52 - nummer. jaargang 14 - Uitgave van Talant - TalapT

Ic

Uitgave van Talant jaargang 14 -

-

t

nummer 52

-

winter 2015

TalapT

2

in deze InZicht

3

Kort

10 Mooie beweging Talant

14 In het zicht: Edibe Urüc

4

Nieuws

12 De trots van burgemeester

14 Gerrit: geluid

5

Van de Centrale Verwantenraad

6

De driehoek in de praktijk

8

Janny Bults in het midden

Sicko Heldoorn 12 Onderzoek: geluid heeft invloed

16 Tweespraak: Yvonne Veltman

op (probleem)gedrag

Prtnerschp Zorg dichtbij en samen. Dat is wat we graag willen bij Talant. Afgelopen jaar is een beweging in gang gezet om u als verwant nog veel directer te betrekken bij de zorg voor uw kind, broer of zus. Er zijn in de hele provincie workshops gehouden om samen met cliënten, verwanten en medewerkers te kijken wat belangrijk is voor goede zorg en ondersteuning. Wat maakt dat een cliënt zich prettig voelt bij Talant? Naast zaken als veiligheid en een ‘noflik gevoel’, cliënten willen tenslotte vooral fijn leven en wonen, bleek dat u als verwant graag direct bij de zorg en ondersteuning betrokken bent, in partnerschap. Dit doen we in de ‘driehoek’, gesprekken tussen begeleidefl cliënt en verwant. Daar bespreekt en benoemt u samen wat belangrijk is in de zorg. Hoe ziet de dag eruit? Wat is belangrijk voor uw familielid? Welke ondersteuning is daarbij nodig en hoe kunnen wij dat het beste invullen? Kunt en wilt u zelf een actieve bijdrage leveren in de ondersteuning? Wat is er mogelijk, met elkaar.

15 Ander nieuws

Zon gesprek kan op individueel niveau gebeuren, maar bijvoorbeeld ook tussen groepen medewerkers, cliënten en verwanten om te kijken wat er anders en beter kan op de locatie zelf. Er is ook meer vrijheid om per locatie zaken anders te regelen, omdat dit beter aansluit bij de wensen en behoeften van de cliënten die er wonen en leven.

en 1-la rrie Amsterdam

Dit zijn niet eenmalige gesprekken om bijvoorbeeld een ondersteuningsplan te maken. Geregeld willen we met u in gesprek om te kïjken hoe u de zorg en ondersteuning ervaart en wat er eventueel anders moet of kan. Heeft u vragen, dan kunt u daarvoor direct bij de begeleider terecht. Doel is uiteindelijk goede zorg en ondersteuning, waardoor uw familielid zo goed mogelijk het leven kan leiden dat hij of zij wil. Dat is waar wij voor werken. Begin dit jaar zijn we daar ook daadwerkelijk mee begonnen. De eerste ervaringen zijn goed. De gesprekken worden als positief ervaren. Er zijn ook plekken waar het nog even wennen is of waar deze gesprekken nog gevoerd moeten worden. Een nieuwe werkwijze kost ook even tijd, maar de overtuiging is er dat dit uiteindelijk leidt tot nog betere zorg en ondersteuning. Vooral beter omdat het direct aansluit op wat de cliënt het liefst wil. In partnerschap. We doen het samen. WilfredJuurlink, ook nomens Erik Kuik Rood von Bestuur Tolont

Foto voorpagina Janny Buits. Lees over janny Duits in het midden, op pagina 8 en 9. Coiofon Inzicht is het biad voor familie van ciïënien van Taiant. inzicht verschijnt vier keer per jaar in een opiage van ongeveer 5000 exempiaren. Hei wordt ook toegestuurd aan relaties en iocaties

van Taiant. Taiant biedt zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandeiijke beperking in Friesland. Redactie Zorggroep Aiiiade, Marketing & Communicatie, Postbus 303, 8440 AH Heerenveen, teiefoon 0513

-

643733, e-maii [email protected] Teksten Gerard Akkerman, Hiide Koopmans, Eddie Schukking, Sanne Piantinga, Ceciie Haitenga, Berber Binsma en andere medewerkers

van Taiant Foto’s Fotobureau Het Hoge Noorden en medewerkers Taiant Columns Erik Kuik/miitred Juurhnk en Gerrit Miedema Ontwerp De Bep communicatie & vormgeving bv Druk Drukkerij van der Eems Social Media Iwitter (OjTaiantOniine, Facebook /TalantOnhne Copyriqht Voor overname van tekst of totos is toestemming nodig van de redactie.

ralant maakt deel

Uit VOfl

Zorggroep Alliade.

Achterterrein locatie De Wissel klaar S-..

Om te vieren dat de herontwikkeling van het achterterrein van locatie De Wissel in Beetsterzwaag klaar is, was er op vrijdagmiddag 11 december een feestelijk moment. Cliënten, ouders/verwanten, medewerkers en vrijwilligers ven De Wissel waren uitgenodigd om te komen. Even na 16.00 uur verrichtten een dient, ouder/verwant, medewerker én wethouder Van Dijk van de gemeente Opsterland de openingshandeling: ze ontstaken samen de mega kerstboom die midden op het achterterrein geplaatst was. Daarna was het mogelijk om een sfeervolle rondwandeling te doen op het achterterrein, een lekker warm hapje of drankje te nuttigen en langs de kramen mei door cliënten zelf gemaakte kerstcadeauties te wandelen. -

Parkbeheer volgt cursus kettingzagen De cliënten en begeleiders van Parkbeheer volgden eind oktober een cursus kettingzagen. Parkbeheer is een dagbestedingslocatie van Talant die groenwerkzaamheden verricht. Bij het Nordwin College in Leeuwarden leerden de mannen van Parkbeheer alles over de kettingzaag: hoe zit hij in elkaa hoe maak je hem schoon, hoe moet je de zaag slijpen? Na deze theoriedag mochten de clienten en begeleiders oefenen mei de kettingzaag. Dit deden ze op een paar omgezaagde bomen in Park de Heide. Een vertrouwd park voor de cliënten, want zij verrichten daar iedere dag al werkzaamheden voor de gemeente. Het resultaat? Iedereen is geslaagd! Begeleider Arie Namminga: ‘De komende tijd gaan we volop zagen, dus misschien hoor of zie je ons nog eens werken met de keilingzaag!”

