29
OPZEGGINGSVERGOEDING
1.3. VOORDELEN VERWORVEN KRACHTENS DE OVEREENKOMST
1384
Hiermee worden de voordelen bedoeld waarvan de werknemer ten laste van zijn werkgever kan genieten naar aanleiding van het bestaan van de arbeidsovereenkomst, zonder dat zij rechtstreeks een tegenprestatie uitmaken van de verrichte arbeid. Het betreft: – terugbetaling van onkosten; – het prive´-gebruik van een bedrijfswagen; – het prive´-gebruik van de gsm; – het prive´-gebruik van de laptop; – de tussenkomst van de werkgever in het huurgeld en/of de kosten van verwarming; – de tussenkomst van de werkgever in het woon-werkverkeer; – maaltijdcheques - maaltijdvergoedingen; – vakantiegeld; – overuren; – premies, eindejaarspremies, verdienstenpremies; – werkgeversbijdragen aan de groepsverzekering, pensioenfondsen; – sociale uitkeringen; – werkkledij; – diverse vergoedingen in het kader van een internationale arbeidsovereenkomst; – aandelenopties; – kosteloze vliegtuigreizen; – ter beschikking stelling van een woning; – goedkope lening. In de praktijk genieten hoofdzakelijk bedienden en handelsvertegenwoordigers van deze voordelen. 1.3.1. Betaling van onkosten
1385
De onkosten die een werknemer maakt in de uitoefening van zijn functie en die hij in dit verband voorschiet, maar die normaal door de werkgever gedragen worden en dus door deze laatste terugbetaald worden, zijn geen loon. Zij moeten niet opgenomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. Dit is echter enkel het geval inzoverre deze onkostenvergoeding ree¨le kosten dekt die de werknemer oploopt bij de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst. Fictieve kostenvergoedingen die geen ree¨le kosten dekken en aldus een verrijking inhouden voor de werknemer, zijn loon en worden opgenomen in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. Er is dan sprake van «verdoken loon». In geval van conflict moet de feitenrechter onderzoeken of en in welke mate de forfaitaire vergoeding effectief kosten dekt, die verbonden zijn aan de tewerkstelling. A. Forfaitaire onkostenvergoedingen
1386
In de praktijk wordt vastgesteld dat een werkgever vaak een maandelijkse forfaitaire onkostenvergoeding uitbetaalt. Het feit dat een forfaitaire vergoeding wordt betaald, neemt niet weg dat het om een werkelijke terugbetaling van kosten gaat voor zover de vergoeding berust op een redelijke basis en er ree¨le kosten tegenover staan. Soms wordt dat forfait nochtans overdreven en houdt het in feite een verdoken loon in. In dat geval moet onderzocht worden welk gedeelte van de onkostenvergoeding effectief als terugbetaling van onkosten moet beschouwd worden en welk gedeelte als loon. Het gelijktijdig toepassen van een forfaitair terugbetalingssysteem, naast een systeem van indiening van effectieve onkostenstaten, levert op zich geen bewijs van verdoken loon op. Anders is het uiteraard wanneer beide onkostenvergoedingen een terugbetaling van dezelfde kosten beogen.
