2007

UNIVERSITAS BINA NUSANTARA

Fakultas Ilmu Komputer Jurusan Teknik Informatika Skripsi Sarjana Komputer Semester Genap Tahun 2006 / 2007

ANALISIS DAN PERANCANGAN SISTEM BASIS DATA SERTIFIKASI PADA LEMBAGA SERTIFIKASI PROFESI LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga

WIDYA RESTUTY CHICA RACHMATIA INDRA KURNIAWAN

0700675242 0700676094 0700689411

Abstrak Tujuan penelitian ini adalah menganalisis, merancang dan menghasilkan suatu sistem basis data sertifikasi bagi perusahaan serta merancang aplikasi yang mampu menghasilkan informasi berupa laporan bagi perusahaan, sehingga memudahkan dalam pencatatan, penghapusan, pemeliharaan dan peng-update-an data. Metode Penelitian yang dipakai antara lain metode analisis dan metode perancangan basisdata. Metode analisis meliputi studi kepustakaan dengan mempelajari buku-buku teks yang bersangkutan dan metode fact-finding yang dilakukan dengan melakukan observasi secara langsung, melakukan wawancara kepada pihak yang terkait untuk memperoleh informasi yang dibutuhkan, dan memeriksa dokumen dan laporan yang terkait dengan sistem yang sedang berjalan. Metode perancangan basis data meliputi perancangan konseptual, perancangan logikal, dan perancangan fisikal. Hasil penelitian memperlihatkan bahwa Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga dalam melaksanakan proses sertifikasi masih secara semi computerise dan belum ada rancangan sistem basis data sertifikasi yang baik, sehingga membuat Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga mengalami kesulitan dalam menginput, menghapus, meng-update dan memelihara data. Hal ini menyebabkan kinerja perusahaan menjadi lambat karena mengalami pemborosan waktu, biaya dan tenaga dalam melakukan beberapa transaksi. Simpulan yang diperoleh untuk mengatasi masalah ini adalah dengan mengusulkan perancangan basis data yang baru bagi Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga, sehingga diharapkan dapat meningkatkan kinerja perusahaan. Kata kunci Analisis, perancangan, basis data, sertifikasi. iv

PRAKATA

Puji syukur penulis ucapkan kepada Tuhan Yang Maha Esa karena atas berkat dan rahmat-Nya penulis dapat menyelesaikan skripsi ini. Penulisan skripsi ini merupakan salah satu syarat untuk menempuh sidang sarjana guna mendapat gelar sarjana komputer pada Fakultas Ilmu Komputer, Jurusan Teknik Informatika, Universitas Bina Nusantara. Sebagai bahan dalam penulisan skripsi ini penulis memilih judul “Analisis dan Perancangan Sistem Basis Data Sertifikasi pada Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga”. Atas bantuan dan dukungan secara langsung maupun tidak langsung yang telah diterima, penulis ingin mengucapkan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada : 1. Bapak Prof. Dr. Gerardus Polla, M.App.Sc., selaku Rektor Universitas Bina Nusantara yang telah memberikan kesempatan kepada penulis untuk mengikuti kuliah dan menyelesaikan skripsi ini. 2. Ketua Jurusan Teknik Informatika, Bapak H.M Subekti, BE, M.Sc. 3. Sekretaris Jurusan Teknik Informatika, Bapak Fredy Purnomo, S.Kom., M.Kom. 4. Bapak Yusrizal Oenzil, Drs, M.Sc. , selaku dosen pembimbing yang banyak memberikan pengarahan dan bimbingan kepada penulis dalam penulisan penelitian ini. 5. Bapak HR. Unggul Hendrobroto, BSc selaku Ketua Badan Pengarah Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga yang telah memberikan kesempatan untuk menyelesaikan penelitian ini dan melakukan survey di perusahaan.

