3. STEDENBOUWKUNDIG ONTWERP DE AMBACHTSE POLDER 2.0

Stedenbouwkundig Plan

3. STEDENBOUWKUNDIG ONTWERP ‘DE AMBACHTSE POLDER 2.0’ Concept, de vier invalshoeken - Organisatie: de polder als model Het onderliggend landschap vormt de basis van het concept. De polder wordt hierin vertaald naar een organisatiemodel voor een eigentijds werklandschap. Door deze invalshoek te kiezen borduurt het bedrijvengebied voort op de aanwezige kenmerken en voegt er een nieuwe laag aan toe. De ‘werkpolder’ bestaat uit kavels die de aloude richting van het landschap overnemen maar op een nieuwe manier ontsloten worden; niet langs de buitenrand maar dwars door het midden. Een nieuw element in de polder. - Middentocht: efficiency en betekenis Dit nieuw element is niet zo zeer een noodzakelijk kwaad voor de ontsluiting maar de ruggengraat van het ruimtelijk-functioneel plan. De ‘backbone’ is een ruimte van circa 40 meter breedte met in het midden een 12 meter brede en 650 meter lange tocht. Van hieruit worden nagenoeg alle bedrijven ontsloten. Dit verkeerssysteem is bijzonder efficiënt en leidt tot besparing van waardevolle oppervlakte. Door het openbare groen en het water vooral in deze ruimte te concentreren wordt een gevoel van weidsheid en ruimtelijke kwaliteit gecreëerd die uitstekend bij het polderlandschap past. De Middentocht máákt het werklandschap, hier openbaart zich bij wijze van spreken de werkpolder in optima forma. Naast de Middentocht is veel water ingezet om de drie entreepartijen van het gebied van cachet te voorzien. Twee entrees sluiten direct aan op de bestaande rotondes op de Ambachtsezoom; de derde is ter plekke van een nieuwe rotonde op de Langeweg, net ten westen van de Betuwetunnel. - Zonering: context en nieuwe maatstaf Langs de kwetsbare randen van het gebied zijn bijzondere ruimtelijk-functionele milieus ontworpen. Deze grijpen aanwezige kwaliteiten en/of structuren op en zorgen voor een inbedding van het bedrijvengebied in zijn context. Aan de zuidzijde komen woon/-werktuinen te liggen, aansluitend aan het karakter van het werkmilieu met kleine bedrijven aan De Baak en de Langeweg. Aan de noordzijde ontvouwt zich het beeld van groene werkkamers langs de Ambachtsezoom. Hiermee wordt de overgang van bedrijvigheid naar ecozone verbeeld en vormgegeven. Tussen deze twee zones ligt de middenzone. Hier wordt een volstrekt nieuw milieu ontworpen, genoemd het werken daklandschap. In deze zone is plaats voor een brede differentiatie in bedrijfsgrootte en -vorm waarbij de gemene deler de vegetatie op het dak en aan de gevel zal zijn. - Duurzaam: het begint met robuustheid Op stedenbouwkundig niveau is een uitgekiend raamwerk de allereerste en belangrijkste voorwaarde voor duurzaamheid. De levenscyclus van respectievelijk de inrichting van de open ruimte, de bebouwing, de gebiedsplattegrond en de landschappelijke structuur is sterk verschillend. Als de structuur, het casco van een plan robuust is, lang meegaat omdat er flexibiliteit in de invulling geboden wordt dan is de basis gelegd voor een lange levensduur. Daarnaast is in de uitwerking van het stedenbouwkundig ontwerp ruimte voor het creëren van uitstekende condities voor gemeenschappelijke functies, dubbelgrondgebruik en een slimme waterhuishouding. Het stedenbouwkundig ontwerp kent een lagenbenadering. Op de volgende bladzijden zal laag voor laag kort worden toegelicht.