740
Praktijkboek Ontslag 2009
DE OPZEGGINGSVERGOEDING
De werknemer die opwerpt dat de forfaitaire vergoeding verdoken loon is en aldus opgenomen moet worden in het basisloon voor de berekening van de opzeggingsvergoeding, moet hiervan het bewijs leveren. Het feit dat de vergoeding ook tijdens perioden van schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst wordt doorbetaald, kan daarvoor een bewijselement zijn. Het is evenwel niet altijd voldoende. Bepaalde uitgaven blijven immers doorlopen ook al worden er geen effectieve prestaties gepresteerd. B. Terugbetaling van onkosten eigen aan de werkgever versus terugbetaling van onkosten die eigenlijk door de werknemer moeten gedragen worden
1387
Een duidelijk verschil moet gemaakt worden tussen de onkosten die terugbetaald worden omdat zij normaal ten laste vallen van de werkgever en degene die gewoonlijk door de werknemer moeten gedragen worden. De werknemer heeft geen voordeel bij de terugbetaling van onkosten eigen aan de werkgever. Hij heeft die onkosten voorgeschoten en wordt ervoor terugbetaald. Dergelijke onkostenvergoeding moet niet in aanmerking genomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. Voorbeelden Het betreft bijvoorbeeld: – de terugbetaling van kosten die betrekking hebben op het beroepsgebruik van een eigen wagen (afschrijving, benzinekost, enz.); – de terugbetaling van een premie van een burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering van de prive´-wagen die voor beroepsdoeleinden wordt gebruikt. Maar de werkgever kan ook onkosten terugbetalen die door de werknemer gemaakt werden omwille van de arbeidsovereenkomst en die normaal ook door deze laatste moeten gedragen worden. Als de werkgever deze onkosten terugbetaalt, maakt dit een voordeel voor de werknemer uit en moeten deze vergoedingen in aanmerking genomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. Voorbeelden Het betreft bijvoorbeeld: – de terugbetaling van de vervoerskosten tussen de woonplaats en de werkplaats (zie randnr. 1392); – de tussenkomst van de werkgever in de kosten van gas, water en telefoon voor een werknemer die geen huisarbeid verricht. 1.3.2. Prive´-gebruik van een bedrijfswagen
1388
De rechtspraak beschouwt het prive´-gebruik van een bedrijfswagen als een voordeel dat in rekening moet genomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. De partijen, in het kader van een overeenkomst naar aanleiding van de bee¨indiging van de arbeidsovereenkomst, of de rechter, zullen de waarde van dat voordeel moeten schatten. Dit is afhankelijk van feitelijke omstandigheden: wat is het merk en type van de wagen ? Draagt de werknemer sommige kosten zoals de prijs van de benzine wanneer hij prive´-verplaatsingen doet ? Worden veel prive´-kilometers afgelegd ? De maandelijkse kostprijs voor de werkgever voor een wagen mag niet verward worden met de genotswaarde voor de werknemer van het prive´-gebruik van die wagen. Het Hof van Cassatie heeft beslist dat de rechter niet gehouden is door de raming van de waarde die in de loop van de overeenkomst in rekening werd genomen (b.v. pro fisco). Hij moet de werkelijke waarde van het toegekende voordeel bepalen. Concreet komt dit neer op een ex aequo et bono raming van het voordeel.
Kluwer
741
OV
OPZEGGINGSVERGOEDING
De hiernavolgende tabel geeft een aantal beslissingen ter zake weer.
742
Jurisdictie
Datum
Merk en type
Evaluatie
Publicatie
Arbrb. Brussel
04 04 2000
Renault Safrane
297,47 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 82895
Arbrb. Brussel
09 08 2000
BMW 525
10 000 BEF/maand
onuitg.
Arbrb. Antwerpen 07 11 2000
Audi A6
15 000 BEF/maand
onuitg.
