Aambeien
Proctologisch Centrum Máxima Dit centrum voor anale problematiek is gevestigd op locatie Eindhoven
Het Proctologisch Centrum Máxima (centrum voor anale problematiek) in Eindhoven is onderdeel van Máxima Medisch Centrum en is een samenwerkingsverband tussen maagdarmchirurgen en dermatologen. Deze professionals zijn gespecialiseerd in het behandelen van anale problemen. In deze brochure informeren we u over aambeien en de behandelingsmogelijkheden. Deze tekst is een aanvulling op de informatie die u krijgt van de specialist. Waar in deze brochure ten slotte ‘hij/hem’ staat, kan vanzelfsprekend ook ‘zij/haar’ gelezen worden.
Inhoudsopgave
pagina
1. Wat zijn aambeien?
2
2. Hoe ontstaan vergrote aambeien?
3
3. Wat kunt u er zelf aan doen?
4
4. Gang van zaken Proctologisch Centrum Máxima
5
5. Behandeling en/of operatie vergrote aambeien
6
6. Belangrijk
13
7. Meer informatie? Klachten?
13
1
1.
Wat zijn aambeien?
Aambeien zijn zwellichamen of vaatkussentjes die bedekt zijn met een dun laagje slijmvlies. Ze bevinden zich aan de binnenkant van de anus (einde van de endeldarm) bij de sluitspier. Iedereen heeft aambeien. We hebben ze zelfs nodig om bijvoorbeeld windjes, vocht en ontlasting op te kunnen houden. Aambeien bestaan uit een sponsachtig netwerk van bloedvaatjes die heel erg gevoelig zijn voor druk. Ze kunnen makkelijk opzwellen en de volgende klachten veroorzaken: • • • • • •
rectaal bloed- en/of slijmverlies uit de anus puilende aambeien gevoel van loze aandrang of niet leeg raken na ontlasting pijn (bij vorming van een stolsel in een aambei aan de buitenkant) vuil ondergoed door lekkage van darmslijm en/of dunne ontlasting huidproblemen als jeuk en huidirritatie (vaak ’s nachts)
Normale aambeien
Uitpuilende aambeien
2
2.
Hoe ontstaan vergrote aambeien?
Vergrote aambeien kunnen verschillende oorzaken hebben: •
Ontlasting Eén van de grootste boosdoeners is te stevige ontlasting waardoor mensen hard meepersen tijdens de stoelgang. Door de drukverhoging zwellen de aambeien op. De harde ontlasting schuurt vervolgens langs het tere slijmvlies wat bijvoorbeeld een bloeding kan veroorzaken. Harde ontlasting ontstaat onder andere door vezelarme voeding. Vezelstoffen zijn van belang omdat ze niet verteren en wel vocht vasthouden waardoor de ontlasting zacht en week wordt. Een andere belangrijke oorzaak van harde ontlasting is te weinig vochtinname want wanneer we te weinig drinken, droogt de darminhoud in. Gebrek aan voldoende lichaamsbeweging (bijvoorbeeld door een zittend beroep) ten slotte zorgt ook voor stevigere ontlasting. Veel mensen denken dat dagelijkse stoelgang noodzakelijk is. Dit is zeker niet zo. Er is pas sprake van verstopping (obstipatie) als de ontlasting minder dan drie keer per week komt of alleen door hard persen. Soms is er geen sprake van harde ontlasting maar persen mensen uit gewoonte mee. Hierdoor kunnen de aambeien vergroten. Daarnaast komt het voor dat mensen persen zonder aandrang om maar alvast ontlasting gehad te hebben voordat ze de deur uitgaan. Ook deze gewoonte kan op den duur problemen geven.
•
Zwangerschap en bevalling In deze gevallen loopt de druk in de aambeien vaak hoog op waardoor ze kunnen vergroten.
•
Overgewicht Ook bij zwaarlijvigheid loopt de druk in de vaatkussentjes vaak hoog op.
3
•
Aanleg In een aantal gevallen is het krijgen van vergrote aambeien een kwestie van aanleg en komt de aandoening veel in de familie voor.
