Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands
Aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu
Onderwerp Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlagen Datum
: enquête signalering gezondheid en milieu :: U-870014/EvV/tvdk/789-H1 :1 : 12 november 2015
Geachte staatssecretaris, Eén van uw ambtsvoorgangers heeft de Gezondheidsraad verzocht het ministerie van Infrastructuur en Milieu stelselmatig te attenderen op belangrijke nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van milieu en gezondheid. Naar aanleiding hiervan heeft de voorzitter van de raad de vaste Commissie Signalering gezondheid en milieu ingesteld en met deze taak belast. De afgelopen jaren was het identificeren van relevante ontwikkelingen gebaseerd op de inbreng van een beperkt aantal experts. Op 6 november 2014 heb ik uw ambtsvoorganger het voorstel voorgelegd om een groter deel van het bijzondere netwerk van de Gezondheidsraad bij deze taak te gaan benutten. Zij reageerde enthousiast. Inmiddels heeft de wetenschappelijke staf van de raad het plan uitgevoerd en een online enquête gehouden om tot een groslijst van potentiële onderwerpen te komen. Met deze brief informeer ik u over de aanpak en de eerste resultaten. In de enquête is nadrukkelijk gevraagd naar onderwerpen op het gebied van milieu en gezondheid die ‘op de horizon’ liggen. De enquête is breed in het netwerk van de raad uitgezet. Dit netwerk bestaat uit een intern en een extern deel. Met het interne netwerk worden bedoeld de huidige en voormalige commissieleden, -adviseurs en -waarnemers, betrokken bij advisering op het terrein van de gezondheidszorg, preventie, voeding, gezonde arbeidsomstandigheden, gezondheidsonderzoek én gezonde leefomgeving. Onder het externe netwerk versta ik zusterorganisaties van de Gezondheidsraad, waaronder de Belgische Hoge Gezondheidsraad en het Franse ANSES. Andere organisaties uit het externe netwerk van de raad die medewerking hebben verleend zijn de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, SENSE en enkele andere onderzoeksscholen, alsmede organisaties als de Vereniging van Milieuprofessionals VVM en de Nederlandse Vereniging voor Toxicologie.
Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag E-mail:
[email protected] Telefoon (070) 340 73 27
Postadres Postbus 16052 2500 BB Den Haag www.gr.nl
Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands
Onderwerp Ons kenmerk Pagina Datum
: enquête signalering gezondheid en milieu : U-870014/EvV/tvdk/789-H1 :2 : 12 november 2015
Er zijn 180 reacties binnengekomen met in totaal ruim 220 onderwerpen. Het secretariaat heeft de lijst met onderwerpen opgeschoond tot 110, door dubbele antwoorden te schrappen, verwante onderwerpen te combineren en onderwerpen die buiten de vraagstelling vallen te verwijderen. Ook is de lijst handzamer gemaakt door de onderwerpen binnen een aantal thema’s te clusteren (zie bijlage; de nummering is geen aanduiding van hiërarchie). Vervolgens heeft de commissie de lijst besproken en gebaseerd op consensus een prioritering aangebracht. Als belangrijkste onderwerpen zijn naar voren gekomen: microplastics in het milieu afnemende biodiversiteit in relatie tot aantasting van ecosystemen beweging en inrichting van de leefomgeving, gericht op kwetsbare groepen nanodeeltjes in het milieu toename van immuunziekten door omgevingsfactoren gevolgen van nieuwe technologie borging van gezondheid in de Omgevingswet. De staf zal deze onderwerpen nader verkennen en uitwerken. Daarna zal ik me samen met de commissie beraden over de keuze van het onderwerp waarover zij zich als eerste gaat buigen. In 2016 kunt u het eerste signalerende document op basis van de enquête tegemoet zien. Met vriendelijke groet,
prof. dr. J.L. Severens, vicevoorzitter Gezondheidsraad
Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag E-mail:
[email protected] Telefoon (070) 340 73 27
Postadres Postbus 16052 2500 BB Den Haag www.gr.nl
