Vragen en antwoorden over de Waterschapsverkiezingen Versie Limburg (07.01.2015)
1. Wanneer zijn de verkiezingen? Woensdag 18 maart 2015, gelijk met de verkiezingen voor de Provinciale Staten. 2. Hoe lang zijn de stembureaus geopend? Van 07.30u tot 21.00u. Voor mobiele en bijzondere stembureaus kunnen andere tijden gelden. De openingstijd staat op de stempas. 3. Hoeveel waterschappen nemen deel aan de verkiezingen? 22 waterschappen. Kieskring en stembureau 4. Wat is een kieskring? Een kieskring is een gedeelte van het gebied, waarin de verkiezing wordt gehouden en waarvoor aparte kandidatenlijsten kunnen worden ingediend. Bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer en de Staten van een aantal provincies worden met kieskringen ingesteld. 5. Kunnen er bij waterschappen meerdere kieskringen zijn? Nee; ieder waterschap vormt een kieskring. 6. Wat is een hoofdstembureau? Elke kieskring heeft één hoofdstembureau. 7. Wat is het verschil tussen een hoofdstembureau en een centraal stembureau? Het hoofdstembureau zorgt voor: • de terinzagelegging van de voor de kieskring ingediende kandidatenlijsten; • de vaststelling van de stemtotalen binnen de kieskring; De handtekening van de voorzitter van het centraal stembureau staat op de achterzijde van de stembiljetten. Het centraal stembureau is belast met: • de registratie van groeperingen; • de kandidaatstelling; • de vaststelling van de uitslag van de verkiezing. Omdat ieder waterschap één kieskring vormt, heeft het hoofdstembureau ook de rol van centraal stembureau en voert ook de taken uit van het centraal stembureau. 8. Wie is voorzitter van het hoofdstembureau? De voorzitter van het waterschap. 9. Uit hoeveel leden bestaat het hoofdstembureau? Vijf leden en drie plaatsvervangende leden die voor vier jaren worden benoemd. 10. A. Wie benoemt en ontslaat de leden van het hoofdstembureau? Het Dagelijks Bestuur van het waterschap. B. Wie kan benoemd worden als (plaatsvervangend) lid van het hoofdstembureau? De Kieswet stelt hier geen voorwaarden aan. In ieder geval dienen naast de voorzitter overige leden van het hoofdstembureau onafhankelijk te zijn van de verkiezingen. C. Krijgen de leden van het stembureau een vergoeding? Neen. Registratie van politieke groeperingen
11. Moeten politieke groeperingen zich registreren? De Kieswet gebruikt de term “politieke groepering” en stelt daaraan de eis dat de groepering een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid is of een stichting. Wanneer een politieke groepering de naam/aanduiding boven de kandidatenlijst wil plaatsen, is registratie van de groepering verplicht. Een registratie bij de Kiesraad voor de Tweede Kamerverkiezingen geldt ook voor waterschapsverkiezingen. In dat geval is een aparte registratie voor de waterschapsverkiezingen niet meer nodig is. Voor groeperingen die niet bij de Kiesraad zijn geregistreerd en die willen meedoen met de waterschapsverkiezingen is registratie bij het centraal stembureau van het waterschap noodzakelijk. Politieke groeperingen , die bij de verkiezing 2008 waren geregistreerd én een kandidatenlijst hebben ingediend, zijn nog steeds geregistreerd en hoeven zich niet opnieuw te registreren. Partijen die zich alleen op de waterschapsverkiezingen richten kunnen uit doelmatigheidsoverweging besluiten om zich bij de centrale stembureaus van de waterschappen te laten registreren in plaats van één registratie bij de Kiesraad. Indien bij de landelijke verkiezingen geen kandidatenlijst wordt ingediend moet bij de volgende verkiezingen weer een nieuwe registratie worden gevraagd. 12. Waar moeten politieke groeperingen zich registreren? Bij het centraal stembureau van het waterschap waar een kandidatenlijst ingediend wordt. Het is niet mogelijk om in één keer voor alle waterschappen één verzoek te doen. 13. Moeten groeperingen hun belang aantonen? Neen. 14. Wat zijn de kosten voor het registreren van een nieuwe groepering? €225,-- registratiekosten; worden terugbetaald als de groepering een kandidatenlijst indient.