•
Verouderingsproces Als mensen ouder worden kunnen de aambeien los komen van de onderlaag in de darm en naar buiten zakken. Dit kan dezelfde klachten geven als vergrote aambeien.
3.
Wat kunt u er zelf aan doen?
Voorkomen is ook in het geval van vergrote aambeien beter dan genezen. Hierin speelt u zelf een grote rol. Zijn de aambeien al opgezet, ook dan is het goed te letten op de volgende zaken: •
Vezelrijke voeding Het Voedingscentrum adviseert dagelijks ten minste twee ons groente, twee stuks fruit, circa zes sneetjes volkorenbrood en twee ons aardappelen/volkoren pasta of rijst/peulvruchten per dag te eten.
•
Water/vocht Drink dagelijks anderhalf tot twee liter water/vocht. Drink niet te veel koffie en cola.
•
Beweging Beweeg voldoende. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen schrijft dagelijks een half uur matig intensief bewegen voor.
•
Afvallen In geval van overgewicht: afvallen.
4
•
Verlichting klachten Neem regelmatig een warm bad ter verlichting van de klachten. Andere manier om klachten te verlichten is het gebruik van zalven en zetpillen. Deze zijn verkrijgbaar bij apotheek en drogist. Het Proctologisch Centrum Máxima kan u daarin adviseren. Indien noodzakelijk kan er ook een laxeermiddel worden voorgeschreven.
Het is van belang dat u in een vroeg stadium van het probleem hulp zoekt. Hoe langer u wacht, hoe erger de aambeien kunnen uitstulpen en hoe ingrijpender de behandeling kan zijn. Bovendien is het van belang de oorzaak van het eventuele rectale bloedverlies te achterhalen.
4.
Gang van zaken Proctologisch Centrum Máxima
Wanneer vergrote aambeien ontstaan of wanneer de klachten ondanks bovenstaande maatregelen terug blijven komen, kunt u een afspraak maken bij of doorverwezen worden naar het Proctologisch Centrum Máxima. Allereerst stelt de arts u vragen over uw klachten, eventueel aanwezige andere ziektes, operaties die u in het verleden heeft ondergaan en uw geneesmiddelengebruik. Neem eventueel een lijstje mee. Daarnaast wordt ook gevraagd naar darmziektes die in uw familie voorkomen. Hierna volgt een lichamelijk onderzoek. Eerst bekijkt de arts het anale gebied. Hierbij let hij bijvoorbeeld op huidafwijkingen en eventuele uitpuilende aambeien. Vervolgens zal hij met een vinger voorzichtig aan de binnenkant van de anus en het anale kanaal voelen. Na het gesprek en het lichamelijk onderzoek is veelal duidelijk hoe we u het beste kunnen helpen. Soms is er nog wat aanvullend onderzoek nodig.
5
Vergrote aambeien zijn weliswaar de meest voorkomende oorzaak van rectaal bloedverlies, het kan ook een uiting zijn van darmpoliepen of -tumoren of een ontstekingsziekte. Bent u ouder dan vijftig jaar en verliest u rectaal bloed, dan vragen wij altijd een aanvullend darmonderzoek aan waarbij de binnenkant van de dikke darm wordt bekeken.
5.
Behandeling en/of operatie vergrote aambeien
Er zijn verschillende manieren om vergrote aambeien te verhelpen. Welke manier op u van toepassing is, hangt af van de ernst van de vergrote aambeien. Proctoscopie met rubberbandligatie Indicatie Deze behandeling passen we toe wanneer de vergrote aambeien zich niet continu buiten de anus bevinden. Puilen ze wel uit maar zijn te terug te drukken met een vinger? Ook dan kan deze methode nog effectief zijn. De behandeling duurt vijf tot tien minuten. Verdoving is niet noodzakelijk. Voorbereiding • De behandeling kan al plaatsvinden tijdens uw eerste bezoek aan het Proctologisch Centrum Máxima. • Bloedverdunnende middelen waarvoor u bij de trombosedienst onder controle bent (Acenocoumarol, Sintrom of Sintromitis en Fenprocoumon of Marcoumar), dient u vijf dagen voorafgaande aan de behandeling te staken. De INR moet kleiner dan 1.8 zijn. Dit dient u te regelen met de trombosedienst. Plavix en Persantin stopt u zeven dagen voor de behandeling. Acetylsalicylzuur, Aspirine, Ascal of Acetosal mag u doorgebruiken. In sommige gevallen dient u het staken van de bloedverdunnende middelen te overleggen met de arts die u deze medicijnen voorschrijft. 6
• •
Een klysma of laxeermiddel om het laatste deel van de dikke darm schoon te spoelen is niet noodzakelijk. De behandeling kan zonder problemen tijdens menstruatie plaatsvinden.
