INTRO | 1
11:55 AM
ARTS EN APPS GIDS Speciaal voor zorgprofessionals. Veel gebruikte apps, de 10 beste apps van de Health App Award 2014 en tips bij de keuze van een app.
INTRO | 3
Waar beginnen? Smartphones, tablets en apps spelen een steeds belangrijkere rol binnen de zorg. Toch maken veel zorgprofessionals nog geen gebruik van de mogelijkheden die deze nieuwe technologieën bieden.
Volgens Erich Taubert, uroloog en app-ontwikkelaar, is dit logisch: “Innovatie in de zorg gaat nu eenmaal langzaam. We kunnen niet als een stel cowboys de nieuwste gadgets op onze patiënten uitproberen. Zorg moet veilig zijn en ‘evidence based’.”
In een wereld waarin het aantonen van validiteit vaak langer duurt dan de levensduur van een app, kan dat best een uitdaging zijn.
Daarom stelden we deze Gids samen. Met tips, ‘best practices’, broodnodige info over de veiligheid en privacy en de aanbevelingen van ‘Mobile Doctors’, zeven vakgenoten die de onomkeerbaarheid van mobile health al dagelijks ervaren. Een uitgebreidere selectie van apps op uw vakgebied vindt u op artsenapps.nl
Bent u geïnspireerd geraakt door deze Gids? Via
[email protected] of 06-51 51 00 71 ontvang ik graag uw vragen of ideeën over mobile health.
Veel leesplezier!
Richard Faas manager VvAA Mobiel
4 | INHOUDSOPGAVE
DE TOP 3 VAN ... | 5
In deze gids 1. De top 3 van ...
1. De top 3 van ... 5
Apps die u volgens Mobile Doctors niet mag missen.
2. De 10 beste apps van de Health App Award 2014
13
Winnaars en genomineerden.
3. Hoe kiest u een app?
16
10 tips van Erich Taubert, uroloog en app-ontwikkelaar.
4. Veiligheid en privacy Zo stelt u vast of een app veilig is.
Op de volgende pagina’s geven deze Mobile Doctors hun top 3
huisarts Bart Timmers chirurg Marlies Schijven verloskundige Simone Valk
18
tandarts Dennis Webhofer
fysiotherapeut Fer van den Hurk
diëtist Kathleen Paal SEH-arts Michiel Tebbes
6 | HUISARTS
1
MEDISCH SPECIALIST | 7
De top 3 van
De top 3 van
huisarts Bart Timmers
chirurg
Gereedschap: iPad air 120 GB wifi/3G iPhone 5 60 GB
Gereedschap: iPhone 5 Google Glass
Evernote
Hospitality App
Prijs: Gratis
Prijs: Gratis
Platform: Android (Google) / iOS (Apple)
Platform: Android (Google) / iOS (Apple)
Ontwikkelaar: Evernote
Ontwikkelaar: Application Builders B.V.
“Met Evernote op mijn iPad kan ik papierloos vergaderen. In mijn dagelijkse medische praktijk sla ik er alles in op én vind het zo weer terug: van relevante aantekeningen, scans en artikelen tot lijstjes, plaatjes en webpagina’s. De synchronisatie tussen computer, smartphone en tablet maakt het allemaal nog gemakkelijker.”
2
3
Marlies Schijven
1
“Het ziekenhuis is een groot instituut waar patiënten de weg vaak moeilijk vinden. Zij verschijnen daardoor vaak te laat of gestresst op hun poli-afspraak. De Hospitality app ondersteunt op de route naar, van én in het ziekenhuis met persoonlijke begeleiding door medisch studenten.”
3D Human Anatomy Atlas
MedCalc
Prijs: € 22,78 / € 21,99 Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Argosy Publishing “Eigenlijk ‘gewoon’ een anatomische atlas, maar dan wel eentje die volledig interactief is en alle mogelijk heden van de tablet en smartphone gebruikt. Ik gebruik de app voor uitleg aan patiënten, voor onderwijs aan mijn huisarts in opleiding en voor mijn eigen inzicht.”
