Inhoudsopgave Inhoudsopgave .................................................................................................................. 1 Aan de Raad...................................................................................................................... 2 Leeswijzer ...................................................................................................................... 3 Wijze van behandelen ..................................................................................................... 3 Financiele positie .............................................................................................................. 4 Inleiding......................................................................................................................... 4 Het bezuinigingsprogramma 2011-2013.......................................................................... 6 Begrotingsuitkomst 2011 ............................................................................................... 5 Meerjarenbegroting 2012-2014 ....................................................................................... 9 Het investeringsprogramma 2011-2014 .......................................................................... 9 Vervangings- en kleine investeringen 2011 ................................................................... 14 Programmaplan 2011 ...................................................................................................... 17 Voorzieningen .............................................................................................................. 18 Wonen ......................................................................................................................... 21 Kwetsbare groepen ....................................................................................................... 23 WMO .............................................................................................................................. 27 Vrijwilligerswerk.............................................................................................................. 28 Veiligheid en openbare ruimte ...................................................................................... 29 Economie ..................................................................................................................... 33 Groene ruimte.............................................................................................................. 37 Externe oriëntatie......................................................................................................... 40 Overzicht van lasten en baten van de programma’s .......................................................... 42 Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en mutaties in reserves. .................................... 43 Verplichte paragrafen ...................................................................................................... 46 Lokale heffingen ........................................................................................................... 47 Weerstandsvermogen. .................................................................................................. 49 Onderhoud kapitaalgoederen........................................................................................ 52 Financiering................................................................................................................. 55 Paragraaf grondbeleid................................................................................................... 57 Paragraaf bedrijfsvoering .............................................................................................. 59 Verbonden partijen....................................................................................................... 61 BESLUIT ......................................................................................................................... 62
1
Aan de Raad Hierbij bieden wij u de begroting voor 2011 aan. De eerste begroting in de nieuwe raadperiode. Een periode, waarin wij samen voor een zware financiële opgave staan. Wij presenteren u thans een sluitende begroting 2011 en een sluitende meerjarenbegroting 2012-2014. Dit is mogelijk door een concreet ingevuld en - naar ons oordeel - realistisch en haalbaar bezuinigingsprogramma. Dit resultaat gevoegd bij de uitkomst van de 2e bestuursrapportage 2010, waaruit blijkt dat 2010 met een positief resultaat kan worden afgesloten, betekent dat we goed op koers liggen voor het gezond houden van onze financiële huishouding. In de gemeentewet is bepaald dat de begroting 2011 voor 15 november 2010 moet worden vastgesteld om in aanmerking te komen voor repressief toezicht. Daarnaast zal ook aan de voorwaarden van een sluitende (meerjaren)begroting en een tijdige vaststelling van de jaarrekening 2009 moeten worden voldaan. Repressief toezicht wil zeggen dat de gemeente geen voorafgaande toestemming van de provincie hoeft te vragen, voordat zij tot de uitvoering van de financiële raadsbesluiten wil overgaan. Door te voldoen aan deze voorwaarden stelt de provincie zich namelijk op het standpunt dat daaruit blijkt dat de gemeente voldoende in staat is financieel zelfstandig te kunnen opereren. Hardenberg, 14 september 2010 College van burgemeester & wethouders
2
Leeswijzer In deze begroting staat het financieel (meerjaren)perspectief centraal. Achtereenvolgens komen de financiële positie van de gemeente, de begroting 2011 inclusief het bezuinigingsprogramma 2011-2013 en de meerjarenbegroting 2012-2014 aan de orde. Daarna volgt het investeringsprogramma 2011-2014 met daarin opgenomen de jaarschijf 2011. Het tweede deel van de begroting bevat het programmaplan 2011 met een overzicht van de ambities van onze gemeente en de activiteiten die wij in 2011 willen gaan uitvoeren. Deze informatie verstrekken wij aan de hand van de zogenaamde 3-W-vragen. • Wat willen we bereiken (onze ambities)? • Wat gaan we daarvoor doen (de activiteiten)? • Wat gaat het kosten (de begroting)? Aansluitend op het programmaplan is een aantal verplichte paragrafen in deze begroting opgenomen. In deze paragrafen wordt ingegaan op zaken als het grondbeleid, het onderhoud van kapitaalgoederen en de risico's. De 1e begrotingswijziging In dit boekwerk zijn de ramingen opgenomen van de budgetten bestaand beleid. In de 1e wijziging 2011 worden de financiële gevolgen verwerkt van het investeringsprogramma 2011 en de vervangings-/kleine investeringen voor 2011. Daarnaast worden in deze 1e wijziging ook de gevolgen van de zogenaamde septembercirculaire inzake de algemene uitkering uit het Gemeentefonds verwerkt. De 1e begrotingswijziging, met de daarbij behorende toelichting, zal u afzonderlijk worden toegezonden. Wijze van behandelen Voor de behandeling van de begroting is de volgende planning opgesteld: • raadsleden kunnen schriftelijk vragen indienen tot 6 oktober 2010; • deze vragen zullen voor zoveel mogelijk worden beantwoord voor 13 oktober 2010; • daarnaast is het mogelijk dat u desgewenst – op afspraak - van onze ambtenaren een mondelinge toelichting kunt krijgen; • de oriënterende raadsbijeenkomst in bijzijn van alle portefeuillehouders vindt plaats op 2 november 2010. In deze bijeenkomst kunnen beleidsmatige vragen aan de portefeuillehouder worden gesteld en kunnen fracties elkaar bevragen; • de begrotingsvergadering vindt plaats op 9 november 2010.
3
Financiële positie Inleiding De lijnen voor het financieel perspectief 2011-2014 zijn uitgezet in de eerste bestuursrapportage 2010. Om te komen tot een sluitende begroting 2011 en een sluitend financieel meerjarenperspectief is in deze rapportage een dekkingsplan opgenomen van € 3 miljoen. De meerjarenbegroting is geactualiseerd en aangevuld met de jaarschijf 2014. Bij ongewijzigd beleid voorzien wij voor de begroting 2011 een tekort van € 1,6 miljoen en voor 2014 van rond € 3,1 miljoen. De financiële situatie is door deze actualisatie niet (wezenlijk) veranderd en daarmee is de noodzaak om € 3 miljoen te bezuinigen gebleven. Derhalve hebben wij een concreet ingevuld en- naar ons oordeel- realistisch en haalbaar bezuinigingsprogramma opgesteld om de begroting 2011 sluitend te krijgen. U vindt dit bezuinigingsprogramma in het vervolg van deze begroting 2011. Ook voorziet het bezuinigingsprogramma in een pakket aan maatregelen, waardoor ook de meerjarenbegroting 2012-2014 sluitend is. Conclusie: met het thans voorliggende bezuinigingsprogramma 2011-2013 zijn vier belangrijke, in de aanbiedingsbrief genoemde speerpunten van beleid volledig ingevuld, te weten: • een sluitende jaarrekening 2010 (naar de huidige prognose!); • een sluitende begroting 2011; • een sluitend financieel meerjarenperspectief; • het op peil brengen van ons weerstandsvermogen/algemene reserve.
4
Begrotingsuitkomst 2011 Uitgangspunten Voor de samenstelling van deze begroting zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - compensatie prijsstijgingen 2011 van – 1,5 %; - salarisontwikkelingen 2% (inclusief 0,5% voor toename sociale lasten); - inflatoire verhoging van de tarieven met 1,75%; - reserveren van het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangings- en kleine investeringen; - voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van € 75.000; - voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een post opgenomen van € 150.000; - voor de berekening van de algemene uitkering wordt rekening gehouden met de informatie uit de mei-circulaire 2010. De uitkomsten van de septembercirculaire 2010 worden verwerkt in de 1e begrotingswijziging 2011; - een aantal inwoners per 1 januari 2011 van 59.300 en een jaarlijkse toename in de jaren daarna met 100; - een aantal woningen per 1 januari 2011 van 24.750 en een jaarlijkse toename van aantal woningen in 2012 met 150 en in 2013/2014 met 200 woningen. Toelichting op begrotingsuitkomst Bij ongewijzigd beleid is sprake van een tekort van € 1.636.000. De belangrijkste oorzaken zijn: - structurele doorwerking tekort 2009/2010 -/€ 625.000 - lagere gemeentefondsuitkering -/€ 1.135.000 - toename salariskosten (inclusief inhuur derden) -/€ 372.000 - ‘korting’ op prijscompensatie € 150.000 - hogere opbrengst OZB € 400.000 - overige verschillen -/54.000 Structurele doorwerking 2009/2010 Uit de analyse van de jaarrekening 2009 bleek voor ruim € 1 miljoen aan structurele tegenvallers. Voor een deel zijn wij er in geslaagd om nog in 2010 de kosten terug te dringen of andere structurele oplossingen aan te dragen. Voor een aantal zaken bleek dit echter niet mogelijk. Concreet doelen wij dan op: - de kosten van leerlingenvervoer € 75.000 - de energiekosten € 150.000 - de kosten van bedrijfsvoering. € 400.000 Kortheidshalve verwijzen wij hier naar de 2e bestuursrapportage 2010. Lagere gemeentefondsuitkering. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: deze lagere uitkering houdt geen verband met de reeds meermalen aangekondigde rijksbezuinigingen. Voor een bedrag van € 600.000 vloeit de lagere uitkering voort uit de afbouw van de zogenaamde verfijningsuitkering rioleringen. Verder neemt de gemeentefondsuitkering af met – eveneens - € 660.000 in verband met de ontwikkeling van de zogenaamde uitkeringsbasis gemeentefondsuitkering. Overige mutaties in de gemeentefondsuitkering leiden tot een “voordeel” van € 126.000. Salariskosten (inclusief inhuur personeel) De raming voor de salariskosten is aangepast aan de uitkomsten van de in 2010 overeengekomen CAO. Korting op prijscompensatie Op de budgetten is een korting toegepast van 0,5%. De opbrengst hiervan (totaal € 150.000) is ingezet als bezuiniging. Deze bezuiniging vloeit nog voort uit het vorige pakket aan dekkingsmaatregelen (2008-2011).
5
OZB De raming van de OZB is gebaseerd op het kohier 2010 met een (geraamde) correctie op de WOZ-waarde (waardestijging 2010 t.o.v. 2009) en een inflatoire verhoging van het tarief met 1,75%. Het geprognosticeerde tekort voor 2011 ad € 1.636.000,-- is - uiteraard – niet acceptabel. Derhalve presenteren wij u in de volgende paragraaf een bezuinigingsplan, waarmee dit tekort volledig wordt weggewerkt.
Het bezuinigingsprogramma 2011-2013 Het bezuinigingsprogramma voor de komende jaren ziet er – na amendering – als volgt uit. Concrete maatregel
Hoofdthema bedrijfsvoering/kostenbeheersing BOR(ST) vooruit efficiencybijdrage Mobiliteit en efficiency Verlaging bijdrage aan de Veiligheidsregio/GGD Verlagen kosten non-actieven Verlagen budget college en raad Versobering arbeidsvoorwaarden Aanbestedingsvoordeel gemeentewerf Verzelfstandiging onderwijs Inzet restant budget vervangingsinvesteringen Verlagen budget KLIC-meldingen Efficiencykorting Totaal bedrijfsvoering Hoofdthema Ambitieniveau Stoppen Hardenberg op de Kaart (budget + formatie) Verlagen budget rekenkamer Totaal ambitieniveau Hoofdthema Inkomstenverhoging Afschrijving nieuwe gebouwen naar restwaarde 25% (werf+gemeentehuis) Gemiddelde renteomslag Tariefsverhoging accommodaties sport en cultuur Vermindering subsidies Overige inkomstenverhoging Totaal inkomstenverhoging Totaal
2011
€ 200.000 € 123.000 € 80.000 € 181.000 € 40.000 € 100.000 € 80.000 € 42.000 € 73.000
2012
€ 50.000 € 178.000
2013
€ 60.000 € 178.000
€ 310.000 € 479.000 € 80.000 € 181.000 € 40.000 € 200.000 € 80.000 € 42.000 € 73.000
€ 100.000
€ 10.000 € 200.000
Cumulatief
€ 200.000
€ 10.000 € 400.000 € 1.895.000
€ 105.000
€ 105.000
€ 32.000
€ 32.000 € 137.000
€ 25.000
€ 80.000
€ 105.000
€ 40.000
€ 40.000
€ 220.000 € 80.000
€ 350.000
€ 60.000 € 170.000
€ 60.000 € 70.000
€ 1.636.000
€ 823.000
€ 688.000
€ 220.000
€ 120.000 € 590.000 € 1.115.000 € 3.147.000
6
Toelichting concrete invulling bezuinigingsprogramma 2011-2014 Thema Bedrijfsvoering BOR(ST) vooruit efficiencybijdrage Het betreft een deel van het resultaat van het enkele jaren geleden binnen de afdeling BOR ingezette ontwikkelingsproces BOR(st) Vooruit! De besparingen worden gerealiseerd door het indikken van de formatie bij een gelijkblijvend takenpakket. Efficiency dus. Deze besparing wordt door “natuurlijk verloop” gerealiseerd. Mobiliteit en efficiency Deze bijdrage ontstaat vanuit het slim en logischerwijs inspelen op reguliere en deels lopende ontwikkelingen binnen de organisatie en de formatie. De door directie vastgestelde spelregels helpen in dit proces. Besparingen worden in 2011 behaald door het behaalde voordeel op de aanbesteding van het printerbeheer; verlaging van de budgetten voor drukkosten (zoals een sobere uitvoering van deze begroting); werving en selectie en van het budget voor adviezen inschakeling derden. Bijdrage aan de Regio De verlaging is gebaseerd op de door de Regio doorgevoerde verlaging van de gemeentelijke bijdrage per inwoner en is derhalve in overeenstemming met de regiobegroting(en) voor 2011. Lagere kosten non-actievenregeling De kosten voor wachtgelduitkeringen zijn het komend jaar 2011 € 181.000 lager dan in het perspectief was aangehouden. Deze besparing kan nu worden ingezet voor de bezuinigingen. Verlagen budgetten college en raad In overleg met het presidium is besloten om dit budget te verlagen met € 40.000. Versobering arbeidsvoorwaarden De gemeente kent een goed pakket aan secundaire arbeidsvoorwaarden (in financiële- en tijdsvergoeding). Het versoberen van dit pakket behoort tot de mogelijkheden om tot vermindering van kosten te komen. Voor 2011 stellen wij voor om de kerstpakketten af te schaffen en het budget voor de compensatie inzet uren OR-leden, het budget bewust belonen en het budget organisatieontwikkeling te verlagen. Deze maatregelen leveren te samen € 100.000 op. Aanbestedingsvoordeel gemeentewerf Dit aanbestedingsvoordeel is bij uw raad bekend. In tegenstelling tot het besluit dat eind 2009 is genomen stellen wij u voor om dit bedrag in te zetten voor de bezuinigingen. Verzelfstandiging onderwijs. Dit bedrag betreft concreet de verlaging van het (personeels)budget van de afdeling BOR. Als gevolg van de verzelfstandiging zijn bepaalde onderhoudswerkzaamheden vervallen en is vacatureruimte ontstaan. Deze ruimte wordt nu ingezet. Inzet restant budget vervangingsinvesteringen Voor 2011 is een budget beschikbaar van € 275.000 voor vervangings- en kleine investeringen. Door de investeringen thans te beperken tot de hoogst noodzakelijke vervangingen is niet het volledige bedrag nodig. Efficiencykorting Hiermee wordt een extra resultaatsinspanning van de afdelingen verwacht op het verminderen van de formatie.
7
Thema ambitieniveau Hardenberg op de Kaart Deze maatregelen waren aanvankelijk voorzien voor 2012 en 2013. Door de noodzaak om nu een sluitende begroting te moeten hebben, zijn deze bezuinigingen naar voren gehaald. Dit is ook mogelijk omdat er nu reeds sprake is van een vacature die niet meer wordt ingevuld. Thema inkomstenverhoging Afschrijving nieuwe gebouwen naar restwaarde 25% (werf+gemeentehuis) Wij gaan dit najaar ons afschrijvings- en waarderingsbeleid doorlichten op mogelijkheden om hier – vanzelfsprekend met inachtneming van de financiële voorschriften – financiële ruimte te winnen. Op de resultaten hiervan komen wij bij de 1e bestuursrapportage 2011 terug. Rente In ons meerjarenperspectief (bij de 1e bestuursrapportage 2010) gingen wij nog uit van een rentepercentage van 5%. Op grond van de huidige inzichten vinden wij het verantwoord om dit rentepercentage thans bij te stellen naar 4,25% (voor de lange rente). Dit vertaalt zich in een besparing van € 220.000. Toelichting op overige inkomstenverhoging In 2011 wordt deze maatregel ingevuld door een eenmalige onttrekking aan de reserve afvalstoffenheffing. Hiermee is de begroting 2011 sluitend. In de 1e bestuursrapportage 2011 wordt deze post structureel uitgewerkt.
Resumé Wij presenteren u thans een sluitende begroting 2011 en een sluitende meerjarenbegroting 2012-2014. Dit is mogelijk door een - naar ons oordeel - realistisch en haalbaar bezuinigingsprogramma. Nieuwe ontwikkelingen kunnen het nodig maken om dit pakket aan te vullen met concrete nieuwe oplossingen/maatregelen. Wij zullen dan ook op de geijkte momenten in de planning- en controlcyclus – begroting en 1e bestuursrapportage – het financiële perspectief en het bezuinigingsprogramma bijstellen. Bij het pakket aan maatregelen hoort ook het doorbreken van de regel dat incidentele meevallers worden toegevoegd aan het investeringsbudget of reserves. Incidentele voordelen die zich in deze collegeperiode voordoen zullen ten gunste worden gebracht van de exploitatiebegroting. Eventuele overschotten op de exploitatiebegroting worden toegevoegd aan de algemene reserve c.q. ingezet voor de versterking van het weerstandsvermogen. De noodzaak om deze nieuwe lijn te hanteren behoeft naar onze mening geen nadere toelichting. Wij willen hiermee dan ook niet wachten tot het nieuwe begrotingsjaar, maar hanteren deze ook voor het resterende deel van het lopende jaar.
8
Meerjarenbegroting 2012-2014 Evenals een sluitende begroting 2011 is ook hier de doelstelling een sluitende meerjarenbegroting. Deze meerjarenbegroting is inclusief het dekkingsplan 2011-2013. De andere gehanteerde uitgangspunten zijn: een jaarlijkse toename van het aantal inwoners van 100; een toename van het aantal woningen voor 2012 met 150 en voor 2013 en 2014 met 200; een trendmatige stijging op belastingen en tarieven van 1,5%; een prijsstijging van 0% per jaar; een loonkostenstijging van 1% per jaar; het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijving en rente hebben wij gereserveerd voor dekking van de vervangingsinvesteringen; het onderhoudsbudget voor wegen, verlichting en plantsoenen is jaarlijks verhoogd met een normbedrag per woning voor gebiedsuitbreiding. voor onvoorziene structurele uitgaven is een jaarlijks bedrag opgenomen van € 75.000; voor de berekening van de algemene uitkering is rekening gehouden met de informatie uit de junicirculaire 2010. De ontwikkeling van het begrotingssaldo in het meerjarenperspectief is, met inachtneming van het vorenstaande, als volgt (bedragen x € 1.000,--): 2012
Saldo vorige begroting
voordeel 0
Mutaties: Loonkosten Volume-accres Algemene uitkering Onvoorzien OZB autonoom Prijsstijgingen Kapitaallasten Bespaarde rente Reservering Diversen Totaal mutaties
6 318
Dekkingsplan
823
Totaal incl. dekkingsplan
1.141
Saldo begroting
2013
nadeel
voordeel 141
349 53 311 75 37 275 2 128 82
141
1.000
2014
nadeel
voordeel 471
257 71 47 75 37 279 3
319
nadeel
273 71 162 75 38 284 1 128 84
128 98 1 677
1 323
794
677
794
794
688 1.000
1.148
471
0
Het op bladzijde 8 opgenomen bezuinigingsplan 2011-2013 is volledig verwerkt in het hier bovenstaande financieel meerjarenperspectief. Dit leidt ertoe dat dit perspectief positief sluit. Hiermee is een belangrijke doelstelling uit ons meerjarig financieel beleid inhoud gegeven.