v

6. Ibu Ety Meindrati, SE selaku staff dari bidang Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga dan seluruh karyawan Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga yang telah membantu kelancaran penyelesaian skripsi ini. 7. Bapak Dekki Suprihadi Wijaya, S.Kom selaku staff dari bidang sertifikasi Lembaga Sertifikasi Profesi LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga yang telah membantu memberikan informasi yang berhubungan dengan bagian sertifikasi. 8. Seluruh staff dosen, karyawan akademis dan non-akademis Universitas Bina Nusantara yang secara langsung maupun tidak langsung yang telah menunjang penyelesaian skripsi ini. 9. Orang tua, seluruh anggota keluarga, rekan, dan teman penulis yang telah memberikan saran, dukungan dan bantuan baik secara moril maupun materiil kepada penulis selama penyusunan skripsi ini. Penulis telah berusaha sebaik mungkin dengan kemampuan yang ada dalam menyelesaikan penulisan skripsi ini untuk mendapat hasil yang sebaik-baiknya. Namun penulis menyadari bahwa hasilnya ini masih jauh dari sempurna. Oleh karena itu, dengan segala kerendahan hati penulis sangat menghargai segala kritik dan saran yang membangun. Akhir kata, penulis berharap agar skripsi ini dapat bermanfaat bagi pembaca serta dapat dijadikan awal bagi perancangan dan pengembangan selanjutnya, sehingga hasil yang telah diperoleh dapat disempurnakan lebih baik lagi di masa mendatang.

Jakarta, Juni 2007 Penulis vi

DAFTAR ISI

Halaman Judul Luar......................................................................................................... i Halaman Judul Dalam..................................................................................................... ii Halaman Persetujuan Softcover ...................................................................................... iii Abstrak .......................................................................................................................... iv Prakata............................................................................................................................ v Daftar Isi....................................................................................................................... vii Daftar Tabel.................................................................................................................. xv Daftar Gambar ........................................................................................................... xviii Daftar Lampiran......................................................................................................... xxiii BAB 1 PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakang......................................................................................... 1 1.2. Ruang Lingkup ........................................................................................ 2 1.3. Tujuan dan Manfaat ................................................................................. 3 1.4. Metodologi Penelitian.............................................................................. 4 1.5. Sistematika Penulisan .............................................................................. 6 BAB 2 LANDASAN TEORI 2.1 Teori – Teori Umum Basis Data .............................................................. 8 2.1.1 Definisi Basis Data....................................................................... 8 2.1.2 Database Management System (DBMS)....................................... 9 2.1.2.1 Fasilitas Database Management System (DBMS) ............. 9 2.1.2.2 Keuntungan dan Kerugian Database Management System (DBMS)............................................................................ 9 vii

2.1.3 Data Definition Language (DDL)............................................... 10 2.1.4 Data Manipulation Language (DML)......................................... 11 2.1.5 Fourth-Generation Languages (4GL)......................................... 11 2.1.6 Database System Development Life Cycle .................................. 11 2.1.6.1 Perencanaan Basis Data .................................................. 14 2.1.6.2 Definisi Sistem ............................................................... 15 2.1.6.3 Analisis dan Pengumpulan Kebutuhan............................ 15 2.1.6.4 Perancangan Basis Data.................................................. 18 2.1.6.5 Pemilihan DBMS (Optional).......................................... 19 2.1.6.6 Perancangan Aplikasi ..................................................... 20 2.1.6.7 Prototyping (Optional).................................................... 21 2.1.6.8 Implementasi .................................................................. 21 2.1.6.9 Konversi Data dan Loading ............................................ 21 2.1.6.10 Testing......................................................................... 22 2.1.6.11 Pemeliharaan Operasional............................................ 22 2.1.7 Metodologi Perancangan Basis Data........................................... 23 2.1.8 Entity-Relationship Modeling ( ER Modeling ) ........................... 32 2.1.9 Normalisasi ................................................................................ 36 2.1.9.1 Definisi Normalisasi ....................................................... 36 2.1.9.2 Tahap-tahap Normalisasi ................................................ 36 2.1.10 State Transition Diagram (STD) ................................................ 37 2.1.11 SQL ( Structured Query Language )........................................... 39 2.1.11.1 Pengertian SQL ............................................................ 39 2.1.11.2 Elemen SQL ................................................................. 39 viii

