Aansprakelijkheid van veilingsites Debat AIPPI Symposium Zeist, 14 maart 2012 Remy Chavannes
De (onjuiste) stelling “Veilingsites moeten, wanneer zij op een inbreukmakende advertentie worden gewezen, ervoor zorgen dat de inbreuk wordt gestaakt en dat toekomstige, soortgelijke inbreuken – ook van andere aanbieders – worden voorkomen.”
Pijnpunten “Veilingsites moeten, wanneer zij op een inbreukmakende advertentie worden gewezen, ervoor zorgen dat de inbreuk wordt gestaakt en dat toekomstige, soortgelijke inbreuken – ook van andere aanbieders – worden voorkomen.”
Basale pijnpunten — Op welke wettelijke grondslag zou de aanbieder van een veilingsite überhaupt moeten meewerken? — Voldoet die bepaling aan nationale en Europese rechtsstaatnormen? — Welke beperkingen stellen deze normen aan de modaliteiten van een eventuele medewerkingsverplichting?
Achtergrond
Vraagstukken — Eigen inbreuk door veilingsite – Verbod – Schadevergoeding – Volledige proceskostenveroordeling — Behulpzaamheidsverplichtingen ter beëindiging of voorkoming van inbreuk – Verwijderen / ontoegankelijk maken – NAW-gegevens verstrekken – Filteren – ?
Wetgeving — — — — —
Artt. 14 en 15 E-commerce richtlijn Artt. 3 en 11 IE-Handhavingsrichtlijn Artikel 6:196c BW Artikel 26d Auteurswet Artikel 6:162 BW
Rechtspraak — Rb. Zwolle 14 maart 2007, LJN BA4950 (Stokke/Marktplaats) — HvJ 12 juli 2011, zaak C-324/09 (L’Oréal/eBay) — HvJ 16 februari 2012, zaak C-360/10 (Netlog/SABAM)
Materiële faciliteiten Gemeenschappelijke verklaring bij artikel 8 WIPO Auteursrechtverdrag / overweging 27 Auteursrechtrichtlijn: De beschikbaarstelling van fysieke faciliteiten om een mededeling mogelijk te maken of te verrichten is op zichzelf geen mededeling [aan het publiek]
Richtlijn Elektronische handel — Artikel 14: Geen aansprakelijkheid voor opgeslagen inbreukmakend materiaal van klant, mits geen kennis illegaliteit en verwijdering na redelijke kennisgeving — Andere voorwaarden voor uitsluiting van aansprakelijkheid zijn niet toegestaan — Wel mogelijkheid maatregelen om inbreuk te voorkomen of beëindigen
Richtlijn Elektronische handel — Artikel 15: Geen algemene toezichtverplichting — Wel verstrekking informatie aan bevoegde autoriteiten — Geen regels over hyperlinks en zoekmachines
Groei medewerkingsplichten — Kennelijk onrechtmatige website afsluiten en klantgegevens verstrekken (Scientology/XS4ALL) — Links naar kopieën van verboden informatie verwijderen uit forum (DB/Indymedia) — NAW-gegevens verstrekken als onrechtmatigheid niet vast staat (Lycos/Pessers)
Groei medewerkingsplichten (2) — Internetverbinding van inbreuk plegende klant afsluiten (Brein/KPN) — Verkeersgegevens klant verstrekken (Iceshop/Google) — EU-recht laat verplichte verstrekking van NAW-gegevens onder bepaalde omstandigheden toe, maar verplicht er niet toe (HvJ Promusicae) — Verkeersgegevens klant bewaren t.b.v. latere verstrekking aan werkgever? (X/Y, LJN BO2916)
Kwalificatie als hostingdienst
L’Oréal/eBay — Elektronische marktplaats kan onder begrip hostingdienst vallen — Geen beroep op hostingexceptie bij actieve rol tussenpersoon, waardoor deze kennis van of controle heeft over opgeslagen gegevens (HvJ Google) — Hulp aan klanten bij optimaliseren van advertentie of verkooppromotie = actieve rol
Beperking hosting-exceptie? — Hof baseert “louter technisch, automatisch en passief” vereiste op overweging 42 bij E-commerce rl. — Deze overweging gaat echter alleen over mere conduit en caching, bij hosting alleen vereist dat aanbieder ingrijpt na kennis van illegaliteit — Uitbreiding naar hosting providers = beperking hostingexceptie?
