21/04/2016
VVSG – 18/04/16
ERFGOED EN DEMENTIE Herlinde Dely
1. DEMENTIE
1
21/04/2016
1. DEMENTIE • Achteruitgang van cognitieve functies • Afname of aantasting van bepaalde regio’s in de hersenen
Vasculaire dementie Alzheimerdementie
Tot 150 verschillende vormen!
1. DEMENTIE 1
Veranderingen in gedrag, taal,…
2
Verminderde zelfredzaamheid
3
Cognitieve problemen: vergeten, verwardheid, gebruik van voorwerpen
Vergeten is niet willekeurig!
2
21/04/2016
Wet 1: nieuwe informatie wordt niet meer opgeslagen
Wet 2: het oprollend geheugen
Herinneringen Vaardigheden
3
21/04/2016
‘Mijn schoonmoeder is gestorven in 2010. Mijn moeder heeft haar uiteraard goed gekend. Nu nog vraagt ze me soms: “Hoe gaat het met Rosalia?”. “Jamaar ma,” zeg ik dan, “die is toch al lang gestorven!” “Dat wist ik niet. Had me dat dan toch gezegd!”’
Lieve, mantelzorger van haar moeder met dementie
‘Mijn man heeft, toen de kleinkinderen jong waren, zeer veel met hen gespeeld. Ze zijn hier bijna grootgebracht. De laatste jaren merk je echter dat hij hen niet meer herkent. Mij herkent hij wel nog en onze eigen kinderen ook. Maar de kleinkinderen… neen.’
Katrien, mantelzorger van haar man met dementie
2. HET BELANG VAN HET VERLEDEN Angst is vaak voorkomende emotie < onvoorspelbare omgeving < confrontatie met niet meer kunnen < moeilijke vragen ‘Wat heb je vanmorgen gegeten?’ ‘Waarom heb je je radio nu in de koelkast gestopt?’ ‘Je weet toch nog dat je buurvrouw vorige week op bezoek gekomen is?’
<-> verleden = vertrouwd gevoel
4
21/04/2016
2. HET BELANG VAN HET VERLEDEN
1932
2015
2. HET BELANG VAN HET VERLEDEN Oudste herinneringen blijven langst bewaard Vermengen van verleden en heden Denken jonger te zijn Wachten op overleden partner of kinderen Vergeten dat iemand overleden is Kinderen zien als partner of ouders Zichzelf niet herkennen in de spiegel Taal van kindertijd spreken …
5
21/04/2016
Reminiscentie = het systematisch en doelbewust herinneringen ophalen
herinneringen
Integreren
Dialecten
Voorlezen
Reminiscentie
Muziek
Voelen
Vertellen
6
21/04/2016
Voorwerp
Hooi
Foto
Horen Vasthouden
Ruiken
7
21/04/2016
• is incontinent • is mijn naam al lang vergeten • neemt acht pillen per dag • heeft reuma • moet gefixeerd worden in zijn zetel • is rolstoelgebonden
• had een buurtwinkel • hield van sociaal contact • speelde graag met zijn kleinkinderen • kende de naam van elke boom en vogel in Vlaanderen • schreef zelf gedichten • won verschillende prijzen met zijn raskippen • lacht nog steeds graag
Deficiëntiegericht
Competentiegericht
3. REMINISCENTIE Positieve effecten van reminiscentie Voor de persoon met dementie Zelfwaarde hoger Identiteitsgevoel groter Moeilijk gedrag daalt of kan voorspeld worden Beter sociaal contact Minder depressieve symptomen Geheugen? Voor de mantelzorger Communicatie verbetert Intimiteit verbetert Minder depressieve symptomen Rol als naaste blijft!
8
21/04/2016
4. TOEPASSING VAN REMINISCENTIE Noden Sociaal isolement Beperkt aanbod voor mensen met dementie Dementievriendelijke gemeenten (VVSG) Inclusiegedachte Sociale meerwaarde creëren Inzetten op actuele maatschappelijke uitdagingen
4. TOEPASSING VAN REMINISCENTIE Nu voornamelijk door professionele zorgverleners Maar ook een rol voor cultureel-erfgoedsector Lokale erfgoedactoren Lokale inbedding Lokale kennis én materiaal Materieel – immaterieel erfgoed Ook moderne kunst!
9
21/04/2016
Voorbeelden in Vlaanderen
Dementievriendelijke gidsbeurten
In opstart: Brugge Volkskundemuseum Hospitaalmuseum
10
21/04/2016
Kunst en dementie: de Alzheimer Code
11
21/04/2016
Erfgoedcellen - reminiscentiekoffers
Erfgoedcel BieTerf Roeselare
Souvenirs – erfgoedcel Brugge
Dementievriendelijke gemeente – reminiscentiewandelingen
Levend geheugen Aalbeke (West-Vlaanderen) Vier wandelingen Prikkelt het geheugen van personen met dementie en andere wandelaars Startpunt: WZC De Weister Award ‘European Foundations’ Initiative on dementia’ Contact:
[email protected] (H)Eerlijk op stap in Hasselt en Zonhoven Drie wandelingen Het herinneringspad De zinnenprikkelende wandeling De natuur-lijke wandeling Info:
[email protected]
12
21/04/2016
Erfgoedcel CO7 (Westhoek)– cinema Nostalgie
Voorbeelden uit het buitenland
13
21/04/2016
Case 1: de REMPOD Pop-up reminiscentiekamer http://www.rempods.co.uk/video.html
Case 1B: de REM ROOM
Een permanente inrichting van je woning, woonzorgcentrum,…
14
21/04/2016
Case 2: DUDLEY Ontlenen van Boxen met oude voorwerpen, kranten,… Voorbeeld boxen 1950s 1960s Childhood The Blitz Voorbeeld kranten Daily Express – Britain Declares War Daily Sketch – Victory in Europe 1945 Puzzels Fotomateriaal per thema Cd’s Voorbeeld: Sounds Nostalgic 30 wonderful theme tunes from BBC Radio ‘Boeken op voorschrift’ voor personen met dementie en hun mantelzorgers Initiatiefnemer: bibliotheken Dudley http://www.dudley.gov.uk/resident/libraries-archives/libraries/about-the-library/reminiscence-packs/
15
21/04/2016
Case 3: A TRIP DOWN MEMORY LANE Pilootproject Reminiscentieboxen met barcode, ontleenbaar als een boek Indien succesvol: 50 boxen, verspreiden via 12 grootste bibliotheken
Initiatiefnemer: Nottinghamshire County Council
https://cbjnewsreports.wordpress.com/2014/02/11/taking-a-trip-down-memorylane/
Case 4: HOUSE OF MEMORIES House of Memories is een vormingsprogramma voor mantelzorgers Geeft aan de deelnemers informatie over dementie en leert hen vaardigheden en kennis Vorming aan professionals, familie, kennissen en vrienden, vrijwilligers Biedt tal van bronnen voor reminicentietools aan
Initiatiefnemer: National Museums Liverpool http://www.liverpoolmuseums.org.uk/learning/projects/house-ofmemories/index.aspx https://vimeo.com/42960655 My House of Memories (app): http://www.liverpoolmuseums.org.uk/learning/projects/house-of-memories/myhouse-of-memories-app.aspx
16
21/04/2016
Workshops ‘erfgoed en dementie’ Doelgroep: cultureel-erfgoedsector Waar? Hasselt, Roeselare, Dilbeek, Gent, Leuven en Antwerpen Initiatief: FARO (Vlaams Steunpunt Cultureel Erfgoed) Contactpersoon: Bart De Nil
17
