het landschap en voortplantingswateren. De dichtsbijzijnde populaties kamsalamander bevindt zich in Frieswijk en Gooiermars op meer dan twee kilometerafstand. Door de aanleg van geschikte poelen is het mogelijk dat de kamsalamander de Koerkampshoek in de toekomst zal koloniseren vanuit Gooiermars. Het herstel van wateren op korte termijn, wordt voor andere amfibiesoorten zinvol geacht. Migratiebarrieres die de kolonisatie van het gebied door de kamsalamander bemoeilijken zijn de nieuw aangelegde N348 en het Overijssels kanaal. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Tabel 34. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Baarlerhoek. 2

Oppervlak (km )

7,1


8 0 5 3 0


3 8

2


29 21

55


5.2.18 Oostermaet

Figuur 35. Verspreiding van de kamsalamander in deelgebied Oostermaet (2002-2007). Geschiktheid van poelen en zoekgebieden voor nieuwe poelen zijn aangegeven..

Recente verspreiding In deelgebied Oostermaet zijn vier wateren onderzocht. De kamsalamander is er niet aangetroffen. Waternummers 2 en 4 zijn in potentie wel geschikt voor de kamsalamander. Waternummers 1 en 3 zijn door het achterwege blijven van beheer overgroeid geraakt en door de uitvoering van beheers- of herstelmaatregelen geschikt te maken voor de kamsalamander of andere amfibieën. Het gebied wordt gekenmerkt door een groot oppervlak bos, afgewisseld met grasland en akkers. Er zijn weinig kleine geïsoleerde wateren aanwezig die voor amfibieën als voortplantingswater kunnen dienen. Tabel 35. Waargenomen amfibieën en vissen (2002-2007) per waternummer. in het deelgebied Oostermaet (o = soort waargenomen, ● = succesvolle voortplanting (larven of juvenielen) waargenomen, zie HS 4). 1 2 3 4

56


○ ●

bruine kikker

● ● ● ●

bastaardkikker

○

○

Stichting RAVON

Verbetering leefgebied In het gebied komt de kamsalamander niet voor. De dichtstbijzijnde populatie kamsalamander bevindt zich in Gooiermars op meer dan twee kilometerafstand. Door de aanleg van geschikte poelen is het mogelijk dat de kamsalamander Oostermaet in de toekomst zal koloniseren vanuit Gooiermars. Het herstel van wateren en de aanleg van meer poelen wordt in de eerste plaats voor andere amfibiesoorten zinvol geacht. Een foto en beschrijving van de wateren is opgenomen in bijlage 1. Daarbij zijn de waargenomen knelpunten en de te nemen maatregelen beschreven. Tabel 36. Aanwezigheid van geschikte poelen voor kamsalamander in deelgebied Baarlerhoek. 2

Oppervlak (km )

4,4


4 0 2 2 0


2 4

2


17 13

57


58

Stichting RAVON

6

KNELPUNTENANALYSE INRICHTING EN BEHEER De kenmerken van een geschikt leefgebied voor de kamsalamander zijn beschreven in hoofdstuk 2. Tijdens het onderzoek is het biotoop van de kamsalamander beoordeeld en zijn knelpunten gesignaleerd. Deze knelpunten omvatten zowel het water- als het landbiotoop van de kamsalamander. Per knelpunt wordt in dit hoofdstuk eerst uitgelegd waarom het van nadelige invloed is op de kamsalamander. Daarbij wordt verwezen naar de bijlage 1 waar per water de knelpunten genoemd worden. In hoofdstuk 7 worden maatregelen voorgesteld om de knelpunten te verhelpen.

6.1

Bedreiging van het waterbiotoop Geïsoleerde wateren zijn voor de kamsalamander van groot belang voor de voortplanting. De bedreigingen waaraan deze wateren bloot staan worden hier beschreven. 6.1.1

Successie en verlanding

Beheer van een water is noodzakelijk om te voorkomen dat deze verlandt en als voortplantingswater ongeschikt wordt. Zonder beheer groeit een water dicht en verdwijnen open plekken die onder meer voor de balts van de kamsalamander belangrijk zijn. Ook door het achterwege blijven van beheer in de oeverzone in en rond het water, zijn poelen nog zelden geschikt als veedrinkpoel. Poelen dienen daarom regelmatig geschoond te worden, waarbij een deel van de wateren oeverplanten verwijderd wordt. Wanneer het beheer op het verkeerde moment wordt uitgevoerd zoals in het voorjaar of de zomer, heeft dat tot gevolg dat eieren en larven uit het water worden verwijderd. Een gefaseerde uitvoering is belangrijk. Grootschalig ingrijpen, waarbij ineens alle vegetatie wordt verwijderd, maakt een poel ongeschikt voor de kamsalamander.

Door een gebrek aan beheer verlanden poelen, waardoor ze ongeschikt worden als voortplantingswater voor amfibieën (links waternummer. 2 in Koerkampshoek, rechts waternummer. 11 in Nijnendal foto’s: JJ).

59


6.1.2

Vermesting

Door een overschot van meststoffen op akkers en graslanden spoelen nutriënten uit naar het oppervlaktewater. Ook door de inlaat van gebiedsvreemd (vaak voedselrijk) water treedt eutrofiering op. Een overschot aan nutriënten beïnvloed de waterkwaliteit van poelen nadelig, waardoor deze ongeschikt worden als voortplantingsplaats voor de kamsalamander. Larven van de kamsalamander ademen in het water via kieuwen. Larven zijn daardoor kwetsbaar voor een laag zuurstofgehalte al gevolg van eutrofiering (Oldham et al., 2000). Een verhoogde concentratie van ammonium leidt tot een afname van het voortplantingssucces (Leuven et al., 1986). Door vermesting kan ook een sterke groei van kroos optreden, waardoor lichtinval beperkt wordt. De dichtheid van kroos kan binnen een seizoen of tussen jaren echter sterk verschillen. Als gevolg van een dicht kroosdek verdwijnt onderwatervegetatie en blijft de watertemperatuur laag, waardoor de poel minder geschikt wordt voor de kamsalamander. Door eutrofiëring zal een poel ook sneller verlanden (zie ‘successie en verlanding’). In de bijlage 1 is aangegeven voor welk wateren dit knelpunt geldt. 6.1.3

Beschaduwing

Door de aanwezigheid van hoge bomen en struiken op de oever wordt een poel beschaduwd. Wanneer de gehele oever is begroeid met hoge bomen, verhinderd sterke beschaduwing de lichtinval. Dit beperkt op zijn beurt de ontwikkeling van onderwatervegetatie, welke van belang is als schuilen eiafzetplaats voor de kamsalamander. Door sterkte beschaduwing blijft de temperatuur laag, wat de ontwikkeling van eieren en larven vertraagd. Voldoende lichtinval is ook nodig voor de ontwikkeling van plankton en macrofauna, welke belangrijke voedselbronnen zijn voor de kamsalamander. Door bladeren die in het water vallen ontstaat er een ophoping van nutriënten, met eutrofiering van het water tot gevolg (Boedeltje, 2005). De gevolgen hiervan zijn beschreven bij ‘vermesting’. Bij een beschaduwing van meer dan 75% wordt het voorkomen van salamanders in een water in belangrijke mate beperkt (Swan en Oldham, 1993). Uit een studie van Cooke et al. (1994) gericht op larven van de kamsalamander, wordt afgeleid dan maximaal 60% van een water beschaduwd mag zijn. Met name hoge bomen op de zuiden westelijk oever zijn ongewenst. In de bijlage 1 is aangegeven voor welke wateren dit knelpunt geldt. 6.1.4

Verdwijnen van voortplantingswateren

Door verandering van het landgebruik verdwijnen poelen en vijvers. Schaalvergroting in de landbouw en ruilverkaveling betekenen een achteruitgang van de kwaliteit van het leefgebied van de kamsalamander. Veedrinkpoelen worden vervangen door automatische drinksystemen, zoadat poelen gedempt worden of verwaarloosd. Ook door stadsuitbreiding, de bouw van woningen en industrie en de aanleg van wegen zijn kleine geïsoleerde wateren verdwenen. Gebieden in het westen van het plangebied hebben veelal hun historische karakter behouden. Er zijn daar veel poelen en vijvers aanwezig. In het oosten van het plangebied, rond Wesepe en Lettele, zijn weinig geïsoleerde wateren aanwezig die geschikt zijn voor de kamsalamander. 60

Stichting RAVON

Sterk beschaduwde poel in deelgebied De Kranenkamp

6.1.5

Volledig kroosdek in een voedselrijke poel in deelgebied Frieswijk

Verdroging

De grondwaterstand is sterk gedaald. Deze daling heeft zich voornamelijk in de periode 1950 – 1970 voltrokken. Oorzaken hiervan zijn de grondwateronttrekking voor industrie, huishoudens en landbouw. Met name op hooggelegen zandgronden wordt veel grondwater onttrokken voor de landbouw, waardoor de grondwaterstand in de zomer sterk daalt. In de winter is het waterpeil lager dan in de zomer. In de zomer wordt er in het gebied water ingelaten. Plaatselijk is er sprake van onderbemalingen, waarbij het waterpeil in de winter en het voorjaar kunstmatig onder het normale niveau wordt gehouden (informatie Waterschap Groot Salland). Bij Schalkhaar vindt er waterwinning plaats. Het vroegtijdig droogvallen van een poel heeft tot gevolg dat larven van de kamsalamander niet in staat zijn hun metamorfose te volbrengen. Wanneer een poel jaarlijks droogvalt en de voortplanting mislukt, zal een populatie uitsterven. Het droogvallen van een poel heeft echter ook tot gevolg dat eventueel aanwezige vis en andere predatoren weer verdwijnen. Wanneer een poel pas later in de zomer verdroogt, heeft dit geen nadelig gevolg voor het voortplantingssucces van dat jaar. Het droogvallen van een poel met een frequentie van eens per 10 jaar kan zelfs als wenselijk beschouwd worden, indien de kans op kolonisatie door vissen groot is. In bijlage 1 is aangegeven voor welke wateren dit knelpunt geldt. 6.1.6

Afname kwel

Door daling van de grondwaterstand (zie verdroging) neemt ook de kweldruk af. Hierdoor vallen poelen eerder droog en worden zo ongeschikt als voortplantingswater. Door een verminderde aanvoer van kwelwater zal de bufferende werking van het kalkrijke grondwater afnemen, waardoor wateren kunnen verzuren. Met name poelen op zandgrond zijn hiervoor gevoelig. Bij een te lage zuurgraad (pH<5) ontwikkelen amfibieëneieren zich niet goed (Leuven et al., 1986) en mislukt de voortplanting. In het plangebied is de pH van de poelen neutraal. Bij een onderzoek door Wouter Olthof (in prep, 2007) werd de pH in poelen gemeten. Deze varieert van 5,0 tot 9,2 met een gemiddelde van 7,3 (±0,8). Verzuring speelt geen rol voor de kamsalamander in het plangebied.

61


6.1.7

Aanwezigheid vis

Vissen beïnvloeden het voortplantingssucces van amfibieën sterk negatief. Ze eten zowel eieren als larve en volwassen dieren. De soortenrijkdom aan amfibieën neemt af in poelen waar vis aanwezig is (Reshetnikov, 2003, Hecnar en M’ Closkey, 1996). Amfibieën kunnen de aanwezigheid van vis in het water door chemische signalen detecteren en vermijden deze wateren, of spenderen een groter deel van hun tijd in schuilplaatsen (Petranka et al., 1987). Vissoorten die tijdens het onderzoek zijn aangetroffen zijn: tiendoornige stekelbaars, zonnebaars, bermpje, kleine modderkruiper, snoek, riviergrondel, grote modderkruiper, blankvoorn, rietvoorn en zeelt. De tiendoornige stekelbaars is het daarbij vaakst aangetroffen in geïsoleerde wateren als poelen en kolken (figuur 36). Amfibieënlarven behoren tot het dieet van deze soort, hoewel ook is vastgesteld dat de voorkeur van deze soort uitgaat naar kleine kreefachtigen en insectenlarven (Petrank, et al. 1987). Binnen het plangebied is in vier gevallen vastgesteld dat kamsalamander samen met vis voorkomt. In een bospoel aan de Raalterweg (waternummer 4, Tjoene) zijn zowel de tiendoornige stekelbaars als de kamsalamander aangetroffen. Ondanks de inzet van fuiken en het gericht zoeken naar eitjes, is hier geen voortplanting van de kamsalamander vastgesteld. In een tweetal poelen bij Wijnbergen werden ook de tiendoornige stekelbaars samen met de kamsalamander vastgesteld. Ook in een poel in De Rande werd de tiendoornige stekelbaars samen met de kamsalamander aangetroffen. In een poelnr. 1 in Baarlerhoek werd een groot aantal zonnebaarzen aangetroffen. De zonnebaars is een exoot die in Nederland niet thuis hoort. Deze vis is zeer vraatzuchtig en vormt een grote bedreiging voor inheemse fauna. Hoewel tuinvijvers zeer geschikt kunnen zijn als voortplantingswater voor de kamsalamander zijn ze ook erg kwetsbaar, doordat de kans op het uitzetten van vis groot is. In bijlage 1 is aangegeven voor welke wateren dit knelpunt geldt.