Kim Holland / 123Video — 123video.nl is een video-uploadsite — Gebruiksvoorwaarden verbieden commerciële video’s of video’s waarop gebruiker niet zelf de rechten heeft — Gebruiker uploadt toch een aantal fragmenten van Kim Holland films — Kim Holland vordert schadevergoeding op basis van €0,80 per minuut
Kim Holland / 123video (2) Rb. Amsterdam 24-11-10 (LJN BP6880): — 123video levert meer dan technisch hulpmiddel maar komt met volledige kennis van gevolgen van haar handelen tussen om bezoekers toegang tot werken te bieden (HvJ Rafael Hoteles) -> 123video maakt inbreuk
Kim Holland / 123video (3) Rechtbank benadrukt extra dienstverrichtingen door 123video: — Conversie van video’s naar Flash — Opsplitsing site categorieën, inclusief verplaatsing bij verkeerd uploaden — Aparte rubriek meest bekeken video’s — Mogelijkheid commentaar te geven — Video’s worden getoond binnen door 123video vormgegeven raamwerk
Tussenconclusie — Veilingsites moeten oppassen dat zij geen inhoudelijke bemoeienis hebben met de advertenties van hun klanten — Veilingsite die geen beroep kan doen op hostingexceptie is niet automatisch aansprakelijk voor IE-inbreuk, dat moet apart woden beoordeeld
Kennis van inbreuk
Kennis waarvan? — HvJ in L’Oréal/eBay: Kennis van onwettige karakter informatie is aanwezig als aanbieder, gelet op inlichtingen die hij heeft ontvangen, volgens nationale rechter kennis had van feiten of omstandigheden op grond waarvan behoedzame marktdeelnemer onwettigheid had moeten vaststellen
Kennisdrempel — MvT bij 6:196c BW: dienstverlener heeft kennis van inbreuk “indien hij daarop is geattendeerd, en aan de juistheid van de kennisgeving in redelijkheid niet kan worden getwijfeld” — HvJ in L’Oréal/eBay: enkele kennisgeving “uiteraard” onvoldoende, aangezien die onvoldoende nauwkeurig en onderbouwd kan blijken te zijn
Tussenconclusie — “Gewezen worden op inbreuk” is niet voldoende voor dienstaanbieder om tot handelen verplicht te zijn: kennisgeving moet redelijkerwijs onbetwijfelbaar c.q. nauwkeurig en onderbouwd zijn en zien op feiten of omstandigheden op grond waarvan behoedzame dienstaanbieder onwettigheid moet vaststellen
Omvang verbod of bevel
Omvang verbod of bevel — Dictum L’Oréal/eBay: verbod of bevel aan dienstverlener niet alleen gericht op het eindigen van door gebruiker gepleegde inbreuk, maar ook tot het voorkomen van nieuwe inbreuken van die aard — Overweging 141, onder instemmende verwijzing naar conclusie A-G : door diezelfde handelaar op diezelfde rechten
Omvang verbod of bevel (2) — Artikel 11 IE-Handhavingsrichtlijn: “inbreuk door derden op een intellectueel eigendomsreht” — Bevel aan tussenpersoon ligt in verlengde van (concrete) inbreuk door (specifieke) klant — A-G: ook voorkomen toekomstige inbreuken denkbaar, mits evenredig -> dubbel identiteitsvereiste: dezelfde inbreukmakende derde, hetzelfde merk waarop inbreuk werd gemaakt
Tussenconclusie — Gebod mag zien op het voorkomen van “soortgelijke inbreuken”, maar dat ziet alleen op inbreuken door dezelfde klant op dezelfde rechten
Waarborgen en belangen
L’Oréal / eBay — Inrichting maatregelen is aan lidstaten, mits effectief, afschrikkend, billijk, evenredig en niet overdreven kostbaar — Geen algemene monitorverplichting d.w.z. actief surveilleren van alle gegevens van alle klanten om elke toekomstige inbreuk te voorkomen — Geen belemmering van legitiem handelsverkeer — Passend evenwicht tussen rechten en belangen alle betrokkenen
