6

De Drietand Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers

2008/6

De Drietand 36e jaargang nummer 6, december 2008 De Drietand is het verenigingsblad van de Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers. Verschijnt 6 maal per jaar.

In dit nummer Proost Van de bestuurstafel / Joke In Memoriam Nieuwjaarsreceptie Workshop digitale navigatie Manoeuvreerdag voor vrouwen Comité Driehoek Noordzee Driehoek Noordzee 2009 Scheveningen - Zuid-Bretagne De 1e novemberstorm van 2006 Weerkaarten aan boord Internet aan boord Zijn Rond- en Platbodem Schepen Onveilig? / Reactie Regelzucht / Solozeilen en veiligheid / Veiligheidscommissie Langszij bij... Ben Hoedendijk O Oceaan! Kaap Hoorn-vaarders Reisverslagen voor het Jaarboek Een bizarre bijzondere kerst Motor Malheur Koersvast Checklists / Uit de Boekenkist Een beetje afscheid Buitenlandse Bladen / Te koop Het Lozingsverbod Uit de Scheeps-Toko Commissie Zeezeiltochten Nieuwe leden / Colofon

bladz. 1 2 3 4 4-5 5 6 7 8 10-11 12-13 14-15 16-17 18-19 20-21 22-27 28-29 29 30 31 32-33 34-36 37 38-39 40-41 42 42 44

Evenementen a g e n d a 11 januari 2009 Nieuwjaarsreceptie in Loosdrecht, in het clubhuis van de Koninklijke Watersport Vereniging Loosdrecht vanaf 14.00 uur. 24 januari 2009 Superzeiljachten door Thijs Nikkels in de Salentein 22 en 29 januari 2009 Cursus Introductie Sterrenkunde, aan het Ichthus College in Driehuis 7 februari 2009 Cursus Motoronderhoud bij Volvo-dealer Bert Droog in Hoorn. 14 februari 2009 Cursus Motoronderhoud bij Volvo-dealer Hans van Dijke in Brouwershaven en bij Volvo-dealer Bert Droog in Hoorn. Kopij voor het volgende nummer uiterlijk 9 januari 2009 op het bureau te Zeist ISSN 1385-5417 Niets uit deze Drietand mag worden gebruikt of gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

t s o t o s o r o r Proost P P .Aan het einde van het jaar, zo schrijft de Jaarboekcommissie, worden nog veel reisverslagen van 2008 geschreven en afgemaakt en daarmee worden dan ook de zeiltochten van dit afgelopen jaar in de boeken gezet en afgesloten. De commissie vraagt of u uw verhaal voor het Jaarboek 2009 uiterlijk vóór 31 december naar het bureau wilt sturen. Het bedenken en organiseren van nieuwe tochten en bestemmingen kan dan weer beginnen. Tijdens de Nieuwjaarsreceptie, deze keer op zondag 11 januari a.s., worden na de gebruikelijke goede wensen en de toast op het nieuwe jaar vele plannen uitgewisseld en afspraken gemaakt over o.a. het lenen van zeekaarten en vaarwijzers. Het is waarschijnlijk om die reden, dat het er in Loosdrecht steeds zo gezellig aan toe gaat: mede door de ambiance is het net alsof we al weer bijna aan het varen zijn. In De Drietand nummer IV van jaargang 1, winter 1947, stond de volgende oproep: " Wordt allen propagandisten onder Uw kennissen voor onze jonge vereeniging. Zoo en zoo alleen kan in de toekomst iets worden bereikt. Maakt U verdienstelijk! " Meer dan 60 jaar later en meer dan 700 leden verder blijft die oproep ook vandaag actueel. Bijgesloten treft u een aantal brochures, die u hierbij van dienst zouden kunnen zijn. Ter elfder ure liet Museum Smallingerland Drachten weten, dat er van 14 december tot en met 22 februari 2009 een tentoonstelling gehouden wordt over Gerben Sonderman (1908-1955), een geboren vlieger. Maar ook een geboren zeiler en Kustzeiler (www.museumdrachten.nl). Met dit nummer van De Drietand wensen we alle leden van de N.V.v.K en alle lezers (v/m) goede Kerstdagen en een veilig en gezond Nieuwjaar. Proost! Namens de redactie, Hans Althuis

t s o o r P 1 De Drietand - december 2008

Van de bestuurstafel

Het zeilseizoen loopt ten einde of is voor u wellicht al afgelopen. Een zeiler kent de seizoenen als geen ander. Op het water beleef je ze intens en dus ook de verschillen. De verenigingsactiviteiten gaan gelukkig het seizoen rond. Ook de bestuursagenda blijft in beweging. Deze volgt uiteraard de jaarlijkse activiteitenagenda, maar kent ook een aantal onderwerpen over deze agenda heen. Het veiligheidsbe-

mer belle het water is nu nauwelijks gerimpeld het zonlicht wordt uitbundig uitgestrooid de witte wolken worden afgewimpeld de zee is in haar mooiste blauw getooid joke 2 De Drietand - december 2008

leid en de nieuwe commissie die met de tot nu bereikte resultaten verder zal gaan. Een belangrijke kernwaarde van onze vereniging wordt hiermee nog meer vorm gegeven. Als kustzeilers hebben we hierin een voorbeeldrol die we graag uitdragen. In deze Drietand kunt u hierover meer lezen. Het naar buiten uitdragen van waar wij als vereniging voor staan, gekoppeld aan de wens om het ledenbestand op peil te

houden, heeft geleid tot het uitbrengen van een brochure "Gedeelde passie voor zeezeilen". U treft daarvan bij deze Drietand een aantal exemplaren aan. De Delta Lloyd 24 Uurs Zeilrace is uitvoerig geëvalueerd, waarbij de sponsor uiteraard werd betrokken. De uitkomst van de evaluatie was zeer positief, zodat wij de toekomst van dit grote evenement met vertrouwen tegemoet zien. Een agendapunt dat niet iedere vergadering terugkomt, maar de laatste maanden zeker wel, is het vinden van nieuwe kandidaat bestuurs- en commissieleden. Onze vereniging wordt gedragen door leden van wie een flink aantal een actieve rol vervullen in commissie of bestuur. Het is de taak van het bestuur ook hier voor continuïteit te zorgen. Daarom staat op iedere bestuursvergadering het onderwerp "Uit de commissies" op de agenda, dan blijkt weer hoeveel werk er wordt verzet. Begin december treffen de voorzitters van de commissies en het bestuur elkaar in Lelystad voor een jaarlijks overleg waarin wordt gesproken over activiteiten voor het komende jaar, maar waar ook ruim gelegenheid is voor evaluatie, uitwisseling van standpunten en ideeën. Om ons heen sneuvelen grote financiële bolwerken met een verrassend hoge snelheid en reserves die oneindig leken bleken uiteindelijk in veel gevallen een zeepbel. Onze vereniging is financieel gezond en wordt door deze crisis dan ook niet geraakt. Tot slot staat dan ook nog op de bestuursagenda de afspraak met de leden om met een passend voorstel voor de besteding van toekomstige resultaten te komen. Dat zal zeker lukken. Het bestuur wenst u fijne feestdagen en ziet u graag op de nieuwjaarsreceptie. Jaap Verkerk

In Memoriam Op 17 september 2008 is

Gerda den Hartoogvan IJzerloo op bijna negentigjarige leeftijd in Wassenaar overleden. Ze was in Zeeland geboren op 28 december 1918. Al tijdens haar middelbare schooltijd raakte ze tot over haar oren verliefd op Cees. Ze brak vervolgens haar studie farmacie in Leiden af en trouwde met hem, teneinde zich geheel te wijden aan haar prille gezin en de praktijk van haar beginnende plattelandsdokter in Broek in Waterland. Zij deed de apotheek aan huis. Veel vrije tijd schoot er aanvankelijk niet over en uit de kosten waren ze ook nog lang niet, maar in 1965 hadden ze hun eigen schip de "Bestevaer"- een betrekkelijk klein spitsgatje- en maakten ze samen hun eerste reis. Naar Woolverstone in slechts één week uit en thuis. Het was de opmaat tot een bijna levenlange reeks van prachtige zeereizen, later met "Senta" en "Sentijn". En altijd met z'n tweeën. Reizen naar Oslo, de Scillies, Azoren, USA 2x, Faeröer, Ierland, Spitsbergen, Spanje, Mariehamn en Leningrad. In zijn reisverslagen sprak Cees steeds over zijn "echtgenote en trouwe scheepsmaat", die een "voortdurende inspiratie is". En als ze, voor de eerste keer bijliggend in stormweer s'avonds de kooi opzoeken, ziet Cees zijn "goede vrouw tamelijk rustig in haar kooizeiltje hangen", en vindt hij het " fijn, als je echtgenote bereid is 's winters mee te zeilen over de drukke Noordzee" . En"dat' ie het heel erg met haar getroffen heeft". Dat vond iedereen, die enigszins een idee had van Cees' wijze van benadering van zeezeilen, toentertijd ook. Zij zocht het zeilen zelf niet in die extreme vorm.

Haar levensgezel van zo vele jaren wel. En zij ging met hem mee. Niet in alles, maar toch. Genoeg om mee te maken dat het geen spelletje was. Om te ervaren, wat het betekende in nood te zijn, schipbreuk te lijden. En hoe je dan overleeft door mee te geven. Slechts eenmaal was er sprake van een milde muiterij en zeilde de Senta zonder Gerda naar IJsland. Gerda was gezinslid van de N.V.v.K. sinds 1966. Tot drie maal toe werd haar de Damesprijs toegekend. Ze werd begraven vanuit het prachtige laat-gotische kerkje in Broek in Waterland, toegewijd aan de H.Nicolaas, patroon van de zeevaarders. De dominee baseerde de overweging op het loflied op de liefde uit 1 Cor 13, en op de tekst uit Jesaja 43 vers 2: "Wanneer gij door het water trekt, ben Ik met u; gaat gij door rivieren, zij zullen u niet wegspoelen". Het is haast onvoorstelbaar: Cees zonder Gerda. In 1974 schreef Tilman over zijn ontmoeting in Reykjavik met Senta en haar eenzame schipper: "….the doctor was not a single-hander by choice. He missed his wife". We wensen Cees veel sterkte, nu dit een gemis voorgoed is geworden. Gerda den Hartoog-van IJzerloo, zij ruste in vrede. Jan Wit

In Memoriam Op 31 Oktober is op 66 jarige leeftijd overleden

Hessel Kooi Lid van de N.V.v.K. sinds 1984. Hessel was een uitvinder; zijn bekendste uitvinding is de "Kooi Aap". Iedereen die regelmatig op de weg is, kent het apparaat: een meeneemheftruck aan de achterzijde van vrachtauto's. Vracht-

autochauffeurs zullen Hessel tot in lengte van jaren dankbaar blijven, dat hij hen, met dit werktuig, verlost heeft van zwaar rugbelastende arbeid. In 1986 trad Hessel op, tijdens een door de Kustzeilers georganiseerd symposium over ondiep water en ondiepe schepen. Hij had toen een idee ontwikkeld voor een schip dat over het wad kon "lopen". Enkele jaren geleden zijn wij Kustzeilers, op onze

"Heerendag" gastvrij ontvangen op de Kooi & Mast werf in Makkum. Daar bewaren velen goede herinneringen aan. In de Leeuwarder Courant nemen zijn medewerkers afscheid van hun "grote inspirator" met de woorden: "Hij luisterde naar problemen maar dacht altijd in oplossingen". Wij wensen zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen sterkte bij het dragen van dit verlies. Jasper Bruinsma 3 De Drietand - december 2008

Nieuwjaarsreceptie op 11 januari 2009 in het clubhuis van de KWVL in Loosdrecht Wij zijn voor de 9e keer te gast bij de Koninklijke Watersport Vereniging Loosdrecht met haar schitterende clubgebouw, waar we inmiddels een beetje 'thuis' zijn. Het zal de laatste keer zijn dat onze voorzitter Frits Berkel de nieuwjaarstoespraak houdt, omdat hij bij de komende algemene vergadering de voorzittershamer zal overdragen. Vanaf 14.00 uur hoopt het voltallige bestuur van de NVvK aanwezig te zijn om u te begroeten. Rond 15.00 uur neemt onze voorzitter het woord om stil te staan bij het reilen en zeilen van onze vereniging tijdens het afge-

lopen jaar en heffen wij het glas op een mooi 2009. De welkomstkoffie en -thee, de champagne, de hapjes en de broodjes worden door de NVvK aangeboden, maar verdere consumpties zijn voor uw eigen rekening en dienen ter plaatse te worden afgerekend. Gaarne per telefoon 030 6932079, per fax 030 6932667 maar liefst per email op [email protected] laten weten als we op uw komst kunnen rekenen, zodat we voor voldoende eten en drinken kunnen zorgen. De evenementencommissie

Zo bereikt u de KWVL in Loosdrecht Op de provinciale weg Haarlem-Hilversum, de N201, bij Kortenhoef de afslag Loosdrecht nemen. Na ruim 2 km volgt een rotonde, hier rechtsaf de Oud Loosdrechtse Dijk op. Na plm. 1,5 km, tegenover huisnummer 149 is rechts een grote parkeerplaats. Het clubgebouw van de KWVL ligt dan schuin links aan de overkant op nummer 153. Herkenbaar aan de NVvK vlag. Tot 11 januari.

Workshop digitale navigatie in Lelystad in februari en maart Digitale navigatie ? Niks voor mij! Tomtom aan boord? Geen sprake van! Een veelgehoord standpunt, waar zeker veel voor te zeggen is. Maar digitale navigatie op laptop, boordcomputer of plotter biedt ontegenzeggelijk zoveel voordelen dat je er moeilijk omheen kunt. De afgelopen 4 jaar volgden vele leden de winterworkshops en we kregen veel enthousiaste feed-back van hen die de stap hebben gewaagd. Navigatie tussen de scheren bij slecht zicht, oversteken van shippinglanes, projecteren van schepen met AIS op de zeekaart, het bekijken van CPA en TCPA, Het maakt allemaal dat je op kritische momenten met iets minder stress in je lijf rondvaart en dat willen we toch allemaal? De computer is na kantoor en thuis ook haast niet meer weg denken aan boord van onze jachtjes. De gecombineerde plotter/radar bijvoorbeeld is natuurlijk één grote computer. Maar die is kostbaar en het gebruik beperkt tot diezelfde radar en navigatie. Terwijl met een heuse boord PC of laptop veel meer mogelijk is. Velen hebben reeds de stap genomen en hun laptop al dan niet met fraaie beugel of klittenband op de kaartentafel vastgezet en wat blijkt: . . .hij gaat daar niet meer weg. Voor het ontvangen van die weer-

kaartjes en gebruik van internet natuurlijk erg nuttig, maar vooral voor een accurate navigatie tussen de scheren of bij lastige aanlopen blijkt het toch wel erg handig te zijn als je jezelf op het scherm kunt zien varen. Het hoeft bovendien niet veel te kosten; goede gebruikte laptops zijn er al voor 250 tot 350 euro. Die functioneren prima met Seaclear, het freeware navigatie programma waar de afgelopen winters een aantal workshops aan zijn gewijd. Ook voor komende winter staat er weer workshops digitale navigatie op het programma. Wat heeft u nodig Inmiddels hebben we binnen de vereniging een ruime voorraad gescande kaarten. Niet de allerlaatste uitgaven, maar goed genoeg als extra hulpmiddel en ook handig bij tochtvoorbereiding. Het is de bedoeling dat iedereen zijn of haar laptop (en

Ben Hoekendijk: Ik ben helemaal om!

4 De Drietand - december 2008

Manoeuvreerdag voor vrouwen maandag 6 april in Lelystad Vorig jaar is de manoeuvreerdag voor vrouwen door verminderde belangstelling niet georganiseerd. Het komende jaar zal bij voldoende belangstelling deze bijzondere trainingsdag weer in het programma worden opgenomen. Flevosailing, waar de training in het verleden is gegeven, is samengegaan met het Zeilvaartcentrum en zij zijn nu gevestigd in de Marina van Lelystad. Onder deskundige leiding van instructeurs zal daar geoefend worden in het manoeuvreren op de motor De dag is, zoals de titel al aangeeft, puur gericht op het verder onder de knie krijgen van het schipperen in een haven of langs een wallenkant. Op ieder schip varen in principe 3 vrouwen met een instructeur, zodat iedereen veel gelegenheid krijgt om te oefenen en benodig-

de kennis en vaardigheden op te doen om het schip te kunnen wegvaren en te kunnen afmeren. Voorlopig staat de cursus voor één dag in de planning. Maar bij voldoende belangstelling kunnen wij, net als in het verleden een tweede dag opnemen. En dan ook weer op een maandag. Het programma De dag start om 09.00 uur met koffie en thee. Aansluitend theorie over de 'koppels en krachten' die spelen bij het manoeuvreren. Dan wordt ingescheept en geoefend. Het ochtendprogramma wordt afgesloten met een eenvoudige lunch. In de middag wordt opnieuw geoefend en bij het Zeilvaardigheidscentrum volgt een evaluatie. Tot slot gaan alle deelnemende vrouwen naar het

liefst ook een GPS) meeneemt naar de workshop. De workshop beslaat 2 avonden van 19.00 uur tot 22.00 uur, waarvan een groot deel wordt gevuld met zelfwerkzaamheid. De deelname is beperkt tot 20 deelnemers. Naast Seaclear wordt er ook aandacht besteed aan de mogelijkheden van de "zwaardere" navigatie programma's zoals Maxsea. Zo doet u mee De workshops staan ingepland op de dinsdagen 3 februari en 10 februari en op de maandagen 16 en 23 februari. De locatie is het clubhuis van Watersport Vereniging Lelystad aan de Houtribhaven. De kosten bedragen € 19,50, inclusief koffie/thee en verbruik CD-ROM's. Aanmelden via e-mail: [email protected] of per telefoon 030 6932079. Deelnamekosten moeten vooraf overgemaakt zijn op rekeningnummer 2618098 van NvVK te Zeist Voor eventuele vragen: Egenolf van Stein Callenfels, tel. 020 4206132 of [email protected] De evenementencommissie

restaurant van de Marina voor een eenvoudig diner. De evenementencommissie

Zo geeft u zich op De kosten voor het totale programma bedragen € 100,00 p.p. (was tot nu toe 125,-) U kunt zich opgeven per email naar: [email protected] of per telefoon 030 6932079 kunt u zich opgeven. U ontvangt dan een bevestiging of een voorstel voor een ander dag via het bureau. Het Zeilvaardigheidscentrum Nederland is gevestigd aan de IJsselmeerdijk 1-17, 8221 RC Lelystad, tel. 0320 260324.