Oude MAVO in Dokkum bewoond Een jaar, nadat de renovatie startte, konden cliënten van Talant in Ookkum verhuizen naar hun nieuwe studio in de oude MAVO aan de Stationsweg. De verhuizing ging in etappes. Op maandag 9 november verhuisden de cliënten van locatie Aalscholver/Zwaan als eerst, op dinsdag 10 november gevolgd door een aantal cliënten van locatie De Berken. Een paar cliënten van de wachtlijst stroomden nog weer wat later in. De oude MAVO bestaat in totaal uit 25 studio’s voor zelfstandig wonen. Dankzij een goede voorbereiding is de verhuizing soepel verlopen. De meeste cliënten vonden het van tevoren erg spannend. De verwachting was daarom dat de slaapwacht het druk zou krijgen de eerste nachten, maar dat viel reuze mee. Iedereen kon lekker slapen!

4

Nieuws

Jarige De Friesland geeft geld voor Tovertafel Een goed idee van een moeder van een cliënt van Talant werd door zorgverzekeraar De Friesland beloond met vijfduizend euro. Het geld is bedoeld voor een Tovertafel voor locatie De Wissel in Beetsterzwaag. De Friesland bestaat 200 jaar en had daarom een prijsvraag uitgeschreven. De Friesland vroeg ideeën om een verandering op gang te brengen voor kwaliteit van leven, gezondheid, cultuur of samenleving. Het idee voor de Tovertalel was een van de winnaars uit honderden inzendingen. Het kwam van mevrouw De Groot, moeder van Peter de Groot. Samen met begeleider Tineke Blaauwbroek heeft ze het idee ingediend. Op 30 november was de prijsuitreiking.

Tovertafel Een Tovertafel projecteert lichtanimaties op je eigen tafel. Met infrarood reageren de projecties op bewegingen van handen. Zo kunnen verschillende spellen worden gespeeld waarbij iedereen op zijn eigen niveau kan meedoen.

Meer bewegen en beleven Veel cliënten die op de Wissel wonen zijn slecht ter been of rolstoelge bonden. Dok is communiceren lastig, omdat veel bewoners niet of nauwelijks kunnen praten. “Door de Tovertafel kunnen we meer afwisseling bieden. Deze groep mensen is zo afhankelijk van anderen. Met dit spel kunnen ze zelf meedoen en samen iets doen”, vertelt Tineke Blaauwbroek. Het is ook voor bezoekers en verwanten leuk om mee te doen. “We kunnen onze cliënten met de Tovertafel meer laten beleven en meer laten bewegen. Dat maakt hun leven aangenamer.”

DE FRIESLANp Naar verwachting wordt de Tovertafel in januari geplaatst.

Van de Centfale Verwantenraad .

Clienten werken met en voor vluchtelingen In het najaar zijn er heel wat vluchtelingen naar Nederland en ook Friesland gekomen. Om iets voor deze grote groep mensen te kunnen betekenen, staken onder meer dagbestedingsiocaties De Diggel in Heerenveen en Middelséhiem in Leeuwarden hun handen uit de mouwen. -

-

Mozaïeken bij De Diggel Pottenbakkerij De Diggel bood eind september afleiding aan de vluchtelingen, door ruimte beschikbaar te stellen in het atelier. Iedere ochtend en middag kon een groep van zes vluchtelingen in de pottenbakkerij mozaïeken. “Ze waren heel blij dat ze even wat leuks te doen hadden. De vluchtelingen maakten zelfs werkstukken met daarop een beeltenis van Nederland en Heerenveen. Dat liet hun blijdschap wel zien!”, vertelt begeleider jeiske Arendsz. Ook de clienten vonden het filn om iets voor de vluchtelingen te kunnen doen. “Zij hielpen ook mee. Gaven rondleidingen over het terrein, legden materiaal klaar. Een aantal cliënten spreekt ook een beetje Engels. Dit was voor hen gelijk een mooie uitdading om een gesprekje in het Engels aan te knopen”, aldus Jetske.

Ontbijttasjes bij Middelséhiem Ook de cliënten van dagbestedingslocatie Middelséhiem in Leeuwarden hebben zich ingezet voor de vluchtelingen. Zij vulden de afgelopen tijd ontbijttasjes met een bordje, boter, jam en hagelslag. Mede dankzij deze cliënten kregen de vluchtelingen iedere dag een verzorgd ontbijt!

5

Elkaar energie geven De slogan ‘soms moet je iets uitzetten om iets anders aan te zetten’ is onlangs gelanceerd door een energiebedrijf. In het reclamespotje is een vader te zien die langs de kamers van zijn kinderen loopt. Ze zijn alleen op hun kamer en hij ziet waar ze mee bezig zijn. De één is een computerspel aan het spelen, de ander luistert digitaal naar muziek en de derde kijkt naar een film op de laptop. Vader gooit het roer om en neemt de fiets. In een mum van tijd veranderi het beeld en wordt het een andere wereld. Ze zeilen de digitale apparaten uit en vader neemt de kinderen mee naar buiten. Ze fietsen door het dorp en het bos. Kinderen uit de straat staan met een voetbal voor de deur en willen voetballen met hun buurjongetje. De dochter gaat np muziekles en leert piano spelen. Het gezin zit bij elkaar, eet aan tafel, speelt spelletjes met elkaar, hij de haard in een gezellige huiskamer. Iedereen ziet er gelukkig uit. De digitale wereld is uitgezet en het is gezellig in huis. Ze zien elkaar weer staan en zijn betrokken bij elkaars leven. Elkaar energie geven krijgt dan een bijzondere betekenis. Bij het zien van dit reclamespotje vroeg ik me af ol ik het wel goed had begrepen. Een energieleverancier die zich afzet tegen de digitale wereld waarvoor de energie wordt geleverd en waarmee mensen tegelijkertijd opgesloten raken in hun eigen leefwereld. Uiteindelijk is de boodschap dat je soms de ene energie uit moet zetten om andere energie aan te kunnen zetten met als resultaat dat je elkaar energie geeft. Dat is toch een mooie boodschap in (leze donkere dagen voor de jaarwisseling. Er is een mooi beeld neergezet De kinderen hebben zich teruggetrokken op hun kamer en vader haalt ze spelenderwijs uit hun isolement en daarna kiezen ze voor elkaar. De praktijk is wat weerbarstiger. Als ik om me heen kijk dan zie ik overal mensen die op de fiets, in de auto op de snelweg, wandelend door de stad of lopend met de hond alleen nog maar kijken op een klein rechthoekiq kastje met een schermpje Soms glimlachend om hetgeen het kastje tegen ze zegt en soms driftig teksten intikkend omdat er aan de andere kant van dal schermpje iemand wacht op een antwoord. De sociale contacten verlopen via dat kastje en ‘vrienden’ zitten achter het schermpje. De digitale wereld waarin we op dit moment leven maakt autistische trekjes los bil mensen. Over autisme gesproken. In de film ‘Ram man’ met Dustin Hoftman als de autistische broer Raymond krijgt autisme een gezicht. Ook bij Talant zijn er zo vele gezichten. Als ouders en verwanten willen wij, net als de vader op de fiets, samen met de medewerkers van Talant het isolement doorbreken en onze eneigie geven en betrokken zijn bij de zorg en het welzijn van onze kinderen, broers en zussen. Uw reactie is van harte welkom en ontvangen we graag op ons emailadres

