H. van Dijk
04-09-2001
13:25
Pagina 374
374
IN HET LIEFDELEVEN LIGT GANSCH HET LEVEN
Bibliografie In deze bibliografie worden, voor zover het het bronnenmateriaal en de secundaire literatuur betreft, uitsluitend titels vermeld waarnaar in het onderzoek is verwezen.
Primaire literatuur 1. Proza Aletrino, A., Zuster Bertha. ’s-Gravenhage 1982a [fotografische herdruk van eerste druk uit 1891] Martha. ’s-Gravenhage 1982b, tweede druk [eerste druk 1895] Ammers-Küller, Jo van, ‘Dreiging’, in: Kruispunten. Haarlem 1918 Maskerade. Rotterdam 1922, derde druk [eerste druk 1919] Booven, Henri van, Van de vereering des levens. Bussum 1906 Borel, Henri, Vlindertje. Een Haagsche roman. Amsterdam z.j. [1901] Boudier-Bakker, Ina, Het spiegeltje. Utrecht/Antwerpen 1958, twaalfde druk [eerste druk 1917] ‘De fabriek’, in Machten. Amsterdam z.j., tweede druk [eerste druk 1902] ‘Moeder’, in Machten ‘Zorgen’, in Zorgen: Utrecht z.j.,[1907] Bouterse, Sara, In troebel water. ‘Een Hollandsch binnenhuisje’. Bussum 1914 Bruggen, Carry van, Heleen, in: Vijf romans. Amsterdam 1980 [eerste druk Heleen 1913] Chappelle-Roobel, S. la, Vriendinnen. Amsterdam 1918 Coenen, Frans, Verveling. Amsterdam 1974, tweede druk [eerste druk 1892] ‘Vervreemd’, in: Bleke levens. Utrecht/Antwerpen 1984, tweede druk [eerste druk 1899] ‘Twijfelmoedig’, in: Bleke levens. Zondagsrust. Amsterdam 1899 Couperus, Louis, Eline Vere. Een Haagsche roman. Amsterdam/Antwerpen 1987, zevende druk [eerste druk 1888] Extaze. Utrecht/Antwerpen 1990, vijfde druk [eerste druk: 1892] ‘Eene illuzie’, in: Eene illuzie. Utrecht/Antwerpen 1989a [eerste druk 1892] Langs lijnen van geleidelijkheid. Utrecht/Antwerpen 1989b, [eerste druk 1900] Aan den weg der vreugde. Utrecht/Antwerpen 1989c [eerste druk 1908] Deyssel, Lodewijk van, Een liefde. Amsterdam 1979a [fotografische herdruk van eerste druk uit 1888] Blank en geel. Amsterdam 1979b [eerste druk 1894] Dort, Bram van, Marie. Amsterdamschen roman. Amsterdam z.j., zevende druk [eerste druk 1889] Draaijer-de Haas, Albertine, De weduwe. Amsterdam 1924 Eckeren, Gerard van, Ontwijding. Amsterdam 1900 Donkere Machten. Amsterdam z.j. [1901] Ida Westerman. Amsterdam z.j. [1908] “Guillepon frères”. De roman van een winkeljuffrouw. Amsterdam z.j. [1910] Annie Hada. Het leven eener vrouw. Amsterdam z.j., tweede druk [eerste druk 1911] Eeden, Frederik van, Van de koele meeren des doods. Amsterdam 1900 Ekker, Anna, Afgoden. ’s-Gravenhage 1897 Emants, Marcellus, Juffrouw Lina. Utrecht/Antwerpen 1982 [eerste druk 1888] ‘Spreken’, in: Dood. Een tweetal novellen. Haarlem 1892 ‘Zwijgen’, in: Dood. Een tweetal novellen Liefdeleven. Amsterdam 1982, zesde druk [eerste druk 1916] Frank, Julia, Het onvolmaakte. Leiden 1919 Giese, Josephine, Gevloekt. ’s-Gravenhage 1890
H. van Dijk
04-09-2001
BIBLIOGRAFIE
13:25
Pagina 375
375
Goedhart-Becker, J.M., Martje Vroom. Amsterdam z.j. [1917] Goekoop-de Jong van Beek en Donk, Cecile, Hilda van Suylenburg. Amsterdam 1984, tweede druk [eerste druk 1897] Gogh-Kaulbach, Anna van, Levensdoel. Amsterdam 1899 [onder de naam Anna Kaulbach] Rika. Amsterdam z.j., tweede druk [eerste druk 1905] Moeder. Amsterdam z.j., zestiende druk [eerste druk 1908] Groeningen, A.P. van, Martha de Bruin. Amsterdam 1982, vierde druk [eerste druk 1890] Hartog, Henri, ‘In d’r nieuwe woning’, in: Sjofelen. Rotterdam 1904 Heijermans, Herman, Trinette. Amsterdam z.j., vierde druk [eerste druk 1893] Houwink, Net, Mr. Regine Bruning. Advocaat en procureur. Amsterdam 1928 Hulzen, Gerard van, Getrouwd. Amsterdam z.j., tweede herziene druk [1906; eerste druk 1900] ‘Metier’, in: Zwervers. Amersfoort 1905, derde druk [eerste druk 1899] ‘Herfstweer’, in: Zwervers ‘De vrouw met de molentjes’, in: Zwervers Een vrouwenbiecht. Rotterdam 1906 Liefde’s tusschenspel. Amsterdam 1910 Koenen, Marie, De moeder. ’s Hertogenbosch 1917 Lapidoth-Swarth, Hélène, ‘Eva Linde’, in: Verzwegen leed. Amsterdam z.j. [1908] ‘Palmzondag’, in: Verzwegen leed ‘Maddy’, in: Verzwegen leed ‘Blijde verwachting’, in: Villa vrede. Amsterdam z.j. [1909] Lokhorst, Emmy van, Lenoor Sonnevelt. Rotterdam 1918 Maas-van der Moer, Agnes, ‘De zwakke schakel’, in: Drie vrouwen. Amsterdam z.j. [1924] ‘Vox Clamantis’, in: Drie vrouwen ‘De geklede jas’, in: De zwakke schakel Doolhof. Amsterdam 1928 Meester, Johan, ‘Een nieuwjaarsmorgen’, in: Zeven vertellingen. Amsterdam 1899 ‘Thuiskomst’, in: Zeven vertellingen ‘Deemoed’, in: Deemoed. Drie vertellingen. Amsterdam 1901 Louise van Breedevoort. Bussum 1912, tweede druk [eerste druk 1903] Geertje. Bussum 1911, tweede druk [eerste druk 1904] Eva. Bussum 1929 Meyier, Fenna de, Zondaresje. Amsterdam 1920 Naeff, Top, De stille getuige. Amsterdam 1928, zevende druk [eerste druk 1906] De dochter. Utrecht 1905 Voor de poort. Amsterdam 1948 [eerste druk 1912] Netscher, Frans, ‘Stille waters’, in: Studies naar een naakt model. Utrecht/Antwerpen 1982 [eerste druk 1886] ‘Mijmering’, in: Menschen om ons. Bundel novellen. ’s-Gravenhage 1888 ‘Nog eens?’, in: Menschen om ons Egoïsme. Een Haagsch verhaal. Amsterdam 1893 ‘Bijna’, in: Uit de snijkamer. Haarlem 1904 ‘Koosje Bosser’, in: Uit de snijkamer ‘ ’n Moeder’, in: Uit de snijkamer Paap, W.A., Jeanne Collette. Amsterdam 1898, tweede druk [eerste druk 1896] Philips, Marianne, De biecht. Amsterdam 1930 Prins, Arij [A. Cooplandt], ‘Eene eenvoudige geschiedenis’, in: Uit het leven. Amsterdam 1925, tweede druk [eerste druk 1885] Reyneke van Stuwe, Jeanne, Eva. Amsterdam z.j. [1910] Het leege leven. Amsterdam 1924, tweede druk [eerste druk 1906, als deel twee van Zijden en keerzijden) Robbers, Herman, De vreemde plant. Amsterdam 1916, tweede druk [eerste druk 1895] Helene Servaes. Amsterdam 1919
H. van Dijk
04-09-2001
376
13:25
Pagina 376
IN HET LIEFDELEVEN LIGT GANSCH HET LEVEN
De bruidstijd van Annie de Boogh. Amsterdam 1917, zevende druk [eerste druk 1901] Salomons, Annie, Herinneringen van een onafhankelijke vrouw. Amsterdam 1915 [onder pseudoniem Ada Gerlo] Savornin Lohman, Anna de, Het ééne noodige. Amsterdam z.j., tweede druk [eerste druk 1897] Scharten-Antink, M., Catherine. Rotterdam z.j., tweede druk [eerste druk 1900] Sprotje. Amsterdam z.j., derde druk van de volledige uitgave [eerste druk: 1906-1909] Angelina’s huwelijk. Amsterdam 1918 [eerste druk: 1916] Schmitz, Marie, De donkere tocht. Amsterdam 1923 Schürmann, Willem, De Berkelmans. Rotterdam z.j., vijfde druk [eerste druk 1909] Vosmeer de Spie, Felicia Beveridge. Analyse van een gemoedstoestand. Amsterdam 1895 Wasch, Karel, Judith van Esten’s donkere jaren. Rotterdam 1920 Wit, Jo de, ‘Kentering’. in: Donker geluk. Leiden 1920, tweede druk [eerste druk 1918] ‘Halfheid’, in: Donker geluk ‘Onmacht’, in: Donker geluk ‘Afscheid’, in: Donker geluk ‘Wending’, in: Donker geluk Zernike, Elisabeth, Het schamele deel. Leiden 1919 Een vrouw als zij. Amsterdam 1935 [eerste druk 1920] Het goede huis. Rotterdam 1923
2. Bronnen Anoniem, ‘De evolutie van het moederschap’, in: Evolutie jg 2 (1894), nr. 12 Anoniem, ‘De officieele wetenschap aan het woord’, in: Evolutie jg 3 (1895), nr. 20 en 21 Anoniem, in De Kroniek, 2 oktober 1898 Bebel, August, De vrouw en het socialisme. Amsterdam z.j. [vertaling uit 1892, gebaseerd op de negende, herziene uitgave] Bergh van Eysinga, H.W.Ph.E. van den, Het vraagstuk van den vooruitgang in de geschiedenis. Stenogram van een voordracht. Baarn 1917 Eros. Een boek van liefde en sexe. Leiden 1920 Bergh van Eysinga-Elias, J. en Clara Wichmann, De vrouw in Nederland voor honderd jaar en thans. Amsterdam z.j. [1913] Biema-Hijmans, H., ‘De vrouw en het zedelijkheidsvraagstuk’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch Handboek. Deel 2 Bierens de Haan, J.D., ‘De kunst van het genieten’, in: De Gids jg 74 (1910), vierde deel, p. 440-459 Bölsche, Wilhelm, Het leven der liefde in de natuur. Eene ontwikkelingsgeschiedenis der liefde. Amsterdam 1923, vierde druk [eerste druk van de vertaling 1899] Boudier-Bakker, Ina, De moderne vrouw