Aandacht voor (hoog)begaafdheid. binnen Passend Onderwijs

Aandacht voor (hoog)begaafdheid binnen Passend Onderwijs

Tweedaagse PO Raad

Aandacht voor (hoog)begaafdheid binnen Passend Onderwijs SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Tweedaagse Passend Onderwijs Desirée Houkema (SLO) & Tijl Koenderink (Feniks Talent)

Aandacht voor (hoog)begaafdheid • Ontwikkelingen binnen Passend onderwijs • (H)erkenning van begaafde leerlingen • Visie en beleidsontwikkeling • Ondersteuningsbehoeften • Samenwerken in de regio • Onderwijs & Zorg

www.talentstimuleren.nl

15/16 oktober 2015

1


Tweedaagse PO Raad

(Hoog)begaafdheid binnen Passend Onderwijs vanaf 1 aug 2015: € 8 miljoen oplopend tot € 29 miljoen ‐ SWV Dekkend onderwijs‐ en ondersteuningscontinuüm, dus… … óók voor (hoog)begaafden Uitdaging binnen samenwerkingsverbanden: Voorzien in alle ondersteuningsbehoeften van alle leerlingen op “de” 3 ondersteuningsniveaus binnen Passend onderwijs. 1. 2. 3.

Basisondersteuning

Passend aanbod in elke klas

Lichte ondersteuning

Specifieke arrangementen/ voorzieningen binnen school/ bestuur/ swv

Zware ondersteuning

Extra ondersteuning met intensieve en gespecialiseerde begeleiding, o.a. door samenwerken in de regio


Ondersteuningspiramide Toenemende complexiteit van uitdagingen en belemmeringen Toenemende intensiteit van begeleiden en mate van specialisatie voor passende ondersteuning

3 2 1 www.talentstimuleren.nl

15/16 oktober 2015

2


Tweedaagse PO Raad

Passend onderwijs (hoog)begaafdheid "You'llseeitwhen you do it!" www.talentstimuleren.nl

Dabrowski: overexcitabilities

Csikszentmihalyi

nieuwsgierig gevoelig

intens snel

Dweck:

perfectionistisch

specifieke, diepgaande interesses

scherpe waarneming FIXED vs growth

flow

gedrevenheid

(hoog)begaafdheid creërend (denk)vermogen

origineel

rijk en levendig voorstellingsvermogen meerdere invalshoeken

flexibel

15/16 oktober 2015

eigengereid zelfsturend

autonoom

Deci & Ryan

reflecterend

Luc Stevens

initiatiefrijk

kritisch

problemen herkennen

meerdere oplossingen

enthousiast voor passies

zoekend naar betekenis

Ken Robinson

probleem  oplossing

gefocust

procesgericht

zelf ontdekkend

plezier in creëren productief

veel energie

intrinsiek gemotiveerd

leergierig

opvallend gevoel voor humor veel ideeën rijke fantasie

zet door

actief

kennishonger

ontwikkelings‐ potentieel

mindset

omgaan met ambiguïteit

veel willend veeleisend

brede interesse

eigen‐wijsheid

ondernemend

nonconformistisch sterk rechtvaardigheidsgevoel

3


Tweedaagse PO Raad

Stimulerende (leer)omgeving

[Renzulli & Mönks]

Gezin

 continu proces van afstemmen!

Leerling Vrienden

School


Dabrowski: overexcitabilities

Csikszentmihalyi

nieuwsgierig gevoelig

intens snel

Dweck:

perfectionistisch

specifieke, diepgaande interesses

scherpe waarneming FIXED vs growth

flow

gedrevenheid

(hoog)begaafdheid creërend (denk)vermogen

origineel

rijk en levendig voorstellingsvermogen meerdere invalshoeken

flexibel

zelfsturend Deci & Ryan

reflecterend

Luc Stevens

initiatiefrijk

www.talentstimuleren.nl www.talentstimuleren.nl

15/16 oktober 2015

eigengereid

autonoom

kritisch

problemen herkennen

meerdere oplossingen

enthousiast voor passies

zoekend naar betekenis

Ken Robinson

probleem  oplossing

gefocust

procesgericht

zelf ontdekkend

plezier in creëren productief

veel energie

intrinsiek gemotiveerd

leergierig

opvallend gevoel voor humor veel ideeën rijke fantasie

zet door

actief

kennishonger

ontwikkelings‐ potentieel

mindset

omgaan met ambiguïteit

veel willend veeleisend

brede interesse

eigen‐wijsheid

ondernemend

nonconformistisch sterk rechtvaardigheidsgevoel

4


Tweedaagse PO Raad

Talentontwikkeling als uitgangspunt


Handelingsgericht werken Hoe gaan we het realiseren?