10

OD 205 stedenbouw onderzoek en landschap

bedrijventerrein Ambachtsezoom

de lagen van het plan integraal toegepast - groene daken

specials

ruimtelijk-functionele hoofdstructuur

inbedding in de context

landschappelijke onderlegger


11


uitwerking woon-werktuinen Inbedding Langs de Langeweg en De Baak is van oudsher een mix te vinden van woon-/ werk bebouwing. Door aan de bestaande bebouwing nieuwe woon/-werkunits toe te voegen wordt deze zone in zijn geheel versterkt. Een brede beukenhaag rondom de zone zorgt voor een duidelijke visuele afbakening ten opzichte van de middenzone. Het karakter wordt verder bepaald door herkenbaar conventionele bebouwing, uit te voeren in baksteen en de aanwezigheid van een grote tuin. Deze beeldkwaliteitseisen zorgen voor de best mogelijke aansluiting aan de context en voor het gewenste contrast met de overige delen van het bedrijventerrein. Het toevoegen van nieuwe woningen is niet eenvoudig door de relatief hoge geluidsbelasting afkomstig van de snelweg. Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat een slimme zonering van de kavels dit probleem kan verhelpen. Daarvoor is het noodzakelijk de geluidsgevoelige woonbestemming steeds aan de geluidsluwe zijde van een bedrijfsbebouwing te leggen. Nadere berekeningen zullen moeten uitwijzen of deze maatregel voldoende is om de voorgestelde functiemix te kunnen realiseren. De ontsluiting is in beginsel gedacht vanuit de bestaande aansluiting Langeweg/De Blaak. Omdat dit kruispunt als verkeersonveilig is aan te merken, adviseren wij een onderzoek naar alternatieven. Verkeerskundig zou het fijn zijn indien het verkeer via de voorgestelde rotonde op de Langeweg en de zuidelijke hoofdentree van het terrein het gebied zou kunnen bereiken. Dit zou eventueel mogelijk worden door de verwerving van extra grond.

geluidsbelasting hoofdzakelijk afkomstig van A16

geluidsafschermend bouwblok = bedrijfsverzamelgebouw h = 9,5m

pr

of

ie

l

woonbebouwing aan 2 zijden omzoomd met bedrijfsbebouwing

profiel: slimme zonering min. hoogte = 9,5 m

groen daklandschap

min. hoogteverschil bedrijfsbeb. en woonbeb. = 1,0 m

KANT.

KANT.

uitsnede woon-werktuinen

HAL HAL SHOWR.

WONEN

3.0 m uitgeefbaar

12


SLAAPK.

m 0.2

7.0 m profiel: 12.0 m

m 0.3

tuinen uitgeefbaar


sfeerimpressie

werken met een tuin aan huis OD 205 stedenbouw onderzoek en landschap

13


uitwerking groene werkkamers

Groene werkkamer: 2400 m2 (50% bouwen) = 1200 m2 1200 m2 2/3 bedrijfsruimte = 900 m2 / 100 x 1,5 = 14 pp 1/3 kantoorruimte = 300 m2 / 100 x 2,5 = 8 pp max. 1500 m2

11pp

11pp

5pp

3-4x een verbijzondering van de rand door integraal ontwerp met bedrijfsgebouw

14


Langs de Ambachtsezoom wordt met groene werkkamers de overgang van bedrijvigheid naar ecologische groenstructuur ensceneert. De kamers zijn bij wijze van spreken uitgesneden uit een stevig bomenraamwerk. Dit raamwerk beslaat een 10 meter brede rand die één meter boven het maaiveld uitsteekt. De omkadering creëert een 10-tal kamers voor telkens meerder kleinere bedrijfsgebouwen met een eerder representatief karakter. Gelijktijdig onttrekt de omkadering de bebouwing voor een deel uit het zicht van diegene die via de Ambachtsezoom de gemeente benadert of verlaat. Een belangrijk aspect omdat vanuit het algemeen stedelijk belang het juist gewenst is deze entreezone van Hendrik-Ido-Ambacht een groen karakter te geven. De groene werkkamers horen in feite bij twee werelden en bemiddelen tussen de ecologische verbindingszone en het utilitaire midden van het bedrijfslandschap. Het hoogteverschil van één meter te overbruggen, is een opgave op zich. Vanuit het karakter van een bemiddelend element ontstaat de behoefte het bomenraamwerk niet zo zeer op een natuurlijk ogend talud te plaatsen maar op een zorgvuldig ontworpen border met visuele impact. Het bedrijvenlandschap en de historie van Hendrik-Ido-Ambacht als plek van scheepsbouw mag best gezien worden. Een eigentijdse, zo men wil trotse verwijzing door middel van een cortenstalen rand zou tot de verbeelding spreken. Wel is het noodzakelijk de milieuaspecten van dit materiaal aan een nader onderzoek te onderwerpen. Onafhankelijk van de materiaalkeuze is duidelijk dat deze border in een vervolgfase mogelijkheden tot verdere uitwerking en verfijning biedt. Zo zijn ecologische opgangen en nissen op te nemen, dienen opgangen t.b.v. onderhoud ontworpen te worden, kan er een naamsaanduiding van het bedrijventerrein worden geïntegreerd en zullen parkeervoorzieningen aan de zuidkant onderdeel ervan worden. Op drie of vier punten zullen bedrijfsgebouwen integraal onderdeel van de border zijn. De rand wordt als het ware omhooggetrokken en verandert tot een gevelvlak. Op die manier worden vanaf de Ambachtsezoom blikvangers ingezet die de rand een extra betekenis geven en het bedrijventerrein op hoogwaardige wijze representeren. De ontsluiting gebeurt vanaf de bedrijfsstraten van de middenzone. Daar waar deze straten in de vorm van een lus zijn doorgekoppeld, bevindt zich telkens een entree naar een kamer. Een gemeenschappelijke parkeerplaats of toegangsweg in de kamer zou het gewenste karakter ervan verder versterken.

