26 coververhaal
WWW.INTERMEDIAIR.NL INTERMEDIAIR 36 3 SEPTEMBER 2009
JOOST EN ANOUK Joost van Kessel (27) en Anouk de Weerd (29) wonen samen en hebben twee kinderen van 4 en 1. Ze zijn van plan binnenkort een samenlevingscontract te sluiten. Anouk is bijna afgestudeerd en solliciteert naar een parttime baan. Joost is leidinggevende bij een bank en tot nu toe de kostwinner geweest. Hoeveel hij verdient, vertelt hij alleen aan zeer goede vrienden, van wie hij zeker weet dat ze het niet aan een ander doorvertellen.
JOOST:
ANOUK:
‘Van huis uit heb ik meegekregen: als je een gulden verdient, geef je ook maar een gulden uit. Als ik wilde gaan tennissen, moest ik zelf maar sparen voor een racket. Vanaf mijn elfde heb ik gewerkt, op de champignonkwekerij bij ons in de straat. Voor anderhalve gulden per uur zette ik kistjes klaar voor de plukkers. Daar kocht ik dan ridderlego van. Ik spaarde voor een nieuw kasteel, of om de vrijbuiters compleet te hebben. Ik verdien toevallig het geld, maar daarom is het niet meer van mij dan van Anouk. Zij koopt meer broeken dan ik, prima. Als zij daar blij van wordt, is dat ook goed voor mij. We hebben nu alleen een en/of-rekening. Dat wil ik zo laten als Anouk gaat verdienen. Ik vind het een beetje krampachtig om je bijdragen naar rato van het inkomen te verdelen. Dat voelt als anticiperen op uit elkaar gaan. Anouk kijkt niet naar onze inanciën zolang het pasje het doet. Dan hebben we wrijving. We hebben nu een aparte rekening geopend voor het huishoudgeld. Op is op. Zij ergert zich meer aan mijn niet-uitgaven. Dat ik altijd zo op de kosten let, is juist omdat Anouk het niet doet. Ik ga de Pampers bij het Kruidvat halen als ze daar in de aanbieding zijn, daar let ik sterk op. En ook op energiekosten. Anouk is meer van de gemakzucht, die droger aan. Maar als ik het ophang, wordt het ook droog. Wij hebben meteen vanaf de start onze lasten gehad. In plaats van dat je eerst allebei fulltime werkt en later pas kinderen krijgt. Naar Ibiza én op wintersport, dat doen wij dus niet. Als je meer geld had, zou je dat soort dingen doen. Dingen die veel kosten maar niet zoveel opleveren. Als vrienden mij een duur horloge laten zien, vind ik dat mooi voor ze, maar ik ga er zelf geen tweeduizend euro voor lenen. Ik kom in mijn werk veel mensen tegen die geld niet zien als een middel, maar als een doel op zich, om hun zel beeld te ondersteunen. Dat vind ik zonde aan mensen.’
‘Van huis uit heb ik meegekregen dat je voor je eigen geld moet zorgen, dat je je eigen boterham moet kunnen verdienen. Mijn moeder was inancieel ona hankelijk, zij was de kostwinner. Ik voel me niet minder machtig door het feit dat ik geen eigen inkomen heb. Mijn ouders, en Joost ook, weten dat het niet zo is dat ik nooit geld zal gaan inbrengen. En ik doe nu iets wat ook heel belangrijk is, namelijk de opvoeding van de kinderen. Toch zou ik het wel ijn vinden als we hierin gelijkwaardiger zouden zijn. We gingen ons huis uitbouwen met een dakkapel, en een paar velux-ramen. Joost wilde een extra raam, ik wilde liever op vakantie van dat geld. Het werd het dakraam. Misschien dat ik iets standvastiger was geweest als ik zelf ook zou verdienen. Het is trouwens wel erg mooi geworden. Joost komt uit een gezin van harde werkers. Mijn ouders zijn meer genieters. Genieten is voor Joost meer iets wat op de achtergrond staat. Dat heb ik hém weer geleerd. Ik zal graag medeverantwoordelijk worden voor het gezinsinkomen, maar ik heb al wel bedacht dat mijn salaris dan meer voor de leuke dingen gereserveerd zal worden, zoals vakantie. Ik erger me niet zo vaak aan uitgaven van Joost. Andersom wel. Voor mijn gevoel is er genoeg. Zolang ik kan pinnen, blijf ik pinnen, maar dat loopt nooit uit de hand hoor, het gaat niet om heel grote aankopen. Joost is meer van de grote aankopen. Daarvoor moet je een iets grotere buffer hebben, Joost wil graag dat die buffer er is. We gaan nu op vakantie, ik vind het dan leuk om een paar keer uit eten te gaan. Hij zegt dan: we kunnen toch ook lekker barbecuen. Ik wil graag genieten in het nu, hij spaart liever voor nog een keer op vakantie. Ik vind het heel ijn dat we alles samen doen. We zijn een gezin. Ik draag meer de zorg voor de kinderen, daardoor kan Joost carrièrestappen maken. Dat genereert meer geld, maar dat is dan wel van ons samen. Ik zie dat als een signaal naar elkaar.’