Wat zien we?

Wat gaan we doen?

Wat heeft de leerling nodig? www.talentstimuleren.nl

15/16 oktober 2015

5


Tweedaagse PO Raad


Uitgaan van ontwikkelingsbehoeften op ALLE dimensies begeleiding en ondersteuning bieden

(Levens)houding ’growth mindset’, leren (voor het) leven

Kennis “cognitieve honger”, verrijkend onderwijsaanbod

Optimale (talent)ontwikkeling

Vaardigheden leer‐ en denkstrategieën, executieve functies, metacognitieve vaardigheden


15/16 oktober 2015

6


Tweedaagse PO Raad

Uitgaan van ondersteuningsbehoeften op ALLE dimensies begeleiding en ondersteuning bieden

(Levens)houding ’growth mindset’, leren (voor het) leven

Complexe problematiek ingrijpende levensgebeurtenissen (trauma’s) ‘dubbel bijzonder’ (‘twice‐exceptional’)

Kennis “cognitieve honger”, verrijkend onderwijsaanbod

Vaardigheden leer‐ en denkstrategieën, executieve functies, metacognitieve vaardigheden

onderpresteren (risico op drop‐out)


Ondersteuningscontinuüm Toenemende complexiteit van uitdagingen en belemmeringen Toenemende intensiteit van begeleiden en mate van specialisatie voor passende ondersteuning

•

Continuüm

•

Flexibel

•

Tijdelijk

•

Cyclisch


15/16 oktober 2015

7


Tweedaagse PO Raad

Focus! (swv) Complexe uitdagingen en belemmeringen  Intensieve begeleiding en hoge mate van specialisatie vereist voor passende ondersteuning


Waarom? Een (hoog)begaafd kind vertelt…

15/16 oktober 2015

8


Tweedaagse PO Raad

Indicaties mate van ervaren mismatch met omgeving Volledig gedemotiveerd, suïcidaal, burn‐out of bore‐out, automutilatie, negatief beeld van zichzelf, school en de omgeving, geen beweging, soms teruggetrokken in een virtuele wereld. Zwaar gedemotiveerd, alleen open voor activiteiten dicht bij eigen interesses en met weinig weerstand in een therapeutische omgeving met een passende structuur (meer of minder gestructureerd) Gedemotiveerd, staat open voor activiteiten in lijn met eigen interesses, afhankelijk van een soms in iets meer of minder gereguleerde omgevingen Licht gemotiveerd, kan wat grotere persoonlijke projecten oppakken en staat open voor activiteiten die indirect tot succes leiden (zoals schoolvakken of beroepsgerichte cursussen) als ze maar weinig weerstand ervaren Hoopvol naar de toekomst, begint stappen te zetten om hiaten op te lossen en vaardigheden te verwerven, in een externe structuur in staat om vooruitgang te boeken In staat om zelfstandig stukken stof te verwerken met dagelijkse persoonlijke coaching In staat om in een school/werkomgeving te functioneren met regelmatige parttime persoonlijke begeleiding Zelfstandig in staat zelfredzaam in een reguliere school/werkomgeving te functioneren met externe coaching

Bron: Tijl Koenderink, Feniks Talent


Cogntief (domein x)

Cogntief (domein y)

Motorische otnwikkeling

Sociale ontwikkeling

Emotionele ontwikkeling

Op verschillende ontwikkelingsgebieden verschillende behoeften!


