Hoeoud is de vertelterongeveer, denkje? Geefook ddnwildr om je dat denkt. Waarom zou de moederniet wittendat haar kinderenhaar komenbezoeken? Watvindje van de reactievan de vaderin het verhaal?W,rti.. zijn ro[? Hebje ze[f wel eenseensituatiemeegemaakt waarinje ietr dergetijks had wi[[endoen?Beschrijfdezesituatie,wat er gebeurde en watjouwreactiewas.Hebjetoen ookzo gehirrr deld a[s de moederindit verhaa[? wet/niet?Atsje Waarom zoietsnog nooit hebt meegemaakt, kunje misschien een situatiebedenken.
12Deaanslag Muuscn HRnnY
Vooraf
(1927)wordtats eenvan de be[angrijkste HarryMuLisch Wereldoorlog van na de Tweede schrijvers Nedertandse (zie hoofdstuk Hermans Frederik wiLlem met samen beschouwd. 21)enGerardRevebehoorthijtot,degrotedrie,.Mulischwerd inHaartemgeborenenhadeenDuits.Oostenrijksevadereneen joodsemoeder.Nadescheidingvanzijnoudersinlg3Tb|.e_efhij doorhun Duitse en werdhij opgevoed ili tlin vaderin Nedertand werdenzijn groot-en weretdoortog In de Tweede huishoudster. en vergast'Zijn doorde nazi'sweggevoerd overgrootmoeder de oortogwe[' Nade oortogin 1945besloot moederover[eefde Mu|'ischschrijverteworden,maarpasinlg52|.ukthethemzijn eersteromante pubticeren(ArchibaldStroholm)' en mythische vaakmagische In zijn werkgebruiktMuLisch komtveel dood elementln.Ookhet raadselvan de tijd en de van schrijvers voorin zijn werk.Net a[svoor andereNederlandse rol in het werk zijn generatiespeeltde oortogeen belangrijke essays gedichten, ook Mulisch van Mutisch.Naastromansheeft veel werk zijn voor Hij heeft en werkvoortonee[geschreven' Anderwerkvan Mulischis bijvoorbeeld literaireprijzengekregen. (1959), Tweevrouwen(1'975)')ude lucht Hetstenenbruidibed De (1977),De elementen(1988).Het beelden de kLok(1'989)' en (1998) procedure ontdekkingvan de hemet(1'992),De heeft meerdan 35 boekengeschreven' (2001).Mul'isch Siegfried ook dusje kunt in elk geva[kiezen!Vee[van zijn boekenzijn verfi[md.
74
Het fragmenthiernakomt-uit DeaansLog (t9lr,,) lttt b€* werdin 1986verfitmden de fitm heeft,.ifl .,,,, {)..r.1rre*d voor
de beste,buitenlandse, fitm.In Dr-;;;ri;;
;;;',;',:i*tq
;et r,.r,r,r,,., i**ii :'Jil'.'.'# de Tweede fiWeretdoortog, *",f.ii l:' waarin .1lT: ::::lilop#:;,,;; Anton ;j;:'-,::# heteleven zalbepaten. tn
detoopv,rrrtrirtbc.l lTllilzijn je steedsmeerte weten kom overwater ,, ;;n"J,,;;i',:;: op dieavondin deoortog en hoeaui.i;n'i.uunbcirrvlrroril
Deaanslag omzichheenvoeidehij l€hthij debritsen gingzitten' Overal opzijn schoot il;-;;s;"t moestzi3n.Hij vouwdefjn \andel hoorde.htl.dt tater u*t J. n.**.n opdt gang'Even lY,:l vandie
;;il;i*erd
stil nuilooiathij ooktleademhatins
bcnjij hier?' een groot.gt:1* ,i. uiou*.rrrtem.Het wasalsofplotseling
iets te zien' maar de duisnd. Hij sperdezijn ogen open om anderecellenhoordehij nu ai t.g.n alszwarlwater' Oot
sestoken" 3ili"li;' huisinbrand
Datdaarnualleen bijnanietgeloven' iiiU i.i t.r. ton hij hetietf "UVelgelegen' en 'Nooitgedacht"Het tmeulenderuine lag tussen
wcn voordatzij antwoordde' wasdat?Nunet?'