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Mathias Tschopp & Pascal Pfiffner “Deze app maakt verschillende medische berekeningen. Snel even iets opzoeken werkt erg prettig, zeker als de open zorg PC weer eens ‘vastloopt’ - dat doet die vaker dan mijn mobieltje.”
Pocket
FK
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Read It Later Inc. “Met de almaar versnellende informatiestroom, kom je allerlei interessante artikelen, links en filmpjes tegen. Daar heb je niet altijd direct tijd voor. Pocket toont een button in je browser: je klikt erop, het artikel wordt opgeslagen. Zo heb je die artikelen altijd op je tablet of smartphone en kun je ze lezen wanneer het je uitkomt.”
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Zorginstituut Nederland “Het Farmacotherapeutisch Kompas is meer een pdf achter glas dan een app, maar wél erg handig en altijd up-to-date!”
2
3
8 | VERLOSKUNDIGE
TANDARTS | 9
De top 3 van
De top 3 van
verloskundige
tandarts
Gereedschap: iPhone 4s
Gereedschap: iPhone 5s
Simone Valk
1
Partogram
Mijn Tandarts
Prijs: Gratis
Prijs: Gratis
Platform: Android (Google) / iOS (Apple)
Platform: Android (Google) / iOS (Apple)
Ontwikkelaar: Apparent Apps B.V.
Ontwikkelaar: DtD B.V.
“Een echt hulpmiddel in de communicatie. Door de uitgebreide uitleg kunnen cliënten gerichter vragen stellen. Ook wordt de professional meer gedwongen te reflecteren op zijn of haar handelen en om duidelijker uitleg te geven. Ik noem de app bij vele patiënten.”
2
3
Dennis Webhofer
1
“Een unieke app met waardevolle informatie en talloze functies voor cliënten. De app draagt bij aan de patiëntenloyaliteit, klantenbinding en het verminderen van de ‘no shows’ in de praktijk.”
Bekkenbodem
Gezondemond
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Mobowski “De bekkenbodem app geeft uitgebreide uitleg over de functie van de bekkenbodem en de verschillen tussen mannen en vrouwen. De app heeft een aantal mooie filmpjes en oefeningen. Vooral na de zwangerschap en bevalling zien we veel bekkenbodem klachten en deze app is een handig hulpmiddel.”
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Eburo B.V. “Deze app toont praktische instructies voor elektrisch en handmatig tandenpoetsen, het reinigen tussen de tanden en kiezen en het gebruik van mondspoelmiddelen. Bovendien geeft de app de juiste voedingsadviezen om de mond gezond te houden. Een handig hulpmiddel bij de dagelijkse mondhygiëne.”
EHBO - Rode Kruis
Dental Trauma
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Het Nederlandse Rode Kruis “Wat te doen bij de meest voorkomende plotselinge situaties? Bloeding, brandwond etc. De app geeft een stappenplan. Je kunt het lezen of laten voorlezen, zodat je je handen vrij hebt om te handelen. Heel bruikbaar, voor iedereen. In het dagelijks leven, maar ook op vakantie.”
Prijs: € 2,69 Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Ulf Glendor “Kennis op het gebied van eerste hulp bij tandletsel ontbreekt bij het grote publiek. Vaak weten mensen niet hoe zij moeten handelen bij een ongeluk waarbij de tanden betrokken zijn. Deze app toont hoe men moet handelen en of een bezoek aan een tandarts al dan niet dringend is.”
2
3
10 | FYSIOTHERAPEUT
DIETIST | 11
De top 3 van
De top 3 van
fysiotherapeut
diëtist
Gereedschap: iPhone 5
Gereedschap: iPhone 5s Gold 65 GB
Fer van den Hurk
1
FysiOtherappy
Voedingswaardetabel
Prijs: € 0,89
Prijs: Gratis
Platform: Android (Google) / iOS (Apple))
Platform: Android (Google) / iOS (Apple)
Ontwikkelaar: Synappz B.V.
Ontwikkelaar: Roger van der Voort
“FysiOtherappy is een ideale app voor huiswerkoefeningen in de fysiotherapie, gebruiksvriendelijk en met duidelijke animaties.”
