Net- en marktontwikkelingen voor windenergie Agoria Seminarie “Windturbineparken: markt in expansie” 21/10/2009 Frank Vandenberghe
Net – en marktontwikkelingen voor windenergie EWIS studie: Europa in 2015 Planbureau: België in 2020 Waals Gewest: onderzoek naar preferentiële zones Vlaanderen: Stevin project Marktintegratie van windenergie Technische connectie aspecten
2
Net – en marktontwikkelingen voor windenergie EWIS studie: Europa in 2015 Planbureau: België in 2020 Waals Gewest: onderzoek naar preferentiële zones Vlaanderen: Stevin project Marktintegratie van windenergie Technische connectie aspecten
3
European Wind Integration Forecast
Installed Country Capacity DE 32% ES 20% GB 9% PT 5% DK 3% FR 8% IT 7% IR 2% NL 4% SE 1% AT 1% GR 2% NO 1% PL 2% BE 1% HU 1% FI 0% CZ 1%
4
* EWEA/TradeWind
DE ES GB PT DK FR IT IR NL
2015 installed capacity forecast in some European countries
Scenarios for Wind Power Generation 76% 1946MW
85% 21883MW
85% 1462MW
80% 464MW
62% 119MW
NL .
23% 690MW
PL
D
.
.
.
FR F
2% 80MW
52% 1560MW
SK
.
IT
2% 6MW
.
H HU
RO
. SI HR .
.
PT P .
PL Lviv (UA) (UA)
CZ .
.
54% 1809MW
SK
.
.
.
H HU
.
RO
. SI HR .
. .
.
FRY CS BA BiH .
P PT .
BG
BG
ES E FYROM MK
AL
E ES
.
FYROM MK
GR
AL
.
6% 57MW
GR
6% 6% 156MW 840MW
89% 846MW 74% 222MW
.
A AT
CH CH IT
.
CS FRY BA BiH .
DE D
F FR
.
.
.
AT A
CH CH
46% 88MW
.
B BE
39% 371MW
Lviv (UA) (UA)
CZ
58% 365MW
NL
DE
B BE
30% 7724MW
DK 2
42% 244MW
85% 536MW
DK 2
22% 563MW
48% 826MW
.
72% 10080MW
9% 234MW
.
76% 722MW
51% 46% 76 MW 29 MW 32% 28 MW
51% 41 MW
Scenario UCTE North
Scenario UCTE South
76% 344 MW 0% 0 MW 74% 83 MW
0% 0 MW 74% 37 MW 82% 256 MW
53% 45 MW
5
58 % 73 MW 78% 596 MW
92 % 688 MW
Nordel Scenario
Scenarios for Wind Power Generation
Base case Base case
6
Scenario UCTE North
Scenario UCTE South
Net – en marktontwikkelingen voor windenergie EWIS studie: Europa in 2015 Planbureau: België in 2020 Waals Gewest: onderzoek naar preferentiële zones Vlaanderen: Stevin project Marktintegratie van windenergie Technische connectie aspecten
7
Planbureau : België in 2020 Federaal Planbureau – Target 20/20 scenario MW
h
GWh
Hydro
108
3.366
363
Wind
3.231
2.539
8.204
Biomassa & -waste
2.474
4.392
10.866
93
763
71
Solar PV Totaal HEB
5.906
19.504
Totaal Electriciteitsprod
20.796
101.692
% Hernieuwbaar
28,4 %
19 %
•
Volgens dit “target 20/20” scenario van het planbureau zou de BE verplichting van 13 % primaire energie zich vertalen in 19 % HEB voor de elektriciteitsproductie.
•
Voor het beheer van het systeem is een evenwichtige verdeling tussen biomassa (stockeerbaar!) en wind/solar essentieel.
