Hoofdstuk Kapitel Inhalt Inhoud
Bladzijde Seite
5 3 3.1 5.1
Tegels en platen in de Verbundabdichtung mitsanering Fliesen und van oude Platten gebouwen en op kritieke ondergronden Beanspruchungsklasse 0, A1/A2 häusliches Ontkoppeling Badvan kritieke ondergronden
141 24 – 31 142
3.2
Beanspruchungsklasse • Houten ondergrondenA1/A2 öffentlicher Bereich • Beton constructies
3.3 5.2 5.3
Beanspruchungsklasse Geluids-isolatie B0 Balkone und Terrassen Electrische vloerverwarming/bijkomende warmte-isolatie
153 51 – 63 158
3.4 5.4 5.5
Beanspruchungsklasse C lagen Zeer dunne, lastverdelende Lebensmittelverarbeitendes Gewerbe Kritieke ondergronden
63 – 76 163 164
32 – 42 143 – 152 43 – 50
159 – 162
165 – 170
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5
Basisprincipes Sporadisch bij nieuwbouw en in het bijzonder bij de sane ring van oude gebouwen treft men steeds weer onder constructies aan, die een bezwaarloze, zekere bovenvloer verlegging niet zonder zonder meer toestaan. Bij restauratiewerkzaamheden worden deze kritische onder gronden pas zichtbaar als de wanden en vloeren geopend worden, wat de planningsfase niet bepaald vereenvoudigt. Maar niet alleen in de sanering treft men kritieke onder gronden aan, ook bij nieuwbouwconstructies is dit moge lijk, afhankelijk van de krimpverhouding en kruipen van de bouwstoffen. Ook stelt men zich de vraag: „Wat gebeurt er op dit moment met de starre bovenlagen?“ In de regel wordt de tegelzetter pas op de bouwplaats met zulke kritieke ondergronden geconfronteerd.
Sanering van oude gebouwen.
Evenwel wordt er van hem geëist, een relatief dunne, „starre“ tegel- of natuursteenbedekking, duurzaam en schadevrij op deze labiele, kritieke ondergronden te verleggen.
Directe verlegging van tegels en platen op vervormingsgevoelige ondergronden. Scheurvorming in voegen en bedekkingsmateriaal zijn van te voren te verwachten.
In verband met bewegingen moeten in ieder geval de pla fonds van houten balken resp. plafonds van spaanplaat genoemd worden. Om een tegel- of natuursteenbedekking schadevrij op kritieke ondergronden (hout, gemengde ondergronden etc.) te verleggen, geldt dat deze door mid del van ontkoppeling van de ondergrond gescheiden moet worden. Hierbij moet de ontkoppeling in staat zijn, overeenkomstige verkeerslasten en spanningen te kunnen ver werken. De Sopro Geluids-isolatieplaat is een isolatieplaat van polyestervezel, die in de sterktes 4 mm, 9 mm en 15 mm gefabriceerd worden. Hij kan voor ontkoppeling, warmteisolatie en ook voor geluids-isolatie ingezet worden. Verder verbetert hij de buigvastheid van de gezamelijke construc tie. Voor de inzet bij verhoogde eisen aan de geluids-isolatie is de Sopro Geluids-isolatieplaat, (8 mm) resp. de Sopro Geluids- en ontkoppelingsrol (3 mm), die afhankelijk van de mogelijke opbouwhoogten te kiezen zijn, geschikt. Naasr een verhoogde geluids-isolatie kunnen deze ook als ontkoppeling en warmte-isolatie ingezet worden. Een bijzon der inzetgebied zijn trapconstructies in de woningbouw met meerdere verdiepingen. Houten delen als ondergrond voor een tegelverlegging.
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
141
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5
Geluids-isolatieplaten/ Geluids-isolatieplaten speciaal/Geluids-isolatie- en ontkoppelingsrol Technische gegevens
Sopro FDP 558 Geluids-isolatieplaat
Sopro TDP 565 Geluids-isolatieplaat Speciaal
Sopro FDP 558 Geluids Isolatieplaten
Sopro TEB 664 Geluids-isolatie en ontkoppelingsrol
Sopro TDP 565 Geluids Isolatie platen Speciaal
Sopro TEB 664 Geluids Isolatie en Ontkoppelingsrol
Samenstelling
Kunstharsgebonden, geperste en met vlies omvatte polyestervezelplaat.
Kunstharsgebon den, geperste en met vliesomvatte polyestervezelplaat met speciale vliessandwich-laag.
Zeer gespecificeerd rubbergranulaat op recyclingbasis.