‘Van huis uit heb ik meegekregen: als je een gulden verdient, geef je ook maar een gulden uit’
WWW.INTERMEDIAIR.NL INTERMEDIAIR 36 3 SEPTEMBER 2009
coververhaal 27 INTERMEDIAIR ONDERZOEK: GELD EN RELATIES
JOUW GELD + MIJN GELD = ONS GELD? GELD EN RELATIES: HET KAN EEN HEIKEL ONDERWERP ZIJN. ZO NIET TIJDENS HET GELUKKIGE SAMENZIJN, DAN WEL NA DE SCHEIDING. TOCH MAAKTE BIJNA DE HELFT VAN DE INTERMEDIAIR STELLEN GEEN AFSPRAKEN OVER GELDZAKEN VOORDAT ZE BIJ ELKAAR INTROKKEN.
tekst Cathalijne Boland fotografie Adrie Mouthaan illustratie Yvonne Kroese
E
hebben een gezamenlijke huishoudpot waar ieder fifty-fifty aan bijdraagt, de rest blijft eigendom van ieder afzonderlijk. ‘Ik kom uit een oerconservatief gezin. Zelf wil ik het gevoel hebben dat ik vrij ben om te gaan en staan waar ik wil, anders word ik ongelukkig. Ik heb laatst een nieuwe auto gekocht, daar had ik het met niemand over gehad. Je moet er toch niet aan denken dat je dat eerst aan je man moet vragen? Of nieuwe laarzen.
▲
en kapitaal pand aan de Haarlemmer Hout. De au pair doet de deur open en biedt iets te drinken aan. In de voorkamer is de tafel van donker hout, het behang is zwart met een groot motief in rood en goud. De hele inrichting straalt welstand en vermogen uit. Marian Hogeslag is beleggingsexpert en heeft een eigen zaak, net als haar man. Ze
28 coververhaal INTERMEDIAIR ONDERZOEK: GELD EN RELATIES
▲
“Schat, ze zijn wel een beetje duur, duizend euro”.’ Samen met Elleke van Duin schreef Hogeslag het boek Goudmijn. Alles wat een vrouw moet weten over geld. Het begint met een hoofdstuk over geld en relaties, inclusief begrippen als ‘beperkte gemeenschap’, ‘verrekenstelsels’ en ‘koude uitsluiting’. Het boek doet het niet geweldig. ‘Vrouwen zeggen: goed dat het er is, maar ik heb gewoon geen zin om me erin te verdiepen.’ Uit een onderzoek van Intermediair onder 411 samenwonende of getrouwde lezers blijkt dat 42 procent geen afspraken had gemaakt over geldzaken voordat ze bij elkaar introkken. Landelijk geldt dat zelfs voor 51 procent van de stellen, bleek in 2007 uit het Nibudonderzoek ‘Geld en Relatie’. Waarom ze dat niet doen, daar heeft Hogeslag het inmiddels met veel mensen over gehad. ‘Wat je hoort, vooral van vrouwen, is dat ze het absoluut niet romantisch vinden. Geldzaken, dat hoort er niet bij, omdat het de stemming zou bederven in de “roze periode”, zeg de eerste drie tot vijf jaar. Ook heel opvallend is dat álle vrouwen die een keer gescheiden waren, daar heel anders over dachten. Die zeiden: de volgende keer doe ik het zó anders. Die voelden zich er echt ingeluisd.’ Mannen kunnen zich er evengoed behoorlijk ingeluisd voelen na een scheiding, als ze partneralimentatie moeten gaan betalen – tot maximaal twáálf jaar. ‘Zij vinden het extreem vervelend dat ze geld moeten geven aan hun ex. Aan de kinderen, oké, maar waarom zou de vrouw recht blijven houden op Laren terwijl ze vóór haar huwelijk tien hoog in de Bijlmer zat?’ De boodschap van Hogeslag: regel je zaakjes voor het te laat is en leg alles zwart op wit vast. Wat bij het inkomen hoort, wat vermogen is. Hoe de carrièremakende partner het verlies aan inkomen van de ander compenseert als die minder gaat werken voor de kinderen. Wees maar duidelijk, is haar devies. ‘In deze tijd moet je toch tegen elkaar kunnen zeggen: er bestaat een kans dat we een keer uit elkaar gaan?’
