Laurier Kerstspecial
2
nummer 2 december 2011
Duurzame kerstboom
7
Kersverse moeder
4
Judith van den Boogert
De roeping van
Pater Steven van der Grinten
6
Fred Berendse
Kerstgedachten van collega’s
“Ik heb een tweede kans gekregen”
3
Op de cover
Pater Steven van der Grinten tijdens een bezoek aan de Bonte Pael. Op de achtergrond vinden de koorrepetities plaats voor de kerstmusical, die op 22 december wordt opgevoerd door de oudste en jongste leerlingen van de school. Pater van der Grinten is lid van de Raad van Toezicht van de Laurentius Stichting en heeft identiteit in zijn portefeuille. In deze Laurier ontvouwt hij zijn gedachten over spiritualiteit, Kerst en het onderwijs.
Deze kerst-Laurier wordt gedragen door een ArtBag van STOP AIDS NOW! Hiermee brengt de Laurentius Stichting niet alleen in woord, maar ook in daad tot uitdrukking dat we zorg willen dragen voor alles wat het leven met zich meebrengt. Met elke tas die STOP AIDS NOW! verkoopt, worden er onder meer medicijnen, voedsel en onderdak verstrekt. Vooral voor de allerkwetsbaarsten onder ons: onze kinderen. Want met Kerst vieren we het leven. Het College van Bestuur wenst alle medewerkers van de Laurentius Stichting een hele mooie decembermaand, een prachtig kerstfeest en een mooie start van het nieuwe jaar 2012!
Wij nodigen u uit om op de eerste werkdag na de kerstvakantie samen het glas te heffen en te toasten op een mooi, beloftevol nieuw jaar! De nieuwjaarsreceptie vindt plaats op maandag 9 januari, van 16.00-18.00 uur, op de Pius X, De Goudwinde 1, 2661 KZ Bergschenhoek.
Duurzame kerstboom op de Gabriëlschool Cultuureducatie is een manier om leerlingen te laten ervaren dat cultuuruitingen extra ‘gereedschappen’ kunnen zijn om de omgeving te ordenen en betekenis te geven, waarmee cultuureducatie als ‘tweede taal’ kan worden gezien. Vanuit deze visie
zoekt het team van de Gabriëlschool steeds naar manieren om cultuuruitingen te integreren binnen het aanbod. In de afgelopen themaperiode rond de kinderboekenweek kreeg het element ‘dans’ bijvoorbeeld een nadrukkelijke plaats. Nu hebben we de Kerst aangegrepen en verbinden aan dit thema een cultureel element: de duurzame kerstboom! Op initiatief van één van onze ouders hebben de kinderen van de groepen drie gezamenlijk een kerstboom opgebouwd uit restmateriaal dat was overgebleven uit een voorgaand thema rond ‘de supermarkt’. Een duurzame boom dus, waarbij materialen die anders in de prullenbak zouden verdwijnen een nieuw leven hebben gekregen als versiersels in een heuse Kerstboom!
2
coLUMN
Wham, met Last Christmas…
Een
samenzijn met familie en dierbaren…
Op kerstavond naar de kerk en na afloop warme
Joke Reijman is voorzitter van het College van Bestuur van de Laurentius Stichting.
chocolademelk drinken met elkaar… De geboorte van Jezus vieren…Feliz Navidad… Het kerstdiner…Kerstviering
school… Joyeux Noel… Kerstvakantie hebben…
Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens Dit weekend had ik twee uitvaarten in twee dagen tijd. Bij beide gebeurtenissen vond een dienst plaats in een hervormde kerk: een dankdienst voor het leven. Ondanks de gevoelens van verdriet om het wegvallen van de geliefde overheerste vooral het gevoel van dankbaarheid, dankbaarheid voor het leven van de overledene en dankbaarheid dat de aanwezigen daar deel van mochten uitmaken. Onwillekeurig gingen dit weekend mijn gedachten ook naar een ernstig zieke collega die op dit moment een moeilijke fase doormaakt. Ook hij wordt heen en weer geslingerd tussen gevoelens van dankbaarheid ten aanzien van het leven dat achter hem ligt, dankbaarheid voor zijn dierbaren, maar ook sombere gedachten en gevoelens van verdriet om datzelfde leven over niet al te lange tijd te moeten loslaten.* Onder de indruk van beide diensten reed ik weer terug naar huis. En toen vond ik bij thuiskomst een briefje van de buren dat daar iets was afgegeven voor mij. Het bleek een prachtig kerststuk te zijn van een goede vriend voorzien van een kaartje met uitermate hartverwarmende woorden erop. Toen ik wat later samen met twee van de vijf kleinkinderen onze kerstboom stond op te tuigen, overviel mij opeens weer dat eerder ervaren gevoel van dankbaarheid. Terwijl Michael Bublé zijn kerstsongs zong, werd de boom steeds voller en mooier en brandden er steeds meer kerstlichtjes in huis. U allen wens ik een heel mooi kerstfeest waarbij samen het leven wordt gevierd en gedeeld en de geboorte van het kerstkind een nieuwe periode van hoop en verwachting inluidt. Tot slot een tekst van Okke Jager: Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens Verraadt ons aller angst zich niet in wie het leven weerloos liet? De glasglans stemt de blazer mild. De kaarsvlam vormt de hand tot schild. De krokus wijst beton zijn grens. Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens. * De betreffende collega is 13 december overleden.