Dikte
4 mm ontkoppelingsplaat
9 mm universele isolatieplaat
15 mm comfort-isolatieplaat
8 mm geluids-isolatieplaat
3 mm geluids-isolatie en ontkoppelingsrol
Formaat van plaat
100 cm × 60 cm
100 cm × 60 cm
100 cm × 60 cm
100 cm × 60 cm
1 m × 10 m (rol)
Gewicht
ca. 2,9 kg/m²
ca. 6,3 kg/m²
ca. 10,5 kg/m²
ca. 4,2 kg/m²
ca. 3,1 kg/m²
Verpakkingseenheid
doos: 15 Platten = 9 m² Palette: 200 Platten = 120 m²
doos: 10 Platten = 6 m² Palette: 100 Platten = 60 m²
doos: 5 Platten = 3 m² Palette: 60 Platten = 36 m²
pak: 5 Platten = 3 m²
1 rol = 10 m²
Geluidsreductie
tot 10 dB* met tegels
tot 10 dB* met tegels
tot 11 dB* met tegels
tot 16 dB* met tegels
tot 17 dB* met tegels
Warmtegeleidingsverm.
0,0954 W/mK
0,0950 W/mK
0,0947 W/mK
0,085 W/mK
0,075 W/mK
Warmtedoorlaat weerstand
0,042 m² K/W
0,095 m² K/W
0,158 m² K/W
0,10 m² K/W
0,04 m² K/W
Dynamische Stijfheid
–
614 MN/m³
439 MN/m³
300 MN/m³
–
Waterdamdiffusiestroomdichtheid
21,2 g/m² d
11,3 g/m² d
19,1 g/m² d
233 g/m² d
–
Brandklasse DIN EN 13 501-1
Klasse E
Klasse E
Klasse E
Klasse E
Klasse Efl.
*Testwaarden volgens DIN EN ISO 140-8, die ter orientatie dient. Opmerking: De door het proefinstituut gebruikte en aangegeven waarden van geluidsisolatieverbeteringen gaan niet altijd op op bouwprojecten vanwege hun onderscheidelijkheid van de normopbouw tot het proefinsituut terug te vinden zijn, in ieder geval is het aan te raden, de daadwerkelijk te realiseren geluids-isolatieverbeteringsmaat door middel van een proefverlegging en testmeting vast te stellen!
142
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.1
Ontkoppeling van kritieke ondergronden houten ondergronden
Als ondergronden instabiel zijn resp. neigen tot vormverandering, dan moeten starre bedekkingen door ontkoppeling hier van gescheiden worden. Worden ze direct verlegd, dan is de vorming van scheuren en holle ruimten het gevolg.
Scheurvorming in de bedekking op de plekken waar de naden van het spaanplaat zich bevinden, veroorzaakt door krimping. (bijv. wasmachine).
Scheurvorming en breuken in de tegels als gevolg van een directe verleg ging op een vloer bestaande uit houten delen.
weken + krimpen
doorbuiging
Directe spanningsoverdracht op de starre bedekking met als gevolg scheurvorming.
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
143
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.1
Ontkoppeling von kritieke ondergronden Houten ondergronden Keramische en natuursteenbedekkingen verhouden zich gezamelijk (met voeg) als een glasplaat. Dit betekent dat de hier voor beschreven spanningen en bewegingen in de onderconstructie geabsorbeerd moeten worden. Door de inzet van Sopro Geluids-isolatie platen wordt de bedekking ontkoppeld, de buigstijfheid van de gezamelijk constructie verhoogd en de optredende spanningen en vervormingen door de ontkoppeling geabsorbeerd.
F
5
3
4
3
2
1
U
De ontkoppelingslaag (Sopro geluids-isolatieplaat) absorbeert krachten in verticale en horizontale richting en fungeert als schokbreker en glijlager.
1 Fixering met houtschroeven (Pos. 010)
5 Sopro FlexVoeg FL (Pos. 070)
2 Sopro HechtPrimer S (Pos. 020)
F Tegels
3 Flexibele dunbedlijm (Pos. 040/070)
U Ondergrond/houten delen
4 Sopro Geluids-isolatieplaat (Pos. 040)
144
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.1
Ontkoppeling van kritische ondergronden Houten ondergronden Systeemopbouw
Produktaanbeveling
t
Hou
er S
m tPri
h Hec
Sopro Vezel Nivelleer
Sopro HechtPrimer S
bed
Kam
isol
sluid
Ge
aat
pl atie
Sopro Geluidsisolatieplaat
N
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL
Ge
Sopro Multi Flexlijm Snel st volge te zeer Slijtagevast
ns
4 00
Ge
Ge
C2E S1
04
Ge
t vo tes
4 00
t vo tes
st volg te
DI
C2
EF
EN 12
EN 12
Sopro MG-Flex Flexlijm met toegevoegde geluids-isoler ende eigenschappen
ens DI lg
s en
N
C2TE S2
N
ens DI lg
DI N
Wateropname gereduceerd
88
CG2 WA E N 13 8
bed
Kam
g
kin
ek Bed
Sopro FlexFuge FL
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
145
5.1
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Ontkoppeling van kritische ondergronden Houten ondergronden Verwerking
1
Vloer met houtdelen welke in het kader van een sanering met een keramische bedekking betegeld moet worden.
2
Verende houtdelen moeten met houtschroeven op voorhand vast gezet worden.
3
Er moet getest worden of de houten vloer waterpas is. Als deze niet waterpas is dan moet de vloer geegaliseerd worden.
4
Opdat de zelfnivellerende massa voor de egalisatiewerkzaamheden niet tussen de naden van de houtdelen loopt, moeten deze met Sopro Dichtacryl afgekit worden.
