SCHOOLGIDS OBS HET PALET 2014/2015
INHOUD
Hoofdstuk 1 - Algemene informatie
4
Hoofdstuk 2 - Ons onderwijs
22
Hoofdstuk 3- Leerlingenzorg
34
Hoofdstuk 4- Bijlagen
43
OBS Het Palet
Pagina 2
Voorwoord De basisschool is een stukje van je leven. Voor de kinderen en voor u. Jarenlang is er diezelfde weg van huis naar school en weer terug. U vertrouwt uw kind (eren) een groot deel van de dag toe aan de zorg van leerkrachten van de basisschool. Een school kies je daarom heel bewust. De schoolgids is bedoeld voor ouders en verzorgers, die nu kinderen op onze school hebben en voor toekomstige leerlingen. Scholen verschillen steeds meer. In deze gids vertellen wij over onze manier van werken en leggen wij uit wat u van ons mag verwachten. Het Palet biedt naast een kleurrijk palet ook de kleur van adaptief onderwijs. Op Het Palet wordt handelingsgericht gewerkt. (zie pagina 10). We hopen dat u onze schoolgids met plezier zult lezen. Vanzelfsprekend bent u altijd welkom voor een toelichting. Het team van Het Palet
OBS Het Palet
Pagina 3
Hoofdstuk 1 Algemene informatie
Algemene informatie
4
Missie en visie
7
Adaptief onderwijs
8
Schooltijden en vakanties
11
Veiligheid en Schoolregels
13
Wie werken er op onze school
17
Activiteiten
18
Communicatie
19
Invloed en hulp van ouders
20
Klachten
21
OBS Het Palet
Pagina 4
Sopora Stichting Openbaar Onderwijs Regio Alphen aan den Rijn Achttien scholen, in Alphen aan den Rijn en regio, omvat de stichting Sopora. Dagelijks verzorgen wij het onderwijs aan 3000 leerlingen. De onderwijsinspectie is over al onze scholen tevreden (basisarrangement). Wij willen kinderen onderwijs geven dat aansluit bij deze tijd en hen voorbereidt op de toekomst. Kernwaarden voor ons zijn: Kindgericht Handelingsgericht Opbrengstgericht Maatschappijgericht Zichzelf vernieuwende organisatie Wij hechten er binnen onze organisatie waarde aan dat, binnen de aangegeven kaders, elke school haar eigen identiteit ontwikkelt. De schoolleider is onderwijskundig verantwoordelijk voor wat er in de school gebeurt. Sopora wil op een inzichtelijke en toetsbare wijze komen tot kwalitatief goed onderwijs voor alle kinderen. De kinderen kunnen zich, binnen hun mogelijkheden, in onze scholen op een veilige en pedagogisch verantwoorde wijze optimaal ontwikkelen (passend onderwijs). Wij werken aan wat kwalitatief goed is voor de leerkracht en het kind. Het openbaar onderwijs van Sopora wil hiermee bereiken dat de kinderen die na acht jaar basisschool onze scholen verlaten een goede basis hebben voor verdere ontplooiing. De stichting heeft in Alphen aan den Rijn het bestuursbureau. De domeinmanagers onderwijs (Esther Simonis), financiën (Sandra Brouwer), personeel (Jan Willem Hamberg), en huisvesting/bestuursbureau (Marjan Paas) zorgen, samen met de andere medewerkers, voor de ondersteuning van de scholen. Eindverantwoordelijk voor de stichting is de directeur bestuurder (Hans de Roode). De Raad van Toezicht bestaat uit de volgende leden: Hans Amesz (voorzitter) Nanne Dol Frans Heemskerk Doky Verhagen Vacature Wij hopen dat uw kind(eren) een goede tijd op een van onze scholen zal/zullen hebben. Hans de Roode, directeur bestuurder Sopora
OBS Het Palet
Pagina 5
Naar school Een kind kan naar de basisschool op de dag dat het vier jaar oud is. Maar een kind moet naar school op de eerste dag van de maand nadat het vijf jaar is geworden. Dan begint de leerplicht. De basisschool kent acht leerjaren, maar soms hebben kinderen iets meer tijd nodig om de school te kunnen verlaten. In ieder geval moet de leerling de basisschool aan het einde van het schooljaar verlaten waarin de leerling veertien jaar is geworden. Op het moment dat de leerling de basisschool verlaat, ontvangen de ouders of verzorgers een onderwijskundig rapport van de school. Aanmelden en inschrijven van uw kind Zodra een kind drie jaar is kan het aangemeld worden op een school van uw keuze. Uiterlijk 10 weken voordat uw kind vier jaar is, dient het aangemeld te zijn. Kinderen die jonger zijn worden op een lijst van vooraanmeldingen geplaatst. In het aanmeldingsformulier wordt u gevraagd om aan te geven of u vermoedt dat uw kind extra ondersteuning nodig heeft. Heeft uw kind geen extra ondersteuning nodig dan volgt er een inschrijving. Heeft uw kind wel die ondersteuning nodig dan bekijkt de schoolleiding vervolgens of zij uw kind passend onderwijs kan bieden. In het geval dat de school dat niet kan, gaat de schoolleiding samen met u op zoek naar een andere passende onderwijsplek voor uw kind. Dit noemen we de ‘zorgplicht’ van de school. De school is verplicht om binnen 10 weken aan te geven of uw kind wel of niet ingeschreven kan worden op de school van uw keuze.
OBS Het Palet
Pagina 6
Missie en visie De missie van onze school: Omdat wij elk kind als individu belangrijk vinden, is het onderwijs een dagelijkse zoektocht naar het creëren van de juiste omgeving voor elk kind waarin hij/zij zich goed kan ontwikkelen. Dit houdt in dat onderwijs op Het Palet niet stilstaat, maar constant in beweging is. De missie van Het Palet: Kleurrijk en dynamisch onderwijs. De visie van onze school: Wij, team en directie, vinden het belangrijk: Dat de kinderen, ouders en teamleden zich veilig en gewaardeerd voelen. Veiligheid en vertrouwen zijn een voorwaarde tot ontwikkelen en leren; Dat elk kind een uniek individu is en er ruimte is om kinderen op hun eigen niveau te laten ontwikkelen; Dat de school een plek is om te leren en talenten te ontwikkelen; Dat de school normen en waarden uitdraagt Dat de school steeds alert zal moeten zijn op zaken die zich in de samenleving voordoen en die vanuit de samenleving aan de school gevraagd worden. Hoe gaan we onze visie verwezenlijken? We proberen te zoeken naar wat heeft dit kind, in deze groep, bij deze leerkracht nodig. We doen dit vanuit een positieve benadering. Niet wat het kind NIET kan, maar wat het kind WEL kan. Belangrijke uitgangspunten zijn: Iedereen hoort erbij, doet er toe en telt mee. Geloof in jezelf. We leren kinderen zelfstandig te zijn, het eigen handelen te reguleren, zonder hulp of toestemming te hoeven vragen. Verschillen in onderwijsbehoeften worden geaccepteerd. We denken en handelen preventief en proactief. We benutten de positieve aspecten van leerling, leerkracht en ouders in het onderwijs van leerlingen: we kijken naar de mogelijkheden, niet naar de tekorten.
OBS Het Palet
Pagina 7
Adaptief onderwijs Adaptief onderwijs is gericht op actief leren van alle kinderen in de klas. Voorwaarde daarvoor is een gemotiveerde leerhouding van al die kinderen. En om dat te bereiken, komen we tegemoet aan drie kenmerken van adaptief onderwijs: Relatie Kinderen ervaren dat ze er bij horen, mee mogen doen en dat anderen met hen samen willen spelen en werken. Dit uit zich doordat kinderen leren samen spelen en samenwerken aan diverse opdrachten. Competentie Kinderen ontwikkelen gevoelens van competentie als ze merken dat ze iets kunnen en daar waardering voor krijgen. Kinderen die meer aankunnen dan de basisstof (dit is de stof die alle kinderen moeten maken en zijn de minimumdoelen), werken daarna aan de verrijkingsstof (meerwerk). Voor kinderen die behoefte hebben aan extra oefening is herhalings stof beschikbaar. Wanneer de kinderen klaar zijn met de basisstof en het meerwerk kunnen de kinderen een keuze maken uit het magwerk (zie informatiestuk over zelfstandig werken). Uitgangspunt van “Het Palet” is dat elk kind een uniek individu is en er ruimte is om kinderen op hun eigen niveau te laten ontwikkelen en dat de school een plek is om te leren en talenten te ontwikkelen. Om bovenstaande waar te maken wordt gebruikt gemaakt van uitdagende methodes en werkvormen. Autonomie De ontwikkeling van autonomie wordt gestimuleerd wanneer kinderen zelf beslissingen mogen nemen, kunnen kiezen en verantwoordelijkheid mogen dragen voor hun activiteiten. Vanaf groep 3 kunnen de kinderen, natuurlijk onder begeleiding van de leerkracht, zelf de werkvolgorde bepalen van die dag. De groepsleerkrachten komen tegemoet aan deze drie basisbehoeften door een veilig en tegelijkertijd uitdagend leerklimaat te creëren. Zelfstandig werken Vanaf groep 1 is er een leerlijn zelfstandig werken. Zelfstandig werken betekent dat kinderen, zonder directe hulp van de leerkracht, werken aan lesstof. Dit betekent dat kinderen in onderling overleg samen oplossingen proberen te vinden. Spelen met en leren van elkaar. Een goed klassenmanagement De ruimtelijke indeling, de beschikbaarheid van materialen, klassenafspraken, veel routines inbouwen die leiden tot tijdwinst en een rustige leeromgeving. Interactieve instructie: Leerlingen worden steeds meer uitgedaagd mee te denken, mee te ontwikkelen. Hierdoor merkt de leerkracht o.a. wanneer de leerling de uitleg niet begrijpt.
OBS Het Palet
Pagina 8
Adaptief onderwijs op Het Palet is o.a. zichtbaar door de taken van de kinderen vanuit De Vreedzame School (sociaal-emotionele methode), de schoolregels, de leerlijn zelfstandig werken, de kieskasten, de leeslessen tijdens Estafette, de taalmethode Staal, meervoudige intelligentiekaarten, de wereldoriëntatiemethode Topondernemers, de reflectie na een taalles en het ‘bordwerk’. Adaptief onderwijs wil daarnaast zeggen, onderwijs waarbinnen zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de verschillen tussen leerlingen. Om meer aandacht te kunnen schenken aan het individuele kind wordt er vanaf de onderbouw gewerkt aan het zelfstandig uitvoeren van taken. De kinderen krijgen door deze manier van werken ook de mogelijkheid om zelf (werk) problemen op te lossen aan de hand van klassenregels. Hierdoor leren wij de kinderen met elkaar te spelen en van elkaar te leren. Dagelijks krijgen de groepen 3 t/m 8 tijd om zelfstandig aan de dagtaak te werken of krijgen zij instructie. Dit geeft volop differentiatie mogelijkheden. Kan een kind meer aan dan de basisstof (moetwerk), dan wordt er verdiepingsstof (meerwerk) aangeboden. Daarna werken de kinderen met een keuze uit het magwerk. De leerkracht heeft hierdoor de mogelijkheid om kinderen te observeren of verlengde instructie te geven.
Kieskast De kieskast maakt het mogelijk dat kinderen zelf doelen stellen, werk kiezen en plannen. Een kieskast is een open kast in de klas. Die is gevuld met allerlei leermiddelen (lesmaterialen, attributen, opdrachten, spellen enz.). Deze middelen worden ingezet als aanvulling op de basisstof en de extra stof uit de methoden. De hoofddoelstelling van het werken met de kieskast is dat kinderen leren van keuzetaken, zonder directe begeleiding van de leerkracht. De kieskasten zijn ingericht met materialen gericht op taal, rekenen, spel en creatief en op meervoudige intelligentie. De materialen in de kieskast wisselen met enige regelmaat. De kinderen kunnen met de materialen uit de kieskasten werken wanneer zij de basisstof en het verdiepingsstof af hebben. Daarnaast zijn er enkele vaste momenten in de week dat alle kinderen werken met de materialen uit de kieskast.
