4 en 5
Cultuurlandschap in ere herstellen
6 en 7
Afval scheiden, kosten vermijden!
9
Energie besparen
10
Hondenpoep niet langer ergernis nr 1!
ar a ,m u g a ilie m ” m n n t e e i e ast e h o l r r “G nde te be zo er d ver De lente komt eraan. En die beginnen we weer met onze milieuweek Moerdijk schoon de lente in! Net als in voorgaande jaren besteden we daarin aandacht aan een reeks van milieuzaken: ons groen, het water, de lucht en natuurlijk het thema schoon. Samen met onder meer scholen, het Milieu Educatief Centrum, organisaties, bedrijven en natuurlijk met u, werken we aan een schoon Moerdijk. Een Moerdijk waarin het veilig, prettig en gezond wonen is.
Een schoon Moerdijk,
Niet voor niets hebben de Verenigde Na-
Het gebruik van restwarmte bespaart
Het is goed om te zien dat dit idee, van-
ties 2010 uitgeroepen tot het Internatio-
jaarlijks 700 duizend kuub aardgas, een
uit de bedrijven zelf, ook door de pro-
nale jaar van de biodiversiteit.
hoeveelheid die even groot is als het
vincie goed is opgepakt. Met subsidies
verbruik van alle huishoudens in de kern
konden de eerste noodzakelijke investe-
Maar terug naar Moerdijk. Als gemeente
Moerdijk. Het vermindert ook de uit-
ringen worden gedaan. Ook corporaties
stimuleren we bedrijven en bewoners
stoot van vervuilende stoffen in de lucht
vragen we mee te doen. Met als resul-
om een bijdrage te leveren aan een be-
en zorgt daarmee ook voor een schoner
taat dat nieuwbouw gerealiseerd wordt
ter milieu. Door mensen aan te spreken
en beter leefmilieu. En het betekent ook
met bijvoorbeeld warmtepompen.
op hun bijdrage. Door het goede voor-
voor de bedrijven een flinke besparing.
beeld te geven. Zo rijden inmiddels de
De ringleiding op deze wijze is uniek in
wagens van de gemeente op aardgas.
Nederland. En andere bedrijven volgen
Zijn we bezig met energiezuinige open-
enthousiast.
bare verlichting. Letten we bij de inkoop van onze producten op de duurzaam-
verband Duurzaam West-Brabant aan-
maar toch geeft het een goed beeld
gegaan, om ervoor te zorgen dat onze
van de activiteiten in onze gemeente,
regio, ingeklemd tussen de grote haven-
van de inspanningen van velen om onze
gebieden van Rotterdam en Antwerpen,
omgeving gezond en leefbaar te hou-
een leefbare regio blijft. Dat we CO2-
den. U vindt artikelen over gescheiden
uitstoot verminderen, duurzame ener-
afvalinzameling, over energie besparen
gie produceren en zuinig met energie
in huis, over honden(poep), en, voor het
omgaan. Dat verwachten we van inwo-
eerst dit keer, ook over biodiversiteit,
ners, maar zeker ook van de bedrijven
ofwel de rijkdom aan planten en dieren
op onze industrieterreinen en in ons bui-
in onze omgeving. Het is goed om daar
tengebied. Met behoud van een goed
extra aandacht aan te besteden. Van de
werkklimaat én met voldoende werk-
gevolgen van klimaatverandering zijn
gelegenheid. Groeien mag, maar zonder
de meeste mensen wel doordrongen.
het milieu verder te belasten.
Het besef dat een verschraling in flora en fauna eveneens belangrijke gevolgen
In november zijn de eerste bedrijven op
voor de mens kan hebben, is veel minder
het industrieterrein Moerdijk aangeslo-
bekend.
ten op een ringleiding die de restwarmte van het ene bedrijf naar het andere brengt.
2
511
624
570 527 508 509
608 488 490
514
561
516
2005 2008 731724 548 520
544
490 491 406
(a ) Et te n G -L ee eu r tr r ui de nb er g M oe rd ijk O os te W rh er ou ke t nd am W (v ou a) dr i ch em (v a) Zu nd er t( dz )
niet alles komt daarbij voor het voetlicht,
595
a
meente zijn we het samenwerkings-
el en
krant laat zien wat er zoal gebeurt. Lang
682675
676
m
En met de andere West-Brabantse ge-
Br ed
zichtbaar, maar wel heel belangrijk. Deze
Totale afvalaanbod regiogemeenten (kg per
rim
houden met het milieu.
zich daarvoor in. Misschien niet altijd
D
en leefomgeving. Veel mensen zetten
g (v ph r) en Ba -C ha ar le am -N as sa u (v d)
veranciers op hun beurt weer rekening
Al
heid ervan en de wijze waarop onze le-
werkt aan de kwaliteit van onze woon-
Aa lb ur
Op tal van fronten wordt dagelijks ge-
Totale afvalaanbod regiogemeenten 2008 versus 2005
een leefbaar Moerdijk Want niet alleen is het werken aan een beter milieu een zaak van ons allen, maar ook het denken erover, het kiezen van de belangrijkste onderwerpen voor onze gemeente en haar kernen. Ten slotte zullen we veel zaken dit jaar vast gaan leggen in milieustreefbeelden per kern, gekoppeld aan de nieuwe dorps- en stadsplannen. Hoe gaan we onze omgeving ecologisch duurzaam vormgeven? Wie zal daarvoor welke acties moeten ondernemen? Hoe zorgen we voor een blijvend aangename woonomgeving? En dan gaat het ook om zaken als hoe mensen te betrekken bij onze gemeenschap. Kortom, wat willen we waarmaken en hoe willen wij onze wereld achterlaten. Ook dat zal weer een zaak worden van de gemeente, de bedrijven en de bewoners. Wij allen dus. Gezien het bereikte Het convenant duurzaam bouwen, even-
We scoren boven het landelijk gemid-
tot nu toe heb ik er alle vertrouwen in. In
eens door een groot aantal gemeenten,
delde. Ondanks dat al die verschillende
een schoon en leefbaar Moerdijk.
aannemers en woningbouwcorporaties
containers misschien onhandig en verve-
in onze regio ondertekend, is een enor-
lend zijn, maakt u er toch op uitstekende
Wil Vissers,
me stimulans voor energiezuinige en
wijze gebruik van. Bij het scheiden van
Wethouder Milieu
goed geïsoleerde woningen.