R E C T I F I C A T I E

Cursus Motoronderhoud In de vorige Drietand zijn verkeerde data opgenomen bij de aankondiging van de cursus Motoronderhoud. De juiste data zijn : 7 en 14 februari in Hoorn,. 14 februari in Brouwershaven. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Doel is het meer vertrouwd raken met uw eigen motor. Om eventueel zelf preventief onderhoud uit te kunnen voeren en bij storingen te weten wat te doen. Gevraagd wordt om uw eigen multimeter (analoog of digitaal) mee te nemen, dan leert u daar meer mee te doen dan alleen stroom meten. De cursus begint om 10.00 uur en duurt tot + 15.00 uur. Kijk voor opgave en verdere gegevens in Drietand 2008/5. De evenementencommissie


Comité Driehoek Noordzee Van links naar rechts: Ed Megens, Erik Hardonk, Robin Visser

Het comité voor de Driehoek Noordzee is nu geheel vernieuwd en de leden willen zich graag even voorstellen: Ik ben Ed Megens, 50 jaar, geen kinderen, wel een lieve vriendin. In het dagelijks leven ben ik manager en consultant bij een groot automatiseringsbedrijf in Utrecht. Mijn inspiratie om te gaan zeilen kwam rond mijn dertigste op een zaterdagochtend bij Albert Hein, waar ik me vertwijfeld afvroeg of er niet iets leukers te doen was. Inmiddels heb in mijn derde kajuitzeilboot de Fram, een aluminium Dick Zaal-ontwerp van 38 voet, waarmee ik deze zomer solo naar Spitsbergen

zeilde. Mijn zeilgebied is vooral de noordelijke Noordzee. Inmiddels heb ik vier Driehoeken op mijn naam staan en diverse tochten naar Engeland, Duitse Wadden en Noorwegen waaronder een solotocht naar de Noordkaap in 2000. Ik ben voorzitter van ons comité en verzorg de contacten met het bestuur van de NVvK en ons gastland Schotland. Mijn naam is Robin Visser, 43 jaar, getrouwd, één dochter en in het dagelijks leven podotherapeut. Op 6jarige leeftijd leerde ik zeilen in een Piraatje. Later volgde ik een nautische opleiding, vervulde ik mijn dienstplicht bij het Korps Mariniers, waarna ik 4 jaar professioneel heb gevaren. Later volgde ik de studie voor mijn huidige beroep en na aantal jaren wat minder met varen/zeilen te hebben gedaan heb ik in 2000 een kajuitzeiljacht gekocht met ligplaats Hindeloopen. In 2003 schafte ik mijn huidige boot de "Robinson", een Hallberg Rassy 39 aan en heb ik met veel plezier meegedaan aan de Driehoek Noordzee in 2005 en 2007. De afgelopen jaren hebben we tochten gemaakt naar Engeland, Denmarken, Noorwegen en Zweden. Sinds we vanaf 2006 woonachtig zijn in Hindeloopen ben ik bemanningslid van het KNRM station Hindeloopen en heb ik hiervoor verschillende nautische cursussen gevolgd. Tijdens de aankomende Driehoek Noordzee zal ik o.a. verantwoordelijk zijn voor het palaver/vertrek vanuit Den Helder met de daarbij behorende contacten met de Kustwacht, de KMJC en het KNMI. Mijn naam is Erik Hardonk, 40 jaar oud en getrouwd met Nita. Sinds enige jaren ben ik werkzaam als projectmanager bij Kon. Th. Niemeyer in Groningen. Mijn vrije tijd besteed ik voor een groot deel aan zeilen. Rond mijn 10e heb ik leren zeilen in een Piraatje, daarna heb ik in allerlei bootjes en boten gevaren van Laser tot klipperaak. Na een geslaagde zeezeiltocht naar Noorwegen, op de Lupa Maris van Ed Megens, zijn ook Nita en ik aan het zeezeilen geraakt. Na die reis hebben we ons 19 voets jachtje ingeruild voor een zeewaardige Etap 30. Inmiddels varen wij in de Chick-a-Bee, een Etap 34s. Inmiddels heb ik 5 keer de Driehoek Noordzee gevaren. Naast het varen van de Driehoek, doe ik ook nog wel eens wedstrijdjes mee. Een aantal keren heb ik de 200 Mijls Solo met veel plezier en redelijk succes gevaren. De laatste drie jaar doe ik mee in een matchrace- competitie op een J-109 bij Team Heiner. In 2006 waren we met ons team winnaar, met als hoofdprijs een weekend varen op de Open 60 van Team Heiner voor de kust van Portugal. Op deze boot heb ik voor de tweede keer meegemaakt dat de mast overboord ging. De eerste keer was met Ed Megens in 1998. Als lid van het organiserend comité zal ik een deel van de organisatie op mij nemen, o.a. de contacten het Noorwegen en het regelen van kleding.


Driehoek Noordzee 2009 voorbereiding Lelystad 7 februari a.s. De voorbereidingen voor de Driehoek Noordzee 2009 zijn weer in volle gang. Er wordt weer driftig gecommuniceerd met Kirkwall en Farsund en er worden nieuwe plannen gemaakt hoe we daar een warm welkom gaan krijgen met mooie evenementen. Robin, Erik en ik zijn al weer enkele keren samen gekomen om de werkzaamheden te bespreken en vast te genieten van de voorpret. De nadruk bij deze Driehoek zal nog meer komen te liggen op de mogelijkheid om te leren en ervaringen uit te wisselen over zeezeilen op ruime zee. Palavers en workshops in Den Helder, Kirkwall en Farsund zullen u de gelegenheid geven goed voorbereid, natuurlijk onder eigen verantwoordelijkheid, uit te varen. De workshops zijn bedoeld voor zowel de ervaren als de minder ervaren zeiler. Ook zal een competitief element geïntroduceerd worden, zonder overigens de Driehoek Noordzee te veranderen in een race. De Driehoek Noordzee blijft een prestatietocht van formaat, waarbij schipper en bemanning de keuze hebben zich in het feestgedruis te storten of het een beetje rustig aan te doen. De ultieme uitdaging is om de tocht duo, schipper en maat, te varen en mee te dingen naar de Zeilen trofee. De Watermaat Trofee zal uitgereikt worden aan de zeiler die zich het meest onderscheidt. De tocht zal breed onder de aandacht gebracht worden van het zeilende publiek. Wij rekenen daarom op een grote deelname. De start is op zaterdag 20 juni 2009, waardoor we de langste dag van het jaar op volle zee doorbrengen. Hopelijk onder het genot van een prachtige bries uit west of oost, of zoals de laatste keren, uit het zuiden met de spinaker op. Maar ook knokken tegen een noordwesten wind kan

het worden, waardoor het borreltje bij aankomst nog zoeter zal smaken. Een informatiemiddag is gepland op 7 februari a.s in Lelystad. Rob Smit, schipper van het KNRM station Hindeloopen, zal voor de aspirant-deelnemers het thema veiligheid bespreken. Sfeermakers zullen u alvast een voorproefje geven van wat u en uw bemanning te wachten staat. De firma Datema uit Amsterdam heeft weer een uitgebreid pakket van zeekaarten voor u samengesteld. Zoals bekend heeft de Driehoek

een nieuw comité. Dat vonden wij ook een goede gelegenheid de Driehoek in een nieuw jasje te steken, zonder de oude waarden verloren te laten gaan. Wij nodigen iedereen uit die de Driehoek een warm hart toedraagt en natuurlijk ook de potentiële schippers en hun opvarenden die de driehoek weer gaan varen voor een prachtige middag. Het comité

Voor Schotse kust

Kirkwall


Scheveningen Zuid-Bretagne Juli 2009 Het bestuur van de Stichting "Zeilrace & Rally" (ZRR) organiseert samen met Jachtclub Scheveningen in de zomers van oneven jaren een lange afstandswedstrijd en -tocht vanuit Scheveningen naar een zuid tot zuidwest liggende bestemming. Zo is deze de laatste keren o.a. gegaan naar Gijón ESP (2001), La Rochelle FRA (2003, 2005) en Cork IRL (2007). De Stichting is opgericht in 1993 met als doel het organiseren van lange tot middellange non-stop races voor wedstrijdzeilers en rally's voor toerzeilers en alles wat daarmee verband houdt. De doelstellingen van de huidige organisatie zijn: het organiseren van een evenement waarbinnen uithoudingsvermogen, zeemanschap, veiligheid, teamgeest, tactiek en gezelligheid van essentieel belang zijn. het bevorderen van zeemanschap bij zeilers. het organiseren van een race/rally naar een aantrekkelijk, toeristisch gebied. Bewust wordt gekozen voor de zomervakantieperiode zodat de deelnemers de race / rally kunnen gebruiken als

. ..


aanloop voor hun vakantiebestemming. De wedstrijd vaart met in achtneming van het geldende zeilwedstrijdreglement, terwijl aan de rally-deelnemers beperkt gebruik van de motor en één tussenstop van maximaal 24 uren is toegestaan. het verstrekken van alle relevante informatie betreffende het evenement, de vertrekhaven en het bestemmingsgebied. goede en zorgvuldige voorbereiding door deskundige en ervaren medewerkers. In 2009 is voor Zuid-Bretagne gekozen, Le Crouesty in de baai van Quiberon, een prachtig gebied met heel veel watersport. De start zal zijn op zaterdag 11 juli 2009 en de aankomst omstreeks 15 juli, zodat tijdens het laatste stuk langs de Franse kust varend het grootse vuurwerk van "le quatorze juillet" aanschouwd kan worden.

. .

De ZRR probeert nu ook om meer jeugdige zeilers aan dit evenement deel te laten nemen. Deze groep van watersporters beschikt meestal nog niet over een zeegaand jacht. Anderzijds zijn er enthousiaste jachteigenaren die

graag mee zouden willen doen, maar geen bemanning kunnen vinden. Het voorstel is: De jachteigenaar stelt zijn schip open voor bemanning waarvan de leeftijd maximaal 29 jaar is. Hij/zij vaart zelf als schipper mee. De bemanning is samengesteld uit studenten van universiteiten / hogescholen, die enige ervaring hebben met zeilen op zee. De bemanning draagt bij in de kosten van levensonderhoud, zorgt voor een eigen verzekering en betaalt zijn eigen reiskosten, indien alleen de heenreis wordt meegevaren. De jachteigenaar en de bemanning "trainen" in het voorjaar 2009 om schip en elkaar te leren kennen. Er wordt bij meer dan 2 deelnemende jachten een wisseltrofee, de "Beloftetrofee" ingesteld. De ZRR meent hiermee twee groepen een dienst te bewijzen. Bovendien zal de zeezeilsport bevorderd worden, waar op dit moment dringend behoefte aan is.

. . . .

Bent u geinteresseerd? Begin februari 2009 wordt een informatieavond over dit evenement georganiseerd en in maart een workshop over onderwerpen als communicatie, voorbereiding op langere reizen, weersverwachting, enzovoort. Nadere gegevens worden vermeld op www.zeilrace-rally.nl Voorlopige aanmelding, plaatsing op de mailing-lijst en interesse in bemanningscoördinatie kunnen kenbaar gemaakt worden via het secretariaat van: Stichting Zeilrace & Rally. William Pontstraat 41, 1135 ET Edam. T.: 0299 363 096. M: 06 5136 6170. E: [email protected] Evert Lagerweij

De 1e novemberstor aan weerszijden zijn ingeslagen. Elke vorm van navigatie is onmogelijk geworden door uitvallen van apparatuur en doordrenkte kaarten. Ook is het schip door afbreken van het roer onbestuurbaar geworden en drijft af richting de banken.

De reddingboot Anna Margaretha

Onder leiding van Hetty Wijsenbeek van onze Evenementencie deed 1 november j.l. - precies 2 jaar na dato- (oud) directeur van de KNRM, Sip Wiebenga, ons verslag van de dramatische gebeurtenissen aan onze Noordkust, toen orkaan Britta uit de Carieb langstrok met stormvelden van 10 bft, tussen Ameland en Borkum culminerend in windsnelheden van 70 knopen. Die dagen wordt op de Waddenzee de Slag in het Rondte, wedstrijd tussen 9 charterschepen verzeild, waarvan meerdere deelnemers een beroep op de KNRM moeten doen, omdat hun oppers achter hoge platen of eilanden of in de haven van Noordpolderzijl door een verhoging van de waterstand met ca. 3,5 m veranderen in een kolkende zee, waarbij landvasten knappen of de meerpalen onder water verdwijnen en ankers niet houden. Op die gedenkwaardige 1e november zijn alle reddingboten in het gebied daarmee bezig, wanneer op de Noordzee de Cementina, een 900-tons kustvaarder uit 1960 met 7 bemanningsleden alarm slaat, nadat op de brug door brekers de ramen


De Anna Margaretha Alleen de Anna Margaretha van Ameland is nog beschikbaar en vaart uit met 4 bemanningsleden. De schipper heeft die dag vrijaf om zijn vrouw naar het ziekenhuis te begeleiden en van de 6 overigen worden er 2 achtergelaten om de problemen met losgeslagen boten in de Ballumerbocht te klaren. Zij varen -gezien de hoge waterstand- onder de eilanden door en later naar buiten naar de Cementina, die om 04:14 uur 40 Zm ten N van Schiermonnikoog drijft. Kennelijk om financiële redenen heeft de kapitein het aanbod voor een sleep van een sleepboot afgeslagen. Door wind tegen tij staan er inmiddels boven de waddeneilanden grondzeeën van 13-15 m en worden later maximale golfhoogtes tot 19 m gerapporteerd. Wanneer de Anna Margaretha (19 m, 28 ton, RIB-type Arie Visser, 34 kn) bij de Cementina arriveert, treft zij voorbereidingen een sleepverbinding tot stand te brengen om de Cementina met de neus op de golven te trekken. Op dat moment (8:17 uur) is kennelijk de aandacht van de schipper van de reddingboot afgeleid, zodat hij met de deur van het stuurhuis open schuin i.p.v. recht tegen een breker instuurt en 3 maal kentert, waarbij naar schatting 6 m3 water naar binnenkomt.

Bij kentering slaan altijd de motoren af; maar al na de eerste keer kan slechts 1 opnieuw worden gestart, de ander heeft water binnen gekregen. Na 3 kenteringen blijken ook de antennes van communicatie- en navigatieapparatuur afgerukt of zijn die door het binnengekomen water in het ongerede geraakt. De boot is van radar- en AIS-schermen verdwenen, er is geen VHF-contact meer en wordt als vermist gerapporteerd. Op basis van zonnestand en windrichting wordt op gegist bestek gevaren. Pas om half 10 meldt een autocarrier een boot met de letters KNRM te zien. Eén van de persoonlijke mobieltjes werkt nog en maakt om kwart over 10 contact met de Brandaris. Om half 11 rapporteert een helikopter de positie, neemt een gewond bemanningslid over en begeleidt de Anna Margaretha via het Westgat bij Schiermonnikoog naar Lauwersoog. De Cementina De sleepboot Oceanic kan door overkomende zeeën niets doen voor de Cementina. Deze verdaagt over de banken en komt uiteindelijk ten anker in de Lauwers. Om kwart voor 1 wordt de bemanning per helikopter geëvacueerd. Lessen voor de KNRM De reddingmaatschappij heeft dit voorval aangegrepen voor een uitgebreide evaluatie die in een rapport is vastgelegd, zodat ook andere reddingsmaatschappijen binnen de International Maritime Rescue Association lering kunnen trekken.

m van 2006 Slag in de Rondte Op het Wad varen 9 charters een 5-daagse zeilmarathon van 160 nM, die voor de elfde keer wordt gehouden, waarbij in Cocksdorp/Texel en in de havens van Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog en Noordpolderzijl een vlaggetje moet worden geplant. Aangezien de stichting Wantij 'oude tijden wil laten herleven' is gebruik van moderne navigatiemiddelen en de motor niet toegestaan. Op dinsdagmorgen 31 oktober wordt wind van ZW9 ruimend naar NW9 voorspeld. Drie schepen besluiten onder Schiermonnikoog beschutting te zoeken aan de vaste steiger bij de jachthaven, met een roeibootje worden bij ZW8 lijnen overgebracht naar de vaste wal. Op 1 november is om 3 uur de wind NW10 en wordt een verhoging van 3,5 m voorspeld. Om half 4 slaan de golven al over de havendammen terwijl het pas om half 6 hoogwater is. Uit de jachthaven zijn de eerste scheepjes over de rijsdam in donker verdwenen.

Gelukkig is de huidige generatie reddingboten met hun robuuste tube en hoge snelheid waarmee ze brekers voor kunnen blijven, goed uitgerust voor dit soort omstandigheden. In de haven van Hindeloopen worden met elke boot uitgebreide kenterproeven gedaan, waaruit blijkt dat ze zich in max. 6,5 sec weer oprichten. In heftige omstandigheden is dat nog korter. In het onderhavige geval lijken echter toch een aantal beoordelingsfouten te zijn gemaakt: Was de Anna Margaretha uit Ameland wel de geschikte kandidaat voor deze redding? Had zij wel met 4 i.p.v. minimaal 6 man moeten uitvaren? Had zij niet alleen standby moeten blijven bij de Cementina

. ..

. . .

Van één van de charters knappen één voor één alle landvasten waarna hij met slepend anker richting Lauwersoog wordt gespoeld. Even later schuift ook het havenkantoor van Schiermonnikoog langs richting Lutjewad. Rond 6 uur schiet de windmeter van Lauwersoog uit naar 115 km/u. Visioenen van Paesens Moddergat uit 1883 schieten de bemanning van de charter door het hoofd. De Koning Willem I uit Schiermonnikoog en de Annie Jacoba Visser uit Lauwersoog zien gelukkig kans de losgeslagen charter de haven van Lauwersoog binnen te slepen en daar af te meren. Ondertussen wordt in de haven van Noordpolderzijl een andere charter over de meerpalen heen op de kade gezet. Twee andere kunnen door reddingboten worden weggesleept in golven van 5 m met brekers bij NNW 912 bft. Het drenkelingenhuisje van Engelsmanplaat verhuist naar een zandbank ten N van Schiermonnikoog. Niettemin hebben 4 van de deelnemers kans gezien de wedstrijd reglementair tot Harlingen uit te zeilen.

i.p.v. te proberen een sleepverbinding te maken? Moet niet altijd de deur van het stuurhuis onmiddellijk worden gesloten? Moet niet onder alle omstandigheden een reddingsvest worden gedragen? Waarom de Duitse reddingboot van Borkum niet als eerste is uitgevaren is een vraag apart.

viel het niet samen met springtij, want dan hadden meer problemen aan land kunnen optreden. Onder die omstandigheden, wind met orkaan-achtige uitschieters en tij tegen moet rekening worden gehouden met combinaties van extreem hoge golven, statistisch eenmaal per 2 uur 2 opeenvolgend en eenmaal per 4 uur 4. Voortaan zullen de weergegevens van de Deutsche Wetterdienst, die wel beschikbaar, maar niet bekend waren bij de bemanning, standaard worden opgevraagd. Peter Schotman

De omstandigheden van die 1e november, een combinatie van orkaan en verhoogde waterstand, in Delfzijl tot 23 cm boven het hoogste niveau van Maximale golfhoogte ten N van Schiermonnikoog 1825, waren wel extreem. Gelukkig


Weerkaarten aan boord Weerkaarten zijn zeer waardevol voor het voorbereiden van wat langere tochten. Ze geven tot 120 uur vooruit een redelijk goede indicatie van wat ons te wachten staat. Daardoor kun je betere beslissingen nemen over de geplande route of het tijdstip van vertrek. Tegenwoordig zijn met betrekkelijk eenvoudige middelen aan boord weerkaarten goed te ontvangen. Velen staan nog wat aarzelend tegenover de techniek die hier voor nodig is, maar dit is tegenwoordig niet langer nodig. Dit verhaal gaat niet over het interpreteren van weerkaarten, (daar zijn uitstekende cursussen voor) maar over hoe je weerkaarten aan boord op het scherm krijgt. Principe. Het verzenden van weerkaarten ten behoeve van de scheepvaart gebeurt al minstens 70 jaar op vrijwel dezelfde manier. Oorspronkelijk (1930) werden de vaak nog handgetekende kaartjes opgespannen op een rol en al draaiend afgetast door een lichtgevoelige cel. Afhankelijk van "zwart"of "wit" werd de frequentie van de zender gemoduleerd. Aan boord kan je dit met een goede SSB radio eenvoudig ontvangen als fluittonen: Een hoge toon geeft "wit" en een lage toon "zwart". Door de rol bij de zender te laten draaien met 120 omwentelingen per minuut, en door aan boord de weerkaartschrijver kaartjes te laten schrijven met twee lijnen per seconde, kwam er na circa 15 minuten een fraai weerkaartje uit de schrijver rollen. Eigenlijk net zo als de (alweer bijna verouderde) fax. De techniek heet daarom ook HFFax. Tegenwoordig doen we dit op jachten meestal niet meer met een speciale weerkaartenschrijver, maar er bestaat handige software voor op de laptop waarmee 12 De Drietand - december 2008

de kaartjes op het scherm zichtbaar kunnen worden gemaakt. (en vervolgens kunnen worden bewerkt en opgeslagen). Er is dus nodig: Een antenne (een geïsoleerd achterstag met MLB, of een actieve antenne, spriet) Een goede storingsvrije aardverbinding (bronzen aardplaat onder het achterschip) Een goede SSB (korte golf) ontvanger. Een audio kabeltje tussen ontvanger en computer. Een laptop of boordcomputer (hoeft geen zware jongen te zijn) Software op de computer, JVcomm32 of Mscan Meteo.

. . .. ..