OBS Het Palet
Pagina 9
Handelingsgericht werken Om zoveel mogelijk tegemoet te komen aan de individuele verschillen en mogelijkheden van de kinderen werken wij handelingsgericht. Handelingsgericht werken gaat uit van de onderstaande punten: De onderwijs- en opvoedbehoeften van kinderen staan centraal. Wat heeft een kind nodig om een bepaald doel te behalen? Denk aan een bepaalde instructie/uitleg, extra leertijd en oefening, meer uitdaging of duidelijke gedragsafspraken met gerichte feedback. Afstemming en wisselwerking. Het gaat niet alleen om het kind, maar om het kind in wisselwerking met zijn omgeving. Het gaat om deze leerling in deze groep, bij deze leerkracht, op deze school en van deze ouders. Hoe goed is de omgeving op school (onderwijs) en thuis (opvoeding) afgestemd op wat dit kind nodig heeft? Leerkrachten realiseren passend onderwijs Leerkrachten leveren een cruciale bijdrage aan een positieve ontwikkeling van leerlingen op het gebied van leren, werkhouding en sociaal-emotioneel functioneren. Met andere woorden: het is de leerkracht die ’t doet. Ook onderwijsondersteunend gedrag van ouders is cruciaal voor schoolsucces. Wat hebben leerkracht en ouders nodig om hun kind dit te kunnen bieden; wat zijn hun ondersteuningsbehoeften? Positieve aspecten van kind, leerkracht, groep, school en ouders zijn van groot belang. Naast problematische aspecten zijn deze nodig om de situatie te begrijpen, ambitieuze doelen te stellen en om een succesvol plan van aanpak te maken en uit te voeren. Binnen-en bovenschools is er daarom voortdurend aandacht voor het positieve. Samenwerking . Samenwerking tussen leerkrachten, leerlingen, ouders, interne en externe begeleiders is noodzakelijk om een effectieve aanpak te realiseren. Dit vergt constructieve communicatie tussen betrokkenen. Samen analyseren zij de situatie, formuleren ze doelen en zoeken ze naar oplossingen. Doelgericht werken. Het schoolteam formuleert korte en lange termijn doelen voor leren, werkhouding en sociaalemotioneel functioneren van alle leerlingen en evalueert deze in een cyclus van planmatig handelen. De werkwijze is systematisch, in stappen en transparant. Het is betrokkenen duidelijk hoe men wil werken en waarom. Er zijn heldere afspraken over wie wat doet, waarom, hoe en wanneer. Deze punten zijn een basis voor het handelen van de leerkracht en de inrichting van ons onderwijs. Afgelopen schooljaar hebben we met groepsplannen gewerkt voor de vakken spelling en rekenen. Hierbij hebben we goed naar de leerbehoeften van kinderen gekeken.
OBS Het Palet
Pagina 10
Schooltijden en vakanties
Maandag, dinsdag en donderdag van 8.30-14.45 uur Woensdag van 8.30-12.30 uur. Vrijdag van 8.30-12.00 uur
Tijdens de ochtendpauze worden de meegebrachte versnaperingen genuttigd. De groepen 3 t/m 8 spelen daarna 15 minuten buiten. Tussen de middag eten de kinderen hun meegebrachte lunchpakket. De gymlessen worden voor de groepen 3 t/m 8 in de gymzaal van de Bonifaciusschool gegeven. De gymtijden zijn: Dinsdagmiddag Groep 3/4 van 13.00-13.45 uur Groep 7 /8 van 13.45-14.30 uur Donderdagmiddag Groep 5/6 van 13:45–14.30 uur
OBS Het Palet
Pagina 11
Schoolvakanties & studiedagen 17 september 2014 20 t/m 24 oktober 2014 22 december 2014 t/m 2 januari 2015 23 t/m 27 februari 2015 27 maart 2015 3 april 2015 6 april 2015 27 april 2015 4 mei t/m 8 mei 2015 14 en 15 mei 2015 25 mei 2015 13 juli t/m 21 augustus 2015
jaarmarkt herfstvakantie kerstvakantie voorjaarsvakantie studiedag Goede vrijdag Tweede Paasdag Koningsdag meivakantie hemelvaart 2e pinksterdag zomervakantie
In januari 2015 is er nog een vrije dag i.v.m. de verhuizing naar de Javastraat Bijzondere data 2014/2015 1 september 2014 18 september 2014 30 september en 1 oktober 2014 1 t/m 10 oktober 2014 5 december 2014 18 december 2014 week van 9 februari 2015 11 februari 2015 21, 22 en 23 april 2015 2 april 2015 11,12 en 13 mei 2015 juni 2015 26 juni 2015 7 juli 2015 9 juli 2015 10 juli 2014
OBS Het Palet
beginfeest jaarvergadering oudervertelavond Kinderboekenweek, thema sport en spel sinterklaasfeest kerstviering 1e rapport + 10 minutengesprekken juffen- en meesterdag CITO eindtoets paasviering schoolkamp groep 8. schoolreisje groep 1 t/m 7 (exacte datum nog onbekend rapporten mee naar huis afscheid groep 8 eindfeest laatste schoolochtend
Pagina 12
Sociale Veiligheid en schoolregels Groepsregels De volgende groepsregels zijn met elkaar afgesproken: Luister naar elkaar en laat elkaar uitpraten. Ieder mag zijn wie hij/zij is. Wil je iets lenen, vraag er dan om. Help elkaar. Zorg voor behoorlijk taalgebruik; gebruik geen bijnamen, schuttingtaal en grof taalgebruik kan ook niet. Wees eerlijk. Wees beleefd tegen elkaar. Ruzie heeft iedereen wel eens, maar doe wel je best om een ruzie uit te praten. In de groepen werken we met de methode “De Vreedzame school”. De kinderen leren om te gaan met conflicten en deze op te lossen. Om een goede start aan het begin van het jaar te hebben, besteden we heel veel aandacht aan groepsvorming. We gebruiken daarbij de eerste 10 lessen van de Vreedzame school en ideeën uit het boek ‘Grip op de Groep’. Dat wij het sociale aspect (het omgaan met elkaar) belangrijk vinden, is onder andere te herleiden uit de samenstelling van de groepen tijdens een aantal momenten. Tijdens die momenten, beeldende vorming en festiviteiten, worden de groepjes uit verschillende klassen samengesteld. De kinderen hebben door deze samenstelling de zorg voor elkaar en bij de jongere kinderen van de school ontstaat er na zo’n gebeurtenis het vertrouwen in de oudere kinderen. Deze groepssamenstelling kan gebruikt worden o.a. bij: knutselcircuits, sinterklaas, kerstmis en paasfeest.
Op onze school onderschrijven wij het uitgangspunt, dat mannen en vrouwen, meisjes en jongens gelijkwaardig zijn. Uitgaande van deze gelijkwaardigheid vinden wij de volgende aspecten van belang: De school schept een klimaat, waarin kinderen zich veilig voelen. Op school hebben wij respect voor elkaar. De school creëert ruimte om verschillend te zijn. Deze verschillen kunnen betrekking hebben op persoonsgebonden of cultuurgebonden verschillen. De school hanteert een niet-stereotype benadering. De school schept voor kinderen voorwaarden om een positief zelfbeeld te ontwikkelen. Er wordt actief aandacht besteed aan zelfredzaamheid en weerbaar gedrag. Van alle geledingen binnen de school (schoolleiding-leerkrachten-leerlingen en niet-onderwijzend personeel) wordt verwacht, dat zij zich houden aan de vastgestelde gedragsregels. Het streven naar gelijkwaardigheid binnen de school houdt in dat de volgende gedragingen niet worden getolereerd: Grappen met een seksueel getinte, vernederende strekking ten aanzien van anderen. Seksueel getinte, vernederende toespelingen of insinuaties, direct of indirect bedoeld. Handtastelijkheden. Het is van belang, dat de school zich duidelijk distantieert van beeldend en schriftelijk materiaal, waarin de ander wordt voorgesteld als minderwaardig of als lustobject. Hieronder verstaan we ook leer- en hulpmiddelen, die een rolbevestigend karakter hebben. OBS Het Palet
Pagina 13
Dit betekent dat affiches, films, boeken, spel- en ontwikkelingsmateriaal en tijdschriften met een dergelijk karakter niet worden aangeschaft en verspreid. In groep 1/2 kan het voorkomen, dat leerlingen op schoot worden genomen. Dit gebeurt alleen wanneer leerlingen dit zelf aangeven. In de bovenbouw gebeurt dit niet. Aan- en uitkleden: in de onderbouw worden – indien dit nodig is - kinderen geholpen met aan- en uitkleden. In de bovenbouw gebeurt dit niet. Gymnastieklessen: bij het omkleden voor en na de gymles houdt de leerkracht toezicht met inachtneming van de algemeen geldende uitgangspunten. Hierbij geldt, dat de leerkracht niet uitdrukkelijk aanwezig dient te zijn. De jongens en de meisjes kleden zich afzonderlijk om. Kinderen worden niet alleen bij een betrokkene van de school thuis uitgenodigd tenzij er uitdrukkelijke toestemming is verkregen van ouders/verzorgers. Wanneer kinderen langer dan een kwartier moeten nablijven, worden ouders hiervan op de hoogte gesteld. Wanneer kinderen gedrag vertonen dat als onacceptabel wordt ervaren, worden zij en hun ouder(s)/verzorger(s) hierop aangesproken. Afhankelijk van de situatie gebeurt dit individueel of in klassenverband. Onacceptabel gedrag van leerkrachten ten aanzien van leerlingen, collegae en stagiaires wordt individueel met de betrokkene besproken. Dit gebeurt door de schoolleiding. Internetprotocol Het is belangrijk dat het voor alle partijen duidelijk is welke afspraken er gelden bij het gebruik van internet op school. Onderstaand internetprotocol geldt voor alle leerkrachten, stagiaires, leerlingen en ouders die OBS Het Palet bezoeken Gedragsafspraken met de kinderen: Geef nooit persoonlijke informatie door op internet, zoals namen, adressen en telefoonnummers, zonder toestemming van de leerkracht. Vertel het je leerkracht meteen als je informatie tegenkomt waardoor je je niet prettig voelt of waarvan je weet dat het niet hoort. Als jij je aan de afspraken houdt, dan is het niet jouw schuld dat je zulke informatie tegenkomt. Op school mag je niet e-mailen of de site Youtube bezoeken, tenzij dit in opdracht van de leerkracht is. Printen mag na overleg met de leerkracht. Sites die de kinderen mogen bezoeken: Leerwereld: www.rekenweb.nl www.kennisnetkids.nl www.tafelsonline.nl www.nieuwsuitdenatuur.nl Gedragsafspraken met leerkrachten/stagiaires: Internet wordt gebruikt voor opbouwende educatieve doeleinden. Er worden geen sites bekeken die niet aan algemene fatsoensnormen voldoen. Er wordt aan de kinderen uitgelegd waarom zij bepaalde sites wel of niet mogen bekijken. De leerkracht draagt zorg voor een omgeving waarin kinderen open kunnen vertellen wanneer zij op een ongewenste, onbedoelde site komen. Het is meestal immers niet hun schuld. Regels en wetten met betrekking tot copyright worden in acht genomen.
OBS Het Palet
Pagina 14
Informatie die terug te voeren is op leerlingen mag niet op het openbare deel van het internet terechtkomen. Contact tussen leerling/ouder en leerkracht/stagiair: Het is tegenwoordig mogelijk om op vele manieren contact te hebben via het internet. Een leerling mag een leerkracht mailen indien het schoolzaken betreft. De te gebruiken e-mailadressen staan op de website. Dit mag niet: Contact via social media, zoals facebook, twitter, istagram. Het plaatsen van foto’s op internet Het is niet toegestaan om foto’s. filmpjes die op school zijn genomen zonder toestemming van de schoolleiding op internet te plaatsen. Bij het inschrijven van de leerling wordt gevraagd voor toestemming voor het plaatsen van foto’s op de website. Er mogen dan ook geen foto’s op school genomen worden zonder toestemming van de schoolleiding. Het internetprotocol van basisschool Het Palet zal elk jaar herzien worden en daar waar nodig worden aangepast.