Gedoe om geld
Dat is wel heel veel gevraagd van stellen, vindt Joke de Walle, auteur van het boek Gedoe om geld. Intieme portretten van geld en relaties. Zij sprak voor haar boek koppels voor wie het al een hele klus is om in het gezamenlijke heden tot goede afspraken over geld te komen. ‘Het belangrijkste is niet wélke afspraken je maakt, maar of de verdeling die je gemaakt hebt voor allebei als een faire oplossing voelt. En of je daar flexibel mee om kunt gaan, of die afspraken herzien of bijgesteld kunnen worden.’ Ruzies over geld
Om ruzies over geld te voorkomen raadt een instantie als het Nibud koppels aan met elkaar te praten over de boodschappen die ze van huis uit hebben meegekregen over geld, zodat er wederzijds begrip ontstaat. Toch is die financiële blauwdruk maar tot op zekere hoogte uitwisselbaar. De Walle: ‘Enerzijds zijn er de expliciete boodschappen, zoals “altijd zuinig zijn”, “elke drie jaar een nieuwe auto kopen is het beste”, “altijd kwaliteit kopen, want goedkoop is duurkoop”. Dit soort normen spelen een rol in je relatie, want je hebt ze overgenomen of je zet je er juist tegen af. Veel belangrijker zijn emotionele ervaringen met geld. Mensen zijn zich daar minder van bewust, terwijl ze een grotere invloed hebben.’ Dat merkte De Walle in haar werk als ZKM-coach. ZKM staat voor ‘zelfkonfrontatiemethode’ en is een bepaalde manier om mensen te laten ontdekken wat hun drijfveren zijn, drijfveren die onbewust hun doen en laten bepalen. Sterke emoties die verbonden zijn met (jeugdige) herinneringen aan geld kunnen ook zo’n drijfveer zijn. Opgroeien in armoe en gebrek of juist in grote welstand, als kleuter meemaken dat je vader failliet gaat – het laat allemaal diepe sporen na. Aan de partner de taak het hoofd koel en het hart warm te houden. CATHALIJNE.BOLAND INTERMEDIAIR.NL
WWW.INTERMEDIAIR.NL INTERMEDIAIR 36 3 SEPTEMBER 2009
NICOLETTE EN LEX Nicolette van der Maas (37) en Lex de Groot (36) zijn getrouwd op huwelijkse voorwaarden. Ze werken allebei als projectmanager in de it en verdienen nagenoeg hetzelfde, respectievelijk 3.600 en 3.700 euro bruto. Ze storten naar rato op de gezamenlijke rekening, sparen voor de kinderen en houden elk een bedrag voor eigen uitgaven. Ze hebben twee zoontjes van bijna 6 en 4.