15/16 oktober 2015

9


Tweedaagse PO Raad

Van visie naar beleid in 10‐stappen Oriëntatie

Inventarisatie

Ontwerp

Realisatie

Evaluatie



Inventarisatie

Ontwerp

Realisatie

Evaluatie

1. Oriënteren op het onderwerp door samenwerkingsverband 2. Organiseren kick‐off bijeenkomst met scholen en besturen 3. Samenstellen van een werkgroep op dit thema


15/16 oktober 2015

10


Tweedaagse PO Raad


Inventarisatie

Ontwerp

Realisatie

Evaluatie

4. Vaststellen van probleem binnen de regio kwalitatief én kwantitatief in kaart brengen

5. In kaart brengen van de huidige stand van zaken huidige arrangementen/ voorzieningen en “witte vlekken” in relatie tot ondersteuningsbehoeften van (begaafde) leerlingen + beschikbare expertise!


Expertise (beter) benutten! Toenemende complexiteit van uitdagingen en belemmeringen Toenemende intensiteit van begeleiden en mate van specialisatie voor passende ondersteuning

•

Continuüm

•

Flexibel

•

Tijdelijk

•

Cyclisch


15/16 oktober 2015

11


Tweedaagse PO Raad


Inventarisatie

Ontwerp

Realisatie

Evaluatie

6. Definiëren van basis, lichte en zware extra ondersteuning 7. Inrichten toewijzingscriteria en arrangementssystematiek


Basisondersteuning 80‐90%

+

3

Structureel aandacht voor leren (groei mindset), executieve functies / metacognitieve vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling Stimulerend signaleren (cyclisch!): (zelf)inzicht, kwaliteiten én uitdagingen (h)erkennen, doorgaande ontwikkeling

Signaleren “onderpresteren”

Begeleiden bij evt. hiaten in kennis en vaardigheden

2

Structureel vak‐/ domeinspecifiek differentiëren: instructie naar behoefte, reguliere lesstof compacten, huiswerk/ examen op meerdere niveaus (vo)

Excellentie – honors ‐ cum laude (vo) Structureel verrijkend: passende doelen, aansluiten op capaciteiten, behoeften en talenten/ interesses

1

3 niveaus is niet genoeg!

Begeleiden naar ontwikkelingsbehoefte (flexibel groeperen)


15/16 oktober 2015

12


Tweedaagse PO Raad

Lichte ondersteuning 5‐10% Individuele en/of geclusterde begeleiding Inzet (multi‐disciplinaire) van 'dubbel bijzondere‘ leerlingen ondersteuningsteams met (hb) expertise (met kenmerken van leer‐ en/ of (extern of binnen swv) gedragsproblemen)

3 2

Arrangementen (swv/bestuur)

1

Begeleiding van leerlingen met een complexe problematiek (onderpresteren, leerstrategieën, faalangst, zelfbeeld)


Zware ondersteuning 1‐5% Arrangementen (swv/regionaal/landelijk) Speciaal Onderwijs Individuele begeleiding van 'dubbel bijzondere' leerlingen (mgl. twice‐exceptional)

Begeleiding van leerlingen met een complexe problematiek (bijv. m.b.t. leer‐ en/ of levenshouding)

3 2

Inzet (multi‐disciplinaire) ondersteuningsteams met (hb) expertise (extern of binnen swv)

1 www.talentstimuleren.nl

15/16 oktober 2015

13


Tweedaagse PO Raad


Inventarisatie

Ontwerp

Realisatie

Evaluatie

8. Doorrekenen consequenties voor begroting 9. Integreren binnen ondersteuningsplan



Inventarisatie

Ontwerp

Realisatie

Evaluatie

10. Toevoegen aan dashboard en jaarlijks evalueren


15/16 oktober 2015

14


Tweedaagse PO Raad

Hoe ziet dat er in de praktijk uit? • • • •

Verschillende arrangementen Regulier > Speciaal Decentraal > Centraal Uitvoering verschilt: – Centrale regie en middelen – Centrale regie en decentrale middelen – Decentrale regie en centrale middelen – Decentrale regie en middelen www.talentstimuleren.nl

Beleid ‐ Centraal regie • Op basis van voorgaande proces – Gedefinieerde basisondersteuning • Gefaseerde invoer