5
Op alle opgaande bouwdelen (wanden) moeten stroken randisolatie band geplaatst worden.
6
Het oppervlak met houtdelen moet met Sopro Hechtprimer S voorbe handeld worden.
146
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.1
Ontkoppeling van kritische ondergronden Houten ondergronden Verwerking
7
De flexibele, vezelversterkte, zelfnivelerende Sopro VezelNivelleer wordt direct op de houtdelen vloer aangebracht.
8
Met een stekelwals wordt de Sopro VezelNivelleer verdeeld en verdicht om een oppervlak te verkrijgen dat waterpas is.
9
Als de houten ondergrond waterpas is dan wordt bijv. Sopro MultiFlex® direkt opgezet op het met Sopro Hechtprimer S voorberei de vlak voor het leggen van de geluids-isolatieplaten.
10
De volzatte verlegging leggen van Sopro Geluids-isolatieplaten (9 mm) in het eerder opgezette lijmbed.
11
Het bewerken en snijden van de Sopro Geluids-isolatieplaten is bijv. met een decoupeerzaag mogelijk.
12
De Sopro Geluids-isolatieplaten zijn gemakkelijk te leggen, omdat zij direkt tegen elkaar aangelegd worden.
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
147
5.1
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Ontkoppeling van kritische ondergronden Houten ondergronden Verwerking
13
De verlegging gebeurt stootsgewijs.
14
Ontkoppelt oppervlak met houtdelen, klaar voor het leggen van de keramische bedekking.
15
Het aanbrengen van de tegellijm Sopro MultiFlex® op de Sopro Geluidsisolatieplaten voor het leggen van de keramische bedekking.
16
Het leggen van keramiek in het voorbereide lijmbed.
17
het voegen van het vlak met Sopro FlexVoeg FL.
18
Ontkoppelde keramische bedekking op een houten ondergrond.
148
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5 5.1
Ontkoppeling van kritische ondergronden Betonconstructies Nieuwbouwconstructies neigen vanwege hun constructiewijze (wijd gespannen dekken) en jonge leeftijd tot bouwfysiek gebonden vormveranderingen, veroorzaakt door krimp, kruip en vermoeiing. De korte bouwtijden staan het niet toe de door DIN-voorgeschreven wachttijden voor de binnenafbouw (tegels en platen) aan te houden. De gevolgen zijn schade aan vloer- en wandvlakken met starre bedekkingen in de vorm van holle ruimten en scheuren.
1. Jonge vloerplaten van beton Jonge vloerplaten van beton hebben een zekere tijd nodig om uit te harden en te drogen. Resulterend uit de krimpgebon den verkortingen schrijft DIN 18157 voor de tegelverlegging beton voor dat zes maanden oud is. Deze tijden worden zelden aangehouden. Werken die uitgevoerd worden met zeer flexibele dunbedlijmen zijn bij beton van drie maanden oud onder tussen standaard en probleemloos mogelijk. Worden deze tijden nog verder verkort , dan bestaat ook hier wederom enkel nog de mogelijkheid van een ontkoppeling.
Door krimp van de vloer bouwen zich spanningen op.
Jonge vloerplaat van beton in de terminal van een vluchthaven.
Het gevolg is schade aan de hechtverbinding van de bedekking.
Hechtverbindingsschade vanwege een te vroege belegging van de beton nen vloerplaat.
Verhindering van de vorming van holle ruimten door de inbouw van een ontkoppeling.
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
149
5 5.1
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Ontkoppeling van kritische ondergronden Betonconstructies 2. Voorgespannen dekconstructies Voorgespannen dekconstructies, welke met een ophoging (1-5 cm) ingebouwd worden, ontspannen zich door kruip en materiaalmoeheid en kunnen zelfs doorhangen (statisch ongevaarlijk). De in direct contact gelegde starre bedekking vergeeft deze ontspanning niet, maar neemt schade in de vorm van afgebroken randen, scheuren, etc aan. Dat betekent dat ook hier de bedekking ontkoppelt moet worden!
Verwijzing naar de problematiek in het DNV-merkblad.
Voorgespannen dek met ophoging.
Opgehoogde, voorgespannen dekconstructie, welke zich ontspant en op het middelpunt 2-4 cm daalt.
Ontspanning van het dek met scheurvorming in de bedekking.
Proefopstelling voor het testen van de doorbuiging en maximale lastopna me van een ontkoppelend systeem.
150
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Schadevrije afleiding van de verticale verschuifing in de horizontale door de ontkoppelingslaag (Sopro Geluids-isolatieplaat).