Fysieke veiligheid Ongeluk Als uw kind op school een ongeluk(je) mocht krijgen dan doen wij het volgende: is het niet ernstig, dan behandelen wij het kind zelf. Een aantal leerkrachten zijn gekwalificeerde Bedrijfshulpverleners (BHV). Zij hebben de cursus Bedrijfshulpverlening gevolgd. In deze cursus komen zowel EHBO taken als ontruimingstaken aan de orde. Technische informatie betreffende brand en vluchtroutes worden ook behandeld, evenals blustechniek. Is het ernstiger, dan gaan wij met uw kind naar de dokter, tandarts of zo nodig naar het ziekenhuis. Wij bellen u dan onmiddellijk op. De school heeft een ongevallenverzekering afgesloten. Hierdoor zijn alle leerlingen verzekerd voor ongevallen tijdens schooluren en tijdens evenementen in schoolverband. Onder evenementen in schoolverband worden o.a. verstaan: schoolreisjes, sportdagen en excursies. De verzekering is ook van toepassing op begeleidende ouders. De verzekering zal pas uitkeren als deze kosten niet verhaalbaar zijn op enige andere verzekering (zorgverzekering). De verzekering keert uitsluitend uit wanneer iemand ten gevolge van een ongeval lichamelijk letsel oploopt. Wanneer ten gevolge van een ongeval een fiets, kleding of bril wordt beschadigd, worden de kosten niet op grond van deze verzekering vergoed. Participe heeft een verzekering voor alle vrijwilligers in Alphen aan den Rijn. http://www.participe.nu/vrijwilligers/wat_doen_wij/vrijwilligersverzekering/ Als uw kind op school schade lijdt, die aantoonbaar een gevolg is van nalatigheid van de school, kunt u de schoolleiding aansprakelijk stellen voor de schade. Veel voorkomende ongelukjes, bijvoorbeeld verf of lijm in kleding, een bril of jas die wordt beschadigd tijdens kinderspel, kunnen niet op school worden verhaald. Er is op school een ontruimingsplan aanwezig en bovendien wordt het gebouw door de brandweer regelmatig gecontroleerd op brandveiligheid en beschikbaarheid van nooduitgangen. Wij vinden het belangrijk dat tijdens schooltijd de kinderen en het personeel zich veilig voelen. Om die redenen hebben we afspraken gemaakt rond het dicht doen van de deuren. OBS Het Palet
Pagina 15
Tijdens schooltijden: Tijdens de lesuren is het gebouw altijd dicht. Bezoekers kunnen aanbellen zowel aan de achterkant als de voorkant. Kinderen doen niet open. Als zij iemand voor de deur zien staan waarschuwen zij eerst een leerkracht. De deuren gaan om 8.20 uur open. De kinderen mogen zelf kiezen of ze naar binnen gaan of nog even buiten blijven. De leerkrachten zijn in de klas. Er is 1 pleinwacht: een leerkracht of klassenassistent die geen klas heeft. Om 8.25 uur gaat de bel en gaan de kinderen naar binnen. Om 8.30 uur sluit de pleinwacht de deuren. Alle kinderen komen aan de achterkant naar binnen. Tijdens de ochtendpauze is er een pleinwacht. Deze sluit de deuren. Tussen de middag spelen de kinderen buiten onder begeleiding van een pleinwacht.. Als een groep tijdens schooltijd naar een activiteit gaat, zorgt de groepsleerkracht voor het sluiten van de deuren, niet de leerlingen. Om een aantal zaken op school zo goed en soepel mogelijk te laten verlopen, zijn de volgende afspraken gemaakt: Fietsen in de rekken plaatsen. Tien minuten voordat de lessen beginnen mogen de kinderen naar binnen, wij willen graag om 08:30 uur beginnen. De school heeft drie ingangen: Eén aan de voorkant van de school voor bezoekers. Eén voor de kinderen van de groepen 1 t/m 4, op het schoolplein naast de brandtrap. Eén voor de kinderen van de groepen 5 t/m 8, op het schoolplein bij de vlaggenmasthouder. De speeltoestellen in de gymzaal en buiten worden regelmatig door externen gecontroleerd. Het klimtoestel op het plein wordt alleen door groep 3 t/m 8 gebruikt in verband met de veiligheid. Het speeltoestel met de glijbaan is voor alle kinderen.
OBS Het Palet
Pagina 16
Wie werken er op school De schoolleiding bestaat uit een schoolleider. Op onze school werkt een team van groepsleerkrachten. De Intern Begeleider is een leerkracht die de extra zorg voor zorgleerlingen coördineert en organiseert. De vakleerkracht geeft les in een specifiek vak; bij ons is er een vakleerkracht voor gymnastiek. Stagiaires zijn leerlingen die hun stageperiode op onze school doorbrengen om praktijkervaring op te doen. De Leerkracht In Opleiding (LIO’er) is een student in het laatste jaar van zijn opleiding die gedurende een half jaar, een aantal dagen per week de verantwoording voor een groep krijgen. Dit onder supervisie van de vaste groepsleerkracht. Hierdoor wordt hij of zij beter voorbereid op zijn toekomstige vak als groepsleerkracht.
Personeelssamenstelling Interim schoolleiding Aart de Groot woensdag en donderdag Interne begeleiding Alma van der Zon woensdag- en vrijdagmorgen Gymnastiek Leander van Elk dinsdagmiddag Groep 1 & 2 A Jennifer Kok: maandag en dinsdag Marlies Vrancken: woensdag, donderdag en vrijdag Groep 2B & 3B Ellen Verduyn: maandag, woensdag, donderdag en vrijdag Michelle Oostwouder: dinsdag Groep 3A & 4 Michelle Oostwouder: maandag, woensdag donderdag en vrijdag. Irene Sahner: dinsdag Groep 5 & 6 Matthijs van Rhijn: dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag Irene Sahner: maandag Groep 7 & 8 Annelies Wiegel: maandag, dinsdag, woensdag en vrijdag Erik Henzen: donderdag
OBS Het Palet
Pagina 17
Activiteiten Buiten de onderwijsactiviteiten die in deze schoolgids uitvoerig staan beschreven, zijn er op Het Palet ook andere activiteiten die van grote waarde zijn voor het pedagogische klimaat van de school. Op onze school besteden we aandacht aan de volgende activiteiten: Podiumvoorstellingen Meerdere malen per jaar hebben we een gezamenlijke voorstelling door de leerlingen. De kinderen spelen dan toneel, zingen liedjes en dansen. Er wordt opgetreden voor de school en de ouders van de optredende groep. Het samen beleven van situaties en stemmingen en het leren uiten van gevoelens zijn hierbij belangrijke doelen. Sinterklaas De Sint bezoekt alle groepen, waarbij het accent ligt op de onderbouw (groep 1 t/m 4). Vanaf groep 5 bekijkt hij de door de kinderen zelfgemaakte surprises en gedichten.
Kerstfeest Wij sluiten de sfeervolle kerstperiode af met bijvoorbeeld een ‘echt’ kerstdiner. Muziek, kaarsjes en deftige kleding zijn natuurlijk van de partij. Pasen Het feest van eieren en lente. Pasen kan als volgt worden gevierd: Paasontbijt, Paaslunch, spelletjes of een speurtocht. Musical De leerlingen van groep 8 sluiten hun schoolperiode af met een musical of toneelstuk. Schoolreizen Ieder jaar organiseert de school voor de groepen 1 t/m 7 een schoolreisje. Voor groep 8 is dit een meerdaagse excursie, de andere groepen gaan een dag. Schoolproject Eens per jaar is er een project binnen de school waar alle leerlingen aan deelnemen. Vaak wordt dit gezamenlijk afgesloten, bijvoorbeeld met een tentoonstelling en/of inloopavond. Sport- en speldag De gezamenlijke sport- en speldag is een jaarlijks terugkomende gebeurtenis voor de kinderen van groep 7/8. Alle openbare basisscholen uit Alphen aan den Rijn nemen deel aan deze dag. Ook doen we mee aan de Koningsspelen. Deze zijn voor alle groepen. Sporttoernooien Voor de kinderen uit de groepen 3 t/m 8 zijn er de sporttoernooien, georganiseerd door de plaatselijke verenigingen. Onze school doet mee, uiteraard alleen als er voldoende belangstelling voor is.
OBS Het Palet
Pagina 18
Culturele activiteiten en/of excursie Het Cultuurpalet stelt leerlingen in de gelegenheid om in aanraking te komen met alle vormen van professionele kunst. Voor alle groepen staan voorstellingen, concerten, films of tentoonstellingen op het programma. Aanschouwelijk onderwijs Dit bereiken we door middel van schooltelevisie, gebruik van smartborden, voorstellingen, excursies, voorstellingen van Kunstmenu en leskisten van de Milieu Educatieve Dienst. De leersituatie moet aansluiten bij de belevingswereld van het kind. Kinderkunstuitleen Alle ouders worden drie keer per jaar in de gelegenheid gesteld om tegen een kleine vergoeding kinderkunst, gemaakt voor onze kinderen, te lenen. De ouders van kinderen die de school verlaten kunnen werkstukken van hun kind tegen vergoeding van de lijst aanschaffen. De kinderen uit alle groepen maken kunstwerken, welke worden ingelijst. Uiteraard wordt de collectie regelmatig vernieuwd.
Schaken De Alphense Schaakclub ASC heeft een project opgezet om, gedeeltelijk met gelden van sponsoren en fondsen, het mogelijk te maken een professionele schaaktrainer gedurende drie jaren in te zetten op enkele basisscholen in de regio Alphen aan den Rijn. Belangrijke doelen van het project zijn het stimuleren van schaken op basisscholen en het verhogen van het niveau van het schaken. Het project is voorlopig gepland drie jaar te duren (t/m schooljaar 2014-2015), waarbij binnen het project de mogelijkheid wordt geboden voor geïnteresseerden een cursus schaaktrainer te volgen zodat ook op langere termijn het schaken gestimuleerd kan worden op de deelnemende scholen. Ook onze school doet hier aan mee. Op maandag tussen 13.00 uur en 14.00 uur zal er schaakles gegeven worden door een erkende schaakleraar aan kinderen uit groep 6 t/m 8 die zich hiervoor opgegeven hebben. De kosten zijn € 15,- per kind per schooljaar.
Communicatie Informatieavond Elke leerkracht stelt de ouders van de leerlingen in de gelegenheid om kennis te nemen van de in de betreffende groep gehanteerde leermethoden en leermiddelen. De informatieavond wordt aan het begin van het schooljaar georganiseerd. Rapportavonden De kinderen krijgen twee maal per jaar een rapport. Bij het rapport van februari/maart hoort ook de rapportavond. Dan worden de ouders/verzorgers van de leerlingen, door de leerkracht op school uitgenodigd. Gedurende dit persoonlijke gesprek worden de ontwikkelingen en vorderingen van het kind kort doorgenomen en eventuele vragen beantwoord. Op verzoek van de ouders of leerkracht kan over het laatste rapport ook een gesprek worden gevoerd.
OBS Het Palet
Pagina 19
0udervertelavond Wij zijn op Het palet bezig met passend onderwijs. Dit houdt in dat we op zoek zijn naar wat uw kind nodig heeft, in deze groep, bij deze leerkracht. Wij vinden het dan ook erg belangrijk dat we ook uw verhaal over uw kind horen. Tenslotte kent u uw kind het beste! Daarom is er in het begin van het jaar een oudervertelavond. Niet de leerkracht vertelt hoe het gaat met uw kind, maar u vertelt aan de hand van ingevulde vragenlijsten over uw kind. Jaarvergadering Aan het begin van het schooljaar organiseren de ouderraad en de medezeggenschapsraad een jaarvergadering. Tijdens deze vergadering wordt het jaarverslag gepresenteerd en wordt verteld wat er het afgelopen jaar door de ouderraad is georganiseerd en hoe dit is verlopen. Ook wordt verantwoording afgelegd over de financiële positie van de ouderraad. Daarnaast worden eventuele mededelingen gedaan en is er gelegenheid tot het stellen van vragen. De medezeggenschapsraad doet verslag over haar werkzaamheden. Ad hoc informatie: Zowel ouders als leerkrachten kunnen, buiten de regelmatig georganiseerde ontmoetingen, uiteraard altijd een afspraak maken als zij iets over hun kind(eren) willen bespreken. Schoolgids: De schoolgids bevat algemene informatie over de school. Leesvoer De leesvoer is een tweewekelijkse uitgave, die telkens aan het eind van de week verschijnt. Deze bevat onder andere belangrijke data, toelichting op aanstaande activiteiten en eventueel nieuws vanuit de sportcommissie, ouder- en medezeggenschapsraad. Schoolkrant: De schoolkrant verschijnt twee maal per jaar en wordt gemaakt onder leiding van leerkrachten door en voor kinderen. De schoolkrant staat op de website: www.obs-palet.nl Website: Op de website kunt u de leesvoer, jaarkalender en allerlei informatie vinden. Ook proberen we regelmatig foto’s te plaatsen en kinderen stukjes te laten schrijven over activiteiten in de groepen.