2.1.11.3 Kelompok Pernyataan SQL........................................... 43 2.2 Teori - Teori Khusus.............................................................................. 44 2.2.1 Kompetensi ................................................................................ 44 BAB 3 ANALISIS SISTEM YANG BERJALAN 3.1 Organisasi Perusahaan ........................................................................... 46 3.1.1 Sejarah dan Perkembangan Perusahaan ...................................... 46 3.1.2 Visi dan Misi Perusahaan ........................................................... 48 3.1.2.1 Visi................................................................................. 48 3.1.2.2 Misi ................................................................................ 49 3.1.3 Fungsi Bisnis.............................................................................. 50 3.2 Struktur Organisasi ................................................................................ 51 3.2.1 Wewenang dan Tanggung Jawab................................................ 52 3.3 System Boundary ................................................................................... 56 3.3.1 Prosedur Administrasi Uji Kompetensi....................................... 59 3.3.2 Prosedur Perencanaan Uji Kompetensi ....................................... 61 3.3.1 Prosedur Pelaksanaan Uji Kompetensi........................................ 63 3.4 Gambaran Sistem yang Sedang Berjalan................................................ 65 3.4.1

Data Flow Diagram (DFD) ........................................................ 65 3.4.1.1 Context Diagram ............................................................ 65 3.4.1.2 Diagram 0....................................................................... 68

3.4.2 User View .................................................................................. 72 3.4.3 User Requirement Specifications................................................ 75 3.4.4 Permasalahan yang Dihadapi...................................................... 82 3.4.5 Solusi Pemecahan Masalah......................................................... 82 ix

BAB 4 PERANCANGAN DAN IMPLEMENTASI 4.1

Perancangan Basis Data ......................................................................... 85 4.1.1 Rancangan Basis Data Konseptual.............................................. 85 4.1.1.1 Mengidentifikasi Tipe Entitas ...................................... 85 4.1.1.2 Mengidentifikasi Tipe Hubungan Antar Entitas............ 88 4.1.1.3 Mengidentifikasi dan Menghubungkan Atribut dengan Tipe Entiti atau Relasi.................................................. 91 4.1.1.4 Mengidentifikasi Attribute Domains ...........................105 4.1.1.5 Menentukan Candidate Key dan Primary Key.............103 4.1.1.6 Mempertimbangkan

Model

Enchanced

Entity

Relationship Diagram.................................................108 4.1.1.7 Memeriksa Model akan Redundansi............................109 4.1.1.8 Validasi Model Konseptual Lokal terhadap Transaksi Pengguna ....................................................................110 4.1.2 Perancangan Basis Data Logikal................................................112 4.1.2.1 Menghilangkan Fitur yang Tidak Kompatibel .............112 4.1.2.1.1 Menghilangkan many-to-many (*:*) binary relationship types .........................................112 4.1.2.1.2 Menghilangkan Multi-valued Attributes........116 4.1.2.2 Membuat Relasi untuk Model Data Logikal................123 4.1.2.2.1 Tipe Entitas Kuat..........................................123 4.1.2.2.2 Tipe Entitas Lemah ......................................125 4.1.2.2.3 Hubungan Binary Entitas One-to-One (1:1)..128 4.1.2.2.4 Hubungan Binary Entitas One-to-Many (1:*)129 x