! de rand zal worden afgewerkt met een coating, waardoor er geen metaalachtige reststoffen terechtkomen in de flora.


sfeerimpressie

groene werkkamers langs de Ambachtsezoom OD 205 stedenbouw onderzoek en landschap

15


hoofdstructuur

Ruimtelijk-functionele hoofdstructuur Het terrein kent één hoofdas, de Middentocht. Deze ruimte heeft een symmetrisch dwarsprofiel en is vanuit de as opgebouwd uit; de tocht, een talud, een rijloper, een fietsstrook, een voetpad en een onbebouwde groen in te richten private voorzone. Een rietkraag aan één kant van het water en de losjes in de taluds gepositioneerde bomen voorkomen dat het beeld van de Middentocht te streng wordt. Vanaf de Ambachtsezoom en de Langeweg zorgen drie brede entreeruimten voor de koppeling met het bovenliggende (verkeers-)netwerk. Zij zijn asymmetrisch van opbouw met aan één kant een brede waterpartij met aangrenzende bedrijfsgebouwen en aan de andere kant het verkeer. Door het verschil in karakter tussen de entrees en de Middentocht worden de lijnen van het onderliggende landschap gerespecteerd; de noord-zuidrichting houdt ook in toekomst een andere weging dan de oost-westrichting. Haaks op de hoofdstructuur liggen de dwarsstraten die in een lusstructuur onderling verbonden zijn. Zij volgen de noord-zuidrichting en reiken tot aan de zones van de groene werkkamers en de woon/-werktuinen. Hiermee wordt het gehele terrein niet alleen zeer efficiënt ontsloten maar is de Middentocht en de drie entreegebieden vanaf alle kaveltoegangen zichtbaar en voelbaar. Daarnaast is het van wezenlijk belang dat de maatvoering van de groene werkkamers afgestemd is op de breedte van de uitgiftevlakken van de middenzone. Op deze wijze ontstaat telkens een groen perspectief vanuit de smalle bedrijfsstraten in richting noorden. Tussen de bedrijven door is de Ambachtsezoom altijd dichtbij.

1

De specials Naast het hierboven omschreven ruimtelijk-functionele raamwerk eisen een aantal bijzondere gebouwen en functies aandacht op. Allereerst dient een tweetal tankstations op het bedrijventerrein opgenomen te worden. Een hele mooie kans om duurzame mobiliteit in de zin van alternatieve brandstoffen onder de aandacht te brengen maar ook voor de architectonische uitdaging. Eén station is dan ook op een prominente plek gedacht, direct aan de westelijke entree van het gebied en in het zicht vanuit de afrit van de snelweg. Uiteraard kan hier alleen gebouwd worden indien aan hoge beeldkwaliteitseisen kan worden voldaan. Het tweede station is op een minder prominente plek gelegen maar eveneens zeer goed bereikbaar. Hier ligt de uitdaging vooral in een slimme, ruimtebesparende combinatie met een grote parkeerplaats voor vrachtwagens en een wasvoorziening.