In NW Europa zijn twee stations voor ons van belang: Het Engelse Northwood van de British Navy, en de Duitse DWD van de Deutsche Wetterdienst. Bij een rondje Atlantic komen de Amerikaanse stations Boston en Halifax goed van pas. Wereldwijd zijn er nog ca 50 Weatherfax stations in de lucht. Zie ook: www.hffax.de De ontvanger Belangrijk voor heldere ontvangst is een goede stabiele SSBontvanger met frequentiebereik van 1 - 30 MHz. Bekend zijn de Löwe, en de Quadrad maar ook de ontvangers van ICOM, Kenwood en Yaesu zijn erg geschikt (zie ook Jaarboek). Goede ontvangers kosten al gauw € 600 - 800. Dergelijke ontvangers kunnen meestal ook door de laptop of boordcomputer worden aangestuurd maar nodig is dit niet. Ontvangst gaat net zo goed "met de hand". Belangrijk voor de keuze is een goede frequentie stabiliteit en een goede selectiviteit. Een Sony of een Sangean wereldontvanger zoals gebruikt op de camping kan ook wel, maar de specificaties van dergelijke ontvangers zijn beduidend minder goed en de resultaten zullen dan ook minder strak zijn. Het

mooiste is het, als de ontvanger vast kan worden opgesteld of ingebouwd in de navigatiehoek. Antenne en Aarde. In de praktijk gaat hier het meeste mis. Een goede aarde en antenne zijn essentieel voor een strakke en storingvrije ontvangst. Als dat goed voor elkaar is kun je zelfs met een matige ontvanger nog steeds redelijk weerkaarten ontvangen. De beste resultaten worden nog steeds bereikt met een geïsoleerd achterstag met daaraan een z.g. MLB (Magnetic Longwire Balun), een klein rvs cilindertje, dat meestal met een slangklem aan het stag wordt bevestigd. Mocht U geen geïsoleerd achterstag hebben dan is het op polyester schepen nog steeds mogelijk d.m.v. een dergelijke balun nog wel iets te ontvangen met het rvs achterstag als antenne. Op polyester schepen is de verstaging namelijk niet altijd geaard. Op metalen schepen is de verstaging per definitie geaard en moet wel een geïsoleerd achterstag worden gebruikt. Wanneer U geen geïsoleerd achterstag heeft, is een zogenaamde actieve antenne een redelijk alternatief. Een dergelijke antenne bestaat uit een kort sprietje of buis met in de voet een gevoelige voorversterker. De antenne moet geschikt zijn voor bovengenoemde frequentiebanden (zoals de DX-500 van RFSystems). De plaats van een dergelijke actieve antenne is van minder belang, deze kan in de mast maar ook achterop, ver weg van eventuele stoorbronnen. Maar ook een actieve antenne moet zeer goed worden geaard. Een goede aarde is even belangrijk, zo niet nog belangrijker dan de antenne. Op polyester schepen is het beste om hiervoor een speciale bronzen aardplaat direct onder het achterschip te installe-

ren. Als alternatief kan ook de loden of gietijzeren kiel als aarde worden gebruikt. Op metalen schepen is de romp van het schip de beste aarde. De minpool van het boordnet is meestal minder geschikt omdat dit een veel grotere kans op storingen geeft. Let er ook op, dat in geval van onweer alle antenneverbindingen moeten kunnen worden losgemaakt van de apparatuur. Het beste is dan om de antenne (of het geïsoleerde achterstag) goed te aarden. Radiostoringen. Lang niet alle storingen zijn afkomstig van het eigen schip. Daarom lukt het ontvangen van weerkaartjes in de haven niet altijd even goed, maar op zee veel beter. Het oplossen van radiostoringen aan boord is vaak lastig. Stoorbronnen aan boord kunnen zijn de dynamo, de stuurautomaat, de NMEA-signalen van de instrumenten, maar ook de laptop. Ook een verkeerde aarding van de antenne of de ontvanger geeft storing. Bij de 12 Volts voeding van de laptop en van de ontvanger dient u altijd een ontstoringsfilter te gebruiken. Het gaat in dit verhaal te ver, om daar in detail op in te gaan, maar met wat elektrisch kunst- en vliegwerk zijn de meeste storingen aan boord redelijk te verhelpen (zie ook het Jaarboek en www.shiptron.nl).

Installatie en Software. Het geluidssignaal van de ontvanger moet naar de geluidsingang van de laptop of computer worden gevoerd. Meestal gaat dit m.b.v. een standaard audiokabeltje met jackpluggen. Het ontvangen geluidssignaal wordt vervolgens door de computer met software gedecodeerd tot een leesbaar weerkaartje. De meest gebruikte software is: "JVcomm32" of "Mscan Meteo". Van beide programma's kunnen probeerversies worden gedownload via internet. JVcomm (€ 60) heeft veel mogelijkheden maar is iets lastiger te bedienen dan Mscan. Mscan Meteo is speciaal bedoeld voor watersporters, heeft een iets gebruikersvriendelijker interface en kost € 195, - De kwaliteit van de te ontvangen kaarten is vrijwel gelijk. Bijgaand een voorbeeld van een kaartje zoals dat bij ons aan boord ontvangen is. Apparatuur: Achterstag met MLB, ICOM 718 ontvanger, P3 Laptop met JVcomm32. De praktijk De ontvanger moet ingesteld zijn op USB-ontvangst (Upper Side Band), en precies 1,9 kHz lager worden afgestemd dan de frequentie van het station. Een heldere fluittoon is dan hoorbaar, In deze toon is een zeker ritme te herkennen (2 x per seconde =

120 lijnen per minuut ofwel 120 LPM). De stations zenden tegelijkertijd op een aantal verschillende frequenties uit. Het handigste is om deze frequenties in het geheugen van de ontvanger naast elkaar te programmeren, zodat eenvoudig kan worden omgeschakeld naar de naastliggende frequentie. Zodoende kan je snel de "helderste"uitzending kiezen. De keuze van de meest optimale frequentie is afhankelijk van de afstand tot de zender en de tijd van de dag. Dichtbij en 's nachts geven lage frequenties het beste resultaat. Ver weg en overdag zijn hoge frequenties in het voordeel. Het kiezen van de beste frequentie gaat het beste op het gehoor. (Fluittoon die het helderste klinkt) WIBE De Duitse firma Moerer adverteert met een Wetter Info Box Europe (WIBE) die ook weerkaartjes kan ontvangen. Het geheugen is slechts voldoende voor 3 - 4 kaartjes, terwijl er per dag toch minstens 30 - 40 goede kaartjes worden uitgezonden. Daarnaast is de kwaliteit van de ontvanger in dit doosje niet vergelijkbaar met een goede vaste SSB ontvanger. De WIBE kan echter een groot aantal andere weerberichten en Navtexberichten ontvangen en bevat ook een elektronische barograaf. Niet goedkoop, € 649, Handige websites: www.hffax.de met lijsten van faxstations, frequenties en uitzendtijden. Ook leuke oude foto's www.shiptron.nl voor een gedetailleerde beschrijving van wat er nodig is aan boord. www.combitech.nl voor het programma Mscan Meteo www.jvcom.de voor het programma JVcomm32 Egenolf van Stein Callenfels 13 De Drietand - december 2008

Internet aan boord. Hoe en wa Als je toch al zo vaak naar een computerscherm zit te turen, moet dat dan ook nog op het water? Is frisse wind door je haren (als je tenminste niet zo'n cap draagt) en je blik op oneindig niet waar je voor gaat? Nu valt het wel op dat zowel op de weg als op het water veel bestuurders tegenwoordig meer aandacht besteden aan dat verlichte schermpje schuin voor zich als aan hun omgeving. Om ons voor dat Tomtom-effect te behoeden hebben wij zo'n apparaat dan ook niet in de auto of op een stuurstand, maar doen de navigatie op het oog en op het scherm van een laptop. Bereikbaarheid Jongere generaties -en niet alleen zij- lopen tegenwoordig continue met een hoorn of koptelefoon aan het oor, wat handig is als je vriendinnetje achter de school staat en jij ervoor. Maar ook de solozeiler wil af en toe zijn sociale gezicht tonen en bereikbaar zijn of gebruik maken van Email of internet. En ook al slepen we met ons Jaarboek een schat aan gegevens aan boord, toch kan ook via internet een stroom van informatie ons schip binnen rollen; we zijn aan die manier inmiddels een beetje verslaafd

geraakt. Soms is het ook handig electronisch te kunnen bankieren. Apparatuur Opgeleid door onze ongeëvenaarde mede-kustzeiler Egenolf hebben wij gekozen voor een gewone laptop (zij het wat robuuster en spatwaterdicht, met niet te hoog stroomverbruik en daarom niet erg lawaaiig) met daarop het gratis navigatieprogramma Seaclear II en aansluiting van GPS en AIS (A). Natuurlijk zijn er ook kant en klare oplossingen te koop in de vorm van gespecialiseerde bootcomputers, laptoppakketten, monitoren en overige randapparatuur bij verschillende firma's waaronder onze adverteerder Yachtcontrol, die dat moois desgewenst ook aan boord komt monteren. De communicatie Aangezien satellietverbindingen boven onze begroting liggen, gebruiken we het mobiele telefoonnetwerk. Momenteel worden insteekmodules voor een beperkte vorm van UMTS (u weet wel die dure licenties waaraan een aantal providers failliet zijn gegaan) of zg. EDGE aangeboden. Het levert een vergelijkbare dekking als je mobiele telefoon.

Op de weerkaart ( van KNMI of Bracknell) kun je de windsnelheid tussen 2 isobaren zichtbaar maken.


Email Nog afgezien van vervuilende Spam heb je als je elke byte moet betalen geen behoefte al je Emailberichten op vakantie te ontvangen, dus is het verstandig een apart bootadres te hebben of te creëren, dat alleen bij intimi of belangrijke zakelijke contacten bekend is, die tevens weten dat geen bijlagen moeten worden meegestuurd. Inloggen via webmail is vaak bewerkelijker, wat bij een instabiele verbinding meer handelingen en bytes genereert. Internet-weerberichten Hier vervult de site Kortweer (www.filo.nl/users/kortweer) een essentiële rol om met een minimum aan bytes berichten binnen te halen voor Duitse Bocht, ZWNoordzee, Oostzeegebieden of Middellandse zeegebieden. Natuurlijk zijn deze soms ook per weer-ontvanger van de Duitse weerdienst of marifoon te ontvangen, maar bv. in het Zweeds is hetzelfde bericht in gedrukte tekst op je scherm makkelijker te ontcijferen. Kosten Helaas zijn -ondanks aangekondigde prijsverlagingen vanwege de Europese commissie- de kosten in het buitenland aanzienlijk,

5-daagse weersvoorspellingen voor 1 kb per locatie

arvoor? daar men tot € 8 per Mb rekent, wat bij intensief Email en internetverkeer al snel tot honderden euro's per maand kan oplopen. Yachtcontrol netwerk De firma Yachtcontrol biedt voor € 150,- per jaar toegang tot hun netwerk, wat een aantal voordelen kan bieden. Met één muisklik krijg je toegang tot een groot aantal gegevens over ontwikkelingen van het weer. De omvang, dus ook de kosten, wordt vooraf aangegeven, zodat je je nog kunt bedenken of het aantal gegevens kunt beperken.. Internet+webmail Een eigen internetadres, gemakkelijk toegankelijk, gestript van overbodige informatie, wat kostenbesparend werkt Synopsis en meerdaagse verwachting van het weer van Nederland, België, Duitsland en de Duitse Bocht. Yachtcontrol meldt in onderhandeling te zijn met een professioneel weerbureau over uitbreiding naar meerdere gebieden. Via RTTY meerdaagse voorspellingen van wind en golfhoogtes van de Duitse weerdienst voor de Noordkaap tot Groenland, de Canarische eilanden tot de Middellandse Zee. Grib files voor 6 dagen over de

. . . .

Onze GSM-apparatuur: Van KPN/Telfort een breedband HSDPA 3G/2G PCMCIAinsteekmodule voor een laptop, geschikt voor resp. beperkte UMTS (384 kbit/s) via KPN binnen Nederland en EDGE, evt. GPRS (53,6 kbit/s) via Telfort-geassocieerde providers in het buitenland. Vergelijk de download-snelheid van 1,8 Mps met die van een snelle, vaste LAN-verbinding, max.100 Mps. Bij een 2-jarig abonnement was de module gratis en bedroeg het abonnement voor 2008 € 22,50 per maand, inclusief 1 Gb dataverkeer; dit is inmiddels verlaagd tot €12,50. Op onze reis deze zomer naar Zweden en Finland (Åland) hadden wij in havens en op ankerplaatsen, zonder externe antenne, voor 60% een goede verbinding. hele wereld, in te stellen voor het actuele vaargebied. Marifoon weerberichten voor diverse vaargebieden. Helaas ontbreken die van de Oostzee nog. Weerkaarten van W-Europa en Middellandse Zee van KNMI en Bracknell voor 10 dagen Regenradar van Nederland en Europa Navtexberichten, scheelt papierrollen. En verder: havengidsen, gegevens over bruggen en sluizen, stromingen en getijden en Nieuws.

. ..

Selecteer een vaargebied, geef aan wat (wind, golven, regen, zon) je van het weer wilt zien, hoe lang vooruit, dan verschijnt hoeveel kb dat gaat kosten, voordat de gegevens worden binnengehaald.

Evaluatie Het Yachtcontrol-netwerk na één seizoen evaluerend: Het is zeer gebruiksvriendelijk, waardoor het voor een leek makkelijk is een schat aan gegevens over weer, wind en golven te krijgen inclusief grib files en dat voor 5-10 dagen. Een eigen, geschoond Emailadres aan boord is heel handig. Wat betreft de kosten. Deze worden gedrukt doordat je niet onnodig hoeft te zoeken op internet, maar je wordt door het gemak om meer gegevens te verkrijgen wel gemakkelijk verleid om dat ook te doen en daarmee meer bytes te gebruiken. Afhankelijk van het gebruik haal je het abonnement er voor een deel uit. Jammer is, dat Yachtcontrol slechts één tarief hanteert, ongeacht of je van hun navigatieprogramma met aan te schaffen Navionics kaarten gebruik maakt of niet. Overigens is hun stelling, dat meer abonnees het hen mogelijk maakt de abonnementskosten laag te houden. Bovendien ontvang je als abonnee alle updates. Voor gegevens van de havens kun je beter een boek aanschaffen en voor het gebied van de Oostzee dienen de weergegevens nodig uitgebreid. P. Schotman.

. ..

.

Je klikt op 1 positie op de gribkaart en krijgt daarvoor per 3 uur voorspellingen van wind, golfhoogte, temperatuur, bewolking en regen


Zijn Rond- en Platbodem Schepen Onveilig? In De Drietand van oktober j.l staat een verhaal van Harry Brilman, over hoe hij, met veel moeite, een op het IJsselmeer over boord gevallen schipper van een platbodem oppikte. De kans om bij een rond of platbodemjacht over boord te raken is, lijkt groter dan bij een scherp jacht en er ontbreken een aantal veiligheidsvoorzieningen zoals André Wijsenbeek in zijn commentaar aangeeft. De schepen hebben geen railing, het hijsen van de zeilen gebeurt bij de mast, voorzeilen worden zelden op een rolinrichting gevoerd, dus er moet op het voordek zeil worden gewisseld. Zelf heb in het verleden, enige ervaring opgedaan op traditionele jachten, o.a. in 1986 als navigator in de Harlingen- Terschelling Race a.b. van het Friese Statenjacht "Friso". Er zijn op het Statenjacht altijd 2 professionele schippers aan boord, die normaliter op de Friese meren zeilen; het zijn ‘t Friese statenjacht


mensen met veel ervaring, ook als wedstrijdzeilers bij het traditionele Skûtsjesilen. Ze zijn op de "Friso", om en om aan de helmstok, of op het voordek om bij door de wind gaan, de fok bak te houden en over te halen, meestal geassisteerd door één der gasten. Behalve de beide schippers waren in de race 2 gasten aan boord, allebei goede plassenzeilers. Ik was de enige met(toen 20 jaar) ervaring op groot water. Er waren reddingsvesten aan boord, geen lifelines, maar die zouden toch nergens vastgemaakt kunnen worden. Er waren 2 ronde reddingsboeien beschikbaar. Bij de start in de ingang van het Schuitengat stond een ongemakkelijke zee met bft 5 a 6 uit NW en een uitgaande stroom. Als er dan iemand over boord gaat, is die in een mum van tijd een heel eind weg. Allen deden een reddingsvest om. Eén der gasten heb ik ervan weerhouden om naar het voordek te gaan, om te helpen bij het zetten der zeilen. De voordekker moest, in tegenstelling tot wat hij gewend was, door het gangboord kruipend naar voren om de zeilen te hijsen en daarna direct terugkomen in de kuip. De instructie was, houdt je goed vast aan de kuiprand of de kajuitingang, volgens de stelregel "één hand voor het schip één hand voor je zelf". Je hebt dan wel ervaren zeilers aan boord, maar zeilen in zeegang en met stroom is heel wat anders dan op het Sneeker Meer.

Het was een heel bijzondere ervaring om met het toen bijna 100 jaar oude jacht te zeilen en ook nog in de voorhoede te eindigen, want wedstrijdzeilen, dat kunnen die schippers wel. We werden alleen voorbij gelopen door twee grote lemsteraken; maar ik was wel opgelucht toen we veilig en compleet in Harlingen terug waren. Want uit een oogpunt van veiligheid had ik, gewend aan zeerailing, veiligheidsharnas, lifelines, aanhaakogen e.d. het gevoel dat het eigenlijk maar nauwelijks verantwoord was, om je met zo n schip op zee te wagen; een in principe kenterbaar schip, zonder een aantal essentiële veiligheidsvoorzieningen. Trouwens als je bij rustig weer met zo'n schip voor anker gaat en overboord springt om te zwemmen, is het naar mijn ervaring, én door de gladde ronde romp, én door de uitstekende rand waarlangs de zwaarden lopen, én door het ontbreken van een zwemtrap, erg moeilijk, om zonder hulp weer aan boord te komen, laat staan onder ruwe omstandigheden. "Friso"is een boeier, een type, dat met haar brede en ondiepe zwaarden in het bijzonder geschikt is voor het Friese binnenwater. Botters en de blazers hebben een hoger voorschip en lange diepe zwaarden. Lemster aken zijn volgens kenners nog zeewaardiger. Bij de "Ramp van Moddergat" zijn vrijwel alle blazers vergaan, en de aken grotendeels behouden. In onze vereniging zijn weinig zeilers met traditionele schepen. Ik ben wel benieuwd hoe Peter en Judith Schotman die met een, wat afmetingen betreft, bescheiden Lemsteraak "t Looze Visschertje" grote tochten maken, met hun ervaring, tegen de veiligheidsaspecten van deze traditionele schepen aan kijken. Jasper Bruinsma.

Reactie Dank je Jasper voor de uitnodiging te reageren m.b.t. de veiligheidsaspecten van ronde en platbodem (R&P) schepen, welke ik graag aanneem. Inderdaad voldoen deze schepen in hun oorspronkelijke uitvoering vaak niet aan een aantal veiligheidseisen voor moderne jachten. Te denken valt aan: a) onvoldoende waterdichtheid door ontbreken van zeevaste afdichting van luiken en een zelflozende kuip. b) het gevaar van overboord slaan door het ontbreken van zeerelingen c) grotere kenterbaarheid door een hoger zwaartepunt. Bij goed uitgeruste moderne jachten van deze categorie zijn echter: Sub a) Luiken en deuren voldoende gekneveld en afgedicht en is de kuip zelflozend. Sub b) Staaldraden of lijnen over kajuitdak en dek gespannen, waaraan veiligheidsharnassen kunnen worden vast geclipt. Dit is bij consequent gebruik veiliger dan een zeereling, waar je altijd nog overheen kunt. Bovendien zijn gangboorden vaak breder dan bij scherpe jachten en bekleed met stroef teak en is de hellingshoek veel minder, wat het gevaar van overboord slaan sterk verkleint. Toch overboord, is het vrijboord van klassieke jachten meestal aanzienlijk lager en zijn de mogelijkheden om romp, zwaardklamp of roer vast te pakken groter. Via een serie steunen op het aangehangen roer helpen wij onszelf moeiteloos uit het water aan boord. Op 't looze Visschertje kunnen alle zeilen ook voor wind en golven worden gestreken, wat bij de meeste rolconstructies niet het geval, maar in ruwe zeegang veiliger en comfortabeler is. Sub c) Bij de meeste R&P-jachten wordt een behoorlijke hoeveelheid ballast aangebracht in een massieve stalen bodem of kielbalk. Overigens zijn scherpe

't Looze Visschertje

jachten ook niet altijd onkenterbaar. Verder staan R&P-vaarders die zich bewust zijn van de beperkingen van hun schip in volle zee vele manieren ten dienste om deze onder ruwe omstandigheden te vermijden door bv. ondiep water op te zoeken (denk aan de Wadden), evt. droog te vallen, hun mast te strijken en een kanaal te kiezen (bv. het Elbe-Weserkanaal om de congestie van wachtende scherpe jachten in Cuxhaven te ontlopen, zie een artikel van André Wijsenbeek). Kortom, de veiligheid van een schip is een samenspel van factoren. Door een vergelijking van 'appels met peren' kun je niet

stellen, dat moderne R&P jachten meer veiligheidsrisico's opleveren dan scherpe jachten. Ook hier geldt, denk ik, dat een schip zo zeewaardig is, als zijn bemanning. In ons schip hangt een gevlochten anker als versiering en aandenken aan de berging van een zeilkano, bij 7 bft omgeslagen onder Juist en de redding van zijn bemanning, uitgeput zonder reddingsvesten te water geraakt. Ik wens Jasper en André niet toe, dat ze ooit over boord slaan, maar misschien zijn ze dan goed af wanneer er in de buurt een platbodem met laag vrijboord en een scala van hijsvoorzieningen om ze op te pikken, vaart. Peter Schotman 17 De Drietand - december 2008