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.1 5
Ontkoppeling van kritische ondergronden Betonconstructies Systeemopbouw
Produktaanbeveling
on
Bet
Sopro Voorstrijk
t vo tes
EN 12
C2EF 4 00
jk
tri ors
Ge
Vo
N
ens DI lg
lijm
ed unb
D
tie
ola
is ids-
u
Gel
Sopro Multi Flexlijm Snel
Sopro Geluids-isolatie plaat
Middelbedlijm
t vo tes
4 00
Ge
4 00
t vo tes
C2TE S1
C2TE
EN 12
Ge
04
*
ens DI lg
N
E N 120
C2TE S1
EN 12
C2E S1
ens DI lg
N
DI N
s en
Ge
Dunbedlijm st volg te
Sopro Multi Flexlijm, Sopro FKM XL, Sopro’s No.1 Flexlijm
Sopro Middel/Dikbedlijm
st volge te zeer Slijtagevast
ns
Ge
Sopro Middelbed Flexlijm
DI N
Wateropname gereduceerd
88
CG2 WA E N 13 8
Lijm ing
kk ede
B
Sopro FlexVoeg FL
151
* Voldoet aan de C2 TE – vereisten in het verlengde van DIN EN 12004 met gebruik van een 10de tanding. Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
151
5 5.1
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Ontkoppeling van kritieke ondergronden Betonconstructies Verwerking
1
Voorstrijken van de zuigende ondergrond.
2
Het leggen van de Sopro Geluids-isolatieplaten voor de ontkoppeling van de bedekking (natuursteen).
3
Het verleggen van de natuursteenbedekking in een middelbed met Sopro Middelbed Flexibel.
4
Gereed betegeld vlak.
152
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
152
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.2 5
Geluids-isolatie aanvullende maatregelen volgens DIN 4109 Om in oudere gebouwen resp. in gebouwen zonder geluids-isolerende, zwevende dekvloerconstructies moderne geluids-isolatie te bereiken, moet vaak geforceerd,draagwerkconstructies als bijv. plafonds, verhogingen of trappen bekistingstechnisch van de bedekking ontkoppelt worden. Dit is in het kader van de sanering door inbouw van Sopro Geluids-isolatieplaten, Sopro Geluids-isolatieplaten Plus resp. de Geluids- en ontkoppelingsrol tussen onderconstruc ties en de tegelbedekking mogelijk. Door deze maatregelen zijn de grenswaarden volgens DIN 4109 en de VDI-richt lijnen bereikbaar. Worden bij renovatiemaatregelen in flatgebouwen zachte vloerbedekkingen, die bijdragen aan de geluids-isolatie, geruild voor een bedekking met tegels en platen, die zelf geen bijdrage leveren aan de verbetering van de geluidsisolatie, dan moet men erop letten, dat door geschikte maatregelen de geluids-isolatie van de vloer behouden blijft. (zie hiervoor ZDB-merkblad). De inbouw van Sopro Geluids-isolatieplaten, Sopro Geluids-isolatieplaten Speciaal of de Sopro geluids- en ontkoppelingsrol zijn hiervoor geschikt. Getest door het Fraunhofer Instituut Stuttgart: DIN 52210
Sopro Geluids-isolatieplaat
Sopro Geluids-isolatieplaat Speciaal
Sopro Geluids- en ontkoppelingsrol
Geluids-isolatie verbetering Sopro Geluids-isolatieplaat
4 mm
tot 10 dB*
Sopro Geluids-isolatieplaat
9 mm
tot 10 dB*
Sopro Geluids-isolatieplaat
15 mm
tot 11 dB*
Sopro Geluids-isolatieplaat Speciaal
8 mm
tot 16 dB*
Sopro Geluids- en ontkoppelingsrol
3 mm
tot 17 dB*
* Proefstandwaarde volgens DIN EN ISO 140-8, die ter orientatie dient. Opmerking: Omdat de door het proefinstituut gebruikte en aangegeven verbeteringen van de geluidsisolatie niet altijd op basis van hun diversiteit van de normbouw met het proefinstituut terug te halen zijn, wordt het in ieder geval aangeraden, de zich daadwerkelijk bij het object te realiseren geluidsisolerende verbeteringsmaat met een proeflegging en een proefmeting vast te stellen! Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
153
5 5.2
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Geluids-isolatie aanvullende maatregelen volgens DIN 4109 Trappenhuizenmoeten aan de volgende eisen voor geluidsisolatie voldoen: Flatgebouwen en woningen: ➥ dB(A) L’n,w = 58 dB
•
Twee onder een kappers en rijtjeshuizen: ➥ dB(A) L’n,w = 53 dB
•
De verbetering van geluids-isolatie bereikt men in de regel door een zwevende dekvloer in het gebied van het portaal resp. door elastisch opgehangen traptreden.
Verlegging van Sopro Geluids-Isolatieplaten Speciaal in een trapportaal met aansluitend een natuursteenverlegging.
Plafonds tussen vreemde woningen en werkruimten in flat gebouwen vereisen een dB(A) L’n,w ≤ 53dB.
1 Sopro Voorstrijk (Pos. 020)
Zoals beschreven, wordt dit door zwevende dekvloeren bereikt. Is de inbouw van zwevende dekvloeren bij sanering, speciaal bij trappen, niet mogelijk, dan kan men door de inzet van Sopro Geluids-isolatieplaten of Sopro Geluidsisolatieplaten Speciaal resp. de Sopro Geluids- en ontkoppe lingsrol de gewenste en de vereiste verbeteringsmaat berei ken.
