2015)

Vlaams Fonds Tropisch Bos

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Agentschap voor Natuur en Bos VFTB 22-2014 (20/10/2015-29/10/2015) VFTB 11-2012 (3/11/2015)

Rapport van evaluatiebezoek door Hilke Evenepoel PERU

1

Inhoudsopgave 1.

Samenvatting van project VFTB 22-2014 ........................................................................................................ 3

2.

Financiële opvolging ................................................................................................................................................. 3

3.

4.

2.1.

22-2014....................................................................................................................................................3

2.2.

11-2012....................................................................................................................................................4

Het gemeenschapsreservaat Yanesha en haar beheerders ...................................................................... 5 3.1.

Sernanp ...................................................................................................................................................6

3.2.

AMARCY ...................................................................................................................................................6

3.2.1.

Historiek van Amarcy ..........................................................................................................................6

3.2.2.

Versterking van Amarcy ......................................................................................................................6

3.2.3.

Uitdagingen voor Amarcy....................................................................................................................7

3.3.

Tussentijdse resultaten ...........................................................................................................................8

3.4.

Conclusies ..............................................................................................................................................10

VFTB 11-2012 .......................................................................................................................................................... 11

2

1. Samenvatting van project VFTB 22-2014 Het betreft een project van VFTB met subsidie van 61.850 € , met een officiële periode van 24 maand, gestart op 1/1/2015. Dit project beoogt bij te dragen tot het behoud van het Yanesha gemeenschapsreservaat en tot de duurzame ontwikkeling van de bevolking in de bufferzone door te komen tot participatief en inclusief reservaatsbeheer onder leiding van Amarcy, de koepelorganisatie van Yanesha gemeenschappen in de bufferzone. Voor een goed co-beheer tussen de overheidsbeheerder en de vertegenwoordiging van de bevolking (nl AMARCY) is het noodzakelijk om de capaciteiten van Amarcy en haar leden te versterken. Natuurbehoud moet onderdeel zijn van een collectieve consensus. Amarcy en haar leidinggevenden zullen institutioneel versterkt worden met aandacht voor managementtools die streven naar financiële duurzaamheid (visie, missie, strategische planning, financiële strategie, …). Voor 3 van de betrokken gemeenschappen zal op participatorische manier de landgebruiksplanning grondig worden bekeken. Op geïntegreerde wijze zal voor deze 3 gemeenschappen een “levensplan voor het welzijn van de gemeenschap” opgesteld worden dat zal dienen als beheersinstrument zal dienen. Binnen deze 3 gemeenschappen zal een gedeelte van het “levensplan” geïmplementeerd worden door opleiding van lokale promotoren die hun kennis uitdragen binnen hun lokale context ter verbetering van de waardeketen van cacao bij 50 cacao-producerende gezinnen met aandacht voor productie, oogst, verwerking en verkoop. Het project wil komen tot een participatief beheer met een focus op natuurbehoud én ontwikkeling; de bewoners van de bufferzone zouden het reservaat stilaan niet meer mogen percipiëren als een beperking op hun ontwikkeling.

2. Financiële opvolging 2.1. 

22-2014 Dit VFTB project maakt deel uit van een groter programma dat BOS+ uitvoert in samenwerking met DRIS en AMARCY, met bijkomende financiering van de Belgische Overheid 3

(Ontwikkelingssamenwerking) en de Nationale Loterij (oproep Millenniumdoelstellingen 2013).  DRIS hanteert een eigen software voor de boekhouding; Jimmy Suarez voert met ondersteuning en toezicht van Renato, gezond en transparant financieel beheer. De afspraken met het lokaal kantoor van DRIS in Iscozacín en met de partner AMARCY zijn helder. In het plaatselijk kantoor wordt de nodige administratieve en financiële opvolging gedaan door Javier, die er voor 50% is tewerkgesteld.

2.2. 11-2012 

De opdracht tot betaling van de derde schijf is op15/10 ll gebeurd. Het project is ook op terrein administratief afgerond. Echter is de samenwerking tussen DRIS en de uitvoerder van het co-beheerscontract van het gemeenschapsreservaat Amarakaeri zeker nog niet ten einde. Deze gaat op een goede manier verder.