Regelzucht Reactie op het artikel "Regelzucht haalt de wind uit onze zeilen" (De Drietand 2008/5) Bij het lezen van de bovengenoemde titel vroegen wij ons af of er wel sprake is van "regelzucht" in de zin zoals Ed Megens stelt. Wij kennen Ed als een serieuze zeezeiler die veiligheid hoog in het vaandel heeft staan. Maar wanneer hij (internationaal aanvaarde) aanbevelingen ten aanzien van veiligheid van deelnemers aan zeezeilevenementen afdoet als "regelzucht" vinden wij dat hij een golf te ver gaat. Volgens ons geven de retorisch aangehaalde onderwerpen in het begin van zijn betoog, een karikaturaal beeld van de werkelijkheid. De vraag is dan natuurlijk: "Wat is die werkelijkheid?" Welnu: de werkelijkheid op zee is, net zoals aan de wal, dat je niet alleen op de wereld bent. Dat betekent dat de zee moet worden gedeeld met de handelsvaart, de visserij, de marine en alle andere schepen die ten dienste staan van de zeevaart en onze economie. Daarbij stellen ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur en milieu eisen aan de gebruikers van de zee. Echter . . . In eerste instantie, gaat het elke schipper om de veiligheid van eigen schip en opvarenden. Al deze zaken hebben als gevolg dat alle zeevaarders, dus ook zeilers, zich moeten conformeren aan afspraken om de zee (over)leefbaar te houden. Geen enkele zeevarende kan voorbijgaan aan de specifieke eisen die het varen op zee stelt. Te denken valt aan bv. het ontbreken van hulpverlening bij pech of tegenslag in de mate zoals die aan de wal voorhanden is. 18 De Drietand - december 2008

Afhankelijkheid van internationaal afgesproken communicatievoorzieningen zoals het Global Maritime Distress and Safety System (GMDSS), Safety Of Lives At Sea (SOLAS), reddingsprotocollen, International SAiling Federation (ISAF) en genereuze hulpvaardigheid van redders leggen een eigen verantwoordelijkheid op de schouders van elke schipper. Datzelfde geldt voor verplichtingen ten aanzien van het internationale persoons- en goederenverkeer. Die verantwoordelijkheid vertaalt zich in een aantal te vervullen voorwaarden voor het varen, zoals hieronder in ruime zin te noemen: 1 het varen in een schip dat "hecht, dicht en sterk"is 2.het varen in een schip dat voorzien is van de noodzakelijke up to date (veiligheids)middelen en uitrusting 3.het varen in een schip met een gezonde en bekwame bemensing 4.het voorzien zijn van de vereiste papieren voor internationaal persoonsverkeer en douane. Wanneer een zeiler deelneemt

aan een georganiseerd evenement ondervindt deze daarnaast ook nog een aantal verplichtingen die verband houden met de verantwoordelijkheden van de organisatie. Wettelijke regels die in onze maatschappij, en daar buiten, van kracht zijn. Terugkerend naar de titel: "Regelzucht haalt de wind uit de zeilen", in combinatie met de hierboven beschreven werkelijkheid, vinden wij het niet terecht om die titel te handhaven. Ook de suggestie dat de zeezeiler door de regels zou worden belemmerd in de beleving van een vrije zee is o.i. niet terecht. Binnen de zogenaamde "beperkingen" voor eigen en andermans bestwil en veiligheid, blijft er genoeg uitdaging en vrijheid over om te genieten van de zee. De tijd waarin Joshua Slocum een zak meel aan de mast bond en zee koos, is voorbij. Naar ons inzicht is dat maar goed. Niet alleen voor onszelf maar ook voor degenen die hun geliefden het ruime sop zien kiezen. Rokus de Groot en Frans Bertens

Instelling van de Veilighei Zoals bekend is naar aanleiding van verschillende discussies en initiatieven in de periode 2005 - 2008 besloten om binnen de NVvK het aspect veiligheid in relatie tot zeezeilen meer aandacht te geven. Als gevolg daarvan wordt er nu een commissie Veiligheid ingesteld. De leden zullen zijn: Ed Megens, Margot Gonggrijp, Koen de Maat, Joost van der Flier, André Wijsenbeek en Egenolf van Stein Callenfels. Het doel is het verbreden en verdiepen van het veiligheids-bewustzijn bij de vereniging, en het bundelen en beschikbaar maken van kennis en ervaring op dit gebied. De commissie krijgt twee hoofdtaken: 1e het verder onderbouwen van het veiligheidsbeleid van de NVvK en 2e het bevorderen van kennis en (praktijk) ervaringen m.b.t. veiligheid in brede zin. In de periode 2000 - 2007 heeft een actieve werkgroep bestaande uit Frits Berkel, Frans Bertens, Rokus de Groot en Rikus Verkade zich al reeds intensief bezig gehouden met het opstellen van een Veiligheids protocol voor de vereniging. Een uitvloeisel daarvan is de lijst van verplichte (of aanbevolen) uitrustingsstukken voor de diverse tochten en wedstrijden die de NVvK organiseert.

Zweeds zwemvest met harnas

Solozeilen en veiligheid Reactie op "Man over Boord" (De Drietand 2008/5) Naar de mening van André Wijsenbeek is alleen de solozeiler "gerechtigd" om zonder zwemvest, zonder veiligheidslijn en zonder redddingsmiddelen aan het hek, te varen. Hij herhaalt zijn boodschap in "Man over boord" tot drie keer toe, in navolging van Cicero die elke toespraak eindigde met, "en overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden". André zal gedacht hebben, "de gestadige druppel holt de steen"; als ik de boodschap maar vaak genoeg herhaal, dan komt hij wel over. Hij gaat er van uit, dat als een solozeiler over boord raakt, het einde onafwendbaar is en dat het gebruik van veiligheidsmiddelen slechts een verlenging van de doodstrijd is. Eerst het zwemvest. De benaming zwemvest wordt vaak gebruikt als het reddingsvest wordt bedoeld. Bij een reddingsvest wordt de drenkeling op de rug gedraaid en is dan van anderen afhankelijk om weer aan boord te komen . Voor een solo-

zeiler lijkt me dat geen goed idee. Een zwemvest is een hulpdrijfmiddel dat het zwemmen vergemakkelijkt. Raak je door een klap van de giek bewusteloos dan verdrink je in een zwemvest, maar als je als solist, buiten bewustzijn, overboord gaat in een reddingsvest, is dat ook niet florissant; het schip is misschien al over de horizon verdwenen, als je weer bijkomt en je kunt in rugligging niets ondernemen. Voor solozeilers lijkt mij het zwemvest te prefereren. De veiligheidslijn is mijns inziens van groot belang voor de solozeiler, maar dan kort aangelijnd en zo dicht mogelijk bij de hartlijn van het schip vastgehaakt. Daardoor wordt overboord slaan voorkomen. Vasthaken aan de reling is onvoldoende, want je kunt dan toch nog overboord gaan. Reddingsvesten met geïntegreerd harnas en een oog voor het vastmaken van een lifeline, zijn in Nederland wel op de markt, maar een zwemvest met deze voorzieningen bij mijn weten niet. In "De Drietand" 2006/1 beschreef ik een Zweeds zwemvest met geïntegreerd veiligheids-

dscommissie Dit protocol, aangevuld met voortschrijdende inzichten, vormt de basis voor het veiligheidsbeleid van de vereniging. Het zal u niet ontgaan zijn dat er - ook in de Drietand- levendige discussies gaande zijn tussen de "vrijen" en de "preciezen", omdat sommigen zich meer bedreigd voelen door overmatig regelende overheden dan door windkracht 8. De NVvK wil hierin een helder standpunt formuleren en als vereniging zijn stem laten horen. Daarnaast zal de commissie zich gaan toeleggen op het inventariseren, verzamelen en beschikbaar maken van kennis. Wat gebeurt er in de ons omringende landen? Zijn er publicaties, cursussen of ervaringen waar we van kunnen leren. Waardoor ontstaan eigenlijk de meeste problemen? Hoe kunnen deze problemen worden voorkomen? Veel van deze zaken kunnen ook als verenigingsactiviteit worden georganiseerd. Er zijn plannen om een handzame beknopte publicatie uit te gaan geven, we denken over voorlichting en discussieavonden, en er zijn ideeën over het oefenen met praktijksituaties. Mocht U nuttige informatie of ideeën hebben die de commissie verder kunnen helpen dan horen we dat graag. Egenolf van Stein Callenfels

harnas, zoals wij dat aan boord van "Arethusa" gebruiken. De fabrikant is Baltic. Ze maken het vest in 15 maten, al naar gelang van gewicht en borstomvang. www.baltic-sweden.com. Dit type zwemvest lijkt mij voor solozeilers te prefereren, trouwens ook voor duobemensingen. In Zweden is het gebruik van deze zwemvesten algemeen, je ziet de volwassenen veelal met dit type zwemvest en de kinderen met een reddingsvest. Aan reddingsmiddelen aan het hek heb je als solozeiler niets als je eenmaal overboord ligt; maar om het zonder te doen is geen goed idee. Je kunt onderweg b.v. een afgedreven surfer tegenkomen, dan is het toch wel aardig om een lifesling ter beschikking te hebben. Er is in onze vereniging altijd aandacht geweest voor veiligheid op zee. Een kustzeiler uit de beginjaren van de N.V.v.K. , J.Hooikaas zeilde veel solo. In oude Drietanden adviseerde hij solozeilers om te varen met een reddinsboei aan een lijn achter het schip. Toen windvaanstuurinrichtingen in gebruik kwamen, was er het idee om een verbindingslijn tussen de zeiler en het zelfstuurapparaat te maken. Mocht de solozeiler overboord raken dan werd, als de lijn strak trok, de stuurvaan uitgeschakeld en draaide het schip in de wind. Je moet natuurlijk wel weer aan boord zien te komen, daarom moet de zwemtrap van uit het water uitgeklapt kunnen worden en moet de hekreling een open gedeelte hebben. Het bestuur heeft recent een veiligheidscommissie ingesteld, om de discussie over veiligheid te stimuleren, ook bij het solozeilen. Er zijn veel kustzeilers die solozeilen en waarschijnlijk wel commentaar zullen hebben op de wel wat fatalistische stellingen van André Wijsenbeek. Jasper Bruinsma 19 De Drietand - december 2008

Langszij bij… Ben Hoekendijk het mee begonnen, op de Eem. Wij maakten dus grote tochten, helemaal de Eem af tot aan Het Raboes en dan maar hopen dat je later een sleepje terug kreeg. Zo niet, dan was het werken in het zweet onzes aanschijns, peddelen of laveren.

'Shalom IV'

In het rijtje opmerkelijke Kustzeilers waar de redactie in de loop der jaren bij langszij is geweest, past Ben Hoekendijk naadloos, omdat er over hem iets te vertellen valt. Nu is dat laatste een gotspe om zo neer te schrijven, want vertellen en schrijven kan hij zelf als geen ander. Wij mede-Kustzeilers kennen hem natuurlijk van zijn diverse activiteiten op zeilgebied. Zijn lezingen, zijn jarenlange bemoeienis met de Driehoek Noordzee, zijn boeken en pilots. Van de grote reizen die hij maakte naar o.a. Israël, naar de Orkneys, de Caraïbische Eilanden, Spitsbergen. In vroeger jaren echter kreeg hij 20 De Drietand - december 2008

met zijn evangelisatiearbeid moeiteloos zalen en zelfs stadions vol. Daar is hij jaren geleden mee gestopt, maar als u hem persoonlijk kent en ernaar vraagt, legt hij even moeiteloos zijn ziel voor u bloot en praat over zijn geloof en Godsvertrouwen. En ook daar schrijft Ben boeken over vol. Om dit alles en vanwege het feit dat hij dit jaar zeventig is geworden en ook nog, omdat hij de afgelopen zomer waarschijnlijk de zwaarste zeilreis van zijn leven heeft gemaakt, wil ik nu Ben aan het woord laten. Een man met een enorme kennissen- en vriendenkring. Die maakt hij nu eenmaal gemakkelijk: vrienden. Eerste stappen Ik ben geboren in Baarn in 1938 en ben dus een Barinees. Mijn vader zat gedurende mijn hele jeugd in toenmalig NederlandschIndië. Hij was artiest en kreeg daar later een overheidsbaan, daarom zou het hele gezin daar ook naartoe gaan. Dat laatste ging echter niet door vanwege de soevereiniteitsoverdracht in december 1949. Eén van de eerste dingen die pa deed toen hij weer in Holland woonde, was een bootje kopen voor mij en mijn broer. Een kleine BM uit een verhuurvloot. Daar is

De einder voorbij Maar voorbij Het Raboes, ja, daar was niets! Niets dan de grote leegte van het IJsselmeer. Tot aan de Afsluitdijk helemaal niets en dat begon uiteraard te kriebelen. Vooral ook omdat ik al vroeg over grote zeilreizen las. Zo had pa al boeken van Alain Gerbault. Op een gegeven moment timmerde ik dan ook een dekje en een kajuit op dat BM'etje. Maar ondanks dat was het absoluut niet zeewaardig, zelfs niet toen ik er ook een boegspriet op maakte en daar een heuse kluiver op voerde. Zie je het voor je? Een kleine BM met een kajuit en een boegspriet? Om het gezellig te maken en een nog scheepser aanzien te krijgen, hing ik binnen een koperen olielampje op. Een holletje, een huisje voor mezelf werd het. Kennelijk had ik dat nodig vanwege de jarenlange afwezigheid van mijn vader. Daarom bouwde ik ook altijd hutten, in de tuin, in bomen, of onder de grond. Ook toen ik bij de padvinderij ging, naaide ik mijn eigen tent en ging in mijn eentje kamperen in het bos. Daarom ook is de Shalom IV nog steeds mijn huis, mijn hol. Niet zomaar een boot om van A naar B te varen, maar een stuk van mijn ziel, een stuk veiligheid. Het serieuze werk Na enerverende tochten naar Huizen en Volendam, zou het echte werk beginnen. De grote reis naar Friesland. Vanuit mijn zolderkamer had ik uitzicht over de polder en de zee en zag ik de botters van Bunschoten uitvaren. 150 Botters had Bunschoten toen nog en dat is mijn redding geweest, want toen ik een jaar

later inderdaad naar Friesland voer, over die eindeloze plas water, smeet een golf de boot op zijn kop. En daar hing ik, me urenlang vastklampend aan de kiel. Op het laatst meer dood dan levend. Eén van die Bunschoters heeft me toen uit het water gevist. Een wonder dat ze me zagen in die knobbelige zee, daar in de buurt van Harderwijk. Een klein stukje donker onderwaterschip met een klein figuurtje erop. Was dat toeval? Of een glimlachje van de hemel? Dat werd ook de titel van het boek waarin ik dit verhaal opschreef. Dit goed afgelopen avontuur werd het keerpunt in mijn leven. De resten van de boot verkocht ik voor vijftig gulden aan een geïnteresseerde jongen en ik hoefde een paar jaar geen bootje meer te zien. Geloof Mijn grootvader was al een bekend zendeling in Indië, en toen mijn vader een hartinfarct overleefde, voelde ook hij die zendingsdrang bij zichzelf en begon te preken. Dat was een grote revolutie thuis: geen borrel meer, geen sigaret meer, rondzeulen met Bijbels, enzovoort. Pa was als evangelist een groot succes, omdat hij jarenlang artiest was geweest. Als een geestelijk Wim Kan was hij en hij moest het hele land door en half Europa. Hij had echter geen rijbewijs, dus sjouwde ik hem overal naar toe, hoewel ik ook geen rijbewijs had, ik was pas zeventien. Door deze opwekkingen werd ik zelf natuurlijk ook geraakt en kwam later zelfs in Frans Guyana terecht en stichtte daar een gemeente. Dit alles komt wellicht erg fanatiek over, maar ons gezin was nu eenmaal gegrepen door God en daarvan legden wij getuigenis af.

kwam er toch weer een stalen bootje van zes meter in Friesland, de 'Stormy Weather', waarmee ik mijn eerste Single Handed voer. Nog weer later een Delta van Van de Stadt, leuk scheepje van bijna acht meter en daar ben ik voor het eerst mee naar Engeland gevaren. Een verschrikkelijke tocht waar ik, onder het pseudoniem Toerzeiler, over schreef in de Waterkampioen. De reacties op dat stuk waren vernietigend. Dit was zoals het persé niet moest. Met deze boot ben ik later ook nog gestrand op de Aardappelbult in potdichte mist. Stuiterend op het zand zag je de spanten naar boven komen. De boot stond op het punt van breken en ik had mijn reddingvest al aan. Gelukkig werd het hoogwater en God dankend kon ik van de bank af komen. Sinds die tijd heten mijn boten 'Shalom'. Gewoon, uit dankbaarheid. Solo Ik denk eigenlijk dat het solo zijn zijn grond vind in mijn jeugd. Toen al zat ik alleen in mijn hutjes, ging ik in mijn eentje kamperen. Het logische gevolg was dat ik ook solo zeilde. Dat gaat niet altijd van harte hoor. Evenzo goed ben ik een gezelligheids-

mens. Maar er is de laatste jaren uiteraard ook een noodzaak om solo te zeilen, want er is verder niemand. Ik geef zeilcursussen op mijn boot, ik vaar met cursisten naar Engeland. Op mijn Atlantische Ronde had ik aan de overkant regelmatig gasten aan boord waarmee ik daar rond toerde. En op de reis die ik van de zomer naar Spitsbergen maakte, was mijn zoon een goede maat en later voer ook een goede vriend een traject mee. Daarnaast vind ik het fijn om ongeïnterrumpeerd mijn gedachten te kunnen laten gaan. Maar ook is het fysiek erg belastend en trekt het een zware wissel op je, omdat je overal alleen voor staat, onderweg op zee alsook aan de wal. Een drang om wegen te bewandelen, die anderen niet gaan. Noem het prestatiedrang. Dat komt er ook nog bij kijken. Want waarom moet ik nou zo nodig naar Spitsbergen? Niet omdat dit nog nooit eerder gedaan is. Alleen, ik als schipper, op mijn eigen bootje heb het nog nooit eerder gedaan. Daar zit hem nu net de kneep. Nou ja, voer voor psychologen, dat ben ik, laten we het daar maar op houden. Ad Beringen

SAILS ~ MADE IN HOLLAND

De Waarde van Zekerheid

Onbezorgd zeilen en genieten, welke zeiler wil dit nu niet? Zo ook bij aanschaf van nieuwe zeilen. Een investering waar u graag lang plezier van wilt en ook moét hebben. Bij deze keuze is de juiste prijs vaak een zeer belangrijke factor. Nog belangrijker zijn een op maat gesneden advies, goede service en garantie.

Opnieuw naar zee Jaren later, ik was inmiddels getrouwd en had een gezin,

Vooraf én achteraf. Zonder rompslomp. Dat is maatwerk. Want wij zorgen ervoor dat u het zeil krijgt dat echt bij u past. Dat is zeker!

Op zeker zeilen...

Brieltjenspolder 24 - 4921 PJ Made - T 0162 68 23 16 - [email protected]

by Van der Werf

O oceaan! Dromen om tropische zeeën te bevaren heb ik nooit zo gekoesterd. Ik ben meer een zeiler van het noorden. Maar mijn nieuwe boot - een Vancouver 32, nu nog Phaedrus genaamd - ligt op Tortola, een van de Britse Maagdeneilanden (tussen Puerto Rico en Sint Maarten). Hoe ik daar aan ben blijven hangen? Dát is een heel ander verhaal. Maar vast staat, dat hij naar huis moet worden gezeild. Naar Harlingen dus, een afstand van ruim 4000 mijl. Het eerste deel van de reis - naar de Azoren, hemelsbreed is dat 2400 mijl - vaart een oude zeilvriend mee. Daarna ga ik alleen verder. Het wordt een onvergetelijke reis, een verrijking van m'n zeilersbestaan. Of ik het nog eens zal doen? Misschien - als ik weer eens zo'n goede reden heb. De boot heb ik inmiddels omgedoopt. Hij heet nu Meeuw. Tortola Eind april reis ik naar Tortola, in m'n eentje. Wijbren zal pas over ruim twee weken overkomen. Als ik uit het vliegtuig stap, slaat de vochtige tropenhitte me in het gezicht. Mijn 80 kilo bagage in vier grote tassen rolt van de band: zeilspullen, gereedschap,

boeken, kleren. Daar staat mijn nieuwe boot, nog op de kant, met z'n snuit in de palmen. Er komt heel wat op me af, aan werk en emotie. Alles moet worden gecontroleerd, bestudeerd, uitgeprobeerd. Er moet gas komen, water getankt, worden geproviandeerd. Kleine technische problemen uitgezocht en opgelost. Tussendoor, op het heetst van de dag, ga ik 'chillen' in de schaduw aan het strand, zwemmen in verrukkelijk zeewater van ruim 25 graden of met een ijskoude smoothie aan de rand van het zwembad. Niet gek. De dagen zijn hier, op 18° Noorderbreedte, maar kort. Om een uur of 6 gaat de zon onder, en pas om 7 uur 's ochtends is het weer licht. 's Nachts 'koelt' het af tot zo'n 28°C, dus ik sta op als de hanen kraaien. Na een dag of acht ben ik zover dat ik met de boot kan vertrekken voor een weekje rondzeilen tussen de Britse Maagdeneilanden. Een spannend moment: voor het eerst zeilen met m'n nieuwe boot. De noordoostpassaat staat zoals altijd in deze streken pittig door: tussen de 4 en 6 Bft. Als een gePhotoshopte foto uit een reisfolder ziet het er hier uit, onwerkelijk maar toch echt.