groente-, fruit- en tuinafval lopen we echter helaas weer achter. Daar hebben
En niet in de laatste plaats heeft u als
we dus nog iets goed te maken ten gun-
inwoner al menig steentje bijgedragen.
ste van het milieu. Over het inzamelen
Natuurlijk via de zwerfvuilacties en de
van afval ontvangt u in het voorjaar via
boomplantdagen, de gescheiden inza-
de Moerdijkse Bode een enquêteformu-
meling van plastic en papier, uw bijdra-
lier’. We zijn benieuwd naar uw ervarin-
gen aan Moerdijk millenniumgemeente
gen, maar vooral ook uw ideeën over de
en uw toepassing van zonne-energie en
wijze waarop de gemeente nu het afval
isolatie, al dan niet met subsidie.
inzamelt. Ook bij het opstellen van ons nieuwe milieubeleidsplan dit jaar zullen
Wat betreft de gescheiden inzameling
we u de ruimte bieden voor inbreng.
van papier en plastic doen we het als gemeente trouwens goed.
3
p a h sc n d n elle a l r rst u u e lt h u C ere in Kronkelende kreken, grazende schapen, bloeiende boomgaarden. Het zijn de kenmerken van het oorspronkelijke landschap van Moerdijk. Door de ruilverkavelingen, het kanaliseren van kreken tot rechte sloten, door de komst van maaimachines en de aanplant van laagstamfruitbomen is dat beeld langzaam veranderd. Daarmee verdween ook een flink deel van de planten en dieren die decennialang in deze streek leefden. Meer en meer dringt het besef door dat dat verlies aan biodiversiteit (natuurlijke rijkdom) onze leefomgeving verschraalt.
Biodiversiteit
Maar ons landschap verandert wel, en daarmee veranderen ook de leefomstandigheden voor planten en dieren. In Moerdijk worden al wat langer stappen gezet om het verlies aan biodiversiteit te stoppen en inheemse planten en dieren in stand te houden of weer aan te trekken.
Perfecte maaimachines “We lopen hier niet voorop, maar er gebeurt wel degelijk het een en ander”, zeggen de gemeenteambtenaren Ger van Agtmaal en Karen van den Ouweland. Zij adviseren bij ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente en letten daar-
De Verenigde Naties hebben 2010 uitge-
bij op het aspect van biodiversiteit. “Door
roepen tot het internationale jaar van de
de aandacht die er nu is voor biodiversi-
biodiversiteit. Een Nederlandse Coalitie
teit kunnen we misschien extra stappen
Biodiversiteit, onder leiding van de Bra-
zetten. Het belang dringt bij steeds meer
bantse gedeputeerde Onno Hoes, wijst
mensen door. En we hebben iedereen
op de urgentie van het stoppen van
nodig: bewoners, bedrijven, scholen,
verlies aan verscheidenheid van leven op
maatschappelijke
aarde; misschien minder bekend dan de
schappen, noem maar op.”
instellingen,
water-
klimaatcrisis, maar zeker niet minder ernstig. Wereldwijd is tweederde van de eco-
Ger van Agtmaal somt op wat er in de
systemen die de mensheid ondersteunen
afgelopen jaren al aan initiatieven is ont-
in hun voedsel en grondstoffen al ernstig
wikkeld door de gemeente. “We hebben
aangetast. Plant- en diersoorten sterven
een paar kuddes schapen ingezet voor
uit, natuurlijke hulpbronnen en energie-
het maaibeheer, bijvoorbeeld. We laten
bronnen raken op, epidemieën steken de
ze grazen op het moment dat kruidach-
kop op en het klimaat verandert: de rek
tige planten hun zaden hebben laten val-
is er uit. Gelukkig kennen we hier geen
len. Ze nemen de zaden mee en zorgen
oprukkende woestijnen, smeltende ijs-
zo voor het behoud en de verspreiding
bergen en afkalvende regenwouden.
van zeldzame planten. Maar ze eten ook het Jakobskruiskruid op, een plant die door zijn giftigheid voor veel zoogdieren overlast geeft voor de agrarische sector. Als het kruid afgemaaid wordt, komt het via het hooi in het veevoer terecht.
4
Gezond, spannend en educatief Biodiversiteit verhoogt de leefbaarheid van onze omgeving, waardoor mensen zich prettiger gaan voelen en minder snel ziek worden. Groene woonwijken hebben meer betrokken burgers en er is een sterkere sociale binding. Dat blijkt uit onderzoeken. Biodiversiteit stimuleert bewustwording voor duurzaam handelen bij particulieren, organisaties en ondernemers, en een gezondere leefwijze, met alle positieve gevolgen van dien. Bovendien is biodiversiteit spannend, leuk en educatief. Om de bewustwording van het belang van biodiversiteit te stimuleren, geven de gemeente en het milieueducatief centrum er veel aandacht aan via scholen. “Het is belangrijk er zelf mee aan de slag te gaan”, zegt Karen van den Ouweland. “In andere gemeenten is er al hier en daar ervaring met biodiversiteitprojecten en zelf hebben we ervaring met natuur- en milieueducatie. We willen onder meer de scholen het Wonderweb aanbieden, met computeropdrachten en doe-dingen, lessen over ecosystemen en vlindersoorten, gevolgd door een tentoonstelling, onder de naam ‘Biodiversiteit geeft je leven kleur’, en de zogeheten Natuurkalender. Dat is een project dat jongeren betrekt bij het onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering. Je ziet dat zulke dingen vaak bij kinderen enthousiasme teweegbrengen. En zij geven dat weer door aan hun ouders.”
Ger van Agtmaal en Karen van den Ouweland
als het maar wel Moerdijks is Een brutale vogel Bij biodiversiteit is het van belang om in te zetten op planten en dieren die hier thuishoren. ‘Vreemde vogels’ voelen zich hier vaak niet thuis, maar horen hier ook niet en zijn soms zelfs schadelijk. De nijlgans is zo’n indringer, die sinds enkele tientallen jaren in Nederland voorkomt. Ontsnapt uit particuliere dierentuinen in Engeland, Duitsland en Nederland en nu nestelend in de natuur. Bij gebrek aan geschikte broedplaatsen kraken ze de nesten van ooievaars, buizerds en haviken. Ze verdedigen hun nieuwe territorium agressief en passen soms brute kracht toe. Daarbij schromen ze niet kleintjes van andere eendachtige te verdrinken. Roofvogels, gewone ganzen, kraaien en eenden zijn hun slachtoffers. Maar ook voor kleine kinderen kunnen ze gevaarlijk zijn. “Nee, dan maar liever de baardvleermuis, niet echt aaibaar, maar die hoort wel thuis in onze omgeving en is erg nuttig”.