4

3. Het gemeenschapsreservaat Yanesha en haar beheerders

5

3.1.

Sernanp

Sernanp is de overheidsbeheerder of m.a.w. de nationale dienst van parkbeheer. De plaatselijke zetel voor het beheer van het RCA is gevestigd in Iscozacín, en wordt geleid door een chef (Hermes) en een team van 1 technicus en 8 parkwachters).

3.2.

AMARCY

3.2.1. Historiek van Amarcy       



Amarcy is ontstaan voor ECA – 1989 vs 2006. Staat wilde titels toekennen – titel ipv territorium. Daarom heeft AMARCY zich verenigd en voorstel van gemeenschapsreservaat gedaan. Toen gepraat over master- en controleplan. Toen begin van beheercomité; er waren ook parkwachters, echter niet erkend door de staat. Toen is er binnen INRENA (huidige SERNANP) speciaal regime gekomen mbt co-beheer van gemeenschapsreservaten. AMARCY heeft ECA contract getekend van onbepaalde duur, voor co-beheer van Yanesha gemeenschapsreservaat, echter maar zonder middelen. Idee is om steun aan de overheid te verlenen in verschillende aspecten van beheer. Nieuwe opportuniteit: samenwerken met DRIS als uitvoerder van het beercontract van aansluitend nationaal park Yanachaga Chemillén. Reservaat = fel geïntervenieerd; Verlies aan vertrouwen vanwege de mensen omdat er veel mislukkingen zijn geweest in het verleden (vooraleer DRIS in the picture was), veel geld ingestoken, maar voor de mensen niet veel uitgehaald. Vroegere interacties: komen en gaan, en niet duurzaam. Verschil met huidige aanpak van DRIS. Belang van sensibilisering.

3.2.2. Versterking van Amarcy Het is belangrijk om tools te ontwikkelen die organisatorische versterking en zo duurzaamheid verzekeren Strategisch plan Het is belangrijk dat AMARCY zich houdt aan haar verplichtingen, om die dan ook af te kunnen dwingen van overheid. 1. Belangrijk om het strategisch plan af te stemmen met masterplan van het gemeenschapsreservaat. Dit is nieuw. Belangrijk dat Adilio (voorzitter van AMARCY) ook voorzitter is van Nationale Vereniging van Co-beheerders van gemeenschapsreservaten. . 2. Spanningen: 9 van 10 gemeenschappen zijn mee, behalve Nueva esperanza. Ze bedreigen het bos; Veel illegale houtkap. Beter om hen nu opzij te laten tot ze het zelf terug inzien. Adilio zegt er gauw toch te gaan werken.. Nu lukt samenwerking beter met Serfor 6

(vroegere ATF). In Nueva Esperanza is probleem van grondtitel, die volgens hen nog binnen RCY gaat. 3. Hoe is plan tot stand gekomen?  Participatief proces geweest.  5 workshops geweest.  Dan validatie geweest door RvB van AMARCY en door chefs (13)  Divulgatie gaat binnenkort gebeuren. Beter, mooier en visueel aantrekkelijk document maken. Tegen januari 2016 klaar. Ontwikkelingsplannen op gemeenschapsniveau Deze zouden klaar zijn in jan 2016. Ze zijn tot stand gekomen dankzij de inbreng van een multidisciplinaire ploeg. Controleplan Het is goed om te spreken over een strategie, eerder dan over een plan, want met plan wordt slechts aan middelen gedacht. Het is zeer goed dat Hermes, de plaatselijke chef van Sernap en Adilio elkaar al 20 jaar kennen. Op nationaal vlak is het reservaat Yanesha niet zo aantrekkelijk, want relatief beperkte oppervlakte. Dankzij de spilfiguur Adilio, krijgt het wel aandacht in Lima. En het feit dat het in gedegradeerde toestand verkeert, komt het ook wel in the picture.

