1969
2010
1969
2010
PROTECT
‘three days of peace and music’ Woodstock Festival
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
2020
2030
2040
2050
2060
2070
PROTECT >> trends >> de consument
2010
39
REPAIR
PROTECT trends
Het JA tegen Europa van Alexander Pechtold staat lijnrecht tegenover het NEE van de Socialistische Partij en van de PVV van Geert Wilders. Globalisering is voor sommigen een zegen, voor anderen een vloek. Feit is dat een recessie ervoor zorgt dat het consumentenvertrouwen afneemt en dat mensen op zoek gaan naar zekerheid, veiligheid, bescher ming. Er zijn maatregelen nodig om onze cultuur te beschermen, vinden ook de fans van Jan Smit. De cultuur van het volk leeft. Jonge ontwerpers laten zich inspireren door de tradi ties van de Zuiderzee en Volendam. Er is een toekomst voor ons natio nale verleden.
de consument >> Goud van oud >> pagina 41 de markt >> beauty + fashion >> Klassiek is uniek >> pagina 47 1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
2020
2030
2040
2050
2060
2070
PROTECT >> trends >> de consument
41
Goud van oud Vroeger was zeker niet alles beter, maar tradities en gewoontes passen ons weer als een oude jas. Globalisering bracht meer vrijheid en meer luxe, maar inmiddels maakt het ons leven ook veel kwetsbaarder. Het instorten van de huizenmarkt aan de andere kant van de oceaan is een concreet probleem voor onze eigen economie. En zoiets als een griepgolf in Mexico veroorzaakt binnen no-time een gezondheidsbedreiging voor Nederland. In korte tijd hebben we geleerd dat primaire zekerheden dankzij die globalisering in een mum van tijd bedreigd kunnen worden. Het is een tijd van bescherming zoeken en vasthouden aan dat wat vertrouwen inboezemt. Zowel oude als nieuwe tradities bieden die zo gewenste zekerheid.
consumententrend
consumentenwaarden
– zoeken naar bescherming – vasthouden aan zekerheden – opkomen voor elkaar
– meer kennis over eigen cultuur – behoud van eigen tradities – aandacht voor het eigene
PROTECT >> trends >> de consument
patriottisme Een staatssecretaris van Economische Zaken die Nederlanders oproept vakantie in eigen land door te brengen. Een milieu-minister die een Nederlands duurzaam energiebedrijf per se op de been wil helpen houden. Dit protectionisme, eigen bedrijf eerst, staat haaks op de decennia oude doelstelling van de Europese Unie: bevordering van internatio nale handel. Toch zijn de Nederlandse bewind voerders niet de enige, de Franse president Sarkozy en de Italiaanse premier Berlusconi doen in eigen land precies hetzelfde. Bescherming is ineens noodzakelijk, met de broodnodige hulp van land genoten. Zelfs onder ons ooit zo nuchtere volk ontwaakt een vorm van patriottisme. Ook vanuit de Nederlandse bevolking staat alles wat zich als Nederlands profileert in de belangstelling. Voor het Eurovisiesongfestival droegen de Toppers, de Nederlandse inzending, op hun eerste dag in Moskou een keurig wit driedelig pak, bedrukt met Delftsblauw motief. Het support voor de zangers
was groter dan ooit. Bijna 2,5 miljoen mensen zaten voor de buis. Ter vergelijking: twee jaar eerder trok de finale 1 miljoen kijkers. We zijn fan van ons eigen land. Van onze wereldberoemde blauwe keramiek tot en met onze eigen Hollandse gewoontes. Dekbedden, sieraden en fietstassen zijn bedrukt met Delftse tegelprinten. En ondanks, of beter beredeneerd dankzij de economische recessie wordt de typisch Nederlandse bitterbal beter verkocht dan ooit, de bitterballenmarkt groeide met 14 procent in 2008.