Bijlage Kwaliteit bebouwde omgeving 1 Thermische belasting (door energiebesparing en klimaatverandering) 2 Gezondere steden 3 Gezondheid in ruimtelijke ordening 4 Groei bevolkingsaantal en -dichtheid in steden 5 Grotere interactie stedelijke omgeving met natuur en landbouw 6 Afname contact kinderen en jongeren met natuur 7 Ongelukken en vergiftigingen gerelateerd aan producten en woonomgeving 8 Ontwerpen met water 9 Sensortechnologie en binnenklimaat 10 Vermindering groen in de woonomgeving 11 Microbioom in de binnenlucht Vervoer 1 Elektrisch vervoer 2 Intelligent transport 3 Spoorgoederenvervoer 4 Toename (elektrisch) transport leidt tot toename kernenergie en -afval 5 Minder gemotoriseerd transport in stedelijke gebieden 6 Verkeersongevallen door toegenomen mobiliteit en participatie Geluid 1 Gehoorschade 2 Geluidhinder Schadelijkheid van stoffen 1 (Micro)plastics in afval in het milieu 2 Bestrijdingsmiddelen 3 Blootstelling aan stoffen door verblijf binnenshuis 4 Cumulatie gezondheidsbedreigingen 5 Effecten stoffen in vroege levensfase 6 Hormoonontregelaars 7 Weekmakers in consumentenproducten 8 Geneesmiddelen in oppervlakte-, grond- en drinkwater 9 Gecombineerde blootstelling aan schadelijke stoffen 10 Neonicotinoïden 11 Hogere blootstelling aan organische chemicaliën 12 Terpeenoxidatieproducten 13 Toxicologie in samenspel met ziektes en risicogroepen 14 Ultrafijn stof 15 Verkrotting asbestdaken 16 Tatoeagekleurstoffen
Lucht-, water- en bodemkwaliteit 1 Effecten van doorlopende milieuvervuiling 2 Luchtverontreiniging en rijden op waterstof 3 Luchtvervuiling door toename houtstook door particulieren 4 Schonere leefomgeving en zwavelhoudende producten 5 Schonere leefomgeving 6 Waterschaarste en vervuiling Risicomigratie 1 Risicomigratie algemeen 2 Risicomigratie chemische agentia 3 Risicomigratie nanocoating 4 Risicomigratie neonicotinoïden Nanodeeltjes 1 Nanodeeltjes in producten en het milieu 2 Positieve en negatieve effecten nanotechnologie Infectieziekten 1 Hogere waterstand zorgt voor meer vectoren 2 Infectieziekten en migratie 3 Zoönoses geassocieerd met intensivering veeteelt 4 Internationale verspreiding van ziekteverwekkers 5 Toename blootstelling en resistentieontwikkeling microorganismen in milieu Klimaatverandering 1 Klimaatverandering, rampen en infectieziekten 2 Klimaatverandering en vectoren 3 Klimaatextremen en allergieën door vluchtige verbindingen 4 Klimaatextremen en drinkwaterkwaliteit 5 Klimaatverandering en sterfte onder ouderen 6 Klimaatextremen en voedselveiligheid 7 Klimaatverandering, insecten en allergieën 8 Klimaatverandering, vervuiling en teruglopende biodiversiteit Landgebruik, biodiversiteit en natuur 1 Afname ongestoorde natuurlijke omgevingen 2 Afnemende biodiversiteit 3 Belang gezonde leefomgeving 4 Ecologische voetafdruk van westerse consumptiepatronen 5 Genetisch gemodificeerde organismen en biodiversiteit 6 Groene leefomgeving 7 Integrale kijk op intensivering veehouderij 8 Duurzame landbouw 9 Ontwikkeling van de Omgevingswet 10 Opslag in de bodem 11 Stijging zeespiegel in combinatie met bodeminklinking 12 Schaliegas 13 Trends in landbouw en voedselproductiesystemen
Effecten van duurzame ontwikkelingen 1 Nieuwe ontwikkelingen in duurzaamheid 2 Cradle to cradle en besmetting van biomassa 3 Plaatsing windmolens dicht op woningen 4 Risico's geassocieerd met duurzaam gedrag 5 Schadelijke stoffen uit biodiesel Technologie 1 24-uurs maatschappij 2 Digitalisering 3 Ecologische transitie en technologische vooruitgang 4 Laagfrequente elektromagnetische velden 5 Telemetrie 6 Gebruik internet 7 Gebruik smartphones door jeugd 8 Invloed communicatietechnologieën op gedrag 9 Toenemend gebruik mobiele apparaten en computers 10 Toenemend gebruik van elektronische apparatuur; gezondheidseffecten gedurende levenscyclus 11 Toenemend gebruik van technologie leidt tot vervreemding Toenemende ICT-mogelijkheden, waaronder monitoring van het eigen lichamelijk en psychisch 12 functioneren Voeding 1 Gezondere voeding door toename biodiversiteit 2 Natuurlijk en ambachtelijk geproduceerd voedsel Beweging 1 Beweging algemeen 2 Beweging en inrichting leefomgeving Vergrijzing 1 Gezond oud worden 2 Vergrijzing Overige maatschappelijke trends 1 Big data 2 Sociaal-economische gezondheidsverschillen 3 E-sigaretten 4 Het nieuwe werken 5 Risicoperceptie en -acceptatie 6 Omgaan met bedreigingen en ongerustheid 7 Wapenwedloop 8 Mobiliteit Gezondheidszorg en medische ontwikkelingen 1 Cradle to cradle in de zorg 2 Geneesmiddelvervangende elektronische implantaten 3 Opkomst zelftests 4 Synthetische biologie 5 Toename immuunziekten door omgevingsfactoren 6 Toenemend inzicht in individuele susceptibiliteit
