Uitgave van Meriant • jaargang 5 • nummer 16 • lente 2014
Van mantelzorg naar zorg
Geriatrische revalidatiezorg
Marianne en Jan Beun
helpt mensen terug naar huis
Van Waarde voor mevrouw Beenen:
Achterkleindochter Fenna komt elke week langs en dat vindt mevrouw3 Beenen prachtig.
Familie ‘participeert’ bij WenWearde
Kortnieuws
Inhoud 3 Kort 4 Nieuws 5 Van de Centrale Cliëntenraad
Ouderenzorg
in beweging!
6 Van mantelzorg naar zorg 8 Van waarde voor mevrouw Beenen 10 De Tjonger en de Schakel: geriatrische revalidatiezorg 12 Familie participeert bij WenWearde 13 Column Mieke: Blue zones 14 Meriant in beeld 15 Tips Colofon Meriander is een uitgave van Meriant, een organisatie voor dienstverlening aan senioren. Meriant verschijnt vier keer per jaar in een oplage van ongeveer 1.500 exemplaren en is bedoeld voor cliënten, hun familie en zakelijke relaties Redactie Cecile Huitenga, Bureau Communicatie, Postbus 303, 8440 AH Heerenveen,
[email protected] Redactiecommissie Esther Wiersma, Jolanda Beenen en Loes Meijer Ontwerp en Vormgeving De Bey, Communicatie & Vormgeving Fotografie Fotobureau Het Hoge Noorden, Lenus van der Broek en medewerkers Meriant Sociale media Facebook: Meriant, Twitter: @MeriantOnline Teksten Cecile Huitenga, Cindy Bronts, Hilde Koopmans en medewerkers Meriant Druk Grafische Groep van der Eems Copyright. Voor overname van tekst of foto’s is toestemming nodig van de redactie.
2 Meriander
De berichtgeving in de media over de veranderingen in de ouderenzorg volgt elkaar in hoog tempo op. 800 van de 2000 woonzorgcentra zullen de komende jaren worden gesloten. Dit leidt tot veel commotie over soms kennelijk slecht gecommuniceerde verhuizingen van cliënten. Binnen Meriant is dit voorlopig niet aan de orde en zullen wij veranderingen ruim op tijd en goed met u bespreken. Voor Meriant hebben we besloten een regiegroep in te stellen. Zo kan het management van Meriant samen met de Raad van Bestuur en staf van Zorggroep Alliade veel denkkracht benutten om in de goede richting te koersen in de toekomst. Inmiddels is in de regiegroep de visie op zorg besproken met de daarbij behorende noodzakelijke cultuurverandering (wat onder meer mantelzorg en familieparticipatie betreft), het te verwachten budget en niet onbelangrijk de ontwikkeling van het vastgoed. Wij verwachten in de tweede helft van dit jaar hier meer over te kunnen vertellen. U heeft ook kunnen vernemen dat wij de fusie met ZuidOostZorg niet doorzetten. Wij hebben geconstateerd dat de wijze waarop wij de voordelen willen realiseren vanuit beide organisaties onvoldoende op elkaar aansluiten. In deze fase zou het te veel energie vragen, die we juist hard nodig hebben om bij Meriant de veranderingen vorm te geven. De voorbereiding met Zorggroep Noorderbreedte en ziekenhuis de Tjongerschans betreffende revalidatiezorg verloopt goed. Wij streven er naar om te komen tot nieuwbouw bij de Tjongerschans. De ontwikkeling om bij te dragen aan wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de behoefte om onze kwaliteit verder te verbeteren belangrijk blijft, ondanks de bezuinigingen. Kortom, Meriant is een vitale organisatie die zich voorbereidt op de toekomst en ondertussen rustig voortbouwt aan het leveren van goede zorg. Mede namens Erik Kuik, Wilfred Juurlink, Raad van Bestuur
Trouwring na 16 jaar gevonden bij kledingbank
Creatief met bloemen in Coornhertstate
Martha van der Meulen heeft na 16 jaar haar trouwring terug. Hij werd gevonden bij de Kledingbank in Wolvega. De ring zat in een tasje tussen kleding. In de ring stond de naam Jelle. Vrijwilliger Tiny Sloot wist zich als vrijwilliger van de Zonnebloem bezoeken te herinneren aan de familie van der Meulen in BerkenStede: hij woont in het zorgcentrum en zij in een appartement. Jelle en Martha van der Meulen. En warempel, de ring blijkt van Martha te zijn. De ring was in 1998 zoek geraakt, waarna ze een nieuwe van haar man kreeg. Wegens verhuizing is wat kleding naar de Kledingbank gebracht. Nu heeft Martha van der Meulen twee trouwringen om haar ringvinger.
BNN filmt bij De Wente BNN heeft voor haar TV-programma De Social Club gefilmd bij Meriantlocatie De Wente in Heerenveen. Het was voor een uitzending over ouderen en social media. De vraag was: hoe kunnen we ouderen meer gebruik laten maken van social media? Er werden ipads, telefoons en uiteindelijk ook een Google Glass uitgeprobeerd. De ouderen bleken de Google Glass erg leuk te vinden. Dit is een draagbare computer in de vorm van een bril. De uitzending van de Social Club was op 14 maart.