Figuur 36 Verspreiding van de tiendoornige stekelbaars in het plangebied (2007) (foto: FS)

62

Stichting RAVON

In deze nieuw aangelegde poel werd al direct een rietvoorn aangetroffen. Het betrof een volwassen exemplaar die er wel zeker uitgezet is (Koerkampshoek, waternummer. 8, foto: JJ)

6.2

Door het voorkomen van zonnebaars, is het water ongeschikt voor amfibieën (Wesepe-oost, waternummer. 5, foto: JJ)

Bedreiging van het landbiotoop Een groot deel van het jaar brengt een kamsalamander op het land door. De bedreigingen waaraan het landbiotoop van de kamsalamander bloot staan worden hier beschreven. 6.2.1

Biotoop vernietiging

Geschikt landbiotoop bestaat voor de kamsalamander uit bos, ruigten, extensief gebruikt grasland, houtwallen, maar ook tuinen (zie hoofdstuk 2). De kwaliteit van het landbiotoop van de kamsalamander is door intensivering van de landbouw, verstedelijking en de aanleg van industriegebieden en wegen achteruit gegaan. Kleine landschapselementen zoals houtwallen zijn verdwenen en rommelige overhoeken worden opgeruimd. Akkers, intensief gebruikte graslanden en woonwijken vormen geen geschikt landbiotoop voor de kamsalamander. Een gebrek aan geschikt landbiotoop voor de kamsalamander is er in de deelgebieden Wolbroeken, Wesepe-oost, Averlo, Baarlerhoek en Koerkampshoek. Het oorspronkelijke kleinschalige karakter van het landschap is nog behouden gebleven in de landgoederenzone ten noorden van Deventer, waarvan De Rande, Hengforden, Hoenlo en Frieswijk deel uitmaken. 6.2.2

Verkeerd of geen beheer

Te intensief beheer van het landbiotoop, of juist het achterwege blijven van beheer, heeft een negatief effect op de kwaliteit van het landbiotoop. Door bosranden en houtwallen niet meer af te rasteren, worden ze begraasd en verdwijnt de kruidenrijke ondergroei. Er ontstaat zo een scherpe overgang. 6.2.3

Gebruik landbouwgif

Pesticiden kunnen een directe door dood van kamsalamanders veroorzaken. Door het gebruik van pesticiden neemt ook het aantal en de variatie aan insecten en andere kleine ongewervelden af. Hierdoor wordt de voedselsituatie voor de kamsalamander nadelig beïnvloed. Het is onduidelijk in welke mate deze problematiek speelt binnen het plangebied. 63


6.3

Versnippering en isolatie De migratie van kamsalamanders wordt belemmerd door wegen, spoorlijnen en rivieren, maar ook door steden of dorpen en ongeschikte biotopen als akkers en intensief gebruikte graslanden. Snelwegen en rivieren worden als absolute barrières beschouwd. Minder drukke wegen (zoals rijkswegen) vormen waarschijnlijk geen absolute barrière, maar beïnvloeden de migratiemogelijkheden voor een populatie wel negatief. Onverharde wegen vormen geen obstakel voor kamsalamanders. Een kanaal met steile oeverbeschoeiing is een belangrijke migratiebarriere. Smallere wateren (zoals een wetering), met meer natuurlijke oevers, zullen in mindere mate de migratie belemmeren. Belangrijke migratiebarrières in en rond het plangebied zijn aangegeven in figuur 37. Een andere belangrijke barrière wordt gevormd door de snelweg A1, ten zuiden van Deventer.

Figuur 37. Migratiebarrières voor de kamsalamander in en rond het plangebied worden gevormd door drukke wegen (rood), de IJssel en het Overijssels kanaal (blauw) en grote woonkernen (bruin)

6.4

Kennisleemtes Wegen, spoorlijnen, rivieren en kanalen worden als barrières beschouwd voor de migratie van kamsalamanders. De aanleg van tunnels kan nuttig zijn op locaties waar veel verkeersslachtoffers vallen. Er is hierover geen informatie beschikbaar uit het plangebied. Met name de wegen en het kanaal in deelgebied Baarlerhoek vormen een knelpunt voor een verbinding van populaties in het plangebied en de Gooiermars.

64

Stichting RAVON

7

KANSEN EN MAATREGELEN VOOR INRICHTING EN BEHEER In dit hoofdstuk worden voor de knelpunten uit het voorgaande hoofdstuk maatregelen en oplossingen aangedragen. In de bijlage 1 worden de voorgestelde maatregelen per water beschreven. Subsidiemogelijkheden voor de aanleg en het onderhoud van biotopen worden beschreven in bijlage 4.

7.1

Verbetering van het waterbiotoop Maatregelen voor de wateren waar kamsalamander is aangetroffen en voor de wateren die door herstelmaatregel geschikt te maken zijn voor deze soort, zijn per deelgebied beschreven in hoofdstuk 5 en per water in bijlage 1. De maatregelen worden hier nader beschreven. 7.1.1

Successie en verlanding tegengaan

Door uitvoering van het juiste beheer is het dichtgroeien van een water tegen te gaan. Bij opschonen wordt overtollige watervegetatie verwijderd. Het schoningsbeheer dient cyclisch en gefaseerd uitgevoerd te worden. De helft van de watervegetatie wordt verwijderd, zodat de andere helft geschikt blijft voor de kamsalamander. Het opschonen van een water is noodzakelijk wanneer meer dan 80% van het oppervlak vol gegroeid is (Oldham et al., 2000). Afhankelijk van de grootte en voedselrijkdom van een water betekent dit dat er elke vijf tot tien (soms 20) jaar geschoond worden. Het opschonen wordt uitgevoerd in de maanden oktober, november omdat de meeste kamsalamanders en andere amfibieën dan het water hebben verlaten. In terreinen die door runderen begraasd worden dienen poelen (deels) uitgerasterd te worden. Dit voorkomt verrijking van de poel met ontlasting . Door een poel deels uit te rasteren, zal door betreding een deel van de poel open blijven. Indien er een achterstand in het beheer is en er een dikke laag organische materiaal is gevormd in een water, is het nodig te baggeren. Dit is noodzakelijk bij geheel dichtgegroeide wateren. Gelijktijdig met het baggeren kunnen te kleine poelen vergroot worden om ze geschikt te maken voor de kamsalamander. Het baggeren dient in de maanden oktober en november uitgevoerd te worden. De poelen die vergaand verland zijn of al geheel dichtgegroeid en waar beheersingrepen nodig zijn, zijn beschreven in bijlage 1. Ook het beheer van oevervegetatie dient cyclisch en gefaseerd uitgevoerd te worden. Hiermee wordt voorkomen dat er te veel bomen en struiken op de oever groeien. Door eens in de twee jaar de helft van de oevervegetatie te maaien, wordt boomopslag voorkomen en blijft er tegelijkertijd nog voldoende vegetatie overstaan. Het maaien van de vegetatie dient in de maanden oktober en november uitgevoerd te worden. ⇒ Actie 1: gefaseerd opschonen van wateren oevervegetatie Uitvoering: eigenaar ⇒ Actie 2: baggeren van te voedselrijke wateren Uitvoering: eigenaar

65


7.1.2

Vermesting tegengaan

Het tegengaan van vermesting behoeft een landelijke aanpak. Door lokale ingrepen kan er toch iets gedaan worden om eutrofiëring van wateren te voorkomen. Wanneer een water gelegen is in een omgeving met intensief agrarisch gebruik, zoals akkers en weilanden, kan er een bufferzone rond een water gecreëerd worden. Deze bufferzone is minimaal vijf meter breed en bestaat uit ruigte en struweel. Deze buffer voorkomt dat nutriënten uit de omgeving makkelijk uitspoelen naar het oppervlakte water van een poel. Tevens vormt deze bufferzone geschikt landbiotoop voor de kamsalamander. De bufferzone dient beheert te worden om verlanding van een water of beschaduwing te voorkomen, zoals beschreven in § 7.1.1. In terreinen die door runderen begraasd worden dienen poelen (deels) uitgerasterd te worden. Dit voorkomt verrijking van de poel met ontlasting. Door een poel deels uit te rasteren, zal door betreding een deel van de poel open blijven. In grotere terreinen hoeven niet alle poelen uitgerasterd te worden. Bij sterk verrijkte of reeds dichtgegroeide wateren kan de voedselrijke sliblaag uitgebaggerd en afgevoerd worden, zodat het water voedselarmer wordt. Door te baggeren wordt ook kroosvorming tegen gegaan. Kroosvorming zal echter niet elke jaar even sterk optreden (Langton et al.,2001), waardoor een water in een ander jaar weer geschikter zal zijn. ⇒ Actie 3: ontwikkelen bufferzone rond wateren in intensief gebruikt landschap Uitvoering: eigenaar 7.1.3

Beschaduwing beperken

Het tegengaan van te sterke beschaduwing van een water kan door eenvoudigweg de boom- en struikopslag op de oever te verwijderen. Daarbij dient selectief de boomopslag die de beschaduwing veroorzaakt verwijderd te worden. Met name snelgroeiende en/of uitheemse soorten (bijvoorbeeld wilg en Amerikaanse vogelkers) dienen gekapt te worden. Markante (solitaire) bomen dienen gespaard te worden. Een complete kaalslag is niet wenselijk, omdat bomen en struiken ook juist geschikt landbiotoop voor de kamsalamander vormt. De wateren waar te sterke beschaduwing aan de orde is en waar ingrijpen nodig wordt geacht zijn beschreven in bijlage 1. ⇒ Actie 4: beschaduwing wateren tegengaan door kap van bomen en struiken op oever Uitvoering: eigenaar 7.1.4

Aanleg poelen

Door de aanleg van poelen wordt nieuw waterbiotoop gecreëerd voor de kamsalamander. Bij de aanleg dient men rekening te houden met de eisen die de soort stelt aan zijn biotoop (zie hoofdstuk 2). Vuistregels die gehanteerd kunnen worden bij de aanleg van nieuwe poelen zijn beschreven in bijlage 2. Een nieuwe poel dient aangelegd te worden in de nabijheid van actueel leefgebied, omdat de kans op kolonisatie dan het grootst is. De maximale afstand tot een bestaande populatie mag 400 tot 700 meter bedragen (Van Delft et al., 2003, Van der Sluis en Bugter, 2000). In dit actieplan wordt een afstand van 500 meter gehanteerd, overeenkomstig met de studie van Oldham et al. (2000).

66

Stichting RAVON

Een zone van 500 meter rond elk water waarin kamsalamander is aangetroffen, is weergegeven in figuur 38. In marginale gebieden, waar nog geen of in lage dichtheid kamsalamanders leven en er weinig wateren aanwezig zijn, dient de afstand tussen nieuw aan te leggen wateren beperkt te worden tot 400 meter. Dit geldt voor de inrichting van de ecologische verbindingszone langs de Zandwetering in de deelgebieden Diepenveen, Wecheler en Baarlerhoek. Een poelendichtheid van vier per km2 wordt gezien als optimaal (Oldham, et al., 2000). Daarnaast is het wenselijk dat er een cluster van vier tot zes geschikte wateren op korte afstand van elkaar aanwezig is (Blab, 1986). Kolonisatie van een nieuwe poel door kamsalamander kan verwacht worden vanaf drie jaar na aanleg (Van der Sluis en Bugter, 2000). Ook in een onderzoek van Buggenum (2000) werd vastgesteld dat de kamsalamander pas na enkele jaren een poel koloniseert. De afstanden die de kamsalamander aflegt is sterk afhankelijk van de aanwezigheid van geschikt landbiotoop en de connectiviteit van het landschap (Laan en Verboom, 1990). Geschikte locaties voor de aanleg van nieuwe poelen zijn in het veld bepaald en op kaart weergegeven in figuur 38 (overzicht) en hoofdstuk 5 (per deelgebied). Er zijn geen exacte locaties aangegeven, maar zoekgebieden waarbinnen een poel gerealiseerd dient te worden. Bij de voorstellen voor de aanleg van nieuwe poelen in dit actieplan wordt de onderstaande prioritering gehanteerd: • Prioriteit 1 (rood) *: versterken van sterk geïsoleerde populaties • Prioriteit 2 (oranje)**: versterken en verbinden van leefgebied met weinig geschikte wateren • Prioriteit 3 (geel)***: versterken en verbinden van overige populaties * Geldig voor de populatie bij Vullink (waternummer. 2 in Wesepe-oost), die geïsoleerd ligt van de kerngebieden. ** Geldig voor gebieden waar de afstand tussen door kamsalamander bezette wateren 1000 meter of meer bedraagt. *** Geldig voor het alle leefgebieden van de kamsalamander

⇒ Actie 5: aanleg poelen op geschikte locaties, zie tabel 19 voor het aantal aan te leggen poelen per deelgebied Uitvoering: terreineigenaar, particulieren met hulp van Landschap Overijssel, waterschap en gemeente o.a. binnen EVZ’s 7.1.5

Vernatting

Het tegengaan van verdroging dient op regionale of provinciale schaal aangepakt te worden. Het herstellen van kwelstromen verdient daarbij aandacht, zoals al aangegeven in het provinciale beleid (Provincie Overijssel, 2006). Door vermindering van waterwinning, welke in dit gebied plaatsvindt bij Schalkhaar, zal het grondwaterpeil stijgen en daardoor de kweldruk in lager gelegen regio’s toenemen. Bij waterwinputten die een directe invloed hebben op het grondwaterpeil, dient in overleg met de waterleidingsmaatschappij gekomen te worden tot een vermindering van de waterwinning. De aanpak van dit knelpunt valt buiten de scope van dit actieplan. Door onderbemaling daalt het waterpeil in de winter en het voorjaar sterk, waardoor de kans op succesvolle voortplanting voor amfibieën afneemt. Later in het jaar, in de zomer dient er 67


gebiedsvreemd water ingelaten te worden, wat voor de aanvoer van voedingsstoffen zorgt. Het is gewenst in de winter en het voorjaar meer gebiedseigen water vast te houden in het gebied. Aanpassing van het waterbeheer door het waterschap en voorlichting aan agrariërs over een meer natuurlijk waterbeheer is daarbij nodig. ⇒ Actie 6: een meer natuurlijk waterpeilbeheer bewerkstelligen Uitvoering: waterschap

7.1.6

Afname kwel tegengaan

Door ingrepen in de waterhuishouding worden natuurlijke kwelstromen verstoord en neemt de hoeveelheid kwel die het oppervlak bereikt af. De oorzaken zijn in 7.1.5 genoemd. Oplossingen hiervoor dienen op regionale of provinciale schaal door de provincie, waterschappen en waterwinbedrijven gezocht te worden.

68

Stichting RAVON

Figuur 38. Overzichtkaart zoekgebieden voor de aanleg van nieuwe poelen, met prioritering (zie tekst § 7.1.4).

