2015

maartensmagazine winter 2014/2015

Vastgegroeide knieprothese Hoe gooi je een sneeuwbal?

IN BEELD  Dick van Vliet

Bijna gestopt met muziek Ik ben een muzikant, een klassiek fluitist. Vijftien jaar geleden kreeg ik tijdens een concert kramp in mijn vingers. Vanaf toen werden de klachten steeds erger en bleef ik maar aanmodderen. Ik kon bijvoorbeeld minder lang fluiten. Een sonate duurt best lang; dan voelde ik het aankomen en was ik niet meer gefocust op de muziek, niet meer geconcentreerd. Dat was vervelend. Het advies dat ik kreeg: niet te veel doen en rust nemen. Maar dat kan niet als zelfstandig ondernemer. Ik heb namelijk een muziekwinkel. Pas twee jaar geleden kwam ik in de Sint Maartenskliniek en daar kreeg ik de diagnose artritis psoriatica. Reuma dus. Ik schrok enorm, want ik had een beeld bij reuma van kromme handen, vergroeiingen. Lastig als fluitist. Na de diagnose begon ik meteen met reumamedicatie. Toen het medicijn na circa zes weken aansloeg, werkte het goed. Ik heb veel minder last van de ontstekingen in mijn vingers en voeten, en de psoriasis is ook bijna helemaal weg. Naast de reuma heb ik ook artrose in mijn rug, schouders, ellebogen. Waar eigenlijk niet? Dat komt waarschijnlijk door het – van jongs af aan – sjouwen van de instrumenten in de winkel. Met name de piano’s, die zijn loeizwaar. Niks is zo leuk als muziek maken. Naast dwarsfluit speel ik ook piano en drums, ik ben altijd met muziek bezig. Daarom maak ik me ook zorgen dat de reuma en artrose – weer – erger worden. Ik was eerder door de klachten al bijna van plan om te stoppen met muziek maken. Gelukkig is dat toen niet gebeurd.”

INHOUD 8

20

Versneld herstellen na nieuwe heup

Een (gedeelte van een) been amputeren, gebeurt alleen als het echt niet anders kan. Een ingrijpende gebeurtenis. Revalidatiearts Rene van Ee beantwoordt tien vragen over beenamputatie.

Patiënten die een nieuwe heup hebben gekregen in de Sint Maartenskliniek staan een aantal uur na de operatie alweer naast hun bed, door de invoering van de FastTrack-methode.

12

24

Sneeuwballen gooien Het gooien van een sneeuwbal is een aan­ eensluiting van bewegingen; je doet het met je hele lichaam. Prima, maar hoe kun je dat nou het beste doen?

8

Tien vragen over beenamputatie

12

‘Zware rugzak’ aan de schouders In december 2013 gleed Julian Kloosterman uit met haar fiets en viel ze op haar schouder. “Een maand later begon mijn arm steeds meer pijn te doen”, vertelt ze.

16

24

30 Colofon

Het MaartensMagazine verschijnt vier keer per jaar en wordt verspreid onder patiënten, medewerkers, oudmedewerkers en externe relaties van de Sint Maartenskliniek. In het MaartensMagazine vindt u nieuws en actuele ontwikkelingen binnen de Sint Maartenskliniek. De Sint Maartenskliniek is een gespecialiseerd ziekenhuis voor orthopedie, reumatologie en revalidatiegeneeskunde. Voor reacties, suggesties of het doorgeven van adreswijzigingen kunt u contact opnemen met de afdeling Communicatie, Postbus 9011, 6500 GM Nijmegen, telefoon: (024) 365 91 76, of mail: [email protected]. Voor het aanvragen van een gratis abonnement op het MaartensMagazine bezoekt u www.maartenskliniek.nl/mm.

COLUMN raad van bestuur

20 Het maximale eruit halen

Verder… 7 Vacature 10 Uit de oude doos 11 Nijmegen Decision Tool 14 Patiëntervaring 16 In beeld: Opslagruimte OK-instrumenten 22 Het apparaat 23 Dokter! Dokter! 26 Brief van een patiënt 28 Selfies 30 Intelligente medicijnverpakking 31 Contactinformatie

Redactie Aart-Jan de Looff, Marije van Vooren, Tjerk Romkema, Wouter van der Meer, Rian Grutters Fotografie Dennis Vloedmans (cover, 2, 15, 16, 22, 25, 30), Inge Hondebrink (8, 11, 20), Alexeys | Dreamstime.com - Snowball Fight (12), afdeling Commercie, Marketing & Communicatie Vorm­geving Wunderbar Visuele Communicatie, Nijmegen Druk Van Eck & Oosterink communicatie­ regisseurs, Dodewaard

Bezoek onze website: www.maartenskliniek.nl

Om het maximale uit jezelf te kunnen halen, moet je in beweging blijven en voortdurend willen ver­ beteren. Dat geldt voor ons als kliniek, maar ook voor onze patiënten en voor mijzelf. In het huidige, snel veranderende zorglandschap kun je als Sint Maartenskliniek niet passief zijn. Wij willen een landelijk voorbeeld zijn en blijven op meerdere gebieden, en daar moeten we hard voor werken. Innovatie speelt daarbij een belangrijke rol. Als je koploper wilt zijn, is innoveren een must. En dat betekent onder andere dat wij, als gespecialiseerd ziekenhuis, op sommige punten nog verder zullen specialiseren. Alleen zo kunnen we voorop blijven lopen. Voor onze patiënten blijkt in beweging blijven meestal ook veel effectiever dan het welbekende ‘rust houden’. Niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk. Als je niks meer doet, raak je namelijk steeds verder verwijderd van het contact met anderen, met de maatschappij. De Sint Maartenskliniek laat al bijna tachtig jaar mensen terugkeren in de maatschappij, hun gezin, hun relatie, hun werk, hun sportteam etc., of laat ze hun plaats daarin behouden. Dat zie ik overal terug in de kliniek. Een mooi voorbeeld is het rolstoelrugbyteam met (oud-)revalidanten: de ‘Maartenskliniek Mavericks’. Die zoeken echt hun grenzen op. Ik mag soms meetrainen, dat vind ik fantastisch. Het gaat enorm hard, maar het plezier spat ervan af bij deze mannen en vrouwen die midden in de maatschappij staan en voor het maximale gaan. Meedoen inspireert mij om zelf ook te blijven bewegen en het maximale te doen in de kliniek. Het mooiste is als we elkaar kunnen inspireren en stimuleren om het maximale uit onszelf te halen. Wij zullen er alles aan doen en hopelijk volgt u ook het voorbeeld van de Mavericks. Mark Van Houdenhoven, raad van bestuur

6 

mm  winter 2014/2015

KORT NIEUWS

Optimalisatie meetcentrum Reumatologie

De Sint Maartenskliniek optimaliseert het meetcentrum van de afdeling Reuma­ tologie. Er zijn drie concrete wijzigingen. We hebben een naamswijziging doorgevoerd van meetcentrum naar meetafspraak. Meetafspraak is een betere omschrijving van de inhoud. Verder is door een aanpassing in het bloedonderzoek de wachttijd voor de patiënt in de meetafspraak verkort van vijf kwartier naar één uur. En als laatste hebben we de meetafspraak ook ingevoerd bij patiënten met de diagnose artritis psoriatica. De meetafspraak vindt plaats vóór het bezoek aan de behandelaar. Tijdens de meetafspraak verzamelt een reumaverpleegkundige medische gegevens die nodig zijn voor de afspraak van de patiënt

bij de reumatoloog. De reumaverpleeg­ kundige brengt alles wat speelt rondom het ziektebeeld in kaart, zoals medicatie, eventuele bijwerkingen, klachten en de mate van gewrichtsontsteking. Ook wordt bloed geprikt. De reumatoloog kan hierdoor in één oogopslag zien hoe de afgelopen periode is verlopen en of er interventie nodig is om het medicatiebeleid te veranderen. De Sint Maartenskliniek startte reeds in 2009 met de meetafspraak voor RA-patiënten. Vanaf 2014 is de ziekte van Bechterew hieraan toegevoegd, en sinds oktober 2014 ook artritis psoriatica. In totaal gaat het nu om 5300 patiënten die deze vorm van zorg krijgen, die leidt tot aantoonbaar betere kwaliteit.

Joop Huiskens wint Maartensprijs 2014 Op 11 november is de Maartensprijs 2014 uitgereikt. De winnaar is Joop Huiskens, onze huismeester. De Maartensprijs wordt uitgereikt aan een medewerker die een boven zijn functie en taak uitstijgende bijdrage heeft geleverd aan de strategische doelen van de Sint Maartenskliniek.

Juryrapport Secretaris van de raad van bestuur Ward Mariman lichtte het juryrapport toe in zijn toespraak. “Onze collega die Joop voordroeg, meldde me dat Joop hem opgevallen was door zijn positieve werkhouding, zijn excellente servicegerichtheid en zijn persoonlijke benadering. Dat zal iedereen die Joop kent beamen. Het vakwerk van onze specialisten, de kennis van onze stafmedewerkers en de besluiten van de raad van bestuur: ze verliezen hun waarde als er geen medewerkers zoals Joop in een organisatie rondlopen. Joop is iemand die mensen die dat nodig hebben een schouderklopje geeft of die bij wijze van spreken bereid is om voor een extra schijfje citroen het hele ziekenhuis door te lopen. Joop kent je na de eerste ontmoeting bij voor-

naam, omdat Joop graag weet wie er in zijn huis aanwezig is. Joop houdt van het huis en beschouwt het als het zijne en wil graag dat iedereen die het bezoekt tevreden is. Joop kent het huis en het huis kent Joop. Hij zorgt, organiseert en verbindt, altijd met een goed humeur. Waar onze naamgever zijn mantel deelde met een bedelaar, zo deelt Joop Huiskens dagelijks zijn hulpvaardigheid met ons. Joops vakwerk leverde hem al twee keer eerder een voordracht voor de Maartensprijs op.”