Ik hou van Holland ‘Wat weet jij van Nederland?’ Op zaterdagavond test Linda de Mol BN-ers op hun kennis over Nederland in de quiz ‘Ik hou van Holland’. Thuis kijken we, met de bitterbal misschien wel binnen handbereik, in totaal met zo’n 2 miljoen mensen toe. En niet verkiezingen voor de knapste acteur of beste zanger, maar een verkiezing voor de ultieme Nederlander trekt de meeste aandacht. Lezers van het Veronica
100% NL Elke vrijdagmiddag zitten Lisette Sier, moeder van twee jonge kinderen, en haar vriendinnen aan de keukentafel. Dan nemen ze de bladen door. En die vielen niet meer in de smaak. ‘Het werd steeds minder, vonden wij. Dus zijn we zelf een beetje redactietje gaan spelen. Wat zou er, als we een blad zouden maken, bij ons in komen? Wat vinden wij nu leuk?’ Al die lucht fietserij en het gefantaseer is, uitgemond in het tijdschrift 100%NL Maga zine, met een zwaartepunt op alles wat Hollands is in een positief jasje. Via, via kwam ze in contact met 100%NL, een radiostation dat voornamelijk Nederlandstalige muziek laat horen. En voor een interview met Jan Smit kwam ze weer uit bij Volendam Music. Beide bleken enthousiast, een blad waar het Nederlandse centraal staat, was er nog niet. En ze wilden meedoen. bron: De Pers, 16 juni 2009
REPAIRPROTECT >> trends >>>>detrends consument >> de consument
Magazine verkozen volkszanger Jan Smit. Omdat hij ‘zo lekker nuchter is gebleven’. Een televisie programma met deze Volendammer staat garant voor goeie kijkcijfers. Zijn wel en wee is in twee docu-soaps te volgen. In ‘Gewoon Jan Smit’ gaat het enkel om de zanger en zijn familie, maar in het net zo populaire televisieprogramma ‘De Palingsoap’ worden ook andere bekende en minder bekende Volendammers met de camera gevolgd. Geen spannende intriges onder de dorpsgenoten of exotische trips naar verre landen. De actieradius van de docu-spelers gaat niet verder dan het vissersdorp zelf en de kijker thuis is er verzot op.
eigen erfgoed eerst Tien jaar geleden was Volendam alleen interessant voor buitenlandse toeristen en kenden buitenstaan ders het vooral van ‘Op volle toeren’. Nu voelen we ons er thuis. Het inmiddels beroemde dorp is zich altijd zeer bewust geweest van haar culturele erfgoed, het eten, de klederdracht, de muziek. Dat
45
verklaart waarom het nu tevens zo aantrekkelijk is voor niet-Volendammers. Volendammers weten wie ze zijn en waar ze voor staan, ze hebben een sterke identiteit die gebouwd is op traditie. Inmiddels zijn er meer en meer dorpen en steden op zoek naar hun eigen culturele erfgoed. Oude tradities worden weer ingevoerd. Na vijftig jaar heeft de gemeente Elburg een oude lokale traditie weer in ere hersteld, het kampioenschap klompjeszeilen staat in de belang stelling bij jong en oud. Deze lokale volkssport was tot voor kort alleen bekend bij de vooroorlogse generatie. Of in Zeeland, Nieuw- en Sint Joosland. Daar wordt het ringrijden al honderden jaren gespeeld, maar is nu verheven tot een culturele bezienswaardigheid. Aan de andere kant van Nederland trekken de streektaalavonden in Zwolle volle zalen. Elders in het land wordt internet handig ingezet om onze lokale identiteit verder te ontdek ken en aan te wakkeren. De gemeente Tilburg is een website gestart waarop verhalen, beelden, films maar ook voorwerpen over Tilburg en omliggende
Benefrietje De kraam van Petatte Wiel op de Maaskade in Venlo is de plaats van handeling voor een Benefrietconcert. Hoewel de naam wat anders suggereert, gaat het meer om een protest dan om een liefdadigheids evenement. Initiatiefnemers Nina Bellen en Marcel Tabbers, culturele ondernemers in het Venlose, zijn boos vanwege de dreigende verdwijning van Petatte Wiel uit het straatbeeld van hun stad. De gemeente stuurde een brief dat de zaak gesloten moest worden. Het snackhoekje pas niet in de vernieuwingsplannen. De kraam is volgens Tabbers ‘een icoon voor Venlo’. Ruim 47 jaar runt de familie Verstappen een kraam aan de boor den van de Maas. Volgens Tabbers staat het dreigende verdwijnen van Petatte Wiel voor meer. ‘Voor de kennelijk niet te bedwingen neiging om gemeenten in het kader van de vooruitgang te beroven van het eigene.’ bron: NRC Handelsblad, 9 juni 2009
PROTECT >> trends >> de consument
dorpen worden verzameld door haar inwoners. Ter aanvulling doet het stadsmuseum mee. Steden als Leiden, Haarlem en Amsterdam werken aan een eigen stadscanon. Kennis en vooral ook behoud van de eigen specifieke tradities en geschiedenis geven vorm en houvast. Het is bovendien kleinschalig en dat maakt alles er een stuk overzichtelijker op.