2
3
Kathleen Paal
1
“Deze app adviseer ik aan al mijn patiënten voor het bijhouden van de inname van vitamines, mineralen, eiwitten, vetten en koolhydraten.”
Pijndagboek
Mijn Eetmeter
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Merck Sharp & Dohme B.V. “Deze app geef ik mee wanneer ik wil dat patiënten een pijndagboek bijhouden. Op deze manier wordt het duidelijk en goed gemonitord. Het geeft mij een duidelijk beeld over de pijn in een bepaalde periode.”
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Voedingscentrum Nederland “‘Mijn Eetmeter’ is veel uitgebreider dan de voedingswaardetabel. Deze app houdt ook bij of je niet te veel hebt geconsumeerd. Ook kun je je BMI berekenen.”
Pedometer
HelpDiabetes
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Runtastic “Ideaal om de activiteit van een patiënt in beeld te brengen en de patiënt bewust te maken van zijn of haar bewegingsgedrag.”
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Johan Degreave “De app telt koolhydraten met behulp van een voedingstabel en biedt de mogelijkheid om aan de hand van de voeding een advies te krijgen over de benodigde eenheden insuline.”
2
3
12 | SPOEDEISENDE HULP
De top 3 van
SEH-arts
Michiel Tebbes Gereedschap: iPhone 5s en iPad2
1
QxCalculate Prijs: Gratis Platform: Android (Google) / iOS (Apple) / Blackberry Ontwikkelaar: QxMD Software Inc.
“De (acute) geneeskunde bevat heel veel flowcharts en risico-inschattingen. Voor vele (acute) zaken is er een berekening. Eén van de meest complete applicaties voor deze berekeningen is Calculate van QxMD. Bij alle rekenmethoden vindt u de wetenschappelijke verantwoording.”
2
3
Essential Anatomy 3 Prijs: € 21,99 Platform: Android / iOS / Windows Ontwikkelaar: 3D4Medical.com “Essential Anatomy is de beste app op anatomisch gebied. Door de eenvoudige besturing kun je makkelijk roteren en inzoomen. Ook kun je extra lagen spieren, of een ander orgaansysteem toevoegen om de relatie van systemen aan de patiënt te tonen.”
ERres Prijs: € 4,49 Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Denali Apps, LLC “Deze app is een zeer volledige referentietool voor de SEH. Van trauma tot echografie. Van toxicologie tot acute kindergeneeskunde, het is er allemaal in te vinden. Naast al het referentiemateriaal is er een notitieboekje en een lijstje voor het meest gebruikte referentiemateriaal.”
HEALTH APP AWARD 2014 | 13
2. De 10 beste apps van de Health App Award 2014 Op 4 juni 2014 reikten de KNMG, VvAA Mobiel en de NPCF de awards voor de beste apps voor zorgprofessionals en patiënten uit. De vakjury beoordeelde de apps op gebruiksvriendelijkheid, design, toegevoegde waarde, innovativiteit, communicatie, privacy/security en een CE-keurmerk. Op de volgende pagina vindt u de winnaars en genomineerden met jury-oordeel en patiëntreacties. Om er uw voordeel mee te doen! Meer weten over alle apps van de Health App Award 2014? Ga naar: artsenapps.nl/happ14
14 | HEALTH APP AWARD 2014
Apps voor zorgprofessionals 1
HEALTH APP AWARD 2014 | 15
Apps voor patiënten
Constamed PRO
EHBO - Rode Kruis
Prijs: Gratis
Prijs: Gratis
Platform: Android (Google) / iOS (Apple)
Platform: Android (Google) / iOS (Apple)
Ontwikkelaar: Constamed B.V.
Ontwikkelaar: Het Nederlandse Rode Kruis.
Jury-oordeel: “Constamed PRO is een app waarmee huisartsen vragen kunnen beantwoorden van patiënten. Het is een mooie tool voor wie wil starten met een e-consult. De tool is innovatief en heeft veel potentie.”
Reactie patiënt: “Ik vind de app heel helder en vind gemakkelijk een oplossing voor een probleem. Verder kun je je eigen kennis testen en zo nodig bijspijkeren.”