Kandidaatstelling 15. Wat moeten politieke groeperingen doen om mee te mogen doen met de verkiezingen? Ga naar de internetpagina www.kiesraad.nl. klik in de kolom ‘verkiezingen’ op het onderdeel ‘waterschappen’. Klik vervolgens op ’ondersteunende software verkiezingen’. Bekijk de ‘instructiefilms programma 1’ en download de betreffende software ‘OSV voor politieke partijen’ zoals verder op de site is aangegeven. Binnen het programma zijn ook de kandidaatstellingsformulieren met bijlagen beschikbaar. Vervolgens: • op de dag van de kandidaatstelling (maandag 2 februari 2015) tussen 9.00 en 17.00 uur door een kiesgerechtigde van het waterschap bij het centraal stembureau een kandidatenlijst laten indienen; • met de kandidatenlijst de instemmingsverklaringen van de kandidaten inleveren; • kleurenkopieën van voor- en achterkant van geldige legitimatiebewijzen van de kandidaten overleggen, (nb: BSN-nummers e.d. mogen niet onleesbaar zijn gemaakt); • de groepering die bij de vorige verkiezingen geen zetels heeft behaald, zorgt voor minimaal dertig ondersteuningsverklaringen (te laten controleren/afstempelen bij iedere gemeente waar de ondersteuners wonen) en levert deze met de kandidatenlijst in bij het centraal stembureau; • met de kandidatenlijst een verklaring overleggen van iedere kandidaat die niet in het gebied van het waterschap woont, dat deze zich bij verkiezing alsnog in het gebied van het waterschap vestigt (nb: deze verklaring mag maar bij één waterschap worden afgegeven); • een waarborgsom van € 225,-- betalen en een bewijs daarvan overleggen bij de kandidaatstelling, voor zover het een groepering betreft die nog geen zitting heeft in het algemeen bestuur. Het bedrag wordt terugbetaald als de groepering minimaal 75% van de kiesdeler aan stemmen haalt en minimaal een zetel behaalt of als de lijst ongeldig blijkt te zijn; • indien de groepering op het stembiljet vermeld wil worden met diens naam boven de kandidatenlijst, moet de groepering een machtiging overleggen, dat de kiezer die de kandidatenlijst inlevert bevoegd is om de naam boven de lijst te laten plaatsen. 16. Hoeveel ondersteuningsverklaringen zijn nodig om deel te mogen nemen met een lijst?