PROTECT >> trends >> de markt beauty + fashion
nieuwe tradities Het tegenovergestelde gebeurt ook, met het ontbreken van tradities wordt genadeloos afgere kend. Journalist Joris van Casteren schreef een non-fictie boek over zijn geboortestad, Lelystad. De auteur schrijft over de effecten van een stad zonder identiteit en zonder geschiedenis. Resultaat: een van de meest ongewenste plekken van Neder land, geteisterd door criminaliteit en leegstand. Een planologische mislukking. Bij gebrek aan oude tradities kunnen best nieuwe worden uitgevonden. Tradities zijn dynamisch en authenticiteit is geen criterium voor hun waarde. De uitvinding van tradities (folklorisering) wil zeggen dat tradities uit het verleden niet per se zo ongeschonden mogelijk hoeven te blijven. Het gaat nu voornamelijk om het actualiseren en doorgeven ervan: het jasje is nieuw, de kern blijft.
Joris van Casteren – Lelystad – Prometheus 2009 Geert Mak, Piet de Rooy, Jan Bank, e.a. – Verleden van Nederland – Atlas 2008 PolderVondsten (2-jaarlijks magazine) – Admodum BV Hoorn www.delft.nl/delftsblauw www.nieuwegroetenuit.nl www.geheugenvantilburg.nl www.geschiedenisvanzeeland.nl www.leidsecanon.nl www.canonvanhaarlem.nl www.canonvanamsterdam.nl
47
Klassiek is uniek Kleding speelt graag met heersende conventies, maar ontwerpers laten het spel voorlopig liggen. Een modeontwerper bestaat bij de gratie van tradities. Immers, ieder nieuw te creëren traditie komt voort uit een vorige. Oude en jonge ontwerpers, van Alexander van Slobbe tot Monique van Heist, laten zich inspireren door kledingtradities en borduren er, letterlijk, op voort. Vernieuwing staat niet altijd meer voor vooruitgang. Een lange periode van overvloed en massaconsumptie heeft zijn tol geëist. Ouderwetse kwaliteit en klassieke verhoudingen zijn gewild. Bovendien, wat is nou een betere manier om traditionele waarden uit te dragen dan via kleding?
