M De Neuropsychiatrische Vragenlijst-Questionnaire (NPI-Q) D. Kaufer, MD and J.L. Cummings, MD Nederlandse vertaling J.F.M. de Jonghe, M.G. Kat en C.J. Kalisvaart Achtergrond en Afname De Neuropsychiatrische Vragenlijst-Questionnaire is ontwikkeld om in het alledaags klinische werk neuropsychiatrische symptomen beknopt in kaart te brengen. De NPI-Q is een bewerking van de NPI (Cummings et al, Neurology 1994; 44:2308-2314) en is ten opzicht van deze lijst gevalideerd (Kaufer et al, J Neuropsychiatry Clin Neurosci 2000, 12:233-239). De reguliere NPI is een gevalideerd interview met een familielid van de patiënt, gericht op het inventariseren van neuropsychiatrische symptomen die zich in de afgelopen maand hebben voorgedaan. De NPI omvatte aanvankelijk tien neuropsychiatrische domeinen; twee andere, Nachtelijke onrust/slaapstoornissen en veranderingen in Eetlust/eetgedrag, zijn nadien toegevoegd. Een andere recente wijziging van de NPI betreft de toevoeging van een schaal voor de Emotionele belasting voor de verzorger, waarmee wordt nagegaan in welke mate de aanwezige symptomen het psychisch functioneren van de verzorger beinvloeden (Kaufer et al, JAGS, 1998; 46:210-215). De NPI-Q bevat beide aanvullingen. Een naast familielid, of een ander die voor de patiënt zorgt, vult zelf de NPI-Q in. Elk van de 12 NPIQ domeinen bevat een onderzoeksvraag die de belangrijkste symptomen op dat gebied weergeeft. Voor elk domein wordt eerst geantwoord met “Ja” (is aanwezig) of met “Nee” (is afwezig). Als het antwoord “Nee” is dan gaat de informant verder naar de volgende vraag. Als het antwoord “Ja” is dan beoordeelt hij of zij zowel de ernst van de symptomen die zich voordeden in de afgelopen maand (drie-puntschaal), als de psychische belasting die het voor hem of haar betekende (6puntschaal). De NPI-Q levert voor elk gerapporteerd symptoom een bepaling van de ernst op en een beoordeling van de emotionele belasting, alsmede gesommeerde totaalscores voor Ernst en Emotionele belasting. De meeste mensen zijn in staat de NPI-Q in ongeveer vijf minuten in te vullen. Het verdient aanbeveling dat de clinicus bij iedere afname controleert of de lijst volledig is ingevuld, of dat onduidelijkheden verheldering behoeven. Wanneer iemand voor het eerst de lijst invult kan het nuttig zijn de instructies mondeling door te nemen. In sommige gevallen is het nodig de NPI-Q gedeeltelijk of in het geheel als interview af te nemen. Copyright op de NPI en NPI-Q berust bij Jeffrey L. Cummings, MD. De NPI-Q werd met toestemming ontwikkeld door Daniel Kaufer, MD en vertaald in het Nederlands door J.F.M. de Jonghe, M.G. Kat en C.J. Kalisvaart (Jonghe JF de et al, TGG 2003, 34:74-77).. Het is verboden om zonder schriftelijke toestemming de NPI of NPI-Q te gebruiken in onderzoek dat gedeeltelijk of geheel gesponsord wordt door bedrijven met winstoogmerk.