en haar tekort. Amsterdam z.j. [1921] Brandt-Wijt, Renetta, ‘Moederschap en volkskracht’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 2 Bruining, A., ‘Het vraagstuk van de vrijheid van den menschelijken wil’, in: De Gids jg 71 (1907), eerste deel, p. 457-497 Calcar, Elise van, De dubbele roeping der vrouw. Eene prijsvraag beantwoord. Arnhem 1873 De vrouwen aan het werk voor sociale hervorming. ’s-Gravenhage 1893 Carpenter, Edward, Het huwelijk en zijn plaats in een vrije samenleving. Amsterdam 1898 Liefde’s meerderjarigheid. Een verhandeling over de onderlinge verhouding der beide seksen. Amsterdam 1904 Cox, W.H., Over de aequivalentie van man en vrouw. Eene biologische beschouwing. Deventer z.j. [1898] De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch Handboek. Deel 1 en deel 2. Onder redactie van C.M. Werker-Beaujon, Clara Wichmann en W.H.M. Werker. Amsterdam 1914
H. van Dijk
04-09-2001
BIBLIOGRAFIE
13:25
Pagina 377
377
Eeden, Frederik van, Studies. Amsterdam 1890 Studies. Tweede reeks. Amsterdam 1902, tweede druk Elout, C.K., ‘Een mijlpaal in het feminisme’, in: De Gids jg 77 (1913), p. 508-518 Fischer-Dückelmann, Anna, Het seksueele leven der vrouw. Almelo z.j., vierde vermeerderde druk [ongeveer 1905; eerste druk van de vertaling 1901] Forel, August, Het sexueele vraagstuk. Amsterdam 1920 [eerste druk van de vertaling 1907; oorspronkelijke Duitse uitgave uit 1906] Hartog-Meyes, L. de, ‘De vrouw en de religie’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch Handboek. Deel 2 Haeckel, Ernst, Het monisme als band tusschen Godgeloof en wetenschap. Geloofsbelijdenis van een natuuronderzoeker. Amsterdam z.j. [1914; vertaling naar de 15e uitgave in het Duits; oorspronkelijke uitgave 1892] Heijmans, G., Psychologie der vrouwen. Amsterdam 1911 Het psychisch monisme, Baarn 1915 Hoeven, Elisabeth H.M. van der, ‘De positie en taak der vrouw in de maatschappij’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 1 Holda, Een woord naar aanleiding van Anna de Savornin Lohman’s: ‘De liefde in de vrouwenquestie’. Amsterdam 1899 Holland, Jan, Over vrouwen voor vrouwen. Harderwijk 1899 Hubrecht, A.A.W., ‘De evolutie in nieuwe banen’, in: De Gids jg 66 (1902), tweede deel, p.12-35 Hudry-Menos, J., Leven en streven der vrouw. Amsterdam 1902 Huygens, Cornelie, De liefde in het vrouwenleven voorheen en thans. Amsterdam 1899 Itallie-van Embden, W. van, Peinzen over: de taak van de vrouw na den oorlog. Deventer 1916 Jacobs, Aletta, ‘Het doel der vrouwenbeweging’, in: De Gids jg 63 (1899a), eerste deel, p. 503-522 Vrouwenbelangen. Amsterdam 1899b Jager, J. de, ‘Vrijheid en gebondenheid’, in: De Gids jg 81 (1917), vierde deel, p. 435-465 Johanna, Het recht der vrouw. Sneek 1892 Jungius, Marie, Over de onbegrensdheid van ons meegevoel. Rede uitgesproken te Rotterdam, ’sGravenhage en Nijmegen. Amsterdam 1900 Key, Ellen, De misbruikte krachten der vrouw. Amsterdam 1898 De moedige vrouw. Amsterdam 1899 De ethiek van liefde en huwelijk. Leiden z.j., derde druk [eerste druk vertaling 1904] Kramers, Martine G., ‘De plaats der vrouw in maatschappij en staat’, in: De Gids jg 71 (1907), derde deel, p. 79-96 en 254-286 Kroes-Ligtenberg, ‘De vrouw en de wetenschap’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 2 Kouwer, B.J., Over het verband tusschen gynaecologische en andere ziekten. Rede, uitgesproken bij de aanvaarding van het Hoogleeraarsambt in de Faculteit der Geneeskunde aan de RijksUniversiteit te Utrecht, op den 20sten Januari 1899. Haarlem 1899 Ligthart, Jan, ‘De moeder’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 2 Lombroso, Gina, De ziel van de vrouw. Zutphen 1927, tweede druk [oorspronkelijke uitgave 1917/1918] Mercier, Helene, Verbonden schakels. Amsterdam z.j., vierde druk [eerste druk 1888] Mater Familias, Een woord over ‘De vrouw en de studie’. Haarlem 1898 M.N., Liefde? Naar aanleiding van Anna de Savornin Lohman: “De liefde in de vrouwenquaestie”. Amsterdam 1899 Meyboom, Margaretha, ‘De vrouwenbeweging in Nederland en “Hilda van Suylenburg”, in De Gids jg 62 (1898), vierde deel, p. 475-485 Nijland, Aleida, bijdrage zonder titel in: De vrouw en de studie Nijhoff, G.C., De gevoeligheid der vrouwelijke ziel, haar onstaan en haar beteekenis. Rede bij de overdracht van het rectoraat der Rijks-universiteit te Groningen, op den 16den september 1912 uitgesproken. Groningen 1912
