2015

15 Rondom gezond  SEPt/2015 ‘Samenwerking voor een goede gezondheidszorg’

In dit nummer:  Relatie mondzorg-algemene gezondheid P  raktijkvoorbeeld samenwerking behandelaars  MeeleefGezinnen  OVERTOLLIGE MEDICIJNEN ­I NLEVEREN BIJ DE APOTHEEK  Nieuws Rondom www.gezondheidscentrummaarn.nl

De weg naar een betere (mond)gezondheid

Voor u ligt Rondom Gezond 15! De nieuwsbrief die u als inwoner van Maarn/Maarsbergen informeert over nieuwe samenwerkingsvormen en achtergronden, over visies en interne veranderingen in ons gezondheids­ centrum. In deze editie besteden wij aandacht aan het verband tussen mondzorg en de algemene gezond­ heid. Het gezondheidscentrum heeft onderzoek laten verrichten naar ‘mondzorg bij ouderen’. Aan de hand van de bevindingen is een aantal disciplines bij de consulten een weg ingeslagen die een betere (mond) gezondheid bij cliënten en patiënten tot doel heeft.

Rondom Gezond interviewde een ­viertal professionals die vanuit hun discipline een nauwe betrokkenheid hebben bij de (mond)gezondheid van cliënten en patiënten van het gezondheidscentrum. De gesprekken zijn samengebracht in één interview omdat er een grote verwevenheid is in de wijze waarop elk van hen invulling geeft aan het onderwerp mondzorg en algemene gezondheid. Het vraaggesprek is toegespitst op ouderen.

De geïnterviewden zijn: JEROEN PLAISIER (tandarts) KARIMA EL MANITI (mondhygiënist) MIRIAM RUTTEN (praktijkverpleegkundige Huisartsen Ouderenzorg) LOES VERLINDEN (mondhygiënist en docent Mondzorgkunde Hogeschool Utrecht) Waarom is mondzorg ­b elangrijk voor de algemene gezondheid van de mens? De gezondheid van de mond beïnvloedt de gezondheid van het gehele lichaam. Daarom is goede mondhygiëne heel belangrijk. De bacteriën in de mond kunnen zich door het gehele lichaam verplaatsen. Is het een nieuw gegeven, dat mondaandoeningen ­invloed kunnen hebben op de algemene gezondheid? Er wordt de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar de effecten van mondziekten op de algemene gezondheid, waaruit meer en meer blijkt dat je je moet afvragen: ‘Ben je wel gezond met een ontstoken mond?’ Hoe gaat het gezondheids­ centrum om met het gegeven ‘mondzorg en algemene ­g ezondheid’? Door intern en extern onderzoek en klinische lessen aan de betrokken ­professionals is de mondzorg aan ouderen meer gaan leven bij de medewerkers van het gezondheidscentrum.

“Het lastige van de mond is dat er best grote problemen kunnen zijn zonder dat je er last van hebt. Zonder dat je pijn ervaart.”

Op welke ziektes kan mondverzorging impact hebben? Dan kan je o.a. denken aan diabetes, luchtweginfecties, hart- en vaatziekten, reuma en de ziekte van Crohn. Wordt mondzorg onder­ gewaardeerd? Zo ja, in ­w elke zin? Ja, door een gebrek aan kennis en informatie bij cliënten, maar ook bij professionals van andere disciplines dan de mondzorgpraktijk. Ieder heeft zijn eigen vakgebied. Je moet je als behandelaar afvragen: hoe zit het met patiënten die niet naar de tandarts gaan? Zijn zij soms niet mobiel? Wij weten verder, dat het in verzorgingshuizen en bij de thuiszorg nog niet bij iedere verpleger de gewoonte is om aan mondzorg aandacht te geven.

