2-daagse Masterclass: Het ontwikkelen van Politieke en Bestuurlijke Sensitiviteit (=PBS)

2-daagse Masterclass: Het ontwikkelen van Politieke en Bestuurlijke Sensitiviteit (=PBS) Introductie De dynamiek en complexiteit van maatschappelijke ontwikkelingen is de laatste decennia fors toegenomen. Naast een economische crisis, met wellicht een structurele erfenis, zijn er ook andere factoren die zorgen voor voortdurende ontwikkelingen. De toegang tot informatie en het geven van meningen via internet, maar ook zaken als ontzuiling, toename van mondigheid en hierdoor het zelf- organiserende vermogen van burgers (via social media) vragen om nieuwe concepten voor de rol van de ‘eerste overheid’. Voldoet de participatieladder nog wel binnen deze ontwikkelingen? Wat betekent dit voor uw werk als beleidsadviseur en voor uw PBS-antenne? Wat is eigenlijk de ‘ideale afstand’ tussen bestuurder en burger? Wat moet je als bestuurder wel als serieuze signalen oppakken en wat kun je negeren?

Doel en doelgroep Om op die dynamische, complexe maatschappelijke ontwikkelingen en consequenties daarvan binnen het publieke domein in te spelen worden specifieke vaardigheden gevraagd. Doel van de masterclass is dat u samen met de andere deelnemers interactief aan de slag gaat met vragen als: wat betekent dit voor mijn lokale bestuurder, voor zijn beleidsadviseurs, voor het gemeentelijk apparaat en niet te vergeten, voor mij als beleidsadviseur? Drie vragen en de toepassing ervan in een praktijkcasus staan in het programma van de masterclass centraal. De 2 daagse masterclass is bedoeld voor leidinggevenden / beleidsmedewerkers die verantwoordelijk zijn voor beleidsadvisering richting bestuurder.

De drie vragen Vraag 1 Wat is er gaande? Om deze vraag te beantwoorden, analyseert u met andere deelnemers wat er de laatste decennia is gebeurd binnen de bestuurlijke en politieke arena in Nederland (zowel nationaal als regionaal en lokaal). Aan de hand van eigen observaties aangevuld met rapporten en analyses van o.a. ROB, SER, SCP en (andere) invloedrijke wetenschappers worden de ontwikkelingen binnen de media-arena, de arena van ambtenaren en die van burgers nauw betrokken. Met behulp van voorbeelden, discussies, stellingen en videofragmenten met bekende ervaringsdeskundigen uit verschillende arena’s (o.a. Frits Wester en Jacques Wallage) wordt een zo scherp mogelijk beeld verkregen van de huidige stand van zaken. ‘Schaken op meerdere borden is een must’ Vragen daarbij zijn onder andere: is er inderdaad sprake van een participatiesamenleving en wat betekent het antwoord op deze vraag voor (nieuwe?) bestuurlijke concepten en bestuurlijk gedrag? Of hebben we het vooral over een vorm van een terugtredende overheid? Welke rol speelt de lokale politiek bij lokale ontwikkelingen? Is bestuurlijke integriteit aan erosie onderhevig of is het iets van alledag? Wat betekenen de toenemende mondigheid van en kennis bij burgers voor bestuurders en hun stijl van besturen? ‘Verbinding tussen de horizontale en verticale werkelijkheden’

Vraag 2 Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de ‘eerste overheid’ en haar bestuurders? Wat zijn de consequenties van vraag 1 voor lokale bestuurders en voor jou als beleidsadviseur? Welke keuzes dienen gemaakt te worden en met welke aannames? Hoe maak je gebruik van PBS in jouw afwegingen? Is de vierdeling zoals o.a. Prof. Mark van Twist heeft aangegeven (van Public Management naar uiteindelijk Societal Resilience) toereikend genoeg en zo ja welke overtuigingen, mindsets en vaardigheden horen hier dan bij? Is PBS een oplossing voor onvoorziene kwalen of gewoon een ambacht? Centraal staat hoe PBS jou als beleidsadviseur van de bestuurder kan helpen antwoord te geven op deze ontwikkelingen. Wat doe je als beleidsadviseur tussen de politieke en de bestuurlijke arena? Dit betekent dat we ook uitgebreid ingaan op de verschillende bestuursstijlen van bijv. de wethouder (mensgericht of