Aquamarijnblauw water, witte stranden met daarlangs wuivende groene palmen en veelkleurige bloemenstruiken. Mangobomen en broodbomen, en op de meer dorre stukken cactussen en vetplanten. Pelikanen vliegen over, fregatvogels. Onbekende zangvogels roepen melodieus. De Britse Maagdeneilanden heten het mooiste vaargebied in de Cariben te zijn. Tussen de eilanden is het water beschut en er zijn volop baaitjes om te ankeren. Maar helaas heeft de commercie hier danig toegeslagen. Enorme chartervloten varen hier rond, zodat de drukte vergelijkbaar is met het IJsselmeer in het hoogseizoen. De beste ankerplekken zijn volgelegd met meerboeien, waarvoor je $ 25 per nacht moet neertellen. Afgezien van veel muziek - Caribische uiteraard -- is er aan cultuurhistorie op de eilanden weinig te beleven. In de toeristengidsen worden 'galleries' en 'unique giftshops' aangeprezen als culturele hoogtepunten. In de plaatsjes is het heet, de sfeer is er hangerig, de restaurantjes Europees geprijsd, de bediening abominabel en lomp. Uit de bejegening is te voelen hoe je door de bevolking wordt gezien: als een domme vette witte kip, klaar

Beste golven

Deklast aan diesel goed gesjord


om te worden geplukt. Ik had me nooit erg sterk tot de Cariben als vaargebied aangetrokken gevoeld en ik weet nu waarom. Toch leuk om er wat van gezien te hebben. Sint Maarten Wijbren is intussen gearriveerd, en een paar dagen later, op zondag 18 mei, vertrekken we naar Sint Maarten. Dat is pal tegen de passaat in, motorzeilen dus. Grootzeil strak aan, hoog aan de wind, verstand op nul, blik op oneindig en zo hobbelen we de 100 mijl uit. Tegen de schemering varen we door de erg Hollands aandoende blauwe ophaalbrug de Simpson Lagoon in, een groot binnenwater. Gigantische superjachten liggen hier aan speciale steigers, spectaculair! We zijn hier gekomen om 'even' inkopen te doen bij de grote, belastingvrije watersportwarenhuizen, te bunkeren, wat te sightsee-en, en dan goed voorbereid te vertrekken. Ik kom Harlinger kennissen tegen: jonge mensen die hier zijn neergestreken, werken in de watersportindustrie en wonen in een groot oud huis pal aan het strand. Op 26 mei is het hoog tijd om te gaan. Veel later moet het niet

Navigatietactiek Een rechtstreekse koers van St. Maarten (18° N 63° W) naar de Azoren (39° N 29° W) voert doorgaans dwars door het Azorenhoog, een uitgestrekt windstil hogedrukgebied. Zowel de omvang als de ligging van het Azorenhoog varieert voortdurend. De vanouds voor de zeilvaart beschreven vaarroutes nemen geen enkel risico en gaan daarom eerst pal noord, tot ongeveer 40° N. Pas daar, waar westelijke winden gaan overheersen en de Golfstroom noordoost loop, wordt een meer oostelijke koers gevaren. Die routes werden gevolgd door zwaarbeladen dwarsgetuigde zeilschepen, die veel wind nodig hadden. Ze voeren zo dan wel honderden mijlen om, maar dat werd goedgemaakt in snelheid door meer wind en stroom mee. Voor moderne toerzeiljachten ligt het heel anders. Die vermijden liever wind harder dan 5 BFT. Ze kunnen bovendien hoger aan de wind en ook wel enkele honderden mijlen motoren. Daarbij komt, dat het gebied rond de Golfstroom ook

berucht is om z'n ruwe zee en steile golven. Voor een windjammer geen probleem, maar voor een jacht wel. De tegenwoordig aanbevolen tactiek voor zeiljachten is daarom heel anders. In principe wordt er rechtstreeks naar de Azoren gestuurd, waarbij het de kunst is om steeds de beste middenweg te zoeken tussen wind en windstilte. Dat doe je door bij weinig wind meer noord te sturen, maar wordt de wind te hard, dan wat meer oost, of soms zelfs weer wat zuidelijk. Om zo te kunnen varen is goede weersinformatie (weerkaarten, GRIB-files) onontbeerlijk. Veel jachten hebben tegenwoordig internet via SSB (SailMail) of zelfs via de satelliet aan boord, waarmee deze informatie ontvangen kan worden. Daarnaast is er Weathernet: een Canadese radioamateur, Herb Hilliger, begeleidt al vele jaren jachten op de Atlantische oceaan met weersinformatie. Aan de hand van positie, koers en snelheid geeft hij een routeadvies voor de komende drie dagen.

Geen zucht

Keerkringvogel


O oceaan! worden, de eerste 'tropical waves', voorbodes van het naderend orkaanseizoen, zijn al waargenomen. We hebben de boot volgeladen met voedselvoorraad, water, brandstof. Extra jerrycans met diesel gestouwd. Vers fruit en houdbare groenten in netten aan het plafond gelegd. Alles nagekeken, gesjord, gecheckt en gedoublecheckt. In het avondlicht sluit de blauwe ophaalbrug zich achter ons. In de luwte van het eiland staat weinig wind. We motoren de avond in. Later zetten we zeil. Over stuurboord verdwijnt Dog Island. In het duister wordt het vuur van Anguilla aan bakboord steeds kleiner, verdwijnt tenslotte. Dan ligt het grote blauwe niets voor ons. Blauw De eerste dagen zeilen we nog in de passaatgordel, met een lekkere oostenwind. Daggemiddelden van 140 mijl, joepie. Helaas zal het weer niet zo bestendig blijven. Na enkele dagen verzeilen we in een windstil gebied met veel buienactiviteit. In de verte hangen flinke onweersbuien te donderjagen. Af en toe komt er een dichtbij met een flinke poep wind erin. We motoren er doorheen, met een bescheiden toerentalletje. Het

weer wordt stabieler maar nog steeds windstil. Strakblauwe lucht, oliegladde zee. Glashelder en felblauw is het oceaanwater. Ik buig over de boordrand en staar de diepte in. Het zonlicht dringt diep door naar beneden. Een adembenemende blauwe transparantie. Ik duizel bij de gedachte dat het hier duizenden meters diep is. Ik span een zeiltje over de kuip, om wat schaduw te maken. De zon staat recht boven ons, de hitte is enorm en verzadigd van vocht. Bij elke beweging breekt het zweet me uit. Ik wordt me bewust van de immense ruimte waarin we ons voortbewegen, voel een fascinatie maar ook een zekere dreiging. Wat als hier de motor ermee zou uitscheiden? Geen wind, dobberen. Wat als de voorraden eindiger blijken dan de ruimte, de hitte, de stilte? Ik denk aan het boek In the heart of the sea van Nathaniel Philbrick. Het verhaal van de walvisjager Essex in de zuidelijke Pacific die na een aanval van een potvis tenonderging. De bemanning wist zich te redden in drie sloepen. Uiteindelijk is daar één van gevonden, met twee halfdode mannen erin, omringd door menselijke botten. Een gruwelijk ver-

haal, waarvan ik me de realiteit nu goed kan indenken. 's Nachts is de sterrenhemel ongelooflijk. Het firmament wordt weerspiegeld in de oliegladde zee, zodat de boot net een ruimteschip is, met sterren helemaal rondom. De Melkweg is zo helder dat hij als een lichtend pad reflecteert in het water. Zo heb ik hem nog nooit eerder gezien en nu begrijp ik het waarom van zijn naam. Duizenden sterren zijn er te zien, maar van een totaal ander beeld dan we hier zijn gewend. De Grote Beer staat helemaal op zijn kop, de Poolster staat maar net boven de noordelijke horizon, en in het zuiden prijkt het Zuiderkruis. Orion, die wij alleen in de wintermaanden zien, staat machtig te stralen. De overweldigende sterrenhemel geeft zelfs bij nieuwe maan nog zoveel licht dat de horizon goed zichtbaar blijft en ik in de kuip zonder bijlichten m'n weg kan vinden. Vliegende vissen, zeilende kwallen Op een vroege ochtend zie ik iets laag over de golven vliegen. Een vogeltje, denk ik even, maar het is een vliegende vis! De eerste die ik in m'n leven ooit heb gezien. In de loop van de dagen

Tringa verdwijnt achter deining

Portret Meeuw


zullen er nog honderden volgen. 's Ochtends liggen er altijd wel een paar op het dek, die in de duisternis zijn misgevlogen. Het zijn sardine-achtige visjes, met gigantische vinnen. Meestal te klein om te eten, maar een enkeling is groot genoeg voor een eenmansmaaltijd, en die wordt door Wijbren lekker klaargemaakt en opgesmikkeld. Een andere ochtend, rond een uur of vijf, net na zonsopgang, zie ik een plastic zakje drijven. Opgeblazen, paarsachtig,vreemd puntig van vorm. Het lage ochtendlicht schijnt er dwars doorheen. Dan schiet me te binnen wat ik zie: dit is nu een Portugees Oorlogsschip: een kwallensoort die zich door de wind laat voorbewegen, uiterst giftig, paars, met meterslange draden. Later zie ik er nog een, en dan nog een. Totdat het zo'n gewoon dagelijks verschijnsel geworden is dat ik er niet eens meer bij nadenk. Veel meer leven zien we niet tot de Azoren. De eerste week nog wel eens een keerkringvogel: een sierlijke zwartwitte vogel met een lange pluimstaart en een felrode snavel. In de loop der tijd nog wel eens een stormvogeltje, een ver donker familielid van onze eigen Noordse stormvogel.

Dezelfde ernstige oogopslag, dezelfde typische snavel met de buisjes, dezelfde gedrongen gestalte en karakteristieke vliegwijze, scherend over de golftoppen met nauwelijks een vleugelslag. Geen dolfijnen, op een eenzaam exemplaartje na op een van de eerste dagen. Leeg De dagen rijgen zich aaneen. We lopen wachten van zes uur. Waarom eigenlijk? Er is niets, helemaal niets. Alleen water en lucht. We varen letterlijk in een oeverloze zee van tijd. Slapen, lezen, staren, schrijven, denken, uitzitten. Er wordt steeds minder gepraat. Vier weken lang een conversatie gaande houden is onmogelijk en hoeft ook niet. Een mens heeft ruimte nodig, niet alleen in fysieke zin. Uiteindelijk ben je samen, in zo'n bootje op die immense zee, weken en wekenlang tot elkaar veroordeeld. Als twee gedetineerden op een cel, en luchten is er niet bij. Na een aanvaring kun je niet even een rondje om gaan om de lucht op te laten klaren. Het contact blijft om die reden omzichtig en oppervlakkig, dat is het veiligst. Af en toe vieren we een happy hour, voor het eten, met een

wijntje en een hapje in de avondkoele kuip. En bewandelen we memory lane, want we kennen elkaar al heel lang. Ik tel de dagen, ik tel de mijlen. Een willekeurig waypoint middenin de Azoren doet dienst als afstanden tijdmeter: hoe ver nog, hoe lang nog, theoretisch? Door een storing in het modem kan ik geen GRIB-files en weerkaarten meer ontvangen. Elke avond luisteren we gespannen naar Herb. Die kan ik niet bereiken, maar wel ontvangen. De ontvangst is bedroevend slecht, maar het is onze enige bron van weersinformatie. Bij de informatie aan jachten dicht in de buurt spitsen we de oren. Dicht in de buurt is altijd nog een mijl of twee, driehonderd. Eén keer is er een jacht op 60 mijl afstand, waarmee ik een paar leuke gesprekken heb kunnen voeren. Aan boord zijn een Deen en een Amerikaan, en duidelijk zijn ook zij een beetje uitgepraat. We grappen en grollen wat over het weer, en wat we zullen eten: rijst met bonen of bonen met rijst. Tot ziens op de Azoren. Door de warmte heb ik steeds erg weinig eetlust. Met moeite dwing ik me ertoe, af en toe iets te eten. Drinken is veel belangrijker en

Onder het zonnetentje

Vers brood uit de snelkookpan


O oceaan! daaraan hebben we geen gebrek. Inclusief alle flessen mineraalwater die ik overal heb gestouwd is er bijna 300 liter water aan boord. Al gaat de reis zes weken duren, dan nog hebben we 3 á 4 liter de man per dag. Veel water met scheuten citroensap erin drink ik, en elke dag was ik me lekker fris met zoet water. Een kleine luxe, goed voor m'n hum. Langzaam slinkt de voorraad vers fruit. Elke avond luisteren we gespannen naar Herb. Die kan ik niet bereiken, maar wel ontvangen. De ontvangst is bedroevend slecht, maar het is onze enige bron van weersinformatie. Wijbren bakt om de andere dag een prachtig brood in de snelkookpan. Dat kost minder gas dan in de oven en - belangrijker nog - geeft ook niet zoveel hitte tijdens het bakken. Heuvels van water Het is 8 juni en we zijn al tot ruim 32 ° N 47° W gevorderd, dat is zo'n beetje halverwege. De wind is nu steeds ZW 4-6, het Azorenhoog is kennelijk zuidoostelijk verschoven. Dat maakt de weg vrij voor frontpassages van noordelijk passerende depressies. Volgens Herb zal er weldra een stormsysteem passeren, met op

onze breedte wind tussen zuiden noordwest van 35 tot 40 knopen, dat is 8 à 9 Bft. Kleinere jachten adviseert hij om zuidelijker te gaan. Het komt op zo'n wekenlange oversteek toch niet op een dag aan, dus we volgen dat advies. Het is prachtig zeilweer en eigenlijk onvoorstelbaar dat er slecht weer op komst is. Maar uiteindelijk daalt de barometer, en met forse sprongen ook. De zeegang neemt toe, golven als metershoge heuvels van water rollen om ons heen, met sissende schuimende koppen erop. Op 30° N gekomen gaan we bijliggen: fok bak, twee reven in het grootzeil, helmstok naar lij vastgezet. Daar liggen we dan, als een eend op de hoge golven. Het weer is nu echt verslechterd, met zware grijze luchten, regen en wind, maar veel meer dan 7 Bft. krijgen we niet. Het koelt wel iets af; heel prettig vind ik dat. De volgende dag, 11 juni, word ik 56 jaar, een verjaardag die ik niet gauw zal vergeten. Ik heb verjaardagskaarten en kadootjes meegekregen van vrienden en van Alan. Emoties golven net zo hevig in me als de zee om ons heen, een mengeling van blijdschap, ontroering en heimwee. Zo goed en zo kwaad

als het gaat wordt het een echte verjaardagsdag, met koek bij de koffie, happy hour in de middag en een feestmaal van aardappelpuree, gebakken worstjes, artisjokharten, sla van gesneden kool met maïs en rozijnen. Alleen een mooi gedekte tafel is er niet bij; schrap zetten en alles uit een grote mok lepelen, zo gaat de boel nog tekeer. Maar tegen de ochtend is de barometer weer gestegen. Na dertig uur gaan we weer zeilen: koers noordoost. Horta, here we come! De afstand naar Horta wordt overzienbaar, en weldra kan ik die afmeten aan Noordzeedimensies: Den Helder - Wick, Den Helder Amble, Den Helder - Whitby nog maar. Eindelijk, in de vroege uurtjes van vrijdag 20 juni, komen we aan. Sinds 11 juni hebben we steeds een dikke zuidwester mee gehouden, met bijbehorende zeegang en daggemiddelden van 120 mijl. Opeens is er de rust waarnaar ik zo verschrikkelijk heb verlangd. Een nachtwaker pakt de landvasten aan. Struikelend over onze zeebenen lopen we naar de douches, waar ik me schrap moet zetten tegen de wanden, zo sta ik te zwaaien. 's Ochtends waait het alweer flink door, blij dat we bin-

Zeiljacht tussen palmen

Vliegende vis


nen zijn. Er staat 2700 mijl op het log. Alleen verder Na een paar dagen vertrekt Wijbren terug naar Nederland. En ik? Natuurlijk zie ik flink op tegen de volgende hop van 1400 mijl. Het wordt de langste solooversteek die ik ooit heb gemaakt. Maar ik voel dat ik er klaar voor ben, verlang er in feite naar. In Horta ligt een bevriende solozeiler, Hans Girisch, die met zijn Vancouver 28 Tringa op weg is naar huis na een 'Atlantisch rondje' van een jaar. We besluiten samen op te zeilen. De bedoeling is om in één keer over te steken, waarbij mijn eerste aanloop Exmouth in Zuid Engeland zal zijn, en de zijne Camaret, bij Brest. De laatste dagen bestuderen we meerdere malen per dag samen de weersgegevens, om een goed vertrekmoment uit te zoeken. Er spoken nog diverse diepe depressies rond tussen de Azoren en het Kanaal. We zouden La Coruña kunnen aanlopen, dat is rond 700 mijl, maar dat kost weer zoveel tijd. Dan is het handiger om hier nog wat dagen te wachten. Intussen verkennen we het prachtige eiland Faial en het vulkanische buureiland Pico. Op 2 juli vertrekken we allebei eindelijk. Er staat nog een geweldig deining, waarachter de Tringa regelmatig helemaal verdwijnt. De eilanden verdwijnen uiteindelijk achter de horizon, en ook de Tringa zie ik niet meer. Alleen in het Atlantische blauw. Ik voel me heerlijk ontspannen, badend in een letterlijke zee van vrijheid.Voor het eerst alleen met mijn boot ook. Daarmee moet ik nog een relatie opbouwen, en hoe goed bedoeld ook, een bemanning staat daar nou eenmaal tussen. Ook als het weer na een week weer gaat verslechteren onder invloed van een diep laag ten westen van Ierland, en de deining weer geweldig opbouwt, blijf ik

Rommelhaven. Vastknopen voor me goed voelen. Het wordt wel m'n eigen huis, fantastisch! flink kouder, en daar moet ik Logstand 4489 mijl. Reizen is weer aan wennen. Ik heb nauwemooi, met je huissleutel op zak. lijks warme kleren bij me, maar Wijbren heeft heel zorgzaam een Naschrift trui aan boord gelaten. De schotWat heeft die oceaanreis me jes gaan in de ingang en zo is het gedaan? Veel, besef ik achteraf, binnen zittend, met een fleecedenu alles is bezonken. Als ik m'n ken om me heen, redelijk uit te dagboek doorlees, kom ik een houden. Na de frontpassage blijft passage tegen die ik een keer in het stevig waaien, maar ruimt de de nacht heb geschreven, en die wind wel wat. W-NW 5 á 6 is veel zegt: het nu steeds, pittig weer maar '... Door het luik zie ik sterrenhet schiet zo wel flink op. Tot hemel, het silhouet van de vier keer toe word ik getrakteerd Aries, af en toe felle maan, zilop een fantastische dolfijnenver op de golven. Binnen zitten. show. Zeker een uur lang sprinZachtgroen licht van instrugen en dartelen er tien of vijftien menten. De gps zien aftellen. dolfijnen om m'n boot. We hebBuiten niets dan weidse duisterben grote pret met elkaar. nis. Groot is de oceaan. Een mooi moment is, als ik op Afstanden en verhoudingen die een gegeven moment BBC 4 kan ik niet kan bevroeden. Van 2500 ontvangen, op 198 kHz. Als vanmijl had ik geen voorstelling, nu ouds luister ik in de nacht naar wel, aan den lijve. Net of je Sailing By, voorafgaand aan de ratio een stapje terug doet en je Shipping Forecast. Het geeft me ziel op een kier gaat. Warme het gevoel weer in bekende gedachten aan thuis [...] wateren te zijn. Het wordt nu De Atlantische Oceaan heeft me wel opletten voor scheepvaart, bijgebracht wat leegte is. Door en dat is lastig na de zorgeloze zijn weidsheid, zijn dreiging, oase van rust wat dat betreft op onaangedaan. Kil. Hard. Mooi? de oceaan. Wakker blijven, Ja, ook. Door z'n grenzelooshazenslaapjes, kookwekker zetheid, z'n onvoorstelbare dimenten, radaralarm gebruiken: we sies. En... denk ik... de realisatie gaan weer over op de kustzeilvan wat het is om helemaal op routine. jezelf teruggeworpen te zijn.' Op 12 juli komt bij het krieken Anje Valk van de dag Bishops Rock boven de kim. GSM signaal even later, contact met thuis, met mijn lief! Die ik twee dagen later in Exmouth in mijn armen kan sluiten, na elkaar drie maanden niet te hebben gezien. Een paar weken blijf ik daar, en dan moet het laatste stukje nog naar Harlingen. Relatief is dat een peulenschil. De reis is pas echt klaar als op 6 augustus rond 1100 uur de Grote Sluis voor me opengaat. Thuisvaren in mijn eigen stadje, mijn eigen sluis, Meeuw is thuis mijn eigen 27 De Drietand - december 2008

Kaap Hoorn-vaarders Op 19 oktober vond in Hoorn weer de traditionele bijeenkomst plaats van de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders. Er werden die dag twee lezingen gegeven: "Varen en vechten rond de Atlantische oceaan", over de strijd om ZuidAmerika en tochten naar Kaap Hoorn en Straat Magelhaes en "Een schitterend schouwspel", over het eskader van Prins Hendrik de Zeevaarder in de Middellandse Zee. 's Morgens kon men de Regentenkamer van de vereniging bezoeken aan het Achterom 17. Daarna werden we ontvangen met koffie en een lekkere, kleverige "Hoornsche Broeder".Het weerzien met vele bekenden geeft altijd een vrolijke sfeer, te vergelijken met een avond van de Kustzeilers. Om 13.30 uur leest voorzitter Ronald de Jong de namen voor van hen, die het afgelopen jaar zijn overleden en na een moment stilte, krijgt Henk den Heijer, universitair docent zeegeschiedenis het woord. Tijdens de Nederlandse Opstand Vanaf 1590 worden de relaties met Spanje en Portugal moeilijk. Meestal waren het Hollandse particulieren die de strijd aangin-


gen. Philips II confisceerde dikwijls hun schepen en zette bemanningen in het gevang. De gedachte was: waarom producten kopen in Sevilla of Lissabon, als we die zelf kunnen halen in het land van oorsprong? Dus voer men voor zout direct naar de Kaap Verden, voor suiker ging men naar Sao Tomé. In die begintijd staken zeker 100 schepen per jaar de oceaan over. Bekende namen zijn o.a. Petrus Plancius, dominee en cartograaf en De Moucheron, die achter de eerste twee tochten van Willem Barentsz stond. Deze laatste stuurt een vloot naar de Afrikaanse Goudkust, om het fort Elmina te veroveren, maar hij wordt verslagen. In 1599 heeft Pieter van der Does meer succes en verovert Sao Tomé. Doordat veel van de inmiddels gestichte koloniën weer verloren gingen, denk aan Noord-Brazilië, groeide het besef dat de krachten moesten worden gebundeld. Na Het Bestand Hierbij moet de naam Willem Usselincx worden genoemd, een Antwerpse koopman uit Middelburg. Zijn plan was om koloniën te stichten in die gebieden, waar de Spanjaarden en de Portugezen niet zaten, ruimte genoeg immers.