H. van Dijk
04-09-2001
378
13:25
Pagina 378
IN HET LIEFDELEVEN LIGT GANSCH HET LEVEN
Noorduyn, J.P.F.A., De geslachtsdrift (libido sexualis). Baarn 1915 Ortt, Felix, Liefde en huwelijk (Nieuwe, geheel omgewerkte uitgave). Den Haag 1905 Inleiding tot het pneumat-energetisch monisme. Een beschouwing over God, de wereld, het leven, mensch en maatschappij, van uit het standpunt der natuurwetenschap. ’s-Gravenhage 1917 Ploss, H. en Max Bartels, De vrouw in natuur- en volkenkunde. Anthropologische studiën. Amsterdam 1918, zesde druk [oorspronkelijke uitgave 1884/1885] Polak, Anna, Vrouwenwerk in Nederland. Groningen z.j. [1902] Pijnappel, M.E., Open brief aan Mejonkvrouw Anna de Savornin Lohman. Amsterdam 1899 Pro en contra. Betreffende vraagstukken van algemeen belang. Het vrije huwelijk. Bijdragen van W. Hamburger en H. Verkouteren. Baarn 1905 Pro en contra. Betreffende vraagstukken van algemeen belang. Vrouwenkiesrecht. Bijdragen van W.Wijnaendts Francken-Dyserinck en Arnold Levy. Baarn 1906 Pro en contra. Betreffende vraagstukken van algemeen belang. De vrije wil. Bijdragen van H.W.Ph.E. van den Berg van Eysinga en W. Meyer. Baarn 1910 Questos, De oorlog en het sexueele vraagstuk. Laren 1915 Ritter, P.H., ‘De vrouw’, in: Teyler’s Theologisch Tijdschrift, jg 9 (1911), p. 161-181 en 309328 Rutgers, J., Een boek voor jonge vrouwen en meisjes. Wenken voor het geslachtsleven (sexuele hygiëne). Amsterdam/Soerabaia z.j. [= plusminus 1933; eerste druk 1900] Rasverbetering en bewuste aantalsbeperking. Kritiek van het Malthusianisme en van het NieuwMalthusianisme. Rotterdam 1905 Rutgers-Hoitsema, bijdrage zonder titel in: De vrouw en de studie (1898) Savornin Lohman, Anna de, De liefde in de vrouwenquestie. Amsterdam z.j., tweede druk [eerste druk 1898] Schoennaekers, M.H.J., Het nieuwe wereldbeeld. Bussum 1915 Schreiner, Olive, De vrouw en de arbeid. Amsterdam z.j. [1911] Sellheim, Hugo, Het eeuwig-vrouwelijke. Proeve eener natuurlijke historie der vrouw. Baarn 1918 Soesman, F.J., De moderne vrouwenbeweging van psychologisch-philosophisch standpunt bezien. ’s-Gravenhage 1905 Steinmetz, B.J.F., De vrouwenbeweging en vrouwenarbeid. Eene studie over de hervorming van de gezinstaak der vrouw. Bussum 1916 Steinmetz, S.R., Het feminisme. Leiden 1899 ‘Verheffing en bevrijding der vrouw’, in: Los en vast jg 1895 en 1896 ‘De toekomst van ons ras’, in: De Gids jg 74 (1910), vierde band, p. 11-46 Sterck-Proot, J.M., Wat er pleit tegen de beweging voor vrouwenkiesrecht. Haarlem z.j. [1916] Stratz, C.H., De schoonheid van de vrouw. Amsterdam z.j. [1900] De kleeding van de vrouw. Amsterdam/Samarang z.j. [1901] Tazelaar, C., Moderne romankunst. Amsterdam 1923, derde druk [eerste druk 1922] Treub, Hector en C. Winkler, De vrouw en de studie. Voordrachten en debatten gehouden in de vergaderingen van 3 Maart en 10 November 1898 van de “Vereeniging ter behartiging van de belangen der Vrouw” te Rotterdam. Haarlem 1898 Treub, Hector, ‘De vrouw en de studie’, in: De vrouw en de studie Treub, Hector, Over reformkleeding en nog wat. Nog eens de reformkleeding (een laatste woord). Amsterdam 1903 (overdruk uit De Hollandsche Lelie) Tussenbroek, Catharine van, Over de aequivalentie van man en vrouw. Weerlegging van de biologische beschouwing van dr. W.H. Cox te Deventer. Amsterdam 1898, derde druk Tuuk, Titia van der, Mensch of voorwerp? Arnhem z.j. [1898] De vrouw in haar seksueele leven. Een physiologisch-maatschappelijke studie met geneeskundige en hygiënische wenken. Almelo 1915 Velde, Th.H. van de, De kleeding der vrouw. Haarlem 1908 Veritas, ‘Zedelijk verval’, in: Evolutie jg 2 (1894), nr.48 Verkouteren, H., De oorzaken van degeneratie. Baarn 1913