{lurom?' wij niks maalflarhadden t91twraak. Erwaseenventneerg-eschoten,
niksmeenemen" iti*ut.n. Wemochtenhetemaal je ii g;du.rao*me...' zeizlj'Enweerna eenstilte:'Jezus'was soms rn thuis?' zijn mijnmoeder'enmijnbroer"Hij merktedat 'Nee,metmijnvaderen open'maarhet maalteseen
;#ii;1;ht;;kt.n;
ze tij sperde
'Waarzijn die nu?' 'Weetik niet.' 'Hebbende Duitserszemeegenomen?' 'Ja. Mijn vaderen mijn moederten minste" 'Enje broer?' eerstbegonhij eventetruilen' 'Die is gevtucht.Hij wou ".' Voorhet zich' maarhij kon er nietsaandoen' 'Watmoetik nou ...' Hij schaamde 'Komnaastme zitten" in haar richtinq ' Hij stond op en liep voetjevoor voetje. je 'Ji. hier ben ik,' zeizii"steek handuit"
77
Hij voeldehaarvingers,zij greepzijn hand en trok hem naarzich lrrr,. 0p de brits sloegzij eenarrnomhemheenen druktemet haaranderelr,rrrrl zijn hoofd tegen haar borst. Zij rook naar zweet,maartegelijk naar ir,tr, anders,iets zoetigs,dat hij niet thuis kon brengen.Misschieneenparfrrrrr. In de duistemiswaseentweededuisternisen daarinhoordehij haarh,rrl bonken,veelte snelmisschienvooriemanddie alleenmaariemandtroosl. Toenhij bedaarde,begonhij onderde kier van de deureenzwakkestret'p licht te onderscheiden, waar hij zijn ogen op gevestigdhield. Toenlrii binnenkwam,moest zij hem even gezien hebben hier vandaan. Zii drapeerde haardekenomhenbeidenen druktehemstevigtegenzichaarr, Zij was minder warm dan de kachel daarnet, en tegetijk veel warmer.ft kwamenweer tranen in zijn ogen, maarnu anders.Hij zou haar willerr wagen waaromzij gevangenzat, maar dat durfde hij niet. Misschienwas het wel voor zwartehandel.Hij hoordehaar slikken. 'Ik weetniet hoej e heet,'fluisterdezij,' en dat moetik ook niet weten. Jij magook nietwetenhoeik heet,maarzulje 66nding nooitvanje leven vergeten?' 'Watdan?' 'Hoeoudbenje?' 'Bijna dertien,mewouw.' 'Scheiuit met dat "mewoud'. Luister. Ze zullenje misschienvan alles wijs proberente maken,maarje moet nooit vergetendat het de moffen zijn, diejouw huis in brandhebbengestoken.Wiehet gedaanheeft,heeft het gedaan,en niet iemandanders.' 'Dat weet ik toch,' zei Anton een beetjeverontwaardigd. 'Dat heb ik gezien.' toch zekerzelf 'Jawel, maar dat hebbenze gedaanomdat die hufter daar is geliquideerd,en ze zullen zeggen,dat het dus de schuldvan de illegaliteit is dat ze dat moestendoen.Zezullenzeggendat die illegalenwisten,dat er dan zulkedingenzoudengebeuren,en dat het dushun schuldis.' '0,'zei Anton, terwijt hij zich een beetje oprichtte en probeerdete formulerenwat hij dacht, - 'maar als dat zo is, dan is ... dan is nooit iemandschuldig.Dankan iedereenmaardoen.'