9
Het investeringsprogramma 2011-2014 Hardenberg is een gemeente met ambitie. Het feit dat er nu minder middelen zijn, wil niet zeggen dat de ambities zijn verdwenen. Hardenberg is nog volop bezig. De realisering van het nieuwe gemeentehuis is in volle gang. De nieuwe gemeentewerf zal eind van dit jaar in gebruik kunnen worden genomen. Er zijn middelen opzij gezet voor de verbreding van de N34. Andere grote projecten, waar veel tijd en energie in wordt gestoken, zijn het Vechtpark, het centrumplan Dedemsvaart, de stationsomgeving, de (voorbereiding van de) sportboulevard. Deze projecten doen wij veelal in samenwerking met andere partijen. Daarnaast investeren wij ook zelf in het (groot) onderhoud van wegen, onderwijshuisvesting en verstrekken wij bijdragen voor de leefbaarheid van het platteland, de bouw van club- en buurthuizen enz. Kortom, er gebeurt dus nog steeds veel in Hardenberg en met deze investeringen zijn ettelijke tientallen miljoenen euro’s (en daarmee ook veel werkgelegenheid) gemoeid. De afgelopen jaren konden wij daarbij wat extra doen, dankzij een aantal grote financiële meevallers uit de verkoop van nutsbedrijven. Voor de komende jaren zullen wij het met minder middelen moeten doen. De uitdaging is dan ook om “meer met minder” te doen. In aanvulling op de hiervoor genoemde investeringen is voor de nieuwe raadsperiode een investeringsbudget beschikbaar van € 16,5 miljoen. In de eerste bestuursrapportage 2010 schreven we nog dat wij in 2012 willen bezien of het mogelijk is om dit budget aan te vullen. Op dit moment zijn we echter minder optimistisch. Het sluitend houden van de exploitatie heeft de hoogste prioriteit. In de huidige raadsperiode moet worden geïnvesteerd in een aantal belangrijke thema’s, zoals benoemd in het collegeprogramma ‘Meer met minder’. Deze thema’s zijn: Omschrijving 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Aanpak oude wijken (sociale component) Sportboulevard (2e fase) Sportpak De Krim Uitbreiding sporthal De Citadel Groen Blauwe Diensten Duurzaamheid Extra wegenonderhoud Leader plus Masterplan kunstgras Onderwijshuisvesting Extra veld Bergentheim Verkeersveiligheid Totaal
2011 125.000
150.000 50.000 400.000 300.000 50.000 850.000 1.400.000 250.000 300.000 3.875.000
2012-2014 375.000 5.000.000 1.000.000 150.000
150.000
6.675.000
Wij stellen u thans voor om in te stemmen met de fasering en de voor 2011 genoemde bedragen beschikbaar te stellen. In totaal is hiermee voor een bedrag van € 10,55 miljoen invulling gegeven aan de beschikbare investeringsruimte. In aanvulling op het investeringsprogramma 2011-2014 uit het collegeprogramma hebben wij in de eerste bestuursrapportage 2010 drie voorstellen gedaan. De Raad heeft het college opgedragen deze voorstellen nader te onderbouwen. Het betreft de voorstellen: • Sociaal domein Dedemsvaart € 550.000 • Marketingcommunicatie gemeente € 100.000 • Aankoop RWZI- terrein Dedemsvaart € 500.000
10
Inclusief deze drie aanvullende voorstellen wordt in deze huidige raadsperiode een bedrag geïnvesteerd van € 11,7 miljoen. Hierdoor blijft € 4,8 miljoen over voor de volgende periode. Wij stellen u voor om deze bedragen alsnog beschikbaar te stellen en geven u ter onderbouwing van deze voorstellen het volgende in overweging. Sociaal domein Dedemsvaart/realisering M.F.C. Dedemsvaart Na enige jaren voorbereiding door ons college heeft de Raad - in het investeringsprogramma 2009 – uitgesproken, vol in te zetten op de ontwikkeling van de tweede kern in onze gemeente. Hoewel het ontwikkelingsprogramma kern Hardenberg nog doorliep, kwam daarmee de bestuurlijke en financiële focus te liggen op Dedemsvaart. In het door uw Raad vastgestelde masterplan is deze omslag vertaald in concrete plannen. In de komende jaren zullen deze worden uitgevoerd. Een belangrijk uitgangspunt van het masterplan is een integrale aanpak van het centrum Dedemsvaart op alle in het centrum voorkomende functies. Belangrijke thema’s zijn dan ook de winkelvoorziening, woningbouw, sociale structuur, parkeren, infrastructuur en groenvoorziening. In het kader van de sociale structuur is de realisering van een multifunctioneel centrum (M.F.C.) de meest in het oog springende voorziening. De achterliggende doelstelling is om door middel van dit M.F.C. een eigentijdse voorziening te realiseren voor allerlei activiteiten op sociaal/cultureel gebied zowel voor ouderen als jongeren. Zo zal het M.F.C. een groot aantal maatschappelijke instellingen en verenigingen de mogelijkheid bieden zich te manifesteren en te ontplooien. Wij zijn ervan overtuigd dat de gezamenlijkheid een belangrijke meerwaarde zal bieden. Wij zien dat ook in de kern Hardenberg, waar het L.O.C. met de daarin verzamelde partners laat zien dat dezelfde doelstelling meer en meer zichtbaar wordt in activiteiten met een duidelijk sociale meerwaarde. Voor ons is deze investering in het M.F.C. dan ook een investering in sociaal/cultureel maatschappelijk rendement. Het is een investering in sociale samenhang en maatschappelijke meerwaarde. Het M.F.C. is geen doel op zich maar het middel om dat te bereiken. Ook in de kern Hardenberg, maar bv. ook in Gramsbergen hebben wij als gemeente op deze wijze geïnvesteerd in een maatschappelijke voorziening. Wij realiseren ons overigens ook dat een M.F.C. alleen niet voldoende zal zijn. Investeren in sociale structuren en mensen is evenzeer noodzakelijk. Voor dit geheel vragen wij u het genoemde bedrag beschikbaar te stellen. Uiteraard komen wij met concrete plannen daartoe bij u terug alvorens tot uitvoering over te gaan. Marketingcommunicatie gemeente In de afgelopen periode hebben wij tezamen met maatschappelijke partners financieel en inhoudelijk geparticipeerd in het project met de leus “Hardenberg; geef jezelf de ruimte”. Met een vernieuwde website, repeterende informatie en opvallende, incidentele acties met name gericht op de woningmarkt hebben wij getracht Hardenberg op de kaart te zetten. Wij zijn van oordeel dat mede door deze acties de bekendheid van Hardenberg en de regio/ provincie maar ook daarbuiten in positieve zin is toegenomen. Ook in bestuurlijke contacten horen wij dat terug. De vraag “wat levert dit nu precies op” is moeilijk te beantwoorden omdat dit- zo blijkt uit de literatuur- afhangt van vele factoren. Onze indruk is wel dat deze wijze van marketing bedrijven een positieve invloed heeft op het aantal bezoekers van buiten Hardenberg. Wij hebben ons beraden op de vraag moeten we hier mee doorgaan. Daartoe hebben wij een extern, Hardenbergs, deskundig bureau gevraagd daarover zijn mening te geven. De conclusie uit hun rapportage die u eerder is toegezonden is duidelijk. Hardenberg kan niet achterover leunen en teren op het opgebouwde imago. Doorgaande marketing is noodzakelijk maar wel gefocust op meerdere terreinen dan alleen wonen. Uiteraard moet ook de financiële afweging gemaakt worden. Met vele andere gemeenten zijn wij van mening dat juist in deze tijd anti- cyclus investeren ook en marketing noodzakelijk blijkt. Er is dan ook sprake van investeren in de zich ongetwijfeld later voordoende betere economische situatie. Wij zien hierbij dan ook een duidelijk parallel met het thema City-marketing. Ook daarin investeren wij nu. Derhalve stellen wij u voor dit krediet ad € 100.000 beschikbaar te stellen voor 2011/2012. In 2012 willen wij evalueren of wij ook daarna moeten doorgaan zowel inhoudelijk als financieel. Deze € 100.000 is bestemd voor uitvoeringskosten excl. Personele uren. Door herschikking van taken (efficiency) was het mogelijk wel € 100.000 structureel te bezuinigen op de formatie.
11
Aankoop gronden Rioolwaterzuivering Dedemsvaart In de negentiger jaren van de vorige eeuw heeft de voormalige gemeente Avereest intensief overleg gevoerd met het Waterschap over de toenmalige R.W.Z.I. Het Waterschap had het plan deze installatie te vergroten. Mede onder druk van omwonenden heeft de gemeente met het Waterschap de deal kunnen maken dat de R.W.Z.I. gesloten en elders herbouwd zou kunnen worden. Dit onder de inspanningsverplichting om te zoeken naar mogelijkheden om de vrijkomende locatie met private partijen te herontwikkelen. Wel staat vast dat hierover een aantal besprekingen met het toenmalige college gevoerd zijn. Dit herontwikkelingsproces is door de herindeling aanzienlijk vertraagd. Pas in 2005 is dit traject weer opgepakt. Het resultaat hiervan of beter het ontbreken van resultaat is u bekend. Al die tijd (ruim 10 jaar) heeft het Waterschap kosten gemaakt in de sfeer van onderhoud. Het Waterschap schat de kosten op € 1,- miljoen. Na het stil komen te liggen van het herinrichtingsproces heeft het Waterschap deze casus ingebracht in het overleg met ons over de realisatie van het Vechtpark met het voorstel tot de u eerder bij de bestuursrapportage gemelde packagedeal. Het voornaamste argument van het Waterschap is: hoewel de gemeente zijn best gedaan heeft, is het beoogde resultaat niet behaald. Dat is niet geheel aan de gemeente te wijten. De “deal” is dan ook: gezamenlijk de verantwoordelijkheid oppakken en het perceel overdragen voor € 500.000,- aan de gemeente. Hiermee zijn de gemaakte kosten van het Waterschap bij lange na niet gedekt. Beide partijen- Waterschap en gemeente- nemen zowel hun verantwoordelijkheid. Wij achten het nog steeds bestuurlijk correct - gelet op de voorgeschiedenis - deze deal aan te gaan en zo de boeken te kunnen sluiten. Volledigheidshalve hebben wij hier ook de toelichting op de investeringen uit het collegeprogramma opgenomen. 1. Aanpak oude wijken Behoud en verbetering van de leefbaarheid vinden wij binnen de gemeente Hardenberg van groot belang. Er is geen sprake van achterstandswijken, en we zullen ook voorkomen dat die ontstaan, maar er zijn wel oude wijken waarbij we maatregelen moeten treffen om de leefbaarheid te waarborgen. Dit doen we enerzijds door de bestaande infrastructuur te verbeteren en een impuls te geven aan de ruimtelijke kwaliteit (€ 2 miljoen), maar we willen daaraan de sociale component toevoegen. Wij willen hier € 500.000 extra voor uittrekken. 2. Sportboulevard (2e fase) Bij de ontwikkeling van de tweede fase van de Sportboulevard is de verplaatsing van het zwembad aan de orde. Voor de investeringen in dit nieuwe zwembad hebben we € 5.000.000 gereserveerd. De Sportboulevard is één van de onderdelen van het Masterplan Stationsomgeving. 3. Sportpark De Krim Het is de bedoeling dat de sportfaciliteiten in De Krim samen met de bibliotheek en de kinderopvang op een plek gecentraliseerd worden. Dit heeft enerzijds tot gevolg dat de verkeersonveilige situatie bij het bestaande sportpark niet meer aan de orde is, en het betekent anderzijds een kwaliteitsimpuls voor De Krim, wat een positieve invloed heeft op de leefbaarheid. Wij willen hiervoor voorshands € 1.000.000 uittrekken. 4. Uitbreiding Sporthal De Citadel Vanwege het tekort aan sportfaciliteiten in het basisonderwijs is uitbreiding nodig. Door een koppeling te maken met de bestaande sporthal De Citadel, en deze met een afzonderlijk te gebruiken gedeelte te vergroten, kunnen we een voorziening creëren die niet alleen voor het onderwijs maar voor de bevolking van de kern Dedemsvaart als geheel van nut is. Hiervoor wordt € 150.000 geïnvesteerd. 5. Groenblauwe diensten De afgelopen jaren is fors geïnvesteerd in groenblauwe diensten. Dit betekent een goede impuls voor een kwalitatief goed buitengebied. Wij willen deze lijn voortzetten, en zullen daarin € 200.000 extra investeren.
12
6. Duurzaamheid Hardenberg heeft duurzaamheid hoog in het vaandel. Er is de afgelopen periode op dit gebied veel gebeurd, waardoor we zowel binnen als buiten de provincie als voorbeeld worden gesteld. Dit geeft ons echter niet het gevoel dat we er zijn. Sterker nog, er moet nog heel veel gebeuren, en we zullen daarin de komende jaren € 400.000 extra investeren. 7. Extra wegenonderhoud De laatste winterperiode heeft tot een grote schade aan de wegen geleid. Om te voorkomen dat we in een situatie terecht komen waarbij een groot deel van de wegen niet aan onze kwaliteitsnormen voldoet zullen we een inhaalslag maken, en hieraan de komende periode € 300.000 extra investeren. 8. Leader plus Met het programma Leader plus zijn in de afgelopen jaren goede resultaten behaald door medewerking te verlenen aan initiatieven vanuit de bevolking. Wij vinden dat ook in de komende periode deze manier van werken moet worden voortgezet, en hebben hiervoor € 200.000 gereserveerd. 9. Masterplan kunstgras Sportbeoefening vinden wij om tal van redenen van groot belang. Dat betekent dat er binnen de gemeente goede accommodaties beschikbaar moeten zijn. Om de kwaliteit van de gemeentelijke sportparken te verbeteren hebben we een masterplan kunstgras opgesteld, dat inhoudt dat elk complex moet beschikken over ten minste één kunstgrasveld. Voor de aanleg van één extra voetbalveld en één korfbalveld is € 850.000 uitgetrokken. 10. Onderwijshuisvesting Het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs maakt inzichtelijk welke kosten gemaakt moeten worden bij het instandhouden en soms oprichten van goede scholen. Uit de eerste globale berekeningen blijkt dat hier de komende tijd veel geld extra nodig is. Via dit investeringsprogramma willen wij hiervoor al vast € 1.400.000 beschikbaar stellen. Uit het definitieve IHP zal dan moeten blijken, hoe groot de totale extra behoefte is. 11. Extra veld Bergentheim Voetbalvereniging Bergentheim, die een belangrijke rol speelt in de “ontmoetingsfunctie” van deze kern en daarmee de leefbaarheid van dit gebied, kampt met een tekort aan velden, wat ertoe leidt dat mensen geen meer lid kunnen worden. Om een extra veld te kunnen aanleggen is € 250.000 uitgetrokken. 12. Verkeersveiligheid Wij vinden veiligheid en specifiek verkeersveiligheid binnen onze gemeente van groot belang. Speerpunten hierbij zijn veilige fietsroutes voor scholieren, veilige verkeerssituaties rond scholen, en een goede berijdbaarheid voor het landbouwverkeer van de doorgaande wegen in het buitengebied. Wij willen hierin in de komende jaren € 300.000 extra investeren.
13
Vervangings- en kleine investeringen 2011 Naast het hiervoor genoemde investeringsprogramma worden jaarlijks ook voorstelleng gedaan voor vervangings- en kleine investeringen. In de begroting 2011 is hiervoor een structureel bedrag van € 275.000 opgenomen. Dit bedrag is ontstaan als gevolg van de vrijvallende (netto)kapitaallasten. Voor 2011 stellen wij u voor om dit bedrag voor onderstaande investeringen in te zetten en de inzet te beperken tot de hoogst noodzakelijke investeringen. Immers hierdoor ontstaat financiële ruimte (structureel rond € 73.000) die hard nodig is voor de exploitatie. Omschrijving 1
2 3
4
5
6
7
8
9
10
11
CV-installatie zwembad Gramsbergen Door het realiseren van een MFC (ter vervanging van het Dorpshuis) ontstaat er een probleem t.a.v. de verwarming van het zwembad. Uit exploitatieoverwegingen is destijds besloten tot een verwarmingssysteem voor zwembad, sporthal en dorshuis. CV-installatie sporthal Gramsbergen Zie boven Ruiming begraafplaatsen Achterveld en Oud Avereest In 2011 zal met deze werkzaamheden moeten worden begonnen, zodat vanaf 2013 weer uitgifte van graven kan plaatsvinden. Fundering grafmonumenten de Larikshof Betreft de 2e fase om op het nieuwe gedeelte van de begraafplaats fundering aan te leggen. Fundering is noodzakelijk om een slordig beeld ten gevolge van verzakkingen van grafmonumenten te voorkomen. Aanleg urnenmuur begraafplaats Gramsbergen De jaarlasten – ad € 1.638 - komen ten laste van de grafrechten. C2000 apparatuur Deze regionale vervanging zou 2 jaar geleden plaats dienen te vinden. Op dat moment was er geen kwalitatief goede apparatuur beschikbaar. Op dit moment is er geschikte apparatuur beschikbaar. Brandweerhelmen De brandweerhelm is een fundamenteel; onderdeel van de persoonlijke bescherming. Rookgasafvoer brandweerkazerne Hardenberg Nu nieuwbouw geruime tijd wordt uitgesteld moet rekening worden gehouden met vervanging. Uniformen brandweervrijwilligers De kleding is aan vervanging toe. Het betreft vervanging van bestaande uniformen en aanschaf van uniformen voor nieuwe brandweermensen. Veiligheidslaarzen brandweer De veiligheidslaarzen zijn een belangrijk onderdeel van de persoonlijke bescherming.
Industriële wasmachine en -droger De wasmachine en droger worden gebruikt om de
Investering
Jaarlast
50.000
5.458
42.000
4.585
450.000
51.625
57.000
8.122
15.000
0
185.000
44.863
45.000
8.341
60.000
8.550
40.000
9.700
30.000
7.275
25.000
3.563
14
Omschrijving
12
13
14
15
16
17
brandweerkleding te wassen. Nu nieuwbouw geruime tijd wordt uitgesteld moet rekening worden gehouden met vervanging. Uitbreiding brandweerkazerne met kantoorunits Om de komende periode tot de nieuwbouw van de brandweerkazerne te overbruggen, zal de bestaande instructie-/kantoorruimte moeten worden uitgebreid. Verkeersveiligheid Betreft diverse maatregelen aan Magnolia, Mien Ruyslaan en Moerheimstraat. Sportvloer sporthal de Citadel De huidige sportvloer moet vervangen worden en in combinatie met de uitbreiding van de sporthal is het een goed moment om vervanging gelijktijdig te realiseren met de uitbreiding. Kunst in de kernen Met dit bedrag kan het project worden voortgezet in de kernen Balkbrug, Slagharen en Bergentheim. Masterplan sportpark De Boshoek (fietsenstalling) Er zijn nu regelmatig parkeerproblemen en problemen met het stallen van fietsen. Door verplaatsing van de fietsenstalling en aanpassing van de entree worden deze problemen verholpen. Renovatie sportvelden Betreft het groot onderhoud aan velden (jaarlijks budget). Totaal
Investering
Jaarlast
130.000
12.025
100.000
9.250
110.000
10.175
120.000
9.900
40.000
5.700
20.000
2.183
1.519.000
201.315
Verder stellen wij u voor om in te stemmen met de volgende investeringen ten laste van de betreffende reserves. Omschrijving Luchtbehandelingskast sporthal Gramsbergen Voorbereidingskosten N340
Investering
Jaarlast
Onderhoud 135.000 sportaccommodaties. Economisch. 75.000 Structuurfonds
Tractie (ideaalcomplex) Tractie (ideaalcomplex) Hardware (ideaalcomplex) Software (ideaalcomplex) Totaal
435.000 Tractie brandweer 460.000 Tractie BOR 329.500 226.500
Automatisering Automatisering
1.661000
15
Kleine investeringen < € 25.000 Naast een structurele post voor vervangings- en kleine investeringen wordt jaarlijks in de begroting ook een bedrag opgenomen van € 100.000 voor “kleinere vervangingen”. Wij stellen u voor om de volgende investeringen ten laste van deze stelpost te doen: asfaltlaag sportpark de Balk splitsing elektriciteitsvoorziening de Boshoek toplaag vloer gymlokaal Balkbrug toplaag vloer gymlokaal Buizerdweg 10 AED's omheining sportpark Baalderveld Beregeningsinstallaties
15.000 22.000 8.500 8.000 15.000 17.500 5.000 Totaal
91.000
Reserveprojecten De financiële situatie dwingt tot het stellen van prioriteiten. Ook als het om investeren gaat. Om u een beeld te geven van de investeringsvoorstellen die nu niet kunnen doorgaan hebben wij het volgende overzicht samengesteld. Omschrijving investering Cultuurhistorische borden/ rustpunten en verhalenknooppunten Accommodatiebeleid/privatisering buitensport (waaronder tennisbanen Dedemsvaart) Brandweerkazerne (nieuwbouw Hardenberg) Masterplan kunstgras Sportboulevard 3e fase (sporthal) Verplaatsen Boekweit Meerkosten nieuwbouw Vechtdal Rotonde Jan Weitkamplaan t.b.v. gezondheidspark/sportboulevard uitbreiden Jeu de Boulesbaan de Boshoek Camperplaats Gramsbergen Ruiter- en mennetwerk VRI Baalder
2011-2014 2015 e.v. 50.000 300.000 6.900.000 2.000.000 3.750.000 300.000 120.000 395.000 50.000 28.000 50.000 500.000
16
Programmaplan 2011 Hardenberg is een gemeente met ambities. Een gemeente ook met middelen om deze ambities waar te kunnen maken. De ambities zijn vertaald in het zogenaamde meerjarenprogramma. Accenten worden gezet door middel van het investeringsprogramma. Inhoudelijke kaders Uitgangspunt voor het programmaplan is de toekomstvisie die in 2004 is vastgesteld. De toekomstvisie is uitgewerkt in een meerjarenprogramma. Een toekomstvisie die in het voorjaar van 2008 is geëvalueerd door de raad samen met onze inwoners. Doen we nog de goede dingen en doen we dit goed? Samen sterk naar de toekomst We willen samen met onze medewerkers met een open houding en het gezicht naar de burgers staan. Dat wil zeggen, samen met individuen en organisaties knelpunten bespreken en oplossingen zoeken. Toekomstvisie en meerjarenprogramma De toekomstvisie kent drie doelstellingen: • samenhang in diverse gemeentelijke beleidsvelden ondersteunen; • een helder profiel naar buiten toe creëren; • strategische politieke keuzes maken. Als basis voor de toekomstvisie is gekozen voor het scenario stevig. Dit houdt in dat wij gaan voor het versterken van de kwaliteiten van onze gemeenten volgens een gelaagd model, zelfredzaamheid & eigen verantwoordelijkheid en samenwerking & bundeling. De kwaliteiten zijn de onderlinge betrokkenheid, de prettige woonomgeving, de ondernemerszin en de groene ruimte. Met de toekomstvisie heeft de gemeente haar visie op de lange termijn geformuleerd. Dit vormt dan ook het kader voor besluitvorming en handelen van onze gemeente. In deze begroting geven wij aan welke activiteiten in 2011 worden uitgevoerd om deze ambities te realiseren. Activiteiten, die worden opgenomen in de afdelingsplannen, zodat hiermee ook geborgd is dat deze activiteiten daadwerkelijk kunnen worden uitgevoerd. Leeswijzer In dit hoofdstuk beschrijven wij de werkzaamheden van de organisatie en volgen daarbij de indeling van het meerjarenprogramma. Het meerjarenprogramma is ingedeeld naar 7 programmalijnen: • voorzieningen; • wonen; • kwetsbare groepen; • openbare ruimte en veiligheid; • economie; • groene ruimte; • externe oriëntatie. Per programmalijn zijn door u ambities geformuleerd en hebben wij aangegeven wat wij het komende jaar gaan doen. Aan het slot van elke programmalijn hebben wij een opsomming van lasten en baten opgenomen.