Hulp van ouders De school staat positief tegenover het betrekken van ouders bij zowel de activiteiten in en rond de dagelijkse schoolpraktijk als bij die zaken die daar iets verder van af staan. Hulpouders: Voor veel activiteiten van de school is de hulp van ouders onontbeerlijk. Ouderraad (OR): De ouderraad stelt zich tot doel het contact tussen school en ouders te bevorderen door het organiseren van activiteiten voor de kinderen zoals de sint-, kerst-, paasviering, organiseren van het eind- en beginfeest. Deze activiteiten worden betaald uit de ouderbijdrage. De vrijwillige ouderbijdrage van 2014/2015 bedraagt € 31,00. Voor kinderen die na 1 januari 2015 op school komen zal een gedeelte van dit bedrag in rekening worden gebracht.
OBS Het Palet
Pagina 20
Medezeggenschapsraad (MR): Ook bij ons op school praten en denken ouder(s)/verzorger(s) mee over de inhoud en organisatie van de school. De MR bestaat uit een geleding van ouders en leerkrachten, die door hun achterban telkens voor twee jaar worden gekozen. Het aantal van deze geleding is wettelijk bepaald en hangt af van het aantal leerlingen dat de school bezoekt. De MR vergaderingen zijn openbaar; iedereen mag aanwezig zijn. De agenda en stukken waarover vergaderd wordt, zijn vooraf in te zien op school. Daarnaast kan iedereen onderwerpen voor de agenda in dienen bij de voorzitter. De notulen zijn op de website van de school te vinden. Regelmatig wordt er een kort verslag in Leesvoer vermeld. De vergaderdata staan op de website. De MR vindt haar wettelijke basis in de ‘Wet op de Medezeggenschap in het Onderwijs’. De leden streven, ieder vanuit hun eigen invalshoek, het positief functioneren van de school na, met het onderwijs aan de kinderen als gemeenschappelijk belang. Er is een medezeggenschapsreglement waarin de taken, functies en verkiezing van de leden is beschreven. In dit reglement is onder meer vastgelegd in welke (bestuurlijke) aangelegenheden de medezeggenschapsraad advies of instemming heeft. U kunt dit reglement opvragen bij de schoolleiding of de voorzitter van de MR. Voor zaken die alle scholen van SOPORA aangaan is er een Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR), samengesteld uit vertegenwoordigers van de medezeggenschapsraden. Ook onze school is in deze GMR vertegenwoordigd.
Ook wij maken fouten Overal gaan wel eens dingen verkeerd of ontstaan er misverstanden. Dat is bij ons op school niet anders. Mocht u het op bepaalde punten niet met ons eens zijn of klachten hebben over een bepaalde gang van zaken op school, overleg dan in eerste instantie met de groepsleerkracht van uw zoon of dochter. Samen probeert u dan een goede oplossing te zoeken. Indien dit gesprek naar uw mening toch onbevredigend is verlopen, dan kunt u vervolgens contact opnemen met de schoolleiding. Als ook dat overleg geen oplossing biedt kunt u met het bestuur van de school gaan praten. Het telefoonnummer van het schoolbestuur treft u achter in de schoolgids aan. Mocht u, om wat voor reden dan ook, niet naar de school of het bestuur willen stappen dan kunt u zich nog altijd wenden tot de contactpersoon van de school. Op onze school is Aart de Groot de contactpersoon. Hij zal in overleg met u bepalen op welke wijze uw klacht het beste behandeld kan worden. De contactpersoon van de school zal niet zelf de klacht in behandeling nemen maar zal u waarschijnlijk verwijzen naar de vertrouwenspersoon of naar de klachtencommissie. (In hoofdstuk 4 staat precies aangegeven bij wie een klacht ingediend kan worden en hoe de afhandeling zal plaatsvinden).
OBS Het Palet
Pagina 21
Hoofdstuk 2 Ons onderwijs
Wat leren de kinderen in groep 1 en 2 Wat leren de kinderen in groep 3 en 4 Wat leren de kinderen in groep 5 en 6 Wat leren de kinderen in groep 7 en 8 Kunst en Cultuur CITO eindtoets Naar het voortgezet onderwijs Praktische zaken betreffende het onderwijs
23 25 27 27 28 29 30 31
Wat leren de kinderen in groep 3 en 4 OBS Het Palet
Pagina 22
Hieronder is per leergroep beschreven wat in een specifieke groep qua lesstof wordt aangeboden Wanneer dezelfde methoden worden gebruikt in een volgende groep wordt dit niet meer beschreven. In de onderbouw richten we ons op de brede ontwikkeling van het kind als geheel. We stimuleren de cognitieve ontwikkeling (het vergroten van kennis en vaardigheden) en de sociaalemotionele ontwikkeling (het omgaan met jezelf, anderen en de omgeving). Jonge kinderen leren spelenderwijs, door dingen zelf te ervaren. Het onderwijs en de inrichting van de groep zijn daarop afgestemd. Tijdens een dagdeel wisselen individuele en groepsmomenten elkaar af.
Groep 1&2 Kennismakingsochtenden voor nieuwe 4-jarigen Voor de aanstaande leerlingen worden kennismakingsochtenden georganiseerd. Een kennismakingsochtend wil zeggen dat de nieuwe leerling, na afspraak met de groepsleerkracht van groep 1/2, vijf dagdelen naar school mag komen, nog voordat hij/zij vier jaar is. Thema’s In de onderbouw werken we thematisch. Een thema duurt ongeveer 6 weken en veel activiteiten zijn daarop gericht. Kring Tijdens de kring komen afwisselend de volgende activiteiten aan de orde: gesprekken (vrije gesprekken en leergesprekken), muziek, boekaanbiedingen, voorlezen, vertellen, taalactiviteiten, rekenactiviteiten en materiaalaanbiedingen. Taalontwikkeling/voorbereidend lezen/voorbereidend rekenen Veel activiteiten vinden plaats in de kring en in kleine groepjes. Er wordt onder andere gebruik gemaakt van de methode Schatkist.
Arbeid naar keuze Ieder dagdeel is er tijd voor arbeid naar keuze. In principe kan ieder kind, binnen de regels en afspraken die in de groep gehanteerd worden, zelf een vrije keuze maken uit de verschillende activiteiten. Tijdens de arbeid naar keuze wordt er meestal een les gegeven aan een groepje kinderen. Dit is vaak iets nieuws met een gerichte aanpak. Voorbereidend schrijven Er wordt gewerkt met de werkbladen van de methode Pennenstreken.
OBS Het Palet
Pagina 23
Muziek In de kring wordt ook aan muzikale vorming gedaan. Er worden liedjes aangeleerd, er wordt gebruik gemaakt van muziekinstrumenten en er wordt naar muziek geluisterd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van onder andere de methode Moet je doen, muziek. Bewegingsonderwijs Iedere dag is er ruimte voor bewegingsonderwijs. De kinderen hebben gymles in het speellokaal of ze spelen buiten.
Burgerschap en integratie Vanaf september 2006 zijn alle scholen aan de slag gegaan met burgerschap. Maar wat is burgerschap nu eigenlijk? Bij burgerschap gaat het o.a. omgangsvormen die de samenleving prettig maken en houden. Waarden als respect, tolerantie en hulpvaardigheid kunnen ook bij burgerschap worden ondergebracht. In alle groepen wordt gekeken naar School TV. Daarnaast werken wij met de methode De Vreedzame School. Computers In de onderbouw werken we o.a. met de methode Schatkist. Het is bedoeld om kinderen spelenderwijs kennis te laten maken met de muis en hun vaardigheid daarmee te vergroten. Sociale vorming Wij werken bij ons op school volgens het programma De Vreedzame School. De Vreedzame School is een methode die kinderen o.a. leert om zich verantwoordelijk te voelen voor de klas en de school. Daarnaast leren kinderen om op een positieve manier met elkaar om te gaan, en rekening met elkaar te houden. Verkeer Onder het motto: "Verkeer moet je doen !" worden we drie jaar ondersteund door een verkeerscoach die ons helpt bij het geven van praktische verkeerslessen. We zijn daar in 2012 mee begonnen. De school vindt goed verkeersonderwijs belangrijk. Een verkeersleerkracht die de praktische verkeerseducatie voor een deel uit handen neemt is daarbij een goede aanvulling op de theorie die reeds gegeven wordt. "Wat je beleeft onthoud je beter!". De jeugdige weggebruikers moeten het kunnen voelen en proeven om zo de vaardigheden binnen het verkeer te kunnen gaan beheersen. Het draagt bij aan het gevoel van zekerheid van onze kinderen. Zij kunnen zo ook de verkeersveiligheidambassadeurs zijn naar de volwassen verkeersdeelnemers. Voor de kleuterklassen is de eerste les een oversteekles (schoolplein). Tijdens de tweede les maken we een wijkwandeling, waarin het veilig oversteken in het echte verkeer geoefend wordt. De laatste les is een fietslesje op het schoolplein
OBS Het Palet
Pagina 24
Groep 3&4 Het begin van het schooljaar staat voor groep 3 in het teken van het afbouwen van het aantal vrije keuze momenten en tegelijkertijd het opbouwen van de duur van het zelfstandig werken. In groep 4 wordt het zelfstandig werken verder uitgebouwd, waarbij de kinderen wordt geleerd om uiteindelijk het overzicht over een dagdeeltaak te hebben en die ook af te kunnen maken. Taal/lezen Voor dit vak wordt de methode Veilig Leren Lezen gebruikt. Na een gezamenlijke start gaat ieder kind verder met het leren van de letters en woorden op eigen niveau. In het aanvankelijke leesproces onderscheiden we drie ‘groepen’ kinderen: De eerste groep bestaat uit de ster kinderen. Dit zijn kinderen die veel instructie en begeleiding nodig hebben om het aanvankelijk lezen onder de knie te krijgen. De tweede groep bestaat uit kinderen die de kerninstructie en oefening uit de handleiding nodig hebben om te leren lezen. Dit noemen we ook wel de maan kinderen. Hieronder vallen ook die kinderen die het aanvankelijk lezen vlotter onder de knie hebben en die iets sneller door de stof gaan dan de gemiddelde leerling. De derde groep kinderen zijn die kinderen die al een AVI (leesniveau) beheersen op het moment dat ze in groep 3 komen of die na de herfstsignalering (een toets afname moment) een AVI niveau behalen. Dit noemen we de zon kinderen. De werkhouding, het zelfvertrouwen, de concentratie en het taakbesef zijn ook belangrijke factoren bij het leren lezen. Deze groep kinderen volgen hun eigen zelfstandige leer/leeslijn. Ook wordt in de methode aandacht geschonken aan het begrijpend lezen. Rekenen Wij werken met de methode Pluspunt. In groep 3 krijgen de kinderen o.a. inzicht in getalbegrippen en cijfers tot twintig. Schrijven Met de methode Pennenstreken worden de voorbereidende schrijfvormen behandeld, waarna het vloeiend aan elkaar schrijven van de letters aan de orde komt. Wereldoriëntatie Wij werken met de geïntegreerde zaakvakkenmethode Topondernemers. In Topondernemers zijn leersituaties uitgekozen en/of gecreëerd waarin kinderen bezig zijn met probleemgerichte vragen en situaties. Situaties die uit de alledaagse praktijk zijn gehaald. Topondernemers gaat uit van een visie op leren die aansluit bij ‘leren van en met elkaar’. De methode werkt in thema’s met de kerndoelen - Mens en samenleving - Natuur en techniek - Ruimte - Tijd Verkeer Wij werken met de methode Rondje Verkeer Wij worden ondersteund door een verkeerscoach, die ons helpt met de praktische verkeerlessen. Voor de klassen 3 t/m 8 zijn het voornamelijk praktische fietsvaardigheidslessen. Technisch fietsen kunnen de meesten al prima, maar we oefenen o.a. in het goed kijken (vooral achterom!). Tevens oefenen we de juiste handelingen bij het afslaan, inhalen, voorsorteren etc. Veilig fietsen in groepjes en ritsen komen ook aan bod. Muziek Tijdens de muzieklessen worden liedjes geleerd die aansluiten op bijvoorbeeld de taalles, het seizoen en/of feesten die we gezamenlijk op school vieren. Verder maken we gebruik van de methode Moet Je Doen, muziek.
OBS Het Palet
Pagina 25
Computers De computers in groep 3 worden gebruikt voor rekenen, topondernemers, lezen en verkeer. De gebruikte programma’s ondersteunen de stof die op dat moment ook aan de orde is. Daarnaast zijn er speciale programma’s voor kinderen met leerproblemen.
Beeldende vorming Dit vak richt zich vooral op de creativiteit, de ruimtelijke oriëntatie en het esthetische gevoel van kinderen. Er wordt gebruik gemaakt van de methode Moet Je Doen.