69


7.1.7

Visvrije wateren

Bij de aanleg van nieuwe poelen dient de locatie zo gekozen te worden dat deze ook bij hoge waterstand geïsoleerd blijft van sloten, weteringen of beken. Poelen die liggen binnen de waterberging van een wetering zijn voor een kritische soort als de kamsalamander niet geschikt. Ook kunnen vissen in een poel terecht komen wanneer deze in contact staat met een sloot. Voorkomen van kolonisatie door vissen is de meest duurzame oplossing. Door uitzetting komen vissen vaak toch terecht in geïsoleerde wateren. Met name in tuinvijvers en poelen in of nabij een stad of dorp worden vaak vissen aangetroffen. Voorlichting hierover aan bewoners en de plaatselijks sportvissers kan nuttig zijn om dit te voorkomen. Het visvrij maken van een water kan in veel gevallen alleen effectief gebeuren door deze enige tijd leeg te pompen. De vissen kunnen daarbij weggevangen worden of zullen sterven. Indien er uitsluitend enkele grotere vissen aanwezig zijn, kunnen deze ook worden weggevangen. Het ontwikkelen van een structuurrijke watervegetatie draagt bij aan het creëren van schuilplaatsen voor de kamsalamander. Hiermee bestaat er voor wateren met vis ook voor de kamsalamander een (weliswaar geringe) kans op succesvolle voortplanting. Speciale aandacht verdient de zonnebaars. Deze soort vormt een grote bedreiging voor inheemse fauna, door zijn roofzuchtige aard en het feit dat deze binnen korte tijd in zeer hoge aantallen kan voorkomen in geïsoleerde wateren. Het advies hiervoor is om deze soort altijd weg te vangen, om kolonisatie van andere wateren te voorkomen. ⇒ Actie 7: wegvangen van vis (in het bijzonder zonnebaars). De locaties waar dit haalbaar en nuttig is, worden in bijlage 1 genoemd Uitvoering: eigenaar betreffende poelen, begeleid door deskundigen ⇒ Actie 8: indien wegvangen geen optie is, de ontwikkeling van watervegetatie stimuleren Uitvoering: eigenaar ⇒ Actie 9: het dempen van verbindingen tussen poelen en sloten. De locaties waar dit nodig is, worden in bijlage 1 genoemd Uitvoering: eigenaar ⇒ Actie 10: voorlichting over de gevolgen van het uitzetten van vis geven aan bewoners en sportvissers Uitvoering: waterschap, provincie en gemeente

70

Stichting RAVON

7.2

Verbetering van het landbiotoop 7.2.1 Ontwikkeling landbiotoop Een tekort aan geschikt landbiotoop kan worden opgeheven door bosjes, bossen, houtwallen, hagen, ruigten en overhoekjes te ontwikkelen. Herstel en onderhoud van kleinschalige landschapselementen, zoals houtwallen en bosranden is voor de kamsalamander van groot belang. Een beschrijving van de deelgebieden met daarbij aangeduid waar er een tekort is aan landbiotoop wordt gegeven in hoofdstuk 5. Vuistregels voor de aanleg en het beheer van landbiotoop worden gegeven in bijlage 3. Nieuw aan te leggen houtwallen zullen bij voorkeur een breedte krijgen van tenminste vijf meter. Door gebruik te maken van inheemse bomen en struiken, bij voorkeur van autochtone afkomst ontstaat een soortenrijke houtwal met een gevarieerde onderbegroeiing. De houtwallen worden op enige afstand uitgerasterd, waardoor een geleidelijke overgang naar het naast gelegen grasland ontstaat. Op dergelijke wijze aangelegde houtwallen kunnen belangrijke ecologische verbindingszones zijn.

Door het raster op enkele meters afstand van een bomenrij te plaatsen, ontstaat een kruidenrijke strook. Voor amfibieën vormt dit geschikt landbiotoop en tevens een verbinden element naar andere wateren (foto: JJ).

Een zone van enkele meters met kruiden en ruigte direct naast de poel vormt ideaal landbiotoop voor amfibieën (foto: JJ)

Overhoekjes zijn belangrijke elementen in het landschap. Ze kunnen op tal van plaatsen aangelegd worden. Door wegbermen plaatselijk niet te maaien ontstaat een ruige vegetatie. Om te voorkomen dat dit overgaat in bos kan eens in de drie tot vijf jaar gemaaid worden. Door meerdere overhoekjes te creëren en deze gefaseerd te maaien wordt bewerkstelligd dat er altijd ruige vegetatiestructuren aanwezig zijn. Erfbeplantingen, mits voorzien van een onderbegroeiing, zijn te vergelijken met houtwallen en overhoekjes. Voor de aanleg ervan worden bij voorkeur inheemse, autochtone bomen en struiken gebruikt. Uit ecologisch oogpunt is het zinvol om in wegbermen een verschralend beheer te voeren. Door een gericht maaibeleid van ‘maaien en afvoeren’ (frequentie afhankelijk van de voedselrijkdom van de bodem) kan een gebiedseigen, stabiele hooi- of schraallandvegetatie ontwikkeld worden. Deze dient als leefgebied en tevens als verbindingszone. Indien in een zo beheerde wegberm een houtwal en erlangs een sloot of greppel gelegen is, vormt die combinatie welhaast de perfecte

71


verbindingszone. Het beheer van wegbermen wordt in overleg met wegbeheerders (gemeenten, Provincie en Rijk) vastgesteld. ⇒ Actie 11: bij de aanleg van poelen meer aandacht schenken aan kleine landschapselementen Uitvoering: eigenaar ⇒ Actie 12: aanleg, herstel en juist beheer van houtwallen, overhoekjes, bosranden en wegbermen in het leefgebied van de kamsalamander (zie bijlage 3). Uitvoering: divers: waterschap, SBB, Landschap Overijssel, particulier, ed

7.2.2

Beheer landbiotoop

Het verkeerd beheren van wateren landbiotoop van kamsalamanders blijkt vaak voort te komen uit onwetendheid. Met voorlichting aan grondeigenaren en terreinbeheerders kan bereikt worden dat het beheer meer afgestemd wordt op de eisen van de kamsalamander. ⇒Actie 13: voorlichting verstrekken aan terreineigenaren en –beheerders over de kamsalamander en het beheer van zijn biotoop Uitvoering: waterschap, provincie, gemeente en Landschap Overijssel 7.2.3

Gebruik landbouwgif beperken

In het leefgebied van de kamsalamander zou geen of in ieder geval zo min mogelijk gebruik van pesticiden gemaakt moeten worden. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld wegbermen die in het leefgebied gelegen zijn. Het is echter onduidelijk in welke mate deze problematiek speelt binnen het plangebied. Door het creëren van een bufferzone rond een water, zoals beschreven in § 7.1.2, kan de direct invloed van landbouwgif en de uitspoeling naar het water beperkt worden (Actie 3). De aanpak van dit knelpunt valt buiten de scope van dit actieplan.

7.3

Verbinden van leefgebieden Binnen het plangebied zijn de volgende kernleefgebieden van de kamsalamander aanwezig: De Rande, De Haere, ’t Nijendal (Hengforden), Tjoene en Frieswijk (figuur 38). Deze worden in meer of mindere mate van elkaar gescheiden door ongeschikte biotopen als akkers en internsief gebruikte graslanden. Door de aanleg van poelen en de gelijktijdige ontwikkeling van landbiotoop kunnen de verbindingen tussen deze kerngebieden versterkt worden. De volgende verbindingen zijn zinvol om te verstreken: • Het gebied tussen De Rande, De Haere en ’t Nijendal. Centraal hierin gelegen is de Zandwetering. De aanleg van poelen en landbiotoop kan deels uitgevoerd worden binnen de inrichting van de EVZ Zandwetering (prioriteit 2, figuur 38). • Het gebied tussen Tjoene, Frieswijk en Wecheler. De aanleg van poelen en landbiotoop kan uitgevoerd worden binnen het herinrichtingsproject langs de Moesportsleide (prioriteit 2, figuur 38). • Het gebied tussen Tjoene en Kranenkamp. (prioriteit 2, figuur 38) • De Zandwetering vanaf Diepenveen naar de Gooiermars. Hiermee wordt de verbinding verstrekt tussen de leefgebieden in het plangebied en zuidelijk gelegen leefgebieden als de Gooiermars, Huize Dorth en Epserbosch (figuur 10). De aanleg van poelen en landbiotoop kan deels uitgevoerd worden binnen de inrichting van de EVZ

72

Stichting RAVON

Zandwetering. Omdat het geen actueel leefgebied betreft heeft het een lagere prioriteit (prioriteit 3, figuur 38). De versnippering door wegen, kanalen en spoorlijnen, maar ook door stedelijke gebieden en intensieve landbouwgebieden, vormt een belangrijke bedreiging voor het duurzaam voortbestaan van de kamsalamander. De drukke rijkswegen en het Overijssels kanaal vormen binnen het plangebied belangrijke barrières (figuur 37). Absolute barrières nabij het plangebied zijn de IJssel en de A1 ten zuiden van Deventer. Door mitigerende maatregelen kan het effect van deze barrières worden verminderd. De aanleg van tunnels onder de wegen en geleidende wanden naar de tunnels toe is nuttig op locaties waar veel verkeersslachtoffers vallen. Deze locaties zijn in het onderzoeksgebied niet bekend. Het verdient aanbeveling daar onderzoek naar te doen. De omgeving van drukke wegen kan onaantrekkelijk gemaakt worden als leefgebied voor amfibieën, bijvoorbeeld door wat vaker te maaien en geen struweel langs de weg aan te leggen. Snelwegen kunnen passeerbaar gemaakt worden door tunnels of ecoducten. ⇒Actie 14: in kaart brengen van belangrijkste migratieknelpunten Voorstel uitvoering: waterschap, provincie, gemeente en Landschap Overijssel ⇒Actie 15: omgeving van drukke wegen onaantrekkelijk maken voor de kamsalamander Voorstel uitvoering: provincie, gemeente en Landschap Overijssel ⇒Actie 16: aanleg faunapassage waar nodig Uitvoering: divers: o.a. waterschap, provincie, gemeente

7.4

Kennisleemtes Wegen en grote wateren vormen een migratiebarrière voor de kamsalamander. Met name voor de verbinding tussen populaties kamsalamander in het plangebied en in de Gooiermars vormt de N348 een knelpunt. Deze weg beperkt ook de migratiemogelijkheden voor de kamsalamander in Frieswijk. Het verdient aanbeveling te onderzoeken of er sprake is van verkeersslachtoffers op deze en andere locaties in het plangebied. ⇒Actie 17: in kaart brengen van belangrijkste migratieknelpunten Voorstel uitvoering: waterschap, provincie, gemeente en Landschap Overijssel

73


74

Stichting RAVON

8

ACTIEPLAN De actiepunten uit hoofdstuk zeven worden in dit hoofdstuk overzichtelijk gepresenteerd en voorzien van een prioritering met betrekking tot de uitvoering. De prioriteit waarmee een maatregel uitgevoerd moet worden is aangeduid met: Hoog op korte termijn noodzakelijk voor het behoud en verbeteren van leefgebied van de kamsalamander Middel niet acuut noodzakelijk voor het duurzaam voortbestaan van de soort, maar die op middel lange termijn wel uitgevoerd moet worden Laag niet urgent voor duurzaam voortbestaan van de soort, maar op lange termijn wel noodzakelijk In tabel 20 wordt een overzicht van de maatregelen per deelgebieden en de prioritering daarbij gegeven. Actie 1: gefaseerd opschonen van wateren oevervegetatie Uitvoering: eigenaar Prioriteit hoog (continu beheer) Actie 2: baggeren van te voedselrijke wateren Uitvoering: eigenaar Prioriteit hoog Actie 3: ontwikkelen bufferzone rond wateren in intensief gebruikt landschap Uitvoering: eigenaar Prioriteit hoog Actie 4: beschaduwing wateren tegengaan door kap van bomen en struiken op oever Uitvoering: eigenaar Prioriteit hoog (continu beheeer) Actie 5: aanleg poelen op geschikte locaties, zie tabel 19 voor het aantal aan te leggen poelen per deelgebied Uitvoering: terreineigenaar, particulieren met hulp van Landschap Overijssel, waterschap en gemeente o.a. binnen EVZ’s Prioriteit hoog (tot laag) Actie 6: een meer natuurlijk waterpeilbeheer bewerkstelligen Uitvoering: waterschap Prioriteit: hoog Actie 7: wegvangen van vis (in het bijzonder zonnebaars). De locaties waar dit haalbaar en nuttig is, worden in bijlage 1 genoemd Uitvoering: eigenaar betreffende poelen, begeleid door deskundigen Prioriteit: middel Actie 8: indien wegvangen geen optie is, de ontwikkeling van watervegetatie stimuleren Uitvoering: eigenaar Prioriteit: middel Actie 9: het dempen van verbindingen tussen poelen en sloten. De locaties waar dit nodig is, worden in bijlage 1 genoemd Uitvoering: eigenaar Prioriteit: middel Actie 10: voorlichting over de gevolgen van het uitzetten van vis geven aan bewoners en sportvissers Uitvoering: waterschap, provincie en gemeente Prioriteit: middel

75


Actie 11: bij de aanleg van poelen meer aandacht schenken aan kleine landschapselementen Uitvoering: eigenaar Prioriteit: hoog Actie 12: aanleg, herstel en juist beheer van houtwallen, overhoekjes, bosranden en wegbermen in het leefgebied van de kamsalamander (zie bijlage 3). Uitvoering: divers: waterschap, SBB, Landschap Overijssel, particulier, ed Prioriteit: hoog Actie 13: voorlichting verstrekken aan terreineigenaren en –beheerders over de kamsalamander en het beheer van zijn biotoop Uitvoering: waterschap, provincie, gemeente en Landschap Overijssel Prioriteit: middel Actie 14: in kaart brengen van belangrijkste migratieknelpunten Voorstel uitvoering: waterschap, provincie, gemeente en Landschap Overijssel Prioriteit: middel Actie 15: omgeving van drukke wegen onaantrekkelijk maken voor de kamsalamander Voorstel uitvoering: provincie, gemeente en Landschap Overijssel Prioriteit: laag Actie 16: aanleg faunapassage waar nodig Uitvoering: divers: o.a. waterschap, provincie, gemeente Prioriteit: middel Actie 17: in kaart brengen van belangrijkste migratieknelpunten Voorstel uitvoering: waterschap, provincie, gemeente en Landschap Overijssel Prioriteit: middel

De poelkikker komt vaak samen voor met de kamsalamander en zal profijt hebben van de maatregelen die in het actieplan worden voorgesteld (foto: JJ).

76

Stichting RAVON

In tabel 19 is het aantal geschikte wateren voor de kamsalamander per deelgebied aangegeven. Het aantal gewenste poelen (= oppervlakte deelgebied x 4 poelen/km2) is aangegeven. Op basis van een prioritering (zie § 7.1.4) is het aantal aan te leggen poelen per deelgebied aangegeven. Zoekgebieden voor de aanleg van poelen zijn aangeduid per deelgebied in hoofdstuk 5. Een overzicht van de ligging van de poelen wordt gegeven in figuur 39.

Rande

Uiterwaarde

De Haere

't Nijendal

Diepenveen

Wecheler

Tjoene

Wolbroeken

Boxbergen

Wesepe-west

Kranenkamp

Beerink –voorhorst

Wesepe-oost

Averlo

Frieswijk

Baarlerhoek

Koerkampshoek

Oostermaet

Tabel 19. Aantal bezette, geschikte, ongeschikte, te herstellen en aan te leggen wateren voor de kamsalamander per deelgebied.