2
FK
Constamed
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Zorginstituut Nederland Jury-oordeel: “Het Farmacotherapeutisch Kompas biedt onafhankelijke geneesmiddeleninformatie en is een begrip in de medische sector. Gebruikers hoeven niet langer het enorme boekwerk mee te slepen, maar kunnen eenvoudig gebruikmaken van de app op hun smartphone.”
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Constamed B.V. Reactie patiënt: “Ik ben blij dat er zo’n app bestaat, want ik heb niet altijd tijd of zin om naar de dokter te gaan. Zeker als ik net ben geweest en ik me toch nog niet helemaal goed voel.”
3
NHG - Standaarden
4
Orfeus Verloskundigen
5
Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: 4Net ICT Solutions B.V. Jury-oordeel: “De app bevat de NHG - Standaarden in de vorm van samenvattingskaartjes. Nuttige informatie die op een toegankelijke manier wordt weergegeven.”
Prijs: E 9,99 Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Orfeus B.V. Jury-oordeel: “De app geeft verloskundigen toegang tot zwangerschapsdossiers van cliënten. Prettig wanneer je bij de patiënt bent. Zeker als je alle informatie, inclusief lab-uitslagen en echo’s, kan bekijken.”
1
Hospitality App Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Application Builders B.V Reactie patiënt: “Deze app kan ik van harte aanbevelen. Ik werd twee weken geleden erg aardig ontvangen in het AMC door student Ewout. Hij vond mij binnen enkele minuten bij de ingang. Van harte aanbevolen aan eenieder die in zijn eentje naar een afspraak in het ziekenhuis moet.”
RheumaTrack Prijs: Gratis Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: mutterelbe medical UG Reactie patiënt: “Gemakkelijk om de historie van je persoonlijke gevoel van de pijn bij te houden.”
3D Human Anatomy Atlas
Thuisarts
Prijs: E 22,78 / E 21,99 Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Argosy Publishing Jury-oordeel: “De 3D-atlas is een gebruiksvriendelijk overzicht van het menselijk lichaam. Zowel interessant voor patiënten als artsen. Mooi grafisch weergegeven en goed te navigeren. Het is een handig naslagwerk en prettig om patiënten uitleg te geven over hun situatie.”
Prijs: E 0,89 Platform: Android / iOS Ontwikkelaar: Nederlands Huisartsen Genootschap Reactie patiënt: “Deze app is gebruikersvriendelijk en heeft een goede ‘look and feel’. Info die relevant is voor mij en mijn huisarts kan ik hiermee makkelijk invoeren en bewaken. Daarnaast zit er een aantal handigheden in zoals een herinnering voor herhaalrecepten.”
2
3
4
5
16 | HOE KIEST U EEN APP?
3. Tien tips van Taubert Hoe kiest u een app?
HOE KIEST U EEN APP? | 17
Believe
5
Doet de app wat hij belooft? Klopt de techniek? Geloof berekeningen niet klakkeloos en controleer eerst een aantal formules.
6
Idealiter is een medische app gevalideerd door wetenschappelijk onderzoek en in ieder geval door transparante testresultaten.
Erich Taubert, Uroloog Slingeland ziekenhuis en CMO Synappz medical apps Gereedschap: iPhone 5s Gold
“Om binnen het enorme aanbod van apps het kaf van het
7
Leer van collega’s en vraag naar ervaringen. Meestal heeft een gebruiker al een paar apps weggegooid, voordat hij de juiste vond.
Trust
koren te scheiden, hanteer ik het ‘See, Believe, Trust, Do &
8
Controleer in de informatie over de app of deze gecertificeerd (CE) is. Dit is noodzakelijk bij apps die data verwerken tot informatie. Bijvoorbeeld een app die via
Connect’-principe. Hieronder 10 tips volgens dit principe.
Bluetooth in verbinding staat met een weegschaal. Voor
Ik wens u veel plezier bij uw keuze!”
het aangeven van het gewicht is geen CE nodig, voor het aangeven dat het gewicht te hoog is wél.
9
Wanneer je de app opent, moet deze er ‘vriendelijk’ uitzien. Je moet zin krijgen ermee te beginnen!
educatie onmisbaar.