NICOLETTE:
LEX:
‘We leerden elkaar kennen toen we allebei aan de VU studeerden. Het werd al snel duidelijk dat er een verschil was: mijn ouders betaalden mijn hele studie, de zijne maar een heel beperkt deel. Verder kwam dat niet ter sprake. We zijn op huwelijkse voorwaarden getrouwd, omdat ik een grotere erfenis tegemoet kan zien. Ik wil daar zelf over kunnen beslissen, want mijn ouders en grootouders hebben daar hard voor gewerkt. Raar als dat dan ineens ook van Lex is. Ik heb nooit het gevoel gehad dat hij dat vervelend vond. Hij is daar heel realistisch in, geen emoties van “dan hou je niet genoeg van me”. Misschien ook omdat hij vindt dat je zelf voor je geld moet werken. Nu hebben we het vaker over geld, omdat we geregeld rood staan. Dat is nu even niet anders: ik ben minder gaan werken, we maken hoge kosten voor de kinderen, Lex heeft geen grote carrièrestappen meer gezet. Dan sturen we een mailtje naar elkaar: “Lieverd, we staan weer rood. Laten we het er vanavond even over hebben.” Dat doen we dan, spreadsheetje erbij. Een tijd terug bleek dat ik inmiddels donateur was van vijftien goede doelen. Die heb ik toen allemaal opgezegd. Dat gaan we wel weer een keer doen, maar nu even niet. Je wilt de ander niet op kosten jagen. Als ik zie dat ik bij het Kruidvat veel spullen voor mezelf afreken, koop ik de volgende spijkerbroek voor Pepijn van mijn eigen rekening. Zo streep je dat tegen elkaar weg. Ondanks dat we een heel andere achtergrond hebben, willen we allebei hetzelfde van het leven. We hebben dezelfde smaak, willen ook dezelfde soort vakantie. Hij heeft geen last van jaloersigheid naar mij, of haantjesgedrag van “ik wil meer verdienen dan jij”. Het feit dat mijn ouders geld hebben, geeft mij een gevoel van rust, terwijl Lex eerder zal zeggen: we moeten de broekriem aantrekken. Dan zeg ik: schat, we leven nu. Lex zou er beter mee om kunnen gaan als we opeens veel minder geld zouden hebben. Hij is ook tevreden met elke dag margarine en boterhamworst. Ik heb liever roomboter, ilet americain en brood van de bakker.’
‘Vlak voor ons huwelijk was ik aan het freelancen, dus zakelijk gezien was het handig om op huwelijkse voorwaarden te trouwen. Maar ook: better safe than sorry. Je weet nooit hoe het huwelijk loopt, je kunt beter afspraken maken op het moment dat je nog met elkaar in harmonie bent. En dan hopen dat je op je 65e kunt zeggen: gelukkig hebben we het tot nu toe nooit nodig gehad. Ik zou het eigenlijk iedereen aanraden. Officieel moet je bij huwelijkse voorwaarden aan het eind van het jaar met elkaar afrekenen. De eerste twee jaar hebben we alles bijgehouden, maar dat was zo’n gedoe. Bij ons is het een continu proces dat ingesleten is. Ook als we op vakantie gaan, tellen we aan het eind alle bonnetjes op en verdelen we dat evenredig. Maar we zijn er niet op uit elkaar een poot uit te draaien. Ik betaal de boodschappen wel eens van mijn eigen rekening als ik weet dat we anders rood komen te staan op de gezamenlijke rekening. We weten dat we er samen voor moeten staan. Ik gebruik nog al eens de uitdrukking “we moeten de broekriem maar weer eens aantrekken”. Bijvoorbeeld als we de cv-ketel net heb laten vervangen. Daar kan zij niet zo goed tegen. “Dat moet toch kunnen”, zegt ze dan. Maar we hebben er nooit echt ruzie over. We hebben elk een deel voor onszelf. Als de één iets wil wat de ander nooit zou doen, “dan moet je dat vooral doen”. Wij hadden het thuis niet al te breed. Het kan je als kind frustreren dat elk dubbeltje drie keer omgedraaid moet worden. Ik ben er met mijn kinderen makkelijker in, een ijsje hier en een ijsje daar. Ik probeer ze wel mee te geven dat ze zuinig moeten zijn op spullen. Als ze wat stuk maken, ben ik daar bozer om dan Nicolette. Dat kan wel wrevel geven. Op 31 mei waren we zeven jaar getrouwd. Nicolette had een schilderij voor mij laten maken. Mijn eerste opmerking was: “Leuk, hadden we daar budget voor?” Toen zei ze: “Zoiets moet je af en toe gewoon doen.” Het zijn de initialen van de kinderen, de F en de P. Ik moest eraan wennen, maar nu ik de gedachte erachter weet, ben ik er wel heel erg blij mee.’