Oppervlakte (km )

3,7

0,7

3,8

8,0

2,1

3,9

6,0

3,7

3,4

5,6

1,5

7,2

8,3

3,5

3,2

5,1

7,1

4,4

Aantal geïsoleerde wateren bemonsterd

22

6

21

33

1

5

15

5

3

3

4

10

6

3

9

3

8

4

Aantal wateren ongeschikt voor kamsalamander

1

6

6

7

0

1

3

2

0

3

0

2

1

0

3

2

0

0

Aantal wateren door herstelmaatregelen geschikt te maken voor kamsalamander

9

0

3

10

0

2

3

1

0

0

1

4

1

1

1

0

5

2

Aantal wateren wel geschikt voor kamsalamander, maar soort niet aangetroffen Aantal wateren kamsalamander aangetroffen

3

0

6

6

1

1

3

2

3

0

2

4

3

2

0

1

3

2

9

0

6

10

0

1

6

0

0

0

1

0

1

0

5

0

0

0

Totaal aantal wateren momenteel geschikt voor de kamsalamander

12

0

12

16

1

2

9

2

3

0

3

4

4

2

5

1

3

2

Totaal aantal wateren geschikt of geschikt te maken voor kamsalamander

21

0

15

26

1

4

12

3

3

0

4

8

5

3

6

1

8

4

Totaal aantal gewenste wateren voor kamsalamander (4 2 per km )

15

3

15

32

8

15

24

15

13

22

6

29

33

14

13

20

29

17

Aantal nog aan te leggen wateren prioriteit 1 prioriteit 2 prioriteit 3 prioriteit geen

0

3

0

6

7

11

12

12

10

22

2

21

28 3

11

7

19

21

13

7

11

7 5

12

10

22

21

25

11

7

19

21

13

Deelgebied 2

6

2

3

77


Figuur 39. Overzicht van geschikte, ongeschikte en te herstellen poelen voor de kamsalamander (nummering per deelgebied, zie hoofdstuk 5 voor gedetailleerde kaarten).

78

Stichting RAVON

Tabel 20. Te nemen maatregelen per deelgebied o.v.v. de prioriteit

■ prioriteit hoog, ■ prioriteit middel, □ prioriteit laag.

3

Bufferzone rond poelen

4

Beschaduwing poelen tegengaan Aanleg poelen

□

6

Aanpassen peilbeheer

Aanwezigheid vissen 7 Wegvangen vis 8

Ontwikkeling watervegetatie stimuleren 9 Dempen verbindingen sloot-poel 10 Voorlichting uitzetting vis Verbetering landbiotoop 11 Aanleg kleine landschapselemen ten 12 Aanleg landbiotoop 13

Voorlichting beheer landbiotoop Migratiebarrières 14 Migratieknelpunte n in kaart brengen 15 Omgeving drukke wegen aanpassen 16 Aanleg faunapassages 17 Migratieknelpunten in kaart brengen

Koerkampshoek

Oostermaet

Baarlerhoek

Frieswijk

■

Averlo

■ ■

Wesep-west

■ ■

Boxbergen

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Wolbroeken

Wesepe-oost

Baggeren poelen

Tjoene

Beerink - Voorhorst

2

Wecheler

■ ■

Diepenveen

□

‘t Nijendal

■

De Haere

■ ■ ■

Uiterwaarde

■ ■

Rande

■ ■

Hele gebied

Actie Verbetering waterbiotoop 1 Opschonen poelen

5

Kranenkamp

.

□

□

■ ■ □

■ ■ ■

■

■ ■ ■ □

□

■

□

□

□

■

□

■

□

■ ■ ■

□

□

□

□

□

□

□

■ ■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■ ■

■

■ ■ ■ ■

□

■

□

□

■ ■

■

■ ■ ■ ■

□

■

□

□

■ ■ ■

■ ■ □ ■ ■

79


80

Stichting RAVON

9

LITERATUUR Arntzen, J.W. en G.P. Wallis, 1991. Restricted gene flow in a moving hybrid zone of the newts Triturus cristatus and T. marmoratus in Western France. Evolution 45: 805-826 pg. Boedeltje, 2005. The role of dispersal, propagule banks and abiotic conditions in the establishment of aquatic vegetation. Thesis Radboud university Nijmegen. Blab, J., 1986. Biologie, Okologie und Schutz von amphibian. Kilda-Verlag, Greven. Buggenum, H. van, 2000. Watersalamanders profiteren snel van nieuwe amfibiepoelen. Levende Natuur 101(4): 112-116 pg. Cooke, S.D., A.S. Cooke en T.H. Sparks, 1994. Effects of scrub cover of ponds on great crested newts’ breeding performance. In: Conservation and management of great crested newts: Proceedings of a symposium held at Kew Gerdens. Editors: A. Gent en R. Bray. English nature research report no. 20. Delft, J.J.C.W. van, Th. H. de Jong, R.C.M. Creemers, 2003. Soortbeschermingsplan kamsalamander. Provincie Utrecht. Diepenbeek, A. van en R. Creemers, 2006. Herkenning amfibieën en reptielen. Stichting RAVON, Nijmegen Hecnar, S.J. en R.T. M’ Closkey, 1996. The effects of predatory fish on amphibian species richness and distribution. Biological conservation 79: 123-131 pg. Klemann, M., R. Beringen, H. Hazelhorst, P. Bremer, R van der Veen en C. Knotters, 1996. Flora en fauna van Zuid- en Midden-Salland. Rapport Provincie Overijssel. Laan, R. en B. Verboom, 1990. Effects of pool size and isolation on amphibian communities. Biological conservation 54 (3): 251-262 pg. Langton, T., C. Beckett, J. Foster, 2001. Great crested newt conservation handbook. Froglife, Halesworth. Lenders, R., 1996. Poelenplannen: RAVON en pragmatische soortbescherming in Nederland. De Levende Natuur 97 (5): 199-204 pg. Leuven, R.S.E.W., C. den Hartog, M. M. C. Christiaans en W. H. C. Heijligers, 1986. Effects of water acidification on the distribution pattern and the reproductive success of amphibians. Cellular and Molecular Life Sciences 42 (5): 495-503 pg. Oldham, R.S., J. Keeble, M.J.S. Swan en M. Jeffcote, 2000. Evaluating the suitability of habitat for the great crested newt (Triturus cristatus). Herpetological journal 10 (4): 143-155 pg. Provincie Overijssel, 2006. Natuurgebiedplan Overijssel. Begrenzingenplan voor de nieuwe natuur en beheersgebieden in Overijssel. Provincie Overijssel, Zwolle. (http://provincie.overijssel.nl/

81


contents/pages/6634/natuurgebiedsplan_overijssel_sept2006.pdf) Petranke, J.W., L.B. Kats en A. Sih, 1987. Predator-prey interactions among fish and larval amphibians: use of chemical cues to detect predatory fish. Animal behaviour 35: 420-425 pg. Rannap, R. en L. Briggs, 2006. The characteristics of great crested newt Triturus cristatus breeding ponds. Project report: “Protection of Triturus cristatus in the Eastern Baltic region”. Tallinn. Reshetnikov, 2003. The introduced fish rotan (Percottus glenii) depresses populations of aquatic animals (macroinvertebrates, amphibians and fish). Hydrobiologica 510: 83-90 pg. Simons, J. en L. Bolwidt, 2003. Evaluatie verwijdering oeververdediging Engelsche werk 19932001. RIZA-rapport 2003.007 Sluis, Th van der, R. Bugter, 2000. Bezetting en kolonisatie van poelen door kamsalamander en bruine kikker in Twente. De Levende Natuur 101(4): 107-111 pg. Staatsbosbeheer, 1996. Inventarisatierapport in het REGINA-project ’t Nijendal 1995-1996. Swan, M.J.S. en R.S. Oldham, 1003. National amphibian survey. English nature research report no. 38, 223 pg. Uchelen, E. van, 2006. Praktisch natuurbeheer. Amfibieën en reptielen. KNNV uitgeverij, Utrecht. Zollinger, R. en A. van Diepenbeek, 2005. Instandhoudingsdoelstellingen en analyse begrenzingen Habitatrichtlijngebieden voor Kamsalamander (Triturus cristatus Laurenti, 1768). Stichting RAVON rapportnr. 2005-15.

82

Stichting RAVON

10

DANKWOORD Het onderzoek is mogelijk gewest door de gezamenlijke bijdragen van het Waterschap Groot Salland, de provincie Overijssel en de Gemeente Deventer. Voor de prettige samenwerking gaat dank uit naar Marjet Hooft van Huijsduinen, Roel hoeve en Frank Leenen. Landschap Overijssel (Mark Zekhuis en Arend van Bemmel) heeft meegedacht over de opzet en doelen van het actieplan. Piet Breemer van de provincie Overijssel heeft het concept van commentaar voorzien. Bij het veldwerk is geholpen door Wouter Olthof (stagiaire HBO Larenstein) en drie studenten van de MBO Dierverzorging: Nadia Nijhof, Jordi Janssen en Danny Ferwerda. Cor Hanenkamp en Tjaard Venema hebben als vrijwilligers meegeholpen bij het veldwerk. Peter Heijke (Stichting Natuur Anders) heeft nog diverse oude en recente waarnemingen van de kamsalamander doorgegeven. Arnold van Rijsewijk heeft geholpen bij het schrijven van hoofdstuk 2.

83


84

Stichting RAVON

BIJLAGE 1 Knelpunten en maatregelen per water De Rande Naam gebied: Rande Eigenaar: particulier? Beheerder: onbekend? Coördinaten plas: 205,63 – 479,22 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 50 x 30 Maximale diepte (cm): 200 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: ongeschikt

Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig (rietvoorn, zeelt, tiendoornige stekelbaars). Het water staat in verbinding met een sloot. In het water is weinig vegetatie aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: het is niet praktisch om dit water geschikt te maken voor kamsalamander. Verbinding met sloot dempen. Knelpunten landbiotoop: het water is gelegen in een intensief agrarisch landschap wat voor een kamsalamander geen geschikt landbiotoop vormt. Op 100 meter afstand is een bosje aanwezig. Ontwikkeling van meer landbiotoop is gewenst omdat dit gebied gelegen is tussen twee voor kamsalamander belangrijke gebieden (De Haere en De Rande). Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van ruigte, struweel of bos in de nabijheid van het voortplantingswater.

85


Naam gebied: Rande Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,30 – 479,06 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 12 x 6 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 60 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig (tiendoornige stekelbaars). Het wateroppervlak is bedekt met kroos. De poel staat in contact met een sloot. Maatregelen voortplantingswater: de connectie met de sloot moet gedempt worden. Om van de vis af te komen moet de poel droog gepompt worden. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,39 – 479,90 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 10 x 4 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het water is ondiep en bevat weinig waterplanten. Het water wordt intensief door paarden betreden waardoor overgroeiing van de poel niet snel zal optreden. Maatregelen voortplantingswater: verdiepen en vergroten van de poel. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen. 86

Stichting RAVON

Naam gebied: Rande Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,85-478,73 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 15x10 m Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): ? % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is deels beschaduwd en er ligt teveel bladafval op de bodem. Op het wateroppervlak ligt een krooslaag. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de bladlaag op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever, wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,74-478,76 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 90x12 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 40 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is deels beschaduwd en er ligt teveel bladafval op de bodem. In het water is vis (tiendoornige stekelbaars) aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken, wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

87


Naam gebied: De Rande Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 205,89-478,73 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult, larf, ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen Maatregelen voortplantingswater: oevers jaarlijks maaien om snelle opslag van wilg te voorkomen. Elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: spoorwegen? Beheerder: spoorwegen? Coördinaten sloot: 205,94 – 478,78 Monsterpuntnummer: 7 Afmetingen (m): 4 x 60 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 60 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 In het verleden was de knoflookpad hier aanwezig Knelpunten voortplantingswater: de sloot is teveel beschaduwd door opslag van wilg, er is vis aanwezig (tiendoornige stekelbaars). Opslag treedt hier zeer snel op. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen wilg en andere struikvegetatie. Vervolgens jaarlijks oevers maaien om snelle opslag van wilg te voorkomen. Aan de aanwezigheid van stekelbaars valt weinig te doen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

88

Stichting RAVON

Naam gebied: De Rande Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,99 – 478,77 Monsterpuntnummer: 8 Afmetingen (m): 1,5 x 1,5 Maximale diepte (cm): 30 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007

Knelpunten voortplantingswater: het watertje is erg klein en raakt snel beschaduwd met ruigtekruiden. Maatregelen voortplantingswater: geen, het watertje wordt door de eigenaar beheert. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen. Naam gebied: De Rande Eigenaar: particulier Beheerder: particulier Coördinaten 206,03 – 478,65 Monsterpuntnummer: 9 Afmetingen (m): 10 x 15 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: larf Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

89


Naam gebied: De Rande Eigenaar: privé (biologische boerderij) Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,31-478,35 Monsterpuntnummer: 10 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007: Knelpunten voortplantingswater: er is een hoge dichtheid aan vis (tiendoornige stekelbaars) aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: om vis te verwijderen poel leegpompen. Elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: particulier of Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 205,76-478,44 Monsterpuntnummer: 11 Afmetingen (m): 15 x 15 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

90

Stichting RAVON

Naam gebied: De Rande Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 205,47-478,20 Monsterpuntnummer: 12 Afmetingen (m): 30 x 30 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 40 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is beschaduwd en het wateroppervlak is (gedeeltelijk) bedekt met kroos. Maatregelen voortplantingswater: kappen (terugzetten) van de (minder markante) bomen op de oever, verwijderen bladlaag. Vervolgens, elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: privé Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,05-478,36 Monsterpuntnummer: 13 Afmetingen (m): 20 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007

Knelpunten voortplantingswater: geen, het water is recent vergroot. Maatregelen voortplantingswater: oevers jaarlijks maaien om snelle opslag van wilg te voorkomen. Elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

91


Naam gebied: De Rande Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 205,99-478,12 Monsterpuntnummer: 14 Afmetingen (m): 30x8 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 80% Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is deels beschaduwd en er ligt teveel bladafval op de bodem. Op het wateroppervlak ligt een krooslaag. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 205,65-477,55 Monsterpuntnummer: 15 Afmetingen (m): 20x15 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 2 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: poel is gelegen in intensief grasland maar geschikt landbiotoop is op korte afstand aanwezig. Maatregelen landbiotoop: geen.