in de kerk met de
Het kindje in de kribbe…
Koken…
De woonboulevard die open is…Op vakantie gaan…
Skiën… Kerstkaarten schrijven en versturen…
Bij Kerstmis denk ik aan… In
Nederland zeggen wij;
Vrolijk Kerstfeest en een
Gelukkig Nieuw Jaar!
En in andere landen zeggen zij dat als volgt: Brazilië Boas Festas e Feliz Ano Novo Engeland Merry Christmas and a Happy New Year Filipijnen Maligayang Pasko Frankrijk Joyeux Noel et Bonne Année! Duitsland Frohe Weihnachten und ein glückliches Neues Jahr! Griekenland Hronia polla kai eytyhismenos o kainourios hronos Hawai Mele Kalikimaka ame Hauoli Makahiki Hou! Indonesië Selamat Hari Natal dan Selamat Tahun Baru! Iraq Idah Saidan Wa Sanah Jadidah Italië Buon Natale e Felice Anno Nuovo! Portugal Feliz Natal e um Prospero Ano Novo Zuid-Afrika Geseënde Kersfees en ‘n gelukkige nuwe jaar Spanje Feliz Natal e un Prospero Ano Novo Turkije Noeliniz kutlu olsun ve yeni yilinis kutlu olsun!
3
Pater Steven van der Grinten S.J. over zijn roeping
Je bent ‘t “ “De diepste kern van een
mens is zijn of haar ziel. En die ziel is niet te vatten in wat iemand ‘geleerd’ of zich ‘ingebeeld’ heeft. De kern van de leerling is wezenlijk dieper.” Deze woorden, afkomstig van Pater Steven van der Grinten S.J., verbeelden bij uitstek de kerstgedachte die hij aan alle werknemers van de Laurentius Stichting wil meegeven. Het is een diepzinnige gedachte die je onder de kerstboom kunt overwegen. Een gesprek over de diepste overtuiging van de heer van der Grinten.
Sinds twaalfeneenhalf jaar is Pater van der Grinten lid van het bestuur/ Raad van Toezicht van de Laurentius Stichting. Gezien zijn uitspraak hierboven zal het niemand verwonderen dat hij identiteit in zijn portefeuille heeft. Zodra er een nieuw lid voor de Raad van Toezicht is aangesteld, zal de heer van der Grinten terugtreden. In een gesprek op de drempel van het oude jaar, met Kerst reeds tastbaar aanwezig, ontvouwt hij nog eens zijn gedachten over het onderwijs en zijn spirituele dimensie. Bestuurder en identiteit Pater van der Grinten vertelt over de spanning tussen het ‘buiten’ en het ‘binnen’ van het onderwijs: “Ook als bestuurder heb je te maken met de maatschappelijke eisen die van buitenaf op het onderwijs afkomen en aandacht vragen. Van binnenuit kom je echter bij de diepere lagen: kinderen en mensen vragen om recht gedaan te worden als persoon. Daar waar vroeger de opvoeding in gezinnen veelal bestond uit het voor- en nadoen en het vanzelfsprekend was dat de religieuze dimensie in de school aanwezig was, is het nu zo dat de eigentijdse, spirituele dimensie bewust
Een blik op de loopbaan van Pater Steven van der Grinten:
Geboren in Heerlen in 1930. Als vanzelfsprekend opgevoed en opgegroeid in de katholieke traditie, via Franciscaner school, kerkkoor en dicht bij de natuur. Internaat in Gulpen en Zeist. Roeping in 1947: “Dat is te omschrijven als je thuisvoelen in de manier zoals het vroeger ging en daar niet aan twijfelen”. Ingetreden bij de Jezuïeten in 1948. Noviciaat, studie filosofie, studie biologie, studie theologie. Priesterwijding en katechesedocent in Maastricht. Studie in Amerika. 22 Jaar leraar biologie op het St. Stanislascollege van de Jezuïeten in Delft. Koordirigent in de Adelbertkerk. Zes jaar Provinciaal-overste te Den Haag. Bestuurslid NKO en bestuurslid NKSR. Kortom, een indrukwekkend CV op het gebied van onderwijs, vorming, opvoeding en identiteit.
gewoon” vormgegeven moet worden en nadrukkelijk besloten ligt in opvoeding én onderwijs. Ook de Laurentius Stichting is daarin gegroeid.”
