CONCEPT versie 5 december 2011
ACTIELIJN OVERALL THEMA: CROSS CHAIN CONTROL CENTERS Definitie: Een Cross Chain Control (of Collaboration) Center (4C) is een regiecentrum van waaruit meerdere supply chains gezamenlijk gecoördineerd en geregisseerd worden met behulp van de modernste technologie, geavanceerde software concepten en supply chain professionals; niet alleen met betrekking tot fysieke goederenstromen, maar ook informatie en financiële stromen, zoals forecasting, financial engineering en datamanagement. 4-C is de volgende revolutionaire stap in supply chain management. Het belang van 4-C is om besluitvorming en besturing van zeer complexe Europese en/of wereldwijde ketens over meerdere organisaties/bedrijfstakken heen gezamenlijk te coördineren en te regisseren. Een 4-C kan gerealiseerd worden binnen sectoren zoals „food‟, „fashion‟, en „high tech & electronics‟, maar ook tussen onverwachte combinaties zoals een modebedrijf en een staalproducent, in het geval dat de respectievelijke supply chains genoeg overeenkomsten vertonen en synergie bevatten om gezamenlijke ketenregie in 4-C mogelijk maken. Stip op de horizon De ambitie is het ontwikkelen van unieke capaciteiten en tools (ICT, financiën, planning, regie) voor de gezamenlijke aansturing van meerdere supply chains en het verankeren daarvan in Nederland om hiermee de Nederlandse positie in ketenregie en -configuratie duurzaam te versterken. Die nieuwe kennis en kunde leidt op korte termijn tot nieuwe bedrijvigheid. De realisatie van één of meerdere 4C‟s resulteert in een blijvende voorsprong en trekt buitenlandse partijen aan om hun regie in Nederland uit te voeren. De complexiteit van de supply chains van verladers neemt zo sterk toe dat individuele oplossingen voor ketenregie niet meer voldoen. Het wordt voor bedrijven steeds moeilijker om topprofessionals te vinden en vast te houden en om voortdurend te blijven investeren in de nieuwste technologieën. De benodigde excellentie en performance in supply chain management kan hierdoor niet langer worden gerealiseerd. Steeds meer verladers bekijken momenteel de mogelijkheden om hun ketenregie niet alleen te centraliseren, maar zelfs gezamenlijk te coördineren en te regisseren in een 4-C. Daarnaast leidt een gezamenlijke aansturing en bundeling van informatieen goederenstromen van meerdere supply chains tot een beter overzicht, snellere schakeling, betere afstemming van activiteiten en een lagere druk op het milieu. Door de toenemende aandacht voor duurzaamheid en vermindering van milieudruk en de enorme druk op kostenbeheersing door de kredietcrisis wordt de urgentie steeds hoger. Regiecenters die eenmaal gevestigd zijn zullen niet snel meer worden verplaatst. De ontwikkelde kennis en kunde zullen een hoge aanzuigende werking hebben op andere logistieke ketens. Nu is het moment voor Nederland om sterk in te zetten op het 4C concept. Doelstellingen: De voordelen van het innovatieprogramma rond 4-C voor Nederland zijn aanzienlijk. Concreet bestaan deze uit besparingen in supply chain kosten, nieuwe bedrijvigheid en meer werkgelegenheid en een grotere aantrekkingskracht van Nederland op buitenlandse partijen. In het rapport van de Commissie van Laarhoven zijn voor 2020 de volgende economische en maatschappelijke voordelen geformuleerd:
Daling supply chain kosten: ter indicatie is er een berekening gemaakt van het jaarlijkse besparingspotentieel voor de food supply chains in West-Europa. Deze bedraagt circa € 4 miljard op jaarbasis. Door het 4-C ook op andere ketens, zoals „fashion‟ en „electronics‟ toe te passen zal deze besparing significant toenemen;
CONCEPT versie 5 december 2011
Toename bedrijvigheid in Nederland: 4-C als nieuwe bedrijfstak met komst van buitenlandse ketenregiecenters en ontwikkeling van nieuwe diensten, bijvoorbeeld rond forecasting, financiering, tax en douane: circa € 1 miljard op jaarbasis;
Beheerste stijging van werkgelegenheid: de stijging in de werkgelegenheid blijft in absolute aantallen beperkt, omdat het met name een verschuiving van personeel betreft. Wel zal het kennisniveau toenemen, evenals de toegevoegde waarde per medewerker;
Meer gekwalificeerd personeel in Nederland: de in het 4-C aanwezige pool van supply chain topprofessionals maakt het voor verladers mogelijk hier gebruik van te maken zonder deze mensen zelf aan te trekken en vast te houden, wat resulteert in hogere winstgevendheid en snellere innovatie.