Voor een lijst zijn dertig verklaringen nodig. Groeperingen, die al zetels hebben in het algemeen bestuur hoeven geen ondersteuningsverklaringen te overleggen. 17. Mag een kandidaat ook zelf een verklaring van ondersteuning van de lijst ondertekenen? Ja. 18. Hoe moeten de ondersteuningen worden aangeleverd? Personen, die een kandidatenlijst willen ondersteunen, moeten de verklaring in de periode van veertien dagen voor de dag van de kandidaatstelling ter secretarie van de gemeente, waar zij als kiezer zijn geregistreerd, ondertekenen. Zij moeten zich daarbij legitimeren. De gemeente tekent op het formulier aan dat betrokkene daadwerkelijk als kiesgerechtigde is ingeschreven. De gemachtigde van de groepering moet de ondersteuningsverklaringen samen met de kandidaatstelling inleveren. 18 bis Hoeveel kandidaten mogen maximaal op een lijst staan? Vijftig (art.H6 Kieswet). 19. Kunnen groeperingen een lijstverbinding aangaan? Ja. Politieke groeperingen die een lijstverbinding aangaan moeten dit op de dag van de kandidaatstelling melden bij het centraal stembureau. Het centraal stembureau beslist in een zitting over de geldigheid van een lijstencombinatie. Een eis daarbij is dat de aanduidingen1 van de betreffende politieke groeperingen zijn geregistreerd bij het centraal stembureau. 20. Kan een blanco lijst2 meedoen met de verkiezingen? Ja. Als een groepering niet is geregistreerd, kan deze niet met een naam boven de kandidatenlijst op het stembiljet worden vermeld. Dit is een ‘blanco kandidatenlijst’. Een blanco lijst heeft als kenmerk dat de bijbehorende groepering niet geregistreerd staat als rechtspersoon. 21. Hoe vindt de nummering van kandidaatlijsten plaats? Lijsten van groeperingen die al een of meerdere zetels hebben in het algemeen bestuur worden als eerste genummerd in de volgorde van het stemaantal bij de voorgaande verkiezingen; daarop volgend de lijsten van nieuwe groeperingen, te bepalen door het lot. 22. Aan welke eisen moet iemand voldoen om kandidaat te zijn (passief kiesrecht)? - kiesgerechtigd zijn voor de waterschapsverkiezingen: ingezetene, Nederlander of geldige verblijfstitel; - niet uit het passief kiesrecht zijn ontzet; - bij de benoeming tot lid van het algemeen bestuur de leeftijd van 18 jaar hebben. - geen functie(s) bekleden als genoemd in artikel 31 Waterschapswet. 23. Hoe gaat de kandidaatstelling te werk? Politieke groeperingen kunnen bij de voorbereiding van hun kandidaatstelling gebruik maken van de Ondersteunende Software Verkiezingen (OSV), om alle gegevens te kunnen verstrekken. De sofware voorziet in de mogelijkheid van opslag en printen van de benodigde formulieren (zie www.kiesraad.nl). Stemming en vaststelling uitslag 24. Zijn er aparte stembureaus voor de waterschapsverkiezingen? Neen; ieder stembureau is een locatie is waar zowel voor provinciale staten als voor het waterschaspbestuur gestemd kan worden. 25. Wie is kiesgerechtigd voor de waterschapsverkiezingen (actief kiesrecht)? - iedere ingezetene (inwoner) van het waterschap die op de dag van stemming minimaal 18 jaar is; - een vreemdeling afkomstig van buiten de EU met een geldige verblijfsvergunning.
1 2
Aanduiding: ‘naam’ waaronder de partij staat geregistreerd. Een blanco lijst is een kandidatenlijst waarboven geen naamsaanduiding staat.
-
Aantoonbaar kiesgerechtigd o.b.v. ontvangen stembescheiden van de gemeente; het college van burgemeester en wethouders van iedere gemeente bepalen de kiesgerechtigdheid op basis van de gemeentelijke basisadministratie.