Is er een situatie uit de ­praktijk te noemen waarin de link werd gelegd tussen de mond en een ziekte? Vanuit de mondhygiëne werd een vrouw geattendeerd op het risico van diabetes. Bij diabetespatiënten met tandvleesaandoeningen is de bloed­ suikerspiegel slechter gereguleerd dan bij diabetespatiënten zonder tandvleesaandoeningen. De verschijnselen zijn moeilijk te herkennen. Je ziet ook vertraagde wondgenezing in de mond.

“Het gaat natuurlijk ook om de uitstraling die je hebt als je lacht en als je praat.”

Welke risico’s lopen met name ouderen wanneer zij de mond niet goed verzorgen? Zij lopen risico op slikklachten, droge mond, slechte adem, pijn, gaatjes en tandvleesontstekingen, met als gevolg het verlies van tanden en kiezen. Hoe wordt tandartsbezoek van de oudere in de toekomst bevorderd? Er moet een logische samenwerking ontstaan van alle medewerkers van het gezondheidscentrum met een aanspreekpunt bij de tandarts. Overigens in de regel met instemming van en in overleg met de cliënt. In de toekomst willen we ernaar streven een kring van behandelaars op dit gebied rond de cliënt/patiënt te vormen. Uitgangspunt hierbij is, dat hij of zij zelf een actieve preventieve rol speelt in het bewaken van een goede gezondheid.

Wat vraagt het van de cliënt? Bewustwording! Dat is het belangrijkste woord. Wees je bewust van je mondverzorging en wat het voor je betekent. Het lastige van de mond is dat er best grote problemen kunnen zijn zonder dat je er last van hebt, zonder dat je pijn ervaart. Tandvleesproblemen merk je gewoon niet. Dan ineens kan het te laat zijn. Er is weinig voor nodig om leed te voorkomen. De drempel hoeft niet hoog te zijn. Cliënten kunnen er zelf veel aan doen. Ook bij chronische ziekte. Wij merken dat het de cliënt motiveert wanneer hij of zij bewust met mondzorg bezig is. Behalve het effect op je algemene gezondheid gaat het natuurlijk ook om de uitstraling die je hebt als je lacht en als je praat. Het verhoogt je gevoel van eigenwaarde.

Wat zijn de algemene tips voor preventie van mond­ ziekten. Poets tweemaal per dag de tanden, ook bij een gebitsprothese. Gebruik elke dag floss, ragers of stokers tussen de tanden. Elektrisch poetsen wordt verkozen boven handmatig poetsen, maar het is wel de vraag of dat voor iedereen uitvoerbaar is. Als het goed gebeurt, is handmatig poetsen ook voldoende. Wat kunnen we zelf niet? Los van de mondverzorging thuis is de periodieke controle bij de tandarts noodzakelijk, ook bij cliënten met een volledige gebitsprothese. Klachten en signalen interpreteren, dat kunnen de mensen meestal niet zelf. Alles wat in de tandartspraktijk wordt gedaan, kun je zelf niet, zoals tandsteen ­verwijderen. Daar heb je kennis en apparatuur voor nodig. Informeren mondhygiënist en tandarts elkaar? Zo ja, op welke wijze? De tandarts en mondhygiënist communiceren de controles met elkaar. Zij beheren één dossier. De patiënt kan deze gegevens zelf opvragen.

Is er bij het dragen van een kunstgebit ook kans op een mondziekte, die eventueel ook de algehele gezondheid beïnvloedt? Het kunstgebit vereist ook aandacht omdat het vies kan worden. Er is sprake van tandplaque, tandsteen, er wordt soms met het gebit geslapen, er wordt niet altijd even goed gepoetst, er is een vertraagde mondgenezing. Bij een gebitsprothese kan een schimmelinfectie ontstaan. En dan hebben we het nog niet over mondslijmvlies, kaak, tong en neusholtes. De gebitsprothese kan bij ouderen op den duur los gaan zitten door veranderingen in de kaakvorm. Een slecht passende prothese zorgt ervoor dat de kaak meer slinkt en kan het eten dusdanig bemoeilijken dat het leidt tot verminderde voedselinname. Met als gevolg: gewichtsverlies en mogelijk ondervoeding.