H. van Dijk
04-09-2001
13:25
Pagina 379
BIBLIOGRAFIE
379
Versluys-Poelman, A.W.L., ‘De vrouw tegenover het maatschappelijk vraagstuk’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 1 Veth, B., Verhoudingen. “Van man en vrouw”. Nijmegen z.j. [1912] Warmelo, W.L., Nieuwe gedachten over de sexueele moraal en de toekomstige taak van de vrouw. Rotterdam 1923 Werker, W.H.M., ‘Het vrouwenvraagstuk in alle andere vraagstukken’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch Handboek. Deel 1 Werker-Beaujon, ‘Het hedendaagsche vrouwenvraagstuk’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch Handboek. Deel 1 Wibaut, F.M., ‘De vrouwenkwestie’, in: De nieuwe Gids, jg 8 (1893) eerste deel, p. 318-334 Wichmann, Clara, ‘De vrouw en de arbeid’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 1 ‘De studie der vrouw’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 1 ‘Het vrouwenvraagstuk en zijn betrekkelijkheid’, in: De vrouw, de vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk. Encyclopaedisch handboek. Deel 2 Winkler, C., ‘De vrouw en de studie te midden der vrouwenbeweging’, in: De vrouw en de studie Wijnaendts Francken, C.J., De evolutie van het huwelijk. Eene sociologische studie. Leiden 1894 De vrouwenbeweging. Een psychologische studie. Overdruk uit “Vragen des Tijds” z.j. [1896] Wijnandts Francken-Dyserinck, W., Vrouwenplicht en gemeenschapsdienst. Doetinchem z.j. [1913] Woude, Johanna van [= mevr. Van Wermeskerken-Junius], De schoonste gaven der vrouw. Een boek voor meisjes en vrouwen. ‘Een ongenoemd Engelsch schrijver nagevolgd’. Haarlem z.j., tweede druk [eerste druk 1889]
Secundaire literatuur Aerts, Remieg, De letterheren. Liberale cultuur in de negentiende eeuw: het tijdschrift ‘De Gids’. Amsterdam 1997 Akker, Wiljan van den en Gillis Dorleijn, ‘Consensus en conflict. Over de literatuurgeschiedschrijving van Nederland en Vlaanderen’, in: Nederlandse letterkunde jg 4 (1999) nr. 2, p. 191-210 Alphen, Ernst en Maaike Meijer (red.), De canon onder vuur. Nederlandse literatuur tegendraads gelezen. Amsterdam 1991 Anbeek, Ton, De naturalistische roman in Nederland. Amsterdam 1982 Geschiedenis van de Nederlandse literatuur tussen 1885 en 1985. Amsterdam 1990 Ankersmit, F.R., De navel van de geschiedenis. Over interpretatie, representatie en historische realiteit. Groningen 1990 De macht van representatie. Exploraties 2: cultuurfilosofie en esthetica. Kampen 1996 Anten, Hans, Van realisme naar zakelijkheid. Utrecht 1982 Bal, Mieke, De theorie van vertellen en verhalen. Inleiding in de narratologie. Muiderberg 1990 (vijfde herziene druk) Bel, Jacqueline, Nederlandse literatuur in het fin de siècle. Een receptie-historisch overzicht van het proza tussen 1885 en 1900. Amsterdam 1993 Beijert, Ruth, Van Tachtiger tot Modernist. Het Gezellebeeld in de Nederlands kritiek 1897-1940. Groningen 1997 Bem, Sacha, Het bewustzijn te lijf. Een geschiedenis van de psychologie. Meppel/Amsterdam 1985 Bend, J.G. van der, Het Spinozisme van Dr. J.D. Bierens de Haan. Groningen 1970 Berkel, Klaas van, Citaten uit het boek der natuur. Opstellen over Nederlandse wetenschapsgeschiedenis. Amsterdam 1998
H. van Dijk
04-09-2001
380
13:25
Pagina 380
IN HET LIEFDELEVEN LIGT GANSCH HET LEVEN
Boon, Louis, Geschiedenis van de psychologie. Meppel/Amsterdam 1982 Bosch, Mineke, Het geslacht van de wetenschap. Amsterdam 1994 Bossenbroek, Martin en Jan H. Kompagnie, Het mysterie van de verdwenen bordelen. Prostitutie in Nederland in de negentiende eeuw. Amsterdam 1998 Boterman, Frits en Piet de Rooy, Op de grens van twee culturen. Nederland en Duitsland in het Fin de Siècle. Amsterdam 1999 Boven, Erica van, Een hoofdstuk apart. ‘Vrouwenromans’ in de literaire kritiek 1898-1930. Amsterdam 1992 ‘Realisme en ideologie. Schrijfsters rond 1915 en de reactie op de vrouwenbeweging’, in: De nieuwe taalgids jg 88 (1995) nr.2 