3.2.3. Uitdagingen voor Amarcy  



Probleem: ECA en SERNANP hebben verantwoordelijkheden, maar AMARCY moet het zonder $ vanwege de overheid doen. . Nu nog geen technische ploeg; omwille van aantal problemen. Er is een oproep geweest (jaarlijks) aan professionelen vanwege de 10 Yanesha gemeenschappen, maar geen reactie. Hoe evolueren we best naar een technisch team bij AMARCY? Geleidelijk want al enkele mislukkingen. Nu steun van 2 vrouwen/technici: Angelita Arista en Lesley; zij worden betaald door project. Angelita is bosbouwingenieur en nu bezig met thesis; ze gebruikt project als case studie. Ze doet het goed; idee om haar als dirigente te hebben. Lesley: leiderfiguur, goede relatie met mensen, gewerkt voor Pro Naturaleza, en kennis van cacao. Beiden hebben ze hun tekorten. Eerst ervaring bewijzen. Het is belangrijk dat ze groeien naar personeel met juiste competenties en betaald door AMARCY zelf. Oefening doen met raad van bestuur: wie hebben we nodig? Hart voor AMARCY, leidersfiguur, juiste competenties. Het zou goed zijn om snel deze technici aan te werven – weliswaar met goede redenen, want hebben al maanden gelopen; en dan in eerste RvB goed uitleggen waarom deze gekozen zijn. Administratieve versterking van AMARCY – hoe? Welke duurzame oplossing?  Een boekhouder nodig; Adilio deed het tot nu toe samen met de administratieve kracht van Sernanp, maar het lukte niet goed – er is al geld verloren gegaan.  Eens de nieuwe RvB er is, is het dringend om hen de voorziene administratieve vorming aan te bieden. Naast Javier , de betaalde administratieve hulp bij Amarcy.

7





 

3.3.

Dus idee is dat we tegen einde van het project een projectvoorstel hebben voor AMARCY – en eens ze financiering hebben, kunnen ze dat zelf beheren. Dus iets trager gaan; zie ECA-RCA: 5 jaar nodig gehad. Doel einde 12/2016: verschillende bestuurders van AMARCY weten hoe ze een project moeten beheren; ze hebben een goedgekeurd voorstel en ze kunnen beginnen het zelf te beheren. Mag niet te snel gaan. Nu hebben ze geen liquide middelen (20.000 S./) meer van het aardoliebedrijf. Ze zijn niet meer aan het boren . En van wat ze eerder ontvangen hadden is de helft verloren gegaan. Financiële duurzaamheid – er zijn 2 projectvoorstellen hangende. Probleem = Duur van RvB met president = slechts 2 jaar – na verkiezingen deze verandering van statuten dan voorleggen.

Tussentijdse resultaten

Verwacht resultaat 1: De reservaatbeheerders beschikken over betere capaciteiten m.b.t. participatief beheer en implementeren deze ook. Vooruitgang betreffende de corresponderende activiteiten: 1.1. Opmaak van strategische documenten van Amarcy (visie, missie en strategische doelen): er is al hard gewerkt aan werkversies met de huidige bestuursleden. Omwille van de verkiezingen van de raad van bestuur van AMARCY in november, worden deze documenten dan verder gefinaliseerd met deze nieuw verkozen raad van bestuur. 1.2. Opmaak van een financiële strategie van Amarcy: op basis van een voorliggend e werkversie zal de nieuw verkozen raad van bestuur daar begin 2016 verder werk van maken. 1.3. Opmaak van meerjarenplan van Amarcy: in dit plan heeft het consortium DRIS-AMARCY al veel tijd gestoken, zeker in afstemming met andere relevante actoren zoals SERNANP, el Programa Nacional de la Conservación de Bosques (PNCB), omdat synergiën van significante meerwaarde zijn. 1.4. Er worden 5 projectvoorstellen op participatorische wijze door AMARCY geformuleerd. Gedurende de voorbije maanden werden reeds 2 voorstellen geformuleerd. 8

Verwacht resultaat 2: Drie Yanesha gemeenschappen, gelegen in de bufferzone van het gemeenschapsreservaat, beschikken over hun ontwikkelingsplan op gemeenschapsniveau, als instrument van behoud en duurzame ontwikkeling van het reservaat en de bufferzone.