ve le rde ze r n
markttrend
marktwaarden
– tradities bieden inspiratie voor vernieuwing – ambacht en kwaliteit zijn de nieuwe luxe – klassieke verhoudingen en standaard basisvormen
– traditionele waarden uitdragen – ontsnappen aan hype-hysterie – kleding die langer meegaat
PROTECT >> trends >> de markt beauty + fashion
klassieke vintage Kleding van hoge kwaliteit heeft een hoger prijs kaartje. Maar dat is op de korte termijn. Want op de lange termijn kan slow fashion zelfs relatief goed koop zijn. Vintage kleren zijn dan een uitkomst, ze hebben vaak hun kwaliteit al bewezen. Vintagekle dingwinkels zijn de afgelopen jaren als paddestoelen uit de grond geschoten. En ook op internet is een levendige handel ontstaan van kleding uit vervlogen tijden. Doortje-originals biedt online kleding van soms wel 50 jaar oud aan. Behalve kwaliteit en klassieke vormen is er volgens de oprichtsters Diana en Elisa Jansen nog een derde belangrijke reden bij hun klanten om online vintage te kopen. Er is gegarandeerd maar een exemplaar van elk product. www.doortje-originals.nl, www.sugarsugar.nl, www.kleinparijs.nl, www.vivavintage.nl, www.vinties.nl, www.froufrous.nl
niet oubollig na de overvloed
slow fashion
Ontwerpster Monique van Heist raakte gefrustreerd van de gangbare cyclus van het in haar ogen op hol geslagen modesysteem. Alles moest nieuw nieuwer nieuwst. Zes collecties per jaar, zo beredeneert ze, wie moet al die kleren dragen? Vandaar haar ‘eeuwig durende’ collectie, ‘hellofashion’. Na de overvloed komt kwaliteit. Consumenten houden rekening met lastiger tijden en vallen terug op wat herkenbaar is en zekerheid geeft. Want een kledingstuk waarvan niet af te lezen is in welk jaar het is gekocht, is langer draagbaar dan een zeer modieuze broek. De kleding van Monique van Heist blijft bovendien onbeperkt beschikbaar. Het materiaal- en kleurge bruik kunnen veranderen, maar aan de basisvormen wordt niet getornd. Om de zoveel tijd komen er nieuwe producten bij, maar er gaat in principe niks af. De tijd is er rijp voor, spullen moeten weer langer mee gaan. Met haar werkwijze maakt de ontwerp ster een duidelijk statement tegen de vergankelijk heid van mode. www.moniquevanheist.com
Modecollectie ‘Painted by’ van ontwerpster Saskia van Drimmelen wordt net als hellofashion ook buiten de gangbare seizoencollecties om gepresenteerd. De productie van de kleding is gebaseerd op antieke Bulgaarse kleedstukken: verschillende generaties voegen telkens nieuwe elementen toe aan een te dragen kledingstuk. Het werk van Van Drimmelen is een vorm van anti-massaproductie, haar werk is altijd work in progress. Alles uit de collectie is hand gemaakt door verschillende mensen en een ode aan de folklore. Ieder kledingstuk is daardoor uniek. Zowel Van Drimmelen als Van Heist behoren met hun werk tot de Slow Fashion-beweging. Vivienne Westwood, Giorgio Armani en Marithé Girbaud zijn andere ontwerpers die zich als slow willen profileren, tegen de massaproductie in. Andere belangrijke aspecten zijn een milieuvriendelijke productie, een reëel salaris voor personeel en natuurlijke materialen als grondstof fen. En niet ieder seizoen meer een nieuwe collectie, maar kleding die veel langer mee gaat dan dat. www.paintedseries.com
Dat ook hele oude tradities naadloos passen in het huidige modebeeld bewees het Zuiderzeemuseum
49
met de tentoonstelling ‘Gejaagd door de Wind’. Dit Enkhuizer museum bezit een grote kostbare kledingcollectie uit de periode 1880 – 1932. Modeontwerpers Alexander van Slobbe en Francisco van Benthum maakten op verzoek een expositie van hedendaagse kleding, geïnspireerd op traditionele Hollandse kleding. Met medewerking van zo’n 130 mode- en sieradenontwerpers, stylisten, fotografen, illustratoren en modestudenten werd hedendaagse mode uitgezocht, of in een enkel geval, speciaal vervaardigd voor de tentoonstelling. Resultaat: heel veel traditionele kleding, op het strenge af. Stukken uit de najaarscollectie van Klavers van Engelen, gebaseerd op de Hollandse molensteenkraag en outfits van Victor en Rolf met blauw geruit katoen en boerenbontdessin, bloedkoralen, Zeeuwse knopjes en vissersbroeken mochten niet ontbreken. Nederlandse tradities en geschiedenis zijn ineens niet oubollig, maar een natuurlijke vanzelfsprekend heid. Alsof ze nooit uit het zicht zijn geweest. www.orson-bodil.com, www.zuiderzeemuseum.nl
klassieke mode op de catwalk Klassiek was bij bijna alle ontwerpers het tover woord in Parijs. Draagbare, volwassen kleren gaven de toon aan. Een vaak terugkomende klassieker was het colbert, bijna altijd met brede schouders, en dikwijls gemaakt van of gecombineerd met zwart leer. Het leverde een nieuwe vorm van powerdressing op: krachtige outfits voor grimmige tijden, die refereerden aan die andere crisistijd, de jaren tachtig. bron: volkskrantblog, www.vkblog.nl, 13 maart 2009
PROTECT >> trends >> de consument
51
PROTECT trendslations
‘Tastoe’ heet het koekje van Verkade. Het smaakt vertrouwd naar een wereld die langzaam maar zeker aan het verdwijnen is. Tussen het oude Amerika en het nieuwe Azië zijn de bewoners van het land van Willem Drees en Mies Bouwman op zoek naar hun eigen identiteit. Typisch Nederlandse bedrijven als Verkade en Unox maken deel uit van ons culturele erfgoed. En ze weten daar met overtuiging invulling aan te geven. Hetzelfde gebeurt in andere landen in West-Europa waar de traditie net zo goed wordt gekoesterd. Kaatje Mossel, Hansje Brinker, de verhalen en de helden uit het nationale verleden leven voort in oude en nieuwe media.