Lid raad van bestuur Gert van Enk reikte de Maartensprijs uit.

Genomineerden De jury koos de winnaar uit zes voordrachten, waarvan er drie werden genomineerd. De andere nominaties waren Chenelo Martijn (physician assistant) en Marcel Franssen (reumatoloog). Ook zij werden met bloemen en een cadeaubon in het zonnetje gezet, en bedankt voor hun grote inzet voor het ziekenhuis.

mm  winter 2014/2015 

VACATURE

Conform de Wet Klachtrecht Cliënten zorgsector is door de raad van bestuur van de Sint Maartenskliniek een klachtencommissie ingesteld die klachten van patiënten behandelt. De klachtencommissie telt interne en externe leden. Deze leden worden benoemd voor een periode van vier jaar, deze periode kan daarna maximaal eenmaal voor dezelfde periode worden verlengd. De klachtencommissie is onafhankelijk en maakt dus geen onderdeel uit van de ziekenhuisorganisatie. De klachtencommissie wordt ondersteund door een ambtelijk secretaris die juridisch is geschoold. In verband met het verstrijken van de zittingstermijn van een van de leden van de klachtencommissie, is de klachtencommissie op zoek naar een

Lid klachtencommissie m/v Uw functie In uw functie als lid van de klachten­commissie bent u, in samenwerking met de voorzitter en overige leden, verantwoordelijk voor de behandeling van de klachten. De klachtenbehandeling vindt circa tien tot twaalf keer per jaar plaats. Uw profiel Gezien de samenstelling van de huidige commissie gaat de voorkeur uit naar een kandidaat met een medische achtergrond en die bekend is met de ziekenhuiszorg en affiniteit heeft met zorg en klachten. Verder verwacht de commissie van de kan­di­daat dat deze in staat is om op een objectieve, pro­fessionele en tactvolle wijze de klacht te behandelen. En om gezamenlijk met de andere commissieleden tot een oordeel te komen, waarbij de vertrouwelijkheid van hetgeen behandeld is, gewaarborgd zal zijn. Vergoeding De Sint Maartenskliniek heeft een vergoedingsregeling ingesteld voor leden van de klachtencommissie. De leden van de commissie ont­vangen per hoorzitting vacatiegeld en een reiskostenvergoeding. Scholing behoort tot de mogelijkheden.

Contact Voor meer informatie over deze vacature kunt u contact opnemen met mw. mr. B. Bouman, ambtelijk secretaris van de klachtencommissie (tel. 024 - 365 96 34) of met dr. F.G.M. Buskens, voorzitter van de klachtencommissie, via mw. mr. B. Bouman. U kunt uw interesse voor bovenstaande vacature kenbaar maken bij mw. mr. B. Bouman, e-mail [email protected]. Uw reactie (voorzien van een cv) dient uiterlijk 15 januari 2015 door de klachtencommissie te zijn ont­ vangen. Reacties die na deze datum worden ontvangen, kunnen helaas niet meer in de procedure worden meegenomen. Kandidaten die een binding hebben met de Sint Maartenskliniek, of zelf werkzaam zijn bij de Sint Maartenskliniek worden uitgesloten voor sollicitaties op deze functie.

7

8 

mm  winter 2014/2015

BEHANDELING  Versneld herstelprogramma na nieuwe heup

Sneller fit én minder pijn Patiënten die een nieuwe heup hebben gekregen in de Sint Maartenskliniek staan een aantal uur na de operatie alweer naast hun bed, door de invoering van de FastTrackmethode. Dankzij dit verkorte herstelprogramma kunnen patiënten met een nieuwe heup al vanaf de dag na de operatie naar huis. De Sint Maartenskliniek gaat op korte termijn patiënten volgens deze methode behandelen.

mm  winter 2014/2015 

“Sneller bewegen met minder pijn is eigenlijk het resultaat van deze nieuwe behandeling. De anesthesietechniek is dusdanig veranderd dat uitgebalanceerde medicatie bestaat, waardoor bijwerkingen verminderen. Verder zijn de incisies kleiner geworden, wordt bloedverlies tegengegaan, is wondverzorging verbeterd en blijkt dat vlot mobiliseren nuttig is voor het herstel”, legt orthopedisch chirurg dr. Marc Nijhof uit. Dit leidt ertoe dat de patiënt minder pijn heeft na de operatie en daarom ook al op de dag van de operatie oefeningen kan doen met de fysiotherapeut. Het resultaat is dat de patiënt sneller en fitter naar huis kan. “We doen dit omdat het voor patiënten prettiger is om in hun eigen bed te herstellen dan in een ziekenhuisbed. Wel is het van belang dat de thuissetting goed is voorbereid wanneer patiënten worden ontslagen uit het ziekenhuis. Van tevoren worden patiënten hier goed over voorgelicht”, vertelt Nijhof. Veilig en goed herstellen De keuze om te starten met de FastTrack-methode bij patiënten die een nieuwe heup krijgen, is weloverwogen. Dr. Nijhof legt uit: “We hebben collegazorginstellingen bezocht en gezien dat deze methode succesvol is. Ook patiënten bleken na deze behandeling erg enthousiast. Verder hebben we de langetermijnresultaten gezien en hebben we er veel vertrouwen in.” Uit de literatuur blijkt dat deze nieuwe behandelmethode succesvol en veilig is. “Er is geen grotere kans op complicaties dan bij de reguliere behandeling en ook is er steeds meer bewijs dat snellere mobilisatie goed is voor het herstel van de patiënt”, aldus Nijhof. De meeste patiënten kunnen volgens deze methode behandeld worden. Al langer wordt deze methode ook al toegepast in de Sint Maartenskliniek voor mensen die een nieuwe knie krijgen. Nieuwe knieprotheses Eind 2010 kwam het knie-team van de Sint Maartenskliniek in de literatuur een concept tegen van een ziekenhuis in Kopenhagen: de FastTrack. Wat hierbij het meest opviel, was dat patiënten die een nieuwe knie hadden gekregen heel snel weer op de been waren. En na een paar dagen mochten ze zelfs alweer naar huis. Terwijl dat in ons ziekenhuis pas de zesde of zevende dag gebeurde. Niet veel later startte de Sint Maartenskliniek een eigen pilot (proefproject) met vier patiënten om deze methode ook in Nijmegen te testen. De patiënten en behandelaars waren erg positief over de resultaten van de

pilot. De orthopeed, anesthesist, fysiotherapeut en verpleging werken in dit concept nauw samen en begeleiden de patiënten ook als team. Op andere locaties werd een vergelijkbare methode succesvol ingevoerd.

“We passen deze methode al langer toe bij mensen die een nieuwe knie krijgen” Actieve houding “Het basisprincipe van de FastTrack-methode is dat je patiënten intensief begeleidt en dat ze ervaren dat ze niet ziek zijn, maar alleen een nieuwe heup hebben gekregen”, aldus Nijhof. Voorheen was de opnameduur niet alleen langer, ook hadden patiënten een veel passievere rol in hun eigen herstel. Zo lagen de patiënten eerst soms twee dagen op bed na de operatie. Patiënten mochten pas naar huis wanneer ze honderd procent hersteld waren van de operatie. Nu blijkt dat herstellen in de thuissetting ook heel goed mogelijk is. Dankzij de FastTrackmethode staan patiënten al na een paar uur naast hun bed. “Het is beter om snel te mobiliseren zodat je geen terugval in conditie hebt en vlotter terug kan gaan naar je oude situatie”, legt Nijhof uit. Dat heeft ook een psychologisch effect: hoe sneller patiënten op de been zijn, hoe prettiger ze zich voelen en hoe sneller ze weer zelfstandig worden. De patiënt werkt zo actief mee aan zijn eigen herstel. Dat betekent onder andere dat patiënten minder vaak een beroep hoeven doen op de verpleging. Ook zijn de patiënten tevredener bij het ontslag en ze zijn soepeler omdat ze minder lang in bed hebben gelegen en ze vinden het fijn dat ze eerder naar huis kunnen. Dezelfde zorg in minder dagen Om de patiënten snel op de been te krijgen, moest vooral de anesthesie aangepast worden. En ook de fysiotherapeut en de verpleegkundigen zijn de eerste dagen intensiever met de patiënt bezig. Ze geven namelijk dezelfde zorg in minder dagen. Want de ontslagcriteria voor patiënten blijven natuurlijk hetzelfde; ze moeten nog steeds hetzelfde kunnen voordat ze naar huis mogen. Het varieert hoe lang een patiënt in het ziekenhuis blijft. De een kan vanaf de dag na de operatie al naar huis en de ander een dag later. 

•

9

10 

mm  winter 2014/2015

UIT DE OUDE DOOS 

Bezoek veldmaarschalk in 1955

Voetballen met Montgomery Enkele jaren geleden overleed oud-medewerker Herman Haarhuis, die tientallen jaren werkte voor de St. Maartenschool. Zijn plakboeken zijn recent weer ontdekt. Eén van de onderwerpen sprong er meteen uit, zeker gezien de recente aandacht voor operatie Market Garden: het bezoek van veldmaarschalk Montgomery aan de Sint Maartenskliniek.