De behandeling • Na het vrijmaken van het onderlichaam gaat u óf op uw linker zij liggen óf op uw rug met de benen in beenhouders (dit is afhankelijk van de behandelaar). • Na inspectie van het huidgebied en het voelen in de anus, begint de behandeling met een proctoscopie. Hiertoe wordt een (ingevet) hol buisje met daarin een lampje in de anus gebracht. De scopie kan een drukgevoel geven maar is vrijwel pijnloos, zeker als u zich goed ontspant. Daarom is een verdoving is niet noodzakelijk. De behandelaar bekijkt het anale kanaal en het laatste stukje van de endeldarm. Hierbij kan hij vaststellen of er aambeien of andere afwijkingen aanwezig zijn. • In het geval van vergrote aambeien zuigt de behandelaar een deel van de vergrote aambei aan met een instrument. Om het zo ontstane propje weefsel schiet hij vervolgens een rubberen elastiekje (rubberbandligatie). Dit is pijnloos. Door het elastiekje raakt de vaatvoorziening Proctoscoop met van de aambeien deels rubberbandjes onderbroken waardoor ze kunnen slinken. Bovendien fixeert het bandje de aambeien opnieuw aan de onderlaag. Er worden maximaal vier elastiekjes geplaatst waarna de behandelaar de proctoscoop verwijdert.
7
Na de behandeling • Direct na de behandeling kunt u een gevoel krijgen van aandrang, wat krampende buikpijn of een strak gevoel bij de anus. Een warm zitbad, warme kruik op de buik of een (zo warm mogelijk) nat washandje tegen de anaalstreek kan verlichting geven. • De elastiekjes verlaten na een aantal dagen tijdens de ontlasting het lichaam, samen met het propje slijmvlies. Dit kan met wat licht bloedverlies gepaard gaan. • Na de behandeling mag u de bloedverdunnende middelen weer innemen. • Deze aambeibehandeling met rubberbandligatie kan, met een tussenpoos van zes weken, een aantal malen worden herhaald.
Operatie Soms zijn de aambeien te groot om te behandelen middels rubberbandligatie. In die gevallen kan een operatie overwogen worden. In Máxima Medisch Centrum verrichten we twee soorten aambeioperaties: • het operatief verwijderen van aambeien • de Procedure voor Prolaps en Hemorroïden ofwel de PPHmethode.
Operatief verwijderen van aambeien Indicatie Grote, voortdurend uitpuilende aambeien, uitzakkend darmslijmvlies en anale huidaanhangsels kan men operatief verwijderen. De ingreep gebeurt in dagbehandeling in Máxima Medisch Centrum Eindhoven: u komt ’s ochtends naar het ziekenhuis en mag dezelfde dag terug naar huis. Voorbereiding • Bloedverdunnende middelen waarvoor u bij de trombosedienst onder controle bent (Acenocoumarol, Sintrom of Sintromitis en Fenprocoumon of Marcoumar), dient u vijf 8
•
•
dagen voorafgaande aan de behandeling te staken. De INR moet kleiner dan 1.8 zijn. Dit dient u te regelen met de trombosedienst. Plavix en Persantin stopt u zeven dagen voor de behandeling. Acetylsalicylzuur, Aspirine, Ascal of Acetosal mag u doorgebruiken. In sommige gevallen dient u het staken van de bloedverdunnende middelen te overleggen met de arts die u deze medicijnen voorschrijft. Afhankelijk van het moment van opereren, dient u nuchter naar het ziekenhuis te komen. Noodzakelijke medicatie kunt u gewoon innemen met een slokje water. Een uitzondering vormen plastabletten, deze neemt u niet voor de ingreep maar erna. De avond en de ochtend voor de operatie dient u zichzelf een klein klysma toe om het laatste deel van de dikke darm schoon te spoelen. Hiervoor krijgt u een recept mee. Mocht dit niet lukken, krijgt u op de afdeling dagbehandeling vóór de operatie een klysma.