woorden bedaren brits
-
draperen gedemPt hufter [iquideren mof 0pensperren smeu[en
rustig worden en het bed van planken(in de gevangenis [eger) leggen zachtjes schetdwoord:k[ootzak vermoorden voor Duitser scheldnaam doen oPen wijd zachtjesbranden
Vragen en oPdrachten op' Probeer de volgendevragenen schrijfde antwoorden Beantwoord te lezenen zoekalteen woordenboek J. ,.t rt zoveelmogetijk 'ondu' woordenoP ats het echt nodigis' r
van het boek'AntonSteenwijk'wordtdoor De hoofdpersoon is gebeurd' de Duitsersopgesloten'Beschrijfwat er hiervoor
betekenen? wat de volgendeuitdrukkingen z Kunje bedenken gebruiA[s het niet Lukt,kunje natuur[ijkeenwoordenboek erachter' ken.Schrijfde betekenissen op de tast
fgmandiets wijsmaken
lgls/jqmaldnje! kqnnept[uisfie1ggn3 Hoeoudis Anton?
79 78
AtsAntonde stemvan de vrouwhoort,voettdat'atsofptot' setingeen grootgevaarwerdafgewend'. Waarom denkje dat Antonopgeluchtis aLshij haarstemhoort?
5 Watis 'de ittegaLiteif? 6 In de twee laatstezinnenvan het fragmentzegt Anton:'maar als dat zo is, danis ... danis nooitiemandschutdig. Dankarr iedereenmaardoenjWatbedoetthij daarmee?
13Eenkinderspiegel JuolrHHenzernc
Lijkt hetje een aantrekkelijk boekom helemaaI te lezen? Waarom wel of waaromniet? Vooraf dichteres' (1934)is een bekendeNederlandse Judith Herzberg voor geschreven Vanafde jaren zeventigheeftzij ook veel persoon[ijen ntir. vaakgaanhaartekstenover toneel,tel,evisie In die zij op een heeteigenmanierweergeeft' ke ervaringen preheel door ze die haarwerkgaat het vaakom kLeinedingen' en poEzie haar heeLbelangrijkmaakt'Voor ciezebeschrijvingen gekregen' literaireprijzen toneelwerkheedze verschittende Zeepost(1963)en dichtbundels de Eenpaarvan haarboeken: komt uit kinderspiegef (1963)'Het gedicht'EenBeemdgras ook het Herzberg DaarnlastschreefJudith Stijkticht(1'g71')'. (1'982) Leedvermoak fitmscenariochirtotte(1931), het toneelstuk bent je geinteresseerd fitm (1991)' ALs en Telstenvoor toneel'en in de bekendebtoem[ein po6zie,tun 3e ook ttn' g'un bladeren poiizie von de L9de t/m de 21ste eeuw zinrgKomii's Nldertondse (2004)die doorGerritKomrijis ;n )ooo ei enigegedichten samengestetd.
8t
8o
woorden
Eenkinderspiegel 'Als ik oud word neemik btondekrullen ik neemgeenspataders, geenonderkin, en als ik rimpelskrijg omdatik vijftig ben danneemik wotijke, niet van die langeom mijn mond alleenwat kraaienpootjes om mijn ogen. Ik ga nooit tiegenofbedriegen,waaromzou ik en niemandgaatooit liegentegenmij. Ik neemniet van die viezevette grijzepiekenen ik ga zekerook niet stinkenuit mijn mond. Ik neemeenhond drie poezenen eengeit die binnenmag,dat is gezellig, de keutelskunnen mij niet schelen. Depoezenmogenin mijn bed de hond gaatop het kleedje. Ik neemook heleleukeplantenmetveelbloemen nietvan die saaiesprietenen geenluis, ofzoietsraars. Ik neemeenhelelieveman die tametijkberoemdis de heledagen ook de helenacht blijven wij alsmaarbij elkaar.'
kraaienPootje -
keuteI
[uis onderkin pieken spatader sprieten
harde,rondePoeP;hier:van de geit rimpeltjebij je ogen kLeinebeestjesdie op btaderenleven je een soort vet onderde kin, waardoor hebben te kin I'ijkt dubbel.e haardat in P[ukkenhangt zichtbare,blauweaderdie dikkeris doorde drukvan het btoed geworden pLantdie uit dunnestengelsbestaat
Vragen en oPdrachten op' Probeer vragenen schrijfde antwoorden de votgende Beantwoord te lezenen zoekatleen de tekst zoveelmogetijk'onit' woordenboek woordenoP als het echt nodigis'
strofeis een groep;e Het gedichtbestaatuit vijf strofen'Een van etkaargescheiregetsdie bij elkaarhoren;strofenworden kort op waare[kestrofe den door een witregel'Schrijfin het overgaat. om het gedicht waaromer aanhalingstekens r Kunje bedenken heenstaan?