Mevrouw Zwiers 100 jaar Kor Zwiers vierde 25 maart met haar familie haar honderdste verjaardag. Een eeuw oud en toch nog steeds fit en bij de tijd. In 1914 werd mevrouw Zwiers geboren in Nijeholtpade. Sinds 2009 woont ze in BerkenStede in Wolvega. Mevrouw Zwiers is nog zeer goed ter been. Elke dag wandelt ze een eindje: bij slecht weer door de gang van BerkenStede en bij mooi weer buiten. Even naar het dorp voor een boodschap doet ze ook. Haar kleding zoekt ze zelf uit in de winkel, waarna winkelpersoneel met de kleding bij haar thuis komt om te passen. Mevrouw Zwiers kijkt elke dag naar de televisie, want ze wil graag op de hoogte blijven van het nieuws. Haar motto is ‘Doe maar gewoon, want dan doe je al gek genoeg’.
In zorgcentrum Coornhertstate in Heerenveen is gestart met een nieuwe activiteit: ‘Creatief met bloemen’. De eerste keer maakten drie bewoners een mooi bloemstuk. De reacties waren enthousiast. Er hebben zich inmiddels al meer bewoners opgegeven om hier maandelijks aan mee te doen, in restaurant ’t Pypskoft. Op de foto mevrouw Mulder, Mevrouw Dousma en mevrouw Willems. Achter hen staan de vrijwilligers die de middag begeleidden: Pytsje Rinzema en Ilse Dubbeld.
Eenmalig Alliadeblad na de zomer De Meriander komt in 2014 drie keer uit. Daarnaast komt Zorggroep Alliade met een eenmalige uitgave, waarin ook aandacht is voor Meriant. De Alliade-uitgave verschijnt aan het eind van de zomer. De volgende Meriander komt vervolgens uit in de herfst en daarna in de winter. In het eenmalige Alliadeblad komen zowel de zorggroep als geheel aan de orde als verhalen over de dochterstichtingen.
Lente 2014 3
Nieuws
UMCG en Meriant werken samen aan topzorg Wetenschap en de ouderenzorg dichter bij elkaar brengen is het doel van een nieuw samenwerkingsverband. Dit bestaat uit het UMCG (Universitair Medisch Centrum Groningen) en tien ouderenzorgorganisaties in Noordoost-Nederland, waaronder Meriant.
langer thuis wonen. Alleen mensen met zeer complexe gezondheidsproblemen worden dan nog opgenomen in verpleeghuizen. Meriant bereidt zich op deze uitdaging voor en wil goede kwaliteit van zorg (blijven) bieden door te werken naar de laatste wetenschappelijke inzichten.
Vier jaar lang zal dit Universitair Netwerk Ouderenzorg door innovatie en kennisdeling werken aan het verbeteren van (complexe) zorg aan ouderen. De ouderenzorg in Nederland gaat de komende jaren in een rap tempo veranderen. Ouderen blijven steeds
Meriant zal actief participeren in wetenschappelijk onderzoek en ook onderzoeksvragen vanuit de praktijk inbrengen. Het netwerk richt zich de komende jaren op dementie, medicatieveiligheid en zorginnovatie.
De nieuwe zorgorganisatie voor mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) die in 2013 was aangekondigd, heeft als naam Reik gekregen. Het is een dochterorganisatie van Zorggroep Alliade, net als Meriant.
Wil voor WMO Reik is gestart op 1 januari 2014, net als nog een nieuwe dochterorganisatie van Zorggroep Alliade: Wil. Wil is er voor (toekomstige) WMO-zorg. Een klein aantal cliënten en medewerkers van Meriant is overgegaan naar Wil. Daarnaast is een deel van de cliënten en medewerkers van Talant overgegaan naar Wil.
Door alle veranderingen in de zorg, waardoor ouderen langer zelfstandig thuis blijven wonen, moet ook Meriant de komende jaren flink bezuinigen. De directe zorg wordt zoveel mogelijk ontzien. Op dit moment is Meriant nog financieel gezond. Maar leegstand dreigt, waardoor inkomsten dalen. Tegelijk blijven de kosten voor gebouwen gelijk. Daarnaast moet Meriant investeren in nieuwbouw om ook in de toekomst aantrekkelijk te blijven voor nieuwe ouderen die wonen willen combineren met zorg. Directeur Hans Poortier heeft de opdracht gekregen om nog dit jaar met een bezuinigingsplan en investeringsplan te komen. Een plan met een visie die aansluit bij wat ouderen en hun familie wensen en dat er toe bijdraagt dat Meriant ook in de toekomst ‘gezond’ blijft.
Vrijwilligers Hoe de bezuinigingen precies gaan uitpakken, valt nu nog niet te zeggen. Daarvoor is gedegen onderzoek nodig. De verwachting is dat het meeste geld moet komen van een verdere reductie van ‘overhead’ en het afnemen van minder diensten van de facilitaire afdelingen. Ook wordt onderzocht hoe door middel van inzet van vrijwilligers toch een plezierige omgeving kan blijven bestaan. Meriant kan nu al rekenen op honderden vrijwilligers.
Nieuwe LVB-organisatie heet Reik
Reik is ontstaan door de samenvoeging van Driever’s Dale en onderdelen van Talant (beide dochters van Alliade) met Tjallingahiem.
Ook Meriant moet meer bezuinigen
Meriant zoekt vakantiekrachten voor de zomerperiode. Voor de werving worden dit jaar ook Facebook en Twitter ingezet. Het gaat om vakantiekrachten voor de schoonmaak. Meer informatie vindt u op www.meriant.nl/vakantiewerk
Zoveel mogelijk handen aan bed Pas als laatste komt bij bezuinigingen de zorg zelf in beeld. “We zullen in ieder geval alles in het werk stellen om zoveel mogelijk handen aan het bed te behouden”, aldus Hans Poortier. Meedenken Voor een verandering naar een moderne ouderenzorgorganisatie zullen ook medewerkers, cliënten en familie gevraagd worden mee te denken.