Uitgangspositie Nederland beschikt over een stevige uitgangspositie om de nodige innovaties voor 4-C te realiseren. Ten eerste zullen de grote verladers in Nederland, zoals Friesland Foods, Hero en Mexx de komende jaren op Europese en wereldschaal, streven naar gecentraliseerde ketenregie. Daarvoor biedt 4-C extra optimalisatiemogelijkheden, die deze bedrijven zal aanzetten tot het initiëren van de nodige innovatie. Ten tweede heeft Nederland een zeer goede kennisinfrastructuur. Bij de verschillende universiteiten en hogescholen is veel kennis over logistiek en supply chain management concepten aanwezig. Ten derde bestaat het Nederlandse werknemersbestand uit hoogopgeleide professionals die in staat zijn de nodige innovaties uit te denken en te implementeren. Juist omdat Nederland als logistieke draaischijf van Europa zo dicht op de goederenstromen zit, is de logistieke kennis sterk aanwezig. Tenslotte beschikt Nederland over vooroplopende ICT bedrijven zoals Cordys, Quintiq en Ortec die de benodigde randvoorwaarden voor 4-C op het vlak van ICT kunnen invullen. Maatschappelijk belang Het maatschappelijk belang uit zich, behalve in positieve economische termen, tevens in een vermindering van de negatieve externe effecten: de maatschappelijke duurzaamheid neemt toe via een significante verlaging van onnodige vervoerskilometers (en dus congestie) en vermindering van uitstoot van schadelijke stoffen. Op basis van ervaringen van Hero en SCA in Hazeldonk is uitgerekend dat deze verlaging indicatief een besparing van 28% kan opleveren in termen van ritten. Doorgetrokken voor Nederland kan dit een reductie van bijna 4 miljard voertuigkilometers opleveren. Dit levert een reductie van de uitstoot van NO x van ruim 15.000 ton en een vermindering van CO2 en fijnstof met respectievelijk 5,5 miljoen ton en 785 ton. Concrete eerste stappen Op 4-C terrein is inmiddels een groot aantal projecten gestart, zowel R&D als demo-projecten. Betrokken partijen daarbij zijn o.a.: Unilever Benelux, Kuehne Nagel, Nabuurs, Bakker Logistiek, SCA, ING, Jan de Rijke, Neckermann, Centraal Boekhuis, Flora Holland, Ahold, Cornelissen Transport, ETAM, OrTec, TNT, Flora Holland en anderen. Ook branche-verenigingen zoals TLN, Productschap Tuinbouwkwekers en Platform Agrologistiek zijn betrokken. Daarmee zij meteen geïllustreerd dat projecten zich ook op een specifieke sector kunnen richten, bijvoorbeeld de Agrosector en de tuinbouwsector, maar ook infrastructuur en constructie, danwel zich tot op specifieke terreinen bewegen. Zo lopen er enkele projecten welke zich specifiek richten op coördinatie- en consolidatieactiviteiten op het terrein van de stedelijke distributie, bij uitstek een terrein waar economische en maatschappelijke belangen elkaar nauw raken. De snelle opmars van e-commerce stelt specifieke eisen aan distributie maar ook retourlogistiek, ook op deze terreinen zijn inmiddels eerste activiteiten gestart. Bij deze projecten zijn alle belangrijke universiteiten welke sterk zijn op het gebied van logistiek onderwijs en onderzoek betrokken. Tenslotte is Nederland ook internationaal actief op het
CONCEPT versie 5 december 2011
gebied van Transport en Logistiek; Nederlandse instellingen en bedrijven zijn bij een belangrijk aantal Europese projecten betrokken