een meisje in het gedichtis hoogstwaarschijnl'ijk 3 Deverte[Ler ' gaandoen' Is dat reazl *.t zich voor h-oeze a[[eslater zal tiitisch?Watvindje zeLfvan haarideedn?
gedicht?Vindje het,eenmooiof grappig 4 Watvind je van dit = eventueelmet medecursiste Bespreek f.Jl.r'', oi iuirt nieti wat zij van het gedichtvonden'
en zoekde woorde Leeshet gedichteen paarkeergoeddoor 5 Probeerhet ' di. je echitniet begrijptop in een.woordenboek' ziet dat het gedichthardopaanlezettvoorte lezen'Je
8z
gedichtniet rijmt, maaratsje het eenpaarkeerhardopvoorleest,zu[je merkendat er wel eenbepaaldritmein zit. Probeernu zetf (of met iemandsamen)eengedichtte schrijven. Het onderwerp magje he[emaal zetfkiezen.
2, 14HetBureau Vuilehanden J.J.Vosrull
Vooraf pubticatie (1'926)werdeigenlijkpasecht bekendmet de VoskuiL zeven uit bestaat Het Bureau'De roman van de romancyclus Het is ook de tot 2000zijn verschenen' 1996 van delen,die Voskuit grootsteromanter wereld,ruim 5000bl'adzijden! zijn heLe Koning Maarten 6eschrijfterin hoe de hoofdpersoon hij daar wat en werkt leventot aan zijn pensioenop het Bureau Instituut' ttet aLsvoskuiLzeLfdeedop het Meertens meemaakt. naarvotksgeonderzoek doet MaartenKoningwetenschappelijk instituut Instituutis eenwetenschappetijk bruiken.Het Meerlens en bestudeerd taal en cu[tuurwordt waarde Nedertandse en naare[k deel waseen echtebestsetler Bureau Het beschreven. overde roman werdmet spanninguitgekeken'Eris ook veel is' Dat Heet6ehngrijkis dat het een steutelroman geschreven. werketijkheid in betekentdat de personlndie erin voorkomen' Instituutwerken'Alteende ook bestaanen op het Meertens in het boek'Het werdecht een sportte namenziln veranderd Bureau'Hetis wetente komenwie nu precieswie is in Het n1!t H1t saat succes zoveeI heeLbijzonderdat dit boek eigenl.ijk op zUn.werK en persoon tevenvan 66n immerioverhet dageLijks juist een een heelgewoonkantoor'Maardat waswaarschijnLijk voor veetmensenwas redenvoor het grotesucces: belangrijke het heeIherkenbaar' als Het Bureauis wel wat erg veel om Eengrote romancyclus heeftook Demoedervon Nicolien meete beginnen,maarVoskuil'
84
zr Nooitmeerslapen Wru-rmFnrornlrHrnmarus
Vooraf WiltemFrederikHermans (1921,-1,995) is een van de beLangrijkste Neder[andse schrijvers van na de Tweede Weretdoorlog. Samen met GerardReveen HarryMulisch(zie hoofdstuk12) behoorthij tot'de grotedrie'vande twintigsteeeuw.Hermans heeftveel romansgeschreven, maarook veelessays. Daarnaast schreef Hermans ook wat gedichtenen tekstenvoortonee[en film. BeLangrijke thema'sbij Hermans zijn mislukkingen chaosen zetfsin het fragmenthiernazulje die tegenkomen. Eenboekvan Hermans datje zou kunnenproberenis Hef behouden huis (1952),een korl verhaaIoverde oorlog.Hermans heeftnog veel meerboekengeschreven, die zeerde moeite waardzijn. Eenpaarvoorbeetden: De tranender ocacio,s(1,949), Ik heb oltijd gelijk (1951.),De