92

Stichting RAVON

Naam gebied: De Rande Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: stichting IJssellandschap Coördinaten plas: 205,75-477,56 Monsterpuntnummer: 16 Afmetingen (m): 202x20 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: overgroeiing met waterplanten zal in dit grote water niet snel optreden. Op de zuidoever staan elzen die op termijn voor teveel schaduw in de oeverzone kunnen zorgen. Maatregelen voortplantingswater: Kappen (terugzetten) van de elzen aan de zuidzijde. Knelpunten landbiotoop: geen Maatregelen landbiotoop: geen

Naam gebied: De Rande Eigenaar: spoorwegen? Beheerder: spoorwegen? Coördinaten sloot: 206,25-477,83 Monsterpuntnummer: 17 Afmetingen (m): 50 x 3 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 80 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het water is overgroeid met wilgen en daardoor deels beschaduwd. Er ligt te veel bladafval op de bodem. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever en in de sloot. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

93


Naam gebied: Rande Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting Ijssellandschap? Coördinaten poel: 206,25-477,65 Monsterpuntnummer: 18 Afmetingen (m): 20 x 8 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 206,40 – 477,69 Monsterpuntnummer: 19 Afmetingen (m): 8 x 8 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 60 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: op de oever is teveel opslag van wilg Maatregelen voortplantingswater: Afmaaien van de jonge wilgen op de oever. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

94

Stichting RAVON

Naam gebied: De Rande Eigenaar: stichting IJssellandschap Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 205,93-477,29 Monsterpuntnummer: 20 Afmetingen (m): 25x12 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): ? % glooiende oever: ? % beschaduwing: 65 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is teveel beschaduwd Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van (minder markante) bomen op de oever. Schonen van de onderwatervegetatie en volgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Rande Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 205,83-476,99 Monsterpuntnummer: 21 Afmetingen (m): 8 x 10 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

95


Naam gebied: De Rande Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 206,73-477,14 Monsterpuntnummer: 22 Afmetingen (m): 8 x 10 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: in het water komen 2 exoten voor die een poel snel doen verlanden, de grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides) en kroosvaren (Azolla fliliculoides). Maatregelen voortplantingswater: verwijderen exotische waterplanten. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: in de omgeving is teveel ongeschikt landbiotoop zoals akkers en intensief grasland waardoor de kamsalamander dit water lastig kan bereiken. Rondom de poel is voldoende geschikt landbiotoop. Maatregelen landbiotoop: Ontwikkelen geschikt landbiotoop in de omgeving (richting De Rande).

96

Stichting RAVON

De Haere Naam gebied: De Haere Eigenaar: waterschap? Beheerder: eigenaar? Coördinaten ondiepe laagte: 204,85 – 481,52 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 90 x 40 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 0 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: recent aangelegd water ten behoeve van waterberging. Maatregelen voortplantingswater: geen, er is een grote kans op kolonisatie door vis, wanneer het water vanuit de nabijgelegen sloot overstroomd. Knelpunten landbiotoop: gelegen in intensief grasland, geen beschutting nabij het water. Maatregelen landbiotoop: aanleg van een ruigtezone of houtwal.

Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier? Beheerder:particulier? Coördinaten poel: 204,82 – 481,49 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 30 x 15 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: geen, de poel is ongeveer 5 jaar oud. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

97


Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap/particulier? Beheerder: Stichting IJssellandschap/particulier? Coördinaten plas: 204,74 – 481,31 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 150 x 40 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het water bevat vis. Maatregelen voortplantingswater: geen, door de grootte van het water is verwijderen van vis niet mogelijk. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier? Beheerder: particulier? Coördinaten plas: 204,38 – 481,33 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 150 x 50 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: -

Knelpunten voortplantingswater: groot water, door de aanwezigheid van vis vormt dit geen geschikt water voor kamsalamander. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: het water wordt omgeven door intensief grasland. Maatregelen landbiotoop: aanleg van ruigtezones, houtwallen of kleine bosjes.

98

Stichting RAVON

Naam gebied: De Haere_Reuterkolk Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten plas: 204,15 – 481,10 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 400 x 300 Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: de oever is volledig begroeid met bomen. In het water zijn geen vissen aangetroffen maar gezien het grote oppervlak komt vis zeer waarschijnlijk voor. Maatregelen voortplantingswater: kappen (terugzetten) van bomen op de oever zodat een oeverzone en onderwaterplanten vegetatie zich beter kan ontwikkelen. Knelpunten landbiotoop: aan de oostzijde van het water is veel intensief gebruikt grasland. Aan de westzijde een vochtig loof bos. Maatregelen landbiotoop: creëren van een corridor door aanleg van heg of houtwal aan de oostzijde in de richting van monsterpuntnummer 6. Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 204,32 – 481,13 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 20 x 30 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: Het water is gelegen in intensief gebruikt grasland waardoor er onvoldoende geschikt landbiotoop binnen 50 meter van de poel aanwezig is. Geschikt landbiotoop is pas op 200 meter afstand naar het oosten toe aanwezig. Maatregelen landbiotoop: Ontwikkeen bufferzone van tien meter breed rondom de poel door verplaatsen van het raster. Creëren van een corridor door aanleg van heg of houtwal langs verlande sloot aan de oostzijde.

99


Naam gebied: De Haere Eigenaar: Staatsbosbeheer/Waterschap? Beheerder: Staatsbosbeheer/Waterschap? Coördinaten ondiepe laagte: 205,41 – 481,30 Monsterpuntnummer: 7 Afmetingen (m): 50 x 40 Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: -

Knelpunten voortplantingswater: het water is vooral van belang voor vissen en algemene soorten amfibieën. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 280,8 – 480,2 Monsterpuntnummer: 8 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): Dikte sliblaag (cm): % glooiende oever: % beschaduwing: Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: onbekend. Maatregelen voortplantingswater: onbekend. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

100

Stichting RAVON

Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 204,63 – 480,87 Monsterpuntnummer: 9 Afmetingen (m): 21 x 10 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: de poel is aan één zijde teveel beschaduwd, er is vis (tiendoornige stekelbaars) aanwezig. Het water staat via een sloot in contact met een plas. Maatregelen voortplantingswater: bomen verwijderen om schaduwwerking en teveel bladinval in de poel tegen te gaan. Dempen van de connectie met de sloot. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 204,41 – 480,68 Monsterpuntnummer: 10 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): Dikte sliblaag (cm): % glooiende oever: % beschaduwing: Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2005 Knelpunten voortplantingswater: onbekend, het water is niet bezocht. Maatregelen voortplantingswater: onbekend Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

101


Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 204,21 – 480,40 Monsterpuntnummer: 11 Afmetingen (m): 10 x 10 (poel) en 80 x 1,5 (sloot) Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: de poel is overgroeid met lisdodde en staat in contact met een sloot. Maatregelen voortplantingswater: helft van vegetatie uit de poel verwijderen. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting Ijssellandschap Coördinaten poel: 204,27-480,44 Monsterpuntnummer: 12 Afmetingen (m): 12x12 Maximale diepte (cm): 70 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 30 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult, ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: Door het uitblijven van beheer is de poel overgroeit met riet. Door eutrofiering (het water ligt in een intensief grasland) is er een dikke krooslaag op het wateroppervlak Maatregelen voortplantingswater: om verlanding van de poel tegen te gaan moet de rietvegetatie grotendeels verwijderd worden. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt Knelpunten landbiotoop: poel is gelegen in intensief grasland. Maatregelen landbiotoop: extensiveren grasland of ruigtezone om poel ontwikkelen.

102

Stichting RAVON

Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 204,30 – 480,23 Monsterpuntnummer: 13 Afmetingen (m): 40 x 20 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 (oostzijde) % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen. Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 204,32 – 480,29 Monsterpuntnummer: 14 Afmetingen (m): 80 x 8 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: grootste gedeelte van het water is beschaduwd met bos (oude beuken). Klein deel van het water bij de overgang naar naastgelegen weiland heeft voldoende zoninval. In het water komt snoek voor. Maatregelen voortplantingswater: kappen (terugzetten) van de oude bomen is niet wenselijk. Het verdient aanbeveling om een geïsoleerde poel in naastgelegen weiland aan te leggen. Knelpunten landbiotoop: geen Maatregelen landbiotoop: geen

103


Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 204,54 – 480,05 Monsterpuntnummer:15 Afmetingen (m): 200 x 10 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: 2005

Knelpunten voortplantingswater: het water bevat vis (snoek). Door bomen op de oever is een gedeelte van het water beschaduwd. Maatregelen voortplantingswater: kappen (terugzetten) bomen om schaduw tegen te gaan en een goed ontwikkelde onderwatervegetatie mogelijk te maken. Bij een rijk ontwikkelde onderwatervegetatie (veel beschutting) is een (matige) voortplanting van kamsalamander mogelijk. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,49-480,38 Monsterpuntnummer:16 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 100 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen, door begrazing met paarden wordt overgroeiing van het water voorkomen. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

104

Stichting RAVON

Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,22-479,83 Monsterpuntnummer: 17 Afmetingen (m): 6 x 5 Maximale diepte (cm): 60 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: op de bodem ligt een dikke laag blad. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen bladlaag. Elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt, kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: aan de oostzijde is veel intensief grasland. Maatregelen landbiotoop: aanleg van ruigtezones, houtwallen of kleine bosjes naar het oosten. Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 204,44 – 479,58 Monsterpuntnummer: 18 Afmetingen (m): 4 x 4 Maximale diepte (cm): 60 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 65 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend In dit poeltje komen twee zeer zeldzame soorten kieuwpootkreeft voor (Lepidurus apus en Siphonophanes grubei). Knelpunten voortplantingswater: op de bodem ligt een dikke laag blad. De poel is voor meer dan 60 procent beschaduwd. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van bomen en struiken langs de oever en vervolgens bomen en struiken verwijderen wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt. Elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: aan de oostzijde ligt intensief grasland. Bemesting van dit grasland zorgt voor eutrofiering van de poel. Maatregelen landbiotoop: omzetten naar extensief grasland met regelmatig maaien of begrazen zodat een korte vegetatie gehandhaafd blijft en het water voldoende op kan warmen.

105


Naam gebied: De Haere Eigenaar: Stichting IJssellandschap/boer?? Beheerder: boer? Coördinaten ondiepe laagte: 204,42-479,49 Monsterpuntnummer: 19 Afmetingen (m): 80 x 60 Maximale diepte (cm): 30 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 100 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend In dit ondergelopen grasland komt de kieuwpootkreeft (Lepidurus apus) voor. Knelpunten voortplantingswater: ondiepe laagte in weiland. Er staat niet lang genoeg water voor succesvolle voortplanting kamsalamander. Water is vooral van belang voor de kieuwpootkreeft Lepidurus apus. Deze soort komt voornamelijk voor in tijdelijke wateren. Maatregelen voortplantingswater: aanleg van enkele ondiepe poelen. Knelpunten landbiotoop: intensief grasland met teveel bemesting. Maatregelen landbiotoop: extensieveren grasland met regelmatig maaien of begrazen zodat een korte vegetatie gehandhaafd blijft en het water voldoende op kan warmen. Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 204,52 – 479,46 Monsterpuntnummer: 20 Afmetingen (m): 40 x 10 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 0 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: geen, de eigenaar zorgt voor voldoende beheer zodat het water niet overgroeid of teveel beschaduwd raakt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

106

Stichting RAVON

Naam gebied: De Haere Eigenaar: particulier Beheerder: particulier (boer bij xy: 205,0-479,4) Coördinaten poel: 205,17-479,53 Monsterpuntnummer: 21 Afmetingen (m): 15x10 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: geen Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: in de omgeving is een hoog percentage intensief grasland maar in de directe omgeving van de poel is voldoende landhabitat aanwezig. Maatregelen landbiotoop: geen.

107


De Kranenkamp Naam gebied: De Kranenkamp_Abdij Sion Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 210,15 – 479,89 Monsterpuntnummer:1 Afmetingen (m): 80 x 60 Maximale diepte (cm): 60 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2005 Knelpunten voortplantingswater: er ligt een dikke bladlaag op de bodem, het water is teveel beschaduwd. Maatregelen voortplantingswater: kappen (terugzetten) minder markante bomen, verwijderen van een deel van de bladlaag. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: De Kranenkamp Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 210,87 – 479,90 Monsterpuntnummer:2 Afmetingen (m): 15 x 8 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 70 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: de poel is teveel beschaduwd door bomen op de oever, in het water bevindt zich een dikke sliblaag, het wateroppervlak is bedekt met kroos. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen bomen en verwijderen bladlaag. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

108

Stichting RAVON

Naam gebied: De Kranenkamp Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 210,95 – 48,07 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: op de bodem ligt een dikke bladlaag Maatregelen voortplantingswater: verwijderen bladlaag. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Kranenkamp Eigenaar: particulier Beheerder: particulier Coördinaten poel: 211,15 – 480,32 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander:Knelpunten voortplantingswater: de oevers zijn begroeid met wilg, in het water staat veel lisdodde Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

109


Frieswijk Naam gebied: Frieswijk_Oude Bouwhuis Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 210,15 – 478,40 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: veel organische verontreiniging in de poel, op het wateroppervlak drijft een dikke krooslaag Maatregelen voortplantingswater: aanvoer van voedingsstoffen (septic tank?) stopzetten. Verwijderen dikke bladlaag op de bodem. Knelpunten landbiotoop: geen Maatregelen landbiotoop: geen

Naam gebied: Frieswijk Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 209, 64 – 478,14 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 30 x 10 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 40 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: het water is beschaduwd door bomen en struiken op de oever, op de bodem ligt een dikke bladlaag. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen (minder markante) bomen en struiken op oever en opschonen dikke bladlaag op de bodem. Vervolgens bomen en struiken verwijderen wanneer beschaduwing van het wateroppervlak meer dan 60 procent bedraagt. Elke 5-10 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

110

Stichting RAVON

Naam gebied: Frieswijk Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 209,45-477,93 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 100 x 15 Maximale diepte (cm): 90 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007: Knelpunten voortplantingswater: de poel is teveel beschaduwd, het wateroppervlak is bedekt met kroos, er is vis aanwezig (tiendoornige stekelbaars). Maatregelen voortplantingswater:. aan de aanwezigheid van vis is weinig te doen, door het ontwikkelen van een goed ontwikkelde onderwatervegetatie (beschutting voor larven) wordt matige voortplanting van kamsalamander mogelijk gemaakt. Hiervoor verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Elke 5 - 10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever . Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Frieswijk Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 211,07-478,24 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 70 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: Water is overgroeid met riet en lisdodde. Op de oevers is veel opslag van berk, wilg en grove den. Maatregelen voortplantingswater: Helft van de waterplanten schonen in de poel en vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Oevers jaarlijks maaien. Kappen (terugzetten) van bomen en struiken wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