Bernard Law Montgomery (1887) was de architect van operatie Market Garden in de Tweede Wereldoorlog. In 1955 bracht hij een tweedaags bezoek aan Nijmegen. Uit de krantenberichten blijkt dat Montgomery ‘zich op de hoogte wilde stellen van de heropbouw, zowel op materieel als cultureel niveau’ van Nijmegen. Hij werd tevens benoemd tot ere-burger van de Waalstad. Verder stonden op het programma diverse ontmoetingen met hoogwaardigheidsbekleders en bezoeken aan kerkhoven voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.

Op de foto met de veldmaarschalk De tweede dag van het bezoek van Montgomery stond volledig in het teken van de Sint Maartenskliniek. De veldmaarschalk was een ware PR-professional. Bij aankomst poseerde hij allereerst uitgebreid met de medewerkers voor de foto. Na een voordracht over het werk van de kliniek door dokter Bär (geneesheer-directeur van de Sint Maartenskliniek), kreeg Montgomery een rondleiding. ‘De veldmaarschalk toonde zich hoogst geïnteresseerd en vroeg omtrent alles wat hij zag uitleg. Achtereenvolgens werden de therapeutische afdelingen en de zwemzaal bezocht, daarna enkele paviljoens met patiënten­kamers en ten slotte – en hier ver­bleef de maarschalk het langst – de nieuwe B.L.O. school [de toenmalige

St. Maartenschool, red.]. Diepgaande interesse toonde Montgomery voor al hetgeen hier gedaan wordt’, aldus het krantenartikel. Veel schik Tijdens de rondleiding was er ook tijd voor een informeel intermezzo: ‘Voor de zesjarige Pietje Tork was het wel hét moment van zijn jonge leven toen veldmaarschalk Montgomery of Alamein zich met hem waagde aan een partijtje voetbal. Heel het gezelschap had schik, de veldmaarschalk zelf het meest!’ Joviaal handgebaar Uit de krantenknipsels valt op te maken dat de rondleiding van de Sint Maartenskliniek bovenal een plezierig onderdeel was van het tweedaagse bezoek aan Nijmegen. ‘Met hartelijke dankwoorden nam Montgomery afscheid van het bestuur, de directie en de zusters; met een joviaal handgebaar, dat met gejuich beantwoord werd, verliet hij de kliniek, waar de herinnering aan zijn bezoek (…) zal blijven voortleven.’

•

mm  winter 2014/2015 

ONTWIKKELING  Nijmegen Decision Tool

Snellere en betere behandeling lagerugpijn De Sint Maartenskliniek ontwikkelt een nieuw hulpmiddel voor de behandeling van patiënten met chronische lagerugpijn: de ‘Nijmegen Decision Tool’. Chronische lagerugpijn is een groot maatschappelijk probleem dat op individueel niveau lastig te behandelen is. Van de twintig patiënten die door een orthopedisch specialist worden gezien, komt er gemiddeld maar één in aanmerking voor een operatie. De Nijmegen Decision Tool wordt ontwikkeld om patiënten sneller de juiste behandeling te kunnen adviseren. Dit draagt bij aan betere behandelresultaten en lagere kosten voor de zorg en de maatschappij.

In Nederland heeft ongeveer 44 procent van de bevolking te maken met lagerugpijn en daarvan heeft één op de vijf te maken met chronische lagerugpijn. De symptomen en oorzaken zijn divers. Bij de behandeling zijn dan ook meestal verschillende medisch specialisten betrokken. Patiënten worden relatief vaak doorverwezen voor second opinions of nieuwe behandeltrajecten. Omvangrijke database De Nijmegen Decision Tool is gebaseerd op literatuurstudies, nieuw onderzoek onder medisch specialisten van verschillende disciplines en een omvangrijke verzameling van (anonieme) gegevens over de klachten, gekozen behandeling en behandel­ uitkomsten van patiënten met chronische lagerugpijn. In de praktijk werkt het momenteel als volgt: de patiënt vult nog vóór het eerste gesprek bij de Sint Maartenskliniek een speciaal ontwikkelde vragenlijst in. De opge­ geven informatie wordt vervolgens vergeleken met de klachten, behandelingen en behandelresultaten van een omvangrijke database met patiëntengegevens. De specialist bespreekt dit daarna met de patiënt om de meest optimale behandeling te bepalen. Volgende fase In de volgende fase van het onderzoek worden – in samenwerking met de

Vrije Universiteit in Amsterdam – de verzamelde data en behandeluitkomsten bestudeerd van meer dan 3.000 patiënten die de Nijmegen Decision Tool hebben ingevuld. Op basis daarvan kan de Tool in de toekomst aan­ geven bij welke wervelkolomspecialist (wervelkolomchirurg, revalidatiearts, reumatoloog, pijnspecialist et cetera) een consult nodig is, of welke medische behandeling zal leiden tot betere resultaten. Het systeem wordt daarnaast continu verbeterd en aangevuld met informatie over de klachten, behandelingen en ­behandeluitkomsten van nieuwe patiënten. Betrouwbare voorspelling Volgens onderzoeker Miranda van Hooff is de verwachting dat de Tool de kans op succes van een behandeling kan voorspellen: “Het behandeladvies is gebaseerd op de ervaringen en resultaten van duizenden patiënten met dezelfde symptomen. Daarom kun je de patiënt ook een betrouwbare voorspelling geven van de uitkomst van zijn of haar behandeling. Omdat je gelijk de meest optimale behandeling kiest, voorkom je bovendien onnodige onderzoeken en behandeltrajecten. Dit draagt onder andere bij aan lagere zorgkosten. Maar nog belangrijker is natuurlijk dat de patiënt na de juiste behandeling zelf weer sneller zijn of haar eigen dagelijks leven kan oppakken.”

•

11

12 

mm  winter 2014/2015

KENNIS  Het gooien van een sneeuwbal

Gebruik de elastiekwerking van je lichaam Als er deze winter sneeuw ligt, kun je verschillende dingen doen. Je kunt lekker binnen blijven en de verwarming nog een graadje warmer zetten, of je gaat naar buiten om te sleeën of sneeuwpoppen te maken. Sneeuwballen gooien kan natuurlijk ook. Dan is het misschien wel goed om eerst dit artikel te lezen…

mm  winter 2014/2015 

Het gooien van een sneeuwbal is een aaneensluiting van bewegingen; je doet het met je hele lichaam. We noemen het ook wel een keten­ beweging. Je gebruikt de gehele keten van spieren en gewrichten om een beweging tot stand te brengen. De beste techniek Hoe kun je het beste een sneeuwbal gooien? Je staat met je tegenover­ gestelde voet voor je. Dus ben je rechtshandig, dan zet je de linkervoet voor. En vice versa. Je hebt de sneeuwbal vast, je tilt je arm opzij op en maakt hiermee een draai naar buiten. Door de draai vanuit je arm draait je romp mee. Hierdoor komen de spieren van je voet tot aan je hand op spanning. Van die spanning maak je gebruik als je uiteindelijk de bal gaat

gooien. Je kunt het vergelijken met het op spanning brengen van een elastiek. Als alles op spanning is, zet je je gewicht op je voorste been en draai je met je romp in de richting waarnaar je wilt gooien. Hierdoor trekken je buikspieren samen. Het elastiek wat je dus eerst hebt opgerekt, trekt dan weer samen. De kracht gaat via je voet, been en romp uiteindelijk naar je arm. Je arm is aan het einde van de keten en krijgt dus de meeste snelheid mee. Je hoeft alleen nog maar goed te richten om de sneeuwbal op de goede plek te laten eindigen. Pas op voor blessures! Het kan heel leuk zijn om een sneeuwballengevecht te houden, maar pas op voor schouderblessures. Je kunt

13

een inklemming of slijmbeursontsteking oplopen. Als je al weleens last hebt gehad van je schouder of je hebt reuma of artrose dan moet je helemaal goed opletten. Het is verstandig om een kleine warming-up te doen. Draai je arm eerst een aantal keer goed los om je schouder soepel te maken. Begin je met gooien, doe dan eerst rustig aan. Het is verleidelijk om meteen hard te gooien, maar zo is de kans ook groter dat je last van je schouder krijgt. Kortom: gebruik de elastiekwerking van je lichaam bij het gooien, pas op voor blessures en maak er een mooi sneeuwgevecht van. Veel plezier! 

•

Met dank aan Joris de Wildt, fysiotherapeut SMC Maartenskliniek.