4.1.2.3 Validasi Model dengan Normalisasi............................158 4.1.2.4 Mendefinisikan Integrity Constraint ...........................176 4.1.2.5 Model Diagram Relasional Global ..............................198 4.1.2.6 Pemilihan DBMS........................................................200 4.1.3 Perancangan Basisdata Fisikal...................................................202 4.1.3.1 Merancang Relasi Dasar .............................................202 4.1.3.2 Merancang Representasi derived data .........................238 4.1.3.3 Merancang Representasi enterprise constraints...........238 4.1.3.4 Analisis Transaksi.......................................................238 4.1.3.5 Memilih Organisasi File..............................................249 4.1.3.6 Memilih Indeks...........................................................249 4.1.3.7 Memperkirakan Kebutuhan disk space ........................251 4.1.3.8 Merancang User View.................................................278 4.1.3.9 Mekanisme Keamanan................................................281 4.2

Perancangan Aplikasi............................................................................283 4.2.1 Rancangan State Transition Diagram (STD) .............................283 4.2.2 Perancangan Input/Output .........................................................296 4.2.2.1 Perancangan Input .........................................................296 4.2.2.1.1 Form Login ..................................................297 4.2.2.1.2 Form Menu Utama .......................................297 4.2.2.1.3 Form Check User .........................................298 4.2.2.1.4 Form Change Password ................................299 4.2.2.1.5 Form Input Karyawan...................................300 4.2.2.1.6 Form Input Penguji.......................................301 xi

4.2.2.1.7 Form Input Penyelia .....................................302 4.2.2.1.8 Form Input BLKLN......................................303 4.2.2.1.9 Form Input PJTKI ........................................305 4.2.2.1.10 Form Input Negara .......................................306 4.2.2.1.11 Form Input Pendidikan .................................306 4.2.2.1.12 Form Input Materi Uji ..................................307 4.2.2.1.13 Form Input Sub Materi .................................308 4.2.2.1.14 Form Input Pendaftaran ................................308 4.2.2.1.15 Form Input TKI ............................................309 4.2.2.1.16 Form Input Ujian..........................................310 4.2.2.1.17 Form Input Soal Ujian ..................................311 4.2.2.1.18 Form Input Nilai...........................................312 4.2.2.1.19 Form Input TKI Lulus ..................................313 4.2.2.1.20 Form Input Ralat Sertifikat ...........................314 4.2.2.1.21 Form Edit Karyawan ....................................315 4.2.2.1.22 Form Edit Penguji ........................................317 4.2.2.1.23 Form Edit Penyelia.......................................318 4.2.2.1.24 Form Edit BLKLN .......................................319 4.2.2.1.25 Form Edit PJTKI ..........................................320 4.2.2.1.26 Form Edit Negara .........................................321 4.2.2.1.27 Form Edit Pendidikan...................................321 4.2.2.1.28 Form Edit Materi Uji ....................................322 4.2.2.1.29 Form Edit Sub Materi...................................323 4.2.2.1.30 Form Edit Pendaftaran..................................323 xii

4.2.2.1.31 Form Edit TKI..............................................324 4.2.2.1.32 Form Edit Ujian............................................325 4.2.2.1.33 Form Edit Soal Ujian....................................327 4.2.2.1.34 Form Edit Nilai ............................................328 4.2.2.1.35 Form Edit TKI Lulus ....................................328 4.2.2.1.36 Form Edit Sertifikat......................................329 4.2.2.1.37 Form Edit Ralat Sertifikat.............................330 4.2.2.2 Perancangan Output.......................................................331 4.2.2.2.1 View Karyawan............................................331 4.2.2.2.2 View BLKLN...............................................332 4.2.2.2.3 View PJTKI .................................................333 4.2.2.2.4 View Penguji................................................334 4.2.2.2.5 View Penyelia ..............................................335 4.2.2.2.6 View Pendaftaran .........................................336 4.2.2.2.7 View TKI .....................................................337 4.2.2.2.8 View Materi Uji ...........................................339 4.2.2.2.9 View Ujian...................................................340 4.2.2.2.10 View Soal Uji...............................................341 4.2.2.2.11 View Sertifikat .............................................343 4.2.2.2.12 View Ralat Sertifikat ....................................344 4.2.2.2.13 Rekap Sertifikasi ..........................................345 4.2.3 Spesifikasi Proses......................................................................346 4.2.4 Implementasi.............................................................................355 4.2.4.1 Jadwal Implementasi......................................................355 xiii