Fusie Alliade en ZuidOostZorg van de baan De voorgenomen fusie tussen Zorggroep Alliade en ZuidOostZorg gaat niet door. De plannen om deze organisatie voor ouderenzorg, net als Meriant, tot dochterorganisatie van de zorggroep te maken, zijn van de baan. Doel van de voorgenomen fusie was om beter te kunnen inspelen op alle komende veranderingen in de ouderenzorg en een toekomstbestendige positie te kunnen innemen. Zorggroep Alliade en ZuidOostZorg hebben de mogelijkheden hierin verkend. Hoewel een 4 Meriander
fusie voordelen heeft, is er ook verschil in opvatting over hoe die voordelen te realiseren. En dat vraagt tijd. De wereld van de ouderenzorg verandert heel snel. Elke organisatie moet snel en slagvaardig kunnen handelen en op dit moment kunnen de organisaties dat beter alleen. Daarom hebben de bestuurders van beide organisaties besloten om het fusieproces niet voort te zetten. Beide partijen sluiten toekomstige samenwerking op onderdelen niet uit, maar vinden fuseren op dit moment niet verstandig.
Vijf locaties van Meriant houden zaterdag 10 mei open huis. Belangstellenden zijn van 13.00 tot 16.00 uur van harte welkom bij: LindeStede, BerkenStede, WilgenStede, Herema State en De Wente.
Van de Centrale Cliëntenraad
Medezeggenschap, dat wilt u toch ook? De lokale Cliëntenraad van Anna Schotanus telt al jaren vier vacatures. En wat wij ook ondernemen, vragen aan clusterhoofden, zorgcoördinatoren en er aandacht aan besteden op de familieavonden… Tot nu toe steeds een negatief resultaat. Dat vinden wij jammer. Iedereen wil toch het beste voor zijn/haar naaste. Wij willen toch, samen met de verzorging, het leven van onze bewoners zo aangenaam mogelijk proberen te maken? Zoveel mogelijk aansluiten met wat de bewoner gewend was, proberen er achter te komen wat de levensstijl van iemand was. Daar aan werken geeft voldoening. De overstap naar het verpleeghuis is immers al een heel grote verandering in het leven! Er komen in de nabije toekomst veel veranderingen op ons af. Er zullen keuzes moeten worden gemaakt en daar willen wij graag bij betrokken worden. De cliëntenraad is een wettelijk medezeggenschapsorgaan dat dient om de belangen van zijn achterban bij de directie van het verpleeghuis te behartigen. De raad oefent invloed uit op het beleid en de dagelijkse gang van zaken via recht op informatie, overleg en advies. Daar maken we graag gebruik van en daar hebben wij in het verleden ook altijd gebruik van gemaakt. Wilt u dat ook? Dan kan dat! Bent u familielid c.q. contactpersoon c.q. vrijwilliger die dat met ons waar wil maken? Meld het dan even bij de receptie van de locatie. Wij zijn graag bereid tot nadere informatie! Boukje J. Vos-van der Ploeg, voorzitter Cliëntenraad Anna Schotanus en lid Centrale Cliëntenraad Meriant
Lente 2014 5
Interview Marianne en Jan Beun
Van mantelzorg naar zorg
Hun oude dag hadden ze zich heel anders voorgesteld, terwijl ze daar nog niet eens aan toe zijn. Na jaren intensieve zorg thuis, kwam voor Marianne Beun het moment dat het echt niet meer kon. Ook bij haar man hadden de zware jaren als mantelzorger hun tol geëist. Inmiddels woont ze een jaar in verpleegcentrum LindeStede in Wolvega, Een vijftiger zou je niet verwachten op deze afdeling voor langdurige zorg. Marianne Beun zit in haar elektrische rolstoel op haar kamer, haar man neemt plaats op het eenpersoonsbed. Toen in 1998 de eerste klachten begonnen, hadden ze geen idee dat ze er nu zo bij zouden zitten. Marianne Beun: “Ik had regelmatig geen goed gevoel in mijn benen.” Onderzoeken wezen niets uit, maar gedacht werd aan een hernia. Een aantal jaren met doorgaande onverklaarbare klachten verstreken. Tot mevrouw Beun amper de trap nog op en af kon. De uiteindelijke diagnose was een zware klap: MS. Multiple sclerose, een aandoening die het centrale zenuwstelsel steeds verder aantast. Jan Beun: “Onze wereld stortte in.” Van het begin af aan zijn Jan en Marianne Beun open geweest naar hun zoon en dochter, die toen 13 en 16 jaar waren. Zelf zochten ze in het begin allerlei informatie over de ziekte. “Daar zijn we mee gestopt”, vertelt Jan Beun. “We dachten: we zien het wel, de ziekte verloopt toch bij iedereen anders.” Beiden leerden ze een wekelijks medicijn inspuiten, dat het proces zoveel mogelijk moest vertragen. Het bleek ook een 6 Meriander
op afdeling de Stoeke. Jan en Marianne Beun vertellen over ziekte, mantelzorg en het bijstellen van verwachtingen.
keerzijde te hebben: ze voelde zich er steeds een poos heel ziek door. En of het echt hielp, dat was maar gissen. “In een periode van drie jaar was ze achteruit gegaan van nog redelijk kunnen lopen tot al het gevoel onder haar middel weg”, vertelt Jan Beun. MS verloopt vaak ook heel grillig. Marianne Beun: “Wat vandaag goed gaat, kan morgen misschien niet meer.” Ze kwamen, samen met de kinderen, tot een moeilijk besluit: stoppen met de injecties. “We kozen voor nog een beetje waardigheid in het leven.”
