Inleiding
2
1. Leerdoelen, Referentiekader en Kerndoelen
3
2. Project La Bocca della Verità
4
2.1 Pakket La Bocca della Verità
4
2.2 Collectie boeken
4
3. Werkwijze
5
4. Uitvoering
7
4.1 Week 1
7
4.2 Week 2
12
4.3 Week 2, 3 en 4
12
4.4 Week 5
12
Bijlagen:
15
1 - Suggesties voor de introductie van de boeken; quizvragen en antwoorden.
15
2 - Oplossingen van de puzzels in het Scritto della Verità.
23
1
In het leesbevorderingsprogramma Rode Draad is het stimuleren van leesplezier een belangrijk doel. Kinderen die plezier hebben in lezen, lezen meer en gaan doordat zij meer lezen sneller vooruit in technisch en begrijpend lezen. Uit internationaal en nationaal onderzoek blijkt dat de invloed van lezen op mondelinge taal (woordenschat), begrijpend lezen, technische leesvaardigheid en spelling groot is. Met Rode Draad maken leerlingen in acht basisschooljaren kennis met prentenboeken, tekstsoorten, genres en schrijvers. Ze leren boeken kiezen, beoordelen en waarderen. In groep 6 ligt het accent op ‘boeken lezen’ en ‘het beoordelen en waarderen van boeken’. Leerlingen in deze groep kunnen meestal goed lezen, maar het blijven oefenen blijft belangrijk. Met het project La Bocca della Verità stimuleert u het vrij lezen. Vrij lezen helpt voor het consolideren, verdiepen en verwerven van woordkennis. Kinderen die gemiddeld een kwartier per dag lezen kunnen hun woordenschat uitbreiden met 1000 woorden per jaar. Met dit project maken we leerlingen bewust van de manier waarop zij boeken kiezen. Leerlingen worden gestimuleerd om de gekozen boeken te lezen. Door deze leeservaring zijn ze in staat hun eigen smaak te ontwikkelen. Het waarderen en beoordelen van boeken is een onderdeel van de cirkel die hoort bij het lezen van boeken. In het project La Bocca della Verità hebben we een duidelijke rol voor de leerkracht weggelegd. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat leerkrachten een enorme invloed kunnen hebben op de hoeveelheid lezen in de vrije tijd.
2
Leerdoelen La Bocca della Verità • Leerling leest minimaal één boek en maximaal tien boeken gedurende de lessenreeks. • Leerling neemt deel aan het klassikale gesprek over de gelezen boeken. • Leerlingen formuleren meningen over de gelezen boeken.
Referentiekader Nederlandse Taal Met dit project werken de leerlingen ook aan het bereiken van de referentieniveaus Lezen voor groep 8, zoals deze staan beschreven in Leerstoflijnen lezen beschreven (SLO, 2011): • Leerlingen komen in aanraking met een leesomgeving. • Leerlingen werken aan een leestaak: lezen van fictie en het delen van leeservaringen. • Leerlingen komen in aanraking met verschillende onderwerpen in boeken. • Leerlingen komen in aanraking met verschillende kenmerken van verhalen zoals verhaalstructuur en perspectief, personages en woordgebruik. • Leerlingen ontwikkelen een waardering voor verhalende teksten en leren de waardering te formuleren. • Leerlingen leren bronnen te gebruiken die met jeugdliteratuur te maken hebben, zoals sites over kinderboeken.
Kerndoelen Het project La Bocca della Verità sluit aan bij de Kerndoelen basisonderwijs (2006): • Kerndoel 9: De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten.
3
2.1
Pakket La Bocca della Verità
U ontvangt van de bibliotheek de volgende materialen: • Collectie boeken met 4 x 10 titels. • Replica La Bocca della Verità. • 30 exemplaren van het Scritto della Verità. • Boek Het geheim van de afgebeten vingers van Rindert Kromhout. (Leopold 2011) • 2 posters Uit de mond van de waarheid! • Handleiding onderwijs.