“Bewustwording! Dat is het belangrijkste woord!”

Is er een verband tussen mondproblemen en medicatiegebruik? Zo ja, bij welke medicijnen zoal? Medicijnen voor COPD, antidepressiva en diabetes kunnen een droge mond en geïrriteerde slijmvliezen tot gevolg hebben. Verder kunnen anti-epileptica, prednison, medicijnen tegen astma en een hoge bloeddruk ook bijwerkingen geven in de mond. Wat moet er veranderen om de gezondheid van mond en lichaam samen te laten ­vallen? Zoals men zich er tegenwoordig van bewust is dat bewegen goed is, kan men zelf ook meer aandacht geven aan de eigen mondverzorging. Hoe worden impulsen gegeven aan die bewustwording? In de tandartspraktijk gaan we steeds meer van helende naar preventieve zorg toe.

Van patiënten wordt steeds meer verwacht dat zij zelf aan hun gezondheid werken. Wij brengen dat in de tandartspraktijk al over op jonge kinderen. Voor de leeftijdsgroep van 6 tot 9 jaar hebben wij een preventieprogramma ontwikkeld. Daarmee boeken wij ontzettend goede resultaten. Kinderen en hun ouders leren van ons wat zij thuis kunnen doen om gaatjes te voorkomen. Je zou kunnen zeggen dat de tandarts en de mondhygiënist meer en meer ‘mondcoaches’ worden. Hoe kan de leefstijl en het gedrag ten aanzien van mondzorg bij ouderen worden veranderd? En door wie? Een verandering en bewustwording bij ouderen teweeg brengen is lastig. De thuiszorg en de mantelzorgers kunnen een belangrijke rol spelen. De praktijkverpleegkundige ouderenzorg van ons centrum staat in nauw contact met de ouderen. Zij integreert inmiddels de mondgezondheid in het consult en vraagt bijvoorbeeld of zij contact mag opnemen met de tandarts om eventueel een huisbezoek te laten doen wanneer de cliënt niet naar de praktijk kan komen. Zij neemt de regie en zet een gestructureerd proces in gang. De preventie- assistent of mondhygiënist kan indien nodig eerst bij de cliënt langs. De drempel om de tandarts te consulteren wordt daardoor lager. De praktijkverpleegkundige stimuleert de ouderen het gebit

“In de tandartspraktijk gaan we steeds meer van helende naar preventieve zorg toe.”

Een praktijkvoorbeeld van de samenwerking tussen:  Miriam Rutten (Praktijkverpleegkundige Huisartsen Ouderenzorg),  Karima El maniti (mondhygiënist) en  Jeroen Plaisier (tandarts) in het kader van mondzorg en algemene gezondheid bij een oudere patiënt. Patiënt is al een jaar of vier niet bij de tandarts geweest. Hij heeft geen pijn aan het gebit. Miriam bezoekt hem regelmatig omdat hij vanwege diabetes en COPD aan huis gekluisterd is. Bij zo’n bezoekje vraagt Miriam wanneer hij voor het laatst bij de tandarts is geweest. Het slechte onderhoud van zijn gebit beïnvloedt zijn diabetes en algehele welbevinden. Het gevoel van zelfvertrouwen wordt minder doordat hij in een isolement is gekomen. Het gevoel van eigenwaarde gaat achteruit. Hij is erg down en niet meer ín voor initiatieven ten aanzien van zijn gezondheid. Miriam vraagt of het een idee is om de tandartspraktijk te benaderen. Aanvankelijk staat de patiënt daar niet voor open, maar hij stemt uiteindelijk in. Karima bezoekt de cliënt om zijn gebit na te kijken en schoon te maken. Ontsteking in de mond kan overal effect op hebben en van alles teweeg brengen. Preventie is het belangrijkste. Zij verwijdert tandplaque en dat is in zijn situatie heel belangrijk omdat de plaquebacterie zich ook graag elders in het lichaam hecht. Na het bezoek van Karima is het de beurt aan Jeroen om als tandarts het gebit van de cliënt te behandelen. Tijdens de behandeling praten zij over koetjes en kalfjes, en weet Jeroen hem tussen de regels door te overtuigen van nut en noodzaak van goede mondzorg. De cliënt pakt het goed op. Door meer aandacht aan zijn mond te geven, bereikt hij een hoger niveau van mondhygiëne en algemene gezondheid. Met deze zorg proberen de behandelaars de kwaliteit van leven van de patiënt te verbeteren.