De Staten van Holland vergaderen hierover in 1606, maar het werd veel agressiever dan Usselincx bedoelde. Men wilde het oorlogsmoede Spanje direct aanvallen en gebieden inpikken. Door wapenstilstandsbesprekingen ging dit niet door. Het resultaat was het 12-jarig bestand van 1609-1621. Hierna wordt in 1621 de West Indische Compagnie opgericht. Deze krijgt "octrooi" op het Atlantische gebied en de Stille Oceaan. De primaire activiteiten zijn handel, kaapvaart en het veroveren van Spaanse gebieden. Het Groot Desseyn (1624-1626) geeft een duidelijk inzicht in de plannen van de Staten van Holland. De Portugese gebieden, die aangevallen moeten worden zijn: 1e Salvador in Brazilië voor suiker. Admiraal Jacob Willekem verovert dit en installeert daar een garnizoen. 2e Angola, Luanda + West Afrika voor slaven. 3e Elmina in West Afrika voor goud en ivoor. Vice-admiraal Piet Hein vaart naar Luanda en voert een mislukte aanval op Elmina uit die hem 441 manschappen kost. Als later Spanje Salvador weer verovert, zijn de plannen volledig mislukt en de rest van het geld wordt besteed aan het dwarszitten van Spanje in het Caraïbisch gebied d.m.v. kaapvaart. Dat laatste geeft goede rendementen, als Piet Hein in 1628 in de baai van Matanzas de zilvervloot verovert. Men concentreert zich nu op Brazilië. In 1630 wordt Recife (suiker) verovert en Johan Maurits van Nassau is daar gouverneur van 1636 tot 1644. Vanuit Recife wordt Elmina aangevallen en ditmaal met succes. Portugal weet zich los te maken van Spanje en zoekt toenadering tot Nederland. Omdat de mogelijkheid tot verdere veroveringen

hierdoor zou worden afgesneden, werd nog gauw vanuit Recife Luanda verovert door Johan Maurits. De jacht op de Spaanse zilvervloten was een geliefde, terugkerende bezigheid. Olivier van Noort öp zijn zoektocht naar een weg naar Azië, probeert het. Joris van Spilbergen in 1614 tijdens zijn tocht via Straat Magelhaes naar de Westkust van Zuid Amerika en ook Johan Maurits van Nassau voer in 1623 door dezelfde straat met een vloot van 11 schepen en 1600 man, maar ook hij kreeg geen zilver te pakken. Na het vertrek van Van Nassau heroveren de Portugezen Recife, Sao Tomé en Luanda. Dit was het slot van een zeer interessante lezing over een belangrijke periode in onze geschiedenis.

Tussenspel Hierna reikt, onder gezang van het "Shantykoor Kaap Hoorn", de voorzitter de penning en oorkonde uit aan Paul de Noble, die in 2003 op de "Europa" de Kaap rondde. Hierna volgde een korte uitleg op de partenrederij van "Tres Hombres", het zeilende vrachtschip. Dan krijgt Humphrey Hazelhoff Roelfzema, oud-directeur Scheepvaartmuseum Amsterdam, het woord voor "Een schitterend schouwspel". Middels enkele dia's van schilderijen laat hij ons het Nederlandse oefeneskader zien, dat tevens ter bescherming van de handelsvloot daar rondvoer. De Noordafrikaanse kust was altijd een schuilplaats voor rovers. In

1826 bombardeerden de Engelsen en Nederlanders de stad Algiers, waardoor 1211 slaven de vrijheid kregen. De Nederlandse basis was op Menorca. De Engelsen bezaten Malta en Gibraltar al. De vloot van prins Hendrik bestond uit fregatten, snelle zeilers met twee kanondekken. De Middellandse zee was een prachtig oefengebied, o.a. door de snelle wisselingen in het weer. Op instructieve wijze en doorspekt met humor werden wij ingewijd in het leven en werken op de vloot van de Zeevaarder. Een prachtige voordracht. Na de gebruikelijke schoot-an, volgde de traditionele labskousmaaltijd. Het was leuk ook enkele Kustzeilers te ontmoeten. Daan Gunnink

Reisverslagen voor het Jaarboek 2009 Herhaalde Oproep van de jaarboekcommissie Evenals de vorige jaren doet de jaarboekcommissie een oproep aan de leden, die in 2008 een zeiltocht maakten, om daarvan een verslag in te zenden. Veel leden wachten met schrijven tot de kerstdagen. De jaarboekcommissie wil zo snel mogelijk in het nieuwe jaar beginnen, dus: Stuur uw verslag in voor 31 december 2008. Het bureau verdeelt de verslagen over de commissie. Als U te laat bent met het inzenden van uw reisverslag, dan wordt uw verslag niet geplaatst en doet U niet mee voor de jaarprijzen. Vermeld boven uw verslag de naam van het schip, de naam

van de schipper(se), haven en datum van vertrek en terugkeer alsmede het verst bereikte punt, met de coördinaten. Denk er om dat het vooral gaat om voor anderen nuttige en belangwekkende informatie, zoals een, voor kinderen, interessante haven, een ankerplaats, een tip voor het aanlopen van een haven, bijzondere nautische ervaringen enz. Van welke gemaakte fouten hebt U geleerd. Het gaat vooral om de overdracht van kennis en ervaring. Nogmaals houdt het kort en bondig. Kijk voor meer tips in de oproep in De Drietand 2008/5. Type uw verslag, gebruik een ruime regelafstand en een flinke marge, dit maakt het werk van het Bureau en de commissie eenvoudiger. Verzend uw verslag naar: bureau@ kustzeilers.nl 29 De Drietand - december 2008

Een bizarre bijzondere kerst Jaren geleden werd ik door goede vrienden van mij uitgenodigd, om in de kersttijd over te komen naar Nieuw-Zeeland. Het echtpaar was in de jaren vijftig van de vorige eeuw daar naar toe geëmigreerd en ik heb tot op heden nog steeds een goed contact met hen. Zij waren in de loop der jaren enkele keren op bezoek geweest in Nederland, maar zelf was ik nog nooit in Nieuw-Zeeland. Deze vrienden hebben het in hun nieuwe land heel goed gedaan. Zij bouwden samen een prachtig bedrijf op, dat bestond uit een jachtmakelaardij en een kleine werf waar ze mooie "custom built " jachten bouwden. Een jaar of wat geleden hebben ze dat bedrijf goed kunnen verkopen en nu genieten zij van hun vrije tijd. Dat hadden zij namelijk weinig in hun werkzame leven, vrije tijd. Wel bezitten ze een fraai huis, gelegen aan de kust en daarbij een groot privé-strand. Zeilen doen ze in een fijne Swan van 48 ft. Bij aankomst in Nieuw-Zeeland was het heerlijk zomerweer en er werd besloten dat we nog voor Kerstmis een tocht gingen maken naar een van de eilandengroepen in de omgeving. Het was een mooi reisje, met veel natuurschoon en heel veel zeeleven. Ik heb daar intens van genoten. Met z'n drieën op zo'n groot jacht is toch wel een zaligheid. Wat een ruimte! Een paar dagen voor kerst waren


we weer terug en werden er voorbereidingen getroffen voor het aankomende feest. Ik had geen idee wat er ging gebeuren en er werd me ook niets verteld. Ik had het stellige idee, dat ze dat als een verrassing wilden bewaren. Er werden flink wat uitnodigingen gestuurd en ik was benieuwd wie er allemaal zou komen. Ook vroeg ik mij af wat de dresscode zou zijn voor die gelegenheid. Nou, daar hoefde ik me niet druk over te maken, want die was echt zomers, namelijk een T-shirt met korte broek of gewoon in badtenue. Het huis lag een 150 meter van het strand verwijderd en enigszins verscholen in een duinpan, maar vanaf het grote terras had men uitzicht op de oceaan. Er liepen twee trappen naar hun strand: één vanaf de zijkant van het huis en één vanaf het terras. Wat mij verwonderde was, dat er in het huis helemaal geen voorbereidingen werden getroffen voor een kerstfeest. Hier en daar wat versieringen maar daar bleef het wel bij. Wel zag ik op de dag ervoor veel activiteiten richting strand, maar wat die inhielden…? En vragen stellen deed ik niet, want ik had het idee dat dan de verrassing eraf zou zijn. Er zat niets anders op: ik moest mijn nieuwsgierigheid bedwingen tot het "moment suprême". Op 25 december kwamen zo rond 16.00 uur de eerste gasten aan. Het was wolkeloos, geen wind en een temperatuur van rond de dertig graden. Iedereen werd op het terras verwelkomd met een drankje naar keuze en geloof me, die keus was overweldigend. Ik keek mijn ogen uit, want alle gasten hadden de dresscode gevolgd. Het was een zeer gemengd gezelschap,

werd mij verteld. Wat je noemt van "hoog" tot "laag", was iedereen aanwezig. Bijzonder hartelijke mensen: vrienden, kennissen en oude zakenrelaties. Het grappige was, dat je niet kon zien met wie je te doen had. Wie was die man met dat open hemd en korte broek, of die mooie vrouw in die aantrekkelijke badcreatie? Later hoorde ik dat hij de burgemeester was en zij de weduwe van een grote zakenrelatie van vroeger. Weer een ander was de vroegere tuinman! Klokslag 18.00 uur werd een ieder vriendelijk verzocht om mee te gaan naar het strand en wat ik daar zag overtreft alles, wat ik ooit heb meegemaakt tijdens een kerstfeest. Het gehele strand was omgetoverd tot een luxe restaurant met keurig gedekte tafels, kristallen glazen en zilveren bestek. Daarbij stond op elke tafel een klein kerstboompje en in het midden een enorme boom met elektrische verlichting, ballen en slingers. Er was zelfs een klein dansvloertje en aan de rand speelde een combo kerstmuziek en begeleidde een aantrekkelijke zangeres die kerstliedjes ten gehore bracht. Om 18.30 uur vroeg iemand het woord. Dat bleek een dominee te zijn die een Kerstboodschap voorlas en voorging in gebed. Daarna konden wij genieten van een buffet met allerlei heerlijkheden en de wijnen werden geserveerd door echte sommeliers in rok! Langzamerhand werd het donker en werden overal fakkels ontstoken. Er werd gedanst. Kerstliederen werden gezongen en een enkeling hield een korte toespraak betrekking hebbende op Kerstmis. Ik heb zo iets nooit meer meegemaakt. Een kerstfeest met zoveel mensen en de hele entourage bij stralend zomerweer van dertig graden, overgaand in een zwoele avond. Kunt U zich de titel van dit verhaal voorstellen? John Smit

Motor Malheur Als u de reisverslagen in verschenen jaarboeken naloopt, zal het u opvallen dat bij pech onderweg het in meer dan vijftig procent van de gevallen de motor of de brandstof betreft. Zo verging het ons ook. Toen we 5 jaar geleden 'Beagle' kochten, leek het ons raadzaam de officiële Volvodealer een keer naar de motoren te laten kijken en alles wat niet tip-top was, in orde te laten maken. Wat een smeerboel! Bij de brandstoffilters aangekomen, stelde deze dealer met 30 jaar ervaring, dat hij nog nooit zulke smerige filters gezien had! Aangezien filters vuil worden in het voortraject, vroeg ik hem de tank uit het schip te halen en schoon te maken. In de 225 liter grote tank was nog ongeveer 60 diesel aanwezig en die bleek zwaar verontreinigd te zijn. Daarom pompten we alles in vaten en die gaf ik graag aan de dealer om in zijn kachel te verstoken. Daarna werd de tank verwijderd, gespoeld, nog eens gespoeld en gecontroleerd op lekkages bij de aansluitingen. Doordat ik met mijn vorige schip ook diverse keren problemen gehad heb met het vuil in de tank, klonk alles me vertrouwd in de oren. Tijdens de herinbouw koos ik ook voor een dagtank met in de aanvoerleiding een Debug magneetfilter tegen 'sludge', een elektrische opvoerpomp, plus een normaal CAV-filter met waterafscheider. Deze pomp pompt 60 liter per uur rond door tank en dagtank, zodat theoretisch eens per 4 uur mijn hele tankinhoud de Debug en het filter passeert. Daarnaast voeg ik twee maal per jaar voor alle zekerheid een chemisch 'anti sludge' middel toe. Water tref ik nooit aan in de "jampotten" van de filters. Ik heb het idee, dat water eerder in de tank komt vanuit een toelevering op een slecht tankadres, of via een niet goed afsluitende vuldop. In die vuldop zit vaak een afdichtingsring die niet duurzaam dieselbestendig is, die dus eens per drie tot vijf jaar vervangen dient te worden. Ook een ontluchtingsgaatje in zo'n dop kan een boosdoener zijn. Een vuldop in het gangboord, op een plek waar veel water stroomt, zoals ik twee schepen geleden had, is vragen om moeilijkheden.

zeggen dat hun speelruimte groter is. Wij moeten zorgen dat we, op onbekende bestemmingen, niet te veel rommel aangeleverd krijgen! Eigen schuld, dikke… Geef anderen echter niet al te snel de schuld. Vorig jaar kwamen we vrienden tegen met een Koopmans 43. Zij kwamen terug uit Polen en gaven de Poolse diesel de schuld van de vervuiling. Bij navraag bleek echter, dat zij de 15 jaar oude tank nog nooit gereinigd hadden! Joost Kok

Haal geen rommel in huis! In mijn vorige schip had ik een kleine brandstoftank. Dus bracht ik meestal diesel mee van een autotankstation met veel omzet. Tegenwoordig zoek ik een tankstation aan het water met veel omzet en liefst met de opslagtanks in een ponton, zodat de dieselolie op temperatuur blijft. De grote vrachtvaart wordt vaak geconfronteerd met slechte brandstof. Daar is het usance dat de prijs bepaald wordt, nadat de kwaliteit via monsters beoordeeld is. Die grote schepen hebben echter centrifugaal filtersystemen, waarmee ze uit de aanlevering toch bruikbare brandstof kunnen halen; dat wil 31 De Drietand - december 2008

Koersvast Rubriek waarin we praten over bootjes

De Riddle - gewoon een zeewa Even voorstellen: Egenolf en Inge van Stein Callenfels Varen sinds 1993 in de RIDDLE (vrij naar "The Riddle of the Sands") Oorspronkelijk een Atlantic 36, die in 2000 - 2002 een behoorlijke metamorfose heeft ondergaan tot een 43-voeter Na sinds mensenheugenis gevaren te hebben in veel verschillende schepen van Spanker tot Waarschip halftonner, was het liefde op het eerste gezicht toen Egenolf en Inge op de Hiswa oog in oog kwamen met een Atlantic 36. Ophaalbare kiel, beschut doghouse, stevig schip voor lange tochten, én een gezellige inrichting. Maar ja … de prijs. Gelukkig was de allereerste Atlantic 36 -het prototype- te koop voor een redelijke prijs. De beslissing was Inge en Egenolf

Bretagne

snel genomen en ze kochten de "Riddle". Bij de eerste keer varen was het wel even schrikken, de boot had een nogal eigenzinnig stuurgedrag en moest ook behoorlijk snel gereefd worden vergeleken met de ietwat ondertuigde Waarschepen die ze al die jaren gewend waren. Na een paar jaar werd het ook nog wat krap, Een ander schip kwam niet meteen in aanmerking, want ze wilden persé een boot met een volledig ophaalbare kiel en dan heb je niet veel keus. In de familie hadden ze ooit het jacht "Freya"van opa Vossnack verlengd van 9 tot 11 meter. Zou dat bij de Riddle ook niet kunnen? Dat werd schetsen, meten en rekenen. Egenolf bouwde in hout een 1:10 model van de Riddle, tot op de millimeter nauwkeurig na. Hierop ging hij zijn ideeën toetsen. Vooral achter wat meer breedte, langere waterlijn, meer stabiliteit en beter koersvast. Het meest logisch was om 4 meter van het achterschip af te zagen en er 6 nieuwe meters weer aan te lassen. Bij een aluminium schip is dat technisch niet al te moeilijk. De binnenbetimmering zou zo grotendeels

Riddle nieuw

Riddle oud 32 De Drietand - december 2008

ardige platbodem intact kunnen blijven. De plek waar de zaag in de romp werd gezet werd gemerkt door het streepje in de kuip, dat aangaf waar Inge's voeten kwamen, als ze languit op de kuipbank zat. Zo zou ze geen last hebben van het stuurrad. In het najaar van 1999 zaten Egenolf en Inge samen met Dick Zaal, de ontwerper van de Atlantic en Arie de Waard van Habbeké in de haven van Hoorn aan boord van de Riddle om de haalbaarheid van de plannen te bespreken. Egenolf hakte de knoop door, het plan leek haalbaar, de kosten zouden weliswaar aanzienlijk zijn en het zou minimaal een jaar kosten, maar ze gingen ervoor! De nieuwe Riddle met twee meter extra De nieuwe Riddle heeft dezelfde grootste breedte gehouden, terwijl de spiegel aanzienlijk is verbreed. Het resultaat is een langer, slanker schip met een grotere waterlijn. Het oorspronkelijk aangehangen roer is vervangen door drie balansroeren. De twee hoofdroeren staan onder 25° schuinte en er is een klein derde hulproertje direct achter de schroef, om goed te kunnen manoeuvreren (Egenolf wilde geen boegschroef). Dick Zaal heeft het gewijzigde lijnenplan gemaakt, Egenolf heeft zelf alle tekeningen en constructiedetails aangeleverd en jachtwerf Habbeké stond garant voor het laswerk. Leuk te weten dat Wim de Jong van de Saraban'de (die toendertijd voor Habbeke werkte) het meeste las- en constructiewerk heeft gedaan. Egenolf heeft de rest behalve het schilderwerk zelf gedaan. Al met al een "major project", dat uiteindelijk toch zo'n 2 ½ jaar alle vrije tijd in beslag nam. Maar het resultaat mag er zijn. Als je het niet weet is het niet te zien, de lijnen zijn soepel en de huid is glad.