4.2.4.2 Pengadaan Hardware dan Software................................355 4.2.4.2.1 Hardware ........................................................356 4.2.4.2.2 Software..........................................................356 4.2.4.3 Instalasi .........................................................................357 4.2.4.4 Kebutuhan Personil (Brainware) ....................................357 4.2.4.5 Evaluasi.........................................................................358 BAB 5 SIMPULAN DAN SARAN 5.1 Simpulan ..............................................................................................361 5.2 Saran ....................................................................................................362 DAFTAR PUSTAKA ..................................................................................................364 DAFTAR RIWAYAT HIDUP .....................................................................................366 LAMPIRAN ................................................................................................................ L1 FOTOCOPY SURAT SURVEI

xiv

DAFTAR TABEL

Tabel 2.1

Pernyataan – pernyataan Dasar SQL ......................................................... 40

Tabel 2.2

Tabel Tipe Data Standar ........................................................................... 41

Tabel 2.3

Simbol pada Ekspresi Aritmatika.............................................................. 42

Tabel 3.1

User View................................................................................................. 72

Tabel 4.1

Dokumen Tipe Entitas .............................................................................. 86

Table 4.2

Tabel Tipe Hubungan antar Entitas........................................................... 89

Tabel 4.3

Dokumen Atribut Entitas BLKLN ............................................................ 91

Tabel 4.4

Dokumen Atribut Entitas Karyawan ......................................................... 92

Tabel 4.5

Dokumen Atribut Entitas TKI................................................................... 92

Tabel 4.6

Dokumen Atribut Entitas PJTKI ............................................................... 93

Tabel 4.7

Dokumen Atribut Entitas Penguji ............................................................. 93

Tabel 4.8

Dokumen Atribut Entitas Penyelia ............................................................ 94

Tabel 4.9

Dokumen Atribut Entitas Negara_Tujuan ................................................. 95

Tabel 4.10 Dokumen Atribut Entitas Pendidikan........................................................ 95 Tabel 4.11 Dokumen Atribut Entitas Berkas_Pendaftaran .......................................... 95 Tabel 4.12 Dokumen Atribut Entitas Materi_Uji ........................................................ 96 Tabel 4.13 Dokumen Atribut Entitas SubMateri......................................................... 96 Tabel 4.14 Dokumen Atribut Entitas Soal_Uji ........................................................... 97 Tabel 4.15 Dokumen Atribut Entitas Tr_Ujian ........................................................... 97 Tabel 4.16 Dokumen Atribut Entitas Sertifikat........................................................... 98 Tabel 4.17 Dokumen Atribut Entitas Ralat_Sertifikat................................................. 98 Tabel 4.18 Dokumen Domain Atribut ........................................................................ 99 xv

Tabel 4.19 Dokumen Candidate dan Key Primary Key..............................................105 Tabel 4.20 Hasil Relasi .............................................................................................151 Tabel 4.21 Model Data Logikal Global .....................................................................190 Tabel 4.22 Perbandingan berbagai macam Platform ..................................................200 Tabel 4.23 Perbandingan Fitur pada masing – masing DBMS ...................................200 Tabel 4.24 Analisis Transaksi Entri Data...................................................................240 Tabel 4.25 Analisis Transaksi dengan Matriks antar Relasi dan Transaksi Pengguna.245 Tabel 4.26 Dokumen Indeks dari Masing – Masing Relasi ........................................249 Tabel 4.27 Tabel BLKLN .........................................................................................251 Tabel 4.28 Tabel AlamatBLKLN ..............................................................................252 Tabel 4.29 Tabel TeleponBLKLN.............................................................................252 Tabel 4.30 Tabel FaxBLKLN....................................................................................253 Tabel 4.31 Tabel EmailBLKLN ................................................................................253 Tabel 4.32 Tabel Karyawan ......................................................................................254 Tabel 4.33 Tabel KeahlianKaryawan.........................................................................255 Tabel 4.34 Tabel TeleponKaryawan..........................................................................256 Tabel 4.35 Tabel TKI ................................................................................................256 Tabel 4.36 Tabel PJTKI ............................................................................................258 Tabel 4.37 Tabel AlamatPJTKI .................................................................................258 Tabel 4.38 Tabel TeleponPJTKI................................................................................259 Tabel 4.39 Tabel FaxPJTKI ......................................................................................260 Tabel 4.40 Tabel EmailPJTKI ...................................................................................260 Tabel 4.41 Tabel Tabel Pengguji...............................................................................261 Tabel 4.42 Tabel TeleponPenguji..............................................................................262 xvi