“Het is nooit te laat om naar de tandarts te gaan. Stap over de drempel!”

te onderhouden en het te laten controleren. Bewustwording kost een aantal gesprekken, maar de cliënt is uiteindelijk vaak blij dat het gebeurt. In het proces wordt ernaartoe gewerkt dat de cliënt zich kan vasthouden aan de verandering tot het een vast onderdeel van zijn of haar gedragspatroon is. Welke barrières kunnen er bij ouderen zijn om niet naar de tandarts te gaan. De cliënt kan de ernst van de situatie onderschatten, zoals ‘ik heb geen pijn’. Financiën kunnen een reden zijn. Soms is het voor een cliënt niet mogelijk om bij de tandartspraktijk te komen en het idee kan er zijn dat het bezoek aan de tandarts zinloos is geworden omdat ‘er toch niets meer aan te doen is’.

Verandert er bij het gezondheidscentrum iets in de benadering van de patiënt? De patiënt mag vanaf nu verwachten dat bij de huisarts behalve naar de algemene gezondheid ook naar de mondzorg kan worden gevraagd. Bij het bezoek aan de tandarts kan behalve naar de mondgezondheid tevens naar de algemene gezondheid worden geïnformeerd. Via de andere kanalen zal die vraag ook aan de orde komen. Alles in het belang van een algeheel welbevinden van onze patiënten.

SPOEDNUMMERS

 Sept/2015

Spoednummer (MA. T/M VR. overdag)  Huisartsen

0343 - 44 28 82

Spoednummer (avond/nacht/weekend)  Huisartsen / hap

0900 - 430 14 30

 Apotheek

030 - 214 4583

 Tandartsen

0343 - 441 722

 VERPLEGING EN VERZORGING VITRASCMD

0900 - 821 23 82

 verloskundigen

06 - 485 430 36

voor nadere info zie:

www.gezondheidscentrummaarn.nl

Belangrijke telefoonnummers z.o.z.

belangrijke Telefoonnummers

 Sept/2015

Gezondheidscentrum Maarn-Maarsbergen  Huisartsen

0343 - 441 678

 Apotheek

0343 - 443 081

 Tandartsen

0343 - 441 722

 Fysiotherapie

0343 - 441 690

 Kinderfysiotherapie

06 - 525 918 87

 Podologie

06 - 278 586 35

 Thuiszorg, Verpleging en verzorging:

algemeen



wijkteam maarn-maarsbergen



0900 - 821 23 82 088 - 854 32 36

 Jeugd gezondheidszorg

0900 - 821 23 82

 psycholoog

0343 - 441 678

 Diëtiste

06 - 207 011 35

 Logopedie

0343 - 444 411

 Orthopedagogie

06 - 818 388 59

 Cesar en haptonomie

0343 - 441 898

 Praktijk hulp bij hersenletsel

0343 - 442 416

 coördinator vrijwilligers palliatieve terminale zorg

06 - 149 907 19

 Verloskundigen

033 - 277 89 70

 servicepunt Maarn-Maarsbergen

0343 - 565 800

Spoednummers z.o.z.