26. Hoe wordt de uitslag vastgesteld? Het hoofdstembureau, in de hoedanigheid van centraal stembureau, stelt de uitslag van de verkiezingen vast met behulp van de Ondersteunende Software Verkiezingen, op basis van de tellingsresultaten van de gemeenten binnen het gebied van het waterschap. 27. Wanneer wordt de uitslag bekend gemaakt? In een openbare zitting van het hoofdstembureau, in de hoedanigheid van centraal stembureau op maandag 23 maart 2015, vanaf 10 uur. Communicatie 28. Is er een opkomstbevorderende campagne? Er is een landelijke gezamenlijke Postbus 51 campagne voor zowel Staten- als waterschapsverkiezingen. Inzet is een gezamenlijke campagne gericht op het verhogen van de opkomst. Kernboodschap van de campagne: ‘er zijn verkiezingen’. 29. Komt er een landelijke communicatiecampagne van de waterschappen? Motto: centraal wat moet, decentraal wat kan. de middelen zijn beperkt. Er komt geen landelijke publiekscampagne namens de waterschappen; er wordt nadrukkelijk ingezet op free publicity (media, virals, talkshows, op andere wijze de media zoeken met zogenaamde hot topics uit de waterwereld). Ook wordt een landelijk frame opgesteld ter ondersteuning van de regionale campagnes. 30. Komt er een stemhulp voor de waterschapsverkiezingen? Ja, Kieskompas. Het is een middel om het beeld te versterken dat er wat te kiezen valt en het helpt politieke groeperingen om zich te profileren. Regionaal wordt de politieke groeperingen gevraagd mee te denken over de ‘vulling’ van de stemhulp en de posities op de verschillende stellingen. 31. Is er een callcenter voor vragen over de verkiezingen? De Kiesraad richt standaard bij alle verkiezingen een callcenter in voor burgers, ambtenaren en pers. www.kiesraad.nl |
[email protected] | 070 - 426 7329 Verantwoordelijkheden 32. Waarvoor zijn waterschappen verantwoordelijk bij de organisatie van de verkiezingen? Waterschappen zijn verantwoordelijk voor het zogenaamde passieve deel van de uitvoering van verkiezingen: - het instellen van een centraal en hoofdstembureau; - de registratie van groeperingen; - de kandidaatstelling; - het vaststellen van de uitslag; - de benoeming van de voor de categorie ingezetenen gekozen leden van het algemeen bestuur. Verder zijn waterschappen verantwoordelijk voor de communicatie in de eigen regio. 33. Waarvoor zijn gemeenten verantwoordelijk bij de organisatie van de verkiezingen? Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de totale uitvoering van de verkiezingen, het actieve deel van de uitvoering van verkiezingen. Hieronder valt: - het versturen van stempas; - het verspreiden van de kandidatenlijsten; - het uitgeven van vervangende stempassen; - het uitgeven van kiezerspassen (waarmee binnen het hele gebied van het waterschap kan worden gestemd; - het drukken van de stembiljetten; - het bijhouden van registers van vervallen stempassen;
-
het bemensen van stembureaus; het huren van stemlocaties; het plaatsen van stembussen; het plaatsen van verkiezingsborden; het tellen van de stemmen.
34. Hoe gaat het tellen van de stemmen in zijn werk? De stembureaus tellen de waterschapsstemmen aansluitend aan of gelijktijdig met het tellen van de stemmen voor Provinciale Staten. Er moet aansluitend aan de stembusgang geteld worden. dus het mag niet de volgende dag. 35. Vervallen 36. Wat is OSV? OSV is ondersteunende software van de Kiesraad voor de verkiezingen. Hiermee kunnen politieke groeperingen hun lijsten indienen en met deze software kunnen kieslijsten worden afgedrukt. Met OSV kunnen alle benodigde formulieren worden geproduceerd. 37. Wie versturen de stempassen en de kieslijsten? De gemeenten. 38. Zijn de stempassen en stembiljetten te herkennen? Ja, door verschillende kleuren (Kiesbesluit) voor waterschap en provinciale statenverkiezingen 39. Hoeveel stembussen zijn er op een stembureau? Op ieder stembureau staat een stembus voor de waterschapsverkiezingen en een bus voor de provinciale statenverkiezingen. 40. Wie bemensen de stembureaus? De gemeenten. 41. Wie plaatsen de verkiezingsborden? De gemeenten. 42. Wie tellen de stemmen? De stembureaus van de gemeenten. 