Vooruitgang betreffende de corresponderende activiteiten: 2.1. Uitwerken van de landgebruiksplannen van deze 3 gemeenschappen: kaarten zijn verworven en GIS Specialist is recent aangeworven zodat vanaf november 2015 hier intensief kan aan gewerkt worden. 2.2. Systematisering van bestaande relevante informatie over deze 3 gemeenschappen: lopende 2.3. Uitwerken van de 3 ontwikkelingsplannen, afgestemd op hun landgebruik: de trajecten zijn volop aan de gang; men hoopt om ze af te ronden in de gemeenschappen begin 2016. 2.4. Validering van deze 3 plannen: gepland voor volgende periode Verwacht resultaat 3: Die Yanesha gemeenschappen implementeren acties van hun ontwikkelingsplan, met bijzondere aandacht voor de verbetering van de cacaoketen 9

Vooruitgang betreffende de corresponderende activiteiten: 3.1. Training van 50 cacao-producerende families adhv de interactieve methode van de ‘veldschool’: de lokale promotoren hebben tussen maart en augustus 2015 het hele trainingstraject doorgemaakt, bestaande uit 6 modules. 3.2. Beheer van 40 ha cacao percelen (agroforestry); deze kennis die vergaard is door de lokale promotoren zal ter plekke, in de 3 gemeenschappen, worden overgedragen naar de lokale cacao-producenten, en op die manier zullen de cacao-agroforestry percelen met de goede praktijken worden beheerd. Deze fase is gestart in oktober 2015. 3.3. Installatie van modules in de gemeenschappen voor oogst en verwerking: dat wordt voorzien voor 2016.

3.4.

Conclusies

Het project verloopt zoals gepland. Het projectopzet is bijzonder interessant en innovatief. Uit overleg met betrokken actoren zoals de bestuurders van de ECA, chef & technici van Sernanp (Yanesha Gemeenschapsreservaat) en Jamil Alca als diensthoofd van Sernanp-nationaal (dienst gemeenschapsreservaten) blijkt deze projectcasus een zeer interessant project te zijn in Peruaanse en zelfs Zuid-Amerikaanse context. Deze manier van beheer van immense natuurgebieden die onderhevig staan aan druk van grootmachten en tegelijk een bron zijn van indrukwekkende ontwikkelingskansen staat nog maar in 10

kinderschoenen. De Vlaamse Overheid biedt mogelijkheden om deze piste solieder te maken. De weg naar duurzaam en gedragen beheer is nog absoluut lang, maar BOS+ gelooft er alleszins in dat de perspectieven veelbelovend zijn.

4. VFTB 11-2012 DRIS wacht nog op de laatste schijf die door BOS+ aan hen wordt uitbetaald voor dit project, dat op terrein werd afgerond, ter bevordering van het participatief beheer van het Gemeenschapsreservaat Amarakaeri in de regio Madre de Dios. De inheemse co-beheerder van dit gemeenschapsreservaat zit niet stil. Er worden activiteiten van duurzame ontwikkeling in harmonie met natuurbehoud opgezet in het reservaat alsook in de bufferzone met nationale en internationale actoren, zowel van gouvernementele als nietgouvernementele aard. In het kader van REDD+ maakt dit gemeenschapsreservaat en het beheermodel deel uit van een innoverende visie. Binnen de koepel van de Amazonevolkeren (COICA) wordt een regionaal gedragen methodologie opgezet (REDD Indigena Amazonico; RIA) waarvoor het Amarakaeri reservaat een ‘labo’ is met veel kennis en competenties. De bestuurders en technici van de co-beheerder dragen hun pleidooi, kennis en inzichten, intussen ook al verder uit in nationale en internationale fora, zoals bvb de COP 21 in Parijs. DRIS blijft aan de kant supporteren; en neemt zijn rol als coach professioneel waar.

11