17
Voorzieningen Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren. Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen. Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een belangrijk hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine kernen. Wat willen we? Ambities
Portefeuillehouder(s)
1. In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden.
Douwe Prinsse (sport); Rene de Vent (cultuur, bibliotheken); Jannes Janssen (onderwijs, jeugd) Douwe Prinsse
2. De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van voorzieningen te vergroten.
3. Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt.
Douwe Prinsse (bouwzaken, ruimtelijke ordening, sport); Rene de Vent (cultuur, bibliotheken
Wat gaan we in 2011 daarvoor doen? 1. MFC Gramsbergen De werkgroep en woningstichting de Veste gaan in 2011 verder met het uitwerken van het MFC zodat in 2011 met de bouw kan worden begonnen. MFC Balkbrug St. De Stuw gaat samen met het bestuur MFC ’t Trefpunt een duurzame programmering ontwikkelen om de continuïteit van het MFC te waarborgen. Buurtkamers Naast de buurtkamers in Hardenberg en De Krim is het de bedoeling ook in andere kernen een buurtkamer op zetten. In Dedemsvaart is de voorbereiding gestart. (zie ook Kwetsbare groepen ambitie 6) ’t Centrum Dedemsvaart (stand van zaken) Sinds september 2009 geeft de gemeente invulling aan de bedrijfsvoering van gebouw ‘ ’t Centrum te Dedemsvaart. Eind 2010 zal een nota van uitgangspunten voor een nieuw MFC worden vastgesteld. In 2011 zullen deze uitgangspunten verder worden uitgewerkt. Belangrijk is dat zoveel mogelijk partijen samenwerken in het nieuwe MFC. In het voortraject zullen wij hier veel energie in stoppen.
18
Kleedkamers en clubhuizen sport Bijna alle inmiddels geprivatiseerde sportverenigingen hebben de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in de kleedaccommodaties annex clubhuizen. Verspreid over de gemeente zijn er fraaie sportaccommodaties tot stand gekomen. Met de voetbalverenigingen EMMS en SC Lutten worden gesprekken gevoerd over de bouw van nieuwe kleedkamers. In het najaar van 2010 zal worden begonnen met de bouw van nieuwe kleedkamers annex clubhuizen door korfbalvereniging Juventa op de Kruserbrink. De verwachting is, dat het project in 2011 kan worden gerealiseerd. Ook heeft de honk- en softbalvereniging plannen zij het op kleinere schaal - voor de bouw van een clubonderkomen. 2. Kunst in de kernen De aanbesteding voor de kern Gramsbergen heeft in 2010 plaatsgevonden. De uitvoeringsopdracht voor een kunstwerk aan de Anerdijk is verstrekt aan Jeroen Doorenweerd. Het kunstwerk zal in het najaar van 2011 (of indien mogelijk eerder) worden geplaatst. Kunst in het nieuwe gemeentehuis. In de opdacht aan de interieurarchitect is kunst als onderdeel van het interieurconcept opgenomen. In 2010 is een werkgroep ‘Kunst in het nieuwe gemeentehuis’ samengesteld die de wensen, eisen en mogelijkheden van kunst inzichtelijk zal maken. Kunstwegen In 2009 en 2010 is gestart met het geven van een nieuwe impuls aan Kunstwegen en de revitalisering van Kunstwegen. Met Kunstwegen is kunst, natuur, geschiedenis en landschap nauw met elkaar verbonden. Vanwege de verbintenis tussen eerdergenoemde elementen wordt gestreefd naar een prominente rol van Kunstwegen in de planontwikkeling van het Vechtpark. Cultuureducatie In samenwerking met de vertegenwoordigers van het primair onderwijs zal een visie worden ontwikkeld op cultuureducatie in het primair onderwijs. In de visieontwikkeling zal aandacht geschonken worden aan lokale mogelijkheden waarbij op termijn de lokale mogelijkheden meer worden benut. Gashouder De oplevering en de opening van de gashouder vindt plaats in september 2010. De Historische Vereniging Avereest is verantwoordelijk voor de exploitatie van de gashouder. Deze verantwoordelijkheid is formeel vastgelegd.
19
3. Sportboulevard Dit najaar zult u het raadsvoorstel ontvangen om het krediet beschikbaar te stellen voor de uitvoering van de 1e fase locatieontwikkeling J. Weitkamplaan Zuidzijde tot sportboulevard. In 2011 zullen de atletiekbaan en het beachcourt worden aanbesteed. Voor het realiseren van deze ambities zijn vele partijen belangrijk. Naast de bevolking van de gemeente zijn ook werkgroepen, klankbordgroepen en organisaties betrokken. Voor kunst in de kernen, cultuureducatie, gashouder en sportboulevard zijn middelen beschikbaar gesteld. Voor zover er geen middelen beschikbaar zijn gesteld, zullen deze conform de bestaande procedure aangevraagd worden.
Opsomming lasten en baten programmalijn Voorzieningen.
Omschrijving Lasten Baten Saldo
Bedragen x € 1.000 Rekening Begroting Begroting 2009 2010 2011 21.280 19.365 18.820 4.103 3.387 3.438 17.177 15.978 15.382
20
Wonen Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen. Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden. Wat willen we? Ambities
Portefeuillehouder(s)
1. De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het gelaagde model, om te voorzien in de behoefte.
Douwe Prinsse
2. Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie 15-30 jaar groeit met 5%.
Douwe Prinsse
3. Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen.
Douwe Prinsse
4. Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en groene woonomgeving.
Douwe Prinsse en Jannes Janssen
Wat gaan we in 2011 doen? 1. In 2009 zijn 390 woningen gereed gekomen waarvan 185 huurwoningen. In 2010 is gebruik gemaakt van de Tijdelijke subsidieregeling woningbouwprojecten tweede en derde tranche om de woningproductie te stimuleren. Met subsidie is de bouw van respectievelijk 38 en 41 woningen zeker gesteld. Ondanks stimuleringsmaatregelen zullen in 2010 en ook in 2011 als gevolg van de crisis aanmerkelijk minder woningen gereed komen dan in de voorgaande jaren. In 2011 wordt het woonplan tegen het licht gehouden. Het gaat niet om integrale herziening, maar het betreft upgrading en aanpassingen aan het provinciaal beleid (Omgevingsvisie). Upgrading van het woonplan is een onderdeel van de structuurvisie. In 2011 wordt verder gewerkt aan nieuwe bestemmingsplannen in Dedemsvaart, Gramsbergen, Balkbrug, Mariënberg en Bruchterveld. In al deze plannen zit ook ruimte voor goedkope/betaalbare woningbouw en particulier opdrachtgeverschap. Op het gebied van wonen en zorg wordt gewerkt aan een nulmeting om te komen tot woonservicegebieden. 2. Het omlabelen van niet meer gewilde seniorenhuurwoningen naar jongerenwoningen is zeer succesvol gebleken. Ook in Slagharen is dit inmiddels toegepast. Nieuwbouw huurwoningen voor starters zullen in 2011 in Hardenberg worden opgeleverd. In Slagharen worden in herstructureringsplan De Praam jongerenwoningen gerealiseerd. Net als voorgaande jaren
21
willen we de startersleningen continueren. Dit blijkt een goed instrument voor de jongeren te zijn om hun eerste koopwoning te kunnen kopen. Daarnaast is het een goed instrument om de doorstroming te bevorderen. Nagenoeg alle door starters gekochte woningen betreft bestaande woningen, waarmee tevens de doorstroming wordt bevorderd. Tot nu toe zijn 150 startersleningen verstrekt. 3. In 2011 wordt De Praam 1 gerealiseerd. Verder zijn kleinschalige zorgvoorzieningen in Slagharen, Hardenberg (Marslanden) en Bergentheim in ontwikkeling. In het gebied Marsch Kruserbrink zal de tweede fase worden opgeleverd, bestemd voor ouderen en mensen met een beperking. Op het gebied van wonen en zorg wordt gewerkt aan een nulmeting om te komen tot woonservicegebieden. De gemeente betrekt corporaties, zorginstellingen, marktpartijen en maatschappelijk organisaties bij de realisering van deze ambitie. 4. Het plan Parcours in Dedemsvaart voor woningbouw in het topsegment is operationeel. Inmiddels zijn 8 kavels verkocht. Daarmee ligt het plan, ondanks de crisis, op schema. In 2011 wordt verder gewerkt aan de plannen in Gramsbergen en De Grote Scheere. Pluimswijk zal in 2011 op de markt komen. In het kader van investeringen in oudere wijken en opwaarderen woonomgeving zullen kansen voor de verbinding tussen de fysieke woonomgeving en sociale samenhang in de buurt of de wijk zoveel mogelijk benut worden. Daarbij is betrokkenheid en participatie van de bewoners en maatschappelijke organisaties van eminent belang. Investering in oudere wijken en buurten moet niet alleen leiden tot fysieke verbeteringen; tevens moet bereikt worden dat mensen er graag wonen en blijven wonen. Opsomming lasten en baten programmalijn Wonen.
Omschrijving Lasten Baten Saldo
Bedragen x € 1.000 Rekening Begroting Begroting 2009 2010 2011 44.319 25.369 26.625 38.859 22.733 24.464 5.460 2.636 2.161
22
Kwetsbare groepen Het bevorderen van zelfredzaamheid is de beste manier om kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente (tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen. De gemeente wil dat publiek geld bij de juiste persoon terecht komt, met persoonlijke in plaats van generieke steun. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning is een belangrijk wettelijk kader voor het gemeentelijk beleid. Wat willen we? Ambities
Portefeuillehouder(s)
1. Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVO-diploma. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat.
Jannes Janssen
2. De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid.
Rene de Vent
3. Bevorderen van gezonde leefstijlen a. meer inactieve mensen komen in beweging
Douwe Prinsse (sport) Jannes Janssen (volksgezondheid) Jannes Janssen
4. Bevorderen van gezonde leefstijlen b. minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek 5. Bevorderen van gezonde leefstijlen c. Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen
Jannes Janssen
6. Mensen kunnen zelfstandig maatschappelijk functioneren. De deelname van kwetsbare personen aan activiteiten op het terrein van sport, cultuur, welzijn en politiek neemt toe.
Rene de Vent
7. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning a. mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen.
Douwe Prinsse/ Rene de Vent
8. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning b. mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam.
Rene de Vent
9. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning c. het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk
Rene de Vent
23
Wat gaan we hieraan in 2011 doen? 1. Brede school Sinds het besluit van het college om gebruik te maken van de subsidieregelingen Impulsregeling brede school, sport en cultuur en Nationaal Plan Sport en Bewegen maakt de brede school en krachtige ontwikkeling door. Naast de beoogde gebieden Bergentheim, Dedemsvaart, en Kloosterhaar, is ook in Lutten, de Krim en Mariënberg breed draagvlak gerealiseerd. Taal, motoriek en de stevige relatie naar het Centrum voor Jeugd en Gezin zijn ook in 2011 de thema’s. De combinatiefunctionarissen hebben een voortrekkende en uitvoerende rol. In 2011 zal ook in Baalder, Slagharen, Sibculo en Rheezerveen het proces tot samenwerking in brede scholen van start gaan. Onderwijskansen Vanaf augustus 2010 is de wet Oke (Ontwikkelingskansen door educatie) van kracht. Op grond van deze wet is er een inspanningsverplichting om alle doelgroepkinderen een aanbod voorschoolse educatie te doen dat voldoet aan nieuwe wettelijke kwaliteitseisen. Eind 2010 wordt het beleid hiervoor verder uitgewerkt. Zo wordt een doelgroepdefinitie vastgesteld en bepaald waar en hoe het vroegschoolse aanbod wordt aangeboden. De extra rijksgelden voor invoering van de Okewetgeving zijn in de begroting 2011 verwerkt. De hoogte van de doeluitkering voor onderwijskansen - die de gemeente in 2011 zal ontvangen en die eind 2010 bekend wordt - bepaalt mede de mogelijkheden voor de inhoud en spreiding van het aanbod in 2011. Per 1 juli 2010 is de lopende periode van het gemeentelijk onderwijsachterstandplan (GOA), waar onderwijskansen een onderdeel van vormt, afgerond. De nog lopende onderwerpen uit deze afgeronde periode worden verankerd in de Lokale Educatieve Agenda voor de nieuwe periode 2010- 2012. Harmonisatie voorschoolse voorzieningen De Oke wetgeving biedt ook een basis voor een visie op de harmonisatie van voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen en kinderopvang). Een visie op harmonisatie moet de mogelijkheden verbeteren om ongeacht het gebruik van een voorschoolse voorziening de toegang tot de voorschoolse educatie voor alle doelgroepkinderen ongeacht welke voorschoolse voorziening zij bezoeken te verbeteren. De ervaringen van een pilot harmonisatie tussen de Stichting Peuterspeelzalen Hardenberg en Prokind, waar wij als gemeente medewerking aan hebben verleend, moet mede de basis vormen voor de visie op harmonisatie. Centrum voor Jeugd en Gezin Begin 2010 is het Centrum voor Jeugd en Gezin van start gegaan. In het najaar van 2010 vindt een evaluatie plaats. Belangrijk aandachtspunt is de aansluiting met de scholen. Met het gehele onderwijs zijn hierover in de Lokale Educatieve Agenda afspraken gemaakt. De aansluiting met het basisonderwijs is in de eerste helft van 2010 gerealiseerd. In het voortgezet beroepsonderwijs zijn al langer zorg-advies-teams werkzaam. In 2010 worden met het middelbaar beroepsonderwijs en de voorschoolse voorzieningen de afspraken nog geëffectueerd. Actieplan jeugdwerkloosheid De gemeente voert voor de subregio Ommen en Hardenberg het regionale actieplan jeugdwerkloosheid 2009 - 2011 uit. Jongeren in de WIJ, werkende jongeren zonder startkwalificatie en jongeren zonder school, werk, uitkering en startkwalificatie worden toe geleid naar stage, leerwerkbaan of werk.
24
Sinds begin 2010 werken gemeente (sociale dienst en leerplicht /rmc en het Werkplein intensief samen in het Jongerenloket. De gemeente stelt stageplaatsen beschikbaar, 20 plaatsen voor jongeren uit het regulier onderwijs en 10 voor jongeren in de Wajong. Jeugd en jongerenwerk Per september 2010 is het jongerencentrum Insite gesloten. Momenteel wordt nog naar een nieuw tijdelijk onderkomen gezocht. In overleg met de Stuw is het de bedoeling om in 2011 meer ambulant jongerenwerk c.q straathoekwerk in te zetten en het straathoekwerk om te bouwen tot een meer wijkgerichte aanpak en meer samenwerking te zoeken met wijkgebouwen. Het straathoekwerk is flexibel inzetbaar, maar blijft zich in eerste instantie richten op Hardenberg en Dedemsvaart. Leerlingenvervoer In 2010 worden voorstellen voorbereid om de kosten van het leerlingenvervoer terug te dringen. Arbeids Trainings Centrum (ATC) Voor het ATC is het in het kader van de conjunctuur moeilijker om opdrachten binnen te halen. Het ATC zet zich breder in de markt, sinds enige tijd is het ATC ook erkend als jobcoach-organisatie. Dit biedt nieuwe mogelijkheden om omzet te realiseren met jobcoachtrajecten. Regionaal Techniek Centrum (RTC) Het RTC is een initiatief van het lokale bedrijfsleven, het MBO-onderwijs en het Vechtdal college. Het RTC wil een VMBO/MBO-opleiding techniek in Hardenberg realiseren. Het onderwijs is per september 2010 gestart met Installatietechniek (Electro- en werktuigbouwkunde) in bestaande locaties. In 2011 komen daar naar verwachting procestechniek, metaaltechniek en Transport&logistiek bij. Een aantal investeerders is bereid te investeren in het gebouw. In 2011 loopt de subsidie van de Gemeente Hardenberg ten einde (€ 200.000 gedurende twee jaar). Windesheim Begin 2010 heeft de raad eenmalig een krediet van € 70.000 beschikbaar gesteld voor de doorontwikkeling van Windesheim HBO-centrum in Hardenberg. Uitgangspunt is dat Windesheim zo snel mogelijk, maar in ieder geval vanaf 2012 budgetneutraal opereert. In 2011 zal het convenant (bedrijfsleven, gemeente, Windesheim najaar 2010) en het doorontwikkelplan uitgevoerd worden. Windesheim zal zich in haar benadering richten op werkgevers en op het RTC. Begin 2011 vindt een tussenevaluatie van de resultaten plaats. Integraal Huisvestingsplan In samenspraak met de schoolbesturen gaan we in 2011 een integraal plan ontwikkelen voor de onderwijshuisvesting van de basisscholen, met als uitgangspunten: - denken in totale levensduurkosten - investeringen in kwaliteit - investeringen in duurzaamheid - ruimte voor levensvatbare (clusters van) voorzieningen Nu is het zo dat oude schoolgebouwen met hoge exploitatielasten of met krimp van leerlingenaantallen (leegstand) blijvend goed worden onderhouden. Niets doen, dus gewoon doorgaan op basis van de huidige verordening, leidt vanaf 2014 tot een financieel tekort. 2. WWB ca Hoewel er tekenen zijn die wijzen op een verbetering van de economie, zal het nog een hele tijd duren voordat we met het aantal uitkeringen weer terug zijn op het niveau van eind 2008. Het budget dat de gemeente krijgt om re-integratieactiviteiten uit te voeren daalt, terwijl het aantal mensen dat we ermee moeten helpen groter wordt. Daarnaast zullen ook
25
de uitkeringskosten (het zogenaamde I-deel) sterk toenemen en is het maar de vraag in hoeverre dat door het rijk wordt gecompenseerd. We zijn het volgende van plan. 1. Jongeren krijgen voorrang. We blijven ons uiterste best doen om jongeren actief te houden met scholing en met werk. We zetten daarbij uiteraard ook de middelen uit het actieplan jeugdwerkloosheid in. 2. We zetten volop in op de best bemiddelbare doelgroep met als doel dat deze groep zo snel mogelijk aan het werk te krijgen. 3. Verder worden er instrumenten ingezet voor de meest kwetsbaren, namelijk, degenen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, zoals “de Sociëteit” (voorheen Primacentrum) Om dit allemaal zo goed mogelijk te doen werken we samen met vele partners. Zo werken we op het werkplein samen met het UWV-Werkbedrijf. Voor werkervarings- en activeringstrajecten hebben we afspraken met het ATC en Larcom . WSW Ten aanzien van de WSW kan worden gemeld dat de taakstelling naar beneden wordt bijgesteld en de rijksbijdrage dus ook. Dat betekent dat er minder mensen in de WSW kunnen worden opgenomen, maar ook dat de wachtlijst gaat toenemen. Inmiddels zijn er met Larcom afspraken gemaakt over zogenaamde voortrajecten, waarmee we WSW-ers eerder kunnen activeren. Schuldhulpverlening Integrale schuldhulpverlening is een onderdeel van het (bredere) minimabeleid. De uitgaven voor schuldhulpverlening zijn in de jaren 2007 tot en met 2010 verdubbeld van € 173.000,= in 2007 naar € 350.000,= in 2010. Het is de verwachting dat deze tendens zich voortzet. De Gemeentelijke Kredietbank onderschrijft deze tendens. De huidige maatregelen zijn vooral gericht op repressie. Op middellange/lange termijn is winst te behalen door inzet op preventie. In 2011 wordt gestart met een pilot om preventie (voorlichting, vroegsignalering) vorm te geven en de ketenaanpak (ketensamenwerking) te organiseren. Eind 2011 wordt deze pilot geëvalueerd. 3. Jeugdsportfonds Dit zullen we in 2011 continueren. We proberen het gebruik van de regeling te stimuleren via de combinatiefunctionarissen. 4. Alcoholmatigingsbeleid De aanpak gericht op alcoholmatiging zal ook in 2011 worden voortgezet. Vanuit het landelijke programma ‘gezonde slagkracht’ ontvangt onze gemeente als voorbeeldgemeente een subsidie tot en met 2013. Met deze subsidie is het mogelijk om de projectaanpak ook in de komende jaren voort te zetten. Begin 2011 wordt het huidige project geëvalueerd en worden waar nodig de plannen voor de komende periode bijgesteld. Er zijn inmiddels flinke stappen gezet op het terrein van alcoholmatiging. Ouders zijn betrokken, er zijn afspraken gemaakt met scholen, sportverenigingen en organisatoren van evenementen. Keten zijn bezocht en in de campagne ‘fris over drank’ is ook gewerkt aan bewustwording bij jongeren zelf. In 2011 zal deze aanpak worden voortgezet. Om verandering te bereiken worden veel activiteiten ingezet, gericht op jeugd, ouders en plaatsen waar alcohol wordt geschonken. Gedragswijziging vraagt om een langdurige vastberaden aanpak waarbij inzet nodig is op het gebied van preventie, voorlichting en handhaving.