14 

mm  winter 2014/2015

PATIËNTERVARING  Vastgegroeide knieprothese

“Ik ging achterstevoren de trap af” Al bijna veertig jaar loopt Corry van den Broek (1946), een goedlachse Brabantse uit Raamsdonksveer, bij de dokter voor haar linkerknie. In 2012 kreeg ze eindelijk de gewenste knieprothese. Maar niet met het gewenste resultaat. De prothese groeide langzaam vast, totdat ze haar knie niet meer kon buigen. “Vroeger werkte ik in een winkel, waar ik af en toe op een ladder moest klimmen om iets te pakken”, begint Corry haar verhaal. “Ik ben toen een keer van die ladder gevallen, op mijn linkerknie. Sindsdien is er van alles mis mee.” In het voorjaar van 2012 werd ze geopereerd in Breda. Ze kreeg een knieprothese. Helaas werkte die ‘nieuwe knie’ niet zoals verwacht. Corry: “Mijn knie deed het meteen al niet zo goed als bij de andere patiënten. Langzaam maar zeker groeide de knie vast. Na drie maanden kon ik mijn knie zelfs niet meer buigen. En de arts had geen idee waardoor het kwam.” Met de wc-deur open… In 2012 kreeg Corry ook borstkanker. Daar ging toen alle aandacht naartoe. Corry: “Met die knie kon ik wel leven, met kanker uiteraard niet.” Na twee operaties en 35 bestralingen werd ze genezen verklaard. Een grote opluchting. “Maar met die knie bleef ik zitten. Het beperkt je behoorlijk als je je knie niet kunt buigen. Ik viel over bijna alles, zoals tegels die iets omhoog stonden. Gelukkig heb ik daar alleen wat blauwe handen aan overgehouden. De trap op was ook lastig, en de trap af deed ik achterstevoren. Ook in de auto komen was een ramp. Ik heb nu last van mijn heup, omdat ik telkens moest compenseren. En de wc… tja de wc. Daar zat ik dan met mijn stijve been en de deur open, want die kon door dat been niet dicht.” In beeld gebracht “De huisarts vond dat het zo niet langer kon met mijn knie”, zegt Corry. “De bestralingsarts raadde mij toen de Sint Maartenskliniek aan en de huisarts zorgde voor de verwijzing.” In de zomer van 2013 kwam ze voor het eerst op de polikliniek van het

gespecialiseerde ziekenhuis. Ook zijn toen foto’s en een CT-scan gemaakt en werd er gecontroleerd op infecties in de knie. Corry: “Geen van de onderzoeken toonde iets geks aan en de prothese leek er gewoon goed in te zitten. Maar waarom kon ik ’m dan niet buigen? Uiteindelijk kwam er nog een andere orthopeed bij, dokter Defoort, die voorstelde om een echo te laten maken. Daarop zagen ze heel veel bind- en littekenweefsel. De oorzaak was gevonden.” Helemaal vastgegroeid “Dokter Defoort vond mij zo enthousiast”, blikt Corry lachend terug. “Hij zei dat hij ging proberen om weer een hoek van vijftig à zestig graden te krijgen in mijn knie. Maar hij wist niet of het ging lukken… Nou en of dat gelukt is! Op 1 maart 2014 heb ik de knierevisie-operatie gehad. De oude prothese zat helemaal vastgegroeid in het bind- en littekenweefsel, die was nooit vanzelf losgekomen. De dag na de operatie gingen we kijken hoe de nieuwe knieprothese zou werken. Ik zat op de bedrand en mijn onderbeen ging naar beneden. Hij deed het! Ik moest huilen van geluk.” Vervolgens heeft ze onder andere gelopen op de gang met de fysiotherapeut en de zogeheten Taurus (zie artikel op pagina 22). “De fysio zei dat ik niet zo snel moest gaan. Ik zei toen dat hij niet wilde weten hoe blij ik was dat ik dat weer kon”, grapt ze. Landkaart van littekens Het herstel van Corry verliep voorspoedig en na zeven dagen mocht ze weer naar huis. Drie maanden later zat ze voor het eerst sinds twee jaar weer op de fiets. Ook ging ze weer zwemmen. Corry: “Twee jaar lang kon ik bijna niks. Nu gaat het gelukkig heel goed met me. De knie is nog wel wat stijfjes en de buitenkant is net een landkaart geworden door al die littekens. Maar mijn man Ad geeft daar niks om. Want het is veel belangrijker dat ik weer alles kan doen! En daarvoor zijn we dokter Defoort en iedereen die mij heeft geholpen zeer dankbaar.” 

•

mm  winter 2014/2015 

“De oude prothese zat helemaal vastgegroeid, die was nooit vanzelf losgekomen”

15

16 

mm  winter 2014/2015

IN BEELD

Opslagruimte OK-instrumenten

Bij de K van knie Afgelopen zomer vonden er verschillende verhuizingen plaats binnen het operatiecomplex van de Sint Maartens­ kliniek in Nijmegen. Doel: een efficiënter proces en een beter gebruik van de ruimte. De opslag van gesteriliseerde OK-instrumenten is hier een goed voorbeeld van. Voorheen lagen die namelijk op drie verschillende plekken. Inmiddels is er één grote opslagruimte. Daar is – na een inventarisatie van alle instrumentensets – een onderverdeling gemaakt in specialismen. Zo liggen alle instrumenten voor rugoperaties bij elkaar, net als alles voor heupoperaties, et cetera. Bovendien zijn de stellingen voorzien van de eerste letter van het betreffende specialisme, zoals de K bij de instrumenten van

de knie. Instrumentensets die vaak samen worden gebruikt, liggen nu dus dicht bij elkaar en zijn snel te vinden. Deze vernieuwing levert tijdwinst en kostenbesparingen op. Verder is de opslag ergonomisch beter ingericht dan voorheen. De zwaardere sets liggen nu op pakhoogte en niet helemaal onderin of bovenin. De eerste reacties van medewerkers die hiermee te maken hebben, zijn dan ook positief. 

•

Met dank aan Marina Vroege-van der Lingen, OK-assistente.

mm  winter 2014/2015 

17

18 

mm  winter 2014/2015

KORT NIEUWS

College B en W bezoekt Sint Maartenskliniek Op 28 oktober bracht het college van burgemeester en wethouders van Nijmegen een bezoek aan de Sint Maartenskliniek. Hoogtepunt van het bezoek was een demonstratie van de nieuwe loopsimulator, de zogenoemde GRAIL (Gait Real-time Analysis Interactive Lab). Tijdens het bezoek werd bovendien gesproken over samen­werkingsmogelijkheden. Ook maakte het college van B en W kennis met de nieuwste inzichten op het gebied van onderzoeken naar artrose en met de ontwikkelingen rondom nieuwe protheses en implantaten.

Wethouder Frings van Zorg & Welzijn test de GRAIL

Het college van B en W en de raad van bestuur van de Sint Maartens­kliniek verkenden de samenwerkingsmogelijk­ heden en spraken over regionale economische ontwikkelingen en de rol van de Sint Maartenskliniek daarin. Tevens informeerden onderzoekers van de afdeling Research het college

van B en W over de laatste wetenschappelijke inzichten. “Het was een interessant werkbezoek en we waren onder de indruk van zowel de lokale als de nationale uitstraling van de Sint Maartenskliniek, dit is goed voor de regio”, aldus burgemeester Bruls.

CSA is verhuisd De Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) van de Sint Maartenskliniek in Nijmegen is verplaatst en totaal vernieuwd. De afdeling is verhuisd vanuit het OK-complex op de eerste verdieping naar de tweede verdieping op de plaats waar voorheen het laboratorium en de apotheek zaten. Alleen de buitenmuren zijn blijven staan en verder is de afdeling opnieuw ingedeeld en voorzien van nieuwe apparatuur en een ­nieuwe inrichting.

Nominatie ‘Meest patiëntvriendelijke ziekenhuis’ van Nederland De Sint Maartenskliniek was afgelopen najaar, samen met negen andere ziekenhuizen, genomineerd voor ‘meest patiëntvriendelijke ziekenhuis’. Om de patiëntvriendelijkheid van de ziekenhuizen te beoordelen, is gebruikgemaakt van de waarderingen op ZorgkaartNederland. Alle ziekenhuizen in

Nederland met meer dan honderd waarderingen sinds juni 2013 waren meegenomen in de beoordeling. Hierbij telden ook de waarderingen per specialist mee. Op basis hiervan is een top 10 samengesteld. De Sint Maartenskliniek kwam niet als winnaar uit de bus, dat was het Slingeland Ziekenhuis.

Patiënten beoordelen de ziekenhuizen op ZorgkaartNederland op basis van onder andere de informatievoorziening, de bejegening, de behandeling en de accommodatie.

mm  winter 2014/2015 

Nieuwe website RealHealth

19

COLUMN Over pillen enzo

RealHealth heeft een vernieuwde website: www.realhealth.nl. De website is primair gericht op patiënten en hun partners, maar ook verwijzers, werkgevers, behandelaars en zorgverzekeraars kunnen er terecht. Op de vernieuwde website van RealHealth staat uitgebreide informatie over chronische rugpijn en de inhoud van het RealHealth pijnmanagementprogramma. Ook is er informatie over medische achtergrond, nazorg, patiëntervaringen, diverse artikelen over het programma en zorguitkomsten. Deelnemers van het programma hebben bovendien via het besloten gedeelte ‘Mijn RealHealth’ toegang tot naslagwerk. RealHealth biedt een pijnmanagementprogramma aan voor mensen met chronische lagerugklachten. Deze behandeling van de Sint Maartenskliniek richt zich voornamelijk op het beïnvloeden van de negatieve gevolgen die de chronische rugpijn heeft in het dagelijkse leven. Door het doorlopen van het RealHealth-­programma leert men beter functioneren met chronische rugpijn. Het programma is uitgebreid wetenschappelijk onderzocht en bewezen effectief.