Een krachtige leeromgeving wordt heilige grond Pater van der Grinten ziet Kerst als een uitnodiging aan iedereen die betrokken is bij de groei van kinderen tot volwassen mensen: “Het is als het ware een invitatie aan ouders en leraren om hun taak thuis en op school met wijsheid en eerbied op te vatten, ten dienste van een nieuwe generatie kinderen. Het dagelijks praktiseren van deze taak geeft de mogelijkheid tot een dwarsverbinding met de mystiek. Liefde, stilte, schoonheid en roeping zijn constant aanwezig bij mensen die zich toewijden aan een nieuwe generatie.” Mystiek betekent dan ook letterlijk zonder ogen; voelbaar, maar niet altijd concreet tastbaar. Van der Grinten vervolgt zijn beschouwing: “De Kerst laat zien dat God intense aandacht heeft voor menselijk leven. In ieder leven is een geheim verborgen, dat je kunt leven en vorm kunt geven als persoon samen met anderen. God is de bron van waaruit het individu in gemeenschap met anderen leeft, verticaal en horizontaal.” Hoe wil je leraar zijn? Hoe voed je op en geef je les? “Met deze vraag zou elke leerkracht bezig moeten zijn”, zegt Pater van der Grinten. “De kracht ligt in de aandacht voor de leerling en zijn (thuis)omgeving: leerlingen worden gekend. Leerlingen lopen tegenwoordig echter ook gevaar om alleen te komen staan in de diepere zin van
het woord. Dat komt door onzekerheid, vaak ook veroorzaakt door de snelle, maatschappelijke ontwikkelingen. Ze zijn andere mensen aan het worden; er ontstaat een andere vorm van groei naar volwassenheid.” Je bent ’t gewoon! Veel waardering heeft hij voor Karin Melis, de identiteitsbegeleider die van harte, uit overtuiging en grote betrokkenheid deze dimensie vertegenwoordigt. Pater van der Grinten: “Haar benaderingswijze van leerkrachten in hun zoektocht naar identiteit en de begeleiding bij het lesgeven is goed gekozen en verwoord. Wie mensen wil voorgaan in ‘menswording’ moet zich bewust oefenen in loslaten en schenken en zich overgeven aan de diepte van de unieke ander, wetend dat daar het wonder plaatsvindt. Net als de kinderen die wij begeleiden om pelgrim te worden op de weg van hun leven, moeten volwassenen zelf een pelgrim worden.” Het is een aanmoediging om licht te reizen door het leven, met zo min mogelijk bagage aan vooropgezette ideeën. Zodat je vrij bent om te ontvangen. Het leven dat, voor wie dan ook, een reis is met onvoorziene wendingen. Hopen dan maar dat er voldoende licht voor de volgende stap is. In het besef dat je er voluit mag zijn. “Want”, zegt Steven van der Grinten, “een mens behoort zichzelf toe en daar doorheen behoort een mens het leven toe: ‘je bent ’t gewoon’.” Wens voor de toekomst? Pater van der Grinten wenst de Laurentius Stichting, in de vele facetten die de taak van een basisschool of VO-school omvat, dat zij met alle betrokkenen leven en werken vanuit de bron die hun diepste wezen is: een gedeeld geheim.