coververhaal 29
WWW.INTERMEDIAIR.NL INTERMEDIAIR 36 3 SEPTEMBER 2009
quote qu quote qu quote qu
‘Je wilt de ander niet op kosten jagen’
coververhaal 31 INTERMEDIAIR ONDERZOEK: GELD EN RELATIES
WWW.INTERMEDIAIR.NL INTERMEDIAIR 36 3 SEPTEMBER 2009
SAMEN OF APART?
Welke bankrekening(en) houd je aan?
0%
20%
40%
60%
80%
Van de samenwoners zonder contract heeft 89% een eigen betaalrekening, van de mensen met contract 86%, tegenover 67% van degenen die gehuwd zijn op huwelijkse voorwaarden en 59% van degenen die gehuwd zijn in gemeenschap van goederen. 75% van de samenwoners (met of zonder contract) heeft een eigen spaarrekening tegenover 45% van de gehuwden in gemeenschap van goederen.
Eigen betaalrekening Eigen spaar- of beleggingsrekening Gezamenlijke betaalrekening Gezamenlijke spaar- of beleggingsrekening
IEDER DE HELFT?
Hoeveel dragen jullie ieder bij aan jullie gezamelijke betaalrekening? 0%
5%
10%
15%
20%
25%
Allebei ons hele inkomen Allebei evenveel Allebei hetzelfde percentage Zodanig bedrag dat ieder hetzelfde overhoudt Ik ben kostwinner Mijn partner is kostwinner Anders
30%
Wie gehuwd zijn in gemeenschap van goederen storten vaker allebei het hele inkomen op de gezamenlijke rekening (44%) dan samenwoners (zonder contract 12% en met contract 17%). Samenwoners storten vaker beiden evenveel op de gezamenlijke rekening (zonder contract 56% en met contract 34%) dan mensen die gehuwd zijn.
EIGEN GELD
Waarom heb je een eigen spaarrekening? 0%
10%
20%
Om iets achter de hand te hebben wanneer het mis gaat tussen ons Als reservering voor duurdere aankopen voor mijzelf Uit principe. Ik heb het zelf verdiend, dus het blijft mijn eigen geld Anders
RUZIE
Komt het wel eens voor dat jullie onenigheid hebben over geldzaken? 0%
10% 20% 30% 40% 50%
Nooit Soms Regelmatig
30%
Samenwoners met contract hebben vaker een eigen spaarrekening ‘uit principe’ (55%) dan mensen die gehuwd zijn in gemeenschap van goederen (25%). Samenwoners zonder contract hebben dit vaker ‘voor als het misgaat’ (27%) dan gehuwden in gemeenschap van goederen (8%).
14% Bij onenigheid over geldzaken, zijn de voornaamste oorzaken ‘de uitgave voor een bepaalde aankoop’ (54%), ‘het bestedingspatroon van de partner’ (36%) en ‘het eigen bestedingspatroon’(24%). Volgens het Nibud gaan de meest voorkomende meningsverschillen over gedrag (heel zuinig tegenover heel royaal), prioriteiten, macht (wie gaat over het geld) en verdeling (wie brengt hoeveel in).
86%
GEHEIMEN
Heb je wel eens geheimen over je geldzaken voor je partner? Ja (uitgaven, aankoopbedrag, spaargeld) Nee
AFSPRAKEN
42%
58%
Hebben jullie afspraken gemaakt over geldzaken voordat jullie gingen samenwonen? Ja Nee
Van degenen die vooraf geen afspraken maakten, dacht 57% ‘dat we vanzelf wel tot een bepaalde verdeling zouden komen’. 32% leek het niet nodig, ‘omdat we genoeg geld verdienden’. Het Nibud vindt dit onverstandig. ‘Je kunt genoeg inkomsten hebben en toch meningsverschillen hebben over geld.’