Voor nadere informatie omtrent de NPI-Q kunt u contact opnemen met: Daniel Kaufer, MD 4W UPMC Montefiore 200 Lothrop Street Pittsburgh, PA 15213 Ph: 412.692.2709 Fax: 412.692.2710 E-m:
[email protected]
Jeffrey L. Cummings, MD Reed Neurological Research Center 710 Westwood Plaza Los Angeles, CA 90095-1769 Ph: 310.206.5238 Fax: 310.206.5287 E-m:
[email protected]
J.F.M. de Jonghe Medisch Centrum Alkmaar Afd. Klinisch Psychologie/Geriatrie Postbus 501, 1800 AM Alkmaar Developed by Daniel Kaufer, MD. All rights reserved, Jeffrey L. Cummings, MD. Vertaling versie 11/2000 J.F.M. de Jonghe et al. Pag. 1
Onderzoeker
Subject ______________________ (M)
Informant: echtgeno(o)t(e)/kind/anderszins
Datum _______________
E-m:
[email protected]
Developed by Daniel Kaufer, MD. All rights reserved, Jeffrey L. Cummings, MD. Vertaling versie 11/2000 J.F.M. de Jonghe et al. Pag. 2
Onderzoeker
Subject ______________________ (M)
Informant: echtgeno(o)t(e)/kind/anderszins
Datum _______________
Wilt u bij het beantwoorden van deze vragen steeds uitgaan van veranderingen die zich hebben voorgedaan vanaf het moment dat hij geheugenproblemen kreeg. Omcirkel alleen “Ja” indien het symptoom in de afgelopen maand aanwezig was. In andere gevallen omcirkelt u “Nee”. Voor elke vraag die u met “Ja” beantwoordt: a) Beoordeel de ERNST van het symptoom (hoe beïnvloedt het hem): 1 = Licht (merkbaar, maar geen belangrijke verandering) 2 = Matig (belangrijk, maar geen ingrijpende verandering) 3 = Ernstig (erg duidelijk of opvallend, een ingrijpende verandering) b) Beoordeel de mate waarin het symptoom voor u EMOTIONEEL BELASTEND is (hoe het u beïnvloedt): 0 = In het geheel niet belastend 1 = Minimaal (enigszins belastend, geen probleem om mee om te gaan) 2 = Licht (niet erg belastend, meestal makkelijk om mee om te gaan) 3 = Matig (nogal belastend, niet altijd makkelijk om mee om te gaan) 4 = Ernstig (erg belastend, moeilijk om mee om te gaan) 5 = Zeer ernstig/extreem (uiterst belastend, niet in staat er mee om te gaan) Beantwoordt de vragen zorgvuldig. Vraag gerust om uitleg indien nodig. Is hij overtuigd van bepaalde gedachten, waarvan u weet dat ze niet waar zijn; denkt hij bijvoorbeeld dat andere mensen hem kwaad willen doen of van hem stelen?
Wanen
Ja
Nee
ERNST:
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
Hallucinaties
Hallucineert hij; ziet hij iets dat er niet is of hoort hij geluiden of stemmen die een ander niet kan horen?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
5
5
Agitatie/Agressie
Komt het voor dat hij weigert mee te werken, of zich niet laat helpen door een ander? Is hij lastig om mee om te gaan?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
Depressie/Dysforie
Lijkt het alsof hij verdrietig of depressief is, of zegt hij dat hij zich somber voelt?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
Developed by Daniel Kaufer, MD. All rights reserved, Jeffrey L. Cummings, MD. Vertaling versie 11/2000 J.F.M. de Jonghe et al. Pag. 3
5
5
Onderzoeker
Subject ______________________ (M)
Informant: echtgeno(o)t(e)/kind/anderszins
Datum _______________
ERNST 1 = Licht (merkbaar, maar geen belangrijke verandering) 2 = Matig (belangrijk, maar geen ingrijpende verandering) 3 = Ernstig (erg duidelijk of opvallend, een ingrijpende verandering)
0 1 2 3 4 5
EMOTIONELE BELASTING = In het geheel niet belastend = Minimaal (enigszins belastend, geen probleem om mee om te gaan) = Licht (niet erg belastend, meestal makkelijk om mee om te gaan) = Matig (nogal belastend, niet altijd makkelijk om mee om te gaan) = Ernstig (erg belastend, moeilijk om mee om te gaan) = Zeer ernstig/extreem (uiterst belastend, niet in staat er mee om te gaan)
Raakt hij overstuur of wordt hij zenuwachtig wanneer u (of verzorgende) weggaat? Is er nog iets anders dat erop wijst dat hij angstig is; zoals naar adem happen, zuchten, zich niet kunnen ontspannen of erg gespannen voelen?
