Inhoud Inhoud 1. Financiële informatiesystemen
13
1.
Wat is boekhouden?
13
2.
Gebruikers van boekhoudinformatie
14
3.
Financial versus management accounting 3.1. Financial accounting (of algemeen boekhouden) 3.2. Management accounting (of beleidsboekhouden) 3.3. Algemeen boekhouden versus beleidsboekhouden
15 16 16 16
4.
Wettelijke basis 4.1. Europese richtlijnen en verordeningen 4.2. Belgische wetgeving 4.3. Voor vzw’s
17 17 17 18
5.
De band tussen de boekhouding en de fiscaliteit 5.1. De primauteit van het boekhoudrecht 5.2. De bindende kracht van de jaarrekening
18 18 19
2. Het abc van het dubbel boekhouden
21
1.
De balans 1.1. De balans: een vermogensoverzicht 1.2. De balansindeling 1.3. Samengevat 1.4. Oefeningen 1.5. “Rode draad”: Werken met balansen 1.6. Evaluatie
21 21 23 25 25 26 30
2.
Balansrekeningen 2.1. Balansrekeningen: boekingsprincipes 2.2. “Rode draad”: Werken met balansrekeningen 2.3. Proef- en saldibalans 2.4. Het afsluiten van een balansrekening
30 30 31 35 36
Intersentia
5
Inhoud
2.5. 2.6. 3.
6
Evaluatie Oefeningen
37 37
Resultatenrekeningen 3.1. Werken met resultatenrekeningen 3.2. Gevolgen van het werken met balans- én resultatenrekeningen 3.2.1. Het verschuiven van het boekhoudkundig evenwicht 3.2.2. Geen resultaatbepaling bij individuele verkopen 3.3. “Rode draad”: Werken met balans- en resultatenrekeningen 3.4. Indeling van de resultatenrekening 3.5. Oefeningen
38 38
4.
Minimum algemeen rekeningenstelsel 4.1. Omschrijving 4.2. Indeling 4.3. Het wettelijk Minimum Algemeen Rekeningenstelsel 4.4. Gebruik van het Minimum Algemeen Rekeningenstelsel 4.5. Oefeningen
52 52 53 55 61 62
5.
Grootboek en dagboeken 5.1. Omschrijving 5.2. Het stelsel van dagboeken 5.3. Inschrijving in de dagboeken 5.4. De band tussen journaal, grootboek en boekingsdocumenten 5.5. “Rode draad”: Inschrijving in het journaal 5.6. Oefeningen 5.7. Vormvoorschriften voor de boeken 5.8. Individuele rekeningen: subgrootboek klanten en leveranciers 5.9. Het bewaren van boeken en bescheiden
64 64 64 67 68 68 70 70
6.
Overzicht van de toepassing van de wetgeving 6.1. Schematisch overzicht voor ondernemingen 6.2. Schematisch overzicht voor verenigingen en stichtingen
73 73 75
7.
Herhalingsoefeningen 7.1. Extra 7.2. Replay
76 76 77
39 39 41 41 47 51
71 72
Intersentia
Inhoud
3. Boekhoudprincipes
79
1.
Inleiding
79
2.
De fundamenten 2.1. De boekhoudkundige entiteit 2.2. De continuïteit 2.3. De bestendigheid of consistentie 2.4. Uitdrukking in geldwaarde
80 80 81 82 82
3.
Het vastleggen van gegevens 3.1. Verantwoordingsstukken 3.2. Volledigheid 3.3. Het compensatieverbod 3.4. Het principe van de toerekening
83 83 83 84 84
4.
Waarderingsgrondslagen 4.1. Individuele waardering 4.2. Objectiviteit 4.3. Voorzichtigheid 4.4. Relevantie
85 85 85 85 86
5.
Rapporteringsgrondslagen 5.1. Periodiciteit 5.2. Vergelijkbaarheid 5.3. Getrouw beeld
86 86 87 87
4. Het boeken van courante verrichtingen
89
1.
Intersentia
De belasting over de toegevoegde waarde (btw) 1.1. De btw-cyclus Definitie 1.2. Enkele belangrijke btw-begrippen 1.2.1. Btw-plichtige 1.2.2. Btw maatstaf van heffing 1.2.3. Btw-tarief 1.2.4. Factuur 1.2.5. Btw-medecontractant 1.2.6. Btw-aftrek van voorbelasting 1.2.7. Btw-aangifteperiode
89 89 89 90 90 90 91 92 93 93 94
7
Inhoud
2.
De verkoopcyclus 2.1. Verkoopfactuur 2.2. Ingaande retours / Uitgaande creditnota 2.3. Handelskorting 2.4. Financiële korting 2.5. Door(aan)rekening van kosten 2.6. Terugstuurbare verpakking 2.7. Voorschotten 2.8. Buitenlandse verkopen 2.8.1. Intracommunautaire leveringen 2.8.2. Exportverrichtingen 2.8.3. Vreemde valuta 2.9. Geïntegreerde voorbeelden 2.10. Oefeningen
95 95 95 96 99 101 101 103 104 104 104 104 106 108
3.