Steeds meer tijd Ondertussen had Marianne Beun steeds meer zorg nodig gekregen. Die kwam voor een groot deel neer op Jan. “Ook de kinderen zijn snel volwassen geworden”, zegt hij. “Het was voor ons allemaal hard werken. Ik had naast mijn baan en sport - ik wilde heel graag blijven fietsen - ook het
huishouden, de kinderen én de zorg voor Marianne, wat steeds zwaarder werd en steeds meer tijd in beslag nam.” Hij hielp zijn vrouw bijvoorbeeld ’s ochtends met wassen en aankleden. Voetje voor voetje ging ze daarna met zijn hulp de trap af. Ze waren blij wanneer ze dan beneden zat. Wel probeerden ze ook leuke dingen te blijven doen, te genieten van wat wel kon. Professionele hulp krijgen was nog niet gelukt. Dat Jan Beun in ploegendienst werkt, kwam voor de zorg eigenlijk goed van pas. Evengoed was Marianne vaak delen van de dag alleen, terwijl ze zich niet alleen kon redden. “Soms zat ik echt te wachten tot er iemand thuis kwam. Dan moest ik nodig naar de wc en wie als eerste kwam, moest me helpen.” Jan Beun: “We wilden Marianne zo lang mogelijk thuis houden. Gelukkig kon ze nog steeds dingen regelen en kon ze de kinderen helpen, bijvoorbeeld met aanwijzingen in de keuken.” Het kostte zo’n anderhalf jaar en veel frustraties om een vergoeding voor een traplift te krijgen. Toen ook de badkamer was aangepast, konden ze zich weer even iets beter redden. “Maar toen ging ze weer heel snel achteruit. Wat nu? Iedereen werd moe. Ik was de spil; ik probeerde er te zijn voor de kinderen en voor Marianne. Zo heb ik een paar jaar heel lange dagen gehad.”
“We hebben altijd gezegd: wat we ook doen, we doen het samen.” Hulp van buren en anderen vraag je niet snel, is Jan Beuns ervaring. “We wilden hen er niet mee belasten en ook niet zomaar overal aankloppen.” Een van de buren is wel heel waardevol gebleken. “Deze familie was er altijd voor ons. Marianne kwam wel eens te vallen en dan lukte het me niet haar alleen weer overeind te krijgen. Al was het midden in de nacht, dan kwamen ze eraan. Er werd verder niet over gesproken, dat was zo fijn.” Marianne Beun: “Geen geklets op de buurt.” Jan Beun: “Want je laat iemand wel heel ver in je privé-leven komen.”
Eind van Latijn Het hele gezin was aan het eind van zijn Latijn. De huisarts zocht mee naar een oplossing. Vier maanden verblijf en revalidatie bij Revalidatie Friesland in Beetsterzwaag bracht even uitkomst. Ze kreeg het voor elkaar weer een poosje te kunnen staan, wat haar iets zelfstandiger en de zorg iets makkelijker maakte. In die maanden konden man en kinderen even bijtanken. Ondertussen werd met hulp van Revalidatie Friesland thuiszorg geregeld. Mede wegens de bijbehorende arbo-voorwaarden liet de familie Beun
beneden een slaapkamer en badkamer bouwen, wat nog wel heel wat voeten in de aarde had. Uiteindelijk hebben ze het zo nog zo’n drie jaar weten te redden thuis. En toen ging het écht niet meer.
“We doen het samen” De benodigde zorg werd steeds zwaarder en specialistischer. Het gezin moest er aan toegeven dat een verpleeghuis onvermijdelijk was. Daar kwam nog bij dat Jan Beun in die laatste periode ook zelf klachten kreeg. Hij bleek een stevige burn out te hebben. Marianne Beun schiet even vol. “Daar voel ik me schuldig over”, zegt ze met tranen in haar ogen.” Haar man wil daar niets van horen: “We hebben altijd gezegd: wat we ook doen, we doen het samen.” Na een tijdelijke opname bij Meriant in Heerenveen, woont mevrouw Beun nu bij Meriantlocatie LindeStede in Wolvega. Meneer Beun pendelt heen en weer tussen werk (hij is onlangs weer begonnen), huis en zijn vrouw. Ook de kinderen - hun dochter woont nog thuis - komen vaak bij hun moeder. Regelmatig gaat Marianne Beun naar hun huis in Wolvega; zij in haar elektrische rolstoel, hij lopend ernaast. Jan Beun: “We hadden het ons allemaal wel heel anders voorgesteld.” Marianne: “Je denkt toch dat je anders oud wordt.” Maar te diep willen ze er ook niet over nadenken. Naar omstandigheden gaat het goed en ze maken er het beste van. Het is moeilijk om afhankelijk te zijn van anderen en je door ‘vreemde’ handen te moeten laten verzorgen. Maar er wordt goed voor haar gezorgd, het is fijn dat ze zich met haar rolstoel zelf over de afdeling en naar andere plekken kan begeven en ze stellen de flexibiliteit en het huiselijke op prijs. “Ik kan hier bijvoorbeeld mee-eten; gewoon met ons tweeën op Mariannes kamer. Zelf eten meebrengen kan ook.” Waar Marianne Beun ook erg blij mee is, zijn de twee leeftijdgenoten op de Stoeke met wie het goed klikt. Ze kunnen lief en leed delen en hebben veel plezier. Samen met hun partners hebben ze zo ongeveer een stamtafel in het restaurant.