•
Eventuele substitutie van “minder biomassa” door “meer wind”: zou een zeer hoge kost aan systeembeheer en reserves met zich brengen
•
Exploitatieproblemen door intermitterend karakter: zie verder bij marktwerking
8
Net – en marktontwikkelingen voor windenergie EWIS studie: Europa in 2015 Planbureau: België in 2020
Waals Gewest: onderzoek naar preferentiële zones Vlaanderen: Stevin project Marktintegratie van windenergie Technische connectie aspecten
9
Les 8 zones de Wallonie
10
Analyse de la capacité d’accueil
11
Résultats préliminaires de capacité d’accueil •
Le réseau pourrait accueillir, moyennant des investissements relativement modestes* (non structurels), jusqu’à 2000-3000 MW de production décentralisée (somme du potentiel par sous-zones. Attention: l’agrégation à l’échelle wallonne devra se vérifier avec prudence)
•
En moyenne tension, près de 1000 -1500 MW pourraient être acceptés
•
Une vingtaine de renforcements ont été identifiés pour accueillir de la production complémentaire. Ils ne sont pas équivalents en termes de ratio MW/M€ (optimum technico-économique)
•
Discussion en cours : Quel traitement pour des demandes de raccordement de projets éoliens "mal placés" en regard du potentiel "bien/mieux placé" ? *
12
Remplacement de cabines MT (avec éventuelle construction d’un nouveau bâtiment), adaptations de protection, aménagement de terrain poste pour accueillir des travées supplémentaires de raccordement
Net – en marktontwikkelingen voor windenergie EWIS studie: Europa in 2015 Planbureau: België in 2020 Waals Gewest: onderzoek naar preferentiële zones Vlaanderen: Stevin project Marktintegratie van windenergie Technische connectie aspecten
13
Stevin: doelstellingen prioriteit
type
omschrijving
I
Aansluiting offshore windmolenparken
• Geplande concessies in de Belgische wateren • Verder gelegen parken in het “North Sea Grid”
II
Internationale verbindingen
•
Duurzame energievoorziening haven Zeebrugge & kuststreek
• •
III
14
•
Met andere Noordzeelanden, in het kader van de “North Sea Grid” ontwikkelingen Waaronder concreet project Nemo met UK Evolutie van het verbruik Aansluiting van centrales met (hernieuwbare) energiebronnen (onshore windparken en biomassa bij de havens Oostende -Zeebrugge)
Noordzeehub voor België
Stevin project Uitbreiding van het 380kV net vanuit Eeklo naar Zeebrugge.
15
EWEA’s ambitious master plan HVDC Multinodes in 2020 ??
16 Source: EWEA (2009) Oceans of Opportunity. Harnessing Europe’s largest domestic energy resources.
Net – en marktontwikkelingen voor windenergie EWIS studie: Europa in 2015 Planbureau: België in 2020 Waals Gewest: onderzoek naar preferentiële zones Vlaanderen: Stevin project Marktintegratie van windenergie Technische connectie aspecten
17
Marktintegratie van windenergie • Day-ahead markt (DA) Op de DA markt kunnen de partijen per uur hun positie optimaliseren voor de volgende dag op basis van vooruitzichten. DA is de belangrijkste component van de groothandelsmarkt omdat partijen hun fysische posities op dagbasis plannen.
• Intraday markt (ID) Afwijkingen tov de DA kunnen via continuous trading op de ID markt verrekend worden.
• Balancing mechanisme (BM) De resterende afwijking na ID wordt met de TSO afgerekend. De TSO moet hiervoor over reserves beschikken. Voor BM van offshore wind bestaat een speciale regeling op basis van de DA prijs. (cfr slide 22 – productie-afwijking)
• Jaarlijkse en maandelijkse capaciteitsveilingen en forward contracten voor energie
Om posities op termijn en tussen landen te hedgen.