111


Naam gebied: Frieswijk Eigenaar: waterschap? Beheerder: waterschap? Coördinaten poel: 210,99 – 478,12 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 500 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig:nee Aangetroffen levensstadia:Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: door de aanwezigheid van vis is dit water geen geschikt voortplantingsbiotoop voor kamsalamander. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Frieswijk-Wechelerveld Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 210,83-477.84 Monsterpuntnummer: 7 Afmetingen (m): 30 x 40 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007: Knelpunten voortplantingswater: op de oevers is opslag van berk en wilg. Maatregelen voortplantingswater: wanneer beschaduwing van het wateroppervlak meer dan 60 procent bedraagt, bomen en struiken op oever verwijderen. Elke 10-20 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

112

Stichting RAVON

Naam gebied: Frieswijk Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 212,20 – 477,91 Monsterpuntnummer: 8 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 0 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: er is een enkele grote vis aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: vis verwijderen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Frieswijk Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 212,13 – 477,66 Monsterpuntnummer: 9 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 100 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig (goudvis). Maatregelen voortplantingswater: geen, de eigenaar is erg gesteld op de aanwezigheid van vis in de poel. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

113


Nijendal Naam gebied: Nijendal Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,17-482,60 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 20 x 30 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal_Spykerbosch Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,63 – 482,62 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 20 x 15 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig (tiendoornige stekelbaars). Het water is beschaduwd en op de bodem ligt een dikke bladlaag Maatregelen voortplantingswater: opschonen en vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen Maatregelen landbiotoop: geen

114

Stichting RAVON

Naam gebied: Nijendal_Spykerbosch Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,91 – 482,41 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 15 x 100 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 70 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig (Zeelt, tiendoornige stekelbaars), het water is teveel beschaduwd, er ligt een zeer dikke laag blad op de bodem. Maatregelen voortplantingswater: geen, vis verwijderen is op deze locatie erg lastig. Bomen kappen (terugzetten) is niet wenselijk omdat het oude markante bomen zijn. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen. Naam gebied: Nijendal_Groot Hoenloo Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,22 – 482,41 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 300 x 50 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: -

Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

115


Naam gebied: Nijendal-Groot Hoenloo Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,21 – 482,28 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 100 x 20 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 45 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig, een groot deel van de oever is beschoeid. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal_Groot Hoenloo Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 206,0 – 481,8 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 40 x 15 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is deels beschaduwd, er is vis aanwezig (tiendoornige stekelbaars). Maatregelen voortplantingswater: geen, het is niet mogelijk om de vis te verwijderen, in de omgeving zijn voldoende wateren zonder vis die ook potentieel geschikt zijn voor kamsalamander. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

116

Stichting RAVON

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 205,24 – 481,90 Monsterpuntnummer: 7 Afmetingen (m): 35 x 6 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 80 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is teveel beschaduwd, op het wateroppervlak is een krooslaag aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 205,39 – 481,93 Monsterpuntnummer: 8 Afmetingen (m): 50 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: er ligt erg veel dood hout in het water. Het weiland wordt begraasd door koeien. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen dood hout, Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

117


Naam gebied: Nijendal Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten sloot: 205,84 – 482,22 Monsterpuntnummer: 9 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is deels beschaduwd, er ligt een dikke krooslaag op de oever. Maatregelen voortplantingswater: opschonen van de sloot. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 205,31 – 481,77 Monsterpuntnummer: 10 Afmetingen (m): 20 x 20 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 40 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: in het water ligt veel dood hout, over enkele jaren zal het water teveel beschaduwd raken. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen dood hout, Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van (minder markante) bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

118

Stichting RAVON

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 206,1 – 481,8 Monsterpuntnummer:11 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 80 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia:Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is bijna volledig overgroeid. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,89 – 481,88 Monsterpuntnummer: 12 Afmetingen (m): 80 x 10 Maximale diepte (cm): 70 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is erg beschaduwd, op de bodem ligt een dikke laag blad Maatregelen voortplantingswater: verwijderen bladlaag, kappen (terugzetten) minder markante bomen en struiken. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

119


Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 207,20 - 481,64 Monsterpuntnummer: 13 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2005 Knelpunten voortplantingswater: het water is erg beschaduwd, op de bodem ligt een dikke laag blad Maatregelen voortplantingswater: verwijderen bladlaag, kappen (terugzetten) minder markante bomen en struiken. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen. Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 207,20 – 481,64 Monsterpuntnummer: 14 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2005

120

Stichting RAVON

Knelpunten voortplantingswater: onbekend. Maatregelen voortplantingswater: onbekend. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 206,9 - 481,5 Monsterpuntnummer: 15 Afmetingen (m): 110 x 40 Maximale diepte (cm): 70 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: op oever veel hoge oude bomen zoals eik en beuk waardoor teveel bladinval in het water. In het water komt vis (tiendoornige stekelbaars) voor. Maatregelen voortplantingswater: ontwikkelen van een goede onderwatervegetatie (schuilmogelijkheden voor kamsalamanderlarven) door het kappen (terugzetten) van (minder markante) bomen en struiken. Opschonen van de dikke bladlaag op de bodem. Aan de aanwezigheid van vis (tiendoornige stekelbaars) is weinig te doen. Het droogpompen van dit grootte water is niet praktisch. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen. Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 206,77 – 481,40 Monsterpuntnummer: 16 Afmetingen (m): 60 x 20 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 40 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007

121


Knelpunten voortplantingswater: op oever veel opslag van els en ruigtekruiden. Deze Naam zijn dit gebied: jaar aan Nijendal de oostzijde afgezet. Eigenaar: SBB? Maatregelen voortplantingswater: SBB? struikgewas op oever regelmatig afzetten. Elke 10-20Beheerder: jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer Coördinaten poel: – 481,27 voor meer dan 60 deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het206,07 wateroppervlak Monsterpuntnummer: 17 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Afmetingen (m): 50 x 10 Knelpunten landbiotoop: Maximale diepte (cm): 60 geen. Dikte sliblaag (cm): 5 Maatregelen landbiotoop: % glooiende oever: 70 geen. % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: de poel staat in verbinding met een sloot, hierdoor is vis in de poel gekomen. Het is beter om poelen geïsoleerd aan te leggen. Maatregelen voortplantingswater: dempen van de verbinding met de sloot. Elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,3 - 481,1 Monsterpuntnummer: 18 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2005 Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig (tiendoornige stekelbaars) doordat de poel in contact staat een sloot. Maatregelen voortplantingswater: Dempen van de verbinding met de sloot. Droogpompen van de poel zodat vis verdwijnt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

122

Stichting RAVON

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 206,94 – 481,34 Monsterpuntnummer: 19 Afmetingen (m): 8 x 8 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 80 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: de poel is teveel beschaduwd. In het water ligt een dikke bladlaag en veel dode takken. Maatregelen voortplantingswater: schonen van de poel door verwijderen bladlaag en dode takken. Schaduw terugdringen is niet mogelijk omdat de poel omringd is door oude bomen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 206,98-481,27 Monsterpuntnummer: 20 Afmetingen (m): 6 x 6 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: het poeltje is vrij klein maar zal door de diepte toch niet snel overgroeien. In dit water groeit drijvende waterweegbree (Luronium natans), beheer moet gericht zijn op instandhouding van deze zeldzame plant en behoud van kamsalamander. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

123


Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 205,90 – 481,06 Monsterpuntnummer: 21 Afmetingen (m): 80 x 1,5 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend In deze sloot komt grote modderkruiper voor. De grote modderkruiper is een van de weinige vissoorten die maar weinig invloed heeft op het voortplantingssucces van kamsalamander wanneer deze samen in een water voorkomen.

Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: rekening houden met het voorkomen van grote modderkruiper. Deze soort is zeer gevoelig voor schonings- en baggerwerkzaamheden. Sloot gefaseerd schonen waarbij ieder jaar ongeveer 1/6 van de sloot wordt geschoond en gebaggerd. Dergelijk beheer biedt ook voldoende mogelijkheden voor kamsalamander. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 206,96 – 480,99 Monsterpuntnummer: 22 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2005 Knelpunten voortplantingswater: onbekend, het water is niet bezocht. Maatregelen voortplantingswater: onbekend. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

124

Stichting RAVON

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: SBB Beheerder: SBB Coördinaten poel: 207,17 – 480,90 Monsterpuntnummer: 22 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2005 Knelpunten voortplantingswater: onbekend, het water is niet bezocht. Maatregelen voortplantingswater: onbekend. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,98-480,43 Monsterpuntnummer: 24 Afmetingen (m): 10 x 8 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: de poel is overgroeid met riet, lisdodde, holpijp en mossen. Er blijft niet voldoende water staan voor succesvolle voortplanting amfibieën. Op 50 meter afstand waren zes bakken van 5x1 meter met kamsalamander. Deze bakken zijn inmiddels door de eigenaar verwijderd. Maatregelen voortplantingswater: deel vegetatie uit de poel verwijderen en de poel verdiepen. Vervolgens elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

125


Naam gebied: Nijendal Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 205,72 – 480,29 Monsterpuntnummer: 25 Afmetingen (m): 100 x 20 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 30 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: de poel is teveel beschaduwd. In het water ligt een dikke bladlaag en veel dode takken. Er is vis aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: schonen van de poel door verwijderen bladlaag en dode takken. Kappen (terugzetten) van de minder markante bomen rond de poel zodat bladinval verminderd. Aan de aanwezigheid van vis is weinig te doen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,03 – 480,29 Monsterpuntnummer: 26 Afmetingen (m): 1,5 x 1,5 Maximale diepte (cm): 15 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: de poel is erg klein en bevat slechts weinig water. Maatregelen voortplantingswater: poel vergroten en verdiepen zodat deze voldoende water bevat. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

126

Stichting RAVON

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: Fortis Beheerder: Fortis Coördinaten poel: 206,28 – 480,16 Monsterpuntnummer: 27 Afmetingen (m): 10 x 5 Maximale diepte (cm): 0 Dikte sliblaag (cm): 40 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 80 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: de poel is droog en ligt vol met blad en dode takken, er is teveel beschaduwing. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever en in de sloot. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 206,.32 – 480,21 Monsterpuntnummer: 28 Afmetingen (m): 40 x 15 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig (tiendoornige stekelbaars). Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van vis is door de grootte van het water niet goed uitvoerbaar. Enkele bomen op de oever zijn in 2006 verwijderd. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

127


Naam gebied: Nijendal Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 206,.72 – 480,29 Monsterpuntnummer: 29 Afmetingen (m): 60 x 10 Maximale diepte (cm): 150 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen, het water is vorig jaar aangelegd of opgeschoond. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 206,25 – 479,88 Monsterpuntnummer: 30 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het wateroppervlak is volledig bedekt met kroos. Maatregelen voortplantingswater: tegengaan van voedselrijkdom water, waarschijnlijk ligt er een dikke bladlaag op de bodem (deze verwijderen). Groei andere waterplanten (b.v. Potamogeton natans) bevorderen. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: er is niet veel geschikt landbiotoop aanwezig Maatregelen landbiotoop: geen.

128

Stichting RAVON

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 207,09 – 479,77 Monsterpuntnummer: 32 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het wateroppervlak is volledig bedekt met kroos. Maatregelen voortplantingswater: tegengaan van voedselrijkdom water, waarschijnlijk ligt er een dikke bladlaag op de bodem (deze verwijderen). Vastleggen van voedselrijkdom water met andere waterplant(b.v. Potamogeton natans. Elke 510 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: er is niet veel geschikt landbiotoop aanwezig Maatregelen landbiotoop: geen

Naam gebied: Nijendal Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 207,20 – 479,89 Monsterpuntnummer: 33 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: nee Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: onbekend, niet bezocht in 2007 Maatregelen voortplantingswater: geen . Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

129


Tjoene Naam gebied: Tjoene Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 208,42-480,52 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 30 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen, de rietvegetatie wordt regelmatig gemaaid. Maatregelen voortplantingswater: wanneer beschaduwing van het wateroppervlak meer dan 60% bedraagt, bomen en struiken op oever verwijderen. Elke 5-10 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 208,52-480,44 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 35 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: er is vis aanwezig. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen

130

Stichting RAVON

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: particulier Beheerder: particulier Coördinaten poel: 208,05-480,46 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 30 x 20 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 208,92 – 480,30 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 30 x 30 Maximale diepte (cm): 20 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 70 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is overgroeid met moerasplanten, er ligt een dikke laag blad op de bodem, er is teveel schaduw van bomen op de oever. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van (minder markante) bomen en struiken op de oever. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt opnieuw kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: het water ligt in een bosje dat omringd is door intensief grasland. Maatregelen landbiotoop: geschikt landbiotoop is pas aanwezig op 100 meter afstand naar het westen. Aanleg van heggen of houtwallen langs het grasperceel in de richting van het water/bosje is gewenst.