26
5. Huiselijk geweld In 2009 is 6 keer een huisverbod wegens huiselijk geweld opgelegd. In de eerste helft van 2010 3 keer. In 2011 wordt dit beleid voortgezet. Daar waar kinderen zijn betrokken wordt gezorgd voor een goede aansluiting met het Centrum voor Jeugd en Gezin. 6. Activeren van mensen Naast de buurtkamers in Hardenberg en in De Krim worden er in andere kernen een buurtkamer opgezet. Mensen kunnen elkaar hier ontmoeten en gezamenlijke activiteiten opzetten. Deze ambitie staat in relatie tot de ambities Voorzieningen 1 “in de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden” Kwetsbare groepen 7 “mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen”. Ook in 2011 blijft de gemeente mensen stimuleren om deel te nemen aan sport, cultuur en welzijnsactiviteiten. Mensen met onvoldoende financiële middelen kunnen hiertoe een beroep doen op het SOCUfonds of het Jeugdsportfonds. Via de combinatiefunctionarissen willen we het gebruik van deze regeling stimuleren. Het voorkomen van schulden zal in 2011 de nodige aandacht krijgen. Voorlichting en preventie zal zich vooral richten op mensen die vanwege bijvoorbeeld werkloosheid of echtscheiding te maken krijgen met een belangrijke inkomensverandering en jongeren. Verder zal worden nagegaan of het mensen die budgetbegeleiding krijgen weer eerder weer op ‘eigen benen’ kunnen staan. Hierbij kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van vrijwilligers als coach. 7. WMO Ons uitgangspunt is dat mensen die ondersteuning nodig hebben bij het zelfstandig wonen of maatschappelijke participatie en die dat niet op eigen kracht kunnen realiseren, ook in de toekomst kunnen blijven rekenen op ondersteuning van de gemeente. De uitgaven voor de WMO stijgen snel en de door het rijk beschikbaar gestelde budgetten compenseren dat niet. Op basis van de nu bekende cijfers en de verwachtingen voor de nabije toekomst hebben we een scenario bij ongewijzigd beleid uitgewerkt. Dit scenario leidt tot een tekort dat oploopt van € 840.000 in 2010 tot een bedrag van rond € 1 miljoen in 2011. Om de WMO betaalbaar te kunnen houden en tegelijk ons doel te kunnen realiseren hebben wij een pakket maatregelen, dat tot een jaarlijkse besparing van rond € 1 miljoen zal leiden (vanaf 2012), zodat de WMO betaalbaar blijft. In de komende maanden (oktober/november 2010) spreken wij hierover met alle maatschappelijk betrokkenen. Wij hopen nog dit jaar een definitief voorstel aan u voor te leggen. Bij het samenstellen van dit pakket hebben wij de volgende twee belangrijke beleidslijnen als uitgangspunt gehanteerd. Het is belangrijk dat de beschikbare middelen zo goed en zo veel mogelijk terecht komen bij mensen die zelf over onvoldoende middelen beschikken om zelf een oplossing te kunnen realiseren. Dit kan worden gerealiseerd door het invoeren van eigen bijdragen en rekening te houden met uitgaven die mensen normaal al doen. De tweede lijn is de zogenaamde kanteling van de WMO, waarmee we de wijze waarop we uitvoering geven aan de WMO willen heroverwegen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de manier van indiceren, waarbij we minder dan voorheen de insteek kiezen van de mogelijkheden die het verstrekkingenboek biedt, maar dat juist de werkelijke (en vaak onderliggende) vraag van de gebruiker meer bepalend is. De samenwerking met welzijns- en maatschappelijke organisaties is hierbij van groot belang.
27
We gaan experimenteren met een of meerdere innovatieve werkwijzen. Dat zou dan bijvoorbeeld betrekking kunnen hebben op het organiseren van zorg en participatie in de wijk of buurt en het betrekken van de bewoners daarbij. We willen daarom in 2011 een pilot wijkgerichte zorg gaan starten. Deze pilot zal gericht zijn op samenwerking in de wijk, dus dicht bij de mensen die het betreft. Samenwerking tussen professionals, welzijn, maatschappelijk middenveld en vrijwilligers is hierbij noodzaak. In dit beeld past ook voortzetting van de projecten Vriendenkring, Breekijzer, ZorgRvoor Het project sleutelfiguren wordt uitgebreid voor de gehele gemeente. Het aantal sleutelfiguren wordt hiertoe uitgebreid van 8 naar 12 personen. Met de provincie is afgesproken dat in 2015 minstens de helft van de huishoudens in een woonservicegebied wonen. Om inzicht te krijgen in de spreiding van het zorgaanbod van huidige voorzieningen en de locaties van 0 trede woningen, seniorenwoningen of daarvoor geschikte woningen en in zowel de formele als de informele structuren van het zorgaanbod is in 2010 onderzoek verricht. Het doel is uiteindelijk dat mensen langer zelfstandig kunnen wonen en participeren. Begin 2011 wordt hiervoor een plan van aanpak gepresenteerd. 8. We continueren in 2011 de subsidie aan een professionele organisatie om mantelzorgers te ondersteunen. Daarnaast verstrekken wij subsidie voor de coördinatie en opleiding van vrijwilligers van vrijwillige thuiszorg. 9. Vrijwilligerswerk Ook in 2011 zal uitvoering worden gegeven aan de kadernota vrijwilligerswerk. De activiteiten richten zich op ondersteuning en waardering van vrijwilligers en maatschappelijke stages. De wijze waarop wij in 2011 dit willen doen is nog niet vastgesteld. Voor de begrotingsvergadering nemen wij hierover een besluit. Vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties kunnen voor vragen en ondersteuning terecht bij het Servicepunt Vrijwilligerswerk. Als een vereniging een periode moeite heeft om de zaken bestuurlijk goed voor elkaar te krijgen kan de ‘vliegende brigade’ worden ingezet. Deze vrijwilligers uit deze ‘vliegende brigade’ kunnen een verenigingsbestuur tijdelijk ondersteunen. Opsomming lasten en baten programmalijn Kwetsbare groepen.
Omschrijving Lasten Baten Saldo
Bedragen x € 1.000 Rekening Begroting Begroting 2009 2010 2011 44.594 43.639 43.628 25.575 25.739 25.778 19.019 17.900 17.850
28
Veiligheid en openbare ruimte 100% veiligheid kan de gemeente niet garanderen, de verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt ook bij de samenleving. In het spanningsveld tussen de behoefte aan veiligheid en de onmogelijkheid om veiligheid te garanderen, wil de gemeente inzetten op preventie, handhaving en stimulering van de eigen verantwoordelijkheid. Wat willen we? Ambities
Portefeuillehouder(s)
1. De fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, zijn schoon, heel en veilig.
Jannes Janssen; Bert Meulman
Betrokken organisaties signaleren vroegtijdig overlastsituaties in buurten en wijken, zodat we oplopende problemen kunnen voorkomen. Het gevoel van burgers ten aanzien van veiligheid in een wijk blijft op het huidige niveau 2. Het toezicht in de openbare ruimte komt in goede afstemming tussen gemeente, politie en stadswachtorganisatie tot stand
Bert Meulman
3. De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners 5 % van de groenvoorzieningen in de woonwijken van de gemeente overnemen.
Jannes Janssen
4. De verkeersveiligheid verbetert, waarbij het aantal slachtoffers met lichamelijk letsel op gemeentelijke wegen de komende vijf jaar daalt
Jannes Janssen
5. Instellingen en inwoners ondervinden 5% minder administratieve lastendruk van de gemeentelijke regelgeving en de regelgeving die de gemeente uitvoert.
Bert Meulman
6. Er vinden minder overtredingen van regelgeving plaats door actieve communicatie en gerichte controles. Het huidige kwaliteitsniveau op het gebied van milieu blijft gelijk. Bevolking en planontwikkelaars kennen door preventie een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke veiligheid.
Jannes Janssen
Wat gaan we hieraan in 2011 doen 1. Schoon In het voorjaar 2010 is wederom een gemeentebrede zwerfvuilinzamelingsactie gehouden. Dit als onderdeel van de landelijke actie “Nederland Schoon’’. Deze actie is door de gemeente Hardenberg succesvol geregisseerd in samenwerking met de ROVA, ook in 2011 staat dit weer op het programma. In 2009 is er met de scholen in Dedemsvaart ( De Zeven Linden en het Vechtdal College) en BOR een samenwerking gevonden om invulling te geven aan de maatschappelijke stage die de klassen 1 en 2 moeten volgen. Door de scholieren is er zwerfvuil opgeruimd. Dit initiatief
29
heeft in 2010 en 2011 een verder gevolg waar ook de scholen uit Hardenberg bij aan gaan sluiten. De effectiviteit van de hondenpoepbestrijding wordt eind 2010 geëvalueerd en daar waar nodig bij gesteld in 2011. Denk hierbij aan de hondenuitlaatstroken en de frequentie waarmee de hondenpoepzuiger in wordt gezet. Heel In 2010 is gestart met het project opwaarderen woonomgeving. Doel van dit project is verbetering van de leefbaarheid te realiseren in oudere woonstraten in verschillende kernen van de gemeente. Door de straten nu op te knappen wordt voorkomen dat deze achteruit gaan. Voor het opwaarderen van de woonomgeving heeft de gemeente Hardenberg in totaal 2,5 miljoen euro beschikbaar gesteld. Betrokken bewoners hebben een belangrijk aandeel in het project. Zij mogen suggesties doen om het plan voor hun straat en leefomgeving nog beter te maken. De ervaring tot nu toe leert dat er onder bewoners veel belangstelling is mee te mogen beslissen over de inrichting van de eigen woonomgeving. Het project richt zich ook nadrukkelijk op de sociale- en veiligheidsaspecten van de woonstraten. Daartoe voert de gemeente de werkzaamheden uit samen met andere partijen, zoals woningcorporaties Beter Wonen Vechtdal en de Veste, de wijkagenten en de welzijnsorganisatie De Stuw. Deze investering levert werkgelegenheid op voor de regio. Hierbij wordt ook onderzocht of de inzet van bijstandsgerechtigden of jongeren met een leerwerktraject mogelijk is. In 2010 zijn voor de zomervakantie vier woonstraten opgeknapt: de Havezathestraat en Bezantijnenstraat in Gramsbergen, de Geert Arendsweg in Bruchterveld en de Grachtstraat in Sibculo. In 2010 is ook gestart met de verbetering van diverse woonstraten in de wijk Hazenbosch, Schoolstraat in Kloosterhaar, meerdere straten in Balkbrug en in de vogelbuurt Dedemsvaart. Ook deze woonstraten zullen grotendeels in 2010 verbeterd zijn waardoor een impuls is gegeven aan vergroting van de leefbaarheid in deze woonstraten. Veilig Van 2010 tot 2014 geldt de nieuwe planperiode voor het integrale veiligheidsbeleid, waartoe eind 2010 de speerpunten door raad en college worden geformuleerd. Een veilige school, veilige uitgaan, alcoholmatigingsbeleid, buurtbemiddeling, uitvoering van het Keurmerk Veilig Ondernemen voor bedrijventerreinen en winkelgebieden, de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan en het Keurmerk Veilig Wonen. Verder ook een sluitend systeem van toezicht en handhaving (waarbij eventueel cameratoezicht), toepassing van instrument van de bestuurlijke boete door de gemeentelijke toezichthouders om vandalisme en overlast tegen te gaan en regelmatig overleg de omwonenden van de grotere horecavoorzieningen 2. Toezichthouders Veiligheid gemeente Hardenberg (TVH) Op 1 januari 2009 heeft de nieuwe organisatie als opvolger van de stadswachtenorganisatie Noord Oost Overijssel haar intrede gedaan (onder de nieuwe naam Toezichthouders Veiligheid gemeente Hardenberg (TVH)). Er is sprake van een kernteam van 5 Buitengewone opsporingsambtenaren (BOA’s) en een werkervaringteam, bestaande uit drie medewerkers die gedetacheerd zijn vanuit Larcom en met medewerkers die via de Stichting Werk en Scholing een opleiding volgen en tegelijkertijd werkervaring opdoen. De ambitie is om op tenminste hetzelfde niveau door te kunnen gaan als in 2010. In 2011 moet hiertoe een oplossing zijn gevonden voor het tekort op de begroting van TVH. Een deel van het tekort wordt opgelost doordat er inkomsten zijn gekomen, mede als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet bestuurlijke strafbeschikking. Er wordt jaarlijks een takenmatrix vastgesteld en de planning van TVH is onderdeel van de jaarplanning van het team Toezicht en Handhaving van de afdeling Bouwen en Milieu. Maandelijks vindt afstemming plaats tussen politie, ambtenaar openbare orde en veiligheid en de afdeling BM in de ambtelijke driehoek TVH.
30
Voor de periode 2011-2014 wordt een integraal veiligheidsplan opgesteld. Daarin wordt naar verwachting de nodige aandacht geschonken aan het voorkomen en bestrijden van agressie, overlast en vandalisme door een actieve vorm van toezicht en handhaving in het publieke domein. De in 2010 ingezette lijn van actieve communicatie waar het om TVH gaat, wordt in 2011 onverminderd voortgezet.. Begin 2011 vindt er een evaluatie plaats van het betaald parkeren en zal mede worden onderzocht in hoeverre aan P1 uitbestede werkzaamheden ondergebracht kunnen worden bij TVH. 3. Beheer en onderhoud gemeentelijke gebouwen en gronden In 2010 is de nieuwe cluster Gronden en Gebouwen ontstaan. Doel is efficiënter (en dus goedkoper) beheer van alle gemeentelijke eigendommen. Een van de taken van dit nieuw gevormde cluster is het beheer van gronden, waaronder ook snippergroen valt. Een beleidsnota hierover is recent vastgesteld. Doelstelling van deze nota is dat er zoveel mogelijk rechtsgelijkheid ontstaat voor de gebruikers van (snipper)groen stroken, er sprake is van helder, toetsbaar en handhaafbaar beleid inclusief een efficiënte en doelmatige uitvoering. In 2011 moeten de eerste financiële resultaten van een efficiënter beheer zichtbaar worden. 4. (verkeers)Veiligheid Veiligheid en specifiek verkeersveiligheid spelen een belangrijke rol binnen onze gemeente. Met name veilige fietsroutes voor scholieren , veilige verkeerssituaties rond scholen, en een goede berijdbaarheid voor het landbouwverkeer van de doorgaande wegen in het buitengebied. De raad heeft hiervoor in het investeringsprogramma 2011, € 300.000 voor beschikbaar gesteld. Met directie en verkeersouders van (basis)scholen zal, indien gewenst, de situatie rondom school worden besproken en mogelijkheden/kansen zullen worden aangedragen de situatie rondom (het aan- en uitgaan van) de school te verbeteren. Met name zal er ingezet worden om structuur aan te brengen in het gedrag van ouders tijdens het halen en brengen en daarnaast het stimuleren om kinderen lopend of op de fiets te halen en te brengen. Kleine infrastructurele aanpassingen kunnen in enkele gevallen bijdragen aan het verbeteren van de veiligheid rondom de school. Daarnaast worden langs de fietsroutes vanuit de diverse kernen naar Hardenberg de ontbrekende schakels verlicht i.h.k.v. school - thuisroutes, waaronder de Venneweg. Ook voor 2011 wordt er een actieplan verkeersveiligheid opgesteld. Per verkeersdoelgroep worden er diverse activiteiten ondernomen om het bewust worden van de verkeersveiligheid bij jong en oud te vergroten. Een aantal voorbeelden zijn; de dode hoek, streetwise voor het basisonderwijs, fiets4safe een nieuw educatie project voor fietsende scholieren van het voortgezet onderwijs en Broem voor de 65+’er. In 2010 is een inloopbijeenkomst geweest met aanwonende en grondeigenaren van de Anerdijk. Zodra de grondverwerving is afgerond kan er begonnen worden met de aanleg van het vrijliggende fietspad langs de Anerdijk en kan deze in het voorjaar van 2011 worden opgeleverd. 5. Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) Door de invoering van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) zijn met ingang van 1 oktober 2010 de administratieve lasten voor de aanvragers afgenomen. De Wabo eist op een aantal momenten informatie van het bevoegd aan de aanvrager. In 2011 gaan we de mogelijkheden, binnen de wettelijke mogelijkheden, onderzoeken om het aantal
31
informatiemomenten samen te voegen, zodat de aanvrager minder brieven per aanvraag ontvangt. We willen, in samenspraak met de afdeling ICT en de leverancier (SBA) van de vergunningapplicatie, een viewer aanschaffen om de tekeningen digitaal te kunnen beoordelen. (Een viewer is tevens nodig om digitaal omgevingsvergunningen te kunnen verlenen.) Het welstandsbeleid wordt herzien. De insteek hierbij is dat er fors meer bouwactiviteiten welstandsvrij worden dan wel onder lichtere welstand vallen. De waardevolle gebieden blijven aan welstandstoezicht onderworpen. 6. Duurzaam Hardenberg In het Meerjaarprogramma Duurzaam Hardenberg 2010-2014 is het beleid voor de komende jaren uitgestippeld. De in het collegeprogramma genoemde actiepunten zijn daarin opgenomen. Voor wat betreft het duurzaamheidsfonds gaan we onderzoeken of de middelen “slimmer” ingezet kunnen worden. Overleg met woningbouwcorporaties over wijkaanpak is in 2010 gestart en zal in 2011 “gewoon” doorgaan. Initiatieven op het gebied van duurzame energieproductie worden daar waar mogelijk ondersteund. In overleg met De Koepel zullen bij bedrijven energiescans worden uitgevoerd en zo mogelijk zullen op brancheniveau afspraken worden gemaakt. Ten aanzien van duurzame mobiliteit en duurzaam inkopen zullen we zelf het goede voorbeeld geven. Opsomming lasten en baten programmalijn Veiligheid en openbare ruimte
Omschrijving Lasten Baten Saldo
Bedragen x € 1.000 Rekening Begroting Begroting 2009 2010 2011 22.143 19.158 19.339 2.941 2.416 2.612 19.202 16.742 16.727
32
Economie Het opleidingsniveau van de bevolking is relatief laag. Met de teruggang in de landbouw staat de vitaliteit van het platteland onder druk. Het is daarom nodig dat nieuwe economische dragers gezocht worden. De lokale en regionale bedrijvigheid is de belangrijkste motor van de Hardenbergse economie, bedrijvigheid zoals de bouw, de zorg en het toerisme. Minder regelgeving is belangrijk om ondernemers de ruimte te geven. Wat willen we? Ambities
Portefeuillehouder(s)
1. De gemeente Hardenberg scoort in de beleving van ondernemers hoger in het ondernemersklimaat. Ondernemers waarderen de dienstverlening van de gemeente hoger, zoals via de relatiemanagers De samenwerking tussen gemeente en ondernemers is verbeterd
Douwe Pinsse; Bert Meulman; Jannes Janssen
2. De gemeente heeft voldoende voorraad bedrijventerreinen om de vraag op te vangen. De duurzaamheid en het particulier beheer van bedrijventerreinen nemen toe.
