23/02/2015
OMGAAN MET KINDERANGSTEN
Brainstorm: Angsten bij kinderen
An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be
Hannah, 3 jaar
Anouk, 10 jaar
BANG ZIJN IS OK!
WAT IS ANGST?
Is een normaal verschijnsel Gebrek aan ervaring en fantasie van kinderen Doel ≠ afleren van bang te zijn Doel = zorgen dat angst niet verhindert om plezier te hebben Werken rond dapper gedrag
1
23/02/2015
3 UITINGENVORMEN Gedachten Gevoelens/lichamelijke gewaarwordingen Gedrag
NORMALE ANGSTEN: BABY’S 1e levensjaar: plotse harde geluiden, vreemdenangst (opvallende kenmerken ++) Denken: zien, voelen, ruiken, horen, proeven Huilen, nabijheid opzoeken
NORMALE ONTWIKKELING
NORMALE ANGSTEN: PEUTERS, KLEUTERS
Peuters: scheidingsangst, angst voor natuurverschijnselen, voor vreemde dieren, hoge plekken Kleuters: angst voor pijn en fantasieangsten Magisch denken Gebrek aan ervaring
VREEMDENANGST 6-12 maanden: objectpermanentie: beeld in het geheugen vasthouden, dus bewust missen Onderscheid tussen vreemden en bekende mensen Afhankelijk van ◦ ◦ ◦ ◦
Omgeving waarin het kind de vreemde ontmoet Mate van controle over de situatie Houding van de vreemde kindeigenschappen
Heeft een functie ◦ ◦
Niet zomaar op iedereen afstappen Teken van veilige hechting
2
23/02/2015
HECHTINGSPROBLEMEN ANGSTIG VERMIJDEND ‘opletten met volwassenen’ achterdochtig - afwachtend - afstandelijk afstand houden om niet ontgoocheld te worden ANGSTIG AANKLAMPEND ‘volwassenen nooit meer kwijt geraken’ aanklampen - huilen bij verwijdering
SCHEIDINGSANGST Scheidingsangst: angstig reageren als het de ouder/verzorger ziet weggaan Laten ervaren dat de verzorger steeds weer terug komt Korte momenten en dan opbouwen Praten tegen het kind als het je niet kan zien Kiekeboe-spelletje (uit het beeld betekent niet ‘weg’)
VEILIGE HECHTING Positief zelfbeeld Betere sociale competenties Zoeken hechingsfiguren op bij stress Zelfzekerder de wereld tegemoet
NORMALE ANGSTEN: LATENTIE Lagere school: gedachten en voorstellingen die angst oproepen Inbreker, ongeluk, ontvoering, sterven, falen Oorzaak – gevolg denken (gevaar!) Veel angsten en piekeren Enge dromen
NORMALE ANGSTEN: PUBERS Puberteit: sociale angst, hypochondrie, psychosomatiek Abstracter denken Lichamelijke veranderingen Meer (prestatie)druk Anders zijn en bij de groep horen
ABNORMALE ANGST? Hinder in het dagdagelijks functioneren +
3
23/02/2015
ANGSTSTOORNISSEN Specifieke fobie Separatieangststooris Sociale angststoornis Gegeneraliseerde angststoornis Paniekstoornis Agorafobie Dwangstoornis Posttraumatische stressstoornis
VOORKOMEN 1/10 jongeren voor lt 16jr Meisjes > jongens Risico depressie Verdwijnen niet (allemaal) vanzelf
SYMPTOMEN BIJ KINDEREN Verborgen (gedachten/gevoelens) Rustig en teruggetrokken gedrag Jonge kinderen:
OORZAKEN
Huilen, vastklampen, niet praten, niet bewegen
Oudere kinderen: Stil, verlegen, onrustig gedrag, klagen dat ze geen zin hebben, proberen vermijden, anderen inschakelen, woedebuien, buikpijn, hoofdpijn, flauwvallen, …
ONTWIKKELING VAN EMOTIES BIJ KINDEREN Brainstorm: Oorzaken van angstig gedrag bij kinderen
Stress en spanning
opvoeding
Gedoseerd
Heftig
Aanleg leerervaringen
4
23/02/2015
AANPAK De rol van ouder/opvoeder
MOGELIJKE REACTIES Model-leren Dwingen Vermijden Werken met kleine stapjes Belonen Straffen Helpen …
1. RUST EN REGELMAAT
OMGAAN MET ANGSTIGE KINDEREN 6 tips
Zorg voor een rustige omgeving Structuur, regelmaat, voorspelbaarheid zorgen voor veiligheid Rituelen en gewoontes Duidelijke regels Consequent reageren
5
23/02/2015
2. PRAAT EN BEGRIJP! Neem de angst au serieux (“je moet niet bang zijn, doe niet zo flauw”) Luister naar het kind Erkenning, (niet te) serieus nemen Start niet met oplossing
Leer kinderen emotionele woordenschat Bij jezelf Bij het kind
3. STAP VOOR STAP Doel: dapper leren zijn KLEINE stapjes Beginnen met wat het kind al kan Geduld nodig! Stappenplan: Bang voor spinnen Foto’s Speelgoedspin Kleine spin van op afstand bekijken Kleine spin met stok aanraken Kleine spin met pen aanraken Kleine spin met vinger aanraken Kleine spin over een vinger laten lopen
Bang zijn mag en is niet erg of belachelijk
4. BEDENK TRUCJES/PLAN Niet pushen Geef kinderen uitdagingen Die niet te moeilijk zijn Die niet te gemakkelijk zijn
Levert succesverhalen op Verwachtingen blijven hebben Leer omgaan met frustratie
Oplossing om zich tijdelijk veiliger te voelen Helpende gedachten ◦ ◦ ◦
Held Helpend gedrag ◦ ◦
5. GEEF INFORMATIE Leg de situatie goed uit Ga niet mee in de fantasie Geef het goede voorbeeld (niet bang zijn > dapper zijn) Neem kinderen mee naar spannende situaties Bereid ze voor en wees eerlijk = kans om dapper te zijn
Ik kan het 1-2, bang nee Mama let goed op
Nachtlampje Goed kauwen
6. BLIJVEN SUPPORTEREN Geef kinderen het gevoel dat je ze waardeert Wat ze wel kunnen in de verf zetten Geef complimentjes voor elke kleine stap Verbaal maar kan ook non-verbaal Ik vind het heel knap van jou dat jij met Sam gespeeld hebt. Duim, knipoog, knuffel, stempel
Beloon ev. voor dapper gedrag
6
23/02/2015
THERAPIE Bij de speel-en praatjuf
CASUS ZITA Bang om te slikken/stikken
CASUS TITUS Bang voor vliegende beestjes
BEDANKT VOOR UW AANDACHT!
7
