LAWAAI"IN"SCHOLEN" 14/04/2016"
Ir."KOEN"VOETEN" PREVENTIEADVISEUR"ARBEIDSHYGIËNE"?"ARBEIDSVEILIGHEID"
Hoofdkantoor
Regiokantoor Turnhout
Email | Website
Interleuvenlaan"58" 3001"Leuven" +32"16"39"04"11"
Patersstraat"100" 2300"Turnhout" +32"14"40"02"20"
[email protected]"|"www.idewe.be" "
[email protected]"|"www.ibeve.be" "
1"
ONZE KLANTEN ENKELE"CIJFERS"
36.621'WERKGEVERS" Zowel"de"lokale"KMO"als"grote"mul]? na]onals"vertrouwen"ons"hun"veiligheid," gezondheid"en"welzijn"toe"
743.680'WERKNEMERS" Wij"ondersteunen"jaarlijks"ongeveer" 750.000"werknemers"op"vlak"van" veiligheid,"gezondheid"en"welzijn"
12''KLANTENSEGMENTEN" o.a."Klantsegment"Onderwijs,"43%"van"het" onderwijs"is"reeds"aangesloten"bij"IDEWE"
AANBOD"
Voor"onderwijs"
2"
SETTING THE SCENE KLANTENSEGMENT"ONDERWIJS"
! Basisonderwijs" ! Bijzonder"basisonderwijs" ! Secundair"onderwijs" ! Bijzonder"secundair"onderwijs" ! Internaten" ! Universiteiten"&"Hogescholen" ! Overige"onderwijsinstellingen"(beroeps,"CLB,…)"
PREVENTIE AANBOD OPGEBOUWD"ROND"4"PIJLERS"
Op"basis"van"klantbevragingen," eigen"exper]se"en" wetenschappelijk"&"wejelijk" kader"ontwikkelden"we"een"slim" preven]e"aanbod"opgebouwd" rond"vier'pijlers."" " Samen"vormen"ze"onze" geïntegreerde'360°'benadering' van"preven]e"en"welzijn." Wij'gaan'samen'met'u'voor'“gezonde'werknemers'die'veilig'aan'de'slag'zijn'in'een'opAmale' werkomgeving'en'dit'ondersteund'door'de'juiste'kennis'en'tools”.''
3"
SERVICEGROEP BASISONDERWIJS SLIM"PREVENTIE"PACK"
GEZONDE WERKNEMERS GEZOND"EN"BEVLOGEN"LESGEVEN"
! MO’s"ondersteunend"personeel,"kleuterleidsters"instap"&"1e"KK," kinderverzorgsters"(PGB?gericht"Handhygiëne,…)" ! Speciale"medische"onderzoeken"(zwangeren)" ! Intakegesprekken" ! Moederschapbeschermingsbeleid" ! Workshop"“Lesgeven"is"een"topsport”"(stemgebruik)" ! Workshop"“Gezonde"veerkracht"op"school”"(burnout"en"bevlogenheid)" ! Opstellen"van"een"ziekteverzuimbeleid" ! Pakket"“Schokkende"gebeurtenis”"(risicoanalyse,"opleiding,"beleid,"intervisie)" ! Pakket"“Omgaan"met"agressie”"(risicoanalyse,"opleiding,"beleid,"intervisie)" ! Pakket"“Schaalvergro]ng”"(fusies"en"herstructureringen)" ! Griepvaccina]e" ! PMO"Stagiairs" ! Uitwerken"van"een"rookbeleid" ! Intervisie"VP’s"op"scholengemeenschapsniveau"
4"
VEILIG AAN DE SLAG VEILIG"OP"SCHOOL"
! Onderzoek"Arbeidsongevallen" ! EHBO?beleid"(opleidingen,"adviezen,…)" ! Crisiscommunica]e"(noodplannen,"brandpreven]everslagen," ondersteuning"evacua]eoefeningen,"opstellen" evacua]eplannen,…)" ! Uitvoeren"en/of"ondersteuning"Risicoanalyse" ! Uitvoeren"van"een"welzijnsaudit"(mbv"ZorgSys)" ! Opstellen"van"een"aankoopbeleid" ! Veilige"speelplaatsen" ! Veiligheid"in"de"turnles"
OPTIMALE WERKOMGEVING ONZE"SCHOLEN"ALS"VOORBEELD"IN"DUURZAAMHEID"
! ! ! ! ! ! !