de consument >> Merken met heimwee >> pagina 53 de markt >> media >> Media met geschiedenis >> pagina 59 1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
2020
2030
2040
2050
2060
2070
PROTECT >> trendslations >> de consument
53
Merken met heimwee Tradities zijn onlosmakelijk verbonden met volkscultuur en sommige merken vinden dat ze daar deel van uitmaken. Nederlanders zijn misschien het minst patriottistische volk van de wereld, maar ‘geen identiteit’? Dat gaat ons iets te ver. We worden maar al te graag met de neus op onze Nederlandse tradities geduwd. Typisch Hollands is niet plat, typisch Hollands biedt ons een ijzersterke identiteit. Nederlandse merken met een geschie denis als Verkade maken deel uit van het nationale, culturele erfgoed. En de makers doen hun best om dat te bevestigen. Niet alleen Nederlandse bedrijven hebben heimwee. Ook in onze buurlanden leeft het nationale gevoel. Koekjes die naar vroeger smaken, Hollandse pot op de camping, de cultuur van het volk leeft.
consumenteninzicht
consumentenbehoefte
– oude en nieuwe tradities scheppen een band – merken maken deel uit van het culturele erfgoed – heel Europa heeft heimwee
– Hollandse vertrouwdheid en het product Holland – volkscultuur biedt mensen en merken een identiteit – aan tradities gerelateerde merken en producten
PROTECT >> trendslations >> de consument
van koninklijke koekjesfabriek ...
... tot kunstpaviljoen
Verkade gaat al generaties lang mee in Nederland. Je ouders zijn er mee opgegroeid, je bent er zelf mee groot gebracht en misschien zul je je eigen kinderen ermee voeden. Ruim honderd jaar geleden begonnen als brood- en beschuitfabriek, is het bedrijf inmiddels zo’n 48 variaties biscuit verder en tientallen soorten chocolade en toffees rijker. De Zaanse fabriek en misschien nog wel meer ‘de meisjes van Verkade’, zijn beiden een icoon van nuchter Nederlands ambacht. Het predikaat Koninklijk doet nog een extra duit in de zak, deze titel is alleen bestemd voor bedrijven die van landelijke betekenis zijn en een belangrijke plaats in hun vakgebied innemen. Alhoewel het bedrijf al sinds de jaren negentig in handen is van het Engelse concern United Biscuits, profileert het Zaanse bakkersimperium zich nog steeds als een echt Hollands familiebedrijf.
Inmiddels is het merk museumwaardig en heeft het een permanente tentoonstelling in het Zaans Museum. Vanaf de oprichting hebben familieleden de bedrijfsontwikkeling vastgelegd in foto’s, week boeken, films en archieven. Deze gekoesterde verzameling is inmiddels van culturele waarde en te bezichtigen in het Verkadepaviljoen. De curatoren houden het cultureel erfgoed springlevend met lezingen en speciale tentoonstellingen. Omdat Verkade een echt familiebedrijf is, wil het museum ook echt een museum voor het gezin zijn, met veel activiteiten voor kinderen. Van speciale audiotours en kunstkisten tot speurtochten door de omliggende polder. Zelfs kinderfeestjes zijn er op verzoek te vieren. Voor de ouders zijn er dus nog al die foto’s, de affiches, de displays, reclameuitingen en verpak kingen te bezichtigen. Bezoekers kijken door de ogen van Verkade naar het Nederland van weleer. Daarmee is de collectie een dankbaar uithangbord voor wat het bedrijf vandaag de dag wil uitdragen, een symbool voor Hollands erfgoed.
