31/08/2015
“WIE BENT U?” IN GESPREK GAAN MET OUDEREN OVER HUN WAARDEN EN VISIE OP HET LEVEN
De ergotherapeut als brug tussen thuis en het WZC
-
8/09/15
Liselotte Van Ooteghem
Achtergrond
“Wie ben ik?” Medewerker zingeving, ethiek en pastoraal in Woonzorggroep GVO Tobit, leerplek voor levensvragen van ouderen
Achtergrond
Kennen wij onze bewoners?
Wie is deze man?
1
31/08/2015
Levensvisie van ouderen = Kijk op het leven (verleden, heden en toekomst) Terugkijken op het eigen levensverhaal helpt cliënten grip te krijgen op het hier en nu, biedt houvast en zingeving Welzijn, welbevinden van iemand ~ leven volgens eigen levensvisie kunnen leiden
Deze info kan wezenlijk verschil maken om goede zorg (ondersteuning) te kunnen bieden (aansluiten bij wensen) of bij ‘moeilijk’ gedrag ! Mensen evolueren, ook waarden en visie op het leven kunnen veranderen
In gesprek gaan, ook met mensen met dementie
Het gaat in de gesprekken met mensen met dementie niet primair om kennisverwerving over hun leven, met feiten en data, maar om het vinden van aansluiting op de herinnering, mening, betekenis en beleving van het moment Dementie kan veel verhalen vervagen en daarmee de kennis van het eigen verleden en wie iemand was. Het mogen vertellen van je verhalen kan helpen om aan anderen duidelijk te maken wie je bent en wat je nu belangrijk vindt in het leven. (identiteitsondersteuning) ! Gespreksvoering vanuit gevoelens en niet vanuit kennis
2
31/08/2015
Levensvisie van ouderen in de zorg
Kan in kaart gebracht worden via Identiteitscirkel Levensposter
Kan geïntegreerd worden in de totale zorg of deelaspecten van de zorg via Opnamebeleid Woonleefplan Vroegtijdige
zorgplanning
Ondersteuningsplan
Filmpje Zingeving en Participatie
Waarden
3
31/08/2015
Uitdaging
Met ouderen in gesprek gaan over hun waarden en visie op het leven (levensvragen, noden, verlangens, wensen …) De vraag (het verhaal) achter de vraag (het verhaal) ontdekken
Wie of wat is belangrijk voor iemand?
“Kan ik nog iets voor je doen?” “Zou je mijn oogpotlood nog even kunnen slijpen. Ik ben zo graag mooi. Vroeger ging ik nooit onopgemaakt de deur uit. Maar nu, aan wie kan ik dat vragen?” “Zou je nog even met mij in mijn album kunnen kijken… Ik zie mijn hondjes zo graag.” “Zou je die foto (huwelijksportret) wat kunnen draaien, dan kan ik hem zien vanuit mijn bed.”
Met ouderen in gesprek gaan
Voorwaarden: Tijd en ruimte om te luisteren Aandacht en oprechte interesse voor de oudere Gespreksvaardigheden Gespreksopeners mogen geen doel op zich zijn, gebruik geen afvinklijstje om in gesprek te gaan Opdoen van inspiratie (ander leren kennen) staat centraal en niet de afspraken die moeten gemaakt worden
4
31/08/2015
Het Tobitspel
Kaartspel met levensvragen voor ouderen
Levensvragen “Levensvragen zijn belangrijke vragen onder meer over leven en dood, over goed en kwaad, over geluk en verdriet, over zin en onzin, over inspiratie en betekenis.” Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen, Nederland
•
•
Levensvragen omvat zowel zingevingsvragen, geloofsvragen als ethische vragen Levensvragen manifesteren zich doorheen het dagdagelijkse wonen, leven en zorgen
Het Tobitspel, wat?
Reeks van 24 kaarten met telkens 1 levensvraag 10 thema’s:
Identiteit
Mijmeringen over het leven
Eenzaamheid en angst
Doolhof van het leven
Een lach en een traan
Tijd en afhankelijkheid
Geloof
Dromen en toekomst
Liefde en seksualiteit
Rijkdom van het leven
5
31/08/2015
Aan de slag
Verschillende manieren om met de kaarten aan de slag te gaan
Ervaringen delen
Hoe ben je met de kaarten aan de slag gegaan? Heb je zelf al ooit dergelijke vragen gesteld aan jouw cliënten? Hoe reageerden zij? Hoe was het voor jou om deze vragen te stellen? Om deze vragen te beantwoorden? Hoe zou je hiermee aan de slag kunnen gaan op je eigen werkplek?
Ervaringen uit de Woonzorggroep GVO
Infopunt Dementie (Sint Vincentius Meulebeke) Woonzorgcentrum (Sint Elisabeth Oostende)
6
31/08/2015
Ervaringen vanuit Infopunt Dementie
Wanneer gebruiken: Als Als
verhaal met MZ vastloopt verhaal van MZ teveel in negatieve spiraal terechtkomt
Stoppen
en kaarten bovenhalen
Hoe gebruiken:
Door trekking (vrijheid om niet te antwoorden)
Ervaringen vanuit Infopunt Dementie
Positieve ervaringen: Heel laagdrempelig, figuren spreken erg aan Objectieve derde Blik op kaarten gericht (oogcontact hoeft niet) Verhalen leveren veel info op waardoor oorzaak van bepaalde zorgreacties beter gekaderd en begrepen kunnen worden (cf. contextuele benadering; cf. narratieve therapie)
Ervaringen vanuit het WZC
Wanneer gebruiken: Tijdens
groepsactiviteiten (kleine groep) individuele contacten Tijdens losse momenten Tijdens teamoverleg Tijdens
7
31/08/2015
Ervaringen vanuit het WZC (SEO)
“Heel goede vragen. Er zijn al dingen aan bod gekomen die nog op geen enkele manier aan bod waren gekomen in al die tijd dat ik hier verblijf.” (bewoner) “Het doet me echt deugd dat ik hier [mijn toekomst] eens met u kan over spreken. Mijn dochter zegt altijd dat ik me daar geen zorgen moet over maken, maar ik doe dat wel. Iedereen praat altijd tegen mij over koetjes en kalfjes, maar het leven is meer dan dat alleen.” (bewoner) “Het doet een bewoner zo’n deugd wanneer je stilstaat bij zijn of haar levensvragen. En ik beleef er zelf ook deugd aan.” (medewerker) “Het Tobitspel is een goed middel om over de niet-alledaagse, diepere dingen van het leven te spreken met een bewoner, bv. in de context van vooruitziende zorg.” (medewerker)
Aandachtspunten
Vertrouwensrelatie opbouwen Afspraken maken ivm het delen van informatie Interpreteren kan verkeren Inbedding in een narratieve zorgcultuur
Voelsprieten opzetten!
Het dagdagelijkse omvat heel wat gespreksopeners Een methodiek kan, maar hoeft vaak niet We horen, weten vaak meer van een cliënt dan we beseffen
8
31/08/2015
Reflectievragen
Hoe gaan jullie nu reeds in gesprek met ouderen over hun waarden en levensvisie? Hoe wordt dit gedeeld met collega’s? Hoe wordt dit geïntegreerd in de zorg?
9