2.2
Collectie boeken
In het project La Bocca della Verità gaat het uiteraard om veel lezen èn om dat wat gelezen is te waarderen. Dat gaat bijna vanzelf als er leuke boeken in de klas zijn. De collectie bestaat uit tien titels, die in viervoud zijn opgenomen. De tien titels worden in twee lessen geïntroduceerd. Het gaat om de volgende titels: Tortuga, O.
Er valt niets te lachen, Stilton (De Wakkere Muis, 2010)
Leeuwen, J. van
Toen mijn vader een struik werd (Querido, 2010)
Kranendonk, A.
Vuur (Lemniscaat, 2010)
Van Praag. A. van
Schiet niet op mijn olifant (Leopold, 2010)
Samson. G.
Met je hoofd boven water (Leopold, 2010)
Funke, C.
De spokenjagers in groot gevaar (Querido, 2010)
Oldenhave, M.
Mees Kees; De sponsorloop (Ploegsma, 2010)
Hoffman, M.
Floor is smoor (Ploegsma, 2010)
Menten, T.
Dummie de mummie en de tombe van Achnetoet (Van Goor, 2010)
Schotveld, J.
De flat van Fatima (Van Holkema & Warendorf, 2010)
4
Het project La Bocca della Verità daagt leerlingen uit om hun leesvoorkeur aan te geven. Kinderen ervaren dat iets wat op het eerste gezicht leuk lijkt, later niet altijd leuk blijkt, en andersom. De tien boeken worden klassikaal gepresenteerd en de leerlingen geven door middel van een Top 3 hun leesvoorkeur aan. De eerste keer gebeurt dit op grond van het uiterlijk, van de boeken. De stemming (ranking) gebeurt in het diepste geheim op stembriefjes uit het Scritto della Verità. Om de magie te vergroten is geheimhouding verplicht en worden de stembriefjes verzameld in dé leugendetector uit de oudheid de ‘Mond van de Waarheid’ of wel La Bocca della Verità. Na het lezen van de boeken geven de leerlingen opnieuw een Top 3 van hun keuze aan. Klassikaal wordt besproken of de verwachting klopt met de uiteindelijke beoordeling. In het Scritto della Verità maken leerlingen opdrachten die hen mediavaardiger maken. Ze leren websites en andere hulpmiddelen kennen, waar ze terecht kunnen voor het kiezen en beoordelen van boeken. Met dit project kunt u de leesmotivatie van uw leerlingen vergroten. Beleef samen met de leerlingen het plezier in het lezen van de boeken door ook zelf actief mee te doen: iedere dag vijftien minuten vrij lezen, uw stembriefjes in te vullen en met uw leerlingen bespreken welke boeken u het mooiste vond.
Week 1 Tijd Dag 1 1 uur
Activiteit leerkracht
Activiteit leerling
Hulpmiddelen
Introductie project La Bocca della Verità en werkschriftje Scritto della Verità
10 boeken bekijken en top 3 maken op basis van eerste indruk.
• http://www.willemwever.nl (zoekterm: leugendetector) • Replica: La bocca della verità. • Stembriefje 1 uit Scritto della Verità
10 min.
Voorlezen
• Het geheim van de afgebeten vingers
Dag 2 30 min.
Introductie van 5 boeken
• Bijlage 1: suggesties voor introductie: - Er valt niets te lachen, Stilton - Toen mijn vader een struik werd - Vuur - www.youtube.nl (zoekterm: ‘Anke Kranendonk leest Vuur’) - Schiet niet op mijn olifant - www.youtube.nl (zoekterm: ‘Schiet niet op mijn olifant’) - Met je hoofd boven water www.gideonsamson.nl/breda1.jpg
5 min.
Voorlezen
• Het geheim van de afgebeten vingers
5
Tijd
Activiteit leerkracht
Dag 3 5 min.
Activiteit leerling
Hulpmiddelen
Voorlezen
• Het geheim van de afgebeten vingers
20 min.