Tabel 4.43 Tabel EmailPengguji ...............................................................................262 Tabel 4.44 Tabel Penyelia .........................................................................................263 Tabel 4.45 Tabel TeleponPenyelia ............................................................................264 Tabel 4.46 Tabel EmailPenyelia................................................................................264 Tabel 4.47 Tabel Negara_Tujuan ..............................................................................265 Tabel 4.48 Tabel Pendidikan .....................................................................................266 Tabel 4.49 Tabel Berkas_Pendaftaran .......................................................................266 Tabel 4.50 Tabel Materi_Uji .....................................................................................267 Tabel 4.51 Tabel SubMateri ......................................................................................268 Tabel 4.52 Tabel Soal_Uji.........................................................................................269 Tabel 4.53 Tabel Tr_Ujian ........................................................................................269 Tabel 4.54 Tabel Sertifikat ........................................................................................271 Tabel 4.55 Tabel Ralat_Sertifikat ..............................................................................272 Tabel 4.56 Tabel KetRalat.........................................................................................272 Tabel 4.57 Tabel Isi_Soal..........................................................................................273 Tabel 4.58 Tabel Nilai...............................................................................................274 Tabel 4.59 Tabel TKI_Lulus .....................................................................................274 Tabel 4.60 Tabel Tr_Ujian_Penguji...........................................................................275 Tabel 4.61 Tabel Tr_Ujian_Penyelia .........................................................................276 Tabel 4.62 Kapasitas Total........................................................................................276 Tabel 4.63 User View................................................................................................278 Tabel 4.64 Tabel Matriks Relasi dengan Pengguna untuk Mekanisme Keamanan......282 Tabel 4.65 Jadwal Implementasi ...............................................................................355 Tabel 4.66 Spesifikasi Hardware ...............................................................................356 xvii

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1 Skema Tahapan Siklus Hidup Pengembangan Sistem Basis Data ............. 13 Gambar 3.1 Struktur Organisasi LSP – LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga ................................................................................................................. 51 Gambar 3.2 Proses Layanan LSP – LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga.. 58 Gambar 3.3 Prosedur Administrasi Uji Kompetensi LSP – LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga ........................................................................... 60 Gambar 3.4 Prosedur Perencanaan Uji Kompetensi LSP – LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga............................................................................ 62 Gambar 3.5 Prosedur Pelaksanaan Uji Kompetensi LSP – LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga............................................................................ 64 Gambar 3.6 Diagram Konteks Sistem Sertifikasi LSP – LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga ......................................................................................... 65 Gambar 3.7 Diagram 0 Sistem Sertifikasi LSP – LSK – TKI Sektor Tata Laksana Rumah Tangga ......................................................................................... 69 Gambar 4.1 Entity Relationship (ER) Diagram............................................................ 90 Gambar 4.2 Entity Relationship (ER) Diagram with Primary Key ..............................107 Gambar 4.3 Entity Relationship Diagram setelah Pengecekan Redundancy................109 Gambar 4.4 Validasi Model Konseptual terhadap Transaksi Pengguna.......................110 Gambar 4.5 Menghilangkan Hubungan Muti-valued Attribute pada Entitas BLKLN ..116 Gambar 4.6 Menghilangkan Hubungan Muti-valued Attribute pada Entitas Karyawan...................................................................................................117 Gambar 4.7 Menghilangkan Hubungan Muti-valued Attribute pada Entitas PJTKI.....118 xviii