3 Sopro Geluids-Isolatieplaten resp. Sopro Geluids en ontkoppelingsrol (Pos. 030)
Trapconstructies van staal, staalbeton of hout met kera mische bedekkingen zijn bij het begaan geluidbeschermingstechnisch problematisch, als zij geen geluids-isolatie hebben. Met de Sopro Geluids-isolatieplaat 9 mm of 15 mm resp. met de Sopro Geluids-isolatieplaat Speciaal 8 mm alsook de Sopro Geluids- en ontkoppelingsrol 3 mm is het mogelijk om de geluidsbescherming naderhand wezenlijk te verbeteren.
2 Flexibele dunbedlijm (Pos. 030/040)
4 Sopro FlexVoeg FL (Pos. 050) 5 Elastische voeg naar opgaande bouwdelen/wand – Sopro Sanitair Siliconen (Pos. 060) B Beton F Tegels
F
5
Opmerking: Zouden geluids-isolerende maatregelen doorgevoerd wor den, dan moet men vooraf de gezamelijke opbouw volgens DIN 4109 in acht te nemen, omdat de dikte van het ruwe plafond de gezamelijke waarde van de geluids-isolatie beïn vloedt.
B
2 1
154
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
4
2 3
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.2 5
Geluids-isolatie aanvullende maatregelen volgens DIN 4109 Om een geluids-isolatieverbetering bij de inzet van het beschreven systeem te bereiken, is het noodzakelijk, dat de gebruiker en planner /bouwleiding ervoor zorg draagt, dat door onoplettendheid bij de inbouw geen geluidsbrug ingebouwd wordt. Deze zou het effect van de geluids-isolatieverbetering reduceren of geheel teniet doen.
Voorbeeld 1:
Fout
Goed
Geluidsbrug veroorzaakt door tegellijm
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
155
5 5.2
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Geluids-isolatie aanvullende maatregelen volgens DIN 4109
Voorbeeld 2:
Fout
Contact vanwege missende stroken randisolatieband.
156
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Goed
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.2 5
Geluids-isolatie aanvullende maatregelen volgens DIN 4109
Voorbeeld 3:
Fout
Goed
Contact vanwege een gapende voeg tussen twee isolatieplaten die gevuld is met lijm.
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
157
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5 5.2
Geluids-isolatie aanvullende maatregelen volgens DIN 4109 Systeemopbouw
Produktaanbeveling
on
Bet
Sopro Voorstrijk
Sopro Uitvlak Mortel Tras
Ge
C2TE S1
t vo tes
Ge
t vo tes
04
4 00
t vo tes
ens DI lg
EN 12
E N 120
EN 12
DI
EN 12
C2TE S1
Ge
ens DI lg
C2E S1 N
N
st volg te
N
N
C2TE S2
s en
ens DI lg
4 00
trijk
rs Voo
4 00
Ge
lijm
ed unb
D
CG2 WA N
Wateropname gereduceerd
E N 13 8
st volge te zeer Slijtagevast
CG2 WA N
Wateropname gereduceerd
88
zeer Slijtagevast
DI
Wateropname gereduceerd
E N 13 8
st volge te
DI
DI N
88
CG2 WA
Sopro GeluidsIsolatieplaat
ns
zeer Slijtagevast
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm
Sopro GeluidsIsolatieplaat Speciaal
ns
st volge te
ns
Ge
Sopro Geluids- en ontkoppelingsrol
Sopro Multi Flex® XL
Ge
Sopro MG-Flex® Flexlijm met toegevo egde geluids-isoleren de eigenschappen
88
at pla e Ge i t la of ids-Iso u Gel iaal c Spe l of ids- en ngsro i l u Gel koppe t on
Ge
Isol
sluid
aat
pl atie
E N 13 8
lijm
ed unb
D
ing
kk ede
B
158
Sopro FlexVoeg FL
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Sopro Brillant® ParelVoeg
SoproDur® HF 30
Sopro FKM XL
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.3 5
Electrische vloerverwarming aanvullende warmte-isolatie
De Sopro Geluids-Isolatieplaat is geschikt als ontkoppelingsen geluids-isolatieplaat. Bovendien kan hij als warmteisolatieplaat ingezet worden. In het bijzonder bij bouwdelen die de aarde raken (Kelders resp. ongeisoleerde dekvloeren), waarop platen gelegd moeten worden, wordt door de inbouw van Sopro GeluidsIsolatieplaten een warmte-isolatie bereikt.
Zowel in het bereik van sanering alsook in de nieuwbouw bestaat er vaak de wens om vloerverwarming in te bouwen. Warmwater-vloerverwarming achteraf inbouwen is vanwege technische en/of vanwege de kosten niet uitvoerbaar resp. alleen met een hoge wand te realiseren. Daarom wordt bij de sanering van oude gebouwen vaak electrische vloerverwarming ingebouwd.
Door de combinatie van Sopro Geluids-Isolatieplaten en keramiek wordt hier het „koude voeten”-effect van de bedekking verminderd.
Om de effectiviteit van het verwarmingselement te verbe teren, wordt het gebruik van de 9 mm of 15 mm Sopro Geluids-isolatieplaten als ondergrond voor het verwarmings element aanbevolen.