Een pil tegen bijwerkingen Het klinkt misschien wat tegenstrijdig: een geneesmiddel slikken tegen bijwerkingen. En toch adviseren we regelmatig in de Sint Maartenskliniek om (tijdelijk) een extra geneesmiddel te slikken om zo de kans op bijwerkingen te verkleinen. We doen dat vooral bij ontstekingsremmende pijnstillers, opiaten en pred­ni­solon-achtige geneesmiddelen. Ontstekingsremmende pijnstillers (NSAIDs zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac) kunnen met name bij langdurig gebruik maagbijwerkingen geven. Deze bijwerkingen komen vooral voor bij oudere mensen. Om de kans op deze bijwerkingen te halveren geven we in veel gevallen een maagtabletje (omeprazol) bij de pijnstiller. Zodra de pijnstiller niet meer nodig is, kan de patiënt ook stoppen met het maagtabletje. Wij geven niet alleen ontstekingsremmende pijnstillers, maar soms ook – meestal kortdurend – geneesmiddelen die op morfine lijken. Morfine-achtige geneesmiddelen (opiaten) zorgen echter regelmatig voor verstopping (obstipatie). Om verstopping in de darmen te voorkomen, geven we vaak een poeder dat ervoor zorgt dat de darmen beter functioneren.

WINNAAR  Oog voor detail herfst 2014 De afbeelding is een detail van de bovenkant van een van de hanglampen bij de Maartenscorner­ tafels. De foto is gemaakt vanaf de loopbrug op de eerste etage. Ruim vijftig mensen hadden het goede antwoord ingezonden (een nieuwe record)! Zoals Rene Heesemans uit Oosterhout, die meldde dat het roostertje de warmte van de lamp doorlaat, omdat de lamp anders te warm zou worden. Nuttige info, maar hij heeft toch niet gewonnen. Wim Dimmendaal uit Bennekom wel. Gefeliciteerd Wim! We sturen de prijs spoedig op.

Naast pijnstillers geven we in de Sint Maartenskliniek ook best vaak prednison of prednisolon. Veel mensen denken dat prednisolon een ‘paardenmiddel’ is, maar dat komt vooral omdat we vroeger minder kennis hadden over hoe we prednisolon goed moesten gebruiken. Nu weten we dat bij langdurig gebruik van lage doseringen of kortdurend gebruik van hoge doseringen de bijwerkingen best meevallen. Wel is het zaak om bij langdurig gebruik tabletjes te nemen om botontkalking tegen te gaan. Anders kunnen de botten poreuzer worden, en dan kun je makkelijker een bot breken. Bart van den Bemt, apotheker

20 

mm  winter 2014/2015

KENNIS  Alleen als het echt niet anders kan

Tien vragen over

beenamputatie Een beenamputatie is een zeer ingrijpende gebeur­ tenis. De beslissing om te amputeren wordt alleen gemaakt als het echt niet anders kan. Naast de lichamelijke impact, is het vaak moeilijk dit gevoelsmatig te begrijpen en te accepteren. De Sint Maartenskliniek heeft een team van behandelaars die het revalidatieproces na een beenamputatie begeleiden. Revalidatiearts Rene van Ee beantwoordt tien vragen over beenamputatie.

Wanneer is een beenamputatie nodig? Van Ee: “Als een ziekteproces in het been de rest van het lichaam ernstig bedreigt, kan voor amputatie worden gekozen. De meeste beenamputaties zijn nodig omdat er problemen zijn met de bloeds­ omloop in het been, al dan niet samengaand met een infectie. Bij zo’n vier procent is een ongeluk de oorzaak van een beenamputatie en bij ongeveer één procent is dat kanker.”

Hoe vaak komen beenamputaties voor? Van Ee: “In Nederland vinden ongeveer 3.200 beenamputaties per jaar plaats, waarvan circa tachtig procent bij 65-plussers. Bij beenamputaties door suikerziekte of problemen met de bloedvaten gaat het om ongeveer evenveel mannen als vrouwen. Bij ongevallen vooral om mannen.”

Hoe wordt bepaald waar het been wordt geamputeerd? Van Ee: “Bij een ziekteproces in de voet tot en met de enkel wordt door het onderbeen heen geamputeerd; een onderbeenamputatie. Als ook de knie is aangedaan, wordt een bovenbeenamputatie uitgevoerd. Amputaties door het knie- of enkelgewricht heen komen relatief weinig voor. Als het medisch mogelijk is, wordt bij het niveau van de amputatie rekening gehouden met een toekomstige prothese.”

Hoe ziet de revalidatie eruit? Revalidatiearts Rene van Ee

Van Ee: “De eerste één tot twee maanden na een amputatie moet de amputatiewond genezen. Tege­

lijkertijd werken we aan het goed functioneren met één been. Zo leren we hoe veilig over te stappen van rolstoel naar bed of toilet. Ook komt veilig lopen met twee elleboogkrukken aan bod. Bij een aantal mensen proberen we om tot staan en lopen te komen met een beenprothese. Een amputatie is een levenslange ‘aandoening’; het lichaam veroudert en er kunnen problemen ontstaan aan de amputatiestomp. Daarom is na de revalidatieperiode zo nu en dan een doktersbezoek of vervolgbehandeling nodig.”

mm  winter 2014/2015 

Is het altijd mogelijk om een prothese te krijgen? Van Ee: “Nee, veel mensen zien af van het intensieve proces van het aanmeten en leren staan en lopen met een prothese. Bijvoorbeeld vanwege een slechte algemene conditie. Ook een dubbelzijdige been­ amputatie, een zeer slechte handfunctie of begripsstoornissen kunnen redenen zijn om geen functionele prothese aan te meten. Soms wordt gekozen voor een cosmetische prothese, een sierprothese. Hierop kan niet worden gestaan of gelopen, maar de betrokkene ziet er minder gehandicapt uit.”

Kan ik direct na de amputatie een prothese krijgen? Van Ee: “Nee, direct na de amputatie zit er te veel vocht in de stomp. Ongeveer twee maanden na de amputatie is het meeste vocht weg en kunnen we de eerste prothese aanmeten, omdat de vorm van de stomp dan minder snel verandert.”

Hoe lang gaat een prothese doorgaans mee? Van Ee: “Een beenprothese bestaat onder meer uit een koker, voet en – zo nodig – knie. De prothesevoet en -knie gaan meestal enkele jaren mee. De prothese wordt aangemeten als het meeste vocht uit de stomp is verdwenen. Echter, de druk die de prothese uit­ oefent, zorgt ervoor dat de stomp nog verder slinkt. Daarom moet vaak al na enkele maanden een tweede koker worden gemaakt, en vaak volgt ook nog een derde koker in die eerste periode. Daarna gaat de koker doorgaans één tot enkele jaren mee.”

Heb je na een beenamputatie veel pijn? Van Ee: “Dat wisselt sterk. Soms was onhoudbare pijn een reden voor amputatie en is er na de ampu­ tatie minder of geen pijn. Bij sommige mensen is de amputatiestomp gevoelig of pijnlijk bij druk, bijvoorbeeld bij het lopen met een prothese. Verder is er nog fantoompijn: pijn die wordt ervaren in het geamputeerde deel van het been. Hoewel die pijn vaak in de loop van de tijd minder wordt en er diverse behandelingen voor bestaan, houden sommige mensen hier veel last van.”

Microprocessorgestuurde protheseknie Mensen met een beenamputatie door de knie of hoger, die hun prothese actief willen gebruiken, kunnen baat hebben bij een ‘computerknie’. Zo’n prothese kan ‘slim’ stabiliteit en veiligheid bieden wanneer het moet en dynamiek wanneer het kan. Deze protheseknie kan het lopen veiliger en minder vermoeiend maken en soms rugklachten verminderen doordat de manier van lopen vaak natuurlijker wordt. Zorg­ verzekeraars eisen wel een goede onderbouwing van de aanvraag hiervan. De Sint Maartenskliniek biedt mensen die zeer waarschijnlijk baat hebben bij een dergelijke protheseknie een proeftraject aan, waaruit een advies aan de zorg­ verzekeraar volgt.

soort problemen echter tegenkomen in zijn leven na de amputatie. Ook geldt dat lopen meer energie kost dan voor iemand met twee gezonde benen. Een amputatie door de knie of hoger leidt altijd tot beperkingen, onder meer in loopafstand en door een hoger valrisico.”

Kun je na een beenamputatie nog sporten?

Wat zijn de beperkingen in het dagelijks leven?

Van Ee: “Een deel van de paralympische atleten heeft een beenamputatie ondergaan. Dus ja, je kunt zelfs op hoog niveau sporten met een ampu­ tatie. Als het lopen beperkt is, zijn handbiken, rolstoelsporten en zwemmen bijvoorbeeld opties. Wij zoeken altijd samen met de patiënt actief naar een sport die hij of zij langdurig kan en wil vol­ houden na afloop van de revalidatie.” 

Van Ee: “Een klein deel van de mensen met een amputatie door onderbeen of enkel kan daarna een bijna normaal leven leiden als zij geen last hebben van pijn- of huidklachten. Bijna iedereen zal dat

Voor meer informatie en lotgenotencontact kunt u ook terecht op de website van de patiëntenvereniging KorterMaarKrachtig: www.kortermaarkrachtig.com.