Mutterland Wij van Mutterland houden van traditioneel gemaakte lekkernijen. Van handgemaakte slow food-jam en smakelijke honing tot zoete lekkernijen als chocolade en handvervaardigde pralines, wij bieden u een assortiment van specialiteiten aan van huiselijke kwaliteit. Wij zien Mutterland als een hommage aan liefdevolle moeders en aan Duitsland. Traditioneel klassiek eten waar we zo van houden zoals ‘Königsberger Klopse’ of ‘Kalter Hund’, dat we nog kennen uit onze kindertijd bij moeder thuis en waar we zo dol op zijn. Het wordt bij ons naar oud recept bereid en kant en klaar verpakt. Daarnaast bieden wij ook zeldzame Duitse specialiteiten aan zoals ‘Bönsche für kleine Erna’ van Kakao Kontor uit Hamburg of Slyrs, een streng gelimi teerde whisky uit Beieren. bron: www.mutterland.de
PROTECT >> trendslations >> de consument
nationale soep ‘Welkom in Nederland. De website van Unox. Kijk lekker rond.’ www.unox.nl dient als ‘toegang tot Nederland’. Als het aan moederbedrijf Unilever ligt, hebben zij het meest Hollandse merk van de lage landen. Het concern is nog niet zo oud als Verkade, maar maakt handig gebruik van typisch Nederlandse gewoonten zoals schaatsen, boerenkool met worst en guur weer. Ter ondersteuning sponsort Unox daarom de Elfstedentocht en de Nieuwjaarsduik. Iedereen kent de beelden van rillende lijven in een ijskoude Noordzee, mèt oranje Unoxmuts. Langs de kant staan kraampjes met de nodige Unoxsoep en Unoxrookworst. Maar niet alleen aan de ZuidHollandse kust wordt de duik gesponsord. Op meerdere locaties in Nederland kan er op de eerste dag van het jaar een frisse duik in een buitenwater worden genomen. Van Arnhem tot Aalsmeer en van Borculo tot Breda, Unox heeft het georganiseerd. Het hele jaar kunnen lefhebbers zich alvast inlezen dan wel inschrijven voor een speciaal opgerichte
57
website. In totaal doen er zo’n 10.000 mensen actief mee. Dat garandeert de nodige mediaaandacht. En alhoewel de Elfstedentocht zich al decennia niet meer heeft voorgedaan, zodra het in de polder een paar nachten gevroren heeft, worden bij Unilever de draaiboeken voor een van de grootste volksevenementen van het land weer uit de kast gehaald.
campingnationalisme Na de Nieuwjaarsduik en een eventuele Elfsteden tocht heeft Unilever de Hollandse activiteiten van Unox opgeschroefd met zomeractiviteiten. Jaarlijks kamperen zo’n 3,5 miljoen Nederlanders in eigen land, voor de worstfabrikant een reden om de Unox Campingweken in te voeren. Een lekkere Hollandse pot hoort op een camping in de polder, zo luidt de gedachte. En bovendien is het makkelijk te bereiden op een tweepits-butagaz. Bij aankoop van drie Unox producten krijgt de consument een paar slippers cadeau. Oranje slippers. Voor diegene die over de
Delvaux We schrijven 1829. In de vitrine van zijn nieuwe Brusselse atelier toont Charles Delvaux handgemaakte reiskoffers, die al snel op heel wat succes kunnen rekenen bij iedereen die kwaliteit naar waarde weet te schatten. Ook bij de koning, zo blijkt, want in 1883 wordt Delvaux Belgisch Gebrevetteerde Hofleverancier. Goed vijftien jaar later, in 1898, is het Huis Delvaux het eerste om één van zijn modellen (de Edison reiskoffer) officieel te deponeren. En het blijft niet bij reiskoffers. Met het succes groeit ook het gamma: reistassen, koffertjes, valiezen en – vanaf begin 20ste eeuw – tassen voor dames. Vroeger, nu en naar de toekomst toe, vormen de liefde voor het mooie, het streven naar topkwaliteit, ons perfectionisme en de inzet om steeds tegemoet te komen aan de wensen van onze klanten – iets wat sommigen als luxe omschrijven, de basis van de Delvaux-filosofie. bron: wwww.delvaux.be
PROTECT >> trendslations >> de consument
grens gaan kamperen, deelde een campagneteam op de eerste grote vakantiedag ‘typisch Hollands campingproviand’ uit bij enkele grensovergangen. Om de kampeerders een beetje Hollandse vertrouwdheid mee te geven. Unox leert de consument wat ook al weer zo Nederlands is en wakkert ons nationalisme aan.