43. Wie is verantwoordelijk voor een hertelling? Het centraal stembureau of het vertegenwoordigend orgaan (artikel P 21 en V4 van de Kieswet). Bij een hertelling van de totale stemming haalt het waterschap alle uitgebrachte stemmen ophalen bij de gemeenten en voert de hertelling op een centrale plaats uit. 44. Wat is een proces-verbaal? Het proces-verbaal is het schriftelijk ondertekend verslag van hoofdstembureau, centraal stembureau of stembureau waarin feitelijke handelingen, constateringen en resultaten betreffende onderdelen van het verkiezingsproces zijn vastgelegd. 45. Hoe worden de processen-verbaal van het stembureau aangeleverd aan de waterschappen? De in de processen-verbaal neergelegde gegevens worden door de gemeenten in OSV ingevoerd. Deze gegevens gaan niet via internet naar de waterschappen, maar moeten (op een usb-stick bijvoorbeeld) met de originele exemplaren van de processen-verbaal van de stembureaus naar het centraal stembureau worden overgebracht. 46. Wie moet de processen-verbaal bewaren en voor hoe lang? Voor processen-verbaal van het centraal stembureau gelden de termijnen die voortvloeien uit de Archiefwet. De Kieswet bevat alleen bepalingen over de vernietiging van stembiljetten en de processen-verbaal van de (gemeentelijke) stembureaus: daarvoor geldt een termijn van drie maanden nadat onherroepelijk over de toelating van de nieuw gekozen leden is beslist. Van deze vernietiging maakt het centraal stembureau proces-verbaal op. 47. Vervallen
48. Vervallen 49. Vervallen. Politiek bestuurlijk 50. Hoe zit het met de ondersteuning van de groeperingen? De politieke groeperingen voeren hun eigen campagne. Het is aan de waterschappen om eventueel activiteiten te faciliteren. 51. Hoe lang blijft het dagelijks bestuur aan na de verkiezingen? Het dagelijks bestuur van het waterschap blijft aan totdat het nieuwe algemeen bestuur minstens de helft van hun opvolgers heeft benoemd. Dagelijks bestuursleden die niet in het nieuwe algemeen bestuur zijn gekozen, maken daar ook deel van uit na de verkiezingen. De uiterste termijn voor het benoemen van een nieuw dagelijks bestuur is drie maanden na aanvang zittingsperiode nieuw bestuur op 26 maart 2014. Indien er geen nieuw dagelijks bestuur wordt gevormd neemt de voorzitter van het waterschap de taken van het dagelijks bestuur waar. 52. vervallen
53. Hoe gaat de benoeming van de geborgde zetels in zijn werk? De huidige procedure voor de benoeming van de geborgde zetels blijft ongewijzigd. Deze is verankerd in artikel 14 van de Waterschapswet.
54. Hoeveel voorkeurstemmen heeft een kandidaat nodig om gekozen te worden? 25% van de kiesdeler. De kiesdeler wordt bepaald door het totaal aantal uitgebrachte stemmen te delen door het totaal aantal te verdelen zetels.
55. Hoe worden de restzetels verdeeld? De verdeling van de restzetels is gebaseerd op de Kieswet. Dit betekent dat bij een zetelaantal van 19 of meer de verdeling plaatsvindt op basis van ‘de grootste gemiddelden’. Bij minder dan 19 zetels geldt de methode van ‘grootste overschotten’. Bij de verkiezingen 2015 met zestien zetels te verdelen worden de restzetels toebedeeld op basis van grootste overschotten. Zie ook vraag 63. Kosten 56. Hoe gaat de betaling van de kosten aan gemeenten in zijn werk? De waterschappen betalen een vergoeding van in totaal € 23,8 miljoen aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Dit bedrag wordt in het gemeentefonds gestort ten behoeve van de organisatiekosten van de gemeenten. Diversen 57. Waar kan een stemgerechtigde stemmen? Een stemgerechtigde kan in principe alleen stemmen binnen zijn eigen waterschap en binnen zijn eigen gemeente. Als een gemeente in twee of meer waterschappen valt, kan de stemgerechtigde dus niet in alle stembureaus van zijn gemeente stemmen voor het waterschap. Hier treedt een verschil op met het stemmen voor provinciale staten: voor die verkiezingen kan een kiesgerechtigde altijd in alle stembureaus van zijn gemeente stemmen. De gemeente Roermond en de gemeente Maasgouw, waarbinnen een deel van het beheergebied ligt van zowel Waterschap Peel en Maasvallei als Waterschap Roer en Overmaas, kunnen stembureaus aanwijzen waar het stemmen voor meerdere waterschappen mogelijk is. 58. Wat is een kiezerspas? Met een kiezerspas kan een stemmer ook buiten zijn eigen gemeente een stem uitbrengen. Een kiezerspas is verkrijgbaar bij de gemeente. Een stem moet wel binnen de grenzen van het waterschap worden uitgebracht.