2

groen daklandschap

profiel 1: hoofdverkeersas en middentocht

2.0 m

1.5 m

3.5 m

uitgeefbaar

16

OD 205 stedenbouw onderzoek en landschap profiel hoofdontsluiting

4.0 m


groen daklandschap

rijloper met fietsstrook

middentocht

3.0 m

profiel 2: entrees

groen daklandschap

4.0 m

3.5 m

1.5 m

2.0 m

4.0 m

3.0 m uitgeefbaar

uitgeefbaar

profiel entree’s

4.0 m


7.0 m

1m

3.0 m

2.0 m

3.0 m uitgeefbaar


sfeerimpressie

de middentocht - hoofdstructuur & waterstructuur gekoppeld OD 205 stedenbouw onderzoek en landschap

17


referentiebeelden representatieve benzinestations Daar waar de westelijke entree bepaald wordt door een ‘mobiliteitspunt’, vragen de oostelijke en zuidelijke entree om een andere eyecatcher. Langs de brede en langgerekte waterrand van de twee toegangswegen zijn direct uitgegeven kavels gelegen. Hier wordt bedrijven de kans geboden zich met een opvallend ontwerp in de schijnwerpers te spelen. Te denken valt aan gebouwvolumes die over de waterrand heen uitkragen en hoge attentiewaarde creëren.

VS - Gaia Gas Station Eco Brooklyn Inc

VS - St. Louis

http://sustainstl.org/wp-content/uploads/2009/06/ green-gas.jpg

electrisch rijden en alternatieve brandstoffen

In het algemeen wordt ernaar gestreefd om dubbel grondgebruik te realiseren. Rondom het thema ‘tankstations’ is een mooi vormgegeven gebouw waarin en waarop geparkeerd, geluncht, gewassen of vergaderd kan worden een aantrekkelijk en onderscheidend beeld. Verder is het een uitdaging voor het verdere plantraject een gebouwde parkeervoorziening voor bezoekers en/ of werknemers te realiseren. Indien op het dak ervan bebouwing gerealiseerd wordt kan waardevolle oppervlakte vrij worden gespeeld.

Tot slot Ons onderzoeks- en ontwerpproces begon met een in ontwerperogen knellende grondexploitatie als ontwikkelingskader. Daarnaast was de gevraagde groene uitstraling langs de Ambachtsezoom een begrijpelijk, maar lastig met het programma te rijmen wens. Twee belangrijke ontwerpbeslissingen hebben het ontwerp op weg kunnen helpen: een efficiënt organisatieprincipe op basis van het aanwezige landschap en de introductie van groene werkkamers langs de zoom, die ook nog slim gebruik maken van de gashinderzone. Dankzij deze beslissingen, de kwaliteiten van de context en de wil van de gemeente m.b.t. het thema duurzaamheid konden de redelijk standaard te noemen programmaonderdelen langzamerhand een plek vinden in een verantwoord, duurzaam en prettig te noemen werklandschap. Wij noemen het te ontwikkelen bedrijventerrein ‘De Ambachtse Polder 2.0’.

Groene daken Het grootste gedeelte van het bedrijventerrein valt in de middenzone. De ruimtelijke kwaliteit ervan is door de Middentocht en de zichtlijnen op het water en de Ambachtsezoom gewaarborgd. Vanuit overwegingen betreffende de uitstraling, duurzaamheid en de waterhuishouding is een laatste ontwerplaag over het gebied gelegd. De middenzone wordt mede bepaald door de toepassing van vegetatieve daken en (gedeeltelijk) gevels. De bedrijfsbebouwing krijgt integraal een ‘groene rand’ waarbij aan het thema duurzaamheid niet alleen door de overheid wordt bijgedragen maar ook door de ondernemers. Het middengebied wordt de werken daklandschap; samen met de woon-/werktuinen en de groene werkkamers is hiermee het karakter van de drie bebouwingszones bepaald.

VS - United Oil - Kanner architects

Oostenrijk - Götzis gasstation - Meusburger and Ramersdorfer architects 18


Leeuwarden - tankstation met parkeergebouw - pvanb architecten


stedenbouwkundig ontwerp - ambachtse polder 2.0 OD 205 stedenbouw onderzoek en landschap

19

3. STEDENBOUWKUNDIG ONTWERP DE AMBACHTSE POLDER 2.0

Recommend Documents