Douwe Pinsse; Bert Meulman; Jannes Janssen
3. De bereikbaarheid van de kernen Hardenberg en Dedemsvaart is vergroot. Binnen 30 minuten kun je met de auto vanaf de stad Hardenberg op de omliggende snelwegen/ A-wegen komen. De treinverbinding Twente-Drenthe rijdt twee x per uur met een goede aansluiting. De digitale bereikbaarheid is verbeterd met breedbandverbindingen.
Bert Meulman; Jannes Janssen
4. De stad Hardenberg is een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te recreëren en te wonen.
Bert Meulman; Douwe Prinsse
5. Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot stand. Het percentage starters neemt toe.
Bert Meulman; Jannes Janssen
6. De voorwaarden voor vestiging van nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijven in de zorgsector zijn beter. De werkgelegenheid neemt in de zorgsector sterker toe dan in andere sectoren.
Bert Meulman
7. De gemeente Hardenberg hoort tot de top van toeristische gemeenten in Overijssel. Het aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, voorzieningen, arrangementen en evenementen is toegenomen en verbeterd, met name gericht op seizoensverbreding en de bovenkant van de markt.
Rene de Vent
33
Wat gaan we hier in 2011 aan doen? 1. In 2010/2011 zijn meerdere acties ingezet op het terrein van accountmanagement, acquisitie, promotie en marketing en interne processen zoals dienstverlening en informatievoorziening. De effecten van de acties dienen in ieder geval te leiden tot; - verbetering van verkoopresultaten voor bedrijventerreinen in Hardenberg - verbetering van de naamsbekendheid van Hardenberg - verbetering van de stroomlijning van de dienstverlening aan onder meer bedrijven die een kavel kopen - verbetering van de informatievoorziening aan bedrijven Het gaat om de volgende acties: • Opbouwen werkbestanden bedrijven en intermediairs. • Marketingacties • Actief accountmanagement door het bezoeken van minimaal 100 bedrijven en 25 intermediairs, bezoek aan beurzen. • Instellen van een bedrijvenservice team (BST). Dit team levert maatwerk aan de geïnteresseerde ondernemer voor een te verkopen perceel op een van de bedrijventerreinen. Voordeel is dat er snel duidelijkheid is omtrent de te volgen procedure waardoor de aanvraag sneller kan worden behandeld. Kernwoorden zijn: resultaatgericht, snelheid, klantvriendelijk. • Doorontwikkeling Klantcontactcentrum door inrichten van bedrijvenloket (KCC) • Introductie en bevorderen gebruik klantvolgsysteem voor bedrijven (KCC) 2. Op het gebied van herstructurering is momenteel de actie gaande betreffende de z.g. black spots. De Raad heeft hiervoor een krediet beschikbaar gesteld. Door marktomstandigheden (terugval van de vraag) duurt het wat langer om de doelen te realiseren. De nieuwe eigenaar van de locatie aluminium is momenteel bezig om het terrein te inventariseren met de bedoeling om de aanwezige opstallen te slopen. In 2010/2011 komen de volgende nieuwe bedrijventerreinen op de markt: • Balkbrug: Katingerveld. • Hardenberg: Broeklanden De Kop+ Zuid. • Verder wordt hard gewerkt aan de realisering van het plan Dedemsvaart Oost en het plan Heemserpoort, waarbij het duurzaamheidsaspect een belangrijke rol speelt. Voor de ontwikkeling van het terrein Heemserpoort zal een bestemmingsplan worden opgesteld en de vaststelling van dit plan is voorzien in het 4e kwartaal van 2011. Daarnaast zal invulling worden gegeven in samenspraak met het parkmanagement aan de gekozen duurzaamheidthema’s ruimtelijke kwaliteit en inpassing, energie en samenwerking. Daarnaast zal op grond van de in 2010 verrichte haalbaarheidsstudie in het kader van het thema energie een keuze gemaakt worden welke duurzame energiebronnen zullen worden gebruikt. Tevens zal invulling worden gegeven aan het thema samenwerking door invoering van parkmanagement. 3. Treinvervoer Een voortrekkersrol spelen richting de andere gemeenten om gezamenlijk actief te lobbyen richting provincie Overijssel en richting Drenthe en Twente om de gewenste verbeteringen aan het spoor op de Vechtdallijnen gerealiseerd te krijgen.
34
Busvervoer In overleg met provincie Overijssel en Syntus over de realisatie van een directe buslijn tussen Hardenberg en Dedemsvaart Wegvervoer - Actief betrokken blijven bij de definitieve besluitvorming inzake het definitieve ontwerp voor de opgewaardeerde N340 Zwolle - Ommen - Actief betrokken blijven bij de voorbereiding en besluitvorming inzake het opwaarderen van de N34 tussen Witte Paal – Drentse grens. - Actief betrokken blijven bij de voorbereiding en besluitvorming rondom de verbetering van de verkeersveiligheid van de N377 als 100km-stroomweg. Infrastructuur - Uitwerken Masterplan stationsomgeving Hardenberg 4. Ondanks de economisch wat mindere tijden is er vanuit het Masterplan Centrum ook in 2010 hard gewerkt aan deze ambitie. Het grootste deel van de Centrumroute is gerealiseerd, waaronder het nieuwe weggedeelte Nijenstede. Met de realisatie van dit deel van de Centrumroute wordt de hoofdverkeersstroom vanuit Baalder richting het centrum gewijzigd. Van het project van de Woonservicezone aan de Bramerstraat zijn de blokken De Meander en De Overlaat opgeleverd en is met de bouw van het resterende deel begonnen. In het gebied van Mars-Kruzerbrink is met “De Vechthof-project” gestart met de bouw van woningen. Bovendien is het project Fysieke afsluiting Centrumgebied gerealiseerd. Niet alleen het bevoorradingsverkeer kan hierdoor beter worden gereguleerd, ook het gevoel van sociale veiligheid neemt hierdoor toe. De bouw van het nieuwe gemeentehuis is in volle gang. Als bijdrage aan de ambitie wordt gedurende 2011 het gebied Stationsstraat – Stationsplein opgepakt, evenals het gedeelte Stationsstraat – Parkweg. Om de beleving van de Vecht te vergroten voor bewoners, recreanten en werkers van het centrum wordt de wandelpromenade Vecht gerealiseerd in samenwerking met het waterschap Velt en Vecht. Vanaf de Amaliabrug tot aan het sportpark Kruserbrink wordt een wandelpad langs de Vecht aangelegd. De activiteiten in de wijk Marsch-Kruserbrink concentreren zich in 2011 op de nieuwbouw op de voormalige speelweide van het zwembad en de planvorming voor de overige delen van de wijk. In de stationsomgeving wordt in 2011 een start gemaakt met de ontwikkeling binnen het gebied. Dit omvat ondermeer het terrein van voormalig eierhandel Bruins, het ziekenhuis, het station, de sportboulevard en het gezondheidspark. Hoofdonderdelen van de visie zijn centraal parkeren voor en de bereikbaarheid van het station, het ziekenhuis, de Sportboulevard en het Gezondheidspark. Daarnaast omvat de totaal visie de herinrichting van het openbaargebied, een ruimte reservering voor het eventueel aanbrengen van een derde spoor en de ondertunneling van het spoor. In de Mulderij is de winkelfunctie vervallen, en ontwikkelt De Veste samen met de stichting Limor en de gemeente een project voor begeleid wonen. Tot slot wordt gewerkt aan de ontwikkeling van het project Hof van Pepijn, waarbij een woon – werklocatie, en kleine, dienstverlenende bedrijven ontstaan, in combinatie met zorgappartementen. Ook wordt hier de scooterstalling voor het LOC gerealiseerd. 5. Het ondernemerstartpunt heeft de afgelopen periode 125 startende ondernemers begeleid. Bij het Ondernemersstartpunt zijn de afgelopen periode steeds meer vragen gesteld door bestaande ondernemers. Het gaat om een behoefte aan kennis over duurzaamheid, subsidieregelingen en contacten met andere ondernemers om kennis uit te wisselen. De aanhoudende signalen van bestaande bedrijven aan een centrale plek waar informatie gebracht en gehaald kan worden, heeft de Koepel op het idee gebracht van een algemeen Ondernemerscentrum waarin het oorspronkelijk ondernemersstartpunt geïntegreerd wordt.
35
Voor deze doorontwikkeling naar ondernemerscentrum is een projectplan opgesteld en is een leaderaanvraag gedaan voor een financiële ondersteuning in de eerste jaren. De mogelijkheden van het verstrekken van startersleningen zal worden onderzocht. 6. De ontwikkelaar van het Gezondheidspark is op dit moment bezig met verdere uitwerking van de plannen en het leggen van contacten met geïnteresseerde partijen. De afspraken tussen gemeente en ontwikkelaar worden vormgegeven in een realisatieovereenkomst. De voorbereidende werkzaamheden voor de bestemmingsplanprocedure zijn opgestart. De procedure wordt in het najaar 2010 gestart. Het streven is om in het voorjaar van 2011 te starten met het bouwrijp maken. In 2011 wordt De Praam 1 gerealiseerd. Verder zijn kleinschalige zorgvoorzieningen in Slagharen, Hardenberg (Marslanden) en Bergentheim in ontwikkeling. In het gebied Marsch Kruserbrink zal de tweede fase worden opgeleverd, bestemd voor ouderen en mensen met een beperking. Op het gebied van wonen en zorg wordt gewerkt aan een nulmeting om te komen tot woonservicegebieden. De gemeente betrekt corporaties, zorginstellingen, marktpartijen en maatschappelijk organisaties bij de realisering van deze ambitie. 7. We gaan door met het faciliteren van de bestaande ondernemers in de recreatieve sector. Hierbij blijft kwaliteitsverbetering voorop staan. Eveneens zullen de bedrijfsbezoeken voortgang blijven vinden. Daarnaast worden ondernemers die zich hier willen vestigen gestimuleerd en gefaciliteerd door de gemeente om de nieuwvestiging ook daadwerkelijk te realiseren. Concrete projecten en activiteiten waar in 2011 op ingezet wordt zijn: - Het opplussen van de Oldemeijer, waaronder het realiseren van een speel- en klimbos (onder voorwaarde dat er een particuliere initiatiefnemer bij betrokken wordt); - Planvorming m.b.t. de recreatieve invulling van het Vechtpark; - Uitgeven boekje ‘Beleef Hardenberg’; - Pilot uitvoeren m.b.t. de realisatie van een zomertheater. Dat betreft een al vaker geuite wens naar een slecht-weer voorziening voor toeristen in het zomerseizoen; - Het blijven verbeteren van de toeristische website.
Opsomming lasten en baten programmalijn Economie. Omschrijving Lasten Baten Saldo
Bedragen x € 1.000 Rekening Begroting Begroting 2009 2010 2011 2.912 2.675 2.775 1.170 1.027 1.014 1.742 1.648 1.761
36
Groene ruimte De functie van het buitengebied verandert. Deze verandering heeft te maken met de teruglopende rol van de landbouw, maar ook met andere behoeftes van mensen. Inwoners, bezoekers en toeristen zijn graag in de groene ruimte. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de kwaliteit van de openbare groene ruimte behouden en verbeteren. Wat willen we? Ambities
Portefeuillehouder(s)
1. In onze natuurgebieden (voorbeelden zijn het Reestdal, het Colenbrandersbos en het Vechtdal) blijft de biodiversiteit behouden en wordt zo mogelijk verbeterd.
Jannes Janssen
2. Meer wandelaars en fietsers doorkruisen de groene ruimte.
Rene de Vent
3. Op de Vecht varen meer bootjes.
Rene de Vent
4. We wijzen vier gebieden aan als landbouwontwikkelingsgebied, namelijk Westerhuizingerveld, het gebied tussen N377 en N34, SlagharenOost/De Krim, Bergentheim-zuid. Deze gebieden zijn het meest geschikt voor landbouw. In de visienota buitengebied benoemen we de gewenste kwaliteiten in gebieden en vertalen dit naar het bestemmingsplan buitengebied. Bij ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingen houden we rekening met het behoud van de stilte, het donker en de ruimte
Douwe Prinsse (ruimtelijke ordening); Jannes Janssen (agrarische zaken)
5. Het aantal functies (zoals bedrijven en woningen) in vrijkomende agrarische gebouwen neemt toe.
Douwe Prinsse
6. Kwaliteiten versterken we via samenwerking en het compensatiebeginsel
Jannes Janssen
7. Via een monitor biodiversiteit behouden we de maatschappelijke aandacht voor biodiversiteit.
Jannes Janssen
Wat gaan we hier in 2011 aan doen? 1. Kerngebieden en natuurontwikkelingsgebieden zijn binnen onze gemeente te vinden in het Reestdal en het Vechtdal. (Robuuste) verbindingszones verbinden het Vechtdal en het Reestdal tussen Ommen en Balkbrug en het Vechtdal, Duitse natuurgebieden in de grensregio en Noordoost Twente nabij Hardenberg. Reestgebied Waterschap Reest en Wieden is trekker van een groot herinrichtingsplan voor de Reest. Daarbij gaat het om beekherstel in combinatie met waterberging en natuurontwikkeling in
37
het beekdal. Diverse andere projecten op het gebied van recreatie en toerisme en versterking van de landbouw- en landschapsstructuur kunnen hierop worden aangehaakt. Robuuste verbindingszone Hardenberg Na vaststelling van het begrenzingsvoorstel van de RVZ is deze aan het College van Gedeputeerde Staten aangeboden. In de loop van 20I1 zal de begrenzing haar definitieve beslag krijgen via het provinciale natuurbeheerplan en de omgevingsvisie. In zijn vergadering van 7 juli 2010 heeft Provinciale Staten een bedrag van € 11 mln. beschikbaar gesteld om in voorkomende gevallen al over te gaan tot verwerving van (strategische) gronden. Daarmee zijn we in een nieuwe fase van het proces beland: de uitvoeringsfase. Aangezien de gemeente Hardenberg, samen met het waterschap Velt en Vecht gezamenlijk het initiatief hebben genomen is met de provincie overeengekomen dat de gemeente ook in de vervolgfase het initiatief voor het realiseren van deze rijkstaak zal behouden. 3. Watersportmogelijkheden Zo wordt de bevaarbaarheid van de Vecht, binnen de bestaande kaders, vergroot, met aandacht voor bestaande flora en fauna; Als gemeente participeren we in het project Ruimte voor de Vecht, binnen Hardenberg stellen wij hierbinnen onze prioriteiten en gewenste ontwikkelingsrichting. In 2011 zal het eerste project binnen het Vechtpark tot uitvoering komen. Daarnaast participeren wij in de initiatiefgroep ‘meer levendigheid op en rond de Vecht’, bestaande uit ondernemers, de Koppel, KvK, SBB, Industriekring e.a.. In 2011 wordt dit actief opgepakt om de kansen te gaan benutten. Als laatste zijn er ontwikkelingen gaande om de samenwerking met Duitsland te verbeteren en de Vecht beter grensoverschrijdend te gaan benutten. 4. In het nieuwe bestemmingsplan Buitengebied zullen wij ruime mogelijkheden bieden voor hergebruik van vrijgekomen agrarische bedrijfsgebouwen. Behalve voor de woonfunctie is er ook ruimte voor bedrijfsmatige functies, zoals ambachtelijke bedrijven, recreatieve functies dienstverlenende bedrijven en opslag en stallingbedrijven. Wat kan, hangt af van het gebied waarin de vrijgekomen agrarische bedrijfsgebouwen staan. Door middel van het Ideeënboek willen wij hierin stimulerend optreden,c.q. mensen op goede ideeën brengen. Voor de herinvulling van vrijgekomen agrarische bedrijfsgebouwen is maatwerk nodig. Wel gelden enkele algemene voorwaarden: omliggende agrarische functies mogen niet worden belemmerd en om verrommeling te voorkomen, mag in principe ook geen opslag van goederen in de open lucht plaatsvinden. 5. Verbeteren kwaliteit landbouw De planmatige vrijwillige kavelruil in het landelijk gebied nabij Gramsbergen is in 2010 afgerond. Deze wordt zorgvuldig geëvalueerd. In 2010 is gestart met het verkennen van mogelijkheden voor een planmatige vrijwillige kavelruil nabij Collendoorn en Ane. In 2011 zal een verkenning plaats vinden naar de wenselijkheid van een kavelruil in de omgeving van Bruchterveld en Ebbenbroek met als doel een verbetering van de landbouwstructuur en de voorgenomen realisatie van de robuuste verbindingszone aldaar. In 2010 zal worden gestart met het opzetten van een quick scan waarbij de mogelijkheden worden verkend voor energiebesparing en het opwekken van energie binnen de agrarische sector. Landschap en cultuurhistorie De uitvoering van Groene Diensten in het Vechtgebied en het landelijk gebied van Bergentheim, Sibculo, Kloosterhaar wordt voortgezet. Verder is gestart met de uitvoering van Groene Diensten binnen landgoed De Groote Scheere en het Reestgebied en zal worden gestart met het deelgebied Bruchterveld - Ebbenbroek.
38
In het Reestgebied is gestart met het project Streekeigen Huis en Erf. Dat is gericht op het versterken van het streekeigen karakter van boerderijen, bijgebouwen en erven. In 2009 is begonnen met het project Boeren planten Bomen, waarbij het verbeteren van erven en het gebruik van streekeigen beplanting wordt beoogd. Dit project zal ook in 2011 worden voortgezet. Leader Het Europese programma voor plattelandsontwikkeling Leader is ook binnen de gemeente Hardenberg succesvol. Diverse projecten zijn voorbereid en worden in 2011 uitgevoerd, zoals een zorg- en leercentrum voor jongvolwassenen, het doorontwikkelen en vermarkten van Vechtdalproducten, de toeristische ontwikkeling van het Reestgebied en multifunctionele centra in enkele kernen. Aanvullende projectvoorstellen zijn in voorbereiding. Gebiedsgericht werken en gebiedsmakelaardij Het landelijke gebied is sterk in beweging. Er is een toenemende behoefte aan natuur, recreatie, waterberging en bijvoorbeeld (landelijk) wonen. Ook ligt er een opgave om de plattelandseconomie minimaal op peil te houden, dan wel te versterken. Agrarische ondernemingen staan in veel gevallen op een punt om te kiezen tussen de noodzakelijke schaalvergroting, verbreding of beëindiging van hun bedrijf. Ze hebben inmiddels hun keuzes daarin gemaakt of komen (nog) niet tot een beslissing. Hoe dan ook spelen ze een heel belangrijke rol in de ontwikkelingen in het landelijk gebied. De provincie Overijssel, de gemeenten Dalfsen, Hardenberg, Ommen en Staphorst en de Waterschappen Groot Salland, Reest en Wieden, Regge en Dinkel en Velt en Vecht hebben doelstellingen voor het ontwikkelen van het landelijke gebied opgesteld en een meerjarenprogramma om deze doelstellingen te realiseren. Het is van groot belang dat deze doelen geïntegreerd met elkaar gerealiseerd worden, niet alleen door de overheden, maar ook door private initiatiefnemers. Daarom wordt er één persoon het gebied in gestuurd die ontwikkelingen stroomlijnt, initiatiefnemers bij elkaar brengt en deze koppelt met financiers en andere spelers in het veld: een onafhankelijke gebiedsmakelaar. In 2011 zal de gebiedsmakelaar gesprekken voeren aan de keukentafel om draagvlak te krijgen voor de gebiedsopgaven en kansen te benutten. 6. De natuurwaardenkaart met de daarbij behorende beleidsuitgangspunten vaststellen en implementeren in het nieuwe bestemmingsplan voor het buitengebied.Het (KISAL)systeem bij De Koppel wordt up to date gehouden. Verder geeft De Koppel voorlichting. Opsomming lasten en baten programmalijn Groene ruimte.