59. Kan iemand gemachtigd worden die in een ander waterschap woont? Nee (artikel L8 lid 2 Kieswet). 60. Is het gebruik van OSV verplicht? Voor politieke partijen (formeel degene die de lijst inlevert) bestaat geen verplichting om gebruik te maken van bepaalde software. Voor het inleveren van kandidatenlijsten moeten in ieder geval de wettelijk vastgestelde formulieren worden gebruikt. Of deze wel of niet met OSV zijn aangemaakt is niet relevant. Het centraal stembureau kan echter alleen via de OSV de uitslag en zetelverdeling bepalen, mits die software voldoet aan artikel P 1a Kieswet. 61. Hoe wordt omgegaan met verlies van de stempas voor de waterschapsverkiezingen? De burgemeester reikt degene, die zijn/haar stempas is kwijtgeraakt, een vervangende stempas uit (Art. J8, lid 1 Kieswet). 62. Een reeds geregistreerde partij kan zijn aanduiding veranderen. Wat betekent dit voor de lijstennummering nu de aanduiding afwijkend is van de aanduiding van de zittende partij (of verandert die ook mee?). Bij de lijstnummering worden als eerste de lijsten genummerd van groeperingen die bij de laatstgehouden verkiezing een zetel hebben behaald (artikel I 14, eerste lid, van de Kieswet). Omdat de Kieswet hier spreekt van ‘groepering’ maakt het dus voor deze nummering niet uit of de groepering intussen de aanduiding heeft gewijzigd, de onderliggende rechtspersoon is niet veranderd. Verzoeken tot wijziging van een registratie worden altijd ingediend met daarbij een uittreksel van de Kamer van Koophandel. Enerzijds is zo te controleren of de verzoeker daartoe namens de vereniging ook wel gemachtigd is, en anderzijds kan gecontroleerd worden of dit verzoek wordt ingediend door de groepering die oorspronkelijk de aanduiding geregistreerd had. Indien de wijziging van de aanduiding met inachtneming hiervan door het centraal stembureau wordt toegekend, hoeft dit dus geen gevolgen te hebben voor de lijstnummering. Waterschapsfusie 63. Hoe is de zetelverdeling geregeld voor de categorie ingezetenen per fusiedatum 1.1.2017? Een waterschapsfusie is geen reden om een extra verkiezingsronde te houden. Er komt per fusiedatum, in Limburg 1 januari 2017 een ‘overgangsbestuur’. De omvang en samenstelling van dit bestuur is bepaald in het Waterschapsreglement voor het nieuwe waterschap. De samenstelling wordt op basis van artikel 5 van het Reglement voor het Waterschap Limburg: 21 leden categorie Ingezetenen 4 leden categorie Ongebouwd (geborgd) 2 leden categorie Natuurterreinen (geborgd) 3 leden categorie bedrijven (geborgd) Voor de periode 1.1.2017 tot verkiezingsdatum 2019 komen de 21 leden van de categorie Ingezetenen voor een deel uit het ‘oude bestuur’ van Waterschap Peel en Maasvallei en een deel uit het ‘oude bestuur’ van Waterschap Roer en Overmaas. Uit de toelichting op de wijziging van de Kieswet/Waterschapswet blijkt hoe de verhouding wordt: De verdeling gebeurt naar rato van het aantal kiesgerechtigde ingezetenen dat was geregistreerd voor de laatstgehouden verkiezingen op het moment van de kandidaatstelling (dus naar situatie december 2014). De verdeling wordt dan