Netlog/Sabam — Algemeen, preventief, niet in de tijd beperkt filterbevel is in strijd met artikel 15 E-commerce richtlijn (verbod op algemene toezichtverplichting) — Uitoefening auteursrecht afwegen tegen andere betrokken grondrechten
Betrokken rechten en belangen — Rechthebbende: IE-recht — Tussenpersoon: vrijheid van ondernemerschap (artikel 16 EU Handvest) — Klant: vrijheid van meningsuiting, privacy, vrijheid van ondernemerschap, netneutraliteit — Algemeen: onbelemmerd handelsverkeer, vrije handel in legale producten, beschikbaarheid goed(kop)e handelsplatforms
Eisen aan beperking rechten Filter is tenminste een beperking van (grond)rechten tussenpersoon en klant, die getoetst moet worden aan artikel 8 lid 2 / 10 lid 2 EVRM: — Voorzien bij wet (toegankelijk, voorzienbaar, waarborgen tegen misbruik en willekeur) — Legitiem doel — Noodzakelijk (proportionaliteit, evenredigheid)
Voorzien bij wet Conclusie AG in Scarlet/Sabam: — Belgische versie van 26d Aw voldoet niet aan ‘prescribed by law’ vereiste van 10 lid 2 EVRM (52 Hv): onvoldoende duidelijk, specifiek en voorspelbaar in zijn toepassing — Zie bijv. EHRM RTBF/België 29-3-11 over preventief publicatieverbod — Rechtspraak over 6:162 BW voldoet evenmin aan deze eisen
Vrijheid van ondernemerschap — Netlog/Sabam: algemeen, preventief filtersysteem op kosten van de aanbieder, voor altijd en voor alle klanten, is een te vergaande inbreuk op de vrijheid van ondernemerschap — Inkomsten uit individuele verkoopadvertentie (vrijwel) nihil — Rekening houden met gevolgen evt. maatregel voor aantrekkelijkheid dienst (Stokke/Marktplaats)
Informatievrijheid en privacy — Netlog/Sabam: preventief filter veronderstelt systematische kennisneming inhoud communicatie (beperking privacy) en maakt onvoldoende onderscheid tussen legale en illegale informatie (beperking vrijheid van meningsuiting) — Onvoldoende evenwicht tussen uitoefening IE-recht en rechten van aanbieder en klanten
Intellectueel eigendomsrecht — Aard en omvang schade (meestal geen omzetderving) — Mogelijkheid schade elders te verhalen (e.g. producent of importeur van inbreukmakend product) — Mogelijkheid secundaire inbreuk op andere manier te bestrijden (e.g. verkoper rechtstreeks aanspreken of laten afsluiten) — Inbreukbestrijdingskosten liggen in risicosfeer rechthebbende
Tussenconclusie — Geen filterverplichting zo lang er geen duidelijke, specifieke wettelijke grondslag bestaat — Bestaan, aard en omvang van verplichting om inbreuk te voorkomen is afhankelijk van afweging van alle in concreto betrokken belangen — In die afweging concurreert het IErecht op gelijk niveau met andere fundamentele rechten
Tussenconclusie (2) — “Ervoor zorgen” in stelling duidt op resultaatsverplichting die er in zijn algemeenheid niet is: evenredigheid — Welke maatregelen verlangd kunnen worden hangt af van gedetailleerde analyse van technische (on)mogelijkheden, gevolgen voor dienstverlening en klanten, alternatieven — Algemene filterverplichting kan niet — Evenredige kostenverdeling
Slotconclusie De stelling zoals geformuleerd kan alleen worden verworpen.