18
D: wind forecast, generation & reserves need MW
> 4000 MW reserve TSO
± 2000 MW reserve TSO
19
D: wind forecast, generation & Price at PX
20
4000
2000
0
20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20
15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15
-1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1
222222222222222222222222-
31 31 31 30 30 30 29 29 29 29 28 28 28 27 27 27 27 26 26 26 25 25 25 25
-1 -1 -0 -2 -1 -0 -2 -1 -0 -0 -1 -1 -0 -2 -1 -0 -0 -1 -1 -0 -2 -1 -0 -0
7
0
3
0
3
6
3
6
9
2
9
2
5
2
5
8
1
8
1
4
1
4
7
0
21
S to ra g e Sun N a t_ g a s W in d Coal W a te r M u n i_ w a s t e B io m a s s N u c le a r 020 011 007 008 006 009 004 003 001
8000 MW
Market & merit order: EWIS - BE 2015 BELGIUM - Scenario High Wind South/Best Estimate/Lowload/Low NTC 14000
12000
10000
6000
Mesures de soutien pour l’offshore Câble sous-marin : •
Financement de 1/3 du coût du câble, jusqu’à un max. de 25 mios€ par projet
•
Paiement en 5 tranches annuelles équivalentes (max. 5 mios/an) à dater du commencement des travaux
Ecart de production (article 7, §3 de la Loi) : •
Mesure visant à atténuer pour les concessionnaires l’impact financier, en termes de déséquilibre, dû à l’imprévisibilité du vent
•
Obligation d’achat ou de vente par Elia au concessionnaire de l’énergie équivalant à l’écart de production entre la nomination day-ahead et la mesure réelle au point d’injection concerné: -
•
22
Si nomination > à injection, Elia vend l’énergie “manquante” au prix Belpex + 10% Si nomination < à injection, Elia rachète l’énergie “excédentaire’’ au prix Belpex – 10%
Cet achat ou vente est toutefois limité (en volume) à 30% de la nomination day-ahead relative à l’injection au point d’injection concerné
Mesures de soutien pour l’offshore (suite) Achat des certificats verts “fédéraux” : •
Soutien financier accordé aux concessionnaires au pro rata de la production d’électricité à partir des éoliennes en mer –
107 €/MWh pour les 216 premiers MW installés
–
et 90 €/MWh pour les MW suivants
•
Environ 34 mios€/an par tranche de 100 MW installés
•
Surcharge à créer pour combler le déficit entre: –
montant relatif à l’achat et
–
montant relatif à la vente des certificats verts
Pour 2000 MW en offshore, le coût des certificats verts pour ELIA sera de l’ordre de 680 M€/an (= chiffre d’affaires d’ELIA)
23
Net – en marktontwikkelingen voor windenergie EWIS studie: Europa in 2015 Planbureau: België in 2020 Waals Gewest: onderzoek naar preferentiële zones Vlaanderen: Stevin project Marktintegratie van windenergie Technische connectie aspecten
24
Engineering aspecten • “Enhanced” hoogspanningslijnen -
Hoge performantie geleiders Geïsoleerde mastarmen
-
Beide technologieën laten toe om binnen een bestaande corridor het vermogen ongeveer met een factor 10 te verhogen
-
Maar: vergunningsproblematiek blijft: stand-still principe nastreven
• HVDC technologie Fundamenteel voor onderzee toepassingen: kost en ruimte-inname
• Flow-control options…. Conventional (PST) and less conventional (FACTS)
• Smart grids & smart metering Opvolging van de marktmechanismen
25
Klassieke vakwerkmast (500 MVA - 150kV) <> mast met geïsoleerde mastarmen (5000 MVA - 380kV)
26
HV DC technology
27
Technische connectie aspecten •
Sterke penetratie van windenergie noodzaakt behoud van productie bij incidenten: - “Fault ride through capability” bij spanningsdips - Frequentie-stabiliteit bij plotse onevenwichten (november 2006 incident)
•
Levering en absorptie van reactieve energie door windmolenparken - Pilootproject in het Elia net
•
Strikte toepassing van standaard criteria voor aansluitingsvermogen? - In sommige gevallen afwijking te overwegen mits uitdrukkelijk akkoord van de operator en uitwerken van aangepaste exploitatieprocedures (cf. volgende slide)
28
Raccordement éolien “hors critère”? Puissance P Max (MW)
production à risque en cas d’indisponibilité si relâchement du critère N-1
NCN production additionnelle en relâchant le critère
NCN-1 NCN : puissance d’accueil hypothèse réseau complet sans indisponibilité NCN-1 : puissance raccordable avec 1 élément réseau indisponible = standard réglementaire (appelé “critère N-1”)
% temps
29