En passant werd ook het voorschip onder handen genomen. Er kwam een stevige ankerlier met bijbehorend zwaar ankerbeslag en ook de boeg werd een halve meter verlengd, zodat de LOA nu 13,60 werd. De extra ruimte in het achterschip wordt benut voor een royale zeilenberging, een dubbele kooi voor meevarende kinderen, een waterdichte bergplaats in het achterschip én een werkplaats compleet met een werkbank met bankschroef en zeevast opgeborgen gereedschap. Op een "vertrekkersboot" heb je meer behoefte aan bergruimte dan aan kooien of badkamers. De nieuwe zeileigenschappen waren natuurlijk een grote gok. Het zou beter worden, maar hoeveel beter? Het bleek een overweldigend succes en de vaareigenschappen zijn zoveel verbeterd dat het aanvoelt als een compleet ander schip Een rotsvaste koersstabiliteit en met een pink te besturen ook in volle zee. Op veel koersen kan het roer gewoon worden vastgezet en is de stuurautomaat niet nodig. Wat de tuigage betreft, is er niet veel veranderd. De mast is hetzelfde gebleven. Alleen de giek is een meter verlengd, meer uit esthetisch oogpunt, voor de rest is de tuigage gelijk gebleven. De gemiddelde snelheid is met één tot anderhalve knoop toegenomen en bovendien gaat het schip minder scheef, wat het comfort op lange stukken sterk verhoogt. Vrije vogels De bemanning van de Riddle bestaat uit vrije vogels die marina's het liefst vermijden. Vaak schuiven ze hun schip op een zandplaat en laten het droogvallen. Dat kan ook uitstekend met een opgehaalde kiel, die de diepgang tot 70 cm terugbrengt. Het schip blijft keurig rechtop staan en steunt licht op beide roeren. Die ophaalbare kiel is natuurlijk een compromis; de Riddle is geen wedstrijdjacht. Er zit welis-

waar 1500 kg ballast in de kiel, maar de rest zit in het vlak, zodat het resulterende zwaartepunt toch nog vrij hoog ligt. Dat houdt in dat er toch relatief snel gereefd moet worden. Door het grote nat oppervlak zijn de lichtweer eigenschappen niet optimaal, maar met een grote Code Zero, een oprolbare halfwinder, kun je daar veel aan doen. Egenolf karakteriseert zijn schip als een hele goeie, zeewaardige platbodem! De Riddle bracht hen naar Noorwegen - met sweet memories aan hun eerste zeiltocht met de Spanker langs de Noorse zuidkust -, Zweden, naar Schotland, de Orkneys, de Shetland eilanden, de Hebriden rond Engeland en de Scillies en naar de wat warmere kusten van Bretagne, Noord Spanje en Portugal. Een mooie herinnering hebben ze aan de tocht die ze afgelopen zomer, met hun kinderen als opstappers, maakten vanuit Brest, via la Coruna naar Lissabon. Vervolgens naar Madeira en van daaruit met lopende wind naar de Azoren. Die verre tochten smaken naar meer. Alhoewel…. al varende op de oceaan kregen ze plotseling heimwee naar lekker scharrelen en droogvallen op het wad, een van de meest unieke zeilgebieden ter wereld! Er staan nog veel bestemmingen op het verlanglijstje: Nog eens uitgebreid terug naar Noord Spanje, misschien een rondje Carieb, maar ook de westkust van Ierland en de Hebriden trekken opnieuw. En uiteraard de Adriatische kust, Griekenland en Turkije in de minder hete perioden. De Riddle is er klaar voor, er is wel genoeg aan veranderd en ze heeft bewezen zich zeewaardig en comfortabel te gedragen voor de vaargebieden waar Inge en Egenolf van houden. Immy Timmerman 33 De Drietand - december 2008

Checklists Het gruwelt me, als ik moe en voldaan op weg ben van boot naar huis en ontdek, dat ik iets cruciaals vergeten ben. Terugrijden naar een boot op 200 km afstand is niet leuk. De havenmeester bellen? Meestal werkt het niet, of is het iets wat hij niet kan doen. Wil ik dat terugrijden en die onrust vermijden, dan moet ik actief en preventief optreden en dus werken met checklists. Dat klinkt "vergeetachtig". Onderzoek toont echter aan, dat tijdens het ouder worden, je je gewoon meer ergert, de vergeetachtigheid neemt niet zo veel toe. 'Last but not least' we kunnen ons spiegelen aan de vliegerij: in een lijnvliegtuig werken ze nog steeds checklists voor de start en landing, hoe vaak ze die manoeuvres ook gedaan hebben. Zo klungelig is het dus niet. Voor vertrek van boot naar huis heb ik in principe 2 checklists: 1. nalopen van de boot, interieur, bederfelijke waar / afval etc; 2. spullen die mee naar huis moeten;

Dan zijn er de 'Things to Do' lijstjes voor specifieke items o.a. a. welke zaken moeten aangeschaft of gerepareerd worden; b. wat moet ik specifiek straks van huis naar de boot meenemen; c. wat moet ik op de boot aan klusjes de volgende keer doen. Thuis vul ik dat aan en voeg toe d. wat er straks van de boot weer naar huis moet. (het blijft op & neer slepen!) Omgekeerd heb ik dan de checklists van huis naar boot: 1. hoe laat ik het huis achter; 2. wat moeten we meenemen plus de 'Things to Do' lijstjes. Dan zijn er natuurlijk de checklists winter- en zomerklaar maken, de dagelijkse, wekelijkse, maandelijkse check, plus natuurlijk checklists voor noodprocedures; Dan heb ik een stuklijst van de boot plus aanschaf-, vervanging- en vernieuwingsmomenten en de reparatie en onderhoudslijst.

Voor de winter heb ik en "Wat is Waar" lijst: de helft van de losse spullen gaat mee naar huis en die wil ik graag terug kunnen terug vinden. Gebruik ik die checklists nu echt? Nou nee, niet 100%! Het is als bij de fysiotherapeut: zodra ik weer last heb van mijn rug, word ik een stuk vlijtiger met de oefeningen. Veel werkt toch ongemerkt, door die lijstjes op te stellen groeit er meer structuur in mijn handelen. Zo is mijn fysiotherapeut ook tevreden, omdat ik al met al steeds vaker mijn oefeningen doe! Is er ook een boekje over? Ja, hoewel dat in een wat ruimer kader staat: "Lijstjes voor Zeilers"van Klaus Hympendahl; Hollandia; ISBN 90 6410 417 4 /nur 484 (€14,95) Een 'horrible' titel voor een uit het Duits vertaald, buitengewoon nuttig boekje met honderden checklists & 3500 tips. Absoluut een aanrader! Joost Kok

Uit de Boekenkist REEDS NAUTISCHE ALMANAK 2009 is weer uit! Ik wou het u toch even laten weten, ondanks het feit dat dit een jaarlijks terugkerend feest is. Een feest, ja. Goed, ik koop er niet ieder jaar eentje; dat is ook niet nodig naar mijn bescheiden mening. Voor mijzelf bestaat deze bijbel altijd uit drie delen. Een uit havens waar ik al geweest ben en toen (weet je nog wel?) dat en dat meemaakte. Een uit havens waar ik nodig nog naar toe moet en die binnen mijn bereik liggen. En uit het laatste deel waar ik alleen maar over kan dromen. Maar dat is toch ook leuk? 's Winters kunt u er uren zoet mee zijn. U verkneukelen en plannen maken. En 's zomers ligt hij op de kaartentafel, dan hebt u er alleen nog maar een overzeiler bij nodig. Fantastisch! Leest U "Zeilen"? Natuurlijk leest u "Zeilen". Daar heeft u vorig jaar enkele afleveringen in kunnen lezen over een echtpaar, dat van de ene dag op de andere het leven op zijn kop zette en besloot rond de wereld te zeilen. Karola was daar meteen enthousiast over, maar Cees had zo zijn twijfels. Dus nam hij zich drie dingen voor: Iedere dag begint met een pot verse filterkoffie, er wordt uitsluitend met ruime wind gevaren en stormen dienen ontweken te worden. Ja ja. Dat krijg je als je weinig ervaring hebt. Gelukkig hebben ze een dijk van een boot, een veertig voet Standfast van Frans Maas. Die sleept ze zelfs door een orkaan heen. Er worden veel avonturen beleefd die met humor verteld worden. Onwillige motoren,

beroerde monteurs, primitieve omstandigheden: niets blijft ze bespaard. Maar ze zetten door en langzamerhand krijgt het stel het langeafstandszeilen onder de knie. Ook op het land, tijdens wandelingen en autoritten leren ze zich aan te passen. Gelukkig vervalt Cees niet in de fout eindeloos door te emmeren over een oversteek waarin weinig gebeurt. Zo'n oceaan wordt in drie zinnen afgehandeld. Ik heb het boek met plezier gelezen. Het is echter niet in de winkel te koop, de reguliere uitgevers zagen er kennelijk niets in. Onterecht, hoewel ik me realiseer dat dit het drieduizendste verhaal van een wereldreis is. Ga maar naar de site: www.rondde-wereld.com Daar kunt u het boek van Cees de Reus bestellen. 304 pagina's en twintig fotocollages. ROND DE WERELD MET EEN GLIMLACH, zo heet het. Nog zo'n lekker boek. LANGS EUROPA, door Clemens Kok. Hij had voor Hollandia al een prachtige Vaarwijzer over de kusten van Het Kanaal samengesteld, maar nu heeft hij, dankzij die ervaringen, dan dit boek geschreven. 240 pagina's waarvan bijna de helft mooie foto's. In dit boek wordt tijdens verschillende jaren in diverse boten langs Europa's kusten gezeild, gefietst en bergge-

klommen. Kustschuimen noemt hij het treffend, van Scandinavië tot Ierland tot Spanje. Als u ook iets dergelijks overweegt, dan is dit boek zeker een aanrader. Het is net een Vaarwijzer, maar dan persoonlijk gekleurd en niet zo technisch. Ook wordt niet elke kust uitputtend behandeld. Op de "zwarte" bladzijden beschrijft Clemens verschillende hoogtepunten van de reis en geeft hij nuttige tips op allerlei gebieden. Uitgever is Hollandia. ISBN 978 90 257 4410 6 ZEENOOD; RAMPEN OP ZEE. Schrijver: Dag Pike. Uitgever: Hollandia. 190 pagina's op groot formaat en veel foto's ISBN: 978 90 6410 470 1. Eerlijk gezegd, lees ik dit soort boeken niet graag, maar zij hebben zoveel nut, omdat er wijze lessen uit te trekken zijn. Toch fascineert het wel, te lezen hoe deze ongelukken ontstaan zijn. In de meeste gevallen zijn het menselijke fouten. En heus niet van de jachtschipper alleen. Het kan een onderdeeltje zijn van een verkeerde materiaalsoort, een foute berekening van de ontwerper, een in slaap gevallen wachtsman, verkeerd management van de rederij. Wat, als er een modern cruiseschip naar de kelder gaat? Het aantal passagiers overtreft soms de 5000. De Titanic valt er bij in het niet. Er is volgens de schrijver geen enkele jachtwerf die zijn boten een serieuze test laat ondergaan. Het prototype is vaak al verkocht voor de seriebouw op gang is gekomen. De werf gaat er gemakshalve van uit dat het jacht niet gebruikt wordt in extreme omstandigheden. Maar ook de 35 De Drietand - december 2008

Uit de Boekenkist jachtschipper zelf gaat soms net zo slordig om met de veiligheid als de beroepsvaart. Ach, we hebben nu toch AIS-B? Ja ja, maar dan moet het kastje wel aan staan en dat is op grote schepen lang niet altijd het geval. Wat dacht u verder van vissers? Ook als vissers niet vissen… Nou ja, laat ik maar stoppen, want u weet er zelf alles van. Een nuttig boek, dat wel, maar niet altijd leuk om te lezen. Toch maar doen! Dat kan zeker geen kwaad.

Veronderstel, u hebt in het buitenland een piefje met een aangelast palletje voor de motor nodig. En u weet niet meer hoe dat heet. En de Turkse monteur spreekt ook al geen Engels. Mooi, dat u dan met de kloten voor het blok zit. Want maak het zo'n man maar eens wijs! Kijk, dan is dit boekje toch handig aan boord. Het TIEN TALEN SCHEEPSWOORDENBOEK van Uitgeverij Hollandia. Samensteller: Barbara Webb. ISBN: 978 90 6410 468 8. De derde druk alweer, kennelijk voorziet het in een behoefte. Alle onderwerpen zijn per onderwerp logisch gerubriceerd en staan naast elkaar in Engels - Frans Duits - Nederlands - Deens Spaans - Italiaans - Portugees Turks en Grieks. U kunt er dus in het grootste deel van de wereld mee uit de voeten. Deze druk is bovendien uitgebreid met de modernste begrippen en woorden van onze hobby. Wie had er veertig jaar geleden, toen de eerste druk verscheen, namelijk ooit gehoord van AIS en GPS? HET KLEINE WEERBOEK. Schrijver: Alan Watts. Uitgever: Hollandia. Zesde druk. 64 pagi36 De Drietand - december 2008

na's. veel foto's van wolkenluchten. ISBN: 978 90 6410 467 1. Als ikzelf dicht bij huis blijf, luister ik hoogst zelden naar een weerbericht, moet ik bekennen. Maar met de simpele constatering: "Red in the morning, sailor's warning" red ik het ook niet. Daar komt iets meer bij kijken en daar is dit werkje een handig hulpmiddel bij. Let wel! Alleen dicht bij huis en op de korte termijn. Dit boekje leert u namelijk naar de wolken te kijken en daaruit een beknopt weerbeeld voor

de komende uren samen te stellen. En dat is altijd nuttig. Dan wordt u nooit verrast en nooit met een angstwekkend donderende genua die u niet meer in kunt rollen naar lagerwal gedwongen. Dan hoeft u ook geen bijstand meer te verlenen aan een zeilschool Optimistjes die als pluisjes over het IJmeer geblazen worden. Zo'n zeilschoolhouder weet dan ook waar hij op moet letten. Ad Beringen Even een paar boeken lenen? Dan moet u even bellen: 038 3338 614. E-mail kan ook: [email protected] De catalogus van de bibliotheek vindt u op onze website: www.kustzeilers.nl

Verenigingsbibliotheek verhuisd Toen Ad Beringen eind augustus te kennen gaf, dat hij om gezondheidsredenen per december 2008 wilde gaan stoppen met zijn redactie activiteiten voor de Drietand, liet hij eveneens doorschemeren, dat hij ook de bibliotheek van de NVvK, die bij hem thuis gehuisvest is, de deur uit wilde doen. Qua volume is de verenigingsbibliotheek toch nog altijd goed voor zo'n 8 à 9 meter boekenplank en toen alles ingepakt bij Ad in de gang stond, waren dat 13 verhuisdozen vol. Uw bestuur is van mening, dat deze schat aan maritieme en nautische informatie niet achter de vaak gesloten deuren van een archief mag belanden. Nu is de functie van bibliothecaris van de NVvK geen dagtaak. Ad vertelde dat hij op jaarbasis 6 tot 10 uitleningen verzorgde. Omdat ondergetekende ná verhuizing van Prinsenbeek naar Kampen nog wel een kamertje met boekenkast ter beschikking had en van huis uit iets met boeken heeft, besloot het bestuur Hans Althuis te benoemen in die

functie. Daarmee is de bibliotheek na bijna 10 jaar weer terug in Kampen. Naast de vele standaardwerken, die menig Kustzeiler in zijn eigen boekenkast heeft staan en de in de loop der jaren geschonken titels, bevat de bibliotheek ook de nieuwste en in de Boekenkist besproken uitgaven. Alle titels, ook die van vele reisverslagen van leden, vindt u op de website van de vereniging. Uit bezuinigingsoverwegingen is de 7 pagina's tellende lijst - m.i. helaas sinds 2007 uit het Jaarboek verdwenen. De uitleenspelregels zijn nog als vanouds: toezending is gratis; retourporto voor rekening lezer. Leestermijn 6 weken. Ad verrichtte onlangs de officiële opening van de bibliotheek. (zie foto) Voor uitleen vanaf nu: Hans Althuis, Boelestraat 22, 8266 DV Kampen. Tel. 038 3338614 E-mail: [email protected]

Een beetje afscheid Zoals u in het stukje van Hans Althuis hebt kunnen lezen, heb ik de taken van bibliothecaris en archivaris inderdaad terug gegeven. Evenals het (eind)redacteurschap van De Drietand, wat overigens - mits goed gedaan - een zeer arbeidsintensieve bezigheid is. Ook de stukjes die ik voor ons blad verzorgde moest ik minimaliseren. Ja inderdaad, de gezondheid, voornamelijk. Maar wat nu als die perikelen goeddeels opgelost zijn? Wel, dat zien we dan wel weer. Komt tijd, komt immers raad? Toen mij gevraagd werd, redacteur te worden, deed ik dat met graagte. Ik schreef al regelmatig in De Drietand en ik hoorde van verschillende kanten dat mijn stukjes wel gepruimd werden. Ik had bij de aanvaarding van die taak de euvele moed aan dat laat-

ste feit te refereren. Dat schoot één lid prompt in het verkeerde keelgat: wat ik me wel verbeeldde, van mezelf zoiets te denken. Helaas, dat dácht ik niet, dat vónd men. Hij dreigde zijn lidmaatschap op te zeggen en jammer genoeg heeft hij dat zes jaar later inderdaad gedaan. Ik blijf dat altijd jammer vinden. Want waarom wordt men lid van de Kustzeilers? Is men teleurgesteld in de doelstellingen of de activiteiten van onze Vereeniging, als men opzegt. Is de glamour van het lidmaatschap af? Ik verzeker u dat dit bij mij beslist nog niet het geval is en ook zult u in onze mooie Drietand nog wel eens iets van mij lezen, of u dat nou leuk vindt of niet. Ik vind het namelijk nog altijd aardig, heel aardig om te doen. Ad Beringen


Uit de Buitenlandse Bladen

Uit de Buitenlandse Bladen Ui The Riddle of the Sands op DVD De klassieke, in 1903 verschenen, spionage roman "The Riddle of the Sands" van Erskine Childers, is in 1987 als 10 delige T.V.serie op de NDR uitgezonden De serie is later ook door de Nederlandse T.V uitgezonden. Het Duitse blad "Yacht" bericht, dat "Der Ratsel der Sandbank", sinds kort op DVD te verkrijgen is. Als prijs wordt aangegeven € 28,95 op 4 schijfjes. In de eerste jaren na de oprichting van de N.V.v.K., kort na de bevrijding was "The Riddle"voor kustzeilers, die een tocht over de Wadden maakten, nog een belangrijke gids. In 1951 strandde "Fiedelvos" met E.van Rossum als navigator aan boord, op weg naar Cuxhafen, op dezelfde plaats als waar "Dulcibella" in "The Riddle" was gestrand. "The Riddle of de Sands " is vele malen herdrukt en ook in het Nederlandse vertaald ( uitg. Hollandia). In 1998 verscheen een vervolg "The Shadow of The Sands" van Sam Llewllyn. In het Nederlands vertaald door Kustzeiler Ben Hoekendijk ( uitg.De Alk & Heijnen).

Voor de 8e keer Rond de Wereld

De 74 jarige Japanner Saito Minoru kan het blijkbaar niet laten, hij is voor de 8e keer onderweg voor een singlehanded wereldomzeiling, deze keer "the wrong way around", met een 18 meter lange stalen sloepgetuigd jacht, met de passende naam "Saito Challenge 8 " Googlen naar Saito Minouru en U kunt hem op zijn recordtocht volgen. De 17 jarige Amerikaan Zac Sunderland is met de 36 voeter "Interprid" in Californië gestart, eveneens voor een singlehanded "Round the World". Hij ligt op koers, hij is van plan om voor of


op 8 januari 2010 terug te zijn in zijn thuishaven. Ook Zac is op zijn tocht te volgen op Internet; googlen naar Zac Sunderland Hij schiet aardig op, in juni bereikte hij Australië, in het laatste bericht geeft z'n moeder een adres op in Durban voor kerstgroeten en een felicitatie voor z'n verjaardag.

Internetforum voor Noordzeezeilers

Gestolen catamaran gevonden door Epirb

Reddingsvest met noodzender

In April huurde iemand in Griekenland een catamaran van het type Lagoon 440 en bracht die vervolgens aan het eind van de verhuurperiode niet terug. Hij werd na een transatlantische zeiltocht in Brazilië gesnapt, toen in de Amazonedelta de Epirb aan boord, door onbekende oorzaak begon te zenden en zo de positie van de dief verried.