Arbh. Luik
29 11 2000
Peugeot 405
185,92 EUR/maand
J.T.T. 2001, 213
Arbh. Brussel
10 01 2001
Niet gekend
247,89 EUR/maand
J.T.T. 2001, 141
Arbrb. Luik
07 02 2001
Roover 600
7 436,81 EUR/jaar
onuitg. A.R. nr. 301420
Arbrb. Brussel
09 02 2001
Audi A6
247,89 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 22570/00
Arbh. Brussel
04 04 2001
Opel Vectra
10 000 BEF/maand
onuitg. A.R. nr. 36565
Arbh. Brussel
04 05 2001
Ford Mondeo
193,85 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 39423
Arbrb. Brussel
05 02 2002
Audi A6
247,89 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 33028/00
Arbh. Brussel
19 02 2002
Renault Espace
371,84 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 13408
Arbrb. Brussel
13 03 2002
Citroe¨n Xantia Activa
15 000 BEF/maand
onuitg. A.R. nr. 15898/00
Arbrb. Brussel
13 03 2002
Renault Laguna
15 000 BEF/maand
onuitg. A.R. nr. 15899/00
Arbh. Bergen
14 03 2002
Opel Vectra 1700 TD
12 000 BEF/maand
onuitg. A.R. nr. 16636
Arbrb. Brussel
10 06 2002
Opel Vectra
10 000 BEF/maand
onuitg. A.R. nr. 2409/01
Arbh. Gent
17 06 2003
BMW 525
17 500 BEF/maand
onuitg. A.R. 262/02
Arbh. Brussel
13 02 2004
371,84 EUR/maand
Or. 2004, nr. 10, 29
Arbrb. Brussel
19 03 2004
Peugeot 805 monovolume (en tankkaart) Mercedes C 220
375 EUR/maand
onuitg. A.R. 330/01
Arbh. Brussel
04 05 2004
Audi A6
619,73 EUR/maand
onuitg. A.R. 42697
Arbrb. Antwerpen 19 05 2004
BMW 320 D (en tankkaart)
496,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 351.696
Arbh. Brussel
22 10 2004
Renault Laguna
10 000 BEF/maand
onuitg. A.R. 44095
Arbrb. Brussel
30 11 2004
VW Passat 115 CV
366,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 68978/2003
Arbrb. Kortrijk
12 01 2005
Volvo S 40 (en tankkaart)
450,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 40770
Arbrb. Turnhout
24 01 2005
VW Golf
310,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 77078
Arbh. Brussel
15 03 2005
BMW 318 TDS
446,21 EUR/maand
onuitg. A.R. 42287
Praktijkboek Ontslag 2009
DE OPZEGGINGSVERGOEDING
Jurisdictie
Merk en type
Evaluatie
Publicatie
Firmawagen
358,89 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 70 202/04
Arbh. Antwerpen 18 04 2005
BMW 525
400,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 2040058
Arbh. Luik
12 05 2005
VW Passat TDI
200,00 EUR/maand
J.T.T. 2006, 205
Arbrb. Brussel
20 05 2005
BMW 520 break
500,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 71143/04
Arbrb. Brussel
13 06 2005
BMW 525 DTI
300,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 78170/04
Arbrb. Antwerpen 14 06 2005
Mercedes E
620,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 367003
Arbrb. Brussel
15.07.2005
Mercedes 220 CDI break
375,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 39960/02
Arbrb. Brussel
26.09.2005
Niet gepreciseerd door partijen
146,67 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 2004/289
Arbrb. Bergen
03.10.2005
Mercedes 220 CDI
301,42 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 56532/02
Arbrb. Brussel
28 10 2005
Saab 9,5 3L
375,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 70994/04
Arbrb. Brussel
21.10.2005
Een firmawagen met tankkaart
300,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 81131/04
Arbrb. Brussel
21.10.2005
BMW 320D
300,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 77722/04
Arbrb. Brussel
24.10.2005
VW Passat TDI (met tankkaart)
350,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 13353/04