Ergonomisch"in"de"klas" Veiligheidscoördina]e"bij"scholenbouw" Opstellen"van"asbestbeheersplan" Duurzaam"energiegedrag"op"school" Opstellen"van"een"afvalbeheersplan" Lawaai"op"school"–"akoes]ek"rerer/"kleuterklas/"turnzaal" Milieuvergunningen"
5"
KENNIS & TOOLS VOOR,"DOOR"EN"VAN"HET"ONDERWIJS"
! ZorgSys" ! Opleiding"Niv"3" ! Verruimen"van"welzijnsdraagvlak"en"risicopercep]e"bij" personeel"(Sirk"Sekuur"@"School)" ! Opleiding"BA4?BA5" ! Opleiding"Veilig"werken"op"hoogte" ! Preven]eDirect"
IDEWE" EXTERNE"DIENST"VOOR"PREVENTIE"EN"BESCHERMING"OP"HET"WERK"
Arbeidshygiëne ' ' ' '' " ? Prak]jk"van"de"iden]fica]e"van"biologische,"chemische"en" fysische"agen]a" ? die"ziekte"of"ongemak"kunnen"veroorzaken" ? het"evalueren"van"de"omvang"van"het"risico"als"gevolg"van" blootstelling"eraan" ? en"de"beheersing"van"de"risico’s"om"nadelige"effecten"op"de" gezondheid"te"voorkomen"op"lange"en"korte"termijn"
6"
LAWAAIGEÏNDUCEERD"GEHOORVERLIES" • Wereldwijd"grootste"irreversiebele"beroepsziekte" " • Industrie:"veel"aandacht" " • Onderwijs,"creches,"…:"weinig"studies" "
IS"ER"TEVEEL"LAWAAI"IN"SCHOLEN?"
7"
INHOUD" 1. Wat"is"geluid"en"wat"is"lawaai?" 2. Belangrijke"parameters"van"geluid" 3. Wanneer"is"lawaai"schadelijk?"" 4. Gevolgen"van"teveel"lawaai" 5. Hoe"kunnen"we"geluid"meten?"" 6. Preven]e:"wat"kunnen"we"eraan"doen?""
INHOUD" 1. Wat"is"geluid"en"wat"is"lawaai?" 2. Belangrijke"parameters"van"geluid" 3. Wanneer"is"lawaai"schadelijk?"" 4. Gevolgen"van"teveel"lwaai" 5. Hoe"kunnen"we"geluid"meten?"" 6. Preven]e:"wat"kunnen"we"eraan"doen?""
8"
WAT"IS"GELUID?" ? Geluid"is"een"trilling"voortgebracht"door"een"geluidsbron" ? De"trilling"plant"zich"voort"doorheen"de"lucht" ? De"trilling"wordt"door"het"oor"opgevangen"waardoor"we" een"geluid"horen"
WAT"IS"GELUID?" GEHOOR"
9"
WAT"IS"LAWAAI?" • Lawaai?" " " " • Onaangenaam"of"ongewenst"geluid" • Medische"benadering:"al"het"geluid"dat"schade"kan" toebrengen"aan"het"gehoororgaan"
INHOUD" 1. Wat"is"geluid"en"wat"is"lawaai?"
2. Belangrijke"parameters"van"geluid" 3. Wanneer"is"lawaai"schadelijk?"" 4. Gevolgen"van"teveel"lawaai" 5. Hoe"kunnen"we"geluid"meten?"" 6. Preven]e:"wat"kunnen"we"eraan"doen?""