Omschrijving Lasten Baten Saldo
Bedragen x € 1.000 Rekening Begroting Begroting 2009 2010 2011 4.287 3.395 3.517 406 228 369 3.881 3.167 3.148
39
Externe oriëntatie In de vorige programmalijnen staat steeds welke rol de gemeente heeft om doelstellingen te bereiken. Wat overal terugkomt is dat de gemeente een beperkte rol heeft. De markt, inwoners en instellingen zijn de belangrijkste partijen in de maatschappelijke ontwikkelingen. Wat willen we? Ambities
Portefeuillehouder(s)
1. De gemeente Hardenberg stijgt fors op de lijst van beste digitale dienstverlenende gemeenten van Nederland. Klantgerichtheid en mensgerichtheid zijn hierbij de belangrijke waarden.
Douwe Prinsse
2. Inwoners en ondernemers zijn trots op gemeente en stad Hardenberg en zijn daarmee de beste ambassadeurs. Dat wat de gemeente Hardenberg te bieden heeft en wat er gebeurt heeft binnen 5-7 jaar een grotere bekendheid onder (potentiële) bezoekers, bewoners, bedrijven en strategische partners. De naam Hardenberg heeft een spontane bekendheid en roept positieve associaties op, waardoor mensen in concreet gedrag vaker voor de gemeente Hardenberg kiezen.
Bert Meulman
3. Participatietrajecten op gebied van beleidsvoorbereiding, bepaling, -uitvoering en -evaluatie leiden tot een betere inhoud, een groter draagvlak en tot een groter vertrouwen. Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn tevreden over hoe ze betrokken worden bij trajecten. De gemeente laat beter zien wat ze voor inwoners, bedrijven en andere doelgroepen doet.
Bert Meulman
Wat gaan we hieraan in 2011 doen? 1. Het eerste deel van deze ambitie is bij het vaststellen van de jaarrekening 2009 min of meer losgelaten. Een hoge score op de ranglijst is geen doel op zich. Uiteraard blijft de gemeente zich richten op haar klanten: burgers en bedrijven. Doorontwikkeling van het klantcontactcentrum (in aanloop naar het nieuwe gemeentehuis), invoering van het omgevingsloket (Wabo), meer en meer digitaal werken en het zogenaamde ‘lean’-werken (snijden in overbodige stappen, wachttijden en procedures) moeten bijdragen aan de doelstelling. De benchmark Minder Regels, Meer Service zal worden voortgezet. In verband met de gewenste verbetering van de kwaliteit van de website en de door de Rijksoverheid opgestelde richtlijnen starten we met de bouw van een nieuwe website. De website wordt gebouwd op basis van een open source-systeem. Met de realisatie van de nieuwe website wordt ook de intranetomgeving vernieuwd en verbeterd. Ook het raadsinformatiesysteem zal verder worden doorontwikkeld (in verband met het invoeren van papierloos vergaderen). 2. Bij het opstellen van de begroting 2011 is nog onduidelijk welke promotie-/ marketingactiviteiten worden uitgevoerd in 2011. Dit hangt mede af van de besluitvorming
40
over het marketingcommunicatieplan ‘VolEnergie’ en de daarin voorgestelde speerpunten. Het is de bedoeling om een gemeentebreed marketingplan uit te voeren. In 2011 wordt meegewerkt aan de uitvoering (door de middenstand) van een tweetal bedrijveninvesteringszones (BIZ) in Hardenberg en Dedemsvaart. De gemeente stelt daarvoor een tweetal verordeningen vast. Middels promotieactiviteiten in de centra van Hardenberg en Dedemsvaart wordt naamsbekendheid van en bezoek aan de twee kernen verder vergroot, hetgeen de locale economie stimuleert. Uiteraard gaan de reguliere activiteiten gewoon door: persberichten, inloopbijeenkomsten, activiteiten gemeenteraad, collegebezoeken, lokale media, wekelijkse berichtgeving in De Toren etc. 3. We zetten de lijn, zoals we die in de afgelopen jaren hebben ingezet, voort en willen inwoners/ondernemers in een vroeg stadium laten participeren in de planvorming en/of de uitwerking van plannen. Nieuwe vormen van participatie worden niet voorzien. Een onderwerp dat communicatief wordt 'uitgediept' is het Masterplan Centrum Dedemsvaart en natuurlijk zullen de bezuinigingen de aandacht krijgen. Opsomming lasten en baten programmalijn Externe oriëntatie
Omschrijving Lasten Baten Saldo
Bedragen x € 1.000 Begroting Begroting Rekening 2009 2010 2011 12.303 8.676 8.261 3.555 3.741 3.989 8.748 4.935 4.272
41
Overzicht van lasten en baten van de programma’s Onderstaand is een samenvattend overzicht van de baten en lasten van de programma’s opgenomen, zoals genoemd in het programmaplan. Voor de goede orde wordt hierbij opgemerkt dat dit de bedragen zijn, zoals opgenomen in de primitieve begroting en voor de verwerking van de structurele doorwerking 2009/2010 en de aanvullende dekkingsmaatregelen als genoemd in de aanbiedingsbrief. Voorgesteld wordt om onderstaande bedragen voor de lasten en baten vast te stellen. programma 1 2 3 4 5 6 7
omschrijving Voorzieningen Wonen Kwetsbare groepen Veiligheid en openbare ruimte Economie Groene ruimte Externe oriëntatie Totaal van de programma's Algemene dekkingsmiddelen Onvoorzien Saldo voor bestemming Mutaties in reserves Saldo na bestemming
lasten 18.820.000 26.625.000 43.628.000 19.339.000
baten 3.438.000 24.464.000 25.778.000 2.612.000
saldo 15.382.000 2.161.000 17.850.000 16.727.000
2.775.000 3.517.000 8.261.000 122.965.000
1.014.000 369.000 3.989.000 61.664.000
1.761.000 3.148.000 4.272.000 61.301.000
65.504.000
- 65.504.000
930.000 123.895.000
127.168.000
930.000 - 3.273.000
5.219.000 129.114.000
1.946.000 129.114.000
3.273.000 0
Ingevolge de richtlijnen van de BBV dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het resultaat voor bestemming en het resultaat na bestemming. Door dit onderscheid wordt de invloed van de verrekening met reserves op de begrotingsuitkomst afzonderlijk zichtbaar gemaakt. Voor de toelichting op de algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en mutaties in reserves wordt verwezen naar het volgende hoofdstuk.
42
Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en mutaties in reserves Algemene dekkingsmiddelen In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze inkomsten en van de overige algemene dekkingsmiddelen. Vervolgens wordt een korte toelichting gegeven bij een aantal inkomsten. Algemeen dekkingsmiddel Begroting 2011 Algemene uitkering 49.785.000 OZB eigenaar 6.734.000 OZB gebruiker 1.738.000 Bespaarde rente 3.882.000 Dividend 2.372.000 Toeristenbelasting 442.000 Woonforensenbelasting 309.000 Hondenbelasting 239.000 Overige belastingen 3.000 Totaal 65.504.000 Mutatie
MJB; schijf 2011 50.919.000 6.432.000 1.640.000 5.280.000 2.344.000 434.000 304.000 229.000 3.000 67.585.000 - 2.081.000
Korte toelichting op de verschillen Algemene uitkering uit het gemeentefonds De raming is gebaseerd op informatie uit de junicirculaire 2010. Op de gevolgen van de septembercirculaire (bekend na Prinsjesdag) zullen wij ingaan in ons voorstel tot 1e begrotingswijziging 2011. De uitkomst van de junicirculaire valt voor de begroting 2011 € 1.134.000 nadeliger uit. Dit nadelig verschil is als volgt opgebouwd: • Voordelige doorwerking 2010 € 352.000 • Verfijningsuitkering riolering -/600.000 • Ontwikkeling uitkeringsbasis -/656.000 • Overige factoren -/234.000 Het accres over 2011 komt conform afspraak neer op een prijsstijging 0,48% en reëel accres van 0%. Over de accresontwikkeling 2012 en volgende jaren is geen nieuws te melden. Belastingopbrengsten In tegenstelling tot bijvoorbeeld leges, rioolrecht en afvalstoffenheffing zijn deze inkomsten niet geoormerkt. De (meer)opbrengst OZB (ad € 400.000) is gebaseerd op het kohier 2010 en een (geraamde) correctie op de WOZ-waarde (waardestijging 2010 t.o.v. 2009). Ook is gerekend met een inflatoire verhoging van de tarieven met 1,75%. Voor een verdere toelichting op deze baten verwijzen wij naar de (verplichte) paragraaf "lokale heffingen". Bespaarde rente De bespaarde rente wordt berekend over de verwachte stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari van in totaal € 91.000.000. Op basis van een rekenrente van 4,25% (2010: 5%) bedraagt de bespaarde rente dan € 3.882.000.
43
Dividend De verwachte dividenduitkering bedraagt € 2.372.000 en is als volgt gespecificeerd: Instelling BNG Enexis EPZ Attero ROVA *) Cogas Rendo Vitens CV-LOC
Aandeel in aantal aandelen dividend het kapitaal 0,12% 64.935 130.000 0,06% 96.993 41.000 0,06% 96.993 34.000 0,06% 96.993 7.000 11,60% 816 350.000 12,77% 650 650.000 5,75% 57 400.000 1,10% 63.007 158.000 53,27% 602.000 Totaal 2.372.000
*) Het dividend van de ROVA wordt gestort in de reserve afvalstoffenheffing. Ten opzichte van de begroting 2010 wordt een hoger dividend geraamd van de BNG Onvoorzien In de begroting zijn stelposten opgenomen die in de loop van het begrotingsjaar via een begrotingswijzing functioneel verwerkt zullen worden. Stelposten die dit jaar niet worden ingevuld kunnen incidenteel worden ingezet. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze stelposten. De meeste stelposten spreken voor zich. Stelposten Onvoorzien incidenteel Onvoorzien structureel Stelpost jeugd en gezin Stelpost kap.last parkeergarage gemeentehuis Stelpost kap.last. atletiekbaan Stelpost vervanging Stelpost bezuinigingen * Stelpost prijscompensatie Stelpost onderhoud gebouwen Overige (kleinere) stelposten Totaal
Begroting 2011 148.000 74.000 226.000 164.000 80.000 275.000 - 661.000 410.000 173.000 41.000 930.000
Stelpost bezuinigingen Bij het opmaken van deze begroting was de concrete invulling van het dekkingsplan 2011 nog niet volledig. Inmiddels is dit wel het geval en wordt deze stelpost verlaagd met € 604.000. Het betreft de volgende maatregelen: - versoberen arbeidsvoorwaarden 100.000 - aanbestedingsvoordeel gemeentewerf 80.000 - verzelfstandiging onderwijs 42.000 - verlaging budget rekenkamer 32.000 - verhoging OZB/verlaging afvalstoffenheffing 350.000 Deze mutaties zullen in de 1e wijziging van de begroting worden verwerkt.
44
Mutaties in reserves Reserveringen Toevoegingen Onttrekkingen
Begroting 2011 5.219.000 1.946.000 Totaal 3.273.000
Het resultaat 2011 voor bestemming is € 3.273.000. Ditzelfde bedrag wordt toegevoegd c.q. onttrokken aan de reserves. Hieronder wordt aangegeven voor welke bedragen aan welke reserves worden ontrokken of toegevoegd. Onttrekking: Reserve: - Saldo exploitatie LOC - Saldo exploitatie betaald parkeren - Zachte bovental - Dekking kapitaallasten - Saldo exploitatie afvalstoffenheffing - Saldo exploitatie riolering Toevoeging: - algemene reserve - Nieuwe investeringen, rentetoevoeging en toevoeging - Huisvesting, rentetoevoeging en toevoeging - Centrumplan Hardenberg, rentetoevoeging en toevoeging - Centrumplan Dedemsvaart - Wet voorziening gehandicapten - Afvalstoffenheffing, toevoeging dividend ROVA - Onderwijshuisvesting - Bovenwijkse voorzieningen - Betaald parkeren, rentetoevoeging en groot onderhoud - Tractie brandweer en BOR - Automatisering - Onderhoud gebouwen - Diverse met mutatie < € 75.000
€ " " " “ "
189.000 312.000 91.000 198.000 568.000 588.000
€ 1.946.000
€ 114.000 " 1.438.000 " 1.079.000 " 415.000 “ 180.000 " 451.000 “ 344.000 “ 156.000 " 171.000 " 128.000 " 236.000 “ 133.000 " 291.000 " 83.000
€ 5.219.000
Deze onttrekkingen/toevoegingen zijn gebaseerd op bestaand beleid. De nieuwe financiële situatie maakt het noodzakelijk dat het bestaand beleid ook op dit punt kritisch tegen het licht wordt gehouden. De thans begrote toevoegingen/onttrekkingen zullen wij dan ook toetsen op wettelijke en financiële noodzaak. Op de resultaten van deze toets zullen wij in de loop van 2011 terugkomen.
45
Verplichte paragrafen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
lokale heffingen weerstandsvermogen risicoparagraaf onderhoud kapitaalgoederen financiering grondbeleid bedrijfsvoering verbonden partijen
46
Lokale heffingen Actualiteiten Afvalstoffenheffing In voorgaande jaren was telkens sprake van een geringe stijging van de ledigingstarieven als gevolg van de reguliere indexatie. Met name de in juni van 2009 doorgevoerde gewijzigde inzamelstructuur (gescheiden inzameling kunststofverpakkingen) heeft een forse impact op de tarieven voor 2010 gehad. Het lagere tarief voor het vastrecht is met name hiervan ook het gevolg. De tarieven per containerlediging zijn gestegen, maar omdat door de gescheiden inzameling van kunststof minder containerledigingen plaatsvinden, zal de hoogte van de belastingaanslag naar verwachting nagenoeg gelijk zijn ten opzichte van voorgaande jaren. Belastingopbrengsten Hierna hebben wij een vergelijking opgenomen van de belangrijkste belastingen en van de daarop gebaseerde opbrengsten. Voor het tarief 2011 is een inflatoire verhoging doorgevoerd van 1,75%. Bovendien is rekening gehouden met het uitgangspunt van 100% kostendekking bij de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Belastingopbrengsten Algemeen: Onroerende zaak belastingen: gebruiker eigenaar Hondenbelasting Toeristenbelasting Forensenbelasting Specifiek: Afvalstoffenheffing Rioolrechten
Begroting 2011
Begroting 2010
Rekening 2009
1.738.000 6.734.000 239.000 442.000 309.000
1.640.000 6.432.000 229.000 434.000 304.000
1.707.000 6.382.000 227.000 404.000 268.000
4.547.000 5.342.000
4.519.000 5.378.000
4.704.000 5.289.000
Ons voorstel m.b.t. de verhoging van het tarief OZB c.q. verlaging van het tarief afvalstoffenheffing is in deze tabel nog niet verwerkt. Voor wat betreft de toeristenbelasting is rekening gehouden met de afspraak die de gemeenten in het Vechtdal hebben gemaakt over het tarief. In 2009 was het tarief € 0,53 en in 2010 wordt een tarief gehanteerd van € 0,54. Voor 2011 wordt dit € 0,55 per overnachting. Belastingtarieven Ozb-tarief eigenaar woning Ozb-tarief eigenaar niet-woning Ozb-tarief gebruiker niet-woning Vastrecht afvalstoffenheffing Lediging 240 liter container RST Lediging 240 liter container GFT Lediging 140 liter container RST Lediging 140 liter container GFT Rioolrecht woning
2011
2010 0,0801% 0,2219% 0,1787% 96,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00
2009 0,0787% 0,2181% 0,1756% 96,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00
0,0784% 0,2176% 0,1752% 113,00 6,89 6,89 4,27 4,27 218,00
OZB obv taxaties 1-1-2009. Vastrecht afvalstoffenheffing Evenals voorgaande jaren hebben wij ook dit jaar een korting van € 25 per afhaaladres toegepast op het vastrecht. Dit bedrag is opgebouwd uit € 15 dividend van de ROVA en € 10 extra ten laste van de reserve conform de in 2006 ingezette gedragslijn. Voor 2011 komt het vastrecht na genoemde korting van € 25 uit op € 96.
47
Rioolrechten Gezien de huidige stand van de reserve riolering blijft het rioolrecht op hetzelfde niveau als in 2010, waarbij € 588.000 ten laste van de reserve is gebracht (2010: € 1.101.000). Vergelijkend overzicht van woonlasten 2010 Naast een vergelijking van de opbrengsten hebben wij wederom een vergelijking opgenomen van de woonlasten 2010 met enkele buurgemeenten. Voor de OZB is uitgegaan van een woningwaarde van € 180.000 en voor de afvalstoffenheffing en riolering van een meerpersoonshuishouden.
(Bron: provincie Overijssel) Kostendekking Bepaalde gemeentelijke activiteiten mogen 100% kostendekkend zijn. In het kader van de invoering van het BTW-compensatiefonds (BCF) is bepaald dat de gemeente bij de bepaling van de kostendekkendheid geen rekening hoeft te houden met de compensabele BTW. Daarmee rekening houdend zijn de afvalstoffenheffing en de rioolrechten 100% kostendekkend. Kwijtschelding De gehanteerde kwijtscheldingsnorm is in de gemeente Hardenberg 100%.
48
Weerstandsvermogen In de paragraaf weerstandsvermogen wordt de financiële robuustheid van de begroting, de jaarrekening en in het bijzonder de stand van zaken met betrekking tot de financiële positie weergeven. Onder weerstandsvermogen wordt in algemene zin verstaan de mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. In de tweede bestuursrapportage 2010 zijn wij uitvoerig op dit thema ingegaan. Kortheidshalve verwijzen wij u hiernaar. Voor ons meerjarig financieel beleid is van belang de conclusie uit de tweede bestuursrapportage. Deze luidt: Het saldo van onze algemene reserve is per 1-1-2010 € 9,1 miljoen positief. Dit is voldoende. 2011-2015: Andere tijden De hiervoor geschetste ontwikkelingen en gesignaleerde tendens maken het nog meer noodzakelijk de begroting 2011 te zetten in het perspectief van de periode 2011-2015. In de begroting 2011 is dit gebeurd op basis van de al eerder genoemde vijf kernpunten van ons financieel beleid: 1. de investeringsruimte, genoemd in het collegeprogramma “Meer met Minder” van €16,5 miljoen blijft volledig overeind; wij willen daaraan niet tornen; investeringen zijn noodzakelijk niet alleen voor dit moment, maar ook omdat zij een bijdrage leveren aan een toekomstig herstel; anticyclische investeringen achten wij ook in onze gemeente blijvend belangrijk; 2. de tekorten uit 2009, gesignaleerd in de jaarrekening 2009, mogen zich niet herhalen in 2010; de financiële buffers van de gemeente zijn daartoe onvoldoende; anders gezegd: de jaarrekening 2010 mag niet negatief sluiten; 3. de algemene reserve van de gemeente inclusief reserve grondbedrijf moet eind 2010 minimaal de omvang hebben die ook de provincie in het kader van het financieel toezicht verreist. 4. de begroting 2011 mag niet negatief sluiten en ook het daarin opgenomen financieel meerjarenperspectief t/m 2014 mag niet negatief zijn; anders gezegd: ons eigen financieel huishoudboekje en onze eigen financiële toekomst exclusief nog niet bekende rijksbezuinigingen moet op orde zijn; 5. de doelstelling om vanaf 2012 t/m 2014 € 4 miljoen te bezuinigen als buffer van de te verwachten rijksbezuinigingen blijft volledig overeind. De eerste 4 doelstellingen zijn gehaald. Hiermee is ons weerstandsvermogen weer op voldoende niveau. Risicoparagraaf begroting 2011 Een aantal financiële onzekerheden komen niet tot uitdrukking in deze begroting. Het betreft de Wet maatschappelijke ondersteuning, de Wet werk en bijstand, leerlingenvervoer, grondexploitatie en een overige risico’s zoals juridische procedures en garantstellingen. Tekorten op genoemde taakvelden rekenen af naar een specifieke reserve of zijn steeds incidenteel worden afgedekt. Een toelichting op deze onderwerpen is hieronder opgenomen. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Op basis van de nu bekende cijfers en de verwachtingen voor de nabije toekomst hebben we een scenario bij ongewijzigd beleid uitgewerkt. Dit scenario leidt tot een tekort dat oploopt van € 840.000,=* in 2010 naar een bedrag van rond € 1 miljoen in 2011. * Bij 1e bestuursrapportage is dit bedrag al bijgeraamd. Dekking vindt plaats uit de reserve Wmo.