131


Naam gebied: Tjoene Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 208,09-480,12 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 60 x 15 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007: Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: wanneer beschaduwing van het wateroppervlak meer dan 60 procent bedraagt, bomen en struiken verwijderen. Elke 10-15 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen Maatregelen landbiotoop: geen

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 207,94-480,00 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 60 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: Er ligt een dikke laag afgevallen blad op de bodem, het wateroppervlak is bedekt met kroos. Maatregelen voortplantingswater: enkele bomen en struiken op oever zijn recent verwijderd. Om eutrofiering tegen te gaan bladlaag op bodem verwijderen. Wanneer beschaduwing van het wateroppervlak meer dan 60% bedraagt, bomen en struiken op oever verwijderen. Elke 5-10 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

132

Stichting RAVON

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 207,9 – 479,7 Monsterpuntnummer: 7 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: obekend Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia:Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: onbekend. Maatregelen voortplantingswater: onbekend. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Tjoene-De Hoek Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 208,45-479,46 Monsterpuntnummer: 8 Afmetingen (m): 12 x 50 Maximale diepte (cm): 200 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: ei Laatste waarneming kamsalamander: 2007

Knelpunten voortplantingswater: Er is één zonbeschenen ondiepe oeverzone. De overige oever is begroeid met bomen. Maatregelen voortplantingswater: Jaarlijks vrijhouden van de ondiepe oeverzone door wegmaaien van opslag en ruigtekruiden. Elke 10-20 jaar schonen van de onderwatervegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

133


Naam gebied: Tjoene Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 208,20 - 479,20 Monsterpuntnummer: 9 Afmetingen (m): 5 x 5 Maximale diepte (cm): 60 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 5 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen, de poel wordt geschoond door de eigenaar. Maatregelen voortplantingswater: Verwijderen van de wilg om overgroeiing en bladinval tegen te gaan. Opschonen onderwatervegetatie wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 209,02 – 479,18 Monsterpuntnummer: 10 Afmetingen (m): 40 x 20 Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007

Knelpunten voortplantingswater: de oevers van het water zijn begroeid met riet. Maatregelen voortplantingswater: jaarlijks 50% van de rietoever maaien om overgroeiing tegen te gaan. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

134

Stichting RAVON

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 209,11 – 479,02 Monsterpuntnummer: 11 Afmetingen (m): 30 x 4 Maximale diepte (cm): 30 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 60 % beschaduwing: 90 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia:Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: deze geïsoleerde sloot is overgroeid met riet en wilg. Maatregelen voortplantingswater: de sloot moet opgeschoond worden. Aan de zuidzijde is een goede mogelijkheid om de oever af te graven en zodoende een grotere poel te creëren tot een gewenste afmeting van ongeveer 30 x 10 meter. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Tjoene Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 208,87 – 478,88 Monsterpuntnummer: 14 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 20 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 100 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het water is volledig overgroeid. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van bomen, struiken en riet. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

135


Naam gebied: Tjoene Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 208,92 – 478,78 Monsterpuntnummer: 15 Afmetingen (m): 15 x 15 Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 5 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: larven Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

136

Stichting RAVON

Averlo Naam gebied: Averlo Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 210,40 – 479,00 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 0 Dikte sliblaag (cm): 0 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 100 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is volledig overgroeid door wilg. Het water is beschaduwd doordat het gelegen is in een populierenbos. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen wilg en dikke bladlaag op de bodem. Wanneer nog steeds teveel beschaduwd, dan ook verwijderen van enkele populieren bomen in de nabijheid van de poel. Vervolgens, elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

137


Naam gebied: Averlo Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 210,99 – 478,82 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 150 x 60 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water is enkele jaren geleden aangelegd. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: het water is gelegen in een intensief agrarisch landschap en ligt op korte afstand van een druk bereden rijksweg. Landbiotoop bevindt zich voornamelijk aan de andere zijde van de rijksweg. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop zoals bosjes en houtwallen. Aanleg van een faunapassage om de barrière met de rijksweg te verminderen. Naam gebied: Averlo Eigenaar: Onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 211,05 – 478,87 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 5 x 5 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia:Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water is nog maar één jaar oud. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar verwijderen van de watervegetatie wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Verwijderen van struiken op de oever wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt. Knelpunten landbiotoop: het water is gelegen in een intensief agrarisch landschap en ligt op korte afstand van een druk bereden rijksweg. Landbiotoop bevindt zich voornamelijk aan de andere zijde van de rijksweg. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop zoals bosjes en houtwallen. Aanleg van een faunapassage om de barrière met de rijksweg te verminderen.

138

Stichting RAVON

Baarlerhoek Naam gebied: Baarlerhoek Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 213,23 – 475,73 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 200 x 40 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 0 % glooiende oever: 89 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water bevat vis en is ongeveer een jaar oud. Maatregelen voortplantingswater: geen , vooral van belang voor algemene soorten amfibieën. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen. Naam gebied: Baarlerhoek Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 213,33 - 475,66 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 40 x 30 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar schonen van de watervegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

139


Beerink-Voorhorst

Naam gebied: Beerink-Voorhorst Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 212,03 – 481,15 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 10 x 4 Maximale diepte (cm): 60 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 90 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het water is erg beschaduwd en er ligt een dikke laag blad op de bodem. Maatregelen voortplantingswater: zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Verwijderen van de dikke laag blad op de bodem. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

140

Stichting RAVON

Naam gebied: Beerink-Voorhorst Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 214,22 – 481,20 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 20 x 10 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: geen, het water is in gebruik als tuinvijver. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Beerink-Voorhorst Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 214,30 – 481,15 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 3 x 1 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het gaat om een kleine tuinvijver met een teveel aan onderwatervegetatie. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen deel watervegetatie Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

141


Naam gebied: Beerink-Voorhorst Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 214,48 – 481,35 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 15 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het water is overgroeid en het wateroppervlak is bedekt met kroos Maatregelen voortplantingswater: zorgen voor meer lichtinval door kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Beerink-Voorhorst Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 214,47 – 481,90 Monsterpuntnummer: 7 Afmetingen (m): 20 x 20 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is overgroeid met lisdodde. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen groot deel van de watervegetatie en vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

142

Stichting RAVON

Naam gebied: Beerink-Voorhorst Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 213,12 – 479,40 Monsterpuntnummer: 10 Afmetingen (m): 3 x 1,5 Maximale diepte (cm): 10 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 60 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: het water is erg klein en ligt bijna droog. Maatregelen voortplantingswater: Vergroten van de poel en vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever Knelpunten landbiotoop: er is weinig voor kamsalamanders geschikt landbiotoop aanwezig. Maatregelen landbiotoop: aanleg van houtwallen en bosjes.

Naam gebied: Boxbergen Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 208,94 – 481,96 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 80 x 20 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 30 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is beschaduwd en er ligt een dikke laag blad op de bodem. Maatregelen voortplantingswater: opschonen water en vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van (minder markante) bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

143


Naam gebied: Boxbergen Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 209,13 – 481,85 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 10 x 5 Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 20 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: onbekend, het water is niet meer bezocht omdat de eigenaar niet thuis was. Maatregelen voortplantingswater: onbekend. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Boxbergen Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 210,41 – 481,86 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 100 x 50 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 100 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

144

Stichting RAVON

Diepenveen Naam gebied: Diepenveen Eigenaar: gemeente? Beheerder: gemeente? Coördinaten poel: 207,61 – 477,70 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 80 x 4 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water raakt teveel overgroeid met lisdodde. Maatregelen voortplantingswater: opschonen water en vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: het water is gelegen tussen een woonwijk en een druk bereden weg. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop (houtwallen, bosjes, ruigtestroken) op korte afstand van het water.

Naam gebied: Oostermaet Eigenaar: stichting IJssellandschap Beheerder: stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 216,06 – 477,02 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 2 x 2 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is erg klein en overgroeid met waterplanten Maatregelen voortplantingswater: opschonen van het water en vervolgens elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

145


Naam gebied: Oostermaet Eigenaar: stichting IJssellandschap Beheerder: stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 216,45 – 476,98 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water raakt op termijn overgroeid met riet. Op de oever is opslag van berk en grove den. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen van de rietvegetatie. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Oostermaet Eigenaar: Stichting IJssellandschap Beheerder: Stichting IJssellandschap Coördinaten poel: 216,58 – 476,78 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 20 x 10 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 30 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 50 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is teveel beschaduwd door bomen en rododendron struiken. Op de bodem ligt een dikke laag blad. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen minder markante bomen en struiken. Opschonen bladlaag van bodem. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

146

Stichting RAVON

Naam gebied: Oostermaet Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 217,43 – 477,15 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 80 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 5 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Wecheler Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 207,60 – 477,41 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 2 x 2 Maximale diepte (cm): 20 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: Het gaat om een poel in een achtertuin waar nu nog maar zeer weinig water in staat. Maatregelen voortplantingswater: Vergroten en verdiepen poel. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: het water is gelegen aan de rand van een dorp en dicht bij een druk bereden weg. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop (houtwallen, bosjes, ruigtestroken) op korte afstand van het water

147


Naam gebied: Wecheler Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 207,80 – 477,61 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2006

Knelpunten voortplantingswater: het gaat om een poel of vijver in een achtertuin. Maatregelen voortplantingswater: onbekend, het water is niet meer bezocht. Knelpunten landbiotoop: alleen in de buurt van het water is geschikt landbiotoop (tuin), op iets grotere afstand vooral (ongeschikte) intensieve graslanden. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop (houtwallen, bosjes, ruigtestroken).

Naam gebied: Wecheler Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 208,96 – 476,89 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 100 x 30 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water is ongeveer een jaar oud, een onderwatervegetatie moet zich nog ontwikkelen. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

148

Stichting RAVON

Naam gebied: Wecheler Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 209,55 – 477,20 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 50 x 50 Maximale diepte (cm): 0 Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 100 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: 2006

Knelpunten voortplantingswater: het water is volledig overgroeid met riet en wilg. Maatregelen voortplantingswater: Verwijderen wilg en riet en herprofileren poel of ondiepe laagte. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Wesepe-oost Eigenaar: boer Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 211,57 – 483,38 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 50 x 50 Maximale diepte (cm): 0 Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 90 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water is volledig overgroeid Maatregelen voortplantingswater: kappen (terugzetten) van bomen en struiken en opnieuw herprofileren ondiepe laagte. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken Knelpunten landbiotoop: in de directe omgeving van het water is geschikt landhabitat. Verder is het water/bosje omgeven door landbouwgrond. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop (houtwallen, bosjes, ruigtestroken 149


Naam gebied: Wesepe-oost_De Vullink Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 15 x 15 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: ja Aangetroffen levensstadia: adult Laatste waarneming kamsalamander: 2007 Knelpunten voortplantingswater: geen, het gaat om een oud water. Maatregelen voortplantingswater: geen, het beheer onder de huidige eigenaar gaat al voor lange tijd goed. Elke 10-20 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: er is geschikt landbiotoop aanwezig op korte afstand van de poel maar in de wijdere omgeving is onvoldoende geschikt landhabitat. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop (houtwallen, bosjes, ruigtestroken.

Naam gebied: Wesepe-oost Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 15 x 8 Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: Geen. . Maatregelen voortplantingswater: Elke 10-20 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: er is geschikt landbiotoop aanwezig op korte afstand van de poel maar in de wijdere omgeving is onvoldoende geschikt landhabitat. Maatregelen landbiotoop: ontwikkeling van meer landbiotoop (houtwallen, bosjes, ruigtestroken.

150

Stichting RAVON

Naam gebied: Wesepe-oost Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 211,06 – 482,07 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): Maximale diepte (cm): Dikte sliblaag (cm): % glooiende oever: % beschaduwing: Kamsalamander aanwezig: Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: Het water is ongeveer een jaar oud en zal zich nog moeten ontwikkelen Maatregelen voortplantingswater: Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Knelpunten landbiotoop: In dit gebied liggen veel intensieve graslanden. Maatregelen landbiotoop: Ter compensatie zijn bij de poel houtstronken opgestapeld. In dit gebied is aanleg van bossen en houtwallen gewenst.

Naam gebied: Wesepe-oost Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 211,56 – 482,18 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 200 x 30 Maximale diepte (cm): 200 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: -

151


Knelpunten voortplantingswater: in het water is vis aanwezig (o.a. zonnebaars) Maatregelen voortplantingswater: geen Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Wesepe-oost Eigenaar: Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 211,60 – 482,2 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 120 Dikte sliblaag (cm): 5 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80% van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60% beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Maatregelen landbiotoop: geen.

152

Stichting RAVON

Wolbroeken Naam gebied: Wolbroeken Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 207,35 – 483,25 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 50 x 60 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 20 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: geen. Maatregelen voortplantingswater: elke 10-20 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Wolbroeken Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 207,44 – 482,68 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): onbekend Maximale diepte (cm): onbekend Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: onbekend % beschaduwing: onbekend Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: onbekend, de poel is niet zelf bezocht. Maatregelen voortplantingswater: onbekend Knelpunten landbiotoop: onbekend of er voldoende geschikt landbiotoop aanwezig is. Maatregelen landbiotoop: onbekend

153


Naam gebied: Wolbroeken Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 208,52-481,76 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 10 x 3 Maximale diepte (cm): 50 Dikte sliblaag (cm): 15 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 60 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is erg beschaduwd en er ligt een dikke laag kroos op het wateroppervlak. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

154

Stichting RAVON

Koerkampshoek

Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: boer Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 213,34 – 478,82 Monsterpuntnummer: 1 Afmetingen (m): 8 x 8 Maximale diepte (cm): 0 Dikte sliblaag (cm): onbekend % glooiende oever: 100 % beschaduwing: 80 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend

Knelpunten voortplantingswater: De poel is gelegen in een intensief grasland waardoor meststoffen gemakkelijk inspoelen. Door het achterwege blijven van beheer is de poel verland geraakt. Maatregelen voortplantingswater: Verwijderen van de (riet)-vegetatie en de poel haar oorsprokelijke vorm geven. Creeren van een buffer/ruigte-zone rond de poel door rondom een prikkeldraadversperring op 5-10 meter afstand van de oever te plaatsen. Knelpunten landbiotoop: In dit gebied liggen veel intensief beheerde graslanden. Maatregelen landbiotoop: Aanleg van bosjes en houtwallen

155


Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 213,15 – 478,60 Monsterpuntnummer: 2 Afmetingen (m): 6 x 4 Maximale diepte (cm): 60 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 70 % beschaduwing: 10 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: De poel is overgroeid door het uitblijven van beheer. Maatregelen voortplantingswater: Opschonen van het water. Verwijderen van de elzen op de oever. Knelpunten landbiotoop: Er is weinig geschikt landbiotoop. Wel zijn er (voor amfibieën) geschikte loofbosjes lang het kanaal. Maatregelen landbiotoop: Aanleg van meer houtwallen en bosjes.

Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: biologische boer Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 213.03 – 478,02 Monsterpuntnummer: 3 Afmetingen (m): 15 x 15 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 0 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water is recent aangelegd. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

156

Stichting RAVON

Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: biologische boer Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 213,24 – 478,01 Monsterpuntnummer: 4 Afmetingen (m): 8 x 2 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water is ondiep, op het wateroppervlak liggen algen Maatregelen voortplantingswater: geen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: biologische boer Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 213,35 – 477,95 Monsterpuntnummer: 5 Afmetingen (m): 10 x 6 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 40 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is teveel overgroeid en raakt steeds meer beschaduwd. Maatregelen voortplantingswater: verwijderen groot deel waterplanten uit de poel en verwijderen schaduwgevende bomen op de oever. Elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

157


Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: particulier Beheerder: eigenaar Coördinaten poel: 213,72 – 478,07 Monsterpuntnummer: 6 Afmetingen (m): 15 x 10 Maximale diepte (cm): 40 Dikte sliblaag (cm): 0 % glooiende oever: 90 % beschaduwing: Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: Door het bijvoederen van watervogels is de poel geeutrofieërd geraakt. Maatregelen voortplantingswater: Stoppen met bijvoederen. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 212,94 – 477,78 Monsterpuntnummer: 7 Afmetingen (m): 5 x 5 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 10 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 30 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: onbekend Knelpunten voortplantingswater: het water is vrij klein en beschaduwd. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

158

Stichting RAVON

Naam gebied: Koerkampshoek Eigenaar: onbekend Beheerder: onbekend Coördinaten poel: 214,62 – 477,71 Monsterpuntnummer: 8 Afmetingen (m): 10 x 10 Maximale diepte (cm): 100 Dikte sliblaag (cm): 1 % glooiende oever: 80 % beschaduwing: 0 Kamsalamander aanwezig: nee Aangetroffen levensstadia: Laatste waarneming kamsalamander: Knelpunten voortplantingswater: het water is enkele jaren oud. Maatregelen voortplantingswater: elke 5-10 jaar gefaseerd schonen van de vegetatie, wanneer deze meer dan 80 procent van het wateroppervlak bedekt. Wanneer het wateroppervlak voor meer dan 60 procent beschaduwd raakt kappen (terugzetten) van bomen en struiken op de oever. Knelpunten landbiotoop: geen. Maatregelen landbiotoop: geen.