Zorgen gaat door De zorg en aandacht van haar man is niet gestopt; dat zou hij ook niet willen. Bij de opname is hem ook gevraagd wat hij zelf nog kon betekenen. “Maar echt zorgen, dat kan ik niet meer, dat is te veel. Ik doe wel de was zelf, omdat we dat idee prettiger vinden en vanwege de kosten. Mensen staan er vaak niet bij stil, maar voor de kosten voor een verpleeghuis zou ik een tweede huis kunnen kopen.” Zorgen over de toekomst zijn er wel. Over de gezondheid en over de bezuinigingen. Toch waarderen ze wat ze hebben en dat geldt ook voor het verblijf bij Meriant. Jan Beun: “Er is wel eens wat, maar de mensen werken hier hard en zouden het liefst nog meer willen doen. Daar hebben we respect voor.” Lente 2014 7
Vanwaarde
Mevrouw Beenen-Slot (89) woont sinds een half jaar in WenWearde in Jubbega. Ze vindt het daar voor
Hennie Beenen-Slot
prachtig wonen en is vooral blij wanneer haar achterkleindochter Fenna op bezoek komt. Fenna is erg belangrijk voor haar en vol trots stelt ze haar dan ook aan iedereen voor. Alle bewoners en
Woonde in Oudehorne en Nieuwehorne Woont nu in WenWearde in Jubbega
medewerkers van WenWearde kennen haar al. Mevrouw Beenen-Slot is dementerend. Bij het interview schoof daarom haar dochter Geertje aan om te vertellen over haar moeder.
Van waarde haar achterkleindochter Fenna
Waarom is haar achterkleindochter zo belangrijk voor uw moeder? “Mijn moeder is een familiemens en houdt van kinderen. Zelf heeft ze twee dochters en vier kleinkinderen. Fenna is haar enige achterkleinkind en ze vindt het prachtig als ze op bezoek komt. Ze is er best trots op dat haar familie uit vier generaties bestaat. Het is bijzonder dat ze dat mag meemaken en daarom is Fenna zo belangrijk voor haar. Familie is trouwens altijd al belangrijk geweest voor mijn moeder. Vroeger woonde ze met haar man, mijn vader, op een boerderij. Iedereen was daar welkom en er was altijd visite. Buren kwamen bijvoorbeeld koffie drinken of meeeten en er bleven vaak mensen slapen. Maar dat was in die tijd gewoon zo: iedereen zorgde voor elkaar en stond voor elkaar klaar. Je stond er nooit alleen voor.” Uw moeder heeft op een boerderij gewoond. Hoe was dat? “Mijn moeder is geboren in Vinkega, maar op den duur is ze met haar man op een boerderij in Oudehorne gaan wonen. Dat vond ze een mooie tijd, al was het wel hard werken. Zo stond ze elke ochtend om half vier op om de koeien te melken. Mijn ouders hadden veel dieren op de boerderij: koeien, kippen, geiten en een paard. Maar mijn moeder vond het nooit erg om te werken, ze is altijd al een buitenmens en een harde werker geweest. Mijn vader ook, hij leefde voor de boerderij. Dag en nacht was hij aan het werk. Toen hij ouder werd kreeg hij echter last van zijn rug en heupen. Mijn ouders hebben toen de meeste dieren weggedaan. Helaas is hij vlak daarna op 55-jarige leeftijd overleden. Vervolgens is mijn moeder verhuisd naar Nieuwehorne en daar heeft ze uiteindelijk 37 jaar gewoond.” Is uw moeder nu nog steeds een buitenmens? “Ja, mijn moeder houdt van de buitenlucht. Ze zit dan ook veel in de tuin in WenWearde en gaat ook graag buiten wandelen. Mijn zuster komt twee keer per week op bezoek en gaat dan vaak met haar mee. Daarnaast is mijn moeder nog altijd een harde werker. Ze heeft haar eigen kamer en is vaak met het huishouden bezig. Ook gaat ze nog elke donderdagochtend naar gymnastiekles. Gymnastiek, dat deed ze in Nieuwehorne ook altijd al.” 8 Meriander
Komt Fenna vaak op bezoek? “Fenna komt elke week langs en dat vindt mijn moeder prachtig. We zitten dan meestal in haar kamer, maar soms gaan we in de gezamenlijke huiskamer zitten. Daar zitten ook andere bewoners en die vinden het gezellig als Fenna er is. Fenna is namelijk een nieuwsgierig aagje en niet bang voor mensen. Ze stapt op iedereen af. Dat heeft ze wel een beetje van haar overgrootmoeder denk ik.” Wat vindt uw moeder van het wonen in WenWearde? “Mijn moeder woont hier nu een half jaar en daarvoor ging ze al naar de dagopvang in WenWearde. Ze vindt het erg gezellig hier. Ook heeft ze haar eigen meubels op haar kamer en daar is ze erg blij mee. Verder kent ze alle bewoners. Ze heeft altijd mensen om haar heen en dat is ze gewend van de boerderij. De medewerkers in WenWearde zijn ook aardig. Zo hadden ze een feestje georganiseerd op mijn moeder haar verjaardag, zelfs haar kamer was helemaal versierd.” Bent u zelf ook tevreden over WenWearde? “Ja, hier in WenWearde is een huiselijke sfeer en dat vind ik het mooie van kleinschalig wonen: het voelt niet aan als een verpleeghuis. En de verzorging is erg goed, dus ik heb er een goed gevoel over dat mijn moeder hier is. Ook is het eten lekker in WenWearde. Mijn moeder eet hier ontzettend veel, en dat is een teken dat het goed is.” Gaat uw moeder ook naar de activiteiten die in WenWearde georganiseerd worden? “Mijn moeder houdt van mensen om haar heen en ze gaat dan ook vaak naar activiteiten in WenWearde. Zo speelt ze spelletjes met andere bewoners en gaat ze naar optredens van artiesten met zang, muziek, accordeon enzovoort. En ze gaat ook vaak mee met uitjes. Zo is ze laatst nog naar het Ot en Sien Museum geweest. Achter WenWearde staat verder een school. Soms hebben de bewoners van WenWearde gezamenlijke activiteiten met de kinderen. Dan luisteren ze naar verhalen die worden voorgelezen of ze zingen samen liedjes. Dat vindt mijn moeder heerlijk. Kinderen, daar geniet ze met volle teugen van!” Lente 2014 9
Geriatrische revalidatiezorg helpt mensen terug naar huis
Verbetering Wie de Tjonger of de Schakel verlaat, zal wellicht niet meer alles kunnen wat hij of zij voorheen kon, maar wel veel meer dan aan het begin van de opname. Laurenca Ettema: “De meeste andere afdelingen bij Meriant zijn erop gericht zo lang mogelijk te behouden wat iemand kan. Hier komen mensen die nog kunnen herstellen; we zijn gericht op verbetering.”