Gambar 4.8 Menghilangkan Hubungan Muti-valued Attribute pada Entitas Penguji ...119 Gambar 4.9 Menghilangkan Hubungan Muti-valued Attribute pada Entitas Ralat_Sertifikat........................................................................................120 Gambar 4.10 Menghilangkan Hubungan Multi-valued Attribute pada Entitas Penyelia.121 Gambar 4.11 ERD setelah Menghilangkan Fitur yang Tidak Kompatibel.....................122 Gambar 4.12 ERD Model Diagram Relasional Global .................................................199 Gambar 4.13 State Transition Diagram untuk Menu Utama.........................................284 Gambar 4.14 State Transition Diagram untuk Menu User............................................285 Gambar 4.15 State Transition Diagram untuk Menu Data............................................285 Gambar 4.16 State Transition Diagram untuk Menu View...........................................286 Gambar 4.17 State Transition Diagram untuk Menu Report.........................................287 Gambar 4.18 State Transition Diagram untuk Submenu New ......................................288 Gambar 4.19 State Transition Diagram untuk Submenu Edit .......................................289 Gambar 4.20 State Transition Diagram untuk Submenu Delete ...................................290 Gambar 4.21 State Transition Diagram untuk Menu Pendaftaran.................................291 Gambar 4.22 22 State Transition Diagram untuk Menu TKI........................................291 Gambar 4.23 State Transition Diagram untuk Menu BLKLN ......................................291 Gambar 4.24 State Transition Diagram untuk Menu PJTKI .........................................292 Gambar 4.25 State Transition Diagram untuk Menu Ujian ..........................................292 Gambar 4.26 State Transition Diagram untuk Menu Karyawan ...................................292 Gambar 4.27 State Transition Diagram untuk Menu Penguji .......................................293 Gambar 4.28 State Transition Diagram untuk Menu Penyelia......................................293 Gambar 4.29 State Transition Diagram untuk Menu Negara Tujuan ............................293 Gambar 4.30 State Transition Diagram untuk Menu Pendidikan..................................294 xix

Gambar 4.31 State Transition Diagram untuk Menu Materi Uji...................................294 Gambar 4.32 State Transition Diagram untuk Menu Sub Materi..................................294 Gambar 4.33 State Transition Diagram untuk Menu Soal Uji ......................................295 Gambar 4.34 State Transition Diagram untuk Menu Nilai ...........................................295 Gambar 4.35 State Transition Diagram untuk Menu TKI Lulus ...................................295 Gambar 4.36 State Transition Diagram untuk Menu Sertifikat.....................................296 Gambar 4.37 State Transition Diagram untuk Menu Ralat Sertifikat............................296 Gambar 4.38 Rancangan Form Login...........................................................................297 Gambar 4.39 Rancangan Form Menu Utama................................................................297 Gambar 4.40 Rancangan Check User ...........................................................................298 Gambar 4.41 Rancangan Form Change Password ........................................................299 Gambar 4.42 Rancangan Form Karyawan ....................................................................300 Gambar 4.43 Rancangan Form Input Penguji ...............................................................301 Gambar 4.44 Rancangan Form Input Penyelia..............................................................302 Gambar 4.45 Rancangan Form Input BLKLN..............................................................303 Gambar 4.46 Rancangan Form Input PJTKI.................................................................305 Gambar 4.47 Rancangan Form Input Negara................................................................306 Gambar 4.48 Rancangan Form Input Pendidikan .........................................................306 Gambar 4.49 Rancangan Form Input Materi Uji...........................................................307 Gambar 4.50 Rancangan Form Input Sub Materi..........................................................308 Gambar 4.51 Rancangan Form Input Pendaftaran ........................................................308 Gambar 4.52 Rancangan Form Input TKI ....................................................................309 Gambar 4.53 Rancangan Form Input Ujian ..................................................................310 Gambar 4.54 Rancangan Form Input Soal Ujian ..........................................................311 xx

