Aanpak uitheemse probleemplanten

Aanpak uitheemse probleemplanten

Johan van Valkenburg

Symposium Ecologie en de praktijk 13-03-2014

Aanpak uitheemse probleemplanten 13-03-2014

Inhoud van de presentatie • Wat zijn (invasieve) exoten?

• Hoe komen ze in Nederland • Beschikbare beleidsinstrumenten • Belang van identificatie •Voorbeelden aanpak van soorten

2


Uitheemse plant? Invasieve plant? Uitheemse plant: Van oorsprong niet in Nederland voorkomend. •

De meeste van deze planten komen niet verder dan het tuinhek. • Sommige soorten lopen wel de tuin uit en handhaven zich in de “groene ruimte”. • Een fractie van deze soorten zorgt voor overlast en wordt aangeduid als “invasief”.

3


Hoe bereikt de plant Nederland? Op eigen kracht • Klimaatsopwarming, natuurlijke opmars uit het zuiden van Europese soorten (per definitie GEEN EXOOT) • Opmars vanuit het zuiden van niet-Europese soorten (WEL EXOOT) Via de mens • Overslaggoederen (minder dan voorheen) • Verontreiniging in “vogelvoer” • Verontreiniging in “Bonsai” • Gewoon als product 4


Besmetting in vogelvoer •

25 inheemse soorten

•

17 ingeburgerde soorten

•

43 uitheems (28 gewas)

5


Besmetting in Bonsai

6


Gewoon als product

7


Is er regelgeving? •

Op EU niveau alleen Arceuthobium gereguleerd

•

In Flora- en Faunawet alleen Grote waternavel gereguleerd

•

Productschappen zien toe op Knolcyperus in voortkwekingsmateriaal en teelten

•

Wel regelgeving in zogeheten”derde landen” (bijvoorbeeld Russische Federatie)

8


Gaat er iets gebeuren ? •

Convenant waterplanten (effectief 1 januari 2011)

•

Ambrosia “EU animal feed guideline” (effectief 1 januari 2012)

•

Op EU niveau aandacht voor invasieve exoten in brede zin en regelgeving aanstaande

9


Convenant Waterplanten Bijlage 1

Bijlage 2

• • • • • • •

• • • • • • •

10

Crassula helmsii Hydrilla verticillata Hydrocotyle ranunculoides Ludwigia grandiflora Ludwigia peploides Myriophyllum aquaticum Myriophyllum heterophyllum

Azolla spp. Cabomba caroliniana Egeria densa Eichhornia crassipes Lagarosiphon major Pistia stratiotes Salvinia molesta


Communicatie Waterplanten • •

11

Algemeen publiek Training herkenning


Communicatie Waterplanten • •

12

Beheerders veldgids Infosheets


Informatie Q-bank factsheets Herkenning / verwarring met andere soorten : Kleine waterteunisbloem heeft steunbladen die rond tot ovaal en opgezwollen zijn, terwijl die van Waterteunisbloem (L. grandiflora) driehoekig, dun en plat zijn. Bovendien heeft Kleine waterteunisbloem helmknoppen die 1—1.8 mm lang zijn, dat is voor Waterteunisbloem 2—3 mm.

Herkenning / verwarring met andere soorten : Watercrassula kan worden verward met vetmuur (Sagina spp.) en sterrenkroos (Callitriche spp.). De stengel van watercrassula is meestal wit tot rood gekleurd en de bloem heeft 4 kroonbladen (vetmuur 5, soms 4; sterrenkroos met zeer kleine bloemen zonder kroonbladen).

13


Onderkenning van het probleem:

Waterteunisbloem

• Taxonomische verwarring • Vrij in de handel (populair: mooie bloemen) tot 2011 • 2 soorten rukken op uit het zuiden (L. peploides & L. grandiflora) • Ecologische schade (verdringing & licht) • Economische schade (reiniging watergangen) • Mogelijk nog beheersbaar • Opruimactie Biesbosch 2007

14


Bevestiging november 2007

15



16



17


Uitroeiing november 2007

18


Management advies in overleg met SBB • Afgraven tot een diepte van 10 – 30 cm en afgegraven grond in depot • Ludwigia op het land markeren en bodem afgegraven tot een diepte van 30 cm • Drainage van sloten voorafgaand aan afgraven • Ter plaatse graven van depot op niet besmette grond. Besmette grond met fragmenten en planten begraven en afdekken met minimaal 1 meter grond • Herprofilering van sloten en oever na afgraven