donkerekamervan Damokles (1958),1nderprofessoren (1,975),FiLip's sonotine(19g0), Homme'shoest (1,980),Uit tolLoosveelmiljoenen(1981.), Geyerstein's dynamiek(1982), Eenheilige van de horLogeie (1987) en In de mist van het schimmennjk (,993). Het fragmeirt hiernakomt uit de romanNooitmeersLapen (1,966),eenvan de bekendste en, vo[gensvelen,besteboekenvan Hermans. In Nooitmeerslopengaat de hoofdpersoon, AtfredIssendorf, geologisch onderzoek doennaarmeteoorkraters in het noorden van Noorwegen. Hij is een studentvan de Nedertandse professor Sibbelee.Die heefthemnaarprofessor NummedaI in 0sto gestuurd,waarhij volgensafspraakluchtfoto'svan het onderzoeksgebied zou krijgen.AtsAtfredbij professor NummedaI komt, zegt NummedaI tegenhemdat hij geen[uchtfoto'sheeft.Hij
rz8
stuurtAlfreddoor naardirecteurHvalbiffvan de geotogische Maarook in het noordenvan Noorwegen' dienstin Trondheim daarb[ijkenvoorhemgeen[uchtfoto,stezijn.Nuishijdus op stapin het gebiedmet drie andereonderzoe der Luchtfoto's is het ir Qvigstaden Arne.Zonderde [uchtfoto's kers,MikkeLsen, om te wetenwaarje onmogeLijk zo'ngrootgebiednatuurl'ijk en dan ontdekthij is bezigmet een slaapzak moeizijn. RLfred heeft' zich dat een van de anderenwel Luchtfoto'sbij
Nooitmeerslapen Tenvijtik daarmeebezigben,vart mijn oog op Mikkersen.Hij tiqt op zijrr buik voorhun tent en krjk ... Hij kijkt dooreenstereoscoop. Hij heeftet,rr stuk plasticop de grond gelegden daaropliggen foto's die hij met twct, tegetijk door zijn stereoscoop bestudeert.wat zijn dat voor foio,s?In d. zwarte randen lijken witte punaises afgedrukt, maar dat ziin d. meegefotografeerdeklok en hoogtemeter.Luchtfoto,s ! Ik laat de slaapzakvallenen loop naarhemtoe. Mijn hart klopt zo hoogin mijn keer,dat het tijkt of het naarbuitenwil komen. - Zeg,hebjij luchtfoto's? Eendommewaag,toegegeven. - 0.K., zegtMikkelsenen blijft doorzijn stereoscoop turen. Ik stavoor hemen kijk rechtop zijn kruin die, eerderdanmet haar,begroeidlijkt met grijzepluizenvan stof. - Hebjij foto'svan het hele gebied?waag ik opnieuw.Hij richt nu zijn hoofdop enwenteltzichop zijn zij. steunendop zijn ettebool,kijk hij mij van onderafaan. - Ja. Ik hebluchtfoto'svan alleplaatsenwaarik moetzijn. Hij wijst op eenkaart die naasthemtigt. Dezelfdekaart die ik zelf ook heb, die kaart op eigentijkveeite kleine schaal,waargeendetaiisop zijn te zien,maargroterekaarlenbestaanniet. Ik hurk naasthem. - Zonderluchtfoto'skun je hier niets beginnen,zegt Mikkelsen,I'm very glad I havethoseairpictures. - Airphotographs, herhaalik, zogenaamd. Het moetfrikkerigkliriken, maarik moettoch iets terugdoen. - Hoehebje die luchtfoto'sgekregen? -Van Nummedal. - HeeftNummedaler nog meer?Dezelfdebedoelik, dupro'svan deze. - weet ik niet. Dezehier zijn uit het instituut van Hvalbiff. Nummedal heeft ze geleendvan Hvalbiff. - Wanneer? - Datweet ik niet. - Probeerhetje te herinneren.