•

21

22 

mm  winter 2014/2015

HET APPARAAT  Loophulpmiddel Topro Taurus Walker

Veilig oefenen met lopen Voldoende ondersteuning Voor revalidanten is het hulpmiddel vooral bedoeld om ondersteuning te bieden als de spierkracht en rompbalans onvoldoende zijn om met een normale rollator of op eigen kracht te lopen. Revalidanten oefenen in de beginfase en – afhankelijk van het herstel – eventueel ook later in hun revalidatietraject. Sommige revalidanten gebruiken de Taurus zelfs gedurende hun gehele revalidatietraject. Prettige houvast Na sommige orthopedische ingrepen (met name ‘nieuwe knie’ en ‘nieuwe heup’) oefent de patiënt het lopen met behulp van de Taurus. Tijdens de eerste stappen die de patiënt na zo’n operatie zet, is het belangrijk dat de patiënt voldoende ondersteund wordt. De Taurus heeft een prettige houvast en het gevoel in het geopereerde been wordt ook verbeterd. Dit maakt de Taurus geschikt om de eerste uren na de operatie mee te oefenen. Daarna gaan patiënten over op een ander loophulpmiddel (vaak krukken) omdat ze, naarmate de revalidatie vordert, minder steun nodig hebben en gemakkelijker zelfstandig kunnen lopen. Dit vergt meer stabiliteit, kracht en coördinatie van de patiënt. Na het ontslag uit het ziekenhuis oefenen patiënten in hun thuissituatie vaak verder met een geschikt loophulpmiddel, al dan niet samen met een fysiotherapeut. 

•

In de Sint Maartenskliniek worden verschillende loophulp­ middelen gebruikt voor de revalidatie van patiënten. Patiënten die een orthopedische ingreep hebben ondergaan of die reva­ lideren na bijvoorbeeld een dwarslaesie, kunnen dankzij zo’n hulpmiddel oefenen met lopen. Eén van die hulpmiddelen is de Topro Taurus Walker, ook wel afgekort tot ‘Taurus’.

De Taurus (Latijns voor ‘stier’) is een stevig, veilig en stabiel loophulpmiddel en wordt sinds 2011 na verschillende orthopedische ingrepen ingezet. Tijdens het oefenen met lopen ontlast het hulpmiddel het geopereerde been of beide benen en zorgt het er bovendien voor dat patiënten vertrouwen krijgen om weer te kunnen lopen. De Taurus wordt verder ingezet bij revalidanten die een CVA of multitrauma hebben gehad. En ook bij patiënten met een (hoge) dwarslaesie die niet met gestrekte armen kunnen steunen, maar waarbij de beenfunctie nog onvoldoende is om zelfstandig te kunnen lopen.

Met dank aan fysiotherapeuten Kees Afman en Patrick Koomen.

Loophulpmiddelen in de kliniek

• (schaal)rollators • looprekjes • Topro Taurus Walker • (schaal)krukken • handstokken • Walker (Arjo) Voor het verbeteren van de loopvaardigheid wordt ook geoefend met middelen zoals de Lokomat (looprobot), Gait-trainer (lopen op een loopband met gewichtsondersteuning) en de GRAIL (lopen in een virtuele omgeving). Het is afhankelijk van de aandoening en de status van de patiënt welk middel wordt gebruikt. De fysiotherapeut maakt deze beslissing.

mm  winter 2014/2015 

VRAAG EN ANTWOORD De artsen van de Sint Maartenskliniek krijgen dagelijks vele vragen van patiënten. Vragen over gezond bewegen, over opbouwen na een operatie, over toekomstverwachtingen, over leefstijl en over pijnbestrijding. In Dokter! Dokter! beantwoorden onze specialisten de meestgestelde vragen.

Dokter! Dokter! Ik heb bij het schaatsen last van mijn onderrug, hoe kan dat? Schaatsers hebben regelmatig lagerugklachten. Op zich is schaatsen een goede training voor de rug. De rugklachten kunnen ontstaan door overbelasting of valpartijen. De schaatser staat lange tijd voorover­ gebogen en in de bocht naar links geleund. Overbelasting kan ontstaan doordat telkens dezelfde spieren, wervels en tussenwervelschijven worden belast. Door valpartijen kunnen scheefstanden ontstaan in bekken en lage rug die ook klachten kunnen veroorzaken. De klachten treden meestal op tijdens en na het sporten. Om de rug sterker te maken, adviseer ik om spierversterkende oefeningen te doen (zie voorkomblessures.veiligheid.nl). Mochten de klachten aanhouden, dan is een con-­ sult bij een sportarts aan te raden. Prashant Komdeur, sportarts

Ik heb veel pijn door kalk in mijn schouder. Wat nu? Kalk in de pezen van de schouder door chronische irritatie kan veel klachten veroorzaken. De ernst van de schouderklachten is niet evenredig met de hoeveelheid kalk. Sinds een aantal jaren is de barbotagebehandeling of NACD beschikbaar. Wij voeren per jaar tientallen van deze procedures uit, bij patiënten uit heel Nederland. 75 procent heeft hier veel baat bij. Na uitgebreide verdoving wordt met behulp van echo met een speciale naald het kalk gefragmenteerd. De lokale reactie die ontstaat, zorgt ervoor dat het lichaam de kalkstukjes zelf opruimt. Binnen enkele

dagen is er een duidelijke verbetering. Ten slotte laten we nog een ontstekingsremmer achter om het gebied tot rust te brengen. De procedure neemt ongeveer 20 minuten in beslag. Marc Romijn, radioloog

Wanneer mag ik na een kijkoperatie aan mijn linkerknie autorijden? Wanneer u weer mag autorijden hangt erg af van hoe snel u herstelt. Er zijn geen vaste regels te geven voor wanneer autorijden na een operatie weer is toegestaan. De belangrijkste regel is dat u in het verkeer geen gevaar voor uzelf of anderen mag veroorzaken. U moet – als het nodig is – immers snel en adequaat kunnen reageren. In het algemeen is autorijden weer toegestaan als uw knie/been weer betrouwbaar, stabiel en krachtig is én u weer zonder krukken loopt. Als u aan de linkerknie bent geopereerd én u rijdt in een auto met automaat, dan hoeft u hier niet op te wachten, aangezien u niets met het linkerbeen hoeft te doen. Verder is het niet verstandig om auto te rijden wanneer u nog bepaalde pijnmedicatie gebruikt die de rijvaardigheid kan beïnvloeden. Het is raadzaam om pas 24 uur na algehele narcose of spinale anesthesie weer auto te rijden. Chenelo Martijn, physician assistant (PA) orthopedie

Heeft u een medische vraag aan de dokter? Mail deze naar [email protected] en wie weet staat uw vraag er volgende keer tussen.

23

24 

mm  winter 2014/2015

PATIËNTERVARING  Pijnlijke arm door val van fiets

“Mijn ‘zware rugzak’ hing aan mijn schouders” In december 2012 gleed Julian Kloosterman (1962) uit met haar fiets en viel ze op haar schouder. Een maand later begon haar arm steeds meer pijn te doen. Ze kon niks meer vastpakken en het leek alsof ze telkens stroomstoten kreeg. Een behandeling bij de fysiotherapeut hielp niet. Er werd gedacht aan een ‘frozen shoulder’. Maar dat was het niet. “Ik zat best in de put”, vertelt Julian. “De neuroloog constateerde toen een nekhernia”, zegt Julian, die doktersassistente is bij een huisartsenpraktijk in Nijmegen. “Het advies was rust. Dat nam ik toen heel letterlijk; ik lag veel. Het werd echter niet beter en ik ging steeds minder met mijn arm doen, terwijl ik eigenlijk nog wel iets moest doen. Mijn man deed de huishoudelijke klussen, ik had het idee dat ik te veel van hem vroeg.” Julian ging ook halve dagen werken. En ze werd steeds onzekerder. Pijn, gedachten en gevoelens De bedrijfsarts vond het goed om Julian een revalidatieprogramma te laten volgen. Zo kwam ze in oktober 2013 bij de Sint Maartenskliniek terecht voor de belastbaarheidstraining van het Revalidatiecentrum. Julian: “Voordat de training begon, waren er eerst twee informatiebijeenkomsten. Daar leerde ik hoe pijn, gedachten en gevoelens verbonden zijn. En wanneer ik iets wel en niet moet doen. Hoe ik mijn grenzen kan opzoeken en duidelijk moet zijn voor iedereen. Die bijeenkomsten waren een grote eyeopener voor mij!” Ik ben de buschauffeur “Ik zat best in de put toen ik aan het revalidatieprogramma begon”, erkent Julian. “Anja, de psycholoog van het programma, gebruikte een mooie metafoor: mijn zware rugzak hing aan mijn schouders. Ze leerde mij dat ík de chauffeur van de bus ben. Soms heb ik een lastige passagier, die moet ik dan zelf uit de bus of achter in de bus zetten. Er zitten veel oude koeien in mijn bus; dat zijn trauma’s van vroeger.” Julian zocht vervolgens een plaatje van een bus uit

(een kleurrijke bus uit Malta, zie afbeelding) en liet dat op een etui drukken. “Die etui staat nu op mijn bureau, zodat ik eraan blijf denken. De pijn hangt nu niet meer om mijn nek als een rugzak.” Fanatiekeling De belastbaarheidstraining van Julian duurde twaalf weken. Twee keer in de week (drie dagdelen per week) kwam ze naar de Sint Maartenskliniek. Julian: “Dat was behoorlijk intensief en zette veel op z’n kop. Ik zat in een programma met zes andere revalidanten. We waren allemaal heel verschillend, maar het was wel een leuke groep samen. Sporten en psychologie deden we samen, de rest individueel. We zagen bij elkaar dat het beter ging. Dat zie je bij een ander beter dan bij jezelf. Ik merkte tijdens het programma wel dat ik heel fanatiek ben.” Weer gaan sporten, was een van haar doelen van de training. Inmiddels doet ze aan fitness, samen met een buurvrouw. Ook daarbij is ze heel fanatiek en gaat ze soms te snel. “Dan doe ik bijvoorbeeld te veel gewicht erbij. Ja, ik ga wel eens over mijn grenzen heen…”, vertelt Julian met een glimlach.