19



20



21



22



23



24


Controle na opruimactie Biesbosch 2008-2009

25


26


Verspreiding 2012

27


Tiengemeten 2012 natuurontwikkeling

28


December 2012 survey

29


Mechanische en handmatige aanpak 2013

30



31



32


“helpende handjes”

33


Resultaten 2013 survey Hergroei en nieuwe vestigingen

34


December 2012 survey

35


Kostenplaatje

Excavator Amphibic excavator

2012

2013

€ 3.400

€ 1.700 € 9.400 € 300

Materials Employees Volunteers

36

160 hours 60 hours


252 hours 414 hours

Onderkenning van het probleem:

Watercrassula

• •

•

•

37

Eerste vondst 1995 Geen effect op waterhuishouding Groeiend probleem bij natuurontwikkeling en duinvalleien Meldingen in amfibieën poelen


Noordenveld natuurontwikkeling SBB

38


39


Crassula helmsii Huis ter Heide •

40

Juni 2012 verzoek management advies van Erwin de Hoop


Juni 2012

41


Juni 2012

42


Observaties juni 2012 • • • • •

43

Verspreide planten op “droge grond” Wisselende dichtheden in droogvallende poelen Zware besmetting op de oever van het grote ven Waarschijnlijk aanwezig op grotere diepte Alle besmettingen zijn op enig moment van het jaar in contact met het water van het grote ven


Advies op basis bezoek juni 2012 • • • • •

44

Besmetting isoleren Grote grazers uitrasteren Grote ven droogpompen Verwijderen bovenste grondlaag 20 cm Besmette grond ter plaatse in depot begraven


Juli 2012 pomp operationeel

45


Juli 2012 effect drainage

46


Status activiteiten eind juli 2012 • • •

47

Na weken van pompen is het minimale niveau bereikt ten gevolge van druk grondwater Centrale deel van het ven nog steeds 50 cm water Aanvang afgraven 20 cm op droge delen en drooggevallen bodem ven


Bezoek augustus 2012 • • • •

48

Bodem drooggevallen deel ven afgegraven Waterpeil stijgt Bodem van alle besmette plekken afgegraven Nieuwe surveys opgestart


Bezoek augustus 2012

49


Status van het project augustus 2012 • • • •

50

3400 kubieke meter grond afgegraven Nog 1200 kubieke meters te gaan Resterende planten op de bodem van het ven vormen een permanente bron van besmetting Optie om kleurstof toe te passen


Oktober 2012 • • • •

51

Vrijwilligers survey van alle nieuwe vennen Administratief traject voor vergunning toepassing kleurstof opgestart Nieuwe vondsten bij 2 vennen INBO aan boord voor monitoring vegetatie ontwikkeling


Bezoek oktober 2012

52


Bezoek oktober 2012

53


Advies & vervolg acties • • • •

54

Kale oevers van het ven bedekken met ‘plastic’ Monitoring plots aanleggen Nieuwe besmettingen melden en verwijderen/isoleren Nalopen aanspoelsel watercrassula


Oktober - November 2012

55


Kostenplaatje Tussenstand (December 2012) • Drainage, afgraven, begraven • 1500 m plastic (4 m breed) • 750 m afzetting • Staf tijd Natuurmonumenten & vrijwilligers (877 uur) • Kleurstof (30 kg) • Staf tijd INBO • Staf tijd NVWA

56

€ 55.000 € 5.500 € 1.500 € 21.000 € 600 p.m. p.m.


Januari 2013 • • •

57

Waterpeil stijgt boven niveau afgedekte oever Fragmenten spoelen aan Vrijwilligers schonen wekelijks de oevers


Toepassing kleurstof 2013 • • •

58

1e dosis Januari 16 kg Ven c. 120 m doorsnee Centrale deel 150 cm diep


Toepassing kleurstof 2013 • •

59

onderhoudsdosis Maart 14 kg 2e dosis 30 kg Augustus


State-of-the-art najaar 2013 Huis ter Heide: light availability 2013 August (2nd addition) Octobe

50

March (1st addition)July

DEPTH (cm)

70

90

110

130

effective shading?