www.verkade.nl www.verkadepaviljoen.nl www.unox.nl www.unilever.nl www.nieuwjaarsduik.nl www.zuiderzeemuseum.nl www.english-heritage.org.uk
PROTECT >> trendslations >> de markt media
English pride Als het om nationale trots gaat, zijn onze wester buren een goed voorbeeld. Britten zijn zich zeer wel bewust van hun cultuur en waren ze het nog niet, dan worden ze er door hun eigen overheid nog een keertje extra van bewust gemaakt. ‘Making the past part of our future’ is het motto van het omvangrijke project The English Heritage. Doel is het promoten van Engelse monumenten en haar bijbehorende historie. Verbindende factor van het project is de website www.english-heritage.org.uk. Behalve een deel Research & Conservation, waarbij onder andere studiebeurzen te verkrijgen zijn, is er ook een educatie-tak en een aparte toeristische tak. Bij deze laatste kun je zoeken naar bruidslocaties in een ruïne, familieweekenden in een monumentaal pand of, iets heel anders, een educatief dagprogram ma voor kinderen bij een kasteel. Het ontwikkelen van lesmateriaal voor scholen is slechts één taak van de educatie-afdeling. Het heeft ook een online site waar je eindeloos kunt spitten tussen historische documenten en foto’s. Zelfs subsidies voor toneel clubs die traditionele voorstellingen spelen, behoren tot de mogelijkheden.
59
Media met geschiedenis Gebrek aan kennis van de geschiedenis is dankzij mediabedrijven voortaan verleden tijd. Kennis over ons verleden geeft inzicht in het heden en biedt houvast voor de onzekere toekomst. Een gedeeld verleden creëert bovendien een hedendaagse verbondenheid. Niet alleen het onderwijs voelt zich geroepen die kennis over te dragen. De media doen op hun eigen machtige wijze mee. Een populair geschiedenisboek krijgt een televisieprogramma, een televisieprogramma krijgt op zijn beurt weer een vaste pagina in een landelijke krant of een aparte interactieve website. Voor onze vaderlandse geschiedenis is de modernste techniek nog niet nieuw genoeg. ‘Dit was Andere Tijden, terug naar de onze.’