Subthema 1: Governance and business modellen Doelstelling: Nederland is in 2020 wereldleider in het opzetten en verankeren van ketenregieactiviteiten, leidend tot een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor buitenlandse verladers voor wie een goed functionerend logistiek netwerk essentieel is. Verwacht wordt tenminste een toename van 1-2 miljard Euro van het bbp als gevolg van het ontwikkelen van nieuwe business. Specifieke deeltrajecten: Ontwerp governance (samenwerkingsvormen, centrale versus gedistribueerde aansturing, network enterprise, rol mainports) (F, T: 2012-2015); Ontwikkeling van business modellen voor 4C (incl. gebruik fiscale regelingen) (F, T: 20122015) Incentive alignment and fair share betalingsconcepten, partnering concepten (T: 2012-2015) Sociale innovatie, mental shift, change management, culturele en gedragsaspecten bij de realisatie en implementatie van 4C‟s (F, T: 2012-2015) Legal (wettelijke kansen en belemmeringen zoals mededingingswetgeving, voorstellen voor nieuwe EU en NL wet- en regelgeving) (T: 2012-2013) Trustee (vertaling wettelijk kader naar realisatie van 4C trustees, nieuwe rechtspersonen) (T: 2012-2013) Modellen voor transitie naar Cross Chain Control Centers, involvement verladers en vervoerders (T, O, M: 2014-2019) De ontwikkeling van een adequate governance structuur voor cross chain control centers is cruciaal voor het welslagen ervan. Daarbij gaat het om de keuze van de regisseur en de vraag hoeveel beslissingsbevoegdheid aan die regisseur wordt overgedragen. Van belang is ook dat investeringen en revenuen voor elk van de betrokken partijen in balans zijn (fair share modellen). Door veel partijen wordt belemmeringen op het gebied van wet- en regelgeving als één van de belangrijkste hinderpalen gezien voor het realiseren van 4C‟s. Tenslotte is de migratie van enkelvoudige naar gebundelde supply chains een verre van eenvoudige zaak, waarvoor behalve de eerder genoemde zaken vooral ook een omslag in het denken van zowel verladers als logistieke dienstverleners nodig is. Subthema 2: 4C for sectors Doelstelling: Door optimale bundeling van activiteiten (zowel over verschillende ketens heen, als langs de keten) worden alleen al in de food supply chain besparingen in de orde van grootte van 4 miljard Euro gerealiseerd. Andere terreinen waar potentieel grote besparingen zouden kunnen worden bereikt zijn fashion en electronica. Daarnaast zijn er aanzienlijke milieu-voordelen te behalen; met name slimme distributieconcepten in stedelijke gebieden dragen hieraan significant bij (zie ook hierboven onder “Maatschappelijk belang”. Specifieke deeltrajecten: Cross Chain Control Centers ten behoeve van Agro, Food en Tuinbouw (T, O: 2012-2018) Cross Chain Control Centers ten behoeve van High Tech (T, O: 2012-2018) Cross Chain Control Centers ten behoeve van Chemie en Energie (T, O: 2012-2018) Cross Chain Control Centers ten behoeve van Fashion en Creatieve Industrie (T, O: 20122018) Cross Chain Control Centers ten behoeve van bouwlogistiek (T, O : 2012-2018) Cross Chain Control Centers ten behoove van stedelijke distributie, incl. consolidatie en retourstromen (T, O : 2012-2018)
CONCEPT versie 5 december 2011
Cross Chain Control Centers ten behoeve van Health Care (T, O : 2012-2018)
De verschillende sectoren behoeven verder weinig toelichting. Nederland is nu al een wereldspeler op het terrein van Agro, Food en Tuinbouw. Bouw en constructie is geen topsector maar voor de Nederlandse economie wel van groot belang. Het enorme potentieel van bundeling van activiteiten in stedelijke distributie is al genoemd; tegelijkertijd constateren we juist hier dat er nog grote weerstanden te overwinnen zijn. Hier raken zaken als een slimme fysieke en ICT-infrastructuur, een reductie van de uitstoot van schadelijke stoffen en de