Angst
Ja
Nee
ERNST:
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
5
0
1
2
3
4
5
Euforie/opgetogenheid Lijkt hij zich te goed of te opgewekt te voelen? Ja
Nee
ERNST:
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
Apathie/onverschillig
Lijkt hij minder geïnteresseerd te zijn in z’n gewone activiteiten of in de activiteiten en plannen van een ander?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
5
Ontremd gedrag
Handelt hij impulsief zonder over de gevolgen na te denken? Praat hij bijvoorbeeld tegen onbekenden alsof hij ze goed kent, of maakt hij kwetsende of tactloze opmerkingen tegen anderen?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
5
Prikkelbaarheid/Labiliteit
Is hij ongeduldig of snel geïrriteerd? Kan hij er niet goed tegen als iets vertraagd is of als hij moet wachten op een geplande activiteit?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
Developed by Daniel Kaufer, MD. All rights reserved, Jeffrey L. Cummings, MD. Vertaling versie 11/2000 J.F.M. de Jonghe et al. Pag. 4
5
Onderzoeker
Subject ______________________ (M)
Informant: echtgeno(o)t(e)/kind/anderszins
Datum _______________
ERNST 1 = Licht (merkbaar, maar geen belangrijke verandering) 2 = Matig (belangrijk, maar geen ingrijpende verandering) 3 = Ernstig (erg duidelijk of opvallend, een ingrijpende verandering)
0 1 2 3 4 5
EMOTIONELE BELASTING = In het geheel niet belastend = Minimaal (enigszins belastend, geen probleem om mee om te gaan) = Licht (niet erg belastend, meestal makkelijk om mee om te gaan) = Matig (nogal belastend, niet altijd makkelijk om mee om te gaan) = Ernstig (erg belastend, moeilijk om mee om te gaan) = Zeer ernstig/extreem (uiterst belastend, niet in staat er mee om te gaan)
Doelloos repetitief gedrag
Doet hij telkens dezelfde handelingen, zoals doelloos rondlopen in huis, peuteren aan knopen, ergens aan plukken, draadjes opwinden, en dergelijke?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
5
Gedrag ‘s nachts
Maakt hij u ‘s nachts wakker, staat hij te vroeg op of doet hij te vaak een dutje overdag?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
5
Eetlust/eetgedrag
Is hij afgevallen of in gewicht aangekomen, of is zijn voorkeur voor bepaald eten veranderd?
Ja
ERNST:
Nee
1
2
3
EMOTIONELE BELASTING:
0
1
2
3
4
Developed by Daniel Kaufer, MD. All rights reserved, Jeffrey L. Cummings, MD. Vertaling versie 11/2000 J.F.M. de Jonghe et al. Pag. 5
5
Onderzoeker
Subject ______________________ (M)
Informant: echtgeno(o)t(e)/kind/anderszins
Datum _______________
NPI-Q Samenvatting Nee
Wanen
0
Hallucinaties
0
Agitatie/Agressie
Totaal (Ernst)
Emotionele Belasting
01
1
2
3 0
0
1
2
3
4
5
0
1
2
30
0
1
2
3
4
5
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Depressie/Dysforie
0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Angst
0
10
1
2
3
0
1
2
3
4
5
Euforie/Opgetogenheid
0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Apathie/Onverschilligheid
0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Ontremd gedrag
0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Prikkelbaarheid/Labiliteit
0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Doelloos repetitief gedrag
0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Nachtelijke
0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
Eetlust/Eetgedrag verandering 0
10
1
2
30
0
1
2
3
4
5
onrust/Slaapstoornis
TOTAAL
Developed by Daniel Kaufer, MD. All rights reserved, Jeffrey L. Cummings, MD. Vertaling versie 11/2000 J.F.M. de Jonghe et al. Pag. 6