Do & Connect
10
2
3
Op dit moment staan apps nog vaak op zichzelf. Alle
Een echt goede app kan één ding heel goed. Vraag
goede apps bieden de mogelijkheid om contact te
jezelf af of de app doet wat jij nodig hebt. Apps die alles
maken met andere diensten zoals het HIS/ZIS. Maar laat
kunnen, zijn niet handig binnen de beperkingen van een
u zich door het ontbreken hiervan niet ontmoedigen om
mobiel apparaat.
te starten met het gebruik van apps!
De navigatie moet direct duidelijk maken waar de app voor is. En altijd laten zien waar je vandaan kwam en waar je naartoe gaat.
4
zeer waardevol. Het laat zien dat de ontwikkelaar écht vanuit de gebruikers heeft nagedacht. Ook bij apps is
See 1
Een tutorial (handleiding) bij het starten van een app is
Kijk of de ontwikkelaar meer apps heeft in de App Store. En kijk ook eens op de eigen website van de app-ontwikkelaar.
18 | VEILIGHEID EN PRIVACY
VEILIGHEID EN PRIVACY | 19
Onderstaande vragen helpen u vast te stellen of een app
Deloitte
Rob Peters Gereedschap: iPhone 4 en iPad air
rekening houdt met de standaarden op het gebied van de beveiliging en bescherming van persoonsgegevens. • Heeft de app een duidelijk beveiligingsbeleid dat beschikbaar is voor u als gebruiker? •
Kunt u eventuele beveiligingsproblemen makkelijk melden aan de ontwikkelaar?
4. Veiligheid en privacy
• Heeft de app de mogelijkheid om een (pin)code voor toegang in te stellen? • Maakt de app gebruik van diensten van derde partijen en
“Privacy en de omgang met patiëntengegevens zijn zeer goed
is daarbij de bescherming van uw gegevens gewaar-
geregeld in Nederland. De vereisten hiervoor zijn gedetailleerd
borgd? Het antwoord vindt u in de gebruiksovereenkomst
beschreven en worden strikt gehandhaafd. Onderzoek toont echter aan dat de eisen nog lang niet altijd worden nageleefd door ontwikkelaars.
of het privacybeleid van de app. • Vraagt de app expliciet toestemming voor het gebruik van ingevoerde gegevens?
Medische apps en apps die de relatie tussen cliënt en zorgver-
• Is de app transparant over het gebruik van uw gegevens?
lener ondersteunen, moeten voldoen aan HIPAA, NEN7510 en
• Vraagt de app meer gegevens dan strikt noodzakelijk voor
meer standaarden, die momenteel in hoog tempo ontwikkeld en vastgesteld worden (zie ook www.nictiz.nl).
de functionaliteit? • Is het mogelijk om zowel de app als het bijbehorend account volledig te verwijderen?
Toch herkennen we allemaal wel de volgende situatie: je downloadt een app en opent hem meteen zonder de voor-
Deze vragen geven geen volledige garantie voor het kiezen
waarden te lezen en te accepteren. Hierin staat echter zeer
van de juiste apps. Wel helpen ze om vast te stellen of in de
vaak dat de app data mag gebruiken of delen met derden.
ontwikkeling van de app rekening is gehouden met de beveili-
Het is dus niet verstandig klakkeloos aan te nemen dat een
ging en bescherming van persoonsgegevens. Meer informatie
app voldoet aan de nodige standaarden.
vindt u op www.assuringapps.nl.”
20 | INTRO
Handige informatie Wilt u zich verder verdiepen in mobile health? Zoekt u praktische tips, ervaringen of beoordelingen?
Hier vindt u handige informatie: • www.artsenapps.nl • www.vvaamobiel.nl • facebook.com/VvAAmobiel • @VvAAmobiel • www.mobiledoctors.nl • LinkedIn Groep: Mobile Doctors • Google +Mobile Doctors • www.nictiz.nl • www.assuringapps.nl
Bent u geïnspireerd geraakt door deze Gids? Via
[email protected] of 06-51 51 00 71 ontvangen wij graag uw vragen of ideeën over mobile health.