Introductie van 5 boeken
• Bijlage 1: suggesties voor introductie: - De spokenjagers in groot gevaar - Mees Kees; De sponsorloop - www.meeskees.nl - Floor is smoor - Dummie de mummie en de tombe van Achnetoet - www.dummiedemummie.nl - De flat van Fatima
20 min.
Nabespreking eerste keuze
5 leerlingen assisteren bij het sorteren van de stembriefjes
15 min.
Lezen
Lezen
Dag 4 10 min.
Voorlezen
15 min.
Lezen
Dag 5 10 min.
Voorlezen
15 min.
Lezen
Lezen
Tijd
Activiteit leerkracht
Activiteit leerling
10 min.
Scritto della verità toelichten
Dagelijks 15 min.
Lezen
Lezen
Tijd
Activiteit leerkracht
Activiteit leerling
Hulpmiddelen
Dag 1 40 min.
Introductie 2e stemronde
Boeken Top 1 -2 - of 3 maken van de gelezen boeken.
• Stembriefje 2 uit Scritto della Verità • Poster 2: Uit de mond van de waarheid!
Introductie van de website www.mijn stempel.nl
Recensie schrijven voor de website www.mijnstempel.nl
• Website www.mijnstempel.nl
Bekend maken van de stemming en gesprek over de verschillen in de stemrondes
Gesprek voeren
Dag 3 10 min.
Quiz organiseren
Quizvragen beantwoorden
• Bijlage 1: suggesties voor introductie
Dag 4 60 min.
Introductie rap
Rap maken en presenteren
• www.apeldoorn-onderwijs.nl/rap
• 10 boeken en zakje met stembriefjes • Poster 1: Uit de mond van de waarheid!
• Het geheim van de afgebeten vingers Lezen • Het geheim van de afgebeten vingers
Week 2+3+4 Hulpmiddelen • • • •
www.mijnstempel.nl www.leesplein.nl www.boekenzoeker.org Scritto della verità
Week 5
Dag 2 20 min.
6
4.1
Week 1
Dag één
Het project La Bocca della Verità is geïnspireerd op het Italiaanse beeld en de legende La Bocca della Verità, dat in het Nederlands ‘Mond van de waarheid’ betekent. Het is een beroemde afbeelding van een metershoog stenen masker: een enorm rond gezicht, met de mond wijd open. Het staat in het portiek van de kerk van Santa Maria in Cosmedin in Rome. Het masker stamt uit de Romeinse oudheid en werd vermoedelijk als onderdeel van een fontein of putdeksel gebruikt. Het gezicht stelt waarschijnlijk een riviergod voor. De ‘Mond van de waarheid’ staat bekend als een eeuwenoude leugendetector. Een middeleeuwse legende vertelt dat van ieder die zijn hand in de mond steekt en een leugen uitspreekt, zijn hand afgebeten wordt. La Bocca della Verità (de leugendetector) en het verhaal Het geheim van de afgebeten vingers brengen de leerlingen in de geheimzinnige sfeer die nodig is voor dit project.
Voorbereiding Richt een thematafel in met de materialen die u van de bibliotheek heeft ontvangen. Geef de replica van La Bocca della Verità een centrale plek. De replica komt het best tot zijn recht op een zwarte ondergrond van karton of stof. Met een spotje erop zal het gedurende de projectperiode een aandachtstrekker zijn. Groepeer de boeken rondom het beeld op de tafel. Zet op het digitale schoolbord het filmpje klaar over de werking van de leugendetector. Zoek hiervoor op www.willemwever.nl vul ‘leugendetector’ in bij zoeken.
7
Introductie van het project In het project La Bocca della Verità, waarmee u vijf weken lang het vrij lezen in uw klas stimuleert, draait alles om de ‘Waarheid’. Start met de vraag of iemand weet wat een leugendetector is. Bekijk met elkaar het Willem wever filmpje. Stap dan over naar de leugendetector uit de Middeleeuwen La Bocca della Verità. Rome moet het even zonder deze toeristische trekpleister doen, want u heeft van de bibliotheek deze middeleeuwse leugendetector in bruikleen gekregen. Vertel!
“Niet ver van de rivier de Tiber