Arbrb. Antwerpen 15.11.2005
Audi A4
250,00 EUR / maand
Soc. Kron. 2006, afl. 3, 153
Arbrb. Hoei
12 12 2005
Firmawagen
119,63 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 58970
Arbrb. Brussel
24 01 2006
Mercedes C 220
375,00 EUR/maand
Arbrb. Brussel
03 02 2006
Firmawagen
309,86 EUR/maand
Arbrb. Brussel
07 03 2006
Ford Galaxy
350,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 45470 onuitg. A.R. nr. 45098 onuitg. A.R. nr. 44172
Arbrb. Turnhout
13 03 2006
Mercedes C 220
350,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 75641
Arbrb. Gent
27.03.2006
Renault Laguna
250,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 71450/04
Arbrb. Brussel
11.04.2006
VW Passat Break
250,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 618/W/04
Arbrb. Brussel
28 04 2006
Peugeot 406
168,87 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 77224/04
Arbh. Brussel
07 11 2006
450,00 EUR/maand
J.T.T. 2007, 125
Arbh. Brussel
06 02 2007
500,00 EUR/maand
J.T.T. 2007, 295
Arbh. Brussel
24 04 2007
Audi A6 break 2.5 TDI Mercedes 220 CDI Peugeot 406
250,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 46770
Arbh. Brussel
10 12 2007
Audi A6
400,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 8242/05
Arbrb. Brussel
Kluwer
Datum 22 03 2005
OV
743
OPZEGGINGSVERGOEDING
Jurisdictie
Datum
Merk en type
Evaluatie
Publicatie
Arbh. Brussel
10 03 2008
Peugeot 406 (en tankkaart)
400,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 19290/06
Arbh. Brussel
22 04 2008
BMW
400,00 EUR/maand
J.T.T. 2008, 335
Arbrb. Brussel
24 04 2008
Mercedes 280
380,00 EUR/maand
onuitg. A.R. 7046/06
Arbh. Brussel
16 05 2008
400,00 EUR/maand
J.T.T. 2008, 332
Arbh. Gent
27 06 2008
Renault Espace (en tankkaart) BMW 250 Touring
350,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 249/07
Deze raming moet worden verminderd met de eventuele persoonlijke bijdrage die de werknemer desgevallend maandelijks betaalt voor het prive´-gebruik van de bedrijfswagen. Het is nog interessant hierbij op te merken dat indien de werknemer tijdens de periode gedekt door de opzeggingsvergoeding het voordeel van een auto behoudt, de werkgever de tegenwaarde voor dat voordeel mag aftrekken van die opzeggingsvergoeding. 1.3.3. Prive´-gebruik van een gsm
1389
Werkgevers stellen vaak een gsm-toestel ter beschikking van hun werknemers. Meestal mogen deze werknemers het gsm-toestel ook voor prive´-doeleinden gebruiken zonder dat zij de kost voor deze prive´-gesprekken moeten terugbetalen. Algemeen genomen, beschouwt de rechtspraak dit prive´gebruik van de gsm als een voordeel dat in aanmerking moet worden genomen in de berekening van de opzeggingsvergoeding. Bepaalde rechtspraak voegt hier als voorwaarde aan toe dat de werknemer moet kunnen bewijzen dat hij wel degelijk gerechtigd was om deze gsm voor prive´gesprekken te gebruiken. Kan hij dit niet, dan moet het voordeel van het prive´gebruik, aldusnog deze rechtspraak, niet worden opgenomen in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. De partijen, in het kader van een overeenkomst, of de rechter, zullen de waarde van dat voordeel moeten schatten. Ook hier weer zullen de feitelijke omstandigheden bepalend zijn. Meer bepaald zal moeten worden nagegaan of het prive´-gebruik al dan niet een belangrijke omvang heeft. De hiernavolgende tabel geeft een aantal beslissingen ter zake weer.
744
Rechtbank
Datum
Evaluatie
Vindplaats
Arbrb. Antwerpen
07 11 2000
9 750 BEF/jaar
onuitg.