130
legt twee Hij geeft geen antwoord' wentelt zich weer op zijn buik' hij de veegt gaat kijken' maarvoorhij andereioto's onderde stereoscoop, overigefoto,sopeenstapeltjeendraaithetstapeltjeommetderug boven. IkhaatMikkelsenopditogenbtikzoontzettend,datikbijnagee ten ademkan halen. Ik bedenkdat ik aan eenmonsterlijkesamenzwering prooi gevailenben. Zouhet zo niet gegaankunnenzijn: ik ging sibbeleeschreefNummedaieen brief over het onderzoekdat
doen.Nummedalheeftgedacht:Aha,eindelijkeengelegenheidm jaren geleden' wrekenop Sibbelee.sibbeteeheeft hem immers,etteiijke op eenbelangrijkcongres' tegengesproken -llu heet sibbeleeiets nodig van Nummedal.Natuurlijk is het onder professorenniet gebruiketijkdergetijkeverzoekenvlakaf te weigeren. 'Bovendien is Nummedaldaarveelte geraffineerdvoor. Hij pakt het anders
aan.HijontbiedtzijnleerlingMikketsenhijzich,suggereer|datMikk ter hand zou mogennemen- miin wel eenseeninteressantonderzoekje onderzoek. geweigerd? Mikkelsenzeija en amen.waaromzouhij trouwenshebben NummedalwaagtbijHvalbiffallefoto'sopdieikmogelijkerwijsnodig is de brief hebben.DaarnaschrijftNummedaleenbrief aan sibbelee.Dat een leerling uw wens die ik nog attijd in mijn portefeuille heb' /k reisnaarlslo' w.g. 0mulf Nummedal' voorspoedige
reisnaar0slo en presenteertzich Leerlingin kwestiemaaktvoorspoedige opafgesprokenuul.Nummedalheeftintussenzijninstructiesgege Hij Veetinstiucties zijn dat niet. Nee.Eigentijkhelemaalgeeninstructies' verwacht' verzuimt zijn portier mee te delen dat er iemand wordt portier, slaagik wetende niets van de Eenvoudigeikan het niet. 0ndanks komen. op trap de mij hoort erinhet gebouwbinnente dringen.Nummedal Luchtfoto's Hij zet zichin postuurachterzijn bureau.Speeltde onnozele. preciesweikefoto's Natuurlijk heubenwij hier foto's! ondertussenwist hij helemiddag ik moesthebbenen evenprecieswist hij waal zewaren.Die aan had' de niets ik waar interessantebeschouwinienten beste gevend tijd tiep te mijn GroteLeermeesteruithangend, heeft hij gewetendat ik
verknoeien. Het Dit beschimmeldevieeshier aan mijn voetenhad mijn luchtfoto's' Het omgaat' mij in er wat kent geen Engels,ik kan het niet uitleggen eigen mijn ook wordt stommevarken.Enhet is gek,alsik erwattegen.zeg,
Engelsveel slechter.Ik wit hem ... ik kijk rond of Arne en Qvigstadin rl, buurt zijn. Tegelijkertijdweet ik zekerdat ik Mikkelsentoch de hersenri niet zal intrappen. Ik loop om hem heen, hijgend. Niets btijft nrii verborgen:ik weet dat mijn rondlopeneen surrogaatis voor de schopirr zijn gezicht die ik Mikkeisengemakkelijken onverhoedszou kunnerr toedienen. Is er iets ergersop de werelddan bezetente zijn van een plan dat jc nooit zult uitvoeren, plan dat alleen in de droomwereldwaarin jcr almachtigbenttot iets zouleiden?Mikkelsendoodtrappen, hemniet eens met mijn handenaanraken,niet eensmet mijn linkervoet. Arleenmet de rechtervoettegenzijn gezichtschoppen.Hij doet niets terug, stuiptrekt, dat is alles,slaakteen roestigekreet bij elke nieuwetrap, hikt, beweegt ten slotte niet meeruit zichzeil wordt alleennog in beweginggebracht doormijn schoppende voet. Ik laat hem liggen, steek de foto's in mijn kaartentas,loop heen, onvermoeibaar,schrijd overrivieren op vleugels,weet precieswaarik zijn moet.Zes,zevenmeteoorkraters heb ik op de luchtfoto,smet een oogopslaggezien.Zevenkleineen eengrotein het midden.Watis dat?Eenpaar met glanzendglazuurbekledeaardappels trekkenmijn aandacht.Bij het oprapenvoel ik het al: zevenmaalzo zlrrraar als een gewoneaardappel, driemaalzo zwaatals eennormalesteenvan die qrootte. Het zijn meteorieten.