Bewegingsonderwijs Vanaf groep 3 gaan de kinderen naar de sportzaal. Dit jaar zullen we gebruik maken van de gymzaal van de Bonifaciusschool. Sociale vorming Wij werken bij ons op school volgens het programma De Vreedzame School. Lezen In groep 4 wordt gewerkt met de begrijpend leesmethode Goed Gelezen en met de voortgezette (adaptieve) leesmethode Estafette. Taal Voor taal wordt gebruik gemaakt van de methode Staal. Staal is een sterk adaptieve methode. Schrijven In groep 4 schrijven de kinderen met vulpennen. Alle kinderen die op school komen, krijgen één keer van de school een vulpen. Het schrijven met vulpen is beter dan het schrijven met ballpoint. Als de vulpen wegraakt of stuk gaat, moet men zelf via school een nieuwe vulpen kopen. Tijdens de schrijflessen worden dit jaar de hoofdletters aangeleerd en ook wordt aandacht besteed aan de verbindingen tussen de letters. Computers De computerprogramma’s vanaf groep 4 wordt verder uitgebreid met spelling en eventueel woordenschat. Ook wordt Leerwereld gebruikt bij de methode Topondernemers.
OBS Het Palet
Pagina 26
Groep 5&6 De volgende onderdelen van het lesprogramma zijn anders dan in groep 4. De overige onderdelen zijn hetzelfde als u bij groep 4 heeft kunnen lezen. Deze worden dus niet meer apart vermeld. Rekenen Wij werken met de methode Pluspunt. In groep 5 krijgen de kinderen o.a. inzicht in getalbegrippen en cijfers tot 1000 en in groep 6 is dit tot 10000 Verkeer Er wordt gewerkt met de methode: Op Voeten En Fietsen, toegespitst op de veiligheid van voetganger en fietser. De kennis van verkeersborden wordt verder uitgebreid. De Vreedzame School, mediatoren Vanaf groep 6 kunnen leerlingen solliciteren naar de taak van “mediator”. Deze leerlingen krijgen een training van een leerkracht. Tijdens deze training staan o.a. de volgende aspecten centraal: wat is mediatie, hoe kun je het stappenplan uitvoeren. Ook leren de mediatoren de leerlingen met een conflict/misverstand zelf hun conflict op te lossen. Kinderen uit de andere klassen, vanaf groep 3, kunnen hulp vragen van een mediator. Wereldoriëntatie Wij werken met de methode “Topondernemers”. Dit schooljaar zullen we de technieklijn van “Topondernemers” gaan invoeren. Spreekbeurten De kinderen houden een keer per jaar een spreekbeurt. Ze hebben de mogelijkheid om een tweede spreekbeurt te houden. Boekbespreking De kinderen houden een keer per jaar een boekbespreking De volgende onderdelen van het lesprogramma zijn anders dan in groep 4. De overige onderdelen zijn hetzelfde als u bij groep 4 heeft kunnen lezen. Deze worden dus niet meer apart vermeld.
Groep 7&8 De volgende onderdelen van het lesprogramma zijn anders dan in groep 4, 5 of 6. De overige onderdelen zijn hetzelfde als u bij de groepen 4, 5 of 6. Deze worden dus niet meer apart vermeld. Geestelijke stromingen Wereldwijd geloven. Deze leergang kan zo de basis leggen voor een multireligieuze samenleving gebaseerd op kennis van en respect voor elkaars overtuiging. Werkstuk De kinderen maken twee maal per jaar een werkstuk. Spreekbeurten De kinderen houden twee keer per jaar een spreekbeurt. Boekbespreking De kinderen houden twee keer per jaar een boekbespreking. Verkeer Jeugdverkeerskrant. Verkeersproef Jaarlijks is er voor groep 7 een schriftelijke en praktische verkeersproef in samenwerking met Veilig Verkeer Nederland en de politie. Meer informatie hierover ontvangt u tijdens het schooljaar. Engels In groep 7 wordt met behulp van de methode Real English de Engelse taal actief gemaakt. Passief kennen de kinderen al heel veel woorden, maar via veel auditieve lessen, luisteren en vooral spreken, wordt de actieve woordenschat vergroot. OBS Het Palet
Pagina 27
Kunst en Cultuur Op Het Palet hebben wij gekozen om ons te profileren als een kunst -en cultuurschool. Dit vormde binnen onze school al een belangrijk onderdeel, maar we willen dit uitbreiden en meer structuur in brengen. Cultuureducatie is een kennismaking met allerlei vormen van kunst en cultuur, van dichtbij (uit de eigen omgeving) tot veraf (een bezoek aan een theater of museum). Cultuureducatie is ook een overdracht van normen en waarden en een manier om leerlingen te laten ervaren dat wat je leert, je kan raken. Niet alle kinderen komen thuis in aanraking met kunst en cultuur. Het is daarom ook een taak van de school. Creativiteit is een scheppend vermogen, omdat het een abstracte vraag kan omzetten in een concrete oplossing. Dit vermogen ontwikkelt zich het best in een rijke, uitdagende omgeving die kinderen stimuleert zelf oplossingen te bedenken voor hun eigen denkbeelden en die ze op hun eigen manier presenteren. Het cultuurbeleid op Het Palet moet passen bij de school, de leerlingen, het team en de schoolomgeving. We willen de leerlingen actief (zelf produceren) en receptief (museum -, theaterbezoek en bezoek aan cultureel erfgoed e.d.) in aanraking brengen met allerlei aspecten van cultuur. Op het Palet volgt een leerkracht de cursus voor cultuurcoördinator. Er is een beleidsdocument geschreven voor de school. Twee jaar geleden zijn we gestart Het Palet met ‘Cultuureducatie met kwaliteit’. In vier jaar tijd willen wij een doorlopende leerlijn kunst - en cultuur hebben. We worden daar bij ondersteund door Parkeducatie en een vakdocent die elke woensdag bij ons op school. We zijn ook partnerschool van Het Nederlands danstheater. Het NDT creëert samen met Het Palet een veilige ruimte om te kunnen experimenteren en een nieuw educatief aanbod te ontwikkelen. Er wordt daarbij nauw samengewerkt met de vakdocent van Parkeducatie.
OBS Het Palet
Pagina 28
CITO In november krijgen de ouders/verzorgers van de leerlingen uit groep 8 in een twintig minuten gesprek een voorlopig advies met betrekking tot het voortgezet onderwijs, gebaseerd op de citotoetsen en observaties in de groep. In januari en februari zijn de open dagen van de verschillende scholen van het voortgezet onderwijs. Ons advies aan ouders en kinderen is om zich zo breed mogelijk te oriënteren, op meerdere scholen te gaan kijken, voor- en nadelen af te wegen en zo een welbewuste keuze te maken. In april worden er Cito-Eindtoetsen afgenomen. Gedurende drie ochtenden worden taal, rekenen, studievaardigheden en wereldoriëntatie en/of intelligentie getest. Uitstroomgegevens In het schooljaar 2011-2012 was de gemiddelde score van de Cito-eindtoets 535,2. Landelijk was het gemiddelde 535,2. De 8 schoolverlaters kregen de volgende adviezen: 4 leerlingen theoretische leerweg 1 leerling theoretische leerweg/havo 3 leerlingen VWO In het schooljaar 2012-2013 was de gemiddelde score van de Cito-eindtoets 535,6. Landelijk was het gemiddelde 534,8. De 13 schoolverlaters kregen de volgende adviezen:
1 leerling praktijkonderwijs 4 leerlingen kaderberoepsgerichte leerweg 1 leerling theoretische leerweg 1 leerling Havo 3 leerlingen havo/vwo 2 leerlingen vwo 1 leerling gymnasium
In het schooljaar 2013-2014 was de gemiddelde score van de Cito-eindtoets 541,2. Landelijk was het gemiddelde 534,4. De 13 schoolverlaters kregen de volgende adviezen:
1 leerlingen basis/kaderberoepsgerichte leerweg 3 leerlingen theoretische leerweg 3 leerlingen Havo 4 leerlingen havo/vwo 3 leerlingen vwo
OBS Het Palet
Pagina 29
Aanmelding van leerlingen bij het Voortgezet Onderwijs (VO) vindt plaats door de ouders, dit moet voor 1 april geregeld zijn. De beslissing over toelating wordt gebaseerd op het advies van de basisschool én de uitslag van de Cito-toets. Het advies van de basisschool is meestal doorslaggevend. De basisschool ontvangt van de scholen van het VO jaarlijks een overzicht van de vorderingen van de ex-leerlingen. Verwijzing naar LWOO en PRO: Als kinderen op de eindtoets van groep 8 een CITO score van 519 en minder halen, moeten deze kinderen aangemeld worden voor het Leerweg Ondersteunend Onderwijs (LWOO) en Praktijkonderwijs (PRO). Bij LWOO wordt opgeleid tot een diploma op basisberoepsgerichte en kaderberoepsgericht niveau en in een enkel geval nog een hoger niveau. De leerlingen die voor het LWOO in aanmerking komen en toegelaten worden, kunnen rekenen op kleinere groepen en meer begeleiding dan op een andere basisberoepsgerichte of kaderberoepsgerichte opleiding. Het doel is dat leerlingen na een of twee jaar kunnen doorstromen naar het reguliere voortgezet onderwijs. Het praktijkonderwijs staat voor theoretisch, praktische en maatschappelijke vorming. De leerling staat centraal en het onderwijs is afgestemd op de mogelijkheden van de leerling. Het doel van dit onderwijs is de leerlingen voor te bereiden op een voor hem of haar geschikte arbeidsplaats en op een zo zelfstandig mogelijk plaats in de maatschappij. Meestal is al eerder duidelijk uit de resultaten van kinderen in de loop van hun schoolloopbaan, dat een kind aangemeld kan gaan worden. Aan de ouders wordt dit vaak al in groep 7 verteld, maar op het laatst in oktober groep 8 worden ouders hiervan op de hoogte gesteld door school. De Ib-er zal dan in november een startformulier aan de ouders ter ondertekening geven, waarna de procedure opgestart kan gaan worden. School gaat bij de leerling het didactische niveau vaststellen door middel van een aantal Cito-toetsen op het gebied van lezen, spelling, begrijpend lezen en rekenen en wiskunde. Deze gegevens moeten voor 1 februari verstuurd worden samen met een door school ingevuld onderwijskundig rapport. De leerling zal ook opgeroepen worden voor een intelligentieonderzoek. Alle gegevens gaan naar de ontvangende school voor Voortgezet Onderwijs (VO), die de Permanente Commissie Leerling-zorg (PCL) van het Samenwerkingsverband VO om een advies vraagt. Er wordt dan een pre advies voor de Regionale Verwijzingscommissie (RVC) opgesteld en de coördinator van de VO school bespreekt de conclusie van de PCL telefonisch met de ouders. De VO school dient dan de aanvraag bij de RVC in. De RVC stuurt dan een positieve of negatieve beschikking ten behoeve van ouders aan de school voor VO. De school voor VO verzorgt de communicatie tussen RVC, PCL, de ouders en de plaatsende school.