Recent is hiervoor een pakkeet maatregelen opgesteld. Permanente monitoring van de ontwikkeling van de kosten blijft noodzakelijk.
49
Wet werk en bijstand (Wwb) Voor 2010 is een korting aangekondigd van 400 miljoen euro. Verwachting van het CBP is dat de werkloosheid voor 2010 lager uit valt dan is aangenomen bij het vaststellen van de voorlopige budgetten voor 2010. Voor Hardenberg houdt dat in dat ons I-budget wordt verminderd naar € 6.023.310,= een reductie van € 692.617,= ( was € 6.714.927,=). Ons bestand is in de eerste helft van 2010 is gestegen met ruim 7% (van 543 naar 582). Het rijk heeft in de prognoses de ‘oude’ CBP systematiek aangehouden. Er is een nieuwe systematiek ontwikkeld. Het is niet duidelijk of en wanneer het rijk dit gaat gebruiken. Deze systematiek zou leiden tot een verdere neerwaartse bijstelling. Prognose tekort 2010 en 2011: 2010 Uitgaven € 7.600.000 Rijksbudget € 6.000.000 tekort € 1.600.000
2011 € 8.000.000 € 6.000.000* € 2.000.000
*Ontwikkeling van dit budget is gezien wijzigingen als hierboven aangegeven erg onzeker. Is gelijk gesteld aan 2010 maar of dit zo is, is dus maar de vraag. Het eigen risico voor de gemeente is in de eerste drie jaren 10% van het rijksbudget. Voor 2010 dus 6 ton. Voor de rest van het tekort moet een aanvraag worden gedaan voor een aanvullende uitkering bij het rijk. Voor 2010 en 2011 kan het tekort worden opgevangen uit het fonds werk en inkomen. De verwachte stand aan het einde van 2010 is 1,2 miljoen. Als het tekort langer dan drie jaar blijft bestaan, dan wordt het eigen risico vanaf het vierde jaar 5% van het rijksbudget. Grondexploitatie De economische en financiële crisis werkt door in de gemeentelijke grondexploitatie. Twee kernproblemen zijn te onderscheiden: a. uitstel van projecten, wegens stagnatie of uitval van vraag; b. dalende vastgoedprijzen en dientengevolge lagere residuele grondwaarden. Medio -
2010 zijn alle grondexploitaties weer geactualiseerd. In de actualisaties zijn: de grondprijzen op niveau 2010 gebracht de faseringen van uitgiftes opnieuw geprognosticeerd de te maken kosten herijkt de budgetten voor plankosten bijgesteld.
Na verwerking van de actualisaties blijkt dat 2010 financieel sluit. De noodzakelijk toevoegingen aan de voorzieningen van € 813.000,= en het gemeentelijke ontwikkelingfonds van € 500.000,= kunnen worden voldaan uit winstnemingen op met name de complexen Garstlanden II en de Marke Mariënberg. Dit betekent ook dat de stand van de algemene reserve grondexploitaties (ARG) zich stabiliseert op € 1,3 mln. In de crisisupdate 2010 worden een aantal maatregelen genoemd om de ARG weer op peil te krijgen. De verlaging van de rekenrente met 0,75% is al doorgevoerd. De verhoging van de m2 wordt op dit moment tegen het licht gehouden. Nog dit jaar wordt u een geactualiseerde crisisupdate aangeboden. Leerlingenvervoer In de 1e bestuursrapportage 2010 is voor vervoerskosten leerlingenvervoer een structureel tekort van € 176.000,= voorzien. Dit is in 2010 bijgeraamd uit incidentele middelen. In de 1e bestuursrapportage is al aangegeven in ieder geval een deel van de kostenstijging wordt veroorzaakt door een stijging van het aantal leerlingen en het vrijgeven van de schooltijden waardoor het combineren van ritten lastiger wordt. Bij de begroting 2011 zal worden
50
voorgesteld van de overschrijding in 2010 van € 176.000,=, € 75.000,= structureel mee te nemen in de begroting 2011. Overige risico’s Het gaat hier om bijvoorbeeld schadeclaims, milieuverontreining, inbaarheid vorderingen en leningen, risico’s verbonden partijen, risico’s uit hoofde van garantiestellingen. BioGas international heeft de gemeente aansprakelijk gesteld voor een bedrag van € 13,5 mln. wegens het mislopen van subsidies. De gemeente heeft op verzoek van de curator, de bouwvergunning overgeschreven op een andere naam. De aanvraag om de vergunning weer op naam van BioGas international over te schrijven is door de gemeente geweigerd. Reden hiervoor is dat BioGas International geen rechtsverkrijger is van de persoon op wiens naam de bouwvergunning is overgeschreven. Beide uitspraken zijn gedaan op grond van de Bouwverordening van de gemeente Hardenberg. Er is tegen het besluit bezwaar ingesteld. Het bezwaar is door het college in een besluit op bezwaar niet ontvankelijk verklaard. Hiertegen is geen beroep ingesteld. Het besluit op bezwaar en daarmee het oorspronkelijke besluit de bouwvergunning niet over te schrijven, blijft daarmee in stand en is in rechte onherroepelijk. In 2009 heeft een storting van € 86.000,= plaatsgevonden in de voorziening dubieuze debiteuren belastingen. Het saldo aan oninbare posten in 2009 bedraagt € 94.000,=. Het aantal faillissementen, minnelijke schuldsaneringen (MSNP) en wettelijke schuldsaneringen (WSNP) is toegenomen vanaf 2007. Vooralsnog zijn daarmee de voorzieningen weer op niveau. Omvang verstrekte 100% waarborgen ultimo 2009 is € 2.502.268. Waarvan € 1,5 mln. aan Woningstichting de Veste. Dit betreft een omzetting van een 50% gewaarborgde lening. Aan de stichting Larcom is voor een bedrag van € 800.000,= aan garantstellingen verstrekt. Verder is € 175.000,= aan waarborgen aan diverse sportverenigingen in het kader van de Stichting Waarborgfonds Sport. Verstrekte waarborgen 50% in achtervang € 30 mln. Waarvan € 15 mln. Woningstichting Beter Wonen en € 15 mln. SGBB Hoofddorp. Er zijn geen bijzondere risico’s uit hoofde van garantstellingen. Wij verwachten ook geen bijzondere risico’s uit hoofde van garantiestelling aan verbonden partijen. Weerstandsvermogen De stand van de algemene reserve bedraagt ultimo 2009 € 6,5 mln. Het gewenste minimale weerstandsvermogen bedraagt € 8,5 mln. Het saldo van de mutaties op de algemene reserve tot het moment van de 2e bestuursrapportage bedraagt € 979.000,= positief. Daar komt nu een voordelig saldo op de 2e bestuursrapportage bij van € 1.609.000,=. De algemene reserve komt daarmee ultimo 2010 op € 9,1 mln. en staat weer boven het minimaal gewenste weerstandsniveau.
51
Onderhoud kapitaalgoederen Wegen
In de gemeente Hardenberg ligt een gemeentelijk wegennet van zo’n 900 km lang. De gemeente Hardenberg is wegbeheerder van deze wegen en is daarom verplicht deze wegen duurzaam in redelijke staat te onderhouden. Het onderhoudsbudget van anderhalf miljoen euro is leidend voor het opstellen van het onderhoudsprogramma. Een van de doelstellingen uit het meerjarenprogramma van de gemeente is het bevorderen van een veilige en leefbare woonomgeving, met als ambitie een fysieke leefomgeving die schoon, heel en veilig is. In dat kader streeft het college naar een goede balans tussen de vraag naar onderhoud aan gemeentelijke wegen en de beschikbare (financiële) middelen. De basis voor het onderhoudsprogramma zijn de door het college vastgestelde uitgangspunten voor het wegenonderhoud. Het beheer en onderhoud van wegen begint met het bewust ontwerpen van de infrastructuur en de keuze voor duurzame materialen van hoge kwaliteit. Als het gaat om het onderhoud aan wegen, geldt zoveel mogelijk een integrale aanpak. Dit betekent dat onderhoud zoveel mogelijk gecombineerd wordt met andere werkzaamheden, bijvoorbeeld riolering. De gemeente Hardenberg beschikt over een gecertificeerd geautomatiseerd wegbeheersysteem. Dit systeem geeft de basissignalen af voor de te nemen onderhoudsmaatregelen. Het systeem wordt gevoed met kwaliteitsbeoordelingen van de wegverharding uit het “veld”. Daarnaast zijn alle wegen in Hardenberg gecategoriseerd om een juiste prioritering voor het onderhoud te stellen. Ook meldingen over het wegennet en maatschappelijke en politieke ontwikkelingen spelen een rol bij de keuzebepaling en prioritering bij het opstellen van het onderhoudsprogramma. In 2010 is een nieuw meerjarenprogramma 2011/2013 opgesteld voor het onderhoud van de gemeentelijke wegen. Twee strenge winterperiodes achtereen hebben een behoorlijke wissel getrokken op de gemiddelde restlevensduur van de wegverhardingen. De algemene conditie, van een aantal wegen, is sterk verminderd. De verwachting is dat onderhoud vroeger dan gebruikelijk (versneld) op ons af zal komen. Openbare verlichting De openbare verlichting (ov) vervult een belangrijke functie op het gebied van sociale- en verkeersveiligheid. De burger dient zich in de openbare ruimte, ook na het invallen van de duisternis veilig te voelen. Daarnaast spelen ook sfeer-, milieu- en in toenemende mate energie-aspecten een belangrijke rol. In 2009 zijn de beleidsuitgangspunten opgesteld en is er alles in het werk gesteld om dit in 2010 vast te stellen. In het beleidsplan wordt een beeld geschetst van de huidige situatie inzake de openbare verlichting in de gemeente Hardenberg, worden achtergronden en uitgangspunten toegelicht en worden deze vertaald naar normeringen en kostenindicaties. Op basis hiervan kan besluitvorming op hoofdlijnen plaatsvinden. Daarnaast dient de inventarisatie als energiescan. Het uitgangspunt van duurzaamheid bij de gemeente Hardenberg is dat het klimaatbeleid een integraal onderdeel is van de organisatie. In 2010 is het onderhoud aan de openbare verlichting Europees aanbesteed. Het contract heeft een looptijd van twee jaar met een verlengoptie van twee jaar. Het thema duurzaamheid is in het bestek integraal opgenomen. De komende jaren zal dit thema verder vorm krijgen door andere onderhoudsmethodieken te implementeren, waaronder de overstap van het incidenteel vervangen van onderdelen(lampen), naar groepsremplace en te kiezen voor energiezuinige lampen met een lange levensduur. Grootschalige energiebesparing door overstap op meer energiezuinige systemen en lampen (bv LED) is op dit moment in Hardenberg nog onvoldoende mogelijk. De ontwikkelingen worden nauwlettend gevolgd. De verwachting is dat er deze collegeperiode nog wel kansen ontstaan door voortang in de techniek Riolering In 2009 heeft de raad van de gemeente Hardenberg het verbrede gemeentelijke rioleringsplan (vGRP) vastgesteld voor de periode 2009-2013. De gemeentelijke riolering is een van de belangrijkste voorzieningen voor de bescherming van de volksgezondheid en het milieu. Ook heeft riolering een belangrijke functie als het gaat om tegengaan van
52
wateroverlast in de openbare ruimte. Om te voldoen aan de wettelijke zorgplicht voor het doelmatig inzamelen en transporteren van afvalwater, moet de gemeente beschikken over een actueel GRP. Dit is een strategisch document waarin de beleidsvoornemens, de maatregelen en de kosten voor het rioolstelsel voor een bepaalde planperiode worden beschreven. In het verbrede GRP worden ook de consequenties van de wet gemeentelijke watertaken, onder andere een verbrede zorgplicht voor grond- en regenwater meegenomen. In het vGRP 2009-2013 wordt vooralsnog uitgegaan van het voortzetten van de huidige beleidslijn (sober en doelmatig). Korte vooruitblik Voor het nieuwe vGRP is naast de reguliere zaken rekening gehouden met twee bijzondere ontwikkelingen. Op landelijk niveau betreft dat de wet gemeentelijke watertaken die 1 januari 2008 van kracht is geworden, waardoor gemeenten naast de zorgplicht voor afvalwater ook belast wordt met de zorgplichten voor grond- en regenwater. De gemeente heeft een grote mate van beleidsvrijheid voor de invulling van de zorgplichten. Op gemeentelijk niveau betreft het de kansen die zich voordoen om werk met werk te maken met infrastructurele projecten. Het gaat om investeringen in toekomstbestendige, duurzame oplossingen waarin we mee kunnen liften met infrastructurele en stedenbouwkundige maatregelen. Concreet denken we hierbij aan masterplan Dedemsvaart en de centrumroute in Hardenberg. Samenwerking gemeente en waterschap Velt en Vecht We worden ons steeds bewuster van de ruimte die nodig is voor water. In droge tijden hebben we water nodig en in natte tijden willen we geen natte voeten krijgen. Het waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheer in het buitengebied is een verantwoordelijkheid van het waterschap. De maatregelen vinden allen plaats in de openbare ruimte en bieden kansen voor bijvoorbeeld recreatieve ontwikkelingen. Om alle belangen goed te behartigen en de uitvoeringsprocessen zo vlot mogelijk te doorlopen zijn we intensief gaan samenwerken met waterschap Velt en Vecht. Eén van de eerste opdrachten voor dit samenwerkingsverband is de realisatie van het Vechtpark. In 2011 zal het gebied rondom de monding Oude Radewijkerbeek afgerond worden en het gebied rondom de Molengoot gerealiseerd worden. Eind 2009 is het bestek voor het beheer en onderhoud van de gemeentelijke rioleringsinstallaties Europees aanbesteed. In het bestek is het reguliere onderhoud en het storingenbeheer van de installaties opgenomen. Dit jaar dient de aannemer een centrale post te realiseren waarop alle installaties worden aangesloten. Deze centrale post ontvangt alle storingsmeldingen van de installaties. Verder worden volgens het bestek de komende twee jaar herstelwerkzaamheden uitgevoerd waardoor de installaties het gewenste kwaliteitsniveau behalen en behouden. Voor de kleine rioleringsinstallaties van het drukrioleringssysteem is in 2010 een goed beeld gevormd van de status. Dankzij deze informatie kan dit jaar een start worden gemaakt met de herstelwerkzaamheden hiervan. Dit met als doelstelling dat het gewenste kwaliteitsniveau wordt behaald binnen de komende twee jaar. Eind 2009 is voor vier jaar een raamcontract Europees aanbesteed voor het reinigen en inspecteren van de gemeentelijke riolering. De looptijd van de overeenkomst is vier jaar, waarin ongeveer 40 km per jaar riool wordt gereinigd en geïnspecteerd. Openbaar groen In 2011 wordt het Kruserbrinkpark verder gereconstrueerd en opgeleverd. De financiering van deze reconstructies kan worden bereikt door onder andere gelden uit de opbrengsten uit de verkoop snippergroen te reserveren en deze herinvesteren in het groen. Het onderhoud openbaar groen (de plantsoenen) is middels een openbare aanbesteding op de markt gezet. Er is in de aanbesteding bewust gekozen voor een meerjarencontract (2010 t/m 2013) om
53
daarmee continuïteit (in samenwerking, aansturing en kwaliteit) en financiële duidelijkheid te verkrijgen. De aanbesteding is gegund aan Larcom. In 2011 zullen we het proces te komen tot uitgifte van snippergroen continueren. Begraafplaatsen Op 23 oktober 2007 heeft de raad besloten om als beleidsprincipe vast te stellen, dat de gemeentelijke begraafplaatsen niet worden uitgebreid, maar in eerste instantie door middel van ruimen van oude graven wordt voorzien in voldoende grafruimte. In 2009 is begonnen met de voorbereiding van de ruiming. Per begraafplaats wordt bekeken welke maatregel er dient te worden getroffen om te kunnen voorzien in de begraafbehoefte. Eind 2010 wordt het ruimingsplan gepresenteerd in inloopbijeenkomsten. Over de criteria waaronder het ruimingsbeleid wordt uitgevoerd en over de werkwijze zijn stringente afspraken gemaakt. Er zal zorgvuldig worden gewerkt. De ruiming van de begraafplaatsen Oud Avereest en Achterveld (Dedemsvaart) zijn aangemeld als vervangingsinvestering 2011.Behoudens goedkeuring door de raad zal de ruiming in 2011 worden aanbesteed en uitgevoerd Gemeentelijke gebouwen In januari 2010 is de cluster Gebouwen en Gronden gestart, uitgangspunt daarbij is de “Beleidsnota en werkplan vastgoedbeheer”.In de nota wordt aandacht besteed aan alle aspecten die een rol spelen bij het vastgoedbeheer. De nota moet de medewerkers, die zich bezig houden met het beheer, een duidelijk kader bieden, waarbinnen het vastgoed op een slagvaardige en professionele wijze kan worden beheerd. De cluster is in de loop van 2010 steeds verder bemenst en is steeds beter instaat het vastgoedbeheer professioneel te verzorgen. Daartoe zijn een aantal beleidsnota’s opgesteld die in er aan bijdragen dat de opbrengsten gaan verbeteren en het beheer adequater wordt ingevuld. Er heeft een vertraging plaatsgevonden met betrekking de invulling van de verschillende vacatures en de overdacht van het eigendom van de functionele afdelingen naar de cluster. Daarnaast is tijdens de inventariserende fase naar voren gekomen dat er nog nader uitzoek werk moet plaatsvinden met betrekking tot verschilleden gemeentelijke eigendommen. Nadere aandacht moet worden gegeven aan de taak- en verantwoordelijkheidsverdeling met betrekking tot gemeentelijk eigendom tussen het cluster en de verschillende functionele afdelingen. Punt van aandacht is dat steeds meer duidelijk wordt dat er een discrepantie zit tussen het benodigde budget voor gebouwonderhoud en het beschikbare budget. In 2011 zal er binnen het cluster meer projectmatig worden gewerkt. Een eerste op een andere wijze vormgegeven project “frisse scholen”heeft bewezen dat daarmee aanzienlijke voordelen zijn te realiseren. Verder zal in 2011 het huisvestingsoverleg verder gestalte krijgen. In dit overleg wordt de ruimtebehoefte welke door de verschillende functionele afdelingen is geïnventariseerd met elkaar besproken en voor zover mogelijk en ingevuld. In 2010 is het project “toegankelijkheid openbare gebouwen” waarvoor door de raad € 800.000 beschikbaar is gesteld nagenoeg volledig zijn gerealiseerd.