10"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" • Geluid"kenmerkt"zich"door"twee"belangrijke"parameters:"" o Frequen]e" o Geluidsterkte"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" FREQUENTIE"
="toonhoogte"(uitgedrukt"in"Hertz"(Hz))" " ="aantal"trillingen"per"seconde"
11"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" FREQUENTIE"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" FREQUENTIE"
• • • • • • • • • • •
25"Hz" 50"Hz" 100"Hz" 200"Hz" 400"Hz" 800"Hz" 1600"Hz" 3200"Hz" 6400"Hz" 12800"Hz" 25600"Hz"
12"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" FREQUENTIE"?"HOORBAARHEID"
• • • • • • • • • • • • • • •
10"000"Hz" 11"000"Hz" 12"000"Hz" 13"000"Hz" 14"000"Hz" 15"000"Hz" 16"000"Hz" 17"000"Hz" 18"000"Hz" 19"000"Hz" 20"000"Hz" 21"000"Hz" 22"000"Hz" 23"000"Hz" 24"000"Hz"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" GELUIDSTERKTE"
="luidheid" ="amplitude"van"de"golf" " Uitgedrukt"in"decibel"(dB)"
13"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" GELUIDSTERKTE"
? Decibel"="logaritmische"schaal" "+"10"dB"="energie"x"10" "+"20"dB"="energie"x"100" "+"3"dB"="energie"x"2" ? Geluidsme]ngen:"dB(A)" Weging"volgens"de"waarneming"van"het"menselijk"oor"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" GELUIDSTERKTE"
14"
BELANGRIJKE"PARAMETERS" GELUIDSTERKTE"
INHOUD" 1. Wat"is"geluid"en"wat"is"lawaai?" 2. Belangrijke"parameters"van"geluid"
3. Wanneer"is"lawaai"schadelijk?"" 4. Gevolgen"van"teveel"lawaai" 5. Hoe"kunnen"we"geluid"meten?"" 6. Preven]e:"wat"kunnen"we"eraan"doen?""
15"
WANNEER"IS"LAWAAI"SCHADELIJK?" • A|ankelijk"van:" o Totale"hoeveelheid"energie" ? Duur"van"de"blootstelling"aan"het"geluid" ? Geluidsniveau" ? Toonhoogte" o Aantal"blootstellingen"en"]jd"tussen"de"blootstellingen" o Individuele"gevoeligheid"van"de"persoon"
WANNEER"IS"LAWAAI"SCHADELIJK?"
16"
WANNEER"IS"LAWAAI"SCHADELIJK?" • Gelijke"“energie”:" o 85"dB(A)"gedurende"8"u"blootstelling" o 88"dB(A)"gedurende"4"u"blootstelling" o 91"dB(A)"gedurende"2"u"blootstelling" o 94"dB(A)"gedurende"1"u""blootstelling" o …" o 100"dB(A)"gedurende"15"min"blootstelling"
WANNEER"IS"LAWAAI"SCHADELIJK?" WETGEVING"(DAGELIJKSE"BLOOTSTELLING)"
• Onderste"ac]ewaarde"="80"dB(A)" o Gehoorbescherming"ter"beschikking" o Voorlich]ng"en"opleiding" o Gezondheidstoezicht"om"de"5"jaar" • Bovenste"ac]ewaarde"="85"dB(A)" o Verplicht"dragen"van"gehoorbescherming" o Voorlich]ng"en"opleiding" o Gezondheidstoezicht"om"de"3"jaar" o Signalisa]e" o Technische"maatregelen"
17"
WANNEER"IS"LAWAAI"SCHADELIJK?" WETGEVING"(DAGELIJKSE"BLOOTSTELLING)"""?"""LAEQ'='80'DB(A)'
WANNEER"IS"LAWAAI"SCHADELIJK?" WETGEVING"(DAGELIJKSE"BLOOTSTELLING)"""?"""LAEQ'='81,8'DB(A)'
18"
WANNEER"IS"LAWAAI"SCHADELIJK?" WETGEVING"(DAGELIJKSE"BLOOTSTELLING)"""?"""LAEQ'='86'DB(A)'
INHOUD" 1. Wat"is"geluid"en"wat"is"lawaai?" 2. Belangrijke"parameters"van"geluid" 3. Wanneer"is"lawaai"schadelijk?""