cvr@talantnl. Sjoukje Holtrop, voorzitter Centrale Verwontenraad Tolant

De driehoek in de praktijk De driehoek? Wat houdt dat in de praktijk in? Twee voorbeelden: op een locatie in Burgum kiezen hoofd, medewerkers, cliënten en ouders samen nieuwe begeleiders. In Damwoude werd informeel overlegd tijdens een barbecue. Met ‘de driehoek’ bedoelen we het overleg tussen familie/verwant, cliënt en medewerker. De cliënt staat bovenaan en de familie/ verwanten en medewerkers vormen samen een onontbeerlijke basis. Door goed samen te werken in de driehoek kom je tot de beste oplossingen voor de cliënt. Er zijn allerlei vormen, mogelijkheden en mooie initiatieven, zoals in Damwoude en Burgum.

Damwoude: gezellig en informatief barbecuen Het nuttige, aangename en lekkere én ook bewoners, familie en medewerkers: van alles werd met elkaar verenigd tijdens een barbecue in Damwoude. Het was een invulling van ‘de driehoek’ van twee woonlocaties. De bedoeling was gezelligheid combineren met het uitwisselen van informatie. Dat is gelukt. Ingelijst Verder was het vooral gezellig. Trilnie Roorda had bijvoorbeeld de driehoek werkelijk zichtbaar gemaakt met een gouden driehoeklijst. Vele cliënten, ver”enten en medewerkers zijn met veel plezier samen ‘ingelijst’ op de foto gegaan.

“Wij kunnen veel van ouders leren”

Anno Roorda (rechts), hoor moeder (links) en begeleider Jonke von Stappen.

De barbecue was een gezamenlijk initiatief van verwanten en medewerkers van de woningen aan De Nieuwe Hele en de Heerke Ateswei. Een van de aanleidingen was de nieuwbouwplannen. Vertegenwoordiger van de verwanten Trijnie Roorda (zus van Anna) vertelde tijdens de barbecue over de ontwikkelingen rond de steeds uitgestelde plannen. De verwanten willen duidelijkheid. Ook brachten cliënten Elroy joustra en Fokko Boonstra enkele wensen naar voren vanuit het maandelijkse cliëntenoverleg: onder andere ontspannings activiteiten op de locatie en een Prokkelactiviteit. Het hoofd, Klaas Wijnsma, beloofde om samen een aantal activiteiten te organiseren in het komende jaar. De clienten hebben al volop ideeën aangegeven.

Leren “Het was een zeer geslaagde bijeenkomst met tevreden en blije gezichten van cliënten, positieve reacties van verwanten en trotse medewerkers, omdat we met ons allen de driehoek nog meer gestalte geven”, zegt begeleider janke van Stappen. “De driehoek is eigenlijk een natuurlijk proces waarbij weer eens heel duidelijk wordt hoe belangrijk het contact is tussen de verwant, cliënt en medewer ker. Toch is dit een omschakeling in het denken en handelen van iedereen in de zorg. Want was het in het verleden niet zo, dat omdat de zorgmedewerkers er voor lijn opgeleid, zij het allemaal dus wel weten? Natuurlijk is hun deskundigheid belangrijk, maar willen we hun kind/verv•iant goed ondersteunen en de zeggenschap goed verwoorden, dan kunnen we niet zonder de expertise van de ouders en verwanten. Immers wie kent de cliënt beter dan de ouders/ verwanten? We kunnen alleen maar van hen leren.”

Klaas Wijnsma is er blij mee “Deze bijeenkomst was de aanzet tot verder vormgeven van de driehoek op de locatie. Het zal zeker een vervolg krijgen.”

Talmasingel Burgum: samen begeleiders kiezen Meer dan logisch vinden ze het bij Talmasingel 129 in Burgum: bij het werven van twee begeleiders zaten ook een cliënt en een ouder in de sollicitatiecommissie. Toen bewoner Erancisca Kraack haar kwam halen, wist Patricia Postuma meteen dat dit sollicitatiegesprek anders dan anders zou worden. ‘Dat er behalve het hoofd en een medewerker ook een bewoner en een vader bij waren, had ik niet verwacht en maakte het eerst even extra spannend. Zij stellen toch heel andere vragen. Maar ik vond het zô goed dat ze het op deze manier deden”, zegt ze enthousiast. De sollicitatiecommissie voert de gesprekken en adviseert over wie het gaat worden. Francisca was er bij als afgevaardigde van de bewoners, goed voorbereid met een gezamenlijk opgestelde hjst vragen. Negen sollicitanten waren uitgenodigd voor een gesprek: begeleiders die boventallig zijn of elders bij Talant werken. Hel was aan Eransisca, Jaap Huizenga (vader van bewoner Bert), begeleider Anjo Wijnsma en hoofd Sjoukje van der Glee om daar twee nieuwe begeleiders uit te kiezen. De sollicitanten moesten in een zogenaamde ‘elevatorpitch’ zichzelf kort promoten en daarna vragen beantwoorden.