Moeilijke woorden a[machtig bezeten duplo etteLijke frikkerig geraffineerd iets ter hand nemen hurken kruin in kwestie onnozeI ontbieden onverhoeds ptuis in postuur roestig samenzwering schaaI
schimmeI schrijden slaapzak stereoscooP
stuiptrekken verzuimen vtakaf w.g. wente[en wreKen
132
is, heeftatle macht iemanddie aLmachtig vervuld he[emaal geobsedeerd, duP[icaat dubbe[e, vete zoalsvan een leraardie het altijd beter weet sLim gaandoen iets (hier:een onderzoek) op de grondzitten met de kniedngebogen en de voetenoP de grond bovenstedeelvanje hoofd (de persoon)waaroverhet gaat dom bij zich roepen ng ptotse[i v[ok rechtop hier:schor complot laat zien' je een verhouding iets waarmee een landkaarten de tussenbijvoorbeeld werkelijkheid pLantjedat groeitop eten dat niet goed meeris lopenmet grote,stevigestaPPen soortdekenmet een rits om in te stapen een optischinstrumentwaarviewmaster; naastetkaartoch meeje twee afbeetdingen beeld kunt zien als 66n,driedimensionaal maken(zoalsin bewegingen krampachtige een stuiP) iets niet doenwat vanje wordtverwacht direct van) wasgetekend(met de handtekening draaien wraaknemen
Vragen en opdrachten Beantwoord de votgende vragenen schrijfde antwoorden op. probeer de tekstzoveeImogetijkzonderwoordenboek te lezenen zoekatleen woordenop ats het echt nodiqis. Vertelin het kort wat er gebeurtin dit fragment. Kunje bedenken wat de volgendeuitdrukkingen betekenen? Ats het niet [ukt, kunje ze natuurtijkin een woordenboek opzoeken. Schrijfde betekenissen erachter.
Lenpteqr,!4tgnaan jq e1,r 4me-4 Zeggen met een oogopslag
Al.sALfredontdektdat MikkeLsen weLtuchtfoto,sheeft, is hij eerstgeschokt,maardan wordthij steedskwader. Noemde woordenof zinnenuit de tekst waaraan je dit kunt zien. Atfreddenkt dat hij expresgeenluchtfoto,sheeft kunnenkrij_ gen. Hij bedenkthoe professor Nummedal dat moethebben geregetd. In wetkdeelvan de tekststaatdit? Als Alfrednet ontdektheeftdat Mikkel.sen luchtfoto,s aan het b.estuderen is, kijkt hij hembovenopzijn hoofden ziet dat zrjn haarl.ijktop grijzepLuizen van stoi. Aan het eind van het fragmentkomtdit beel.dnog eensterug.Waar in de tekst zieje dat?
6 ALfred wiI Mikketsen het r.iefst doodtrappen. Doethij datook? De hoofdpersoon heeftdus geenluchtfoto,s, die nodigzijn om zijn onderzoek te kunnendoen.Hij heeftonoerweg nog meerprobtemen. Zo is hij niet gewendaan dagentang [open met een zwarerugzakOokis hij een paarkeer erg gevatlen 134
hij bijna niet sLa en heeft hij zijn beenverwond'Verderkan niet erg hoopvolvoor pln AootOemrggen.Datis a[temaaI aftoopt?Beden verhaal je Hoedenk dat het zijn onderzoek. een positieveen een negatieveafloop'