De geriatrische revalidatiezorg van Meriant past in het plaatje van zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Meriant helpt hier mensen om, na bijvoorbeeld een operatie, zich thuis weer te kunnen redden.
“Wat ik heel mooi vind: als de mensen hier komen, kunnen ze vaak weinig meer, maar als ze weggaan kunnen ze veel weer zelf.” Daarmee geeft zorgcoördinator Laurenca Ettema de essentie weer van de geriatrische revalidatiezorg bij Meriant. Mensen komen om te revalideren en verblijven daarvoor tijdelijk bij Meriant. Daarna keren ze als dat mogelijk is terug naar hun oude woonsituatie. Het gaat bijvoorbeeld om iemand die een heup heeft gebroken of een beroerte heeft gehad. Anders dan bij gewone revalidatie, komen bij geriatrische revalidatie mensen die niet regelmatig kunnen langskomen om oefeningen te komen doen, om daarna thuis met ‘huiswerk’ verder te oefenen. Ze hebben bijkomende problematiek: ze zijn bijvoorbeeld vergeetachtig of kunnen door een beroerte niet meer zelfstandig eten of zich verzorgen. Er kunnen complicaties zijn door diabetes of iemand beseft niet dat staan door een gebroken heup tijdelijk niet kan. Kortom, revalidatie vanuit huis is niet mogelijk en zou ook niet voldoende zijn.
Therapie in zorg verweven Meriant heeft twee afdelingen voor geriatrische revalidatiezorg: de Tjonger bij LindeStede in Wolvega en de Schakel bij Anna Schotanus in Heerenveen. Er wordt een combinatie geboden van therapie en zorg, maar dan wel bijzondere zorg: zoveel mogelijk zit in de dagelijkse zorg ook therapie verweven. “Dat betekent dat de verzorgenden hier ook moeten coachen”, vertelt Bart Hegeman, die sinds kort clusterhoofd is van de Tjonger en de Schakel. “Zij stimuleren om zelf brood te smeren, leren hoe iemand weer een koffiekopje kan vastpakken of helpen bij het weer zelf aankleden. De verzorgenden moeten de dagelijkse verzorging niet overnemen, maar erbij helpen of zelfs bij wijze van spreken hun handen op hun rug houden. De cliënten moeten het straks immers weer zoveel mogelijk zelf doen.” Een goede afstemming tussen behandeling en zorg zijn daarom belangrijk, benadrukt Bart Hegeman. Er is voor iedere cliënt een behandelplan. “Als de fysiotherapeut zegt dat iemand tien meter mag lopen, moet je diegene niet met de rolstoel naar het toilet brengen”, noemt het clusterhoofd als voorbeeld. 10 Meriander
Traplopen of handwerken In het behandelplan staat wat de cliënt samen met Meriant wil bereiken. Dat is afhankelijk van wat de cliënt wel en niet mankeert, maar ook van wat iemand belangrijk vindt. Wil iemand vooral weer leren lopen, om zelf boodschappen te kunnen halen? Traplopen om thuis boven te kunnen slapen? De was kunnen ophangen? Veel aandacht voor de fijne motoriek, om te kunnen
Cognitieve therapie.
handwerken? Keuzes zijn nodig, omdat iemand vaak niet alles weer zal kunnen wat hij kon. Laurenca Ettema (zorgcoördinator bij de Tjonger) geeft als voorbeeld iemand die een beroerte heeft gehad. “Dat is als een marathon, alles kost heel veel energie. Als iemand iets heeft gedaan, moet hij eerst uitrusten. Veel mensen zullen niet alles meer kunnen leren, het kost veel tijd en geduld.” Bij een opname wordt daarom gevraagd: wat kon u en wat wilt u weer kunnen, wat is uw toekomstbeeld? De therapieën worden individueel en in groepsverband gegeven, door een fysiotherapeut, logopedist, ergotherapeut, diëtist, psycholoog of maatschappelijk werker. Het kan onder meer om loopoefeningen gaan, spraak, cognitieve therapie (kennis), maar ook het leren omgaan met de nieuwe situatie. Buiten de therapiesessies komt de cliënt de hele dag therapeutische momenten tegen. Voor de één is dat uit een stoel opstaan, voor een ander het vastpakken van een lepel.
Een therapeutisch moment tijdens de dagelijkse zorg.
De opname varieert van een paar weken tot een paar maanden. Het streven is om iemand weer naar de eigen woonsituatie terug te laten keren. Dat kan in een zelfstandige woning zijn, maar ook een afdeling van Meriant. Wat zelfstandig wonen betreft wordt bekeken in hoeverre er (meer) thuiszorg of mantelzorg nodig en mogelijk is. Soms wordt de therapie nog voortgezet: poliklinisch bij Meriant of bijvoorbeeld bij de fysiotherapeut om de hoek.