“Ik ging doemdenken: ik dacht dat niemand mij aardig vond en dat ik niks goed deed” Werk als houvast “Op mijn werk let ik er beter op. Daar gebruik ik een eierwekker om ieder half uur rust te nemen. Ook

mm  winter 2014/2015 

Belastbaarheidstraining Revalideren is gericht op beter functioneren. De bedoeling is dat de revalidant na het revalidatieprogramma zelfstandig verder kan. De behandeling is niet specifiek gericht op het verminderen van pijnklachten. Wel leert de revalidant vaardigheden om zelf keuzes te maken en invloed uit te oefenen op de problemen, klachten en de gevolgen daarvan. Doel: weer met vertrouwen bewegen en met meer tevredenheid functioneren.

heb ik mijn stoel en bureau aangepast”, legt ze uit. “Voor mij was het enorm belangrijk dat ik tijdens het hele revalidatieproces kon blijven werken. Misschien wel minder uren, maar als ik er moest zijn, dan was ik er. Dat was mijn houvast.” Toch is ze wel bang geweest dat ze haar baan zou kwijtraken. Ze ging doemdenken; ze dacht dat niemand haar aardig vond en dat ze niks goed deed. Julian: “Daardoor ging ik ook bijna nergens naartoe. Nu zit ik gelukkig weer lekker in mijn vel. Het was ook fijn dat het gezin bij het hele traject betrokken werd. Dat was voor mij en voor hen heel verhelderend.”

Laat het los Julian werkt nu weer drie hele dagen. Op dinsdag en donderdag is ze vrij, zodat ze telkens een dag rust ertussen heeft. Ze heeft een betere balans gevonden tussen werk en privé. “Een dag vrij is ook echt een dag vrij”, zegt ze. “Ik heb wel nog last van mijn schouder en ik weet niet of de pijn nog weggaat. Maar ik doe dingen niet meer op geleide van pijn. Dan doe je namelijk steeds minder. Het is zo belangrijk hoe je ermee omgaat. Ik trek ook niet meer alles naar me toe. Dat is lastig; ik moet sommige dingen leren loslaten.” Ze is blij met de inzichten die ze tijdens het revalidatieprogramma heeft gekregen. En dat ze haar werk met plezier kan blijven doen. “Ik ben dankbaar dat het weer goed met me gaat”, zegt ze tot slot. 

•

25

26 

mm  winter 2014/2015

BRIEF VAN EEN PATIËNT  Heupoperatie

“Ik voelde me patiënt en geen nummer” etballer voel je altijd wel vo en ) ing nig re ve iek let at rdlooptrainer ik een gesprek Als fervent hardloper (ha jes echter pijnen en had nt pij de en rd we r jaa rig erapie bleek hier en daar pijntjes. Vo n aan Papendal. Na veel th de on rb ve , ut pe ra he iot Eind oktober met een sportarts en fys bied van de rechterheup. ge t he in d ha en lem ob pr terheup. dat ik overbelaste spier ing. Veel pijn in mijn rech fen oe de ein op dlo ar sh was het na een training nt Maartens­ ling Orthopedie van de Si de af de t me op t ac nt co rden er foto’s Via de huisarts nam ik gebreid onderzocht en we uit ik rd we ak ra sp af te steld werd kliniek. Tijdens de eers rechterheup had. Voorge jn mi in e os tr ar ik t da at bij . gemaakt. Hieruit bleek el patiënten hadden er ba Ve n. ve ge te t ich wr ge up na zes weken om een spuit in het he n met de orthopeed. Hier me no ge op t ac nt co er we n met de Ik helaas niet. Daarna onisch contact opgenome lef te er ke ee tw ik b he na ! medicatie gehad. Daar gbelde. Ik was blij verrast ru te ds ee st g da de op orthopeed die mij later met de ortho­ Operatie gebracht, heb ik in overleg d ha ing er et rb ve en ge k  mei  2014. Nadat de medicatie oo tum werd vastgesteld: 26 da De . en er er op en lat te fname en invul­ peed besloten om mij durend onderzoek (bloeda r uu ie dr n ee ik d ha d an medewerker pijn­ Enkele weken voorafga dere een anesthesist en an r de on t me en kk re sp ­traject van de len formulieren) en ge unicatie tijdens het voor mm co De s. tje lle ro op wie ik contact bestrijding. Dit verliep n diverse personen, met aa k oo dit b he Ik . ch tis geen nummer. operatie verliep fantas or. Ik voelde me patiënt en rvo hie lof n da rs de an s et had, medegedeeld. Ni een verpleeg­ j het intakegesprek met Bi s. at pla ie at er op de had op mij geen Op 26 mei 2014 vond jven voor de operatie. Dit bli te ig st ru om je let pil b dit later kundige kreeg ik een uw allerlei onzin uit. Ik he vro jn mi ns lge vo de am vaker voorkwam goede uitwerking. Ik kra dige en zij zei mij dat dit un gk lee rp ve de en eff tr daarover graag besproken met de be dicatie gebruiken. Ik was me n lde ze of oit no die rd ik door een en vooral bij mensen ie (met een ruggenprik) we at er op de ns de Tij d. er van de chirurg. van tevoren geïnforme en over de verrichtingen ud ho ge te og ho de op inu verpleegkundige cont ervaren. Ik heb dit als zeer prettig vend en gezellig Waardering rd opgevangen door meele we ik ar wa r me ka er f, ev Hierna naar de verko f dagen dat ik daar verblee vij de er Ov g. lin de af de j snel naar personeel. Ik mocht al vri

mm  winter 2014/2015 

kan ik alleen maar mijn waardering uits preken over het deskundige en gezellige personeel; medewerkers die het de patiënt zo aange­ naam mogelijk willen maken. Dinsdagmi ddag kreeg ik helaas een terugval in de vorm van hevige pijn. Om dat pijnstilling met morfine­ tabletten niet hielp, werd ik over­gebr acht naar de verkoeverkamer. Voorafgaand werden een röntgenfoto en een echo gemaakt. Ik kreeg een telefoon aangereikt om mijn vrouw te bellen die op de afdeling verbleef en nogal overstuur was door de pijn die ik had. Haar in ieder geval kunnen geruststellen. Weer op de verkoeverkamer werd ik met alle egards behandeld. Men was erg mee levend en betrokken, en ik kwam snel van de pijn af door middel van een morfine-injectie. Tien met een griffel Ik heb in de dagen daarna rustig kunnen herstellen en vrijdag mocht ik naar huis . Een ope­ ratie en herstel met een stukje down, maar alle medewerkers waar ik mee te maken heb gehad, krijgen van mij een tien met een griffel. De maaltijden waren eveneens goed verzorgd en smaakvol. Ik hoop niet dat ik nog een s een orthopedisch traject zal moeten bewandelen, maar als het zo is, zal ik zeker weer de keuze maken voor de Sint Maartensklin iek. Waren er dan helemaal geen minpunten ? Ja, toch wel: 1. Het pilletje voorafgaand aan de ope ratie waardoor ik lichtelijk ging raas­k allen. Ik was daar graag van tevoren over geïn formeerd. 2. Vier verpleegkundigen hebben mij beu rtelings door de week heen gevraagd of ik last had van slaapapneu. Dat heb ik niet, maar kennelijk kon die foute informatie niet uit het systeem worden verwijderd. Na thu iskomst stelde ook mijn apotheker dez elfde vraag in verband met mijn medicatie. 3. Het controlebezoek twee maande n na de operatie vond ruim anderhalf uur later plaats dan was afgesproken. Dat wac hten vond ik geen pretje, maar wat me het meest stoorde was dat de arts (overig ens niet de orthopeed die mij operee rde) niet de moeite nam om excuses aan te bieden. Die ging direct over tot de orde van de dag. Wellicht beroeps­deforma tie, maar ik vond dat een minpunt. Ik heb mijn verhaal opgeschreven omd at men vaak geneigd is alleen maar neg atieve berich­ ten over behandelingen in het ziekenh uis te schrijven. Er worden natuurlijk in een grote organisatie als een ziekenhuis fouten gemaakt. Maar in welk bedrijf niet? Daa rom vond ik het belangrijk om ook mijn positieve ervaringen aan het papier toe te vertro uwen. Met vriendelijke groet, Henk Boekhorst

27

28 

mm  winter 2014/2015

SELFIES 

De werkdag van de pijnverpleegkundige

Pijnverpleegkundige Carla Ceulemans werkt op de Acute Pijnservice (APS) van de Sint Maartenskliniek in Nijmegen. In deze rubriek schetst zij één van haar werkdagen met behulp van ‘selfies’*. ’s Ochtends activeer ik eerst mijn personeelsbadge, zodat bepaalde ruimtes toegankelijk worden in verband met mijn werkzaamheden.

Veerle, die stage loopt op de verpleegafdeling, loopt een paar uur met de pijnverpleegkundigen mee, om zo meer inzicht te krijgen in de mogelijkheden van pijnbestrijding na een operatie. We brengen eerst een bezoek aan de kinderafdeling. Bij één van de kinderen verwijderen we een pijn­ katheter. Na een grote rugoperatie krijgen kinderen drie dagen pijnbestrijding via een katheter in de rug. Dit geeft een goede plaatselijke verdoving op de plek van de operatie. Hierdoor kunnen de kinderen de dag na de operatie al oefenen met de fysiotherapeut.