“Ben je streng?” Enkele van de vragen die Erancisca had meegekregen waren: “Waarom wil je bij ons komen werken?”; “Hou je van koken?”; “Ben je streng?”; “Als ik een probleem heb, wat doe je dan?”; en een vraag van haar zelf: “Ik drink in het weekend graag een biertje. Wat vind je daarvan?”. Ze vertelt wat zij uiteindelijk het belangrijkst vindt bij een nieuwe medewerker: “Lief, spontaan en grapjes.” Vader Jaap Huizenga zocht een enthousiast en energiek persoon en hij vindt vooral het besef belangrijk dat hel draait om de bewoners: “Het is hun thuis, het is zo belangrijk dat het daar goed voelt.” ‘Wij gaan na het werk naar huis, de bewoners hebben altijd met ons van doen”, beaamt Anjo Wijnsma.

Vooraan Francisco Kraack met de nieuwe hegeleïders Patricia Pastuma (links) en Laura Doornbos, achteraan v.ln.r begeleider Anja Wijnsma, hoofd Sjaukje de 0/ee en vader Jaap Huizen ga.

Betrokken en goed luisteren De werkwijze rond de sollicitatie past helemaal bij de Talmasingel 129, vertelt vader Jaap 1-luizenga. “Toen de woonlocatie zeven jaar geleden is opgezet vanuit een logeerproject, hebben de cliënten met hulp van de ouders zelf gekozen om [net elkaar te gaan wonen.” Zo is het altijd gebleven: zeer betrokken ouders en goed luisteren naar de cliënten. Het betrekken van bewoners en vaak ook ouders bij het aannemen van nieuwe begeleiders was hier dan ook al gebruikelijk, vertelt Anjo. Het was even opnieuw afstemmen toen er een nieuw hoofd kwam Sjoukje de Glee maar zij was snel overtuigd. Ze maakte de rol van ouders en cliënten zelfs officieel met de plaats in de sollicitatiecommissie. Heel goed, vindt Erancisca, want het is belangrijk om te weten wie er bij hun komt werken. -

—

Kiezen Over één kandidaat was iedereen het eens: Laura Doornbos. Het kiezen van de tweede begeleider kreeg wat meer voeten in de aarde toen de stemmen verdeeld bleken over twee kandidaten. Besloten werd om ze beide een dag mee te laten werken. De bewoners lieten daarna één voor één hun voorkeur weten. Het werd Patricia. Francisca: “Daar waren we het over eens. Maar de andere was bijna net zo goed als Patricia, ze waren allebei heel goed.” Francisca wil ook graag nog vertellen over het lastige weekend na de sollicitatiegesprekken op vrijdag. Zij was de enige van de bewoners die wist dat Laura was gekozen. Verder mocht niemand het nog weten totdat Francisca maandag met ‘ondertiteling’ van Sjoukje Laura zou bellen. Trots: “Ik heb er het hele weekend niets over gezegd.” —

-

“Het is hun thuis, het is zo belangrijk dat het daar goed voelt.” Verrast “Ik heb nog nooit zo’n positieve ervaring gehad bij een sollicitatie’, zegt Patricia. “Het gesprek ging op deze manier veel dieper.” Dat Francisca soms moeilijk verstaanbaar is was geen probleem. “Het gaat erom dat je aandachtig luistert. Het is heel zinvol wat cliënten te zeggen hebben.” Vader Jaap Huizenga: “Ik hoop dat andere locaties dit ook gaan doen.” Hoofd Sjoukje de Glee: “Al was het voor mij ook nieuw, wanneer iemand hier nu verrast op reageert, merk ik dat dal mij verrast omdat het eigenlijk heel gewoon is.”

Werk

ik werk. bj Pond 30 in er Bururri Hier versnipp *. ik popier voor Prodok is orchieÇ nsbedrj en ii e+ ni Ver ooki- deel ui+ von WiL.

‘.—-

-‘

m

4

t V)oflefl

1

derij n ro1-e boer ik woon in ee in rderrneer oon hel- Noo oon ik somen r ie Bururn H w lon+ iën+en von To rne-i- ondere cl om or Po is belonrk BeweSen t he no middo ik +huis elke Zo loopie+s werk op mn ik soepel en

vkn+ie

o ik op per jor er de ke ie Pr er mek een Twee ke vokonki. keer me+ en ijd ol+ woon,r0ep Pon o k nie+ Je1 kon me+ Je+.

somen

hoor

s niemond pro+efl Al 4olk-en. voor ,oor kon ik

1 Vriend

iend Al Nelson is mjn vr keer per 3 joor Eén een moorid komt hij Pon weekend b m mijn op-F hij bij mij op slo

sloopbonk

t,.

—

—

1 fl het

1—’I.. 1 j j e F)

janny is net terug van vakantie. Een weekje Blesdijke. Naar traditie al jaren het vaste vakantieadres voor de woongroep van het Noordermeer. janny geniet tijdens zo’n week vooral van het koffiedrinken en biertjes tappen, zo vertelt ze. janny heeft meeî tradities, zoals wekelijkse belafspraken en maandelijkse bezoekjes. Dit geeft haar

:::

lervan zijn z:kk t papisnippers die in het halletje van Pand 30 staan opgestapeld.

Mooie beweging bij Talant Er is een mooie beweging gaande binnen Talant. De driehoek, waarbij cliënten en verwanten meer inspraak krijgen bij belangrijke

•

.,,

/r1

beslissingen binnen hun locatie, werpt zijn eerste vruchten af. Het resultaat van een jaar hard werken met elkaar, aldus directeur Oedo Zwart. “We zijn er nog niet, maar we maken goede vorderingen. Daar zijn we trots op.”

Gereedschapskistje Zo heeft een van de ouders op een locatie niet zoveel met vergaderen. Hij doet liever ‘wat concreets’. Nu komt hij zeer geregeld langs met een gereedschapskistje om allerlei klusjes te doen. Oedo noemt het voorbeeld van verwanten die nauw betrokken zijn bij het advies over de komst van een nieuw hoofd. “Dit waren goede open gesprekken waaibij over en weer verwachtingen zijn uitgesproken. Verwanten

zijn erg enthousiast en voelen zich gehoord”

Zo tegen het eind van het jaar blikken de directeuren terug op wat er is bereikt. Met genoegen. Het vvas een pittig jaar waarin nieuwe hoofden hun plek moesten vinden en er veel in gang is gezet om op de locaties het driehoeksgesprek tussen begeleiders, cliënten en verwanten, op gang te brengen. Nog met wisselend succes, maar wel met het gevoel bij verwanten en cliënten dat hun mening er toe doet. “Hun inbreng wordt gewaardeerd en besluiten worden daardoor breder gedragen”, aldus Oedo.