Hart van Nederland brengt bestuurder in problemen

resultaatgericht, focus op het proces of juist op de inhoud?) en uiteraard op de vraag welke adviesstijl effectief is Vereniging van Nederlandse Gemeenten

bij welke bestuursstijl? Hoe kom je er eigenlijk achter welke bestuursstijl de wethouder heeft? En wat verwacht de bestuurder van jouw PBS-gehalte? Enkele decennia geleden konden bestuurders relatief rustig vier jaar besturen voordat ze werden ‘afgerekend’ of ‘aangesproken’ op hun successen. Nu geven bestuurders aan dat ze elke dag hun successen moeten aangeven. Vraag 3 Wat betekent dit alles voor uw functie als beleidsadviseur? Als beleidsadviseur is het hebben van een PBS-antenne bijzonder handig, maar hoe ontwikkel je zo’n antenne? We gaan aan de slag met het verder ontwikkelen van relevante PBS-competenties zoals analytisch vermogen, samenwerken, onderhandelen, omgevingsbewustzijn en niet te vergeten de karaktereigenschap ‘nieuwsgierigheid’. We nemen je mee in de werk- en denkwijze van ervaren beleidsadviseurs die bewezen hebben over een goede PBS-antenne te beschikken. Wat doen zij wel en wat vooral niet? We zullen ontdekken dat naast de onontbeerlijke, inhoudelijke dossierkennis adviesvaardigheden en PBS-gehalte essentieel zijn voor een succesvolle beleidsadviseur. Verder stellen we de vraag of PBS is aan te leren of dat je ook een zekere karaktereigenschap moet bezitten. Ten slotte zullen we antwoord geven op vragen omtrent de rol van social media en geschreven media bij het verder ontwikkelen van PBS: moet je nu alle bestuurders volgen op Twitter? Moet je nu elke raadsvergadering bij wonen? Moet je zelf ook politiek actief zijn? Of juist niets van dit alles? Uiteraard besteden we gedurende deze eerste module aandacht aan de via de intake ingezonden PBS-dilemma’s.

Programma Het programma bestaat uit 2 verschillende dagen met 2 modules. Dag 1 Module ‘Setting the scene’ Ochtend: Vraag 1 Wat is er gaande? • Kort overzicht van: • Individuele leerwensen (via intake) • Hoe PBS zich voordoet in het werk van collega-deelnemers • Analyse van relevante maatschappelijke ontwikkelingen in relatie tot de ‘eerste overheid’ en haar bestuurders (ook op basis van rapportages van o.a. ROB, SCP en SER) • Denken in arena’s (journalistiek, ambtelijk, bestuurlijk, politiek) door de bril van lokale bestuurders • Instrumenten en handvatten als ondersteuning van PBS (o.a. krachtenveld analyse, nudging, framing, scenario’s, omgevingsmanagement, participatieladders en toepassing van ‘Big Data’ bij beleidsadvisering)

Vraag 2 Consequenties van ontwikkelingen voor bestuurders. • Video-Interviews (met o.a. Jacques Wallage en Frits Wester over PBS) • Waar heeft een bestuurder behoefte aan? • Overeenkomsten en verschillen tussen bestuurders en politici • Media en bestuurders, een gelukkig of een gedwongen huwelijk?

Middag: Vraag 3 Consequentie voor eigen functie en persoonlijk rolinvulling. • Ontwikkelen van een PBS-antenne • Welke competenties verdienen bij mij aandacht? • Ontwikkelbaarheid van PBS-gerelateerde competenties • Mijn rol tussen politiek en bestuur