4. Gevolgen"van"teveel"lawaai" 5. Hoe"kunnen"we"geluid"meten?"" 6. Preven]e:"wat"kunnen"we"eraan"doen?""
19"
GEVOLGEN"VAN"TEVEEL"LAWAAI" • • • • • • • • • •
Slechthorendheid" Oorsuizing"(]nnitus)" Hyperacusis" Verhoogde"hartslag" Verhoogd"ademhalingsritme" Verhoogde"bloeddruk" Concentra]eproblemen" Hoofdpijn" Stemproblemen" …"
GEVOLGEN"VAN"TEVEEL"LAWAAI" GEHOORVERLIES"GERELATEERD"AAN"LEEFTIJD"
20"
TUSSENTIJDSE"SAMENVATTING" • Er"is"lawaai"op"school!" • Geluidssterkte"wordt"uitgedrukt"in"dB(A)" • +"3"dB(A)"="verdubbeling"van"de"energie" • Lawaai"kan"schade"veroorzaken"(gehoor"+"andere" lichaamsfunc]es)" • Wetgeving"(]jdsgewogen"gemiddelde)" o Onderste"ac]ewaarde"="80"dB(A)" o Bovenste"ac]ewaarde"="85"dB(A)"
INHOUD" 1. Wat"is"geluid"en"wat"is"lawaai?" 2. Belangrijke"parameters"van"geluid" 3. Wanneer"is"lawaai"schadelijk?"" 4. Gevolgen"van"teveel"lawaai"
5. Hoe"kunnen"we"geluid"meten?"" 6. Preven]e:"wat"kunnen"we"eraan"doen?""
21"
HOE"KUNNEN"WE"GELUID"METEN?" • Geluidsme]ng" " • Geluidsdosimetrie" " • Nagalmme]ng"
GELUIDSMETING" • Geluidsmeter" dB(A)""?"""dB(C)" "
22"
GELUIDSMETING"?"VOORBEELD" • Studie"in"8"scholen"(Vlaams?Brabant)" o Klassen:"73"–"79"dB(A)" o Speelplaats:">"85"dB(A)"(89"–"95"dB(A))" o Sporthal:"85"dB(A)"
GELUIDSDOSIMETRIE" • Persoonlijke"me]ng"gedurende"een"langere"periode"
23"
GELUIDSDOSIMETRIE"–"LEERKRACHT"LO" Dans"–"badminton"–"badminton"–"dans" LAeq"="92,6"dB(A)"";""Lex"8u"="89,1"dB(A)" "
GELUIDSDOSIMETRIE"–"LEERKRACHT"LO" Rope"skipping"–"kannonbal"?"pauze"in"leraarskamer"?"rope" skipping"en"dans:"LAeq"="86,4"dB(A)"";""Lex"8u"="81,5"dB(A)"
24"
GELUIDSDOSIMETRIE"–"LEERKRACHT"LO" Volleybal""?""springuur"(leraarskamer)"–"volleybal" LAeq"="85,8"dB(A)"–"Lex"8u"="80,7"dB(A)"
GELUIDSDOSIMETRIE"–"NASCHOOLSE"KINDEROPVANG" LAeq"="84,5"dB(A)"–"Lex"8u"="79,1"dB(A)"
!
25"
GELUIDSDOSIMETRIE"–"HOTELSCHOOL"(KEUKEN)" LAeq"="84,4"dB(A)"–"Lex"8u"="83,8"dB(A)"
!
NAGALMMETING" • Tijd"nodig"om"geluidsniveau"met"60"dB"te"laten"afnemen" nadat"het"geluid"is"gestopt" • Maat"voor"akoes]sch"comfort"(“echo”)"
• Weinig"nagalm:"""" • Veel"nagalm:""
26"
NAGALMMETING" VOORBEELD"
Gemiddelde'gemeten'nagalmAjd:'1,57's' Aanbevolen"nagalm]jd"eetruimte:"1,0"s" Aanbevolen"nagalm]jd"spelruimte"kleuterschool:"0,6"s"
NAGALMMETING" VOORBEELD"
27"
INHOUD" 1. Wat"is"geluid"en"wat"is"lawaai?" 2. Belangrijke"parameters"van"geluid" 3. Wanneer"is"lawaai"schadelijk?"" 4. Gevolgen"van"teveel"lawaai" 5. Hoe"kunnen"we"geluid"meten?""