1 Sopro Voorstrijk (Pos. 030)
5 Sopro FlexVoeg FL (Pos. 100)
2 Flexibele dunbedlijm (Pos. 040/100)
E Ondergrond/dekvloer etc.
3 Sopro Geluids-Isolatieplaat (Pos. 040)
F Tegels
4 Sopro Elektrische Vloerverwarming (Pos. 070)
F
5
2
4
3
2
1
E
Let u alstublieft op: Het gebruik van electrische vloerverwarming beperkt zich niet alleen tot keramische en natuursteenbedekkingen, maar kan ook ingezet worden onder PVC. tapijt of parket. Iedere 8 m2 vloerverwarming kan op één regelaar belast worden – vanaf vlakken die groter dan 8 m2 zijn moet een bescher mings-relais ingebouwd worden. Sopro electrische vloerverwarming moet door een electricien aangesloten worden. Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
159
5 5.3
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Electrische vloerverwarming aanvullende warmte-isolatie
Elektrische vloerverwarming in natte bereiken (badkamers in huis) Wordt de electrische vloerverwarming in natte bereiken (badkamer) ingezet, dan moet het oppervlak voor de tegelwerk zaamheden met een systeemverbinding afgedicht worden. Op zekerheidstechnische gronden mag de electrische vloerver warming niet direct in spatwaterbelaste bereiken (het stavlak van een betegelde douche op vloerniveau) ingebouwd worden. 2 E 5 6 4 3 2 1 F
2
1 Sopro Voorstrijk (Pos. 030)
5 Sopro FlexVoeg FL (Pos. 100)
2 Flexibele dunbedlijm (Pos. 040/100)
6 Systeemafdichting in twee arbeidsgangen (Pos. 090)
3 Sopro Geluids-Isolatieplaat (Pos. 040)
E Ondergrond/dekvloer etc.
4 Sopro Elektrische Vloerverwarming (Pos. 070)
F Tegels
220 V~ aansluiting thermostaat
verwarmingsmat
Temperatuursensor
Sopro Electrische vloerverwarming ingebed in Sopro‘s No. 1 S1 Flexlijm.
160
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.3 5
Electrische vloerverwarming aanvullende warmte-isolatie Systeemopbouw
Produktaanbeveling C2EF 4 00
Dekvloer
EN 12
t vo tes
N
ens DI lg
Ge
Kambed Sopro Voorstrijk
Sopro Multi Flexlijm Snel
Ontkoppelingsplaat
Elektrisch warmteelement
4 00
t vo tes
t vo tes
C2F TE S1
EN 12
C2TE S1
EN 12
Ge
EN 12
4 00
t vo tes
ens DI lg
ens DI lg
N
N
Ge
Kambed
C2TE S1
Sopro Simpel Nivelleer FS 15 plus
N
ens DI lg
Sopro ElektrischeVloerverwarming
Ge
Sopro GeluidsIsolatieplaat
4 00
Spachtellaag
Voeg Sopro FKM XL
Sopro’s No.1 Snel Flexlijm
st volge te zeer Slijtagevast
ns
Ge
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm
DI N
Wateropname gereduceerd
88
CG2 WA E N 13 8
Sopro FlexVoeg S
Sopro regelaar voor Elektrische vloerverwarming
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
161
5 5.3
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Electrische vloerverwarming aanvullende warmte-isolatie Verwerking
1
Op de schone en vaste ondergrond worden de Sopro Geluids Isolatieplaten met flexibele dunbedlijm (Sopro Multi Flexlijm Snel) verlegt. Van te voren moet een legplan voor de vloerverwarmingsmat (verschillende maten verkrijgbaar) gemaakt worden. De installatie van inbouwdozen en leidingen moet in overweging genomen worden.
2
De vloerverwarmingsmatten worden uitgelegd, de thermostaat tussen de warmteleidingen gepositioneerd en de kabel in de schakelaar getrokken.
3
De vloerverwarmingsmat wordt in het lijmkambed vastgezet. De aansluitleidingen (zwart, blauw) worden door de leiding tot in de schakeldoos getrokken.
4
De vloerverwarmingsmat wordt in een gelijkmatige laagdikte vlak met lijm of spachtelmassa ingebed.
5
De isolatieweerstand en de functionaliteit van de vloerverwarmingsmat moet door een electricien getest worden. De waarde van de meting moet in het protocol opgenomen worden.
6
Na de uitharding van het lijmbed wordt de bedekking met een flexibele tegellijm of vloeibedlijm gelegd. Het aansluiten van de thermostaat moet door een electricien gebeuren.
162
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.4
Zeer dunne, lastverdelende lagen
In het saneringsbereik is men in de regel aan een vastgestelde hoogte (kozijnen, bestaande vloeren etc.) gebonden. Nieuwe opbouwen (folie, isolatiematerialen, etc.) of ook installaties achteraf, die in de regel vandaag de dag in de vloer gelegd worden, staan niet altijd de tot zover volgens DIN voorgeschreven minimale inbouwdikte van een zwevende dekvloer toe. Bij de aanvulling van de DIN 18 560 resp. de DIN EN 13 813 werdt het bindmiddel reactiehars voor de vervaardiging van dekvloeren mee opgenomen. Dat betekend dat dit bindmiddel het toestaat op grond van zijn hoge druk- en buigvastheid dunlagige, zwevende en dekvloeren op scheidingslagen te vervaardigen – die in staat zijn, de verkeersbelastingen duurzaam te weerstaan. Afhankelijk van de hars-kwartszand-mengverhouding (Sopro Epoxy Mortel) kunnen lastverdelende lagen met een dikte van 2 cm vervaardigd worden.