OBS Het Palet
Pagina 30
Praktische zaken Bewegingsonderwijs In de onderbouw gaan de kinderen bij slecht weer regelmatig naar de speelzaal. Daarvoor vragen wij gymschoentjes met stroeve zolen, liefst met klittenband of elastiek en voorzien van naam. De kinderen gymmen in een T-shirt en korten broek. Groep 1/2 laat de sportkleding op school in de daarvoor bestemde sporttas in de lockers. Voor iedere vakantie krijgen de kinderen de kleding en gymschoentjes mee naar huis, zodat het gewassen kan worden. Dan kunnen de gymschoentjes ook worden gecheckt of deze nog passen. Vanaf groep 3 hebben de kinderen voor de gymles een gympak of gymbroek en gymschoenen nodig. In verband met de veiligheid van de leerlingen is het dragen van sieraden tijdens de gymles niet toegestaan. Ook raden wij aan de sieraden op de dag van de gymles thuis te laten. Afmaken van werk Uiteraard kan het gebeuren dat het werk van die dag nog niet helemaal af is. De kinderen werken dan na schooltijd een kwartier op school. Is het werk om 15:00 uur nog niet af dan wordt het mee naar huis gegeven of wordt met ouder(s)/ verzorger(s) telefonisch contact opgenomen. Taken binnen De Vreedzame School Om te zorgen dat alles goed verloopt in de klas krijgen alle kinderen, vanaf groep 3, een eigen klassentaak. Deze taken worden regelmatig gewisseld. Het verdelen van deze taken heeft vooral een pedagogische kant. Alle leerlingen voelen zich verantwoordelijk voor een onderdeel van de gang van zaken. Of dat ze oog krijgen dat iemand ergens bij geholpen kan worden. Zo wordt tegemoet gekomen in hun behoefte aan autonomie. Dit sluit goed aan bij onze visie: Adaptief onderwijs. Voorbeelden van taakjes zijn: computers opstarten, kinderen die de boeken en schriften uitdelen, kasten netjes houden/maken. Namen Om te voorkomen dat kleding, bekers, schoenen en dergelijke van eigenaar verwisselen vragen wij u om in schoenen, gymschoenen, laarzen, bekers, bakjes en jassen een naam te zetten. Verjaardagen Als een kind trakteert op zijn/haar verjaardag, dan vragen wij u om iets anders uit te delen dan snoep. Een traktatie hoeft niet groot te zijn. Als de leerkrachten getrakteerd worden kan zonder meer worden volstaan met datgene waarop ook de leerlingen zijn getrakteerd. Fruitdagen Om het verstandig eten te bevorderen hebben wij twee fruitdagen ingesteld. Op de dinsdag en donderdag wordt er tijdens de ochtendpauze alleen meegebracht fruit gegeten. Studie(mid)dagen Een aantal maal per jaar worden er voor de leerkrachten studiedagen georganiseerd. De kinderen hebben dan geen school. De data van deze dagen worden tijdig bekend gemaakt. Deze vrije uren gaan niet ten koste van het wettelijk verplichte aantal uren dat een kind onderwijs moet ontvangen. Uitval van leerkrachten Het kan voorkomen dat tijdens het schooljaar groepsleerkrachten voor kortere of langere tijd wegens ziekte of zwangerschapsverlof afwezig zijn. Wij proberen zo snel mogelijk vervanging te regelen. Als er geen vervanging beschikbaar is, wordt de groep verdeeld over andere groepen. Leerlingen naar huis sturen gebeurt zo weinig mogelijk en pas nadat SOPORA op de hoogte is gesteld. Voor de kinderen naar huis worden gestuurd, krijgt u van ons telefonisch of schriftelijk bericht. Kinderen waarvoor geen opvang mogelijk is, worden op school gehouden.
OBS Het Palet
Pagina 31
Continurooster Wij hebben op school een continurooster. De kinderen blijven tot 14.45 uur op school en eten in de klas. We hebben dan een ononderbroken schooldag. Pedagogisch gezien vormt de dag een geheel met een duidelijk begin (opening van de dag) en eind (afsluiting). Een aantal voordelen: Het dagschema biedt continuïteit, is duidelijk, rustig en voor de hele klas hetzelfde. Het schept rust dat er geen wisseling is van begeleiders en dat kinderen niet tussendoor naar huis gaan. De pauze tussen de middag hoeft niet zo lang te zijn. Het gezamenlijk eten met de eigen leerkracht kan sociale en emotionele voordelen opleveren voor de klas. De schooldag is voor de kinderen minder lang. Ze hebben meer tijd voor buitenschoolse activiteiten, ouders, vriendjes en om te zelf te spelen. Een onderwijskundig voordeel is dat er meer leseffectiviteit behaald kan worden doordat er minder startmomenten en momenten van afscheid nemen zijn. De dag kan pedagogisch en onderwijskundig goed opgebouwd en afgerond worden. Praktisch en organisatorisch gezien is het een voordeel dat er geen aparte organisatie van medewerkers van tussenschoolse opvang en ouders nodig is. Dat schept ook rust in de school.
WIJkids, naschoolse activiteiten Het Sportspectrum zorgt samen met de Participe voor een programmering van de naschoolse activiteiten. Hierbij kunt u denken aan bijvoorbeeld atletiek, techniek, toneel, clownerie, handbal, schaken, enz. De activiteiten worden aan de kinderen een paar keer per jaar in een programmaboekje aangeboden. Dit programmaboekje wordt op school uitgedeeld. Daarbij is er intensief contact met de vakdocenten die de cursussen verzorgen. Er wordt geprobeerd om regelmatig iets nieuws te bieden. Het aanbod van de activiteiten is voor de kinderen een verrijking. Zo krijgen ze de mogelijkheid met nieuwe dingen kennis te maken. De naschoolse activiteiten vinden plaats in de wijken Edelstenenbuurt, Planetenbuurt, Groene Dorp, Zeeheldenbuurt en Stromenbuurt. De naschoolse activiteiten vanuit de scholen is vervangen door wijkgerichte activiteiten na schooltijd voor alle kinderen in deze wijken. De wijk waar u woont, bepaalt of uw kind deel kan nemen. Ook kinderen buiten deze wijken kunnen meedoen, maar hebben geen voorkeurspositie!
BSO Basisscholen zijn vanaf 1 augustus 2007 wettelijk verplicht om vóór en/of na school opvang aan te bieden als ouders van hun leerlingen erom vragen. Het gaat hierbij om de zogenaamde dagarrangementen. In Alphen aan den Rijn zijn de drie grote scholenkoepels Scope, SKBA en Sopora en de Montessorischool hiervoor met Junis een overeenkomst aangegaan. De scholen gaan dus niet zelf de opvang bieden maar besteden die taak uit aan een professionele organisatie. De scholen en Junis hebben daarover afspraken gemaakt. Ouders die opvang voor hun kind willen (voor en/of na school) kunnen zich inschrijven bij Junis. Hun aanvraag wordt vervolgens in behandeling genomen en volgt daarbij de gebruikelijke weg. Met uitzondering van de thema BSO’s zijn de BSO’s van Junis gekoppeld aan bepaalde scholen die in de omgeving van de BSO liggen. Op het Palet is een BSO gevestigd: De Ontdekkers. Het vervoer van school naar BSO en terug wordt door SKA geregeld en is bij de prijs inbegrepen. OBS Het Palet
Pagina 32
Meer informatie: Heeft u vragen over de opvangvormen en welke opvangvorm het beste bij u en uw kinderen past? Dan kunt u bellen met één van de medewerkers van de afd. Klantenservice. Zij kunnen u adviseren en de kosten met u bespreken. Zij zijn bereikbaar op tel. Nr. 0172 424824 of
[email protected]
OBS Het Palet
Pagina 33
Hoofdstuk 3 Leerlingenzorg
Leerlingenzorg
35
Externe contacten
42
OBS Het Palet
Pagina 34
Leerling-informatie Leerlingendossier Kinderen ontwikkelen zich gedurende de jaren op de basisschool. Van ieder kind wordt gedurende deze jaren nauwkeurig bijgehouden hoe de ontwikkeling op elk gebied verloopt. Hiervan worden verslagen gemaakt, die worden bewaard in het leerlingendossier. Ook onderwijskundige rapporten en andere belangrijke informatie worden in het leerlingendossier bewaard. Het dossier is vertrouwelijk. Ouders/verzorgers hebben het recht om het dossier in te zien na een afspraak met de schoolleiding of de Intern Begeleider. De leerlingen van de groepen 1/2 worden regelmatig geobserveerd aan de hand van het Gouds Ontwikkelings Volgsysteem voor Kleuters (GOVK). Ook worden de kleuters getoetst op hun taalvaardigheden en het aspect ordenen (CITO). Alle leerlingen vanaf groep 3 worden regelmatig getoetst aan de hand van de methode gebonden toetsen. Daarnaast nemen wij de CITO toetsen af. Leerlingbespreking De resultaten van de toetsen worden tijdens een overleg, samen met de Intern Begeleider besproken en genoteerd. Zorgleerlingbespreking Leerlingen die uitvallen, op wat voor een gebied dan ook, worden besproken door de leerkracht en de Intern Begeleider. De groepsleerkracht maakt een probleemomschrijving en stelt de hulpvraag op. De adviezen en suggesties die tijdens een dergelijke bespreking naar voren komen, worden genoteerd en door de groepsleerkracht uitgevoerd. Na ongeveer 2 maanden vindt er een evaluatie plaats. Wordt er dan geen vooruitgang geconstateerd dan vragen wij expertise aan van buiten de school, zoals GGD, MHR, enz. Voor kinderen met een D of E CITO score of met een onvoldoende score bij de methode gebonden toetsen van Pluspunt (rekenen), of kinderen waarbij we niet voldoende vooruitgang zien, wordt door de groepsleerkracht een handelingsplan opgesteld. Deze wordt besproken met de ouder(s)/verzorger(s). Na ondertekening van de Intern Begeleider en de ouder/verzorger wordt het handelingsplan uitgevoerd. Mocht het handelingsplan niet het beoogde resultaat hebben opgeleverd, wordt het probleem via een signaalbrief aangemeld bij de Intern Begeleider. Naar aanleiding van de signaalbrief wordt een handelingsplan opgesteld door de Intern Begeleider. Eventueel wordt advies ingewonnen bij de orthopedagoge van SOPRA. Uiteraard wordt dit alles besproken met de ouder(s)/verzorger(s).
Schorsing en verwijdering Dit protocol treedt in werking als er sprake is van ernstig ongewenst gedrag door een leerling. Wanneer de rust en veiligheid ernstig verstoord worden of wanneer de belangen van andere leerlingen van de school in het geding komen worden de stappen zoals beschreven in dit protocol gehanteerd. De schoolleider beoordeelt of er sprake is van bovenstaande criteria. Binnen Sopora kunnen 3 verschillende maatregelen genomen worden wanneer er sprake is van ernstig ongewenst gedrag door een leerling: Time out Schorsing Verwijdering
OBS Het Palet
Pagina 35
Time Out Een ernstig incident leidt tot een time out met onmiddellijke ingang. Hierbij gelden de volgende voorwaarden: De leerling wordt voor de rest van de dag de toegang tot de school ontzegd. Ouders/verzorgers worden onmiddellijk van het incident en de time out op de hoogte gebracht. Wanneer ouders niet te bereiken zijn zal de school de leerling uit de klas verwijderen en elders opvang regelen. De time out maatregel kan eenmalig worden verlengd met 1 dag. Hierna kan de leerling worden geschorst voor maximaal 1 week. De school dient in alle gevallen zo spoedig mogelijk contact op te nemen met de ouders/verzorgers. Na de time out volgt er zo spoedig mogelijk (bij voorkeur dezelfde dag) een gesprek met de ouders/verzorgers van de leerling. Hierbij is de groepsleerkracht en de schoolleider aanwezig. Het incident en het gesprek worden schriftelijk vastgelegd, het document wordt door de ouders/verzorgers ondertekend en wordt bewaard in het dossier van de leerling. De schoolleider neemt het besluit over de time out maatregel en stelt het bevoegd gezag schriftelijk op de hoogte ervan. Schorsing Wanneer na de time out maatregel zich een volgend ernstig incident voordoet, of wanneer het incident zo ernstig is, kan de school overgaan tot het formeel schorsen van de leerling. Schorsing houdt in dat de leerling tijdelijk geen toegang heeft tot de school. De wettelijke regeling voor het Openbaar Onderwijs is hierbij van toepassing (Algemene Wet Bestuursrecht). Binnen Sopora worden de volgende voorwaarden gehanteerd: De schoolleider stelt het bevoegd gezag op de hoogte van de schorsing en vraagt om goedkeuring. De schorsing geldt in principe voor maximaal 5 dagen. Een uitzondering hierop kan zijn dat de schorsing ingaat, terwijl er overleg is over het definitief verwijderen van de leerling. De schorsingsmaatregel mag 2x worden verlengd. Tijdens de schorsing worden zover mogelijk maatregelen getroffen die de voortgang van het leerproces waarborgen. De schorsing mag niet betekenen dat de leerling bepaalde toetsen (Cito entreetoetsen of eindtoetsen) niet kan doen. De schoolleider kan dan besluiten de leerling voor de duur van de toets toe te laten, dan wel (thuis) studiemateriaal beschikbaar stellen. De ouders/verzorgers worden direct op de hoogte gebracht van het besluit tot schorsing en uitgenodigd voor een gesprek. Doel van dit gesprek is om te komen tot oplossingen van de problematiek en de (on)mogelijkheden tot opvang van de leerling te bespreken. De schorsing en het gesprek worden schriftelijk vastgelegd, het document wordt door de ouders/verzorgers ondertekend en wordt bewaard in het dossier van de leerling. Het document wordt ter kennisgeving gestuurd aan het bevoegd gezag, de leerplichtambtenaar en de inspectie van het onderwijs. Ouders/verzorgers hebben de mogelijkheid om beroep aan te tekenen tegen de schorsing. Verwijdering Wanneer een ernstig incident zich meermalen voordoet, zodanig dat het ingrijpende gevolgen heeft voor de veiligheid en/of de onderwijskundige voortgang van de school, kan worden overgegaan tot verwijdering van een leerling. De wettelijke regeling voor het Openbaar Onderwijs is hierbij van
OBS Het Palet
Pagina 36
toepassing (Algemene Wet Bestuursrecht). Binnen Sopora worden de volgende voorwaarden gehanteerd: De beslissing om een leerling te verwijderen ligt bij het bevoegd gezag. Voordat het besluit genomen wordt, hoort het bevoegd gezag de betrokken leerkracht, de schoolleider en de ouders/verzorgers. Van de gesprekken met de leerkracht, de schoolleider en de ouders/verzorgers wordt een verslag gemaakt dat door de ouders wordt ondertekend (tenminste voor gezien). Dit verslag wordt opgestuurd naar de leerplichtambtenaar en de inspectie van het onderwijs. Het bevoegd gezag informeert de ouders/verzorgers schriftelijk en met redenen over het voornemen van verwijdering en wijst de ouders/verzorgers op de mogelijkheid om bezwaar aan te tekenen. Dit bezwaarschrift moet binnen zes weken ingediend zijn. Het bevoegd gezag is verplicht de ouders/verzorgers te horen over het bezwaarschrift en moet binnen vier weken na ontvangst een beslissing nemen over de verwijdering. De definitieve verwijdering is pas mogelijk nadat een andere basisschool of een andere school voor speciaal onderwijs is gevonden voor de leerling of dat aantoonbaar is dat het bevoegd gezag gedurende acht weken voldoende inspanning heeft gepleegd om de leerling elders geplaatst te krijgen.