Boven, Erica van, Maaike Meijer en Agnes Andeweg, ‘Een campobsessie met katholicisme. “Literatuur en moderniteit in Nederland 1840-1990” van Frans Ruiter en Wilbert Smulders in genderkritisch perspectief’, in: Spiegel der Letteren jg 41 (1999) nr.1 Bovenschen, Silvia, Die imaginierte Weiblichkeit. Exemplarische Untersuchungen zu kulturgeschichtlichen und literarischen Präsentationsformen des Weiblichen. Frankfurt a.M. 1979 Braun, Marianne, De prijs van de liefde. De eerste feministische golf, het huwelijksrecht en de vaderlandse geschiedenis. z.p., z.j. [1992] Buuren, Maarten van, Literatuur en temperament. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar in de moderne letterkunde, in het bijzonder de Franse, aan de Rijksuniversiteit te Utrecht op donderdag 12 oktober 1989 ‘Een barst waardoor het kwaad de ziel binnendringt. Hysterie en literatuur in de 19e eeuw’, in: De Revisor 1991 nr.6 Dassen, Patrick, De onttovering van de wereld. Max Weber en het probleem van de moderniteit in Duitsland, 1890-1920. Amsterdam 1999 Doorman, Maarten, Steeds mooier. Over vooruitgang in de kunst. Amsterdam 1997 Dresden, S., Symbolisme. Amsterdam 1980 Dijkstra, Bram, Idols of Perversity. Oxford 1986 Fischer, Jens Malte, Fin de siècle. Kommentar zu einer Epoche. München 1978 Fokkema, Douwe en Elrud Ibsch, Het modernisme in de Europese letterkunde. Amsterdam 1984 Fokkema, Redbad, Aan de mond van al die rivieren: een geschiedenis van de Nederlands poëzie sinds 1945. Amsterdam 1999 Fontijn, Jan, Tweespalt. Het leven van Frederik van Eeden tot 1901. Amsterdam 1990 Trots verbrijzeld. Het leven van Frederik van Eeden vanaf 1901. Amsterdam 1996 Greshoff, en De Vries, Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde. Arnhem 1928 Grever, Maria, Strijd tegen de stilte. Johanna Naber (1859-1941) en de vrouwenstem in de geschiedenis. Hilversum 1994 Grotenhuis, Saskia, Op zoek naar middelbaar onderwijs. HBS, gymnasium, MMS en lyceum in discussie tussen 1900 en 1970. Amsterdam 1998 Haantjes, J. en W.A.P. Smit, met medewerking van C.C. de Bruin, Panorama der Nederlandse letteren. Amsterdam 1948 Halsema, J.D.F. van, Te zoeken in deze angstige eeuw. Sporen van décadence-voorstellingen in de Nederlandse letterkunde aan het einde van de negentiende eeuw. Groningen 1994 Hegeman, J.G., ‘Darwin en onze voorouders. Nederlandse reacties op de evolutieleer 18601875: een terreinverkenning’, in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden Deel 85 (1970), p. 261-314 Heusden, Barend van en Els Jongeneel, Algemene literatuurwetenschap. Een theoretische inleiding. Utrecht 1993 Hilmes, Carola, Die Femme fatale. Ein weiblichkeitstypus in der nachromantischen Literatur. Stuttgart 1990 Jansz, Ulla, Denken over sekse in de eerste feministische golf. Amsterdam 1990 Johannisson, Karin, Het duistere continent. Dokters en vrouwen in het fin-de-siècle. Amsterdam 1996 Kohl, Stephan, Realismus: Theorie und Geschichte. München 1977
H. van Dijk
04-09-2001
BIBLIOGRAFIE
13:25
Pagina 381
381
Kemperink, M.G., ‘Een beeld van een vrouw. Het type van de “femme fragile” als bijdrage tot de beschrijving van het Nederlandse verhalend proza (1890-1910)’, in: De nieuwe taalgids jg 85 (1992) nr. 6, p. 479-494 ‘Medische theorieën in de Nederlandse naturalistische roman’, in: De Negentiende Eeuw jg 17 (1993) nr. 3 ‘“Excelsior” is het devies van de natuur. Darwinisme in de Nederlandse roman (18601885)’, in: Nederlandse Letterkunde jg 3 (1998) nr. 2, p. 97-126 ‘Jungle en paradijs. Darwinisme in de Nederlandse roman (1885-1910)’, in: Nederlandse Letterkunde jg 4 (1999) nr. 1, p.1-36 Klein, M., ‘Het verborgen leven van Cecile van Even. Een theosofische interpretatie van Couperus’ Extaze, in: De revisor jg 10 (1983a), nr. 6 ‘Op grond van de partituur; of: waarom speelt Jules van Attema Rubinsteins sonate in es?’, in: Op grond van de tekst. Utrecht 1983b Kunne-Ibsch, E., ‘Der Wille zum schönen Leben. Enthistorisierung als Verfahren in der Erzählung des Jugendstils’, in: Neophilologus 57 (1973), p. 217-231 en 317-329 Leeuwen, W.L.M.E. van, Drift en bezinning: beknopte geschiedenis der nieuwe Noord-Nederlandsche letterkunde. Amsterdam 1936 Meijer, Maaike, In tekst gevat. Inleiding tot een kritiek van representatie. Amsterdam 1996 Mooij, Annet, Geslachtsziekten en besmettingsangst. Een historisch-sociologische studie 18501990. Amsterdam 1993 Nederlandse literatuur, een geschiedenis, M.A. Schenkeveld-Van der Dussen (hoofdredactie). Groningen 1993 Mulder, Hanneke, Literatuur en reflexiviteit: een realistisch perspectief. Leuven/Apeldoorn 1992 Noordman, Jan, Om de kwaliteit van het nageslacht. Eugenetica in Nederland 1900-1950. Nijmegen 1989 Oosterhuis, Harry, ‘Seksuele grensconflicten in fin-de-siècle Wenen. Richard von KrafftEbings ‘psychopathia sexualis’ en het geval Otto Weininger’, in: De hang naar zuiverheid, Rob van der Laarse e.a. (red.). Amsterdam 1998 Pick, Daniel, Faces of degeneration. A European disorder, c.1848-c.1918. Cambridge 1989 Polak, Bettina, Het Fin-de-Siècle in de Nederlandse schilderkunst. De symbolistische beweging 1890-1900. ’s-Gravenhage 1955 Praz, Mario, Lust, dood en duivel in de literatuur van de Romantiek. Amsterdam 1992 [Engelse titel The Romantic Agony; oorspr. uitgave Italië 1930] Prinsen, J., Handboek tot de Nederlandsche letterkundige geschiedenis. ’s-Gravenhage 1928, derde druk [eerste druk 1914-1916] Rees, C.J. van en G.J. Dorleijn, De impact van literatuuropvattingen in het literaire veld. ’s-Gravenhage 1993 Rispens, J.A., Richtingen en figuren in de Nederlandsche letterkunde na 1880. Kampen 1938 Robbers, Herman, De Nederlandsche litteratuur na 1880. Amsterdam 1922 Ruiter, Frans en Wilbert Smulders, Literatuur en moderniteit in Nederland 1840-1990. Amsterdam en Antwerpen 1996 Schorske, Carl, Wenen in het fin de siècle. Amsterdam 1992 Sevenhuijsen, Selma L., De orde van het vaderschap. Debatten over ongehuwd moeder-schap, afstamming en huwelijk in Nederland 1870-1900. Alphen aan den Rijn 1987 Showalter, Elaine, Sexual Anarchy. Gender and Culture at the Fin de Siècle. New York 1991 Streng, Toos, Realisme in de kunst- en literatuurbeschouwing in Nederland tot 1875. Een begripshistorische studie. Amsterdam 1995 Geschapen om te scheppen? Opvattingen over vrouwen en schrijverschap in Nederland 18151860. Amsterdam 1997 Thomalla, Ariane, Die “femme fragile”. Ein literarischer Frauentypus der Jahrhundertwende. Düsseldorf 1972 Verwey, Gerlof, Gerard Heymans (1857-1930) en het equilibriummodel. z.p. 1998 Vooys, C.G.N. de, en G. Stuiveling, Historische schets van de Nederlandse letterkunde voor
H. van Dijk
04-09-2001
13:25
382
Pagina 382
IN HET LIEFDELEVEN LIGT GANSCH HET LEVEN
schoolgebruik en hoofdakte-studie. Groningen 1942, zeventiende, herziene en vermeerderde druk [eerste druk 1908] Vroon, Piet, Wolfsklem. De evolutie van het menselijk gedrag. Baarn 1992 Weber, Ruth, ‘De medische wereld over “de vrouw”’, in: De Negentiende Eeuw jg 6 (1982) nr.1 Wilde, Inge de, Nieuwe deelgenoten in de wetenschap: vrouwelijke studenten en docenten aan de Rijksuniversiteit Groningen, 1871-1919. Assen 1998
Auteursregister Aletrino, A. 158, 159 Zuster Bertha 38, 43, 52, 55, 56, 192, 206 Martha 53, 80, 82 Ammers-Küller, Jo van 19 ‘Dreiging’ 278, 284 Maskerade 255, 257, 259, 268, 270, 271, 272, 273, 280, 283, 286, 290, 292 Bergh, Herman van den 20 Booven, Henri van Van de vereering des levens 199, 203, 230 Borel, Henri Vlindertje. Een Haagsche roman 165, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 175, 176, 182, 183, 185 Boudier-Bakker, Ina 19, 318, 319, 320, 362 Het spiegeltje 253, 254, 255, 258, 262, 264, 265, 266, 279, 280, 281, 282, 287, 290 Bouterse, Sara In troebel water. “Een Hollandsch binnenhuisje” 257, 261, 271, 275, 278, 280, 287 Bruggen, Carry van Eva 20 Heleen 266, 312 Coenen, Frans 19 Verveling 34, 35, 39, 57, 192 ‘Vervreemd’ 52, 64, 79 ‘ Twijfelmoedig’ 49, 85 Zondagsrust 52, 71, 72, 84, 129, 195 Couperus, Louis 19, 129 De boeken der kleine zielen 18 Eline Vere. Een Haagsche roman 18, 49, 54, 57, 64, 75, 76, 192, 203 Extaze 165, 171, 172, 175, 178, 181, 201 ‘Eene illuzie’ 48, 60, 62, 63, 70, 129 Langs lijnen van geleidelijkheid 43, 48, 70, 74, 84, 136 Aan den weg der vreugde 58, 129. 