1
2
DT
3
W
F
2 cm
D
1 Flexibele dunbedlijm (Pos. 020) 2 Sopro FlexVoeg FL (Pos. 020) 3 Sopro Epoxy Mortel (Pos. 010) W Warmte isolatie D Isolatie/randisolatiestroken F Tegels DT Geluids-isolatie/afdekking
Sopro Epoxy Mortel Buigvastheid: 20 N/mm2 Drukvastheid: 60 N/mm2
2 cm sterke, zwaarbelaste, epoxyharsgebonden laag op een zachte isolatielaag. Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
163
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.4
Zeer dunne, lastverdelende lagen Systeemopbouw Epoxy
Produktaanbevelingen
l
Morte
Sopro Epoxy Mortel
tlaag
(optioneel bij natte cellen)
1. Dich
Sopro Bauchemie GmbH
Sopro Bauchemie GmbH
geprüft und güteüberwacht
geprüft und güteüberwacht
Sopro Bauchemie GmbH
geprüft und güteüberwacht
tlaag
2. Dich
ens DI lg
04
t vo tes
C2TE S1
E N 120
EN 12
C2E S1 N
DI
EN 12
4 00
t vo tes
st volg te
Sopro TurboDichtlaag 2-K
N
N
C2TE S1
s en
ens DI lg
Ge
C
Sopro Dichtlaag Flex 1-K Snel
Ge
Sopro Dichtlaag Flex 1-K
4 00
laag ontact
Ge
d
Kambe
Ge
E N 13 8
N
88
88
Wateropname gereduceerd
DI
Wateropname gereduceerd
DI
CG2 WA
Sopro FlexVoeg S
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
zeer Slijtagevast
CG2 WA N
164
st volge te
ns
zeer Slijtagevast
ns
st volge te
Sopro Multi Flexlijm XL
Ge
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm
Voeg
E N 13 8
Sopro Brillant® ParelVoeg
Sopro FKM XL
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.5 5
Kritieke ondergronden Speciaal in het saneringsbereik heeft men aan de plannende alsook aan de uitvoerende kant geen invloed op optimale voorwaarden voor de ondergrond. Dat betekent, dat de aanwezige ondergronden op hun draagkrachtigheid getest en bewezen moeten worden, om een zekere systeemopbouw
te kunnen waarborgen. Deze ondergronden zijn, speciaal wat hun hechtverhouding betreft, zeer verschillend te beoordelen om met de resul taten een passend produktsysteemoplossing samen te stellen.
Ondergrond: oude, draagkrachtige tegels
Produktaanbevelingen Binnen resp. droog bereik (bijv. vloer, woonkamer) ens DI lg
Ge
04
4 00
Ge
t vo tes
DI
EN 12
Ge
Sopro FKM XL Stofreducerende, extreem zui nige, extralichte, multifunctione le Flexlijm.
Produktaanbevelingen
st volg te
C2E S1 N
N
C2TE S1
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementgebonden dun bedlijm, wand en vloer s en
ens DI lg
4 00
Sopro HechtPrimer S Hechtbrug voor niet zuigende ondergronden
EN 12
t vo tes
N
C2TE S1
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloeibedeigenschappen, alleen vloeren
N
C2E S1
04
4 00
t vo tes
t vo tes
Ge
Sopro FKM XL Stofreducerende, extreem zuinige, extralichte, multifunc tionele Flexlijm.
st volg te
s en
Ge
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
C2TE S1
DI
Sopro Dichtlaag Flex 1-K
EN 12
Sopro TurboDichtlaag 2–K
ens DI lg
EN 12
C2TE S1
N
ens DI lg
N
geprüft und güteüberwacht
geprüft und güteüberwacht
4 00
Sopro Bauchemie GmbH
Sopro Bauchemie GmbH
Ge
Buiten resp. natte bereiken (zie hoofdstuk 3.1 tot 3.4)
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dun bedlijm met vloeibedei genschappen, alleen vloeren Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
165
5 5.5
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Kritieke ondergronden Produktaanbeveling
N
Ge
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
C2E S1
04
4 00
t vo tes
st volg te
DI
EN 12
Sopro Voorstrijk Kunstharsgeb ond en dispersie voor zuigende ondergronden
N
C2TE S1
s en
ens DI lg
Ge
Ondergrond: droge dekvloer, Gipsvezel/Gipskarton
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloei bedeigenschappen, alleen vloeren
N
C2E S1
04
t vo tes
4 00
Ge
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
st volg te
DI
EN 12
Sopro HechtPrimer S Hechtbrug voor niet zuigende ondergronden
N
C2TE S1
s en
ens DI lg
Ge
Ondergrond: Tapijtlijmresten, PVC-lijmresten
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloei bedeigenschappen, alleen vloeren
N
C2E S1
04
t vo tes
Ge
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
4 00
166
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
st volg te
DI
* Voor het uitvlakken van gietasfaltdekvloeren zie hoofdstuk 11.