De operatie • In overleg met de anesthesioloog is met u afgesproken of u algehele narcose of een ruggenprik krijgt. Na het toedienen van de verdoving draaien we u op uw buik. • Tijdens de ingreep worden de uitpuilende en/of uitgezakte aambeien, slijmvliesplooien of huidaanhangsels verwijderd. Het operatiegebied bevindt zich buiten de sluitspier. De operateur sluit de wonden met oplosbaar hechtmateriaal. Oppervlakkige wonden worden niet gehecht. • Na de ingreep laat hij een oplosbaar en bloedstelpend tampon achter. De operatie duurt ongeveer 30 minuten. Mogelijke complicaties • Net als bij elke operatie bestaat ook bij deze ingreep het risico van trombose, wondinfectie of een nabloeding. • In enkele gevallen komt na de operatie het plassen moeilijk op gang (urineretentie). 9
•
Een gehechte wond kan open springen. Dit kan geen kwaad, er hoeft in dat geval niet opnieuw gehecht te worden.
Na de operatie • U hoeft de tampon niet te verwijderen want hij komt er vanzelf uit wanneer u de eerste keer ontlasting heeft. • U dient de eerste tijd twee tot drie maal daags (zeker nadat u ontlasting heeft gehad) de anaalstreek te spoelen met water, bijvoorbeeld onder de douche. • Ondanks de pijnstillers en laxeermiddelen die u krijgt, ervaren veel patiënten de eerste week na de operatie als pijnlijk. Een (lauw)warm zitbad kan verlichting geven. Na die week treedt over het algemeen snel verbetering op. • U kunt gebruik maken van een windring maar dit hoeft niet. • Na de ingreep kan het gebied rond de anus flink opzwellen of zelfs blauw worden. Deze zwelling kan enige tijd aanhouden, daarom is pas na twee à drie maanden sprake van het uiteindelijke resultaat. Wanneer grote en veel aambeien zijn verwijderd, kunnen een restzwelling of kleine huidaanhangsels overblijven. Als u dat wilt, kunnen we deze in een later stadium poliklinisch onder plaatselijke verdoving verwijderen. • Na de operatie kan het zijn dat u regelmatig bloed of bruin vocht uit de anus verliest of dat er onaangenaam ruikend wondvocht uit het operatiegebied komt. Dit is een normaal verschijnsel dat enige tijd kan aanhouden. Om huidirritatie te voorkomen, kunt u de huid na het spoelen beschermen met vaseline. • Het operatiegebied bevindt zich weliswaar buiten de sluitspier, toch kan het gevoel van aandrang en continentie veranderen. Dit herstelt zich normaal gesproken binnen drie maanden. • Na de operatie mag u de bloedverdunnende middelen en plastabletten weer innemen. • Eén à twee weken na de ingreep komt u op controle in het Proctologisch Centrum Máxima.