5
Als het leven opnieuw mag beginnen
Fred Berendse: “Ik heb een tweede kans gekregen”
Na een prachtige reis naar China voelde de reislustige directeur van de Godfried Bomansschool zich niet zo lekker. Daar, in dat verre land, had hij nog tegen één van zijn medereizigers gezegd, toen hij merkte dat een winkelcentrum met een mist van waterdruppeltjes gekoeld werd: “Hebben ze hier nog nooit van Legionella gehoord?” Hij wist nog goed hoe mensen die de West-Friese Flora bezocht hadden aan de veteranenziekte gestorven waren. “Mijn zus die verpleegkundige is, zei tegen me dat ik niet in orde was. Ze bracht me naar de Eerste Hulp. Ik herinner me nog dat ik mijn telefoon aan mijn zus gaf en mijn portefeuille aan mijn broer. Ik weet ook nog dat ik, zittend in een rolstoel, een maagsonde kreeg. Toen ik een week later bijkwam, vond ik mezelf terug in een oerwoud van slangen en apparaten. Geen idee wat me in de tussentijd overkomen was”, vertelt Fred in zijn appartement in de schaduw van een reusachtige kerk. “God is mijn buurman”, mag hij graag zeggen. Fred was slachtoffer geworden van de gevreesde Legionellabacterie. Longen aangetast, nieren
Persoonlijk
Pas toen hij al die brieven en niet aflatende stroom van kaarten zag, drong het werkelijk tot Fred Berendse door wat er gebeurd was. En: wat er had kunnen gebeuren. Hij had er zomaar niet meer kunnen zijn. Het verwondert hem nog steeds: “Ik wist niet dat ik op het randje van de dood heb gezweefd. Ik ben een hele week kwijt.”
uitgevallen… De broer van Fred dacht al na over de begrafenis. Schooldirecteuren en leerkrachten reageerden verbijsterd op de berichten. Mails tuimelden over elkaar heen, terwijl Fred onwetend voor zijn leven vocht. Het is een wonder hem hier nu zo te zien zitten. En ja, hij is veranderd door deze ervaring: “Ik heb een tweede kans gekregen. Het lijkt wel alsof ik een soort noodstop heb meegemaakt. Opeens is er tijd voor het balkon en de planten, voor de buren en ander bezoek. Ik heb nog nooit zoveel koffie gezet”, zegt Fred. Er is natuurlijk ook zijn school, waar alles door moet gaan: “Onderwijs gaat altijd over de toekomst. Dat moet ook zo zijn. De dood staat daar zo haaks op. Hoort daar eigenlijk ook niet thuis.” Inmiddels is Fred alweer een aantal keer op school geweest, is hij weer door de kinderen als meester aangesproken. “Ik hoop langzaam maar zeker weer aan te kunnen schuiven. Het team heeft het fantastisch gedaan. De leerkrachten en Sandrina (adjunct, red) hebben de handen ineen geslagen”, vertelt de schoolleider monter. Hij is vrolijk, want hij mag nog lang van het leven genieten.
Als je leven mag ontvangen
Kerstmoeder van een kindje dat Isa heet
Portret
Ongelofelijk spannend vond ze de zwangerschap. Als dat allemaal maar goed gaat. Immers, een kind neem je niet; een kind ontvang je. Je mag moeder worden. En spannend werd het inderdaad. Op de valreep draaide de baby in haar buik om haar as. Isa werd met een keizersnede geboren. En daar, onder de mild toeziende ogen van verscheidene buddhabeelden, ligt ze dan in de box: tenger als een ballerina en innig dankbaar voor elke blijk van aandacht. “Haar naam”, zegt de levendige Judith van den Boogert (34), “betekent gewijd aan God. Mijn vriend Roelof en ik vonden het een mooie naam. Maar wat denk je? Een Marokkaanse verpleegbroeder vertelde me dat Isa een jongensnaam was. En jawel hoor, op straat hoorde ik een vader zijn zoon Isa noemen.” Judith lacht vrolijk.
Judith, genietend van het moederschap, voelt ook alweer een drang om haar andere passie op te pakken: lesgeven op de Willibrord. Dat hoort óók bij haar. Terwijl Isa na de fles tevreden tegen haar aan ligt, vertelt ze over een ervaring die haar nog steeds in de greep houdt: “In 2009 ben ik als werelddocent van Edukans drie weken in India geweest. Samen met anderen heb ik gewerkt op een plattelandschooltje. In de steden van India heb ik nog nooit zoveel lijden bij elkaar gezien, ik werd er naar van. Geen wonder dat ze op elke hoek van de straat een altaartje hebben staan. Als er zoveel ellende is, heb je veel goden nodig.” Terwijl ze het bolletje van haar kind streelt, zegt ze: “Ik heb veel geleerd. Ik ben nogal een zwart-wit denker. Maar door mijn ervaring in India ben ik gaan inzien dat er ook grijstinten zijn.” Een beetje ironisch is het wel: het vooroorlogse huisje van Roelof en Judith is zwart-wit ingericht, met als vriendelijke tegenhangers fel gekleurde kussens en niet te vergeten de glimlachende buddha-beelden die zij elkaar cadeau hebben gedaan. Want je weet: een buddha mag je niet zelf kopen, die moet je van een ander ontvangen. Dat werkwoord is aan dit prille gezin wel besteed. Haar ervaringen in India hebben Judith aan het denken gezet: “Hoe komt het toch dat ik daar op school glimmende kindergezichtjes heb gezien? En dat zonder middelen! Daar gaat het toch om, om het motiveren van kinderen? We hebben hier het mooiste van het mooiste en mopperen als een methode niet goed werkt.” Peinzend schudt ze haar hoofd. Je ziet dat er veel in dat hoofd omgaat. Maar de goden zijn met haar. Heel dichtbij, liggend als een geschenk op haar buik.