Schleimünde verkocht

In opdracht van de Bondsrepubliek Duitsland is in Berlijn het "Lotseninsel" aan de monding van de Schlei bij opbod verkocht. Er was een openingsbod van € 125.000 zoals in de Drietand van October gemeld, de hoogste bieder was uiteindelijk de stichting "Ligthhouse Foundation" uit Hamburg, die voor € 655.000 eigenaar werd van het 112 hectare grote areaal, dat behalve de vuurtoren, de haven, het loodshuis en de bekende zeilerskroeg "Giftbude", ook nog een beschermd natuurgebied omvat. De zeilers in Schleeswijk Holstein en omgeving kunnen volgens "Yacht" opgelucht ademhalen, want de stichting zal "de balans tussen de ecologische, economische en culturele aspecten van het oord behouden", met andere woorden, alles blijft zoals het was.

Voor zeilers op de Noordzee is er sinds kort een Informatie en Discussie forum. Het forum bevat uitwisseling van kennis en ervaring, tips en rubrieken over Techniek, Refit en Tochtplanning. www.nordseeseglerforum.de

Op de recente Hanseboot in Hamburg bracht Secumar een automatisch reddingsvest van de 275 Newton klasse met een 121,5 Megahertz zender. De zendantenne zou aldus het bericht in "Palstek" bij opgeblazen vest, in voldoende mate boven water blijven, om effectief zenden te garanderen. De Duitse en Nederlandse reddingsboten hebben volgens het bericht, de nodige ontvangst- en peilapparatuur aan boord om de drenkeling te lokaliseren. Een prijs wordt niet genoemd. www.secumar.de

Geluidsnormen te water

Zoals op de weg al normen gelden voor het geluid dat door motoren en bromfietsen mag worden geproduceerd, zullen in Duitsland in de nabije toekomst ook maximale geluidsniveaus gaan gelden voor "Sportfahrzeuge", aldus "Palstek" 6. 08. De maatregel geldt in eerste instantie alleen voor boten met een open uitlaat en in een beperkt gebied in de Neustadter Bucht. Bij boten met één motor is de geluidsbovengrens 75 decibel, bij 2 motoren of meer 78 decibel. De metingen worden gedaan op een afstand van 25 meter zijdelings van de boot. Hoe de regeling in de praktijk zal worden toegepast, is nog niet helemaal duidelijk. Voorlopig vertrouwt men bij die Wasser und Schifffahrtsdirection Nord, op de geschoolde oren van de ambtena-

t de Buitenlandse Bladen ren van de Wasserschutzpolizei. Laat ze bij onze Oosterburen maar eens uitzoeken hoe de overlast en ergernis die deze racemonsters veroorzaken kan worden aangepakt.

"Von Kursen, Banken und Steuern", is de titel van het hoofdartikel van Sven A. Rutter in de laatste "Palstek" van 2008. Veel termen en begrippen die ons, in deze tijd van financiële crisis, om de oren vliegen, lenen zich voor relativering als we ze overzetten naar de

zeilerij. Een bank is in de eerste plaats iets om op te zitten en uit te rusten (en voor de zeiler een ondiepte om te vermijden) maar die plegen niet om te vallen. Een Koers zetten we uit en we sturen ons schip met onze blik in de uitgezette richting; we kunnen wel eens oploeven, we moeten wel eens afvallen, maar voor zeilers zijn er geen dalende of stijgende koersen. Beleggen doen we ons vrijetijdshuis met landvasten. Wat kan ons een prijsdaling van onroerend goed (in het Duits, Immobilien) schelen als we, door de lijnen los te gooien, ons drijvende huis in het tegendeel van immobiel veranderen en het zee-

gat uitkoersen. Investeren in ons mobiele bezit doen we, ook al weten we dat het financieel niets oplevert, het rendement bestaat uit de vreugde die we er aan beleven. Sven Rutter adviseert ons, om met veel plezier over de aanstaande tentoonstellingen te slenteren en voor het geval we ons van al dat fraais iets aanschaffen, het zal zich, crisis of niet, in ieder geval uitbetalen, als we met ons schip het land van de economisch weersafhankelijke Banken Kursen und Steuern kunnen ontvluchten, met het vooruitzicht geen land meer in zicht te hebben. Jasper Bruinsma.

Te koop Gevraagd: ter overname, te huur of te leen. Kaarten en pilots van de Oostzee, Baltische Zee en Finse Golf met detailkaarten van de kusten van zuid Zweden tot Stockholm, zuid Finland, de Baltische staten, Polen en Oost-Duitsland. Volgend jaar hebben wij de mogelijkheid langer verlof te nemen en willen we graag de Oostzee verder verkennen dan voorheen mogelijk was. Daarmee komen we buiten het bereik van onze kaarten. Omdat het waarschijnlijk een eenmalig bezoek aan deze verre streken zal zijn, vinden we aanschaf van nieuwe kaarten wel erg begrotelijk. Wie kan ons helpen? Klaas en Marjan de Dood. Telefoon 06-55892162 of e-mail [email protected]

Uitgebreide documentatie op aanvraag, Bonno Veenstra 0512 381579 E- mail [email protected]

Te koop: ( wegens gezondheidsredenen): "Rogers Rabbit" Contessa 35. Zie Jaarboek 2008 blz. 419. Het schip is in prima staat en osmosevrij en ligt in een verwarmde loods in Makkum. Grootzeil, voorzeilen, gennaker zijn in goede staat tot nieuw. Motor: Yanmar 40 pk( 1999), 850 draaiuren, Schroef: Maxprop met stripper. Apparatuur: Navman ( 2005) wind, snelheid diepte enz. Radar Raymarine SL7200 ( 2005) Electrische Installatie in 2005 vernieuwd. Verwarming Webasto ( 2005). Windstuurvaan: Windpilot ( 2005) Reddingsvlot RFD 6 persoons geldige keuring Bekleding recent vernieuwd met in UK verkregen origineel materiaal. Uitstekend uitgerust schip zonder gebreken Prijs € 59.000.39 De Drietand - december 2008

Het Lozingsverbod

Vanaf 1 januari 2009 wordt het pleziervaartuigen verboden het zgn. "zwart" toiletwater op het oppervlaktewater te lozen. Dit verbod geldt voor alle Nederlandse wateren, tot 12 mijl uit de kust. De ANWB, de Hiswa vereniging en ook het Watersportverbond steunen de overheid bij dit besluit. Als je niet mag lozen en je wilt toch gebruik maken van het boordtoilet, zul je dat "zwart" water dus binnenboord moeten houden. Dat kan met behulp van een vuilwatertank. Maar het is niet voorgeschreven om een vuilwatertank aan boord te hebben. Een droogtoilet of een chemisch toilet, een puts of zelfs het ouderwetse tonnetje zijn mogelijkheden om de zaak op te vangen. Als u ze maar op de wal leegt en afvoert. De boel voor langere tijd ophouden is waarschijnlijk alleen voor de scheepshond een aan te leren mogelijkheid. Het lozingsverbod geldt voor álle vaartuigen, die onder de Wet Pleziervaartuigen vallen en dat zijn dus de jachten van 2,5 tot 24 m lengte. Wie voor een boete à raison van € 130,00 40 De Drietand - december 2008

in aanmerking wenst te komen, moet op heterdaad betrapt worden. Dat wordt dan ook het grootste probleem voor de opsporingsambtenaren, dunkt me. In havens, op ankerplekken en recreatiegebieden waar mensen zwemmen, verwacht men dat de sociale controle haar werk zal doen. Maar hoe valt er iets te betrappen en is er toezicht te houden midden op het IJsselmeer bij wind boven de 8 m/sec ? Kortom, het zal nog moeten blijken hoe deze verordening uit zal gaan pakken. Het verbod op het lozen maakt in ieder geval de tongen van jachtschippers los en er worden wachttijden bij de inzamelpunten op de jachthaven voorzien van 40 uur. Jan Huisman rekende uit, dat er op zijn haven aan het eind van een mooi en zonnig weekend bij het inzamelpunt een file kan ontstaan, die niet eerder zou zijn opgelost, dan in de loop van de volgende dinsdag. Omdat de Happy Hours van de familie Huisman al sinds 1984 is voorzien van de bovenstaande vuilwatertank zijn zij zondags gewoon op tijd thuis.

"Wij hebben aan boord een vuilwatertank die boven het toilet in een kastje is ingebouwd. De tank neemt niet veel ruimte in (afmetingen 30 x 25 x 50 cm, met schuin aflopende bodem, inhoud 40 liter). De tank heeft een onten beluchting die vlak boven de waterlijn in de scheepshuid uitkomt. Een uitpompmogelijkheid is er niet, al zou die vrij gemakkelijk gemaakt kunnen worden. Ons gebruik is als volgt (zie schets): Varend op ruim water maak je gewoon gebruik van het spoeltoilet (kraan 1 open, 2 blijft dicht). Door de scheepssnelheid wordt alles sterk verdund geloosd en heeft niemand er last van.

1

In de haven maakt je gebruik van het haventoilet.

2

Op een ankerplaats of in een haven zonder toiletvoorzieningen of als het keihard regent of als het haventoilet erg ver weg is of als de nood erg hoog is gebruik je het pomptoilet, maar je pompt in de vuilwatertank (kraan 1 blijft dicht, kraan 2 open tijdens het pompen, daarna weer dicht). Bij verstandig gebruik kun je daar met z'n

tweeën makkelijk 3 etmalen mee doen. (Het is zelfs mogelijk om een kleine boodschap te doen via kraan 1, terwijl kraan 2 dicht blijft).

3

Zodra je weer snelheid loopt op ruim water loos je de inhoud van de vuilwatertank overboord (kranen 1 en 2 open). Eventueel de tank even naspoelen met de pomp van het toilet. Ik realiseer mij dat ik hier een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid adverteer, maar ik heb liever een werkbare oplossing waarbij het milieu en de watersporters ontzien worden, dan een oplossing die niet werkt, zoals de overheid en de HISWA ons willen aanpraten. Een vuilwatertank zoals hier beschreven is een comfortabel bezit, daar hebben wij geen wet-

geving voor nodig. Het is eigenlijk vreemd dat niet alle jachtontwerpers zo'n voorziening standaard inbouwen, zoals ze dat in onze Zweedse HR352 wel gedaan hebben". Jan Huisman Evert Lagerweij stuurde de redactie een bekendmaking van het DSV(Deutscher Segler Verband) over een vrijstelling van de eisen, die op de Oostzee van kracht zijn. "Alle schepen, die vóór 2003 gebouwd zijn en die niet langer zijn dan 11.50 m romplengte of niet breder zijn dan 3.80 m evenals álle schepen, die voor 1980 gebouwd werden, zijn vrijgesteld van de verplichting om een "toiletten rückhaltesystem" aan boord te hebben"…..

Hij pleitte er op de najaarsvergadering van het Watersportverbond voor, dat de bond deze aanpassing ook voor de Nederlandse wateren zou moeten bewerkstelligen. Aan boord van de Geertruida van Wim en Lucy Bolk hebben ze goede ervaringen opgedaan met het Cactus droogtoilet. Bij een droogtoilet komt er inderdaad geen water aan te pas. Je gebruikt de bestaande w.c. Op de toiletpot komt een ring met daarin een plastic zak. In die zak wordt gelei gestrooid en na het poepen sluit de zaak hermetisch en kan de zak met inhoud bij het huisvuil. Er zijn ronde en ovale zakken te koop. We horen graag hoe uw oplossingen en/of aanpassingen bevallen. Hans Althuis


Uit de Scheeps-Toko Sinds kort heeft de Toko een aantal artikelen uit de unieke en uitgebreide tassenlijn van B&L geselecteerd en aan haar collectie toegevoegd. Het bijzondere aan deze artikelen is, dat deze van écht zeildoek zijn vervaardigd. Bovendien zijn de modellen tot in het kleinste detail en met de grootste zorg afgewerkt, waarbij door toepassing van harpjes en een klein kompas - de nautische uitstraling nog eens extra wordt geaccentueerd. Als finishing touch ontbreekt evenmin het exclusieve Drietand-logo. Het unieke design van de diverse modellen zal de Kustzeiler/-zeilster zeker aanspreken, temeer daar ook de praktische toepassing van de modellen niet uit het oog is verloren. U ziet hieronder de tassen die wij als een eerste ken-

NIEUW

nismaking geselecteerd hebben, voorzien van een korte beschrijving.

Prijs: € 50,-- incl. BTW en Drietand-logo, excl. verzenden verpakkingskosten.

Boodschappentas met rits Model Sea Queen Kleuren: Wit/Navy Blue, Wit/Zwart, Wit/Rood en Wit/Royal Blue. Afmeting: 49 x 17 x 38 cm. Prijs: € 70,-- incl. BTW en Drietand-logo, excl. verzenden verpakkingskosten.

Toilettas Model Sea Shell Kleur: Wit/Navy Blue. Afmeting: 33 x 15 x 25 cm. Prijs: € 35,-- incl. BTW en Drietand-logo, excl. verzenden verpakkingskosten.

Dames Handtas met zijkanten van leer Model Sea Lady Kleuren: Wit/Rood, Wit Zwart, Wit/Royal Blue en Wit/Navy Blue. Afmeting: 36 x 17 x 17 cm.

Bovengenoemde modellen kunnen tijdens de door de Toko bijgewoonde bijeenkomsten worden besteld. Bestellen rechtstreeks is eveneens mogelijk. E-mail: [email protected] Website: www.kustzeilers.nl Antoinette en Ed Eksteen.

NIEUW

NIEUW

Commissie Zeezeiltochten zoekt versterking (M/V) Bent u een actieve zeezeiler, die naar mooie bestemmingen met andere Kustzeilers wil varen, zeilkennis over wil dragen en hiermee medeleden wil aanmoedigen: dan bent u de juiste persoon om het team Commissie Zeezeiltochten te komen versterken! De commissie Zeezeiltochten organiseert ieder seizoen een aantal (zee)zeiltochten. Deze jaarlijkse terugkerende zeiltochten zoals de Voorjaarstocht in de week van Hemelvaart, de Lambertustocht tijdens het Pinksterweekend en de Nazomertocht in September. Aan dit min of meer vaste programma kunnen jaarlijks naar behoefte tochten worden toegevoegd. De commissie komt in de wintermaanden een viertal keer bij elkaar om de tochten van het afgelopen seizoen te 42 De Drietand - december 2008

evalueren en tochten te plannen voor het nieuwe seizoen. Ieder commissielid coördineert en begeleidt een bepaalde tocht, uiteraard gaat dit in onderlinge afstemming. De commissie bestaat na het vertrek van René Pluymert, Wout Meijer en Rokus de Groot uit Bert Edema, Paul Blacquière en Peter Bartelts. Bert, Paul en Peter willen graag 2 nieuwe commissieleden, die met hun enthousiasme en nieuwe ideeën een bijdrage willen leveren aan ons team. Belangstelling? Mail dan naar [email protected] of voor meer informatie bel met Peter Bartelts 078-6138640. Peter Bartelts

Nieuwe leden Gewoon lid

Schip

Kandidaat-lid

W.M. de Mol Bamshoevelaan 69 7523 JJ Enschede Voorsteller:

FLIP 11,01x3,49x1,50 90,6 m2 Workum H.J.L.J. van der Linden

A. van den Berg Akelei 86 4102 JM Culemborg

M. van der Torn Slapershaven 1 1621 BK Hoorn Voorsteller:

ZEE VAN TIJD 13,35x4,20x1,05 95 m2 Hoorn W.J. Kruijt

A. Melgerd Dorpsstraat 51 1536 AE Markenbinnen Voorsteller:

DEVARANA 12,20x3,95x1,90 77 m2 Andijk Y. Warmerdam

M. Snel Aan de Ee 31 9083 AH Snakkerburen Voorsteller:

GULLIVER 10,90x3,50x3,50 71 m2 Lauwersoog E. van Stein Callenfels

M. Onink P. van der Horst Hans Vilz Weg 16 B Düsseldorf Duitsland Donateurs nieuw L. van Oord Tulastraat 18 3573 XG Utrecht

De Drietand en Colofon De Drietand is het verenigingsblad van de Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers. Het verschijnt 6 maal per jaar. Redactie: Hans Althuis Peter Schotman Immy Timmerman - Fokkema Vaste medewerkers: Ad Beringen Jelmer Heins, (correspondent Delta) John Smit, Anje Valk Vormgeving: Carl Hartgers Foto's voor zover bekend van: Hans Althuis, Jasper Bruinsma Joke Bartels, Jan Huisman Egenolf van Stein Callenfels Anje Valk, KNRM en Yachtcontrol Kopij en correspondentie TE ALLEN TIJDE aan: Bureau NVvK (zie verderop) Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers, aangesloten bij het Koninklijk Nederlands Watersportverbond onder nummer: 060 Voorzitter: Frits Berkel 030 6958382 Secretaris: Nico Bernts 030 6957378 Penningmeester: Jaap Verkerk 0341 561080 Vice voorzitter: Yolanda Warmerdam-Smit 0224 552040 Commissaris: Hans Althuis 038 3338614 44 De Drietand - december 2008

Commissaris: Dick van Bommel 079 3239300 Commissaris: Egenolf van Stein Callenfels 020 4206132 Commissievoorzitters: Evenementencommissie: Hetty Wijsenbeek 0235635773 Veiligheidscommissie: Egenolf van Stein Callenfels 020 4206132 Commissie zeezeiltochten: Rokus de Groot 0299 363096 Wedstrijdcommissie: Ricus Verkade 0299 648962 24-Uurs comité: Dinand de Ridder 0251 312386 Driehoek Noordzee: Ed Megens 020 6135776 Jaarboekcommissie: Chiel Mariën 0575 545439 Bibliotheek en Archief: Hans Althuis 038 3338614 NVvK – Toko: Antoinette Eksteen 0299 420573 Volledige lijst van commissieleden en telefoonnummers in het jaarboek van de NVvK. Adres: Bureau NVvK, t.a.v. Ruud van de Fliert, Platolaan 64, 3707 GH, Zeist. Telefonisch bereikbaar: di. en wo. 10.00 tot 12.00 en 14.00 tot 16.00 uur. Do. 10.00 tot 12.00 uur. Hierbuiten alleen per E-mail.

Tel: 030 6932079 Fax: 030 6932667 Postbank: 2618098 ING bank: 692161317 Website: www.kustzeilers.nl E-mail: [email protected] De redactie stelt bijdragen voor de Drietand zeer op prijs. (Deze bijdragen dienen te allen tijde aangeleverd te worden via het Bureau). Zij heeft het recht redactionele wijzigingen of bekortingen aan te brengen. Bijdragen dienen te zijn voorzien van de naam van de auteur of commissie, waarvan de bijdrage uitgaat. Het accepteren van een bijdrage is geen garantie voor plaatsing in een bepaald nummer. Van geweigerde bijdragen zal de inzender op de hoogte worden gebracht. Voorwaarde voor publicatie is, dat de schrijver verantwoordelijk is voor de mening, die in de bijdrage wordt weergegeven. Deze mening is niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie, of van het bestuur van de NVvK, of daarmee in overeenstemming. Mochten personen, instanties of bedrijven van mening zijn, dat zij schade hebben geleden tengevolge van een publicatie in de Drietand, dan zal de NVvK in verband daarmee geen vergoedingen doen. Aangeboden bijdragen en beeldmateriaal dienen vrij te zijn van auteursrecht. De NVvK zal derhalve geen auteursrechten vergoeden. Beeldmateriaal dient digitaal te worden aangeleverd. De NVvK en de redactie van De Drietand kunnen niet garanderen, dat origineel beeldmateriaal ongeschonden wordt geretourneerd. Overname van artikelen is niet toegestaan. Voor overname van artikelen met bronvermelding is schriftelijke toestemming van de redactie nodig.

Slapen aan boord, nog beter dan thuis Ruimste keuze kwaliteitsmatrassen en lattenbodems op elke gewenste maat gemaakt

De Hamvraag.... Waarom aan boord niet net zo lekker en comfortabel slapen als thuis? Neptune maakt slaapcomfort op maat aan boord van elk jacht, van klein tot groot. Wij leveren alles op maat, niet alleen de maatvoering maar ook de gewenste kwaliteit en uitvoering is bij ons ongeëvenaard. Want let wel: 30% van uw kostbare vrije tijd aan boord brengt u in uw bed door! Juist daar zorgen wij voor een aangename nachtrust, en dragen op deze wijze mee aan een perfect verblijf aan boord.

Bezoek voor meer informatie: www.neptune.nl of bel tijdens kantooruren: 0031 (0) 228-562045

Comfortabel én snel Alleen de beste materialen Wij zijn niet bang voor eigenaarswensen Een lange traditie in échte kwaliteitsbouw, overtuig uzelf in Medemblik

Pekelharinghaven 50a 1671 HM Medemblik tel. 0227 570700

www.DEYACHTING.com

6

Recommend Documents