Meld u aan als meeleefgezin! “Het is voor ons een kleine moeite om een jong kind iets extra’s te bieden...” Aan het woord is een meeleef-ouder die een dagdeel in de week en een weekend in de maand een jong kind opvangt van een ouder met psychische problemen.

gezinnen vragen extra zorg. Dan ­kunnen ze gezond opgroeien en ­krijgen betere toekomstkansen. Als het kind met 4 jaar naar school gaat kan de opvang met zekere regelmaat na schooltijd worden voortgezet. Zo is er voor het kind altijd een vertrouwd contact en een luisterend oor.

“We komen zelf uit stabiele gezinssituaties en wilden graag iets betekenen voor een jong kind dat in een kwetsbaar gezin woont. Inmiddels voelt het kind zich al heel vertrouwd bij ons. Hij is blij als hij komt, en is ook blij als zijn moeder hem weer komt ophalen. Er gaat natuurlijk niets boven de eigen ouders. We zien tevens de kracht van zijn moeder toenemen. Zij voelt zich ook gesteund door ons en heeft even ruimte voor zichzelf. We vinden het leuk om het kind zo te zien opgroeien en daarin iets te beteke­ nen. Dat geeft ons zelf ook veel plezier”.

In Gemeente Utrechtse Heuvelrug wordt het programma uitgevoerd door consulenten van ‘Samen op de Heuvelrug’ en Indigo AZMN. We zijn op zoek naar nog enkele meeleefgezinnen. Kijk voor informatie op www.meeleefgezin.nl of bel met Femke van Trier: T 06-23712494. Of meldt u rechtstreeks aan bij: [email protected] of hedy.schaafs­[email protected]

Stichting MeeleefGezin zet zich in voor vrijwillige opvang van zeer jonge kinderen (0 tot 5 jaar) van ouders met psychische problemen. Voor de groei van de hersenen zijn juist de eerste vier jaar in het leven het meest ­bepalend. Kinderen uit kwetsbare

OVERTOLLIGE MEDICIJNEN ­I NLEVEREN BIJ DE APOTHEEK Gebruikte medicijnen en injectie­ naalden mogen niet bij het huisvuil. U kunt deze materialen kwijt bij de ­apotheek of inleveren bij de gemeente (klein chemisch afval depot). Restanten medicijnen levert u in een plastic zakje aan bij de apotheek, ZONDER VERPAKKINGEN en bijsluiters (links onder de grote balie). Hiermee waarborgt u uw eigen privacy. De apotheek voert deze medicijnen af naar de daarvoor bestemde depots. Injectienaalden kunnen in een container ingeleverd

worden aan de balie van de huisartsen en apotheek. De naaldencontainers zijn gratis af te halen aan de balie. Deze containers dient u goed af te sluiten. Lege ampullen en lege insulinepatronen kunnen wel bij het huisvuil, mits de naalden in een naaldencontainer gaan. Losse injectienaalden en kwik­ thermometers worden niet geaccepteerd. Kwikthermometers kunt u afgeven bij de milieustraat van de gemeente, Velperengh 9 te Doorn.

NIEUWS RONDOM  De griepprik wordt dit jaar op 27 oktober gegeven.  De opvolger van wijkverpleegkundige Rianne Gorkink is Monique Keijzer

(team Maarsbergen).  De nieuwe huisartsen in opleiding zijn Thushiga Kassippillai en

Toon Frankenmolen.  Diabetes Challenge 2016: Bewegen voor een gezonder leven.

Drie maanden trainen om in de Challenge Week 5 dagen 10.000 stappen per dag te lopen. Nadere informatie: www.gezondheidscentrummaarn.nl onder het kopje ‘Actualiteiten’.

Colofon Ontwerp en drukwerk: Vandenberg | Concept, design, print & online, Maarn Tekst: Lidy Kortenoever | Tekst voor Lief en Leed, Maarn Redactie: [email protected]