Fysiotherapie.
Lente 2014 11
NL Doet 2014 was weer goed Een optreden van jeugdcircus Request, een winkelruimte omtoveren tot bibliotheek en internetcafé, pannenkoeken bakken, naar de Orchideeënhoeve, fris geschilderde muren: het zijn maar enkele van de geslaagde activiteiten tijdens NL Doet. Op 21 en 22 maart kon ook Meriant weer meegenieten van de jaarlijkse landelijke vrijwilligersactie. Cliënten gingen uit eten of een dagje uit, er is geschilderd, tapijt gelegd, nieuwe meubels op een opgeknapt balkon, een opslagplek werd activiteitenruimte, een donkere gang werd fris en licht. Vele vrijwilligers (waaronder ook medewerkers in hun vrije tijd) zetten zich in. Ook bedrijven en organisaties deden mee, zoals woningbouwvereniging Accolade (klussen), de Odd Fellows (klussen) en de Odd Swallows (muziek). Medewerkers en cliënten genieten nog na van NL Doet.
Familie ‘participeert’ bij WenWearde De familieavond over familieparticipatie was goed bezocht bij WenWearde, een locatie voor kleinschalig wonen in Jubbega. Misschien niet verrassend, want familieleden participeren volop bij WenWearde, al vindt clusterhoofd Martine van Steinvoorn familieparticipatie eigenlijk niet het juiste woord.
12 Meriander
Verschillende onderwerpen kwamen al voorbij op de jaarlijkse familieavond bij WenWearde. Dementie bijvoorbeeld of slikproblemen. Deze keer was familieparticipatie het thema. Een actueel onderwerp, waar ook de overheid steeds meer op aanstuurt. “Onze kwaliteitseisen stellen we heel hoog, maar uit de AWBZ wordt alleen de verzorging en verpleging gefinancierd, de kale zorg”, zegt clusterhoofd Martine van Steinvoorn. “Maar het [-zijn juist de dingen daarachter die het zo mooi maken. Familie heb je echt nodig om het leuk te maken en voor de huiselijke sfeer. Als familie weet je ook wat goed is voor je vader of moeder, dat kan heel betekenisvol zijn, ook voor de verzorgenden.” Tijdens de familieavond raakten bezoekers ook met elkaar in gesprek, wisselden ervaringen en ideeën uit: ‘Wat doe jij? O, dat kan ik ook wel doen’.
Familie goed bezig “Bij WenWearde gebeurt al heel veel. Familie komt op bezoek, komt koffiedrinken, de een gaat even het dorp in met vader of moeder, een ander doet de krulspelden in. En we hebben een duofiets waar ook familie gebruik van kan maken. Door de kleinschalige opzet van WenWearde kennen verzorgenden, bewoners en familie elkaar goed en is er veel betrokkenheid. We hebben hier drie eenheden met zes bewoners per huiskamer, in plaats van bijvoorbeeld twaalf. Zelfs de families kennen elkaar, er wordt bijvoorbeeld gevraagd naar elkaars kinderen of kleinkinderen. Familie is hier al zo goed bezig.” Nog meer? Toch wil Martine van Steinvoorn sterker inzetten op familieparticipatie. “We vragen niet om nog meer te doen of nog vaker te komen. Wat we wel zouden willen, is meer afspraken maken over hoe, waar en wanneer familie zich wil inzetten. Dan kunnen we het beter afstemmen.” Martine van Steinvoorn doelt op bijvoorbeeld mee-eten. Dat kan altijd en sommige familieleden doen dat ook regelmatig. Het is gezellig en wellicht kan diegene ook helpen bij de maaltijd. “Eigenlijk vind ik familieparticipatie niet de juiste term. Het gaat me om samenwerking. Om samenspel tussen familie en verzorging. Als je het samen oppakt, kun je heel mooie zorg bieden.” Lees ook het verhaal van WenWearde-bewoner mevrouw Beenen op pagina 8 en 9. Familie en in het bijzonder haar achterkleindochter is voor haar van grote waarde.
Column Mieke Mieke Draijer is directeur Medische Zaken bij Alliade, de zorggroep waar ook Meriant bij hoort.