54
Financiering In het Treasurystatuut staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld. De uitvoering van het treasurybeleid komt in de financieringsparagraaf in de begroting en jaarrekening aan de orde. In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is vastgelegd, welke informatie in de financieringsparagraaf in ieder geval moet worden opgenomen. Het gaat daarbij om de beleidsvoornemens die relevant zijn voor het risicobeheer van de financieringsportefeuille. Treasurystatuut In het treasurystatuut is o.a. opgenomen: 1. Het college van Burgemeester en Wethouders mag middelen uitzetten en garanties verstrekken uit hoofde van de “publieke taak”, waarbij vooraf advies van de afdeling Financiën wordt ingewonnen over de financiële positie en de kredietwaardigheid van de betreffende partij. Tevens wordt bij het verstrekken van leningen en garanties uit hoofde van de publieke taak zoveel mogelijk zekerheden geëist; 2. Het college van Burgemeester en Wethouders kan middelen uitzetten uit hoofde van de treasuryfunctie indien deze uitzettingen een prudent karakter hebben en niet zijn gericht op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico. Het prudente karakter van deze uitzettingen wordt gewaarborgd middels de richtlijnen en limieten van dit treasurystatuut; 3. Het gebruik van derivaten is toegestaan, maar deze worden uitsluitend toegepast ter beperking van financiële risico’s. Alvorens een derivatentransactie wordt afgesloten wint de gemeente het advies in van een externe onafhankelijke adviseur. Treasurybeheer De gemeente vraagt bij minimaal 3 instellingen offertes op alvorens middelen worden aangetrokken of uitgezet met een looptijd van korter dan 1 jaar en alvorens een langlopende uitzetting wordt gedaan. Liquiditeitsrisicobeheer De gemeente Hardenberg beperkt haar liquiditeitsrisico’s door de treasuryactiviteiten te baseren op een middellange termijnplanning. Dit gebeurt met behulp van een zogenaamde liquiditeitsbegroting. In deze begroting worden de grote investeringen en terugkerende grote uitgaven en inkomsten in kaart gebracht. Renterisicobeheer Het beleid ten aanzien van financieringen is erop gericht een spreiding van toekomstige renterisico's op korte en lange termijn te bevorderen. Hierdoor voorkomen wij zoveel mogelijk risico's, die ontstaan als gevolg van renteschommelingen. Om het renterisico inzichtelijk te maken is een tweetal normen ontwikkeld, te weten de kasgeldlimiet en de renterisiconorm: 1. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bedraagt de maximale omvang van de kostgeldpositie gedurende het jaar. Voor 2011 bedraagt deze kasgeldlimiet € 10.974.690,-- (€ 129.114.000,-- x 8,5%). 2. Renterisiconorm Met deze norm wordt tot uitdrukking gebracht tot welk bedrag de gemeente renterisico's mag lopen. Renterisico's kunnen voortvloeien uit de noodzaak om bijvoorbeeld leningen af te lossen (herfinanciering). De renterisiconorm voor 2011 bedraagt € 25.822.000,--. Voor 2011 bedraagt de ruimte onder de renterisiconorm € 19.058.000,--
55
BNG-contract Het bankverkeer loopt voornamelijk via onze rekening courant bij de Bank Nederlandse Gemeenten. Het overeengekomen kredietplafond bedraagt € 15 miljoen. Financieringspositie Op begrotingsbasis gaan wij er vanuit, dat ons financieringstekort in 2011 € 59.150.000,-bedraagt. Dit saldo zullen wij in 2011 financieren in rekening courant (kortlopend geld) en/of kasgeldleningen. Voor deze financieringsbehoefte hebben wij een rekenrente gehanteerd van 4,25 %. Leningenportefeuille Het is van groot belang zicht te hebben op de samenstelling, de grootte en de rentegevoeligheid van de opgenomen leningen. Deze rentegevoeligheid blijkt onder meer uit de hiervoor omschreven renterisiconorm. In onderstaand schema geven wij de mutaties in de leningenportefeuille voor het begrotingsjaar weer.
Mutaties in leningenportefeuille (bedragen x € 1.000) Bedrag Gemiddelde rente Invloed op gemiddelde rente Beginstand per 1 januari 2011 123.790 4,56 Nieuwe leningen 0 0 Reguliere aflossingen -5.928 4,50 Vervroegde aflossingen - 836 5,47 -0,01 Renteaanpassingen (oud 1) percentage) Renteaanpassingen (nieuw 1) percentage) Omzetting vast naar vlottend p.m. Omzetting vlottend naar vast p.m. Eindstand per 31 december 2011 117.026 4,55 0 N.B. overzichten op basis van de situatie per ultimo mei 2010. In maart 2010 is een nieuwe geldlening aangetrokken voor € 40.000.000,-- tegen 4,348% . Deze geldlening wordt echter pas per 2 januari 2012 gestort. Deze geldlening is dan ook niet verwerkt in bovenstaand schema. Het bedrag is gebaseerd op de uitkomsten van de hiervoor genoemde liquiditeitsprognose. De overeenkomst is al in maart 2010 gesloten vanwege de lage rentestand en de verwachting – van toen – dat de rente weer zou aantrekken.
56
Paragraaf grondbeleid Actief grondbeleid Het te voeren grondbeleid zal in 2011 weinig verschillen van het gevoerde beleid in voorgaande jaren. Wij streven naar een actief grondbeleid waarin actieve grondverwerving en marktconforme grondprijspolitiek centraal staan. In de nota “Een sturend Grondbeleid”, die onze raad in juni 2005 heeft vastgesteld, is de te voeren gemeentelijke grondpolitiek nader omschreven en onderbouwd. De actualisatie van de Nota Grondbeleid staat voor eind 2010 op de raadsagenda. Om haar regiefunctie bij ruimtelijke ontwikkelingen optimaal te kunnen waarmaken is het gewenst actief grondbeleid voeren. Daarin past het pro-actief verwerven. In sommige gevallen is een keuze voor het voeren van een facilitair grondbeleid meer passend. De per 1 juli 2008 van kracht geworden nieuwe Grondexploitatiewet biedt de gemeente een versterkt juridisch kader om via in een exploitatieplan te stellen locatie-eisen goede regie op particuliere ontwikkelingen te voeren. Met name bij de realisering van individuele plannen is dit een passend instrument. Kostenverhaal De gemeente zal voor ieder te ontwikkelen plangebied, waar zij niet alle gronden in handen heeft, de gemaakte kosten verhalen. Het betreft dan zowel (plan)ontwikkelingskosten, als de kosten van openbare voorzieningen. Dit gaat via afspraken met marktpartijen die het college vastlegt in exploitatieovereenkomsten. In de nieuwe Wet op de Grondexploitatie zijn de mogelijkheden tot gemeentelijk kostenverhaal bij particuliere grondexploitatie stevig verankerd. Door middel van de figuur Exploitatieplan kan de gemeente 100% kostenverhaal plegen en dwingende eisen stellen aan te realiseren woningbouw en kwaliteit van de inrichting van openbare ruimte door particuliere exploitantanten. Het systeem van de nieuwe Wet vergt een nauwe samenwerking en afstemming van de diverse bij het ruimtelijk ontwikkelingsproces betrokken disciplines. Marktconforme grondprijzen. Bij de uitgifte van grond streven wij naar marktconforme prijzen. Marktconform grondprijsbeleid vatten wij samen als beleid waarbij wij rekening houden met de economische draagkracht van de bestemming, activiteiten of functie. De grondprijzen differentiëren wij niet alleen naar functie/bestemming van de grond. Wij onderkennen ook prijsverschillen in de grondmarkt tussen een hoofdkern en nevenkernen en in breder verband tussen de gemeente Hardenberg en overige regiogemeenten. In de Nota grondprijsbeleid, die medio 2007 door onze raad is vastgesteld, is de gemeentelijke systematiek voor het vaststellen van (marktconforme) grondprijzen uiteengezet. De prijzen voor bedrijfsterreinen, sociale woningbouw en maatschappelijke voorzieningen zijn in de jaarlijkse Nota Grondexploitatie aangegeven. Vanwege de economische en financiële crisis is besloten de gehanteerde grondprijzen de afgelopen jaren niet aan te passen. Momenteel wordt onderzoek uitgevoerd naar de (residuele) grondprijzen voor bedrijventerreinen. Aan de hand hiervan zullen de grondprijzen opnieuw worden vastgesteld. De gevolgen van de economische en financiële crisis. Ter stimulering van de lokale bouwprojecten zijn een aantal maatregelen getroffen om de gevolgen van de kredietcrisis voor de woningmarkt te beperken en verkoop te stimuleren. Het gaat om maatregelen als de starterslening, verkoopgarantieregeling, kavelreservering regeling . Om bedrijventerrein verkoop te stimuleren wordt ingezet op actieve acquisitie. Ondanks deze maatregelen is de kavelverkoop van bedrijventerrein van 4,1 ha in 2009 teruggelopen naar 2 ha in 2010. Begin 2010 was de uitgifteplanning al bijgesteld van 12 naar 6 ha per jaar gemeentebreed. Dit gegeven werkt door in de grondexploitaties van met name Broeklanden De Kop, Broeklanden Zuid, Heemser Poort en Katingerveld. In de nota grondexploitatie 2011 wordt rekening gehouden met een uitgifte van 2Ha in 2010. Hiervoor zijn de nodige voorzieningen getroffen. Nota grondexploitatie als planningsinstrument. Het geschetst meerjarenperspectief 2010 e.v. wordt alleen bewaarheid wanneer de planningen van grondexploitaties worden gehaald. Om te voorkomen dat grondexploitaties
57
“weglopen in tijd” (en:geld) wordt de Nota grondexploitatie als planningsinstrument gebruikt. Deze nota zal in november aan de gemeenteraad worden aangeboden.
58
Paragraaf bedrijfsvoering Bedrijfsvoering algemeen Wij streven er naar om bij de jaarrekening 2010 een goedkeurende rechtmatigheidsverklaring te krijgen. De huidige planning- en control-instrumenten functioneren naar tevredenheid. Wij zullen daarop geen fundamentele wijzigingen doorvoeren. Wel wordt gezocht naar mogelijkheden om de bijbehorende processen te vereenvoudigen en de termijn tussen informatievergaring en bespreking in de raad te verkleinen. De bouw van het nieuwe gemeentehuis is inmiddels in volle gang. Uitgangspunt is, dat het casco in december 2011 wordt opgeleverd. Het betonskelet van de parkeergarage is eind 2010 gereed gekomen. De aanbesteding van diverse interieuronderdelen vind in 2011 plaats. De bouw van de nieuwe gemeentewerf is eind 2010 afgerond. De werf zal in het eerste kwartaal 2011 in gebruik worden genomen door de afdeling BOR. Naast het grotendeels realiseren van deze investering uit eigen bedrijfsvoeringsbudget zal deze gehele operatie een forse structurele bezuiniging tot gevolg hebben, die opgenomen is in het bezuinigingsplan. Personeel en Organisatie Het directiemodel en de daaraan verbonden organisatiestructuur voldoen op hoofdlijnen goed. Fundamentele wijzigingen in de structuur worden ook in 2011 niet aangebracht. Door de vorming van de nieuwe afdeling Publieksdienst, waarin diensten en producten vanuit diverse afdelingen zijn samengebracht was een heroriëntatie van die afdelingen noodzakelijk. De vorming van de nieuwe afdeling FaZa uit de voormalige afdelingen FaZa en PFM is daarvan een resultante. Verdere kansen die zich voordoen om de organisatie verder te stroomlijnen zullen ook in 2011 worden benut. Door de te realiseren bezuinigingen zijn begin 2010 door de directie spelregels ingesteld als oa. vacaturestop en vermindering inhuur derden. Interne mobiliteit wordt daardoor een nog belangrijker instrument en daaraan gekoppeld talentontwikkeling. Toch zal ook instroom noodzakelijk blijven. Aandachtspunt is daarmee nog nadrukkelijker om goed gekwalificeerd personeel te behouden, te ontwikkelen en aan te trekken. Gezien de, op middellange termijn, te verwachten krapte op de arbeidsmarkt is een goed arbeidsmarktbeleid van groot belang. Ook zal het bevorderen van de instroom van Wajongers aandacht krijgen. De aanwezige instrumenten worden daartoe ingezet. Dienstverlening/KCC Na een gedegen voorbereiding is begin 2010 de pilot met het Klant Contact Centrum daadwerkelijk opgestart. Er zijn inmiddels goede resultaten behaald met betrekking tot onder andere de kanaalsturing, klantsturing, het invoeren van het 14+netnummer alsook een toename in het aantal af te handelen producten. Het verder toegroeien naar het uitgangspunt om 85% van de klantvragen goed en snel af te handelen zal ook in 2011 het onderliggende doel zijn. Dit door middel van o.a. opleiden en coachen van medewerkers. Al deze ontwikkelingen komen voort uit de ‘’Uitwerking Nota Dienstverlening aan de Burger’’ en hebben tot doel de dienstverlening aan de burger verder te verbeteren. Informatisering/digitalisering De gemeente is aangesloten bij het (intergemeentelijk) samenwerkingsverband Dimpact, dat allerhande digitale producten ontwikkeld voor de betreffende gemeenten. Door samenwerking worden efficiencyvoordelen behaald, waarbij het zaak is om voortdurend de afweging te maken of en welke producten worden afgenomen. In 2011 zal worden gewerkt aan een verdergaande standaardisering m.b.t. het gebruik van software en het introduceren van de virtuele werkplek, die de mogelijkheid biedt om plaats en tijdonafhankelijk te werken.
59
Het zaakgericht werken, dat middels invoering van het nieuwe Document Management Systeem (DMS) in 2010 in de gehele organisatie technisch geïmplementeerd is, zal in 2011moeten leiden tot een verdere verbetering van de dienstverlening en de efficiency. Op 1 juli 2011 zal de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) landelijk in werking treden. Vanaf dat moment zijn alle overheidsinstanties verplicht om de BAG-gegevens te gebruiken voor hun administratie. In 2011 zal de focus liggen op de interne distributie van de BAG-gegevens. Om al deze processen in goede banen te leiden is goede bewaking en sturing nodig. Dit geldt ook de ondersteunende automatiseringsprocessen. Bezuinigingsoperatie In de organisatie zal de komende jaren de bezuinigingsopgave grote aandacht vragen. Met name de spanning tussen het kwantitatief te bereiken resultaat en het kwalitatief op orde houden van de organisatie alsmede het aantrekkelijk blijven als werkgever vraagt ook in 2011 de nodige creativiteit en inzet. Processen worden lean beschreven, verdergaande vormen van samenwerking worden bekeken en t.a.v. het personeel wordt een vergroting van de mobiliteit van groot belang.
60
Verbonden partijen Niet alleen over haar eigen activiteiten loopt de gemeente een financieel risico. De gemeente loopt ook een financieel risico vanwege de deelname aan diverse samenwerkingsverbanden. Reden om in een afzonderlijke paragraaf in te gaan op de partijen, waarmee de gemeente een bestuurlijke én een financiële relatie heeft. In deze paragraaf zijn hierna weergegeven de gemeenschappelijke regelingen, stichtingen, verenigingen en deelnemingen (vennootschappen) waarin de gemeente Hardenberg bestuurlijk én financieel participeert. Gemeenschappelijke regelingen De gemeenschappelijke regelingen/samenwerkingsverbanden voeren beleid en beheer op diverse terreinen uit voor de gemeente. In zijn algemeenheid geldt, dat voor een gemeenschappelijke regeling wordt gekozen indien de gemeente dit beleid niet alleen dan wel niet doeltreffend kan uitvoeren. Hardenberg participeert in een aantal gemeenschappelijke regelingen en is uit dien hoofde in meer of mindere mate financieel gebonden. Het gaat hierbij ondermeer om de Veiligheidregio en GGD IJsselland. Bij de gemeenschappelijke regelingen is de gemeente vertegenwoordigd in het bestuur. Aan de gemeenschappelijke regelingen zijn financiële risico’s verbonden. In het algemeen is echter het risicoprofiel laag en uit het zich veelal in een redelijk voorspelbare stijging van de jaarlijkse exploitatielasten. Middels jaarlijkse toezending van de begroting en de rekening vindt controle plaats op het realiseren van de doelstellingen zoals deze bij de programma’s zijn vastgelegd. Vennootschappen en stichtingen De deelname in het aandelenkapitaal van een aantal vennootschappen vloeit in hoofdzaak voort uit de van oudsher maatschappelijke belangen, die door deze bedrijven worden c.q. werden nagestreefd. De gemeente heeft aandelen in de volgende bedrijven: naam bedrijf
BNG COGAS Essent Rendo ROVA WMO-Vitens
aantal aandelen 64.935 650 96.993 57 726 63.007
% deelname in het aandelenkapitaal 0,12 12,77 0,06 5,75 10,32 1,10
Aankoopwaarde 162.336 73.739 4.538 25.865 82.361 13.165
Hoewel in de balans de aankoopprijs van de aandelen als waarde is opgenomen, strekt het risico zich feitelijk uit tot de economische waarde van het aandelenpakket, indien deze hoger ligt dan de aankoopprijs. Genoemde bedrijven kennen echter een gezonde financiële positie. Reden, waarom wij ook hierbij opmerken, dat het financiële risico van deze deelnemingen, door ons als laag wordt beoordeeld. Daarnaast neemt de gemeente deel in de Stichting CV LOC. Naast de gemeente neemt ook het Alpha College en AOC de Groene Welle deel in de Stichting. De stichting is belast met de exploitatie van het LOC-gebouw. Verenigingen en stichtingen De gemeente is lid van diverse verenigingen en stichtingen. Het financiële risicoprofiel hierbij is laag. In de besturen heeft de gemeente - veelal - overigens geen afvaardiging.
61
EMU-saldo lokale overheid In het bestuurlijk overleg met de VNG en IPO van april 2005 is afgesproken dat het EMUsaldo over jaar t-1, t en t+1 in de begroting wordt opgenomen, zodat de besturen van GR'en, gemeenteraad en provinciale staten inzicht hebben in het EMU-saldo. Voor het eerst is dit in bij het opstellen van de begroting 2006 gebeurd. Deze gegevens worden door het CBS verwerkt in de monitoring van het verloop van het EMU-saldo. Het EMU-saldo wijkt nogal af van het begrip begrotingssaldo waar lokale overheden mee werken. Een belangrijk verschil is dat het begrotingssaldo van de lokale overheden betrekking heeft op baten en lasten van de exploitatiebegroting, terwijl het EMU-saldo ook kapitaaltransacties in de beschouwing meeneemt (zoals investeringen, aan- en verkopen grond). Daarnaast verschilt de behandeling van onder meer het interen op reserves, onttrekken van voorzieningen en de opbrengsten uit de verkoop van deelnemingen (bijv. aandelen in energiebedrijven). De berekening voor de jaren 2010, 2011 en 2012 is als volgt: 2010 1
Exploitatiesaldo voor toevoeging aan c.q. onttrekking
2011
2012
2.438-
3.273-
2.853-
7.149
6.644
6.644
372
486
486
uit reserves (excl. Gemeentelijke "bedrijven") +2 Afschrijvingen ten laste van exploitatie +3 Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie -4
Uitgaven aan investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd
3.218-
8.300-
4.000-
4.223-
5.725-
5.725-
7.833
7.132
7.132
+5 De in mindering op onder 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen bijdragen van het Rijk, de Provincies, de Europese Unie en overigen +6a Verkoopopbrengsten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa -6b Boekwinst op desinvsteringen in (im)materiële vaste activa -7
Uitgaven aan aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d.
+8a Verkoopopbrengsten van grond (tegen verkoopprijs) -8b Boekwinst op grondverkopen -9
Betalingen ten laste van de voorzieningen
-
-
603-
29-
4.872
3.065-
29-
-10 Betalingen die niet via de exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de andere genoemde posten. -11 Boekwinst bij verkoop van deelnemingen en aandelen =
Berekend EMU-saldo lokale overheid
1.655
Bedragen x € 1.000,00
62
BESLUIT De raad van de gemeente Hardenberg gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouder van 14 september 2010; gelet op de aangenomen amendementen 1 (tennisbanen Dedemsvaart) en 3a (reserve afvalstoffenheffing); Besluit:
1. vast te stellen de begroting 2011; 2. vast te stellen de meerjarenbegroting 2012 t/m 2014; 3. voor 2011 maximaal € 80.000 beschikbaar te stellen voor de renovatie van de tennisbanen van DTC Dedemsvaart en dit in mindering te brengen op het budget voor innovatieve duurzaamheid nieuwe gemeentehuis Hardenberg; 4. de OZB eigenaren gedeelte te verhogen met 2,75% (rekeninflatie CBS) in plaats van 10,5%. 5. de tarieven afvalstoffenheffing ongewijzigd vast te stellen ten opzichte van 2010, incl. het vast bedrag per perceel; 6. eenmalig een interne overboeking uit te voeren van de reserve afvalstoffenheffing naar de algemene middelen van Euro 350.000,--; 7. het college op te dragen voor de meerjarenbegroting vanaf 2012 dekking te vinden binnen de begrote uitgaven dan wel de inkomstenkant; 8. bij de resultaatbestemming over het jaar 2011, indien positief, een bedrag tot maximaal € 350.000,- terug te storten in de reserve afvalstoffenheffing; 9. in te stemmen met de uitvoering van de jaarschijf 2011 van het meerjarig investeringsprogramma 2011-2014 en de betreffende bedragen hiervoor beschikbaar te stellen:
Aanpak oude wijken (sociale component) Uitbreiding sporthal De Citadel Groen Blauwe Diensten Duurzaamheid Extra wegenonderhoud (inmiddels reeds beschikbaar gesteld) Leader plus Masterplan kunstgras Onderwijshuisvesting Extra veld Bergentheim Verkeersveiligheid Sociaal domein Dedemsvaart Marketingcommunicatie Aankoop RWZI-terrein Dedemsvaart
€ € € €
125.000 150.000 50.000 400.000
€ € € € € € € € €
300.000 50.000 850.000 1.400.000 250.000 300.000 550.000 100.000 500.000
10. In te stemmen met de vervangings- en kleine investeringen als genoemd in deze begroting en de betreffende bedragen hiervoor beschikbaar te stellen. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Hardenberg van 9 november 2010.
De raad voornoemd,
De voorzitter
De griffier
63