noodzaak van een efficiente logistiek elkaar heel sterk. Verwacht wordt dat, mede op basis van demografische ontwikkelingen, het proces van verdere urbanisatie versterkt doorzet (nu al woont meer dan de helft van de wereldbevolking in verstedelijkte gebieden). Subthema 3: Plug and Play 4C’s Doelstelling: Het ontwikkelen van plug-and-play 4C oplossingen, gericht op het toepassen van bestaande kennis en het creëren van een ondernemersklimaat waarin 4C snel kunnen worden gerealiseerd, leidend tot een bijdrage aan het bbp van tenminste 4 miljard Euro, een verbetering van de beladingsgraad van voertuigen van 20% en een significante reductie van CO2 uitstoot met 20% ten opzichte van 2011. Specifieke deeltrajecten: Ontwerp 4C‟s: governance, finance, planning and control, ICT-base (T, O: 2012-2016) Decision support systemen en en de rol van de human planner (incl. forecasting) ( T, O: 20122016) ICT-ondersteunde plug-and-play realisatie van 4-C‟s (O: 2015-2017) Twee ICT-ondersteunde 4-C trustees live (M: 2017-2019) Ontwerp robuuste systemen (verstoringen, voorspelbare onzekerheden) (T: 2014-2017) De essentie van Plug and Play 4C‟s is gelegen in het kunnen aanbieden van zodanige organisatiestructuren dat partijen makkelijk kunnen aansluiten, maar bij verandering van markten ook weer makkelijk uit het samenwerkingsverband kunnen stappen. Dat vereist allereerst een flexibele governance structuur langs de lijnen zoals uitgezet in het eerste deelthema, maar ook uitstekende Decision Support Systemen, waarbij met name aandacht dient te worden geschonken aan user interfaces (DSS‟en laten de autonomie bij de menselijke planner maar kunnen wel snel bijvoorbeeld alternatieve scenario‟s presenteren). Robuustheid is een voor de hand liggende eis. Gezien de zware eisen die gesteld moeten worden aan Plug and Play 4C‟s verwachten we dat eerste pilots van 4-C trustees rond 2016/2017 van start kunnen gaan. Subthema 4: New business concepts Doelstelling: Door goede internationale verticale samenwerking (langs de keten) en internationale horizontale samenwerking (over ketens) een significante vergroting van de scope van 4-C‟s, leidend tot een verdere vergroting van de bijdrage aan het bbp met tenminste 1 miljard Euro. Ook zullen nieuwe diensten worden ontwikkeld, bijvoorbeeld op terreinen als financiering, verzekering en inspectie. Specifieke deeltrajecten: Uitbreiding scope 4C: onder meer sourcing en inkoop, marketing, productie, finance en reverse logistics (T, O, M: 2015-2018) Opschaling (horizontaal en verticaal langs de keten) en internationalisering van 4C activiteiten (T, O: 2014-2018) Modellen gericht op betrokkenheid van consumenten bij bundeling van goederenstromen (T, O: 2014-2017) Gevolgen ontwikkeling schone voertuigen voor distributieconcepten (O, M: 2012-2015)
CONCEPT versie 5 december 2011
Op de lange termijn verwachten wij dat alle supply chain functies, en in het bijzonder supply chain finance, deel gaan uitmaken van een 4-C waarmee de network- of virtual enterprise gerealiseerd wordt. Een groot deel van de goederenstromen die in Nederland behandelt worden hebben een buitenlandse bestemming; het spreekt voor zich dat opschaling en internationalisering van 4-C‟s een condition sine qua non is, al zullen met name de nationale wet- en regelgeving kaders nog de nodige hindernissen oprichten. Dichter bij huis kan ook de consument bijdragen aan bundeling, bijvoorbeeld door specifieke levercondities aan te geven. Ontwikkelingen op milieu-technologisch gebied dringen nu al door in stedelijke distributieconcepten.