naar verwachting: zeven zetels vanuit Waterschap Peel en Maasvallei en veertien zetels vanuit Waterschap Roer en Overmaas, op basis van een schatting van het aantal ingezetenen. De verdeling van de zeven zetels vanuit Peel en Maasvallei en de veertien zetels vanuit Roer en Overmaas over de partijen/kandidaten gebeurt op basis van de verkiezingsuitslag 2015. Stap 1 is het bepalen van de uitslag/zetelverdeling maart 2015; Stap 2 is het daarop volgend bepalen van een (fictieve) uitslag/zetelverdeling per 1.1.2017 op basis van zeven ingezetenenzetels, respectievelijk veertien zetels vanuit de huidige waterschappen. Uit de parlementaire behandeling (Memorie van Toelichting, kamerstukken II 2012/13,33719, nr. 3, p.12) van artikel 29 van de Waterschapswet blijkt dat in een situatie die zich als gevolg van de fusie per 2017 voordoet er twee nieuwe zetelverdelingen berekend moeten worden op basis van
de uitslag van 2015 van ieder waterschap. Het aantal te verdelen zetels is respectievelijk zeven en veertien. Dit heeft tot gevolg dat de restzetelverdeling volgens het systeem van grootste overschotten verloopt omdat het aantal te verdelen zetels per ‘oud’ waterschap minder dan negentien bedraagt. De Kieswet schrijft voor dat bij een verkiezing voor negentien of meer zetels de toewijzing van restzetels gebeurt op basis van grootste gemiddelden. In 2017 zijn voor het nieuwe waterschap weliswaar 21 zetels te verdelen, maar de verdeling van de zetels voor het overgangsbestuur per 1.1.2017 gebeurt op basis van de verkiezingsuitslag 2015 van ieder waterschap afzonderlijk, zo blijkt uit de Kamerstukken (zie boven). Dat betekent dat dan de restzetels niet worden toebedeeld op basis grootste gemiddelden, maar op basis van grootste overschotten, zoals ook in 2015. Mochten er lijstcombinaties zijn aangegaan, dan wordt daar zowel bij stap 1 als stap 2 op dezelfde manier rekening mee gehouden. 64. Stel dat er bij de verkiezingen in 2015 opnieuw vier Waterbelanglijsten meedoen en dat die resp. 9000, 9100, 9200, 9300 stemmen halen, dat ze een lijstverbinding zijn aangegaan en dat de kiesdeler 10.000 bedraagt. Hoeveel zetels krijgen ze dan en aan welke van de vier lijsten worden die toegewezen? Bij een kiesdeler van 10000 krijgt de lijstcombinatie drie zetels met een stemoverschot van 6600. Of dat genoeg is om in 2015 een restzetel te krijgen is met de beperkte informatie in de vraagstelling niet te bepalen. Noodzakelijk is om te weten hoeveel stemoverschotten de andere partijen hebben. Stel dat blijkt dat de combinatie geen restzetel krijgt, dan wordt de verdeling binnen de combinatie dat de partij met 9000 stemmen geen zetel krijgt en de andere drie ieder een zetel. Stel dat de combinatie wel een restzetel krijgt, dus totaal vier zetels, dan krijgt iedere partij een zetel binnen de combinatie, bij een restzeteltoedeling o.b.v. grootste overschotten. Voor een berekening 2017 is te weinig informatie beschikbaar in deze casus om de combinatiekiesdeler te kunnen bepalen. Meer vragen en antwoorden op de website van de Kiesraad: www.kiesraad.nl/verkiezing/veelgestelde_vragen