6. Preven]e:"wat"kunnen"we"eraan"doen?""
WAT"KUNNEN"WE"DOEN?"" • Belang"van"een"goed"ontwerp" • Objec]veren"van"klachten"(me]ngen)" • Ruimte?akoes]sche"maatregelen" • Organisatorische"maatregelen"
28"
VOORUITDENKEN"BIJ"ONTWERP" • Het"geluid"beperken"aan"de"bron" o Omgevingslawaai"verminderen"(ven]la]esysteem," verwarmingsinstalla]es,"beamers,"…)" " • Voortplan]ng"van"geluid"voorkomen" o Geluidsisola]e"–"nagalm]jd"beperken"
VOORUITDENKEN"BIJ"ONTWERP" • NBN"S"01?400?2" Akoes]sche"criteria"voor"schoolgebouwen"
29"
RUIMTE?AKOESTISCHE"MAATREGELEN"
RUIMTE?AKOESTISCHE"MAATREGELEN"
30"
RUIMTE?AKOESTISCHE"MAATREGELEN"
RUIMTE?AKOESTISCHE"MAATREGELEN"
31"
RUIMTE?AKOESTISCHE"MAATREGELEN" • Vallend"flesje"in"brouwerij"voor"en"nadat"baffels"aan"het" plafond"werden"beves]gd"
ORGANISATORISCHE"MAATREGELEN" • Sensibilisa]e"leerkrachten"en"leerlingen" • Opsplitsen"van"speel]jden" • S]ltemomenten"bij"het"eten" • Keuze"sportac]viteiten"wanneer"er"meerdere"klassen"in"één" sportzaal"aan"het"turnen"zijn" • Muziek"minder"luid"zejen" • Samenwerking"mogelijk"met"technische"afdelingen"(vb." akoes]sche"panelen"maken)" • …"
32"
GEHOORBESCHERMING" • Oordopjes:"" +":"goedkoop,"licht,"gemakkelijk"te"combineren"met"andere" PBM’s" W":""reëel"risico"op"geluidslek"(moeten"voldoende"diep" ingebracht"worden),"kunnen"irriteren,"niet"al]jd"comfortabel" Demping:"10"à"20"dB(A)"
GEHOORBESCHERMING" • Oorkappen:"" +":"hoge"demping"mogelijk,"gaan"lang"mee" W":""warm,"niet"handig"in"combina]e"met"een"bril"(+"lekkage" mogelijk),"minder"geschikt"in"een"schoolomgeving" Demping:"10"à"20"dB(A)"
33"
GEHOORBESCHERMING" • Otoplas]eken:"" +":"licht,"op"maat"gemaakt,"brede"filterkeuze,"hoge"demping" mogelijk" W":""rela]ef"duur,"kwetsbaar,"moeten"schoon"gehouden" worden" Demping:"tot"40"dB(A)"
VRAGEN?"
34"
IR."KOEN"VOETEN" PREVENTIEADVISEUR"ARBEIDSHYGIËNE"?"ARBEIDSVEILIGHEID"
Hoofdkantoor
Regiokantoor Turnhout
Email | Website
Interleuvenlaan"58" 3001"Leuven" +32"16"39"04"11"
Patersstraat"100" 2300"Turnhout" +32"14"40"02"20"
[email protected]"|"www.idewe.be" "
[email protected]"|"www.ibeve.be" "
BRONNEN" www.s]lle?sportzaal.be" Cleemput,"Kristof."2012."Lawaai"in"kleuteronderwijs"–"risicoanalyse" Glorieux"C."Hogere"cursus"akoes]ek."KU"Leuven" Roelandt"A.,"Moyaert"N.,"Van"Bouwel"J.,"Reekmans"L.,"Hermans"V.," Godderis"L."Geluidsblootstelling"en"gehoorschade"in"het"onderwijs." IDEWE." • Sobane" • Vademecum"geluid"scholen"Brussel" • • • •
35"