150

170 0

60

PAR (% incident)

10


Vrijwilligerswerk 2e & 3e ven

61


Oktober verrassingen

62


Kostenplaatje 2013 • • • • •

Kleurstof € 1200 Vrijwilligers 482 dagen Staf tijd Natuurmonumenten 95 dagen Staf NVWA p.m. Staf INBO p.m.

•

Natuurmonumenten >4600 uur

63


Alle methodes geprobeerd

64


Is mechanische controle mogelijk? Ludwigia peploides: • Ja met vastberadenheid en bij voorkeur in een vroeg stadium van besmetting (2e jaar) Crassula helmsii: • Alleen op droge grond met zeer zorgvuldig werken • Schaal afhankelijk • In dras situaties hoogst problematisch • Bereid je voor op het ergste (ook als je weinig ziet is er nog veel meer!!) • Management handleiding “bosschap”: http://www.bosschap.nl/cmsAdmin/uploads/praktijkadvieswatercrassula_25-11-2013_002.pdf

65


Ambrosia artemisiifolia • Probleem in Centraal Europa • Export probleem naar Russische Federatie • Continue aanvoer via vogelvoer • Verlenging hooikoorts seizoen

66


Is de dreiging echt groot ? Ambrosia in Frankrijk

67


Fauna strook september 2010 Nederland

68


69


Communicatie Ambrosia

70


Meerjarige mediacampagne (free publicity): “Voorkom hooikoorts jaarrond,

trek Ambrosia uit de grond”

Creëren bewustwording Interviews met: Q-music, RTL4, NOS journaal, RTL-Z, radio 1, regionale zenders, dagbladen, etc. 71

bij particulieren, gemeenten, terreinbeheerders en

akkerbouwers www.ambrosiavrij.nu Aanpak uitheemse probleemplanten 13-03-2014

Voorlichting Website Ambrosia

72


Website Ambrosia Waarnemingen info: *iPhone app (Ambrosia melder) *Android app (Ambrosia alert) *De Natuurkalender *Waarneming.nl

Partners in communicatie: NVWA FLORON Natuurkalender Pollennieuws

Bestrijding info: *Tuineigenaren *Gemeenten& terreinbeheerders *Akkerbouwers Links naar alle partners & producten 73


Controle Ambrosia •

• •

74

Notificaties derde landen (probleem Russische Federatie) Pogingen voor Convenant Sinds 2012 EU diervoeder richtlijn gerichte inspecties NVWA


Onderzoek ter ondersteuning controle In samenwerking met Naturalis & Hortus Botanicus Leiden *Besmetting vogelvoer 2007-2008 *Digitale sleutel herkenning zaden

75


Datasheet besmettingen vogelvoer

76


Digitale sleutel zaden

77


Fauna strook september 2010

78


Effect op fauna strook 1 maand na maaien

79


Fauna strook 1 maand na maaien

80


Bouwvoor na oogst en 1 maal extra ploegen

81


Akker juni 2011 • • •

82

Fauna strook opgeheven Winter gerst Bemonstering zaadbank in relatie tot afstand rand


Akker september 2011

83


Akker november 2011

84


Vervolg aanpak 2012-2013 en toekomst 2012-2013 • Gewas in de winter • Extra nabehandeling 2 maal • Bemonstering zaadbank Resultaat: geen vooruitgang (zaadbank wordt aangevuld) Nieuwe aanpak 2014 *2 extra nabehandelingen ter voorkoming late vruchtzetting

85


2012: Ambrosia app voor gebruiksgemak en controle!

86


Met dank aan: •

Astrid Withagen, Esther Dijkstra, Menno van Zuijen (Natuurmonumenten – Beheereenheid Haringvliet / Krammer Volkerak) & alle vrijwilligers

•

Erwin de Hoop, Donald van Hoek, Gerard van den Burg (Natuurmonumenten – Midden Brabant) & alle vrijwilligers

•

Tim Adriaens, Jo Packet, Wouter Van Landuyt, Lon Lommaert, Sander Devischer, Kris Decleer, Bart Vandevoorde (INBO)

•

Allan Krijgsheld, Jacques van der Neut, Maarten Perdeck David Lau, Carlo van Dooren (Staatsbosbeheer)

87


Aanpak uitheemse probleemplanten

Recommend Documents