– Part‐time plusvoorzieningen o.b.v. TLV – Voltijds plusvoorzieningen o.b.v. TLV – Escalatie naar landelijk centrum – Centraal gefinancierd en gecoordineerd


15/16 oktober 2015

15


Tweedaagse PO Raad

Beleid Decentraal regie – Centraal middelen • Op basis van voorgaande proces – Definitie van hoogte arrangement – Definitie van geboden ondersteuning – TLV bepaald financiering arrangement – Eventueel Escalatie naar landelijk centrum – Scholen kiezen in SOP aanbod en ambitie – Krijgen betaald per leerling die ondersteuning krijgt


Beleid Centraal regie – Decentraal middelen • Op basis van voorgaande proces – Definitie van geboden ondersteuning – Vaststellen dekkend ondersteuningscontinuum – Eventueel Escalatie naar landelijk centrum – Scholen kiezen in SOP aanbod en ambitie – Besturen bieden invulling middels deelplannen – Betaald uit verdeelde middelen – SWV bewaakt continuum www.talentstimuleren.nl

15/16 oktober 2015

16


Tweedaagse PO Raad

Beleid Decentraal regie – Decentraal middelen • Op basis van voorgaande proces – SWV faciliteert discussie – SWV bewaakt continuum – Eventueel doorzettingsmacht inzetten – Optie om HB‐middelen toch te oormerken – Scholen kiezen in SOP aanbod en ambitie – Besturen bieden invulling middels deelplannen – Betaald uit verdeelde middelen www.talentstimuleren.nl

Ondersteuningsstructuur Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling • Continuering van...

&

– – – – – – –

expert‐ en uitwisselingsbijeenkomsten regionale middagconferenties themaconferenties jaarlijkse conferentie (500) praktijkvoorbeelden in beeld ontwikkeling tools (o.a. online modules) edutalks, webinars, ...

– – – – –

populairwetenschappelijke artikelen publiceren schoolbezoeken agenderen 'critical friend‘ / ‘sparring partner’ bij werkgroepen swv aansluiten op lopende activiteiten en ontwikkelingen samenwerken met bestaande (landelijke) netwerken en verenigingen www.talentstimuleren.nl

15/16 oktober 2015

17


Tweedaagse PO Raad

Regionale bijeenkomsten 18 juni

– stimulerend signaleren – differentiëren – doelgericht werken aan 19 nov 25 nov vaardigheden

• Uitwisselsessie over passend onderwijs

1 okt

8 okt

• Uitwisselen praktijkvoorbeelden • Workshops verrijkend onderwijs

11 juni

4 juni

15 okt


Inschrijven vanaf 5 oktober via


15/16 oktober 2015

18


Tweedaagse PO Raad

Conferentie 10 november

Bijzonder Begaafd

Bridging the gap between research & practice

Keynote 'Count me in: meeting the needs of "gifted" learners'

Margaret Sutherland



Bijzonder Begaafd

Socratische gesprekken & de kunst van het leren Dubbel Bijzonder Zelf laten denken helpt! Intensiteit Begaafde leerlingen begeleiden Communiceren ‐ Sociale ontwikkeling Talentontwikkeling & ‐ Emotionele ontwikkeling Levenshouding als (potentiele) drop‐outs ‐ Executieve functies basis voor leren ‐ Metacognitieve vaardigheden Asynchrone ontwikkeling ‐ Lees‐ en/ of spellingsproblemen Belang van peergroep

Begaafd & Speciaal

Persoonlijk leiderschap

‐ Rekenproblemen

Misdiagnoses

15/16 oktober 2015

Creativiteit Zingeving Identiteitsontwikkeling Coaching bij onderpresteren Rol van ouders!

19


Tweedaagse PO Raad


Bijzonder Begaafd

Praktijkvoorbeelden

Inspiratie uit de praktijk Ervaringen uitwisselen Netwerken

Opleidingen Informatiemarkt Materialen(sessies)


15/16 oktober 2015

20

Aandacht voor (hoog)begaafdheid. binnen Passend Onderwijs

Recommend Documents