Passend onderwijs Passend onderwijs gaat over de manier waarop extra ondersteuning (hulp) in het onderwijs aan leerlingen wordt georganiseerd en gefinancierd. Uitgangspunt is dat alle kinderen het onderwijs krijgen dat ze nodig hebben en op een onderwijsplek zitten die bij hen past. Het gaat om bijvoorbeeld extra begeleiding op school, aangepast lesmateriaal, hulpmiddelen of onderwijs op een speciale school. Passend onderwijs is dus geen schooltype; kinderen zitten niet ‘op’ passend onderwijs. Per 1 augustus 2014 is de wet voor Passend Onderwijs van kracht geworden. Onze school werkt samen met alle andere scholen in de regio Alphen aan den Rijn en omgeving in het Samenwerkingsverband Rijnstreek. Zie de website www.swvrijnstreek.nl Wij hebben afspraken gemaakt over: de begeleiding die iedere reguliere basisschool biedt; welke kinderen naar het (voortgezet) speciaal onderwijs gaan en welke procedure daarvoor geldt; hoe het geld voor extra ondersteuning over de scholen wordt verdeeld; wat de kwaliteit van het onderwijs aan leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften moet zijn; hoe ouders worden geïnformeerd over wat scholen kunnen betekenen voor kinderen die extra ondersteuning of zorg nodig hebben. De afspraken staan in het Ondersteuningsplan van ons Samenwerkingsverband. In het ondersteuningsprofiel van onze school kunt u lezen welke ondersteuning onze school biedt. Dat kunt hieronder lezen. Wanneer uw kind extra ondersteuning krijgt of naar het speciaal onderwijs gaat, wordt deze extra ondersteuning vastgelegd in een ontwikkelingsperspectief. De school maakt dit samen met u als ouder. Wat is passend onderwijs? Elk kind heeft recht op goed onderwijs. Ook kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Het kabinet wil dat zoveel mogelijk kinderen naar een gewone school in de buurt kunnen gaan. Want zo hebben ze de beste kansen op een vervolgopleiding en meedoen in de samenleving. Kinderen die het echt nodig hebben kunnen, net als nu, naar het speciaal onderwijs. Dat blijft.
OBS Het Palet
Pagina 37
Meer informatie? www.passendonderwijs.nl www.5010.nl
Ondersteuningsprofiel Hieronder staat een korte samenvatting van het ondersteuningsprofiel van Het Palet gemaakt door NTO-Effekt. De gehele tekst is in te zien bij de directie. Het Palet verzorgt nu al onderwijs aan leerlingen met uiteenlopende onderwijs- en zorgbehoeften en stelt hierbij realistische doelen die aansluiten bij het niveau en de behoeften van de leerlingen. De school is eerlijk wanneer het haar grenzen betreft. De balans in de groep en vaardigheden van de leerkrachten zijn daarbij het uitgangspunt. Het totaalbeeld van Het Palet geeft geen begrenzing van onderwijs aan. Op alle onderwijsgebieden zijn ruim voldoende competenties aanwezig en het team wil voor alle kinderen open staan in het bieden van onderwijs. De bovenbouw heeft echter met 50% breedtezorg en 50% dieptezorg aangegeven begrenzing te ervaren als er geen ondersteuning binnen de groep kan plaatsvinden. Wanneer er wel nagedacht wordt over begrenzing van onderwijs komen de volgende situaties naar voren: Bij leren en ontwikkeling blijkt dat de school geen passend onderwijs kan organiseren wanneer de leerlingen door onvoldoende tijd en aandacht (al dan niet van buitenaf) of door onvoldoende inzicht in de didactische processen, hun welbevinden structureel verliezen. In het fysiek - medisch domein is voor de school niet geheel duidelijk waar de grenzen liggen. Het team heeft aangegeven voor iedere leerling, samen met ouders en ondersteunende instanties, te willen bezien wat wel en niet mogelijk is. Wanneer een leerling, om wat voor reden dan ook, niet past binnen de groep of deze vorm van onderwijs, kan er begrenzing van het onderwijsaanbod ervaren worden. Ten aanzien van de sociaal – emotionele en gedrag ontwikkeling kan de school geen onderwijs organiseren voor leerlingen die voor zichzelf, medeleerlingen of leerkracht structureel een bedreiging vormen. Ook hier speelt de balans in de groep wederom een grote rol. Er mag geen onevenredig veel aandacht naar 1 leerling gaan. Er moet niet alleen balans in onderwijsaanbod zijn maar ook zeker balans in aandacht voor ieder individu binnen een groep. Op het gebied van werkhouding heeft de school geen begrenzing beschreven. Wanneer het team inzoomt op begrenzing van onderwijs in het geval van de thuissituatie geven zij aan deze te ervaren wanneer, ten gevolge van een onveilige thuissituatie, er ook binnen school een onveilige situatie ontstaat. Er kan dan besloten worden dat een nieuwe start op een ander school wenselijk en beter is. Het team geeft aan wel eerst alle mogelijke opties en acties te hebben doorlopen en ingezet om begrenzing te voorkomen! Wanneer deze toch niet effectief blijken te zijn zal het zoeken naar een geschiktere onderwijssituatie en leeromgeving mogelijk van belang zijn.
OBS Het Palet
Pagina 38
Om in het kader van passend onderwijs voor zoveel mogelijk kinderen de juiste school te kunnen zijn, heeft het team de volgende algemene, met elkaar samenhangende, ambities afgesproken:
Momenten creëren voor meer individuele ondersteuning van de leerlingen in de groep Deskundigheid binnen school op gebied van rekenen Inzicht krijgen in werken vanuit Meervoudige Intelligentie Onderwijsaanbod vergroten van (hoog)begaafde kinderen Verder ontwikkelen in het stellen van doelen (korte en lange) met daaruit voortvloeiend evalueren Gebouw opknappen zodat er meer mogelijkheden ontstaan voor groei en multifunctionele plekken Gespecificeerd naar de domeinen zijn de volgende ambities beschreven door het team: Werkhouding Leerstof hanteerbaar en betekenisvol maken Kennis vergroten in het werken met uitnodigende materialen (Kieskast) Leren kijken vanuit het kind. Wat motiveert een kind, wanneer wil hij leren en wat betekent dat voor mijn onderwijsaanbod? Sociaal emotioneel gedrag Zicht krijgen op mogelijkheden om extra hulp binnen de groepen te genereren Kennis vergroten op gebied van stoornissen en gedrag Met elkaar nadenken over mogelijkheden om rust in de klas te krijgen ne te behouden Thuissituatie Betrokkenheid vergroten van de leerlingen door het bieden van aansprekende inhouden, keuzevrijheden en mogelijkheden tot samenwerken Betrokkenheid van ouders vergroten door leerkracht-oudergesprekken Fysiek-medisch Kennis vergroten op het gebied van werken met leerlijnen van leerlingen met Syndroom van Down Scholing op het gebied van motorische problematieken Aannamebeleid bekijken/herzien Leren en ontwikkeling Vergroten van en zicht krijgen op onderwijsaanbod aan (hoog)begaafde leerlingen Zicht krijgen op leerlingen die anders leren en denken Wanneer het team van Het Palet aan bovenstaande ambities tegemoet kan komen, zullen zij nu en in de toekomst beter en meer in staat zijn passend onderwijs te realiseren voor de huidige en toekomstige leerlingen. Het team heeft met elkaar de uitspraak gedaan om in principe voor ALLE kinderen een onderwijsaanbod te willen onderzoeken. Hierbij willen de teamleden met elkaar, de ouders en de leerling kijken of er passend onderwijs geboden kan worden en of de competenties binnen het team aanwezig zijn om onderwijs te garanderen. Het Palet is sterk in het onderwijs bieden aan leerlingen met een problematische thuissituatie. Zij zijn vaardig in het ondersteunen van deze leerlingen die toch vaak specifieke ondersteuningsbehoeften hebben. Hierbij geeft het team wel aan dat zij per leerlingen, samen met de ouders, kijken naar de mogelijkheden voor passend onderwijs. Het kan zo zijn dat het team competent is in het bieden van OBS Het Palet
Pagina 39
onderwijs aan een specifieke leerling, maar dat de balans in de groep op dat moment aangeeft dat een onderwijsaanbod niet gegarandeerd kan worden. Wanneer de school gebeld wordt met een vraag voor plaatsing van een leerling met specifieke onderwijsbehoeften, geeft het team aan met elkaar de mogelijkheden te willen verkennen. Deze verkenning start met een informatief gesprek van directie en intern begeleider met de ouders en eventueel de leerling. Vervolgens wordt de betreffende leerkracht betrokken bij de verkenning van mogelijkheden. Hierbij wordt zeker gesproken over mogelijkheden en begrenzingen van het onderwijsaanbod. Wanneer extra ondersteuning binnen de groep noodzakelijk zal zijn om deze leerling onderwijs te bieden, zal het SWV betrokken worden bij de inzet van deze ondersteuning. Wanneer deze geboden kan worden zal het vervolgens een teambeslissing zijn of er voor deze leerling en passend onderwijsaanbod geboden kan worden. Op dit moment situeert Het Palet zichzelf als brede zorgschool. Zij bieden onderwijs aan een diverse groep leerlingen die veelal eigen onderwijs- en ondersteuningsbehoeften hebben. Het Palet wil heeft de intentie om vanuit de brede zorgschool mogelijkheden te onderzoeken die in de toekomst leiden naar het vormgeven van een inclusieve school. Dit zal afhangen van de ondersteuning, ontwikkeling en professionalisering die de teamleden de komende jaren kunnen ontvangen binnen hun onderwijs. De intentie is bij het gehele tem aanwezig en zij willen deze uitdagingen graag met elkaar aangaan. Zij kan momenteel voor veel leerlingen passend onderwijs verzorgen op grond van haar pedagogisch klimaat en de visie op omgaan met elkaar. Kinderen worden op Het Palet steeds vaker uitgenodigd om hun eigen leerproces ter hand te nemen. Hoewel dit binnen het team nog in ontwikkeling is, zien zij dit wel als een noodzaak om de leerlingen beter en meer bij het eigen proces te betrekken. De zorgstructuur is op Het Palet de afgelopen jaren steeds beter vorm gaan krijgen. Leerkrachten werken vanuit het besef dat zij ertoe doen!! Dyslexie Van dyslexie is sprake als een kind moeite heeft met leren lezen zonder dat dit uit zijn intelligentie verklaard kan worden. Op school hebben wij een protocol voor kinderen met lees- en spellingsproblemen. Dit kunt u bij de schoolleider opvragen Hoogbegaafdheid Er is een hoogbegaafdenprotocol opgesteld. Deze is in te zien bij de schoolleiding.