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Dag 2 Module ‘Simulatie’ Tijdens deze tweede dag worden de resultaten uit module 1 aan een speciaal voor gemeenten ontwikkelde praktijkcasus gekoppeld. De praktijkcasus begint met een verzoek van het college. Het betreft een aanpak rondom het thema ‘krimp’. Dit blijkt een bestuurlijk en politiek gevoelig dossier te worden. De simulatie komt uit de praktijk van wethouders en ervaren beleidsadviseurs. Het PBS gehalte van de casus maakt zorgvuldig handelen noodzakelijk, maar hoe doen we dat? De spelgroep gaat aan de slag, de observatiegroep (bestaand uit collega-deelnemers) houdt de vorderingen nauwlettend in de gaten. Wat is de meest optimale reactie rekening houdend met de wensen van de bestuurder, maar ook met de verwachtingen van burgers en niet te vergeten met de raad? Hoe houd ik rekening met het PBS gehalte van de vraag en de context van de bestuurder? Na de eerste ronde wisselen beide groepen. De bestuurder wil daadwerkelijk aan de gang met de verwachte krimp, maar hoe doet hij dat en welke beleidsadviseur kan hem het beste hierbij ondersteunen? In het verloop van de simulatie begint de politiek weerstand te vertonen en zorgen de media voor een eigen dynamiek van dit onderwerp. De bestuurder lijkt klem te komen zitten tussen de oppositie en zijn eigen achterban. Tijd voor een helder advies aan de bestuurder. Hoe groot is jouw PBS-gehalte? Loods jij, samen met je collega’s, deze bestuurder ongeschonden door deze casus? Tijdens de simulatie wordt door de begeleiders herhaaldelijk stil gestaan bij de interventies van de spelgroep. De ervaren begeleiders zorgen voor een veilige leeromgeving. Verschillende actoren maken onderdeel uit van de simulatie (zoals journalisten, de raad, wethouder, college, mondige burgers). Door de opzet van de simulatie is het leerrendement optimaal. Er wordt aandacht besteed aan relevante PBS-competenties zoals omgevingsbewustzijn, analytisch vermogen, samenwerken en onderhandelen. Het voordeel van deze serious game is dat er veel geëxperimenteerd wordt met nieuw, ander gedrag en vooral met kijken naar wat dat oplevert. Er kan niets misgaan. Hoewel het begrip ‘serious’ iets anders aangeeft, wordt er tijdens een serious game ook veel gelachen.

Digitale intake en evaluatie Voorafgaand aan de masterclass vindt er een digitale intake plaats waarin u uw individuele leerwensen weergeven. Op basis hiervan zal het programma verder aangepast worden. Na afloop van elke module vindt er een digital evaluatie plaats.

Digitale leeromgeving 24/7 Tijdens de duur van de masterclass heeft u 24/7 toegang tot de digitale leeromgeving van de VNG Academie . Het materiaal van masterclass en de takehome opdrachten zijn beschikbaar via de leeromgeving.

Docenten De docenten hebben veel ervaring met het onderwerp en werkzaam geweest in een politiek-bestuurlijke context, zowel lokaal (gemeenten), nationaal (ministeries) als in de TK (fractie-assistent). Daarbij wordt samengewerkt met Agathos Management en organisatieontwikkeling. Er wordt gebruik gemaakt van instrumenten zoals omgevingsmanagement, krachtenveldanalyse, Mutual Gain Approach, nudging, framing, omgevingsmanagement en denken in scenario’s en videomateriaal.

Aantal deelnemers Om de individuele leervragen, ontwikkeling en deelname aan de serious game te kunnen waarborgen, kunnen maximaal 12 personen deelnemen aan de masterclass.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Data, tijden en locaties Voor actuele data, tijden en locaties raadpleeg: www.vngacademie.nl

Uw investering Uw investering voor deelname aan deze 2 daagse masterclass bedraagt € 1.475,- p.p. excl. 21% btw. Inclusief koffie/thee/lunch en toegang tot de digitale bibliotheek over PBS.

Direct inschrijven Wilt u graag deelnemen aan deze bijzondere masterclass? Schrijf dan direct in via deze link. Uiterlijk een week voor de aanvang van de masterclass ontvangt u een bevestiging. Uw inschrijving is bindend. Registratie in verband met de Wet bescherming persoonsgegevens aangemeld bij het CBP op juli 2002, meldingsnr. m-1026707.

Wijziging inschrijving en annulering Bent u bij nader inzien niet in de gelegenheid deel te nemen aan de masterclass dan kunt u uw inschrijving (tot twee weken voor aanvang van de masterclass kosteloos, daarna wordt er een bedrag van € 250,00 in rekening gebracht) via de website annuleren of een vervanger aanmelden via [email protected]

Informatie Voor meer informatie over de logistiek en organisatie van de masterclass kunt u contact opnemen met de VNG Academie / mevr. Usha Patandin / telefoon: 070-3738492 / per e-mail: [email protected].

Vereniging van Nederlandse Gemeenten