* Soms had de pijnverpleegkundige haar beide handen nodig voor de behandeling, in dat geval heeft iemand anders de foto gemaakt.

We nemen onze patiënten­ lijst door om te kijken wie we die dag moeten bezoeken. En of het afgesproken pijnbeleid van de vorige dag, bij door ons bezochte patiënten, heeft gewerkt.

mm  winter 2014/2015 

Overleg met communicatieadviseur Wouter, directe collega Judith en neuromodulatieverpleegkundige Theo over onze jubilea in 2015: 20 jaar pijnbehandelingen in de Sint Maartens­kliniek en 10 jaar APS. Wij laten dat niet stilletjes voorbij gaan en organiseren onder andere een congres op zaterdag 18 april 2015.

Regelmatig wordt er telefonisch overlegd met de afdelings­ artsen, afdelings­ verpleegkundigen, anesthesiologen en andere behandelaars.

Afsluitende bezigheden van deze werkdag: terwijl mijn directe collega de weekendoverdracht voor de artsen verzorgt, voer ik bij nog een paar pijnpompen het (pijn)programma in, zodat deze terug­ gebracht kunnen worden naar de uit­ slaapkamer. Hiermee zijn ze klaar voor de volgende patiënt die geopereerd is.

Acute Pijnservice Waar nodig controleer ik de pijnpompen op instelling en verbruik. Afhankelijk van het gebruik van de pomp door de patiënt, wordt deze voortgezet of stopgezet en de pijnmedicatie aangepast.

29

De Acute Pijnservice (APS) is onderdeel van de afdeling Anesthesiologie en wordt gevormd door drie verpleegkundigen en een verpleegkundig specialist die gespe­cialiseerd zijn in pijnbestrijding. Zij zijn – voor pijn­bestrijding – de schakel tussen de patiënt, afdelings­arts, verpleegkundigen en anesthe­sio­loog. De APS bezoekt patiënten die een pijnpomp hebben gekregen en/of waarbij de pijnbestrijding na de ope­ ratie niet goed verloopt. Daarnaast informeert de APS patiënten over de pijnbehandeling rond hun operatie en geeft de pijnverpleegkundige scholing en richtlijnen aan medewerkers van (verpleeg)afdelingen.

30 

mm  winter 2014/2015

ONDERZOEK  Chip geeft inzicht in geneesmiddelgebruik

Intelligente medicijnverpakking voor een goed gesprek Op het eerste gezicht ziet de medicijnverpakking er wat eenvoudig uit. Als je de verpakking openslaat, kun je bij de pillen of spuiten die per doseringstijdstip zijn verpakt. Linksboven is iets nieuws te zien: een speciale chip die bijhoudt wanneer het geneesmiddel eruit is gehaald. Achter deze ‘intelligente verpakking’ schuilt een uitvoerig onderzoek waarvoor veel pionierswerk is verricht. Onze Maartensapotheek is gestart met dit onderzoek om het gebruik van de medicijnen voor patiënten met reumatoïde artritis te verbeteren. De focus van het project is niet de technologische innovatie van de verpakking, maar om met informatie over het geneesmiddelgebruik het gesprek aan te gaan en de patiënt te helpen de medicatie optimaal te gebruiken. Volgens voorschrift “Geneesmiddelen, zoals methotrexaat, spelen een belangrijke rol bij de behandeling van mensen met reumatoïde artritis. Het volgens voorschrift innemen van deze geneesmiddelen is belangrijk om het optimale effect van de behandeling te behalen. Dit lukt mensen niet altijd. Soms vergeten ze het in te

nemen. Ook kunnen ze zorgen hebben om de bijwerkingen. Daarom willen we juist ons best doen om samen met de patiënt te kijken hoe de genees­ middelen het beste volgens voorschrift kunnen worden gebruikt”, aldus Anne Houterman, apotheker en onderzoeker vanuit de Maartensapotheek. Geen controle De speciale medicijnverpakking kan precies meten op welke dag en welk tijdstip de medicatie eruit wordt ge­haald. Tijdens de periodieke consulten op de kliniek wordt de chip samen met de patiënt uitgelezen. Op een eenvoudige grafiek is te zien wanneer de medicijnen zijn gebruikt. Volgens Houterman gaat het daarbij niet om het controleren van mensen: “Nee, dat is absoluut niet de bedoeling. De chip geeft ons en vooral de patiënt een goed

inzicht in het gebruik van de medicijnen. We denken dat die informatie kan helpen om patiënten zo goed mogelijk te kunnen voorlichten en ondersteunen. En dat is wat we nu onderzoeken.” Pionierswerk Een dergelijke ‘intelligente’ medicijnverpakking voor spuiten bestond nog niet. Houterman legt uit dat er nogal wat pionierswerk aan te pas kwam: “Zo moesten de fabrikanten van de medicatie, verpakking en de chip bij elkaar worden gebracht om tot de proefverpakking te komen. Niet alleen de techniek, maar vooral de gebruiksvriendelijkheid was soms nog een behoorlijke uitdaging. Zo hebben we speciale lipjes laten maken zodat ook mensen met reumatoïde artritis de verpakking makkelijk open kunnen maken. Dat hebben we nu allemaal voor elkaar gekregen en we zijn erg tevreden over de verpakking die we nu testen.” De tests met de verpak­king door patiënten zijn afgelopen augustus gestart. In 2016 worden de eerste resultaten van het onderzoek verwacht. 

•

mm  winter 2014/2015 

CONTACTINFORMATIE

De Sint Maartenskliniek is als enige ziekenhuis in Nederland volledig gespecialiseerd in houding en beweging. Patiënten kunnen bij ons ziekenhuis terecht voor behandeling van eenvoudige tot zeer complexe aandoeningen op het gebied van orthopedie, reumatologie en revalidatie­geneeskunde.

Reumatologie Polikliniek Nijmegen

Verwijzing Afgezien van het sportmedisch centrum Maartenskliniek geldt voor elke aanvraag voor een afspraak, dat u een verwijzing nodig heeft van uw huisarts of specialist.

Telefoon (024) 365 94 09 (ma - vrij, 08.30 -16.30 uur)

Polikliniek Woerden Telefoon (0348) 42 78 00

Polikliniek Leidsche Rijn

Orthopedie Voor het aanvragen van een afspraak op de locaties in Nijmegen en Woerden kunt u ook het formulier op onze website invullen: www.maartenskliniek.nl praktische info afspraak aanvragen

Polikliniek Nijmegen Telefoon (024) 365 96 59

Polikliniek Woerden

Telefoon (0348) 42 78 00 www.maartenskliniek.nl praktische info afspraak aanvragen second opinion orthopedie

Polikliniek Mijdrecht Telefoon (0348) 42 78 00

Polikliniek Boxmeer Acute zorgpoli Met acute letsels (kneuzingen, verstuikingen, snijwonden en botbreuken, uitgezonderd breuken aan het hoofd) kunt u 24 uur per dag terecht bij de Acute zorgpoli. Telefoonnummer (024) 365 93 91

Telefoon (0485) 84 53 82

Polikliniek Panningen Telefoon (024) 365 94 09

Revalidatiegeneeskunde

Telefoon (0348) 42 78 00

Polikliniek Boxmeer Telefoon (0485) 84 53 50

Second opinion orthopedie Voor een aanvraag moeten zowel patiënt als verwijzer het registratieformulier invullen via onze website:

Pijnbehandelcentrum Nijmegen

Polikliniek Nijmegen

Telefoon (024) 365 96 59 (ma - vrij, 08.30 - 17.00 uur). Website: www.maartenskliniek.nl behandelingen pijnbehandelingen

Telefoon (024) 365 94 00 (ma - vrij, 08.00 - 16.30 uur)

Polikliniek Boxmeer Telefoon (0485) 84 52 55

RealHealth Telefoon (024) 684 16 40 Website: www.realhealth.nl

Polikliniek CWZ Telefoon (024) 365 87 68

Polikliniek Tiel

Sportmedisch centrum Maartenskliniek

Telefoon (0344) 67 38 80

ZOOM-IN Patiënten kunnen met en zonder verwijzing terecht bij de sportarts voor een consult, keuring of inspanningstest. Afhankelijk van het verzekerde pakket worden de kosten hiervoor al dan niet vergoed. Voor het aan­ vragen van een afspraak kunt u ook het formulier op onze website invullen: www.smcmaartenskliniek.nl afspraak maken

Volg de Maartenskliniek op twitter : www.twitter.com/maartenskliniek

Locatie Nijmegen Telefoon (024) 378 65 44 (ma - vrij, 09.00 - 16.30 uur) Website: www.smcmaartenskliniek.nl

Telefoon (024) 327 27 17 Website: zoom-in.maartenskliniek.nl

Patiëntenadviesraad

Locatie Beuningen Telefoon (024) 378 65 44 (ma - vrij, 09.00 - 16.30 uur) Website: www.smcmaartenskliniek.nl

Volg de Maartenskliniek op facebook: www.facebook.com/maartenskliniek

E-mail PAR Nijmegen: [email protected] E-mail PAR Woerden: [email protected]

31

OOG

VOOR DETAIL Een verzameling edelstenen? Maar waarom achter een hekwerk gestopt? Het glimt wel lekker, trouwens. Weet u misschien om welk detail het gaat en waar het zich bevindt? Mail dan uw antwoord naar [email protected] o.v.v. uw naam en adres. Onder de juiste inzendingen verloten we een prijs.