191 Deyssel, Lodewijk van Een liefde 18, 38, 39, 41, 43, 44, 45, 53, 57, 66, 71, 73, 76, 80, 85, 191, 192, 215, 328 Blank en geel 55, 71 Dort, Bram van Marie. Amsterdamschen roman 41, 53, 59, 69, 70, 75, 87, 130, 173 Draaijer-de Haas, Albertine De weduwe 253, 261, 278, 280, 287 Eckeren, Gerard van 18 Ontwijding 165, 168, 169, 171, 172, 175, 178, 183, 184, 187, 199, 203 Donkere Machten 40, 51, 72, 130, 355 Ida Westerman 38, 50, 85 Annie Hada. Het leven eener vrouw 73, 130, 202, 203, 204
H. van Dijk
04-09-2001
AUTEURSREGISTER
13:25
Pagina 383
383
Eeden, Frederik van 19, 142, 143, 145, 152, 226, 227, 228, 336 Van de koele meeren des doods 42, 165, 173, 181, 353 Ekker, Anna Afgoden 206 Emants, Marcellus Inwijding 18 Juffrouw Lina 46 ‘Spreken’ 50, 51 ‘Zwijgen’ 46, 47, 77, 78, 80, 82, 134 Elsschot, Willem 20 Feith, J. 19 Frank, Julia Het onvolmaakte 254, 255, 258, 261, 263, 264, 267, 271, 272, 273, 274, 275, 279, 283, 291, 292 Genderen Stort, R. van 19 Giese, Josephine Gevloekt 49, 57, 58, 65, 70, 79, 81, 179, 191 Goedhart-Becker, J.M. Martje Vroom 257, 258, 261, 268, 271, 275, 278, 280 Goekoop-de Jong van Beek en Donk, Cecile Hilda van Suylenburg 19, 104, 215, 311, 356 Gogh-Kaulbach, Anna van 18 Levensdoel 38, 43 Rika 45, 73 Moeder 73, 75, 82, 87, 130, 250, 251, 253-4, 292 Groeningen, A.P. van Martha de Bruin 38, 40, 44, 46, 52, 74, 85, 243, 244, 320, 356, 359 Hartog, Henri ‘In d’r nieuwe woning’ 38, 47 Heijermans, Herman Trinette 47, 52, 58, 62, 63, 70, 72, 84, 199, 247 Houwink, Net Mr. Regine Bruning. Advocaat en procureur 253, 262, 266, 281, 288 Hulzen, Gerard van 18 Getrouwd 42, 44, 46, 49, 58, 59, 78, 79, 133, 191 ‘Metier’ 42 ‘Herfstweer’ ‘De vrouw met de molentjes’ 41 Een vrouwenbiecht 248 Liefde’s tusschenspel 205, 206 Zwervers 42 Lapidoth-Swarth, Hélène, ‘Eva Linde’ 181 ‘Blijde verwachting’ 179 Lokhorst, Emmy van 367 Lenoor Sonnevelt 254, 259, 260, 262, 263, 267, 273, 289, 292 Maas-van der Moer, Agnes 363 ‘De zwakke schakel’ 274, 355, 362 ‘Vox Clamantis’ 276 Doolhof 252, 253, 263, 266, 284, 289, 353 Marsman, Hendrik 20 Meester, Johan 18, 19 ‘Thuiskomst’ 82, 83 ‘Deemoed’ 43
H. van Dijk
04-09-2001
384
13:25
Pagina 384
IN HET LIEFDELEVEN LIGT GANSCH HET LEVEN
Louise van Breedevoort 48, 73 Geertje 246, 247, 257, 258, 259, 260 Eva 253, 264 Metz-Koning, Marie 19 Meyier, Fenna de Zondaresje 255, 260, 262, 267, 280, 287, 353 Naeff, Top 19 De stille getuige 182, 183 De dochter 249, 255 Voor de poort 255, 265, 279, 282 Nescio 20 Netscher, Frans 19, 128, 262 ‘Stille waters’ 39, 43 ‘Mijmering’ 202 ‘Nog eens?’ 36, 54 Egoïsme. Een Haagsch verhaal 42, 44, 47, 54, 67, 68, 78, 79, 131, 215 ‘Bijna’ 54, 76 ‘Koosje Bosser’ 47, 52, 68, 84, 85 ‘’n Moeder’ 42 Nijhoff, Martinus 20 Philips, Marianne De biecht 11 Reyneke van Stuwe, Jeanne 18 Eva 249, 250 Het leege leven 248, 270 Robbers, Herman 18, 19 De vreemde plant 45, 194, 197 De bruidstijd van Annie de Boogh 182 Salomons, Annie Herinneringen van een onafhankelijke vrouw 253, 256, 258, 264, 265, 266, 279, 280, 281, 282, 287, 290 Savornin Lohman, Anna de 233, 312, 313, 319 Het ééne noodige 19, 206 Scharten-Antink, M. 194 Catherine 197, 199, 200, 204, 257 Sprotje 195, 197 Angelina’s huwelijk 290 Schendel, Arthur van 19 Schmitz, Marie De donkere tocht 252, 256, 261, 263, 268, 271, 273, 281, 285, 286, 290, 355, 356, 358, 360, 364 Schürmann, Willem De Berkelmans 183, 204 Suchtelen, Nico van 19 Vosmeer de Spie Felicia Beveridge. Analyse van een gemoedstoestand 39, 40, 44, 48, 50, 66, 80, 84 Wasch, Karel Judith van Esten’s donkere jaren 252, 255, 261, 266, 273, 275, 281, 283, 287, 355, 363 Wit, Jo de 367 ‘Kentering’ 274 Donker geluk 274 Zernike, Elisabeth 18 Het schamele deel 278 Een vrouw als zij 267, 283, 284, 285 Het goede huis 254