7
In dienst
1 oktober 4 november 1 januari 1 januari 1 januari
Sandra Antonacci, onderwijsassistent, Bernadette Maria Sandra Vollering, de Kwakel John Cijntje, pedagogisch medewerker Boost, Bernadette Maria Priscilla Jalhay, pedagogisch medewerker Boost, Bernadette Maria Wendy Romeijn, Jozefschool
Huwelijk
16 december Sabine Erades met Danny Bertels, Mgr. Bekkersschool
Pensioen
1 november
Sjan Smeele FPU, Jozefschool
Geboren
25 september Thijs, zoon van Tamara Zuidgeest, Laurentiusschool 13 oktober Daan, zoon van Mariella Seijffers, de Kwakel 25 oktober Merle, dochter van Daniëlle Scheer, Mariaschool DH 1 november Pim, zoon van Purdey Giesbers, Willibrordschool
Laurier is een uitgave van de Laurentius Stichting en verschijnt vier keer per jaar. Artikelen uit Laurier kunnen door de aangesloten scholen zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Het overnemen of reproduceren van artikelen door anderen is uitsluitend mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen te redigeren, in te korten of met opgaaf van redenen te weigeren. Inhoudelijke veranderingen vinden plaats in overleg met de auteur. Bijdragen bij voorkeur per e-mail. Adres Laurentius Stichting | Burgemeestersrand 59 | Postbus 649 | 2600 AP Delft | Telefoon 015-2511440 | E-mail
[email protected] Website www.laurentiusstichting.nl Redactie Maurice Bavelaar van de Titus Brandsmaschool, titusbrandsma@ laurentiusstichting.nl • Fred Berendse van de Godfried Bomansschool,
[email protected] • Sandrina Visser-Mulder van de Godfried Bomansschool,
[email protected] • Elma Cools en Karin Melis van het stafbureau Laurentius Stichting,
[email protected],
[email protected] Coördinatie en realisatie CommSa, Pijnacker Oplage 1.000 exemplaren
In Memoriam
Boudewijn van der Heijden * 26-07-48
† 13-12-11
Op 13 december ontvingen wij het droevige bericht dat Boudewijn van der Heijden, directeur van de Laurentius Praktijkschool in Delft, na bijna een jaar ziek te zijn geweest, is overleden. Boudewijn trad in maart 1975 als leerkracht in dienst bij de Theresiaschool voor BLO in Delft. In 1985 werd hij benoemd als adjunctdirecteur op dezelfde school. Hij nam in die tijd als locatieleider ook de dagelijkse leiding op zich van de VSO-afdeling van de school. Toen in augustus 2000 de Laurentius Praktijkschool als zelfstandige school werd gevestigd, werd hij directeur van deze school. Vanaf dat moment heeft hij zich met hart en ziel gewijd aan het praktijkonderwijs. Zijn leerlingen en zijn team waren zijn grote trots en de leerlingen werden in een veilige, vertrouwde en stimulerende omgeving voorbereid op een zelfstandige plek op de arbeidsmarkt en in de samenleving. Dat de betrokkenheid en trots wederzijds was, bewijst de tekst in de rouwadvertentie die zijn team plaatste: ‘Onze allerliefste directeur is niet meer bij ons.’ In het condoleanceregister dat op school ligt, schreef een leerling: ‘Lieve Boudewijn, veel sterkte’ en een andere leerling schreef: ‘Ik heb u maar één keer gezien, maar ik zag meteen dat u een goed mens bent...’ En dat was hij, een warme, wijze persoonlijkheid, die diep respect afdwong door de wijze waarop hij omging met zijn ziekte en tot drie weken voor zijn overlijden nog één van zijn regelmatige bezoekjes aan de school bracht om daar mee te denken over wat er speelde en om aandacht te besteden aan zijn collega’s. Wij wensen zijn naasten heel veel sterkte met het verlies van hun geliefde en zullen aan Boudewijn een bijzondere en dierbare herinnering bewaren. Hij ruste in vrede. Joke Reijman
Per so na lia