OBS Het Palet
Pagina 40
Meld code bij huiselijk geweld en kindermishandeling Om leerlingen die te maken hebben met een vorm van geweld of mishandeling in de thuissituatie, passende hulp te bieden, zodat een einde komt aan de bedreigende situatie maken wij op Het Palet gebruik van de meld code kindermishandeling. De meld code huiselijk geweld en kindermishandeling verplicht beroepskrachten, ook onderwijspersoneel, om een vijfstappenplan te gebruiken als ze het vermoeden hebben van kindermishandeling en/of huiselijk geweld. Stappenplan 1 In kaart brengen van signalen 2 Collegiale consultatie en zo nodig advies inwinnen bij het AMK of het SHG. 3 Gesprek met de ouder(s). 4 Wegen van signalen; het geweld of de kindermishandeling. 5 Beslissen: A hulp organiseren (medewerking ouder); B melden (AMK). De volledige tekst van de meld code bij huiselijk geweld en kindermishandeling is bij de directie op te vragen.
OBS Het Palet
Pagina 41
Met wie hebben wij contact Zorginstellingen Onze school participeert in een regionaal netwerk voor interne begeleiders. Ook medewerkers van de GGD, School Maatschappelijk Werk en Jeugdzorg nemen enkele keren per jaar deel aan dit overleg. De interne begeleider van onze school kan de hulp van de genoemde zorginstellingen inroepen als dat van belang is voor uw kind. Deze hulp bestaat uit advies aan Het Palet of concrete hulp in de vorm van gesprekken met u als ouder(s)/ verzorger(s). Natuurlijk wordt u op de hoogte gesteld van de inschakeling van een van de instellingen voor uw kind. Elk netwerk heeft een beperkt budget aan tijd om de zorginstellingen in te zetten. Op deze wijze wordt de afstand die ervaren wordt ten aanzien van zorginstellingen overbrugd. De bedoeling is om lange wachttijden te voorkomen en hulp zo spoedig mogelijk te realiseren. Natuurlijk kunt u nog steeds in contact treden met de zorginstellingen via het reguliere aanbod. Naast dit regionale netwerk is er ook overleg met scholen voor voortgezet onderwijs en met peuterspeelzalen. Sopora heeft zitting in het samenwerkingsverband ‘Weer Samen Naar school’ samen met het speciaal onderwijs. Deze samenwerking heeft tot doel zoveel mogelijk leerlingen op de basisschool onderwijs te kunnen bieden. Daarnaast heeft onze school afspraken met de jeugdgezondheidszorg . management- en organisatieveranderingen, ondersteuning van de leerling en leraar, keuzen van onderwijsmethoden en –methodieken en ICT trajecten. Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) helpt ouders, kinderen en professionals bij het opgroeien en opvoeden. Medewerkers van het CJG volgen de groei en ontwikkeling van alle kinderen en jongeren tussen nul en negentien jaar. Eerst via de jeugdgezondheidszorg 0-4 (voormalig consultatiebureau). Daarna krijgen alle kinderen gedurende de schoolperiode een uitnodiging van de jeugdgezondheidszorg voor een onderzoek van 5-6 jarigen (groep 2), 10-11 jarigen (groep 7) en 13-14 jarigen (klas 2 van het voortgezet onderwijs). Tijdens deze contacten kunnen ouders en kinderen hun vragen stellen aan de jeugdartsen of de jeugdverpleegkundigen. Zijn er meer vragen of problemen bij het opvoeden en opgroeien dan kunnen ouders terecht bij het CJG in de buurt. Het CJG is bereikbaar via de website www.cjgalphenaandenrijn.nl of per telefoon (088 254 23 84). Maar gewoon langskomen kan natuurlijk ook. Medewerkers van het CJG zijn te vinden in de CJG’s, maar ook op scholen. Zij werken als school maatschappelijk werkers bijvoorbeeld nauw samen met de leerlingenbegeleiding van school. De CJGmedewerkers houden op de meeste scholen voor voortgezet onderwijs spreekuren voor leerlingen, leerkrachten en ouders. Op school is bekend waar en wanneer het spreekuur plaatsvindt. Het CJG adviseert en ondersteunt de school tevens bij het uitvoeren van gezondheidsprojecten. Ook verzorgt het CJG de inentingen voor het Rijksvaccinatieprogramma voor alle kinderen. Ouders krijgen een uitnodiging voor het inenten van hun kind. Adresgegevens CJG Meteoorlaan Meteoorlaan 4 2402 WC Alphen aan den Rijn
CJG Stadhuis Stadhuisplein 7 2405 SH Alphen aan den Rijn
Telefoon 088 - 254 23 84
www.cjgalphenaandenrijn.nl
OBS Het Palet
Pagina 42
Hoofdstuk 4 Bijlagen
Vakantie en verlof
44
Klachten
45
Afkortingen
46
Adressen
46
OBS Het Palet
Pagina 43
Vakantie & verlof Elk jaar worden de schoolvakanties tijdig vastgesteld en wordt hiervan mededeling gedaan aan de scholen. Wanneer u de vakantie gaat regelen/bespreken, dient u met de vastgestelde schoolvakanties rekening te houden. De ‘leerplichtwet’ geeft de schoolleider van een school, evenals de leerplichtambtenaar de mogelijkheid om buiten de vastgestelde periode verlof te verlenen aan leerplichtige leerlingen (vanaf 5 jaar). Deze mogelijkheid bestaat alleen als er sprake is van gewichtige omstandigheden. Een verzoek om extra vakantieverlof moet minimaal zes weken van tevoren aan de schoolleider van de school worden voorgelegd en alleen: Wanneer wegens de specifieke aard van het beroep van één van de ouders het slechts mogelijk is buiten de schoolvakanties op vakantie te gaan; als deze aanvraag vergezeld gaat van een verklaring van de werkgever waaruit blijkt dat geen verlof in de vastgestelde officiële schoolvakantie mogelijk is. Het moet echter ook om de enige vakantie in dat schooljaar gaan; als de ouders een zelfstandig beroep uitoefenen, moeten zijzelf aannemelijk maken dat het extra vakantieverlof noodzakelijk is. Extra verlof Extra vakantieverlof mag eenmaal per schooljaar worden verleend; niet langer duren dan tien schooldagen; niet plaatsvinden in de eerste twee lesweken van het nieuwe schooljaar. De schoolleider beslist over uw verzoek, eventueel in overleg met de leerplichtambtenaar van de gemeente. Bovendien zijn er geen andere mogelijkheden om extra vakantieverlof te verkrijgen. Zo is het bijvoorbeeld niet toegestaan een paar dagen eerder dan de aanvang van de kerst- of voorjaarsvakantie naar een wintersportbestemming te vertrekken of een ruimere vakantieperiode op te nemen voor een familiebezoek in het buitenland. Als de leerling tijdens het (extra) vakantieverlof ziek wordt en daardoor niet in staat is op tijd terug te zijn, dan dient u de schooldirectie daarvan onmiddellijk, of zo snel als mogelijk, in kennis te stellen. U dient dan na terugkomst een doktersverklaring te overleggen waaruit het tijdstip en de aard van de ziekte blijkt. Onder bepaalde omstandigheden kan extra verlof worden verleend. Hieronder staat een overzicht van die omstandigheden waarvoor aanspraak bestaat op extra verlof: Voor het voldoen van een wettelijke verplichting, voor zover dit niet buiten de lesuren kan geschieden; voor verhuizing: één dag; voor het bijwonen van een huwelijk van bloed- of aanverwanten tot en met de 3e graad. Twee dagen indien dit huwelijk buiten de woonplaats wordt gesloten en één dag indien dit in de eigen woonplaats geschiedt; bij ernstige ziekte van ouders, bloed- of aanverwanten tot en met de 3e graad, waarbij de duur van het verlof in overleg met de directeur wordt vastgesteld; bij overlijden van bloed- of aanverwanten in de 1e graad voor ten hoogste vier dagen; van bloed- en aanverwanten in de 2e graad voor ten hoogste twee dagen; van bloed- en aanverwanten in de 3e of 4e graad voor één dag; bij 25, 40 en 50 jarig ambtsjubileum en het 12½, 25, 40, 50 en 60 jarig huwelijksjubileum van bloed- en aanverwanten tot en met de 3e graad voor één dag. Het is de bevoegdheid van de schoolleider om een beslissing te nemen over het al dan niet toekennen van verlof. Als u meer dan tien verlofdagen binnen een schooljaar wilt aanvragen dan mag de schoolleider over de toestemming hiervoor geen beslissing nemen. Uw aanvraag wordt dan doorgestuurd naar de leerplichtambtenaar die daarover een besluit neemt. Deze beslissing wordt u schriftelijk verteld. Om de juiste beslissing te kunnen nemen moet u uw aanvraag vier weken van OBS Het Palet
Pagina 44
tevoren bij de schoolleider indienen, ook als meer dan 10 dagen verlof wordt gevraagd. Als van dit laatste sprake is, zendt de directeur de aanvraag (met zijn advies) door aan de leerplichtambtenaar. Wanneer u het niet eens bent met de beslissing van de schoolleider of de leerplichtambtenaar, dan kunt u een bezwaarschrift bij hen indienen. In dat geval wordt uw verzoek opnieuw overwogen en wordt u schriftelijk op de hoogte gebracht van het genomen besluit. Tegen de beslissing volgend op het bezwaarschrift kan binnen zes weken schriftelijk beroep worden aangetekend bij de Arrondissementsrechtbank te Den Haag. Ten slotte: de schoolleider is wettelijk verplicht om de leerplichtambtenaar in kennis te stellen van ongeoorloofd schoolverzuim. Tegen de ouders die hun leerplichtige kinderen zonder toestemming van school houden kan een proces-verbaal worden opgemaakt. Dit proces-verbaal kan leiden tot strafvervolging door de officier van justitie.
Klachten Klachtenregeling openbaar primair onderwijs Deze landelijke klachtenregeling houdt in dat ouders en leerlingen klachten kunnen indienen over gedragingen en beslissingen of het nalaten daarvan van het schoolbestuur en het personeel van de school. Het klachtrecht heeft een belangrijke signaalfunctie met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs. Door de klachtenregeling ontvangen het schoolbestuur en de school immers signalen van ouders en leerlingen. Deze signalen kunnen een ondersteuning zijn om het onderwijs en de goede gang van zaken te verbeteren. Sinds 1 januari 2004 zijn wij via SOPORA aangesloten bij LKC (Landelijke Klachtencommissie) voor het openbaar en het algemeen toegankelijk onderwijs, Postbus 162, 3440 AD Woerden. Het reglement van de LKC kunt u vinden op: http://www.onderwijsgeschillen.nl/klachten/landelijke-klachtencommissie-onderwijs-po-vo-bveen-hbo/reglement-commissie/
OBS Het Palet
Pagina 45
Afkortingen ATB CITO CvI EHBO GGD GMR IB-er Info LIO MR NOT OBS OR PCL PDO REC RIAGG SOPORA VOS/ABB
OBS Het Palet
Adviescommissie Toelating en Begeleiding Centraal Instituut voor Toets Ontwikkeling Commissie voor Indicatiestelling Eerst Hulp Bij Ongelukken Gemeentelijke Geneeskundige Dienst Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad Intern Begeleider Informatie Leerkracht In Opleiding Medezeggenschapsraad Nederlandse Onderwijs Televisie Openbare Basisschool Ouderraad Permanente Commissie Leerlingenzorg Pedagogisch Didactisch Onderzoek Regionaal Expertise Centrum Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Stichting Openbaar Primair Onderwijs Regio Alphen aan den Rijn Vereniging van openbare en algemeen toegankelijke scholen
Pagina 46
Adressen Sopora Prins Bernhardlaan 14a 2405 VT Alphen aan den Rijn 0172 501119
[email protected] www.sopora.nl
Vereniging voor Openbaar Onderwijs Postbus 10241 1301 AE Almere 036 5331500 Een initiatief voor ouders over onderwijs, voor het goede antwoord 0800 5010 www.50tien.nl Inspectie van het onderwijs
[email protected] www.onderwijsinspectie.nl Vragen over onderwijs: 0800-8051 (gratis) Meldpunt vertrouwensinspecteurs Klachtmeldingen over seksuele intimidatie, seksueel misbruik, ernstig psychisch of fysiek geweld: 0900-111 3 111 (lokaal tarief)
Maatschappelijk werk: 088-2542384 Centrum Jeugd en gezin www.cjgzuidhollandnoord.nl 088-2542384 Kinderopvang De Ontdekkers Javastraat 5 2405 CS Alphen aan den Rijn tel: 0172 499958 Klachtencommissie Secretariaat Landelijke Klachten Commissie Postbus 162 3440 AD Woerden
OBS Het Palet
Pagina 47