ve le rde ze r n
marktinzicht
marktbehoefte
– vaderlandse geschiedenis als onderwerp – het uitdiepen van historische gebeurtenissen – de geschiedenis is een ingrediënt voor drama
– geschiedenis ter verheldering van de hedendaagse tijd – vaderlandse geschiedenis ter bevordering van de Nederlandse verbondenheid – geschiedenis als infotainment
PROTECT >> trendslations >> de markt media
in Europa
what they did for us
onvoltooid verleden tijd
Een van de meest populaire geschiedenis programma’s van de BBC, de Engelse publieke omroep, is ‘What they did for us’, respectievelijk ‘What the Victorians did for us’, de Edwardians, de Romans enzovoorts. Een documentaire-serie die in beeld brengt wat de impact is geweest van diverse periodes uit de geschiedenis. Belicht worden de wetenschappelijke en sociale thema’s die van invloed zijn geweest op de hedendaagse Britse maatschappij. De verbanden die gelegd worden, maken het dagelijkse leven begrijpelijk of geven soms net een betere kijk. De BBC maakt veel kennisprogramma’s over de eigen vaderlandse geschiedenis. Voorzichtig zijn er ook steeds meer Nederlandse omroepen die, geïnspireerd door onze westerburen, historische programma’s op de buis brengen. www.bbc.co.uk/history
In eigen land voelt publieke zender VPRO de zucht naar kennis over onze eigen vaderlandse geschie denis het meeste aan. De omroep heeft een compleet geschiedeniskanaal opgericht, waarbij vierentwintig uur per dag televisieprogramma’s te zien zijn. Voorlopig moet er voornamelijk geput worden uit oude documentaireseries en buitenlandse producties, want er is nog maar weinig van eigen bodem. De zender maakt al jarenlang het radio programma OVT. ‘Onvoltooid Verleden Tijd’ is een programma opgebouwd rondom historische onder werpen. De redactie kiest voor thema’s waarvan de impact duidelijk op onze huidige tijd merkbaar is. Binnenkort kan de omroep echter van veel meer series gebruik maken. In eigen huis maakt de vrijzinnig protestantse omroep jaarlijks de Nationale Geschiedenisquiz, in samenwerking met dagblad de Volkskrant. www.geschiedenis.vpro.nl
Het boek ‘In Europa’ van Geert Mak werd in de boekwinkels een hit. Het boek verhaalt over de geschiedenis van het bewuste continent in de 20ste eeuw. De VPRO stuurde de auteur met een camera team op pad om het boek nog eens dunnetjes over te doen. Resultaat: een 35-delige serie. Sommige projecten zijn zo omvangrijk, dat de VPRO samen werkt met collega-omroep de NPS, zoals bij ‘Het Verleden Van Nederland’. Deze documentaireserie behandelt onze vaderlandse geschiedenis vanaf de prehistorie tot de 21ste eeuw. Een omvangrijke klus, die werd ingebed in een landelijke multimediale campagne. Meer dan 10.000 scholen ontvingen een dvd-box met 150 Canonclips. Iedere clip afzonderlijk behandelt een historische gebeurtenis, persoon of thema. Een ander initiatief is ‘het Geheugen van Nederland’, een grote digitale schatkamer van het Nederlands cultureel erfgoed. Op internet zijn vaak verborgen collecties van Nederlandse musea, archieven en bibliotheken toegankelijk voor de burger. Foto’s, films, audiofragmenten en teksten,
61
alles is openbaar. Zonder verleden geen toekomst, wie zijn verleden kent, gaat goed gerust de toekomst in. www.ineuropa.nl, www.hetverledenvannederland.nl, www.hetgeheugenvannederland.nl, www.entoen.nu
Andere Tijden De NPS is zelf ook succesvol met het populaire programma ‘Andere Tijden’. Het format is heel simpel, historische beelden vermengd met uitleg van oogge tuigen. Deze vorm van oral history is niet heel bijzon der, maar het uptempo van de montage en de relatief korte tijd die wordt genomen om een historische gebeurtenis over te brengen, blijken genoeg om de kijker te binden. Het toont bovendien dat er geen afbreuk aan de feiten hoeft te worden gedaan om een geschiedenisverhaal aantrekkelijk over te brengen. In de toekomst gaan de VPRO en de NPS nog inten siever samenwerken in de vorm van een grote geschie denisredactie, om beider kennis en expertise nog beter uit te kunnen wisselen. www.anderetijden.nl
eten van toen Het duo van het vorig jaar zeer succesvolle ‘The supersizers eat..’, een BBC-programma dat de eethistorie van verschillende periodes belicht, richt zijn pijlen op de jaren tachtig. (Voedsel-)criticus Giles Coren en comédienne Sue Perkins doen dit met een flinke dosis humor. Welk voedsel aten we toen, hoe, waar en wie, zijn de vragen die langs komen. De twee kleden zich naar die tijd en laten verschillende eetnoviteiten van toen de revue passeren. De eetcultuur van de jaren vijftig, de periode van Marie-Antoinette, de Middeleeuwen, jaren twintig en die van de Romeinen staan ook op het programma. bron: De Pers, 15 juni 2009