10
PPH-methode Indicatie Uitzakkend darmslijmvlies of uitpuilende aambeien die nog terug in de anus te drukken zijn waarbij rubberbandligatie niet helpt, kunnen in aanmerking komen voor de PPH-methode. Deze ingreep gebeurt in dagbehandeling in Máxima Medisch Centrum, locatie Eindhoven: u komt ’s ochtends naar het ziekenhuis en mag dezelfde dag terug naar huis. Voorbereiding • Bloedverdunnende middelen waarvoor u bij de trombosedienst onder controle bent (Acenocoumarol, Sintrom of Sintromitis en Fenprocoumon of Marcoumar), dient u vijf dagen voorafgaande aan de behandeling te staken. De INR moet kleiner dan 1.8 zijn. Dit dient u te regelen met de trombosedienst. Plavix en Persantin stopt u zeven dagen voor de behandeling. Acetylsalicylzuur, Aspirine, Ascal of Acetosal mag u doorgebruiken. In sommige gevallen dient u het staken van de bloedverdunnende middelen te overleggen met de arts die u deze medicijnen voorschrijft. • Afhankelijk van het moment van opereren, dient u nuchter naar het ziekenhuis te komen. Noodzakelijke medicatie kunt u gewoon innemen met een slokje water. Een uitzondering vormen plastabletten, deze neemt u niet voor de ingreep maar erna. • De avond en de ochtend voor de operatie dient u zichzelf een klein klysma toe om het laatste deel van de dikke darm schoon te spoelen. Hiervoor krijgt u een recept mee. Mocht dit niet lukken, krijgt u op de afdeling dagbehandeling vóór de operatie een klysma. De operatie • In overleg met de anesthesioloog is met u afgesproken of u algehele narcose of een ruggenprik krijgt. Na het toedienen van de verdoving, draaien wij u op uw buik. 11
•
Met een speciale ronde nietmachine verwijdert de operateur net boven de aambeien een ring rectaal slijmvlies. Hierdoor krijgen de aambeien minder bloed waardoor ze zullen slinken. Daarnaast wordt uitzakkend slijmvlies omhoog-getrokken. Na de ingreep laten we een oplosbaar en bloedstelpend tampon achter. De operatie duurt ongeveer 20 tot 25 minuten. PPH-methode
Mogelijke complicaties Groot voordeel van deze operatie is dat mensen minder pijn hebben dan wanneer de aambeien operatief worden verwijderd. Hierdoor bent u sneller weer hersteld en aan de slag. Ook is er minder kans op urineretentie (moeilijk op gang komen van het plassen). Toch kunnen ook bij deze ingreep complicaties optreden: • trombose, wondinfectie of een nabloeding • in heel zeldzame gevallen kan beschadiging van de darmwand optreden of kan schade worden aangericht aan de sluitspier van de anus. Dit kan op korte of lange termijn gevolgen hebben zoals pijn of incontinentie. Dit kan van voorbijgaande aard zijn. Na de operatie • U hoeft de tampon niet te verwijderen want hij komt er vanzelf uit wanneer u de eerste keer ontlasting heeft. • Na de operatie mag u de bloedverdunnende middelen en plastabletten weer innemen. • Eén à twee weken na de ingreep komt u op controle in het Proctologisch Centrum Máxima.
12
6.
Belangrijk
In de volgende gevallen dient u contact op te nemen met uw specialist: • • •
bij temperatuurstijging van 38,5ºC of hoger bij toenemende roodheid en zwelling van het wondgebied bij een forse bloeding
Tijdens kantooruren kunt u contact opnemen met het Proctologisch Centrum Máxima, telefoonnummer (040) 888 85 53. Na kantooruren kunt u terecht bij de afdeling spoedeisende hulp van Máxima Medisch Centrum op locatie Veldhoven, telefoonnummer (040) 888 88 11.
7.
Meer informatie? Klachten?
Meer informatie Voor afspraken en vragen kunt u op werkdagen (08.30 tot 17.00 uur) het Proctologisch Centrum Máxima bellen via telefoonnummer (040) 888 85 53. Op internet zijn wij te vinden onder www.mmc.nl/chirurgie, onder themapoliklinieken. U vindt het Proctologisch Centrum Máxima op de eerste etage van Máxima Medisch Centrum locatie Eindhoven (route 111). Klachten over het ziekenhuis Wij vragen u om klachten, van welke aard dan ook, meteen aan de desbetreffende persoon of afdeling door te geven. Komt u er samen niet uit, dan kan de klachtenfunctionaris bemiddelen en ondersteunen. U kunt uw klacht ook voorleggen aan de klachtencommissie van Máxima Medisch Centrum. Meer informatie vindt u in de folder ‘De klachtenprocedure’.
13
Notities Heeft u vragen over uw behandeling? We raden u aan ze hier op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet.
14
Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 Postbus 90 052 5600 PD Eindhoven
Locatie Veldhoven: de Run 4600 Postbus 7777 5500 MB Veldhoven
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. © MMC.200.204_07_13