De beide directeuren, die ook spreken namens de collega’s Bothilde Buma en Joke van Leeuwen, wijzen er nog eens op dat er in 2015 heel hard is gewerkt. “We hebben met minder mensen hetzelfde gedaan, nu zitten we op het kantelpunt dat we goed moeten kijken of we alles ook moeten blijven doen. We moeten in ieder geval op zoek naar een goede balans tussen de zichtbaarheid van het hoofd op de locaties zelf en andere taken. Nu gebeurt het nog te vaak dat het hoofd wordt opgeslokt door allerlei administratieve handelingen en te weinig zijn of haar gezicht kan laten zien. Dat willen we graag anders.”

Auke jelle Kingma ziet nog een andere ontwikkeling. “Door de driehoek zijn verwanten niet alleen meer betrokken bij de formele medezeggenschap, maar bij het hele reilen en zeilen op de locatie. Ze zetten zich vaker in als vrijwilliger. Dat is belangrijk in een tijd waarin er steeds minder geld beschikbaar komt voor de extra’s in de zorg. Betrokkenheid van mensen in de omgeving van clienten, kan dan een goede bijdrage leveren aan het verbeteren van de kwaliteit van leven.”

Rol pakken Wat daarbij helpt, is steeds opnieuw kritisch blijven kijken naar wat we doen en hoe we dat doen. Medewerkers die zien dat zaken niet lopen zoals ze graag willen of die tegen regels aanlopen die niet altijd logisch zijn, kunnen dat aangeven en met alternatieven komen. “We verwachten ook dat medewerkers daarin hun rol pakken. Wij willen wel en staan open voor ieder idee”, verzekert Oedo.

De leefomgeving voor onze cliënten moet ‘noflik ZIjfl’; veilig en prettig voelen. Auke Jelle wijst op de mooie bouwprojecten van Talant. In een tijd van financiële krapte is Talant in staat om op veel plekken in de provincie nieuw te bouwen of grondig te renoveren. “Daarmee leveren we een directe bijdrage aan een betere kwaliteit van leven van onze cliënten. Een goede woonplek is minstens zo belangrijk als goede zorg en ondersteuning. Cliënten wonen, werken en leven bij ons. Dan moet die leefomgeving ‘noflik zijn’; veilig en prettig voelen.”

Specialist Naast het leveren van goede basiszorg, ontwikkelt Talant zich steeds meer tot de specialistische zorgverlener voor mensen met een beperking en met bijvoorbeeld moeilijk verstaanbaar gedrag. Met Triple-C beschikt Talant over een manier van begeleiden en ondersteunen die goed aansluit bij de mogelijkheden die een cliënt heeft. Het is intensie maar zorgt wel voor afname van moeilijk verstaanbaar gedrag. “We hebben zoveel kennis en ervaring in huis dat we in principe op iedere hulpvraag een antwoord kunnen bieden.”

Van waarde zijn Oedo noemt als voorbeeld de herontwikkeling van de Drachtster wijk Maartenswouden. Die nadert lijn voltooung. Onlangs zijn nieuwe woningen en het Ontmoetingsgebouw Carré geopend, dat letterlijk het hart vormt van de wijk. Op het plein en ook in het gebouw kunnen cliënten en wijkbewoners elkaar ontmoeten. “We hebben een mooie opening gehdd waar ook veel wijkbewoners aanwezig waren. Zij kunnen Carré ook gebruiken voor wijkactiviteiten. Met al onze voorzieningen zoals Carré, de kwekerij Passiflora en het zwembad zijn we van toegevoegde waarde voor de wijk.”

‘

Ook op veel andere plekken bouwt Talant, zoals in Burgum, Dokkum en Beetsterzwaag. Daarmee is Talant bezig met een grote inhaalslag op het gebied van bouwen. Verwanten worden nauw bij de plannen betrokken en kunnen daarbij ook direct invloed uitoefenen op keuzes die worden gemaakt. Na het afronden van de huidige bouwprojecten blijft Talant doorgaan met bouw en renovatie. “Er is nog steeds een groep cliënten die te klein woont in huisvesting die niet meer van deze tijd is. Ook hen willen we graag een goede plek bieden’, aldus Auke jelle. Hierbij hoort volgens Oedo ook dat Talant blijft streven naar de beste plek voor iedere cliënt, waarbij wonen, werk en/of dagbesteding optimaal op elkaar zijn afgestemd, in activiteiten maar bijvoorbeeld ook in afstand.

Innovatie is een speerpunt voor Talant. De draaischijf voor ernstig meervoudig beperkte cliënten en een speciale wellness douche zijn pakkende voorbeelden. Het zijn vindingen die direct voortkomen uit wensen of behoeften van cliënten en daardoor ook bijdragen aan verbetering van de kwaliteit van leven. En dat moet volgens Auke Jelle altijd het eerste doel zijn van innovatie. Culturele Hoofdstad De verbinding met de samenleving, meedoen waar dat kan, is een ander speerpunt. De samenwerking met Culturele Hoofdstad 2018 is ‘een van de oogappeltjes’, aldus Auke jelle. Talant is met de organisatie van Culturele Hoofdstad in gesprek hoe clienten betrokken kunnen worden bij de evenementen. Dat kan zijn als deelnemer, bezoeker of bijvoorbeeld in de catering.’Dit heeft al tot een paar mooie voorbeelden geleid. Zo heeft de drumband Syncoop opgetreden tijdens City Proms in Leeuwarden, een hoogtepunt voor onze cliënten. Verder hebben ze meegewerkt in de bediening bij het bevrijdingsontbijt in Leeuwarden en maken ze straks allerlei artikelen die verkocht kunnen worden aan toeristen die Leeuwarden in 2018 bezoeken. De komende tijd kijken we wat nog meer mogelijk is.” Zichtbaar In 2016 gaat Talant op dezelfde voet verder door de driehoek verder vorm te geven en er voor te zorgen dat hoofden ook goed zichtbaar zijn op de locaties voor cliënten, verwanten en medewerkers.