Arbrb. Kortrijk
13 03 2001
74,37 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 56311
Arbrb. Brussel
13 03 2002
1 000 BEF/maand
onuitg. A.R. nr. 15898/00
Arbh. Brussel
19 02 2002
500 BEF/maand
onuitg. A.R. nr. 13408
Arbh. Luik
13 03 2003
37,18 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 6932/2001
Arbh. Luik
19 06 2003
74,36 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 31.024/02
Arbh. Brussel
28 04 2004
405 BEF/maand
Soc.Kron. 2005, 29
Arbrb. Kortrijk
12 01 2005
30,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 40770
Arbh. Antwerpen
18 04 2005
40,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 2040058
Arbh. Luik
12 05 2005
70,15 EUR/maand
J.T.T. 2006, 205
Arbrb. Antwerpen
14 06 2005
50,00 EUR/maand
onuitg. A.R. nr. 367003
Arbrb. Brussel
30.06.2005
50,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 81639/04
Arbrb. Bergen
24.10.2005
30,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 13353/04
Arbrb. Brussel
06.12.2005
55,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 62125/03
Praktijkboek Ontslag 2009
DE OPZEGGINGSVERGOEDING
Rechtbank
Datum
Evaluatie
Vindplaats
Arbrb. Nijvel
11.04.2006
25,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 618/W/04
Arbh. Brussel
06 02 2007
50,00 EUR/maand
J.T.T. 2007, 295
Arbrb. Brugge
04 06 2007
25,00 EUR /maand
onuitg. A.R. nr. 114882
Arbrb. Brussel
31 08 2007
50,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 33625/02
Arbh. Antwerpen
17 01 2007
40,00 EUR / maand
onuitg. A.R. 2050641
Arbh. Gent
10 09 2007
50,00 EUR / maand
onuitg. A.R. nr. 06/223
1.3.4. Prive´gebruik van een laptop
1390
Indien de werknemer de laptop voor prive´doeleinden mag gebruiken, moet de geschatte waarde van het voordeel in aanmerking genomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. Recent schatte het arbeidshof van Gent bijvoorbeeld de waarde van het prive´-gebruik van een laptop op 40 EUR/maand (Arbh. Gent 30 juni 2008, onuitg. A.R. 07/209 en Arbh. Antwerpen 17 januari 2007, onuitg. A.R. 2050641). Dit is een duidelijk verschil met de arbeidsrechtbank van Kortrijk die het prive´-gebruik op 120 EUR/maand raamde (Arbrb. Kortrijk 22 mei 2007, onuitg. A.R. 71367). Voorwaarde hiervoor is wel dat het bewijs van dat prive´gebruik kan worden geleverd. De rechtspraak oordeelt inderdaad dat wanneer nergens in de arbeidsovereenkomst vermeld staat dat de laptop voor prive´doeleinden mag gebruikt worden en dat de werknemer ook niet bewijst dat hij de laptop effectief voor prive´doeleinden gebruikt, er geen sprake is van een voordeel dat in aanmerking moet genomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. 1.3.5. Tussenkomst van de werkgever in huurgeld en/of verwarming
1391
Een dergelijke tussenkomst maakt een voordeel uit in hoofde van de werknemer. Het zijn immers onkosten die hij in principe zelf moet dragen en geen beroepsonkosten. Deze terugbetaling van de werkgever moet dan ook in aanmerking genomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding. Om dit voordeel te waarderen moet gekeken worden naar de prijs die de werknemer had moeten betalen om ervan te kunnen genieten. Een uitzondering op deze regel geldt in geval van huisarbeid. Wanneer de werknemer van thuis uit werkt, heeft hij bepaalde kosten die normaal ten laste van de werkgever zijn (zoals b.v. verwarming en elektriciteitskosten). De werkgever moet deze kosten verbonden aan de thuisarbeid vergoeden. Deze vergoeding dekt in principe ree¨le kosten en is aldus niet opgenomen in de berekeningsbasis voor de opzeggingsvergoeding.
OV
1.3.6. Tussenkomst van de werkgever in het woon-werkverkeer
1392
De verplaatsingskosten tussen de woonplaats van de werknemer en het werk zijn kosten die de werknemer zelf moet dragen. De werknemer heeft immers de verplichting om het werk uit te voeren op de plaats zoals overeengekomen in de arbeidsovereenkomst. Als de werkgever deze onkosten terugbetaalt, maakt dit een voordeel uit voor de werknemer en moet deze vergoeding in aanmerking genomen worden in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding (zie randnr. 1387). Enkel wanneer de werknemer andere/uitzonderlijke verplaatsingen moet doen in opdracht van de werkgever, zal de terugbetaling van deze kosten niet beschouwd worden als loon maar, integendeel, als een terugbetaling van ree¨le onkosten.
Kluwer
745