159


BIJLAGE 2. Vuistregels voor de ontwikkeling van nieuwe waterbiotoop voor de kamsalamander (aangepast naar Van Uchelen, 2006). Keuze van de locatie • Kies een rustig gelegen plaats; niet in de buurt van wegen (i.v.m. verkeersslachtoffers), ook liever niet in de directe omgeving van woonwijken of drukke recreatieterreinen in verband met het laten zwemmen van honden en het uitzetten van vis, schildpadden en waterlelies (of andere uitheemse planten). • Leg geen water aan in akkers of intensief gebruikt grasland. Bij de aanleg moet ook de garantie bestaan dat het grasland rond de poel niet wordt omgezet in bouwland en dat geen kunst- of drijfmest wordt gebruikt. • Kies een plek waar de poel voldoende waterhoudend is; de laagste grondwaterstand (in de nazomer) moet bij voorkeur niet meer dan 1 meter beneden het maaiveld zijn. Diepe poelen zijn ongunstig. • Selecteeer een plek met zoveel mogelijk zon; tenminste 50% van de dag moet de poel in de zon liggen. • Kies een plek met veel ruimte; alleen op een voldoende ruime plek is een zeer flauwe helling en een ruige brede niet gemaaide strook rond de poel mogelijk. De poel kan dan ook makkelijk mechanisch worden gescoond. • Leg geen water aan onder bomen of struiken. Invallend blad kan zorgen voor rottingsverschijnselen, versnelde verlanding en verzuring. • Kies voor een plek in de buurt van bos, plantsoen of haag; wateren moeten liggen binnen een afstand van maximaal 200-400 meter van een terreingedeelte met structuurrijke of opgaande vegetatie. Er mogen geen onoverkommelijke barrières zoals drukke wegen, bebouwing of brede watergangen tussen wateren landbiotoop liggen. • Creëer een cluster van poelen en zorg voor variatie bij de aanleg van de poelen. • Kies een plek waar andere wateren in de buurt liggen en leg de wateren het liefst aan op een afstand van maximaal 500 meter vanaf een andere poel. In marginale gebieden dient deze afstand kleiner te zijn; maximaal 400 meter. • Voorkom de instroming van gif of meststoffen; er mag geen vervuild water de poel instromen. • Kies een plek die niet gevoelig is voor verzuring. Wateren bij voorkeur aanleggen in of op de overgang en naar agrarisch gebied met extensief begraasd grasland. • Geen wateren aanleggen in waardevolle botanische reservaten. De poel kan de waterhuishouding van het terrein beïnvloeden en graaf- en onderhoudswerk kunnen aanwezige natuurwaarden beschadigen. • Selecteer een locatie waar kolonisatie door vis onwaarschijnlijk is; leg geen wateren aan vlak langs een beek of rivier. Ook geen wateren aanleggen in de buurt van visvijvers of bij andere plekken waar veel vissers (of kinderen) actief zijn. Mensen hebben snel de neiging om vis in de poel los te laten. • Wateren in uiterwaarden die regelmatig overstromen, alleen aanleggen op korte afstand (minder dan 500 meter) van hoogwatervrije plaatsen.

160

Stichting RAVON

Wijze van aanleggen • Kleine wateren verlanden snel en dienen daardoor vaker geschoond te worden. Maak een nieuwe poel voldoende groot: 400-700 m2 (doorsnede 11-15 meter). • Verwerk de uitgegraven grond op de noordoever; hierdoor ontstaat een zonnige wal, met een gunstig microklimaat. Indien een dergelijk wal landschappelijk ongewenst is, is het beter de grond in de omgeving van de poel de verspreiden of af te voeren. • Bij begrazing met runderen kan het beter zijn om de poel uit te rasteren; runderen kunnen de poel verrijken met hun ontlasting. Op grote terreinen en bij meerdere poelen is het niet nodig om alle wateren uit te rasteren. Bij extensieve begrazing met paarden kan uitrastering eventueel achterwege blijven, omdat paarden zich niet ontlasten in een poel, maar daarvoor vaste latrines in het weiland gebruiken. Kies bij meerdere wateren voor variatie: enekel wateren uitrasteren, andere wateren niet of gedeeltelijk uitrasteren. Aanleg en beheer van tuinvijvers • Dezelfde principes gelden als voor de aanleg van een poel, alleen is een tuinvijver vaak wat kleiner • Zorg voor een zonnige ligging; niet onder bomen of sruiken (bladafval) • Glooiende oevers en een ondiepe oeverzone zijn belangrijk • Zet geen vis uit in de vijver • Schoon de vijver regelmatig (verwijder bladafval), maar altijd gefaseerd • Zorg voor een rommelige tuin rondom de vijver Zie verder § 2.2 voor de kenmerken van een geschikt voortplantingswater voor de kamsalamander.

161


BIJLAGE 3. Vuistregels voor de ontwikkeling en onderhoud van landbiotoop voor de kamsalamander (aangepast naar Van Uchelen, 2006). Creëren structuurrijke bosrand • Kies een locatie geëxponeerd op het zuiden of zuidwesten, voor een gunstige ligging ten opzichte van de zon • Optie1: plaats een raster op 10-20 meter vanaf de bestaande bosrand in het naastgelegen weiland. • Optie 2: indien er geen ruimte naast de bosrand is, kap dan 10-20 meter van de buitenste bosrand, in wisselende breedte, voor meer variatie. • Door aanplant ontstaat sneller een mooie bosrand van de gewenste soortensamenstelling • Door niets te doen ontstaat de meest natuurlijke bosrand, als de gebiedseigen soorten nog in de buurt aanwezig zijn. • Maai de zoomvegetatie (kruiden en lage struiken) eens per 2-3 jaar gefaseerd Aanleg en onderhoud van kleinschalige landschapselementen (houtwallen, hagen, bosjes, houtsingels, overhoekjes, bloemrijke graslanden) • Kies een locatie tussen bestaande of aan te leggen voortplantingswateren • Gebruik bij aanleg inheemse soorten • Gebruik verschillende soorten voor meer variatie • Pland vooral struikvormende soorten (meidoorn, sleedoorn, hazelaar) aan en slechts enkele boomvormers. • Creëer open plekken en gaten in een houtwal • Varieer in de breedte; ten minste vijf meter breed, lever breder. • Beheer een houtwal als een bosrand Aanleg overwinterings- en schuilplaatsen • Creëer vorstvrije overwinteringsplaatsen door het aanbregen van grote houtstapels, bladhopen en takkenrillen. • Plaats een takkenhoop in een kuil van tenminste 60 centimeter diepte. Voorwaarde is dat de kuil niet onder water komt te staan. Beheer van graslanden • Graslanden extensief laten begrazen, of één keer per jaar gefaseerd maaien, waarbij ten minste 10% van de vegetatie ongemaaid blijft. • Gebruik geen kunstmest of drijfmest Beheer landgoederen • Vijvers zoveel mogelijk ontdoen van beschoeiing, zodat geleidelijke oeverzones ontstaan • Randzones langs vijvers niet of niet jaarlijks maaien • Geen vis uitzetten en uitgezette vis verwijderen • Graslanden niet als gazon beheren, maar minder vaak maaien of extensief begrazen • Randbeheer toespassen bij houtopstanden, zodat goed ontwikkelde bosranden ontstaan.

162

Stichting RAVON

Beheer golfbanen • Werk minder netjes dan gebruikelijk; laat takenhopen liggen en zorg voor structuurrijke overgangen tussen gras en bos. • Geen of minder kunstmest gebruiken • Geen gif en bestrijdingsmiddelen gebruiken • Een brede (>2 meter) ruige bufferzone rond poelen en langs houtopstanden aanhouden • Geen vis uitzetten in poelen

163


BIJLAGE 4. Subsidie-mogelijkheden voor de aanleg en het onderhoud van biotopen De overheid stelt subsidies beschikbaar voor het beheer van natuur en de ontwikkeling van nieuwe natuur. De belangrijkste subsidieregelingen worden hieronder beschreven (bronnen: www.minlnv.nl en www.natuurbeheer.nu). Het centrale aanspreekpunten voor aanvragen en informatie is het Groenloket van de provincie (http://provincie.overijssel.nl/groenloket). Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) Nieuwe regeling die sinds 2007 in werking is, om integrale inrichting en aanpak van het platteland efficiënter te maken. Het ILG omvat verschillende rijksbudgetten, waaronder ook het Programma Beheer (zie hieronder). De subsidie wordt door de overheid verstrekt voor het realiseren van gebiedsgerichte rijksdoelen uit het Meerjarenprogramma Vitaal Platteland. Over de verdeling van het budget wordt beslist door de provincie, de gemeenten en de waterschappen. Het budget is ondergebracht bij het Groenfonds. Aanvragen worden ingediend bij de provincie. Doelen waarvoor de subsidies gebruikt worden zijn: natuur (waaronder de ecologische hoofdstructuur); recreatie (onder meer recreatie om de stad); landschap; landbouw; milieu (bodemsanering) en de reconstructie van de zandgebieden. De doelen voor de provincie Overijssel zijn beschreven in het Natuurgebiedplan Overijssel (Provincie Overijssel, 2006). Programma Beheer Het Programma Beheer is een samenhangend pakket van maatregelen en subsidies voor het beheer van bossen, natuur en landschap in Nederland. De regeling bestond voorheen uit de 'Subsidieregeling Natuurbeheer' (SN) en de 'Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer 2000' (SAN). Met ingang van 2007 valt programma beheer onder het ILG en zijn het provinciale regelingen geworden: PSN en PSAN. De subsidies zijn aan te vragen door particulieren, via het Groenkloket Overijssel Provinciale Subsidieregeling Natuurbeheer (PSN) Voor de ontwikkeling van nieuwe natuurgebieden kan de overheid grond aankopen. Maar grondeigenaren kunnen ook op eigen grond natuur realiseren. Dat heet particulier natuurbeheer en wordt geregeld in de PSN. Deelname aan de regeling is vrijwillig, maar wel onherroepelijk. In het bestemmingsplan van de gemeente wordt de omzetting van landbouwgrond naar natuurgebied vastgelegd. In de natuurgebiedsplannen van de provincie Overijssel (Provincie Overijssel, 2006) en op de website van de provincie (Groenloket) is te zien voor welke gebieden de PSN geldt. Die gebieden zijn al aangegeven als 'nieuwe natuur'. Voor het uitvoeren van maatregelen uit het actieplan voor de kamsalamander zijn de onderstaande subsidievormen van belang: • Beheerssubsidie voor het beheer van natuurgebied • Landschapssubsidie voor het instandhouden van poelen en houtwallen (niet voor achterstallig onderhoud) • Inrichtingssubsidie voor het omvormen van landbouwgebied naar natuur • subsidie functieverandering voor compensatie van waardedaling van landbouwgrond die in natuur wordt omgezet Voor het herstel van landschapselementen met achterstallig onderhoud, zoals verlande poelen, is geen landschapssubsidie beschikbaar, maar kan wel gebruik gemaakt worden van de Subsidie "Verbeteren van de leefkwaliteit en diversificatie van de plattelandseconomie" uit het Uitvoeringsbesluit Subsidies Overijssel 2005. Voor het vervolgbeheer is de landschapssubsidie van de PSAN inzetbaar. Provinciale Subsidieregeling Agrarisch natuurbeheer (PSAN) Subsidie die ingezet wordt voor het instandhouden of ontwikkelen van 'pakketten'. In die pakketten is precies omschreven welke natuurresultaat gehaald moet worden en welke beheersvoorschriften gelden. Zo kan er een bepaalde hoeveelheid plantensoorten vereist zijn, of mag er in bepaalde periodes niet gemaaid worden. De pakketten gelden steeds voor tijdvakken van zes jaar. In de natuurgebiedsplannen van de

164

Stichting RAVON

provincie Overijssel (Provincie Overijssel, 2006) en op de website van de provincie (Groenloket) is te zien voor welke gebieden de PSAN geldt. Voor het uitvoeren van maatregelen uit het actieplan voor de kamsalamander zijn de onderstaande subsidievormen van belang: • Beheerssubsidie voor het ontwikkelen en/of instandhouden van planten en diersoorten op particulier land. o Landschapssubsidie voor het instandhouden van poelen en houtwallen (niet voor achterstallig onderhoud) • Inrichtingssubsidie voor het omvormen van landbouwgebied naar natuur • voor het instandhouden van landschapselementen. Het gaat dan bijvoorbeeld om houtkades of poelen, of hoogstamboomgaarden. Landschap Plus (Landschap Overijssel) In het uitvoeringsproject Landschap Plus brengt Landschap Overijssel verschillende subsidieregelingen voor landschapsonderhoud bij elkaar. Daardoor kan het bestaande landschapsonderhoudbudget van gemeenten en de landschapsregeling (ROLO) van de provincie Overijssel verdubbeld worden met geld van de Europese Gemeenschap. Het betreft gelden van de Europese Unie, die aan Overijssel zijn toegekend in het kader van het PlattelandsOntwikkelingsprogramma (POP). De subsidie kan onder meer aangevraagd worden voor het onderhoud van poelen en houtwallen. Het Landschap Overijssel vervult een coördinerende taak in het landelijk gebied. Ze beheren eigen terreinen en kopen nieuwe aan, met als doel de kwaliteit van het landelijk gebied te verhogen. Zij kunnen ook de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen uitvoeren voor particulieren die gebruik maken van de beschreven subsidieregelingen. Website: www.landschapoverijssel.nl Groenloket Overijssel Voor vragen over subsidieregelingen of over aanleg, herstel en beheer van landschapselementen kunt u bellen of mailen met het Groenloket Overijssel. Het telefoonnummer is 0900-202 14 92 bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur. E-mail: [email protected]. Website: http://provincie.overijssel.nl/groenloket

165

Actieplan kamsalamander. Behoud en verbetering van leefgebied in ZW-Salland

Recommend Documents