De trots van burgemeester Sîcko Heldoorn De catering in het gemeentehuis van Damwoude is de trots van burgemeester Sicko Heldoorn. Gasten nodigt Heldoorn dan ook het liefste uit tijdens de lunch. “Ik vind het geweldig hoe wij de catering hier geregeld hebben”, vertelt burgemeester Sicko Heldoorn van Dantumadeel enthousiast. De bedrijfskantine van het gemeentehuis wordt gerund door mensen met een verstandelijke beperking. Een deel van de kantinemedewerkers woont bij Talant en zij krijgen bij hun werk ondersteuning van WIL*. Met elkaar bereiden zij de lunch, waarvoor ze dagelijks de boodschappen halen. Daarnaast verzorgen zij andere voorkomende werkzaamheden, zoals gasten bedienen, het helpen bij de kassa en de vaat doen in de spoelkeuken. Overigens een extra taak is het poetsen van de burgemeesterketting. “Deze taak ‘dwong’ Gepke eigenlijk bij mij af, want dit deed ze ook al bij mijn voorganger”, zegt Heldoorn “Ik ben er echt heel erg blij mee dat zij mijn ketting zo goed poetst.”

Anders dan anders Dat het soms even anders gaat dan anders, is eigenlijk nooit een probleem. Heldoorn: “Tijdens een vergadering in de vergaderzaal kwam een kantinemedewerker melden dat de lunch klaarstond in mijn kamer. Omdat ik wilde lunchen in de vergaderzaal, vroeg ik of

ze de lunch daar kon brengen. Dat is dan even srhakelen. Haar eerste reactie was verontwaardigd; ze had het toch al op mijn kamer neergezet? Uiteindelijk hebben we samen de lunch verplaatst naar de vergaderzaal en kwam het helemaal goed.”

Iach en goed gevoel Vervelend vindt Heldoorn het nooit. Het zorgt juist voor een lach en een goed gevoel. Dat krijgen bezoekers en collega’s eigenlijk vanzelf door de sociale verbondenheid bij de bedrijfskantine in het gemeente huis. “De medewerkers met een beperking horen er helemaal bij. Bij ontmoetingen in het weekend wordt er vrolijk gegroet met ‘hoi collegal’ Wat er ook verandert bij onze gemeente, deze manier van maatschappelijk ondernemen willen we altijd behouden.” Net als Tulant maakt WIL deel uit von Zorggroep All/ode. Alliade bestaat uit

acht zargorgonisoties voor onder meer gehondicoptenzorg en ouderenzorg ._

In7rk+

-

,.,;...i.,...

,f,1

r

Onderzoek: geluid heeft invloed op (probleem)gedrag

“Je oren kun je niet sluiten” Geluid heeft veel invloed op gedrag. Probleemgedrag kan zelfs verminderen door de geluidsomgeving te verbeteren. Dat is een opvallende conclusie uit een onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen waaraan Talant heeft meegewerkt. Een speciale ‘app’ voor begeleiders speelde niet alleen een rol in het onderzoek, maar ook bij het verbeteren van de geluidsomgeving.

“je ogen kun je sluiten, je oren niet; je staal 24 uur per dag bloot aan geluid”, vertelt onderzoekster Kirsten van den Bosch van de universiteit. Ze heeft onderzocht welk effect geluid heeft op gevoel, gezondheid en gedrag. Vervolgens heeft ze de invloed van iorgmedewerkers onderzocht en welke geluiden cliënten prettig vinden. De uitkomsten heeft ze eind november gepresenteerd bij Talant. “Er is wel eerder onderzoek gedaan naar akoestiek. Maar een zacht geluid hoeft niet per se minder irritant te zijn.” Het onderzoek was daarom gericht op de geluidsomgeving het geheel van geluiden om je heen en dan specifiek voor mensen met ernstige verstandelijke en vaak visuele beperkingen. Voor hen is het effect van geluid namelijk nog groter: wanneer andere zintuigeri minder werken komen geluiden meer ‘binnen’ en ze begrijpen vaak niet waar de geluiden vandaan komen en wat ze betekenen. Bovendien hebben zïj weinig tot geen invloed op de geluiden om hen heen. -

—

App Het onderzoek is uitgevoerd bij verschillende zorginstellingen, Bij Talant ging het om locaties De Stipe in Boisward, Himsterhout en De Lanen in Drachten en Middelséhiem in Leeuwarden. Zo werd bijvoorbeeld in een testruimte

gekeken naar de reacties van cliënten op verschillende geluidsomgevingen: een strand, bos, rustige muziek en een stad. Een andere methode vond plaats in het dagelijks leven: zorgmedewerkers registreerden met behulp van een app op de telefoon welke geluiden er op bepaalde momenten waren en het gedrag van een cliënt op dat moment.

Invloed op gedrag en gezondheid Een belangrijke uitkomst is dat een goede geluidsomgeving van zeer groot belang is om je prettig te kunnen voelen en dan met name om je veilig, ‘op je gemak’ te kunnen voelen. Het gaat dan veelal om heel normale geluiden, zoals spelende kinderen en een gesprek buiten op straat. Een slechte geluidsomgeving leidt er juist toe dat cliënten zich minder veilig en minder op hun gemak voelen. Denk bijvoorbeeld aan een woonruimte met soms emotionele gelui den van medebewoners, stemmen van begeleiders en muziek uit radio ot televisie. En zijn onverwachte geluïden zoals een buurman die plotseling gaat boren voor iedereen vervelend, voor cliënten betekent het vaak ook dat ze zich zeer onveilig voelen. Daardoor kunnen geluiden een negatieve invloed hebben op hun gedrag. Daarnaast heeft het ook een lichamelijk effect: stress kan bijvoorbeeld hart- en vaatproblemen veroorzaken of verergeren. -

-

Bewust Ook bleek dal bewustzijn bij de medewerkers op zich al een positieve invloed heeft op de geluidsomgeving. Behalve dat de gebruikte app gegevens voor hel onderzoek opleverde, droeg de app ook bij aan dit bewustzijn en de kennis bij de medewerkers. Aandacht Bij Tal ant was al wel aandacht voor geluid, maar dan vooral akoestiek. Zo is er rekening mee gehouden bij de nieuwbouw op locatie De Wissel in Beetsterzwaag. In een woning voor doof blinde cliënten in Stiens wordt ook al heel bewust omgegaan met geluid. Het gaat daarbij zowel om inrichting (zoals geluidsabsor berende plafondpanelen op specifieke plekken) als gedrag (zoals geen ‘klikhakken’, geen radio op de achtergrond en zo weinig mogelijk onderlinge gesprekken door medewerkers bij clieriten). Door het onderzoek is er bij Talant meer aandacht voor geluid, dus ook verder dan akoestiek. Zo organiseerde Talant tijdens het toen nog lopende onderzoek vorig jaar een ‘Kenniscafé’ voor medewerkers. Nu het onderzoek is afgerond wordt de verkregen kennis verder verspreid binnen Talarit, waarbij ook de app kan worden gebruikt.