EN 12
Sopro HechtPrimer S Hechtbrug voor niet zuigende ondergronden
N
C2TE S1
s en
ens DI lg
Ge
Ondergrond: Gietasfaltdekvloer*
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloei bedeigenschappen, alleen vloeren
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.5 5
Kritieke ondergronden Produktaanbeveling
Ge N
C2E S1
04
4 00
t vo tes
st volg te
DI
Ge
E N 120
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloei bedeigenschappen, alleen vloeren
ens DI lg
st volg te
N
Ge
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
C2E S1
04
t vo tes
s en
DI
EN 12
Sopro HechtPrimer S Hechtbrug voor niet zuigende ondergronden
N
C2TE S1
Ge
Droge bereiken
4 00
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloei bedeigenschappen, alleen vloeren
Natte bereiken
DI
EN 12
Ge
Sopro Dichtlaag Flex 1-K Hechtbrug en afdichting
st volg te
C2E S1 N
Ge
C2TE S1
s en
ens DI lg
N
geprüft und güteüberwacht
t vo tes
Sopro Bauchemie GmbH
4 00
Ondergrond: Laklaag, oliekleuren
EN 12
Sopro EpoxyVoorstrijk met kwartszandAfstrooïng Hechtbrug en afsluiting
N
C2TE S1
s en
ens DI lg
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
04
Ondergrond: Steenhoutdekvloer
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dun bedlijm met vloeibedei genschappen, alleen vloeren
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
167
5 5.5
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
Kritieke ondergronden Produktaanbeveling
Ge
Ondergrond: Bekken met kunststof deklaag EN 12
4 00
N
DI
88
DI
R2T RG N
E N 138
Sopro VoegenEpoxy Lijmen en vervoegen
168
Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
C2E S1 N
04
t vo tes
4 00
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
st volg te
DI
EN 12
Sopro Vocht Voorstrijk
N
C2 S1 TE
s en
ens DI lg
Ge
Ondergrond: Ondergrond belast met olie
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloei bedeigenschappen, alleen vloeren
Tegels en platen in de sanering van oude gebouwen en op kritieke ondergronden
5.5 5
Kritieke ondergronden Gemengde ondergrond 3
2
1
Sopro HechtPrimer S Hechtbrug voor niet zuigende ondergronden
5
2
3
2
1 E
04
Ge
t vo tes
Ge
F
4 00
Haarscheurbelaste dekvloer
Sopro’s No.1 S1 Flexlijm Flexibele, cementge bonden dunbedlijm, wand en vloer
E N 120
Sopro Multi Flexlijm XL Cementgebonden dunbedlijm met vloei bedeigenschappen, alleen vloeren
EN 12
Gemengde ondergronden hebben door hun verschillende vervormbaarheden, uitzettingen en hun meestal niet krach tig verband een kritische, nu en dan scheurgevaarlijke ondergrond. De Sopro Geluids-Isolatieplaat 4 mm, 9 mm of 15 mm ontkoppelt de keramiek- of natuursteenbedekking van de spanning van de ondergrond.
C2TE S1
C2E S1 N
DI
4
EN 12
M
ens DI lg
st volg te
N
N
C2TE S1
s en
ens DI lg
Sopro Voorstrijk Kunstharsgebonden dispersie voor zuigende ondergronden
t vo tes
2
Ge
5
4 00
F
Produktaanbeveling
Sopro FKM XL Stofreducerende ext reem zuinige, extra lichte, multifunctionele Flexlijm.
st volge te
CG2 WA
Scheuren, de zich op kritieke dekvloeren – bijv. bij warme dekvloeren met een te kleine ruwe bedekking – vormen, kunnen zich in de keramiek- of natuursteenbedekking voortzetten. De Sopro geluids-Isolatieplaat 4 mm vormt een ontkoppelingslaag en vermijdt zo het scheurgevaar. Door de geringe dikte wordt de warmtegeleiding bij vloerverwar mingen niet beïnvloed.
zeer Slijtagevast
E N 13 8
N
Wateropname gereduceerd
88
88
CG2 WA
DI
DI N
M
Wateropname gereduceerd
st volge te
ns
Ge
zeer Slijtagevast
ns
Ge
Sopro Geluids-Isolatieplaat
E N 13 8
Sopro Brillant® ParelVoeg
Sopro FlexVoeg FL
1 Sopro Voorstrijk (zuigende ondergronden)
5 Sopro FlexVoeg FL/Sopro Brillant
2 Flexibele dunbedlijm
E Haarscheurbelaste dekvloer
3 Sopro Geluids-Isolatieplaat
F Tegels
4 Sopro HechtPrimer S (niet zuigende ondergronden)
M Gemengde ondergronden (zuigend en niet zuigend) Sopro Nederland B.V. www.soprobv.nl
169
Voor uw notities