Blue zones … In deze Meriant leest u over mantelzorg en familieparticipatie. Dit betekent dat Meriant erg ‘van nu’ is. Wie kranten leest zal weten dat de participatiemaatschappij en inzet van familie en vrienden als mantelzorgers aan de orde van de dag is. Zo ook bij Meriant. Een vaak gehoorde opmerking over de switch naar informele zorg is dat het ingezet wordt vanwege de krapte. Dat is òòk zo, maar we zijn ook te weten gekomen dat het gevoel nuttig te zijn voor je naaste of voor je omgeving, de maatschappij, veel bijdraagt aan de kwaliteit van leven en zelfs aan de duur van het leven. Verschillende wetenschappelijke studies zijn gedaan in de Blue Zones. Dit zijn vijf regio’s in de wereld waar de mensen moeiteloos honderd worden. Bij elk van deze onderzoeken was de vraag: “Wat is het geheim van een lang en gezond leven?”. De regio het meest dichtbij is de provincie Nuoro op Sardinië. Daar wonen heel veel gezonde honderdjarigen. De belangrijkste omstandigheden die volgens de onderzoekers bijdragen aan een gezond, lang en gelukkig leven zet ik hier even voor u op een rijtje. Familie komt altijd op de eerste plaats, voor alle andere belangen. Constante lichte lichamelijke inspanning. Veel groenten eten en weinig vlees. En dan laatst maar niet het minst: sociale participatie. Actieve betrokkenheid bij de sociale omgeving en daar ook een rol in vervullen. Veel honderdjarigen bleken nog een winkeltje te hebben, op de boerderij te werken of een actieve rol in de familie te hebben. Niks geraniums, gewoon nog actief en betrokken blijven! Wat kunnen we hier nu van leren? Dat we eigenlijk met onze verzorgingsstaat deels een verkeerde strategie gekozen hebben. Als je de bevolking gezond, lang en gelukkig wilt laten leven zul je ze moeten stimuleren actief te blijven waar het nog kan. En dat is echt heel iets anders dan: “U gaat met pensioen, vanaf nu gaan wij voor u zorgen”. Rust roest en dat mag best heel letterlijk genomen worden. Een betekenisvol leven hebben waarin je waarde kunt toevoegen aan anderen is van groot belang voor de kwaliteit van het leven. Dat zouden we mensen niet moeten ontnemen. Laten we op zoek gaan naar ieders mogelijkheden om waarde te kunnen toevoegen aan anderen. En dan bedoel ik niet alleen familie, kennissen, buren, maar vooral ook cliënten zelf. De vraag: “Wat kunt u doen voor ons?” zou wat mij betreft best aan het opnamegesprek mogen worden toegevoegd. Waarde toevoegen aan je omgeving, ook als je zelf belangrijke beperkingen kent, ik geloof echt dat dit cliënten heel gelukkig zou kunnen maken. Lente 2014 13
Meriant in beeld
Lekker eten...
...De Brummel
Kinderen van de kinderopvang kwamen pannenkoeken eten op de Brummel, tijdens de Nationale Pannenkoekendag. Ze kwamen zelf de pannenkoeken brengen en het toetje was een lekker ijsje.
...CoornhertState
Nationale Pannenkoekendag 28 maart bij Coornhertstate: kinderen van basisschool de Roerganger kwamen voor de bewoners pannenkoeken bakken.
...Eten bij Pieter Poot
NL Doet voor cliënten van de Brummel, de Striepe en de Stoeke (allen afdelingen van LindeStede): samen hebben ze gegeten bij restaurant Pieter Poot.
...Koken bij MarijkeHiem
Stagiair Selle Zoetemeijer: “Op de groepsverzorging van MarijkeHiem koken wij elke week een component van het middageten zelf: soep, groente, aardappelen, vlees of het toetje. We halen ook zelf de boodschappen. Het is erg leuk om de bewoners op deze manier bij het eten en het koken te betrekken, ook omdat het lekker gaat ruiken in de huiskamer.”
...Marijkehiem
Lekker eten in het vernieuwde restaurant van MarijkeHiem.
...Ontbijtgroepje Blommefjild
Ontbijten bij afdeling Blommefjild, Anna Schotanus.
...LindeStede
Bewoners van de Striepe eten patat in het restaurant van LindeStede, samen met vrijwilligers/medewerkers van de communicatieafdeling van Zorggroep Alliade. Het was de afsluiting van een geslaagd bezoek aan de Orchideeënhoeve tijdens NL Doet op 21 maart.
14 Meriander
...NL Doet bij BerkenStede Leden van jeugdcircus Request uit De Blesse zouden later een voorstelling geven, maar brachten bij BerkenStede eerst pannenkoeken rond, gebakken door nog meer vrijwilligers. Er werden 160 pannenkoeken gebakken en allemaal opgegeten.
Lente 2014 15
Tips! voor familie
Meriant biedt de benodigde zorg; familie kan de ‘extra’s’ bieden die ook zeker nodig zijn. Familie en vrienden hebben ook veel invloed op de gezondheid en het welbevinden. Probeer de dingen te blijven doen die u voorheen ook samen deed. Bijvoorbeeld het journaal kijken, een zondagse wandeling, naar voetbal of theater. Een wandeling, uitstapje of samen ergens op bezoek gaan is fijn. Gewoon op bezoek komen is ook zeer waardevol. Mee-eten kan altijd. In de huiskamer, op de eigen kamer of in het restaurant. Samen buiten de deur eten kan natuurlijk ook.
Uw familielid meenemen op een (aangepaste) vakantie of een dag mee naar huis kan ook. Eventueel kunnen Meriant-medewerkers u leren hoe en wanneer medicijnen gegeven moeten worden. Een keer geen tijd om langs te komen? Gebruik ook andere vormen van contact, bijvoorbeeld beeldbellen via mobiele telefoon, computer of tablet (zoals Facetime en Skype). Of een brief of kaart. Verdeel de zorg en aandacht over verschillende personen. Misschien vindt ook een nicht, kleinkind, achterneef of buurvrouw het leuk om op bezoek te gaan of iets te ondernemen. Op sommige locaties is een logeerkamer of logeerbed.
Familie is belangrijk en blijft belangrijk. Ook als iemand in een zorg- of verpleegcentrum verblijft.
Biedt gerust spontaan hulp, bijvoorbeeld koffie of thee schenken. Kunt u vaker ergens bij helpen? Of doet u een deel van de zorg liever zelf? Laat het weten aan de medewerkers. Bijvoorbeeld krulspelden inzetten, scheren, wassen en aankleden, koken of de was doen. Bewoners en familie hebben inspraak. Ga het gesprek aan met een medewerker of neem contact op met een cliëntenraad van Meriant. U kunt ook zitting nemen in een cliëntenraad. Vertel wat u weet over uw familielid. Bijvoorbeeld wat iemand wel en niet lust, slaapgewoonten of wat iemand leuk vindt om te doen of juist niet. Zo bieden we samen goede zorg: Meriant én familie.