En onderzoekster Kirsten van den Bosch? Zij mag zich inmiddels doctor noemen: ze promoveerde met haar proefschrift over het onderzoek, ‘Safe and Sound’.

Column Gerrit

Geluid Geluid is overal. Er zijn leuke en minder leuke geluiden. Soms irriteren we ons wel eens aan het geluid. Bij Talant is een onderzoek geweest naar geluiden. Het onderzoek ging over wat cliënten leuk vinden aan geluid en wat niet. Ook mij is gevraagd om over geluid te schrijven voor Inzicht.

Wilt u iemand in het zicht brengen die veel voor een cliënt van Talant doet, bijvoorbeeld een familielid of een vrijwilliger? Stuur een mailtje naar [email protected] of bel 0513 64 37 33. -

Edibe Urüc WIE Edibe Urüc woont sinds 1998 in Nederland en is nu twee jaar vrijwilliger bij dagbesteding Wille in joure. Deze dagbesteding vindt vijf dagen per week plaats in Talantlocatie Maria Louisestraat 30, waar Eclibe in de buurt woont. Voordat ze vrijwilligsier werd had ze al wel eens van Talant gehoord, maar wist ze niet wat het inhield. Sommige cliënten kende ze van gezicht, maar van contact was het nooit gekomen. Ons oproepje voor vrijwilligers in het buurtkrantje was voor haar dan ook een mooie aanleiding om eens kennis te maken. Tijdens de kennismaking vertelde Edibe dat ze gevlucht is uit Koerdistan. Ze heeft eerst een aantal jaren in Duitsland gewoond. In joure voelt ze zich heel prettig. Ze wil onze taal graag beter leren spreken en mensen leren kennen. Volgens Edibe doe je dat door actief deel te nemen aan de samenleving. WAT Edibe runt momenteel iedere dinsdagochtend de ‘beautysalon’. Dit is een fijne ruimte waar cliënten mooi gemaakt worden en lekker kunner, relaxen. Zo lakt ze nagels, maakt ze cliënten op en verft ze voor wie dat wil de haren. Ze kan trouwens ook heerlijke koekjes bakken! —

—

VAN WAARDE Vanaf het begin is Edibe bij ons van harte welkom. Ze komt elke dinsdag en betekent veel voor onze clienten. Edibe zei zelf onlangs: “Het voelt voor mij als een tweede thuis”. En wij? Wil zijn enorm blij met Edibe!

—

Namens alle bewoners en medewerkers, Klaas van der Wagen

Radio Als ik op het werk ben staat de radio aan. Maar we hebben afspraken in de groep dat de radio niet te hard mag. Ik vind de radio wel prettig, maar er moeten wel leuke zenders zijn om naar te luisteren. Bijvoorbeeld piraten- en zeezenders. Straks kunnen we deze zenders via DAB÷ krijgen. Prettige en minder leuke geluiden Ik luister wel eens naar geluiden. Naar de vogels, auto’s en muziek. Een geluid dat ik leuk vind is als een glas kapot valt. Dat klinkt dan lekker door. Daar kan ik nog uren om lachen. Een radiostation met leuke jingles vind ik ook leuk. Bijvoorbeeld zeezenders. Ze gebruiken daar veel echojingles en leuke muziekjes. De kermis heeft ook wel leuke spotjes en geluiden. Minder leuke geluiden vind ik bijvoorbeeld van die giersirenes die ze vroeger bij het spookhuis hadden, als er een karretje naar binnen ging. Maar ook vuurwerk dat te vroeg knalt wat de jeugd op zak heeft. En als het brandalarm wordt getest, daar schrik ik van. Zandstraalgeluiden als ze een brug aan het stralen zijn en schreeuwpoppen in het spookhuis zijn ook geluiden die ik niet prettig vind. Stilte Soms vind ik het wel fijn dat het helemaal stil is. Dan kan ik me lekker concentreren. Bijvoorbeeld met het schrijven van dit verhaal. Het enige wat ik hoo is het geluid van de droger. Ik schrijf nu grotendeels thuis mijn column, in plaats van bil dagbesteding. Dat vind ik prettig. Als ik op dagbesteding schrijf is het net of de boel vast zit in mijn hoofd. Hier thuis komen de woorden zo op papier.

Eetgroep Samen

Gezellig bestaat 10 jaar

Mensen met en zonder een verstandelijke beperking elkaar laten ontmoeten tijdens een etentje: dat is het concept van de eetgroep Samen = Gezellig. Dit concept is tien jaar geleden bedacht als stageopdracht, maar inmiddels al een begrip bij veel inwoners van joure en omgeving. Iedere maand organiseert de eetgroep op initiatief van Talant een etentje bij een restaurant in joure. Om de deelnemende restaurants te bedanken voor de succesvolle samenwerking de afgelopen tien jaaç hebben de cliënten van dagbestedingslocatie Will e een jubileumbord ontworpen en gem aakt. Henk van Bruggen, gastheer en eigenaar van Partycentrum ‘t Haske in Joure, nam vorige maand het eerste bord in ontvangst. Mee-eten? Ook zin om een keer mee te eten? Neem dan contact op met Metty Steensma van Steunpunt Talant. Haar e-mailadres is rn.steensma@talan t.nl.