En dieren, vooral paarden, kunnen daar
Dat past hier niet. Ten slotte doen we
niet tegen. Het kruid groeit vooral op
ook een en ander op technisch gebied.
grond die flink is omgewoeld, zoals die
We laten elke partij vrijgekomen grond
bij de aanleg van de HSL. De bestrijding
keuren en hergebruiken die dan op de
ervan is moeilijk, maar schapen doen er
meest gunstige plek. Ook passen we
prima werk.”
uitsluitend nog hout met FSC-keurmerk toe. Want biodiversiteit is natuurlijk niet
Maaltijdbomen
aan onze gemeentegrenzen gebonden.”
“Verder houden we bij de aanplant voor bomen er rekening mee, dat er ook
Kies een ambassadeur
vrucht- en besdragende soorten komen.
Moerdijk zal dus zeker niet achterblijven
Die leveren een ware maaltijd voor die-
om het verlies aan biodiversiteit tot staan
ren en soms, bijvoorbeeld de walnoot,
te brengen. En iedereen kan daaraan bij-
ook voor mensen. We plaatsen die na-
dragen. Karen van den Ouweland: “Om
tuurlijk wel waar ze geen overlast geven.
biodiversiteit zichtbaarder te maken
Dus niet op trottoirs en langs fietspaden,
voor de inwoners, hebben alle West-
maar aan de randen van de kernen en
Brabantse gemeenten afgesproken een
in het buitengebeid. Voor de bestrijding
diersoort te kiezen tot symbool voor de
van luizen zetten we lieveheersbeestjes
aandacht voor biodiversiteit.
in. Wat de Brabantse kreken betreft, die vallen onder het waterschap, maar de
In Moerdijk mogen de inwoners uit
stroken grond erlangs willen we waar
een lijst met zes diersoorten er een kie-
mogelijk voorzien van kleine groepjes
zen [zie de poster op de achterpagina].
groen, zodat niet alleen planten en die-
Het dier dat de meeste stemmen krijgt,
ren weer een leefgebied hebben, maar
wordt onze ambassadeur. Voor die ‘am-
de loop van de kreken ook weer zicht-
bassadeurssoort’ gaan we ons extra in-
baar wordt in het landschap.
zetten, samen met bewoners, bedrijven en scholen. We hopen op minstens 3000
De Tonnekreek bij Klundert is een mooi
inzendingen en willen tijdens de mani-
voorbeeld. Daar heeft het waterschap
festatie Moerdijk Schoon de Lente in, de
Maar na de verkiezing van ‘onze’ Moer-
landbouwgrond opgekocht om ruimte
winnaar bekendmaken.”
dijkse diersoort, zullen we verder in
te hebben om de kreek weer zijn kron-
Wat kunnen inwoners dan zelf doen?
gesprek gaan met iedereen en samen
kelende vorm terug te geven. Je hebt
“Veel”, zegt Ger van Agtmaal. “Want de
plannen uitwerken. We moeten het ten
dan ook veel meer capaciteit om water
ambassadeursoort krijgt wel extra aan-
slotte toch samen doen.”
te bergen dan in een kaarsrechte sloot.
dacht, maar niet álle aandacht.
En met de toenemende regenbuien is dat mooi meegenomen. Maar alles wat
Op alle terreinen moeten we aan biodi-
we doen, moet passen in ons oorspron-
versiteit werken. Dat kan door nestkast-
kelijke landschap. We gaan geen kunst-
jes op te hangen, je tuin wat anders in
matige strandjes aanleggen om de fuut
te richten, geveltuintjes aan te leggen,
aan te trekken bijvoorbeeld.
noem maar op.
5
e d g laag n Bre om n e t os
k
Afval scheiden, kosten vermijden! De gemeente heeft de plicht om huishoudelijk afval in te zamelen. Dat is wettelijk geregeld. Gemeenten hebben wel enige vrijheid bij de manier waarop ze dat doen. En het rijk verbiedt de gemeente om winst te maken op afval. Hoe minder kosten de gemeente maakt om afval op te halen, af te voeren en te verbranden, hoe minder u dus betaalt aan afvalstoffenheffing. Vraag is dus: Hoe kunnen de kosten omlaag? Of de opbrengsten omhoog. Reken mee.
Bij het maken van deze krant was de opbrengst tot en met november bekend. We vergelijken daarom de periodes april tot en met november van die twee jaren met elkaar.
duobakken, de glas- en papierbakken, de kledingcontainers en de milieustraat.
Houd gft apart!
Dat kost de gemeente elk jaar ongeveer
Uit recente sorteerproeven blijkt dat
€ 4.000.000. Ook het verbranden van
meer dan 40% (!!) van het restafval
afval kost geld. Per duizend kilo afval zijn
bestaat uit gft. Dit gft gaat dan naar
de verbrandingskosten ongeveer 140 euro. Maar aan afval kan ook verdiend worden. Papier, plastic, glas en kleding
veel meer dan wanneer dit wordt
leveren geld op. Producerende bedrijven
verwerkt tot compost. Het gevolg van
gebruiken dat ‘afval’ weer als grondstof
deze slechte afvalscheiding is dat de
voor
Bovendien
verwerkingskosten op jaarbasis meer
hoeft dat afval dan ook niet verbrand
dan € 200.000 hoger zijn dan nodig en
te worden. En dat bespaart weer geld.
deze extra kosten vindt u weer terug in
Zo heeft het scheiden van afval dus een
de hoogte van de afvalstoffenheffing.
producten.
dubbel positief effect. En dat merkt u aan de hoogte van de afvalstoffenheffing.
6
Scholen en verenigingen profiteren mee In 2009 is gestart met een nieuwe wijze van inzamelen van oud papier. De meeste huishoudens – behalve die in flats of bovenwoningen – kregen een oudpapiercontainer. Wat leverde dat op? In april 2009 is begonnen met de nieuwe inzameling.
Huisvuil ophalen kost geld. Evenals de
nieuwe
Oud papier
Kilogram oud april-november papier
Opbrengst voor inzamelende Opbrengst scholen en voor gemeente verenigingen (0,023 cent per (0,023 cent per kilogram) kilogram)
2008 (zonder containers)
1.271.700
€ 29.249,10
€ 29.249,10
1.686.200
€ 38.782,6
€ 38.782,6
de verbrandingsoven. Dit is niet alleen
2009 (met containers)
slecht voor het milieu maar kost ook
verschil
+ 414.500 kg
+ € 9.533,50
+ € 9.533,50
verschil op jaarbasis
+ 621.750 kg
+ € 14.300,25
+ € 14.300,25
De moeite die we met zijn allen nemen om oud papier apart in te zamelen, levert dus flink geld op. Prettig voor uw portemonnee, maar ook een flinke inkomstenbron voor scholen en verenigingen die actief oud papier inzamelen. Bovendien hoeft al dat oud papier niet verbrand te worden. Dat scheelt nog meer geld. 621.750 kilogram papier verbranden kost € 87.113,40. De totale besparing is dus meer dan 100.000 euro.
Van PET-fles tot fleecejack Als plastic verpakkingsafval gescheiden is van het overige afval, kan het opnieuw gebruikt worden. Plastic verpakkingen kunnen dan verwerkt worden tot grondstoffen voor nieuwe producten. Van fleecekleding tot dashboards voor auto’s, van tennisballen tot mobiele telefoontjes. Bovendien komt er door de recycling minder afval in de verbrandingsovens terecht. En minder verbranding betekent een lagere CO2uitstoot. Goed voor het milieu dus.
Kan het nog makkelijker? Laat het weten! Papier, kleding, glas, plastic. Apart inza-
Sommigen vonden de papiercontainers
melen is goed voor onze portemonnee
te groot. Dus krijgen zij op verzoek klei-
en het milieu. Meestal kost het wel wat
nere. Maar er zijn misschien nog wel meer
extra inspanning. Apart naar de glasbak.
zaken die u liever iets anders ziet. Vindt u
Papier verwijderen van plastic verpak-
de DUO-bak die u hebt prima? Of hebt u
kingen. En niet iedereen is even blij met
liever een aparte bak voor GFT? Brengt u
een extra container in de voortuin. Als
plastic liever zelf weg? Of vindt u het wel
gemeente proberen we het gescheiden
zo prettig dat het opgehaald wordt? U
inzamelen en alles wat daarbij komt kij-
kunt dat binnenkort laten weten. Om de
ken echter wel zo veel mogelijk naar de
manier van afval inzamelen zo veel mo-
wens van de inwoners te regelen.
gelijk af te stemmen op de wensen van
Het aantal Nederlanders dat plastic
de inwoners, verschijnt er binnenkort in
verpakkingsafval gescheiden inzamelt,
de Moerdijkse Bode een afval-enquête
groeit per week. Eind 2009 had 82 pro-
waarmee u uw mening kunt geven over
op.
haaldienst. Daar besparen de bewoners door het apart verzamelen van het plas-
De bedrijven die de verpakkingen voor
tic verpakkingsafval direct op de afval-
hun producten gebruiken zijn financieel
kosten. Op jaarbasis schat de gemeente
verantwoordelijk voor de gescheiden
zo’n 27.000 euro te besparen op verbran-
inzameling en recycling van verpakkings-
dingskosten. Ook daarmee kunnen we
afval. Zij betalen hiervoor geld aan de
de afvalstoffenheffing zo laag mogelijk
stichting Nedvang, die vervolgens elke
houden.
gemeente een vergoeding geeft om de inzameling van plasticafval te regelen. Plastic verpakkingsafval mag onGemeenten ontvangen € 475,- voor
gewassen en met dop worden
elke duizend kilo gescheiden ingezameld
aangeboden. Het is wél belang-
plastic. Daarmee worden de kosten voor
rijk dat het leeg is en ontdaan van
het gescheiden inzamelen volledig ge-
papier, karton of resten (alumi-
dekt en houden we zelfs nog iets over.
nium-)folie.
Hoeveel geeft de gemeente Moerdijk jaarlijks uit aan afvalkosten?
B:
In 2009 was de inflatie in Nederland 1,2% volgens het CBS. Met hoeveel zal het tarief van de afvalheffing stijgen in 2010? De antwoorden staan hiernaast op hun kop.
Op het gemeentehuis en in de bibliotheek liggen altijd extra exemplaren.
antwoord A:
Dat bespaart ook veel ruimte bij de op-
Circa 4 miljoen euro. In dit bedrag
gaat immers in een aparte bak of zak.
maanden ruim 32.000 kilogram plastic
Hebben uw buren een nee-nee-sticker?
zitten ook gedeeltelijk de kosten
verwachting goed. We haalden in twee
A:
beter inzicht wij krijgen in de wensen.
voor het opruimen van zwerfafval en
omvangrijke – plastic verpakkingsafval
ingevulde enquêtes wij ontvangen, hoe
illegaal gestort afval.
ne duobak minder snel vol is. Het – vaak
vorig jaar. De eerste resultaten zijn boven
verschillende onderwerpen. Hoe meer
Antwoord B:
In Moerdijk doen we mee sinds oktober
Wist u dat?
De afvalheffing stijgt in 2010 slechts
Een bijkomend voordeel is dat de gewo-
met 0,4%. De gemeente maakt geen
getroffen voor de inzameling van plastic.
winst op afval!
cent van de gemeenten voorzieningen
Dat verrekenen we weer in de afvalstoffenheffing.
7
Succesvolle Week van de Vooruitgang in 2009 Te voet naar school Een van de vaste onderdelen tijdens de Week van de Vooruitgang is het project Groene Voetstappen. Kinderen en hun ouders of verzorgers worden gestimuleerd om lopend, steppend, skatend of fietsend naar school te komen. In aparte schoollessen leren de kinderen ook iets over klimaatverandering. Vier basisscholen deed in 2009 mee aan de Groene Voetstappen en acht scholen aan het project Op Voeten en Fietsen naar School.
Band op spanning Ook met onze huidige auto’s kunnen we een stuk schoner rijden. De juiste bandenspanning zorgt ervoor dat uw
Klimaatverandering is het grootste erkende, wereldwijde milieuprobleem. Dat de grote hoeveelheid uitlaatgassen van onze auto’s een negatieve invloed heeft op het klimaat en de luchtkwaliteit heeft is inmiddels wel duidelijk. Daarom wordt jaarlijks in heel Europa de Week van de Vooruitgang georganiseerd. Moerdijk doet ook mee. Om mensen te stimuleren waar het kan voor het openbaar vervoer, de fiets of de benenwagen te kiezen. Duurzame mobiliteit noemen we dat. Duurzame mobiliteit is beter voor het milieu, maar vooral ook gezonder.
Fietsen Scoort
auto minder brandstof verbruikt. Goed
Gezondheid, fitheid en vitaliteit zijn
voor het milieu dus, maar zeker ook voor
waardevol.
de
uw portemonnee. De Groene Garage
gemeente haar medewerkers om vaker
Daarom
stimuleert
ging op maandag 21 september bij
met de fiets naar het werk te komen.
het gemeentehuis aan de slag met het
De gemeente sluit daarmee aan bij
meten van de bandenspanning. Indien
de landelijke actie Fietsen Scoort! Een
nodig werd de spanning aangevuld. In
campagne om het fietsen in Nederland
totaal controleerde de Groene Garage
op een actieve en uitdagende wijze te
136 auto’s en vulde bij driekwart de
stimuleren. Op een eigen website wordt
banden met extra lucht.
In 2010 zal de Week van de Vooruitgang plaatsvinden van
12 t/m 22 september
bijgehouden hoeveel er gefietst wordt. Deelnemers kunnen er ook op zien wat
Colofon
het effect van hun fietskilometers is op
Uitgave in opdracht van de gemeente Moerdijk, verzorgd door: ETT Media Postbus
de gezondheid en het calorieverbruik. En
70112, 9704 AC Groningen. Telefoon 050 - 313 76 00
[email protected],
of ze voldoen aan de norm voor gezond
Internet www.ettmedia.nl Teksten gemeente Moerdijk Foto’s gemeente Moerdijk
bewegen.
Concept en realisatie ETT Media en Geografisch BV Drukker Hoekstra Boom Offset Rotatie BV, Emmeloord Oplage 14.300 exemplaren Overname van artikelen is in beginsel toegestaan mits hieraan vooraf toestemming van ETT Media of de gemeente Moerdijk wordt verkregen. Deze krant is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Zowel ETT Media als de gemeente Moerdijk zijn niet aansprakelijk voor fouten en/of omissies in deze krant. www.moerdijk.nl
8
Top tien energietips van kinderen uit Klundert 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Ga een rondje rennen of neem thuis een warme deken, dan krijg je het warm en hoeft de verwarming niet aan Zet de verwarming een uur eerder uit als je naar bed gaat of weg moet Koop een aardgasauto! Ook beter voor het milieu Ga naar Duitsland en koop een auto op water Was niet met een halfvolle wasmachine, maar met volle trommel Muren, vloeren en dak isoleren, en dubbele ramen plaatsen Zonnewering niet naar beneden scheelt 1,5 uur de kachel minder aan. Laat de tv of computer niet onnodig aan staan Zet op tijd de thermostaat terug maar niet lager dan 15 graden Elektra en gas helemaal afsluiten
Meer tips? www.brabantbespaart.nl
Energie Besparen Voordeel voor uw portemonnee en milieu Er zijn tal van manieren om de energierekening omlaag te brengen. Dat bleek uit de vele tips die werden gegeven aan de ruim 250 bezoekers van de energiemarkt in de Niervaert in Klundert, afgelopen november. Een jaar eerder was de energiemarkt al even succesvol neergestreken in Torenveld-Krooswijk.
Door die goede samenwerking is er veel ruimte voor plaatselijke invulling en eigen accenten, zodat de tips en de informatie ook praktisch toepasbaar zijn voor het type woningen dat in de wijk staat. De gedachte achter deze vorm van wijkactie is dat mensen niet zitten te wachten op ingewikkelde verhalen over klimaatverandering, maar concreet willen weten wat ze kunnen doen om
Als u weet waar u op kunt letten,
geld te besparen en daarmee ook een
bespaart u al gauw enkele tientallen
bijdrage te leveren aan het milieu.
euro’s. Zet apparaten echt uit in plaats van op de standby-stand. Zo is het mogelijk
Enthousiaste basisscholen in actie
een voordeel van meer dan 100 euro te
In de aanloop naar de energiemarkten
behalen. Of gebruik spaarlampen in plaats
vonden er ook al de nodige activiteiten
van gloeilampen. Uw winst is al gauw 50
plaats. De groepen zeven en acht van de
euro per jaar. Energiemarkt gemist? Kijk
vier basisscholen in Klundert zijn intensief
eens op www.brabantbespaart.nl, waar
bezig geweest met het energieproject
alles te vinden is over toepassing van
‘Natuurlijk Energie’. De gemeente stelde
energiebesparende maatregelen aan uw
dit speciaal aangepast scholenproject
woning en waar u na het invullen van
gratis beschikbaar in het kader van de
een vragenlijst een advies op maat kunt
wijkactie.
krijgen. De leerlingen gingen er ook thuis mee
Unieke wijkacties in West-Brabant
aan de slag. Samen met hun ouders keken
De wijkactie Energie Besparen is een West-
ze wat er in huis nog mogelijk was om
Brabantse aanpak die zelfs de minister
energie te besparen. Ze presenteerden
van VROM niet ontgaan is. Ze prees bij
de resultaten ervan op de energiemarkt
de eerste editie van de energiemarkt
in de vorm van affiches, een muurkrant,
in 2007 al het initiatief. De Regionale
presentaties en energieproefjes. Wellicht
Milieudienst West-Brabant (RMD) is de
is de wijkactie Energie besparen dit jaar
bedenker ervan. De uitvoering gebeurt
bij u in de wijk. Houd de Moerdijkse Bode
samen met enthousiaste gemeenten,
in de gaten.
woningcorporaties,
basisscholen
en
plaatselijke bedrijven, zoals installateurs, isolatiebedrijven,
bouwmarkten
en
aanbieders van zonnepanelen.
9
Meer plezier van gehoorzame hond In Willemstad, op Dierendag 2009, was de hondendag een succes: een grote opkomst en positieve reacties. Daarom organiseert hondenschool Pack Leader samen met de gemeente in het voorjaar opnieuw zo’n bijeenkomst voor hondenbezitters die meer plezier van hun hond willen beleven en ervoor willen zorgen dat overlast voor anderen beperkt blijft. Bert van Straten legt uit wat bezoekers kunnen verwachten.
“We willen laten zien wat je allemaal kunt doen om overmatig blaffen tegen te gaan, om schrikreacties van jouw hond te voorkomen en om de overlast van hondenpoep te beperken. Zo zorg je ook dat anderen geen overlast hebben van jou hond. Dat is voor iedereen prettiger. Een hond die overmatig blaft, is niet
Hondenpoep niet langer ergernis 1 Vraag: Jarenlang stond hondenpoep op nummer 1 van de klachtenlijst. Sinds de introductie van het hondenpoepbeleid van de gemeente is dat veranderd. Het hondenpoepbeleid geldt voor de bebouwde kom van alle kernen.
hond altijd aangelijnd houden, behalve
goed getraind te zijn. Heerlijk toch als je
Voeding
Hondenpoep is niet langer nummer 1 op de klachtenlijst. Welke klacht staat nu nummer 1?
in speciale losloopgebieden. Overigens
Het antwoord staat op zijn kop.
hond tijdens een wandeling in het bos of
Behalve een goede training is ook goede
geldt in die losloopgebieden wel de op-
de polder lekker los mag rennen omdat
voeding belangrijk voor het gedrag van
ruimplicht! Een aantal gebieden, zoals
hij meteen terugkomt als je hem roept!
de hond en voor een gezonde ‘stoel-
speelplekken, is verboden voor honden.
en
De meeste klachten gaan nu over
De regels voor het uitlaten van honden
sussen dragen bij aan een goede start.
zijn inmiddels wel bekend. Overal in de
“We willen vooral inzicht geven in het ge-
Ook voor mensen die een oudere hond
bebouwde kom geldt een opruimplicht
drag van een hond en hoe je dat kunt be-
in huis halen zijn er vele mogelijkheden
voor hondenpoep. De uitwerpselen kun-
ïnvloeden. Gehoorzaamheid staat daarbij
om met de hond leuk en ontspannen
nen in een zakje in de speciale (oranje)
voorop. Hoe beter een hond gehoor-
aan zijn gedrag te werken. U zult versteld
afvalbakken gedeponeerd worden. Ver-
zaamt, hoe meer vrijheid je hem kunt ge-
staan wat uw hond allemaal kan leren!”
der moet u in de bebouwde kom uw
rondzwervend papier en lege blikjes,
gang’. “Je kunt het vergelijken met de
Zien en doen
reactie van kinderen op voeding. Geef
In december 2009 heeft de gemeente
Hondenschool Pack Leader zal demon-
je die een zak vol snoepgoed met kleur-
het hondenpoepbeleid geëvalueerd met
straties geven die tonen hoe enthousiast
stoffen, dan zijn ze de eerste paar uur
stads- en dorpsraden, wijkverenigingen
een hond reageert op een goede op-
niet te houden. Zo werkt het bij een
en de Werkgroep hondenbeleid Zeven-
voeding. En wat je ermee kunt bereiken.
hond ook. Goede voeding, bij voorkeur
bergen, een actieve club hondenbezit-
Dat laatste wordt gedemonstreerd door
natuurzuiver, heeft veel invloed op het
ters die genieten van hun huisdier, maar
cursisten die met hun honden verschil-
gedrag.” Tijdens het evenement zal ook
ook meedenken over het beperken van
lende niveaus van de gehoorzaamheids-
aandacht worden besteed aan wat goed
de overlast. Over een aantal zaken die
cursussen hebben gevolgd. Maar er zijn
voer is. Goede voeding zorgt ook voor
werden aangedragen, zal het college
ook behendigheid-demonstraties en een
een steviger drol. “Het is prettiger voor
begin 2010 een beslissing nemen. (Om-
team reddingshonden die vermiste men-
een hond om een keer per dag een ge-
heinen van losloopgebieden, bijplaatsen
sen op sporen. En hondenbaasjes kun-
zonde stevige drol te produceren dan
hondenpoepbakken, aanwijzen verbo-
nen die dag ook zelf met hun hond deel-
driemaal een half hoopje diarree. Boven-
den grasveldjes voor honden, verbinden
nemen aan de verschillende workshops.
dien is dat laatste ook onhandig om op
losloopgebieden, strenger handhaven
te ruimen.”
op niet opruimen.)
Antwoord:
ven. Het is dus ook voor een hond prettig
sigarettenverpakkingen
kunt het allemaal voorkomen. Puppycur-
flesjes,
jaagt ook anderen vaak schrik aan. En je
ander losslingerend afval op straat.
jezelf. Een hond die op straat snel schrikt,
Zwerfvuil dus.
fijn voor de buren, maar ook niet voor
Wist u dat? De gedachte dat de hondenbelasting er is om honden-poepmaatregelen te treffen en de poep op te ruimen, is hardnekkig maar onjuist. Elke gemeente mag (maar) een bepaald soort belastingen heffen. De hondenbelasting is er daar een van, net zo als de onroerendzaakbelasting. De opbrengsten ervan komen ten goede aan de algemene middelen.
Hondenpoep mag ook in de gewone afvalbakken gedeponeerd worden!
10
‘Ik betaal toch honden-belasting’ is dus geen argument om de poep van uw hond niet op te ruimen. De hondenbelasting in 2010 bedraagt voor
de
€ 33,25.
eerste
hond
trouwens
Barre omstandigheden maken de gedrevenheid van de vuilophalers alleen maar groter.
“Onze mannen gáán voor hun buurt” Het zijn drukke tijden voor afvaldienstverlener Van Gansewinkel. De barre weersomstandigheden spelen het bedrijf parten. Gladde wegen zorgen voor vertragingen. Zware sneeuwval maakt sommige wijken onbereikbaar. Er worden volop overuren gedraaid. Dat zorgt echter niet voor frustraties, integendeel. De gedrevenheid om het afval toch op te halen lijkt alleen maar groter. En tussendoor hebben Frans Versteijnen en Joost Boot ook nog wel even tijd voor een interview.
Joost Boot: “Elke wagen wordt visueel
Maar de grote wagens van TNT Post
gecontroleerd door de afvalverwerkers
komen toch ook gewoon? Boot en
op een juiste scheiding van afval. En
Versteijnen beamen dat, maar leggen
steekproefsgewijs moet de hele inhoud
het verschil uit. Elke vrachtwagen is ge-
op een band. Zodra er sprake is van ge-
bouwd op een bepaald doel en heeft
mengd vuil, wordt alles als restafval be-
zijn eigen beperkingen. De wagens van
handeld. En dat is niet alleen de duurste
Van Gansewinkel hebben twee com-
oplossing, maar ook het meest belastend
partimenten voor de verschillende vuil-
voor het milieu.” Daarom inspecteert
soorten. Door gewichtsverschil daarin is
Van Gansewinkel de duobakken voordat
de wagen snel topzwaar en daarmee bij
ze in de wagen geleegd worden. Als er
gladheid een gevaar op de weg. Die ei-
iets niet deugt, krijgt de eigenaar een
genschap hebben de auto’s met pakjes
gele kaart. “Dat is geen straf,” zegt Frans
van TNT Post niet. “Zo zijn veewagens
Versteijnen, “maar een manier van com-
weer anders omdat de lading die ze ver-
Met ruim een miljoen huishoudens als
municeren over wat er niet goed was.
voeren onderweg beweegt, en vloeistof
Je kunt ook te veel weggooien. Deze
klant, is Van Gansewinkel de grootste
We kunnen moeilijk bij iedereen aanbel-
in tankwagens klotst weer. Laatst heb-
inwoner uit Etten-Leur was zijn bos met
particuliere huisvuilinzamelaar van Ne-
len.” Pas als het echt te gek is, bijvoor-
ben we daarom op een zaterdag om het
huis- en autosleutels kwijt. Na vergeefs
derland. Maar ze doen nog veel meer.
beeld een partij verfafval erin, dan volgt
vuil toch op te halen een wagen ingezet
zoeken en veel nadenken, kwam hij tot
Frans Versteijnen: “We verzorgen de mi-
een rode kaart en wordt de bak niet ge-
zonder scheiding. Konden de mensen
de slotsom dat ze wellicht per abuis met
lieustraat, de glasinzameling, het klein
leegd. Maar als iedereen meewerkt, kun
hun vuil in zakken aan de weg zetten. Zo
zijn plasticafval in de ondergrondse inza-
chemisch afval, het snoeiafval, sinds kort
je vandaag de dag eigenlijk zeggen: afval
proberen we het toch op te lossen. Of
melcontainer terecht waren gekomen. In
ook de plasticinzameling, en we reinigen
bestaat niet. We dragen zorg voor een
we rijden desnoods ’s avonds als er extra
Rucphen, op het terrein van Van Ganse-
de straatkolken.”
verantwoorde verwerking en proberen
voor ons gestrooid is.”
winkel, legde hij zijn probleem en zijn
zo veel mogelijk te recyclen.”
“Afval bestaat niet”
vermoeden voor. Een fikse hoop samen-
Thuis in de buurt
geperst plasticafval werd nageplozen en
”Behalve afvalverwerker zijn we in feite
Veiligheid voor alles
Maar over het algemeen worden de
… de sleutelbos gevonden. Nadat hem
ook leverancier van grondstoffen en
Al twee winters zijn er problemen met
mannen van Van Gansewinkel zeer ge-
nog een koffie was aangeboden, toog
energie”, vult zijn collega Joost Boot aan.
de vuilophaal. “Neem maar van mij aan,”
waardeerd. Een groet, een kop koffie,
hij overgelukkig weer huiswaarts. “Ik bel
“Het huisvuil geeft na verbranding rest-
benadrukt Frans Versteijnen, “dat als we
een handje hulp als de wagen in de
de krant, hoor! Dit moeten ze weten. Dit
stoffen (‘slakken’) die bijvoorbeeld naar
niet rijden, dat het dan ook echt niet kan.
sneeuw vastzit. De medewerkers van
is echt top van jullie.”
de wegenbouw gaan. En uit afval wordt
Onze chauffeurs zijn uitstekende behen-
Van Gansewinkel zijn vaak zeer gehecht
ook energie gehaald. Wij zorgen ervoor
digheidrijders. Ze zijn niet van het snel-
aan de buurt waarin ze werken. Als ze
dat dat zo optimaal mogelijk gebeurt.”
wegwerk naar Frankrijk, maar van het
een klacht horen, springen ze daar vaak
priegelconcours door nauwe straatjes in
direct op in. Of ze melden het op kan-
Het scheiden van afval is daarvoor erg be-
woongebieden. Maar bij ons staat veilig-
toor. “We hebben ook veel en goed over-
langrijk. “Hoe meer er wordt gescheiden,
heid echt nummer één. Je moet er niet
leg met de gemeente.
hoe minder milieubelasting dat geeft. En
aan denken dat zo’n bak gaat schuiven
voor herbruikbare stoffen krijgt de ge-
op gladde wegen of dijken. Wij zouden
We luisteren naar hun wensen en advise-
meente ook nog eens geld.” Als afval in
een gevaar zijn voor andere weggebrui-
ren over goede oplossingen. De vuilnis-
de duobakken niet juist is weggegooid,
kers en voor ons eigen personeel.”
man van vroeger bestaat niet meer. Het
raakt ook de inhoud van de vuilniswagen
is allemaal veel professionelere gewor-
‘vervuild’.
den.”
11
BIODIVERSITEIT De gemeente Moerdijk is (mede)ondertekenaar van de Countdown 2010 verklaring. Dit is een verdrag die de ondertekenaars verplicht om aandacht te besteden aan het stoppen van de achteruitgang van biodiversiteit. Slechtvalk
Biodiversiteit houdt in dat er veel verschillende plant- en diersoorten voorkomen in een gebied. Dit zorgt voor een aantrekkelijkere woon- en leefomgeving. Nu mogen jullie als bewoners van de gemeente Moerdijk een ‘ambassadeur’ voor het project kiezen.
Huiszwaluw
Het dier met de meeste stemmen wint en daar wordt dan in samenwerking met natuur- en milieugroepen en gebiedsbeheerders een plan voor gemaakt om deze soort een goed toekomst
Baardvleermuis
te geven.
Zwarte stern
Noordse woelmuis De noordse woelmuis is een nachtdier, maar ‘s-winters is hij overdag actief. Hij leeft van scheuten, voornamelijk van waterplanten als bies. De Noordse woelmuis legt een uitgebreid gangenstelsel aan, waarin hij een nest maakt van mos, grassprieten en biezen. In vochtige gebieden graaft hij geen gangenstelsel, maar bouwt hij bovengronds een nest. Woelmuizen zijn erg territoriaal ingesteld. Indringers worden uit het territorium weggejaagd. Het voortplantingsseizoen duurt van april tot oktoberen ze komen in Nederland alleen voor als geïsoleerde populatie.
De zwarte stern is de donkerste stern die in Nederland voorkomt. Met name in het zomerkleed vallen de donkere kop en buik op. In het winterkleed is de vogel lichter gekleurd en is dan het beste te herkennen aan een zwarte vlek op de zijborst. Het voedsel van de zwarte stern bestaat uit insecten en larven van insecten, maar ook kleine vissen worden gegeten. De vogel vliegt tijdens het foerageren laag over het water en doet in de vlucht denken aan een zwaluw. De vogel broedt op verschillende plaatsen in Europa, waaronder in Nederland in moerassen en andere gebieden met ondiep water. Het nest wordt op een beschutte plaats gebouwd van rottende plantenresten en staat vaak gedeelte onder water. De broedpopulaties van Europa zijn de laatste decennia sterk in aantal achteruit gegaan.
Baardvleermuizen overwinteren in forten, mergelgroeven, ijskelders en bunkers. Ze zoeken koelere plekjes op, dicht bij de ingang. Meestal hangen ze aan muren en plafonds en winterverblijven met meer dan 100 dieren Lepelaar zijn erg zeldzaam en vaak zijn de Door de lepelachtige snavel is de lepelaar mannetjes in de meerderheid. van dichtbij met geen enkele andere Ze houden hun winterslaap van vogel te verwarren. Op grote afstand oktober tot maart. Omstreeks april en in de vlucht lijkt de vogel enigszins trekken de vrouwtjes naar de kraamop de zilverreiger. Hoewel de hals in kolonies. De afstand tussen koloniede vlucht iets naar beneden hangt, plaats en jachtgebied is opvallend klein. wordt de hals niet in de voor reigers De verplaatsingen verlopen langs typerende S-vorm gehouden. landschapselementen. De unieke snavel gebruikt de lepelaar om onder water met heen en weer maaiende bewegingen prooidieren zoals kleine vissen op te jagen. Opgeschrikte prooien worden vervolgens met een snelle beweging uit het water gehapt. Lepelaars broeden in Europa op slechts een beperkt aantal plaatsen, waaronder in Nederland. Door het verdwijnen van veel geschikte leefgebieden en door het droogmalen van moerassen en andere vochtige gebieden was de Nederlandse populatie lepelaars rond 1970 bijna uitgestorven. Door verschillende beschermingsmaatregelen en door vergroting van geschikte broedgebieden, broeden tegenwoordig weer meer dan duizend lepelaars in Nederland.
In het voorjaar en het najaar jagen ze soms ook overdag. Bij de jacht maken ze gebruik van echolocatie of sonar om zich te oriënteren en hun prooien te localiseren. Via hun mond stoten ze ultrasone, voor de mens onhoorbare, geluiden uit. Wanneer de geluidsgolven op een object (boom, insect etc.) botsen, ontstaat er een echo die wordt opgevangen door de gevoelige vleermuisoren. In de hersenen worden al deze signalen verwerkt en krijgt de vleermuis een ‘beeld’ van zijn omgeving.
De huiszwaluw en de boerenzwaluw zijn de meest voorkomende zwaluwen in Nederland. In vergelijking tot de boerenzwaluw is de buik van de huiszwaluw wit in plaats van roomkleurig, terwijl de keel wit in plaats van rood is. De huiszwaluw is in de vlucht van de boerenzwaluw te onderscheiden door de veel minder diep gevorkte staart. De huiszwaluw vliegt met grote snelheid en scherpe bochten. In de vlucht vangt de vogel insecten die door speciale borsteltjes bij de snavelwortel vastgehouden worden. Meestal jaagt de huiszwaluw hoog in de lucht, maar bij vochtig weer vliegt de vogel veel lager. Het nest van de huiszwaluw is bolvormig, wordt ge-maakt van klei en heeft een vliegopening aan de bo-venkant. De vogel bouwt het nest bij voorkeur onder overhangende delen van daken en broedt meestal in kleine kolonies. In oktober trekt de vogel naar tro-pisch Afrika om het volgende jaar in april weer terug te keren.
De slechtvalk is een van de grootste soort van de valkenfamilie. Het voedsel van de slechtvalk bestaat bijna alleen uit vogels, welke in een stootduik gegrepen worden. De slechtvalk begint de stootduik al op grote hoogte en begint de vlucht met een serie snelle vleugelslagen waarna een duikvlucht volgt. Hierbij kunnen snelheden tot meer dan 300 kilometer per uur bereikt worden, wat de slechtvalk tot één van de snelste dieren maakt. Met uitgestrekte poten stort de slechtvalk zich op de prooi, een goed geplaatste aanval wordt door de prooi zelden overleefd. Vooral door het gebruik van pesticiden in de landbouw is de slechtvalk na de jaren 60 van de vorige eeuw sterk in aantal afgenomen. De vogel was zelfs als broedvogel uit Nederland verdwenen. Door inten-sief beleid en het plaatsen van speciale nestkasten op hoge objecten zoals de schoorstenen van elektriciteitscentrales broedt tegenwoordig weer een toenemend aantal slechtvalken in Nederland.
Stem voor de nieuwe ambassadeursoort van de gemeente Moerdijk. Kruis hieronder uw keuze aan en lever deze pagina in op het gemeentehuis o.v.v. Ambassadeursoort, (u kunt ook uw keuze laten weten via www.moerdijk.nl). Noordse Woelmuis Zwarte Stern Lepelaar Baardvleermuis Huiszwaluw Slechtvalk
kleurplaat