De aankoopcyclus 3.1. Inleiding 3.2. Aankoopfactuur: Aankopen grondstoffen, hulpstoffen, handelsgoederen 3.3. Aankoopfactuur: Diensten en diverse goederen 3.4. Aankoopfactuur: Investeringen 3.5. Uitgaande retours / ingaande creditnota’s 3.6. Handelskorting 3.7. Financiële korting 3.8. Bijkomende aankoopkosten 3.9. Terugstuurbare verpakking 3.10. Voorschotten 3.11. Aankopen in het buitenland 3.11.1. Intracommunautaire verwervingen 3.11.2. Importverrichtingen 3.11.3. Vreemde valuta 3.12. Werk in onroerende staat 3.13. Geïntegreerde voorbeelden 2.14. Oefeningen
110 110
Financiële transacties 4.1. Betalingen in deviezen 4.2. Interne overboekingen 4.3. Rente betalen/ontvangen 4.3.1. Rente, kosten van schulden 4.3.2. Renteopbrengst uit beleggingen
127 127 128 129 129 130
4.
8
110 111 113 115 115 117 118 118 120 121 121 122 122 123 123 126
Intersentia
Inhoud
5.
Diverse transacties 5.1. Btw-overboeking 5.2. De bezoldigingscyclus
131 131 131
6.
Herhalingsoefening
133
5. Van boekhouding naar jaarrekening
135
1.
Inventaris 1.1. Wettelijke bepalingen 1.1. Streefdoel van de inventaris 1.2. Omvang van de inventaris 1.3. Verantwoordelijkheid 1.4. Tijdstip van de inventaris 1.6. Aanpassing van de boekhouding
135 135 135 135 136 136 136
2.
Waarderingsregels 2.1. Vastleggen van waarderingsregels 2.1.1. Waarom waarderingsregels? 2.1.2. Bevoegd orgaan 2.1.3. Beginselen 2.1.4. Permanente toepassing 2.1.5. Afwijkingen 2.1.6. Wijzigingen 2.2. Het begrip waarde 2.2.1. Algemene beginselen betreffende waardering 2.2.2. Afwijking op de individuele waardering 2.2.3. Aanschaffingswaarde 2.2.3.1. Aanschaffingsprijs 2.2.3.2. Vervaardigingsprijs 2.2.3.3. Inbrengwaarde 2.2.3.4. Intercalaire intresten 2.3. Marktwaarde 2.4. Fair value 2.5. Boekwaarde 2.6. Nominale waarde 2.7. Afschrijvingen 2.8. Waardeverminderingen 2.9. Voorzieningen 2.10. Herwaarderingen 2.11. Waarderingsregels
137 137 137 137 138 138 139 139 140 140 140 140 140 142 143 144 146 147 148 149 150 153 154 157 160
Intersentia
9
Inhoud
3.
10
Regularisatieverrichtingen 3.1. Inleiding 3.2. Regularisatieverrichtingen zonder invloed op het resultaat 3.2.1. Overboekingen in functie van de vervaldatum van schulden en vorderingen 3.2.2. Klanten met een creditsaldo 3.2.3. Leveranciers met een debetsaldo 3.2.4. Bankrekeningen met een creditsaldo 3.3. Regularisatieverrichtingen die het resultaat beïnvloeden 3.3.1. Voorraadwijzigingen 3.3.2. Op te stellen facturen en creditnota’s 3.3.3. Te ontvangen facturen en creditnota’s 3.3.4. Te betalen vakantiegeld 3.3.5. Te betalen kosten 3.3.6. Geproduceerde vaste activa 3.3.7. Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen 3.3.7.1. Afschrijvingen 3.3.7.2. Waardeverminderingen 3.3.7.3. Voorzieningen 3.3.8. Realisatie van vaste activa 3.3.9. Overboeking van kapitaalsubsidies en uitgestelde belastingen 3.3.10. Overlopende rekeningen 3.3.11. Omrekeningsverschillen 3.3.12. Geraamde belastingen
161 161 162
4.
Resultaatverwerking 4.1. Wijze van voorstelling van de balans 4.2. Het te verwerken resultaat en de soorten toekenningen 4.3. Overige wettelijke bepalingen 4.4. Toekenning aan de wettelijke reserve
185 185 185 187 188
5.
Schema’s voor de jaarrekeningen
189
6.
Vastleggen en goedkeuren van de jaarrekening 6.1. Rol van het bestuursorgaan 6.2. Rol van de commissaris 6.3. Controlebevoegdheid indien geen commissaris werd benoemd 6.4. Rol van de algemene vergadering
190 190 191
162 163 164 164 165 165 166 168 169 171 171 172 172 173 175 177 178 179 180 184
191 192
Intersentia
Inhoud
7.
Bekendmaking van de jaarrekening
193
8.
Heropening volgend boekjaar
194
9.
Praktijk Voorlopige balans en resulatenrekening Regularisatieboekingen Diversendagboek Centralisatie Proef- en saldibalans Interne balans en resultatenrekening Jaarrekening Aandachtspunten uit het vennootschapsrecht bij de jaarrekening
195 195 199 205 208 208 211 215 231
10. Oefeningen 6. Consolidatie
232 235
1.
Doel
235
2.
Wie moet consolideren? 2.1. Algemeen beginsel 2.2. Consolidatie in geval van een consortium 2.3. Vrijstelling voor de kleine groep 2.4. Vrijstelling van subconsolidatie 2.5. Niet-toepasbaarheid van de vrijstellingen
235 235 236 236 237 237
3.
Stappen in de consolidatie 3.1. Algemeen 3.2. De consolidatiekring vaststellen 3.3. Uniformiteit nastreven 3.4. Informatie verzamelen 3.5. Consolideren 3.5.1. Samenvoegen volgens de integrale methode 3.5.2. Elimineren 3.5.3. Samenvoegen volgens de proportionele methode 3.6. De vermogensmutatiemethode
237 237 238 238 239 239 239 240 242 243
4.
IAS – IFRS
244
Bijlage. Nuttige websites
245
Intersentia
11