2oO’2o1j

h

t

t

flJtnq,

.::i

Zeil kiezen

Een Weetkrant over kiezen ——

TaLanT

Kiezen doen we de hele dag, vaak zonder er bij na te denken. Soms is kiezen makkelijk. Soms is kiezen moeilijk. De nieuwste Weetkrant vaan Talant gaat over kiezen. Vooral over wannee r cliënten zelf kunnen en mogen kieze n, hoe ze kunnen kiezen en wat een goede keus kan zijn. Weetkrariten Talant brengt vier keer per jaar een Wee tkrant uit voor cliënten met steeds een ander thema. Sommige cliënten lezen de kran t zelf. Daarnaast kan de Weetkrant bege leide rs of familie helpen om bepaalde onderwer pen met cliënten te bespreken. De Weetkrant bekijken of een gratis abon nement aanvragen kan via www.talant.nl/dienten> Iets doe n.

Goede ideeën voor Talant en KH 2018 In café De Bak in Leeuwarden bruiste het maandagavond 16 november van de ideeën, tijdens een bijeenkomst KH2018-Talant. Medewerkers van Tala van het project nt en WIL kwamen met ruim 50 ideeë n om mensen met een beperking te culturele activiteiten. In het voorjaar betrekken bij komt er ook een bijeenkomst voor cliën ten en ouders/verwanten. De ideeën voor het project KH2018Talant (een samenwerking van Talant en Kulturele Haadstëd Ljouwert-Fryslân al helemaal uitgedacht, soms alleen 2018) waren soms een eerste gedachte, soms makkelijk Ie realiseren en soms out of the box. uiteraard KH2018. Maar het betrekken De aanleiding is van mensen met een beperking bij cultu rele activiteiten start bij het meedoen evenementen in de buurt, wijk, dorp aan culturele of stad. Talant gebruikt de komende twee jaar om te leren hoe we kunn en meedoen. De samenwerking met KH2018 geeft veel kansen, maar na 2018 mag het niet stoppen. Sterker nog: het zou geweldig zijn als het meedoen Leeuwarden door mensen Culturele Fryslân met een beperking geen uitzondering, Hoofdstad maar juist 2018 van Europa een vanzelfsprekendheid is. Meer ideeën en initiatieven zijn welk om bij [email protected]

Yvonne Veitmon en Horrie Amsterdam tijdens hun bezoek bij Sportsupport Abe Lenstro.

Een bijzonder koppel Zijn ze elk jaar bij Heerenveen Feyenoord: Yvonne Veltman is voor Heerenveen, Harrie Amsterdam voor Feyenoord. Net zoals hij voor de Oeverzwaluwen is en zij voor VV Balk. -

‘Wij houden van voetbal’ YVONNE: “We werken drie dagen per week met elkaar bij De Stipe

YVONNE: “Daar lagen kaartjes klaar op naam van Harrie Amsterdam.

in Boisward. Harrie schildert daarnaast nog bij De Bascule in Sneek. We houden beide van voetbal, dat is de kijk.” HARRIE: “Of ik zelf voetbal? Nee.” YVONNE: “Een poos terug wel, dat deden we vaak tussen de middag.” HARRIE: “ja, biokjesvoetbal.” YVONNE: “Toen was Harrie nog superht.” HARRIE: “In Koudum heb ik ook gevoetbald.” YVONNE: “0 ja, het toernooi met de jongens uit het dorp en van Galamahiem waar je toen woonde. Daar keek je elk jaar naar uit. De bewoners van Galamahiem waren verdeeld over de teams. jij zat dan in ‘het team van Harrie’.” HARRIE: “Zelf voetballen is nu niet meer goed voor me, ik heb last van mijn hart. Ik kijk wel nog altijd bij de Oeverzwaluwen in Koudum. Vroeger ging ik ook mee met de spelers naar uitwedstrijden. Met Henk Abma.” YVONNE: “Nu ga je nog naar thuiswedstrijden, met een taxi vanuit Bolsward.” HARRIE: “ja, en ook nog wel naar uitwedstrijden, als het in de buurt is.” YVONNE: “Harrie en ik komen elkaar in het weekend vaak tegen op het voetbalveld. Ik heb familie in Koudum en Harrie heeft jaren in Koudum gewoond voor hij naar Bolsward verhuisde. Maar ik ben voor VV Balk!” HARRIE strijkt even over Yvonnes hand: “Dat mag wel, dat is wel goed.” YVONNE: “Herrie heeft me laatst opgehaald met de taxi.” HARRIE: “Naar het Abe Lenstra Stadion.”

We gaan elk jaar samen naar Heerenveen Feyenoord. Vroeger in De Kuip, de laatste tijd in Heerenveen. Het is het hoogtepunt van het jaar.” 1-IARRIE: “Het werd 2-5.” YVONNE: “Dat vond Hairie helemaal niet erg. Hij is Feyenoord-fanl Hij had de dag van zijn leven. Bij de wedstrijden draagt Herrie heel subtiel zijn Feyenoord-shirt onder zijn trui en dan met een Heerenveen-sjaal.” HARRIE: “Feyenoord heeft nu iemand anders.” YVONNE: “ja, daar ben ik ook wel een beetje fan van, de beste speler van Feyenoord.” HARRIE: “Hij scoort heel vaak: Dirk Kuijt.” YVONNE: “Harries geheugen wordt wat minder, maar hij weet heel veel van Feyenoord, kent alle spelers, weet alle uitslagen Ook van de clubs in Friesland trouwens. We gaan al heel lang samen naar de wedstrijd. Ik kom met Harrie ook op plekken waar ik anders niet zou komen. Zo vroeg hij gewoon eens of we in de spelersbus van Feyenoord mochten kijken en het mocht. Ik zou dat nooit durven vragen!” HARRIE: “Maar de spelers zaten er niet in.” YVONNE: “Nee, die waren naar de kleedkamer denk ik. We gaan op bezoek bij het Abe Lenstra Stadion. Zo mooi: de kaartjes zijn steeds geregeld door Marijke Hornstra van dagbestedinggroep ‘SportSupport Abe Lenstra’ die inmiddels bij WIL hoort. Iedereen kent daar nu Harries naam en ze willen wel eens weten wie hij is. Inmiddels kennen ze hem trouwens ook bij de kaartverkoop. ‘Harrie is Feyenoord-fan!’ riep de baliemedewerkster laatst lachend toen we de kaartjes haalden. Het is altijd leuk en ik mag Harrie graag. Zo lang hij gezond genoeg is, blijven we dit doen.”

—•1

* II

.

-