Gambar 4.55 Rancangan Form Input Nilai ...................................................................312 Gambar 4.56 Rancangan Form Input TKI Lulus...........................................................313 Gambar 4.57 Rancangan Form Input Ralat Sertifikat ...................................................314 Gambar 4.58 Rancangan Form Edit Karyawan.............................................................315 Gambar 4.59 Rancangan Form Edit Penguji.................................................................317 Gambar 4.60 Rancangan Form Edit Penyelia ...............................................................318 Gambar 4.61 Rancangan Form Edit BLKLN................................................................319 Gambar 4.62 Rancangan Form Edit PJTKI ..................................................................320 Gambar 4.63 Rancangan Form Edit Negara .................................................................321 Gambar 4.64 Rancangan Form Edit Pendidikan ...........................................................321 Gambar 4.65 Rancangan Form Edit Materi Uji ............................................................322 Gambar 4.66 Rancangan Form Edit Sub Materi ...........................................................323 Gambar 4.67 Rancangan Form Edit Pendaftaran ..........................................................323 Gambar 4.68 Rancangan Form Edit TKI ......................................................................324 Gambar 4.69 Rancangan Form Edit Ujian....................................................................325 Gambar 4.70 Rancangan Form Edit Soal Ujian ............................................................327 Gambar 4.71 Rancangan Form Edit Nilai.....................................................................328 Gambar 4.72 Rancangan Form Edit TKI Lulus ............................................................328 Gambar 4.73 Rancangan Form Edit Sertifikat ..............................................................329 Gambar 4.74 Rancangan Form Edit Ralat Sertifikat .....................................................330 Gambar 4.75 Rancangan View Karyawan ....................................................................331 Gambar 4.76 Rancangan view BLKLN ........................................................................332 Gambar 4.77 Rancangan View PJTKI..........................................................................333 Gambar 4.78 Rancangan View Penguji ........................................................................334 xxi

Gambar 4.79 Rancangan View Penyelia.......................................................................335 Gambar 4.80 Rancangan View Pendaftaran .................................................................336 Gambar 4.81 Rancangan View TKI .............................................................................337 Gambar 4.82 Rancangan View Materi Uji....................................................................339 Gambar 4.83 Rancangan View Ujian ...........................................................................340 Gambar 4.84 Rancangan View Soal Uji .......................................................................341 Gambar 4.85 Rancangan View Sertifikat......................................................................343 Gambar 4.86 Rancangan View Ralat Sertifikat ............................................................344 Gambar 4.87 Rancangan Rekap Sertifikasi...................................................................345 Gambar 4.88 Rancangan layar menu login ...................................................................346 Gambar 4.89 Rancangan layar menu utama..................................................................346 Gambar 4.90 Rancangan layar menu form pendaftaran ................................................347 Gambar 4.91 Rancangan layar menu form TKI ............................................................347 Gambar 4.92 Rancangan layar menu form Ujian ..........................................................348 Gambar 4.93 Rancangan layar menu form Karyawan...................................................349 Gambar 4.94 Rancangan layar menu form BLKLN......................................................350 Gambar 4.95 Rancangan layar menu form PJTKI.........................................................351 Gambar 4.96 Rancangan layar menu form Negara .......................................................352 Gambar 4.97 Rancangan layar menu form Penguji.......................................................352 Gambar 4.98 Rancangan layar menu form Penyelia .....................................................353 Gambar 4.99 Rancangan layar menu form Materi Uji ..................................................353 Gambar 4.100 Rancangan layar menu form Sub Materi ...............................................354 Gambar 4.101 Rancangan layar menu form Sertifikat ..................................................354

xxii

DAFTAR LAMPIRAN

Lampiran

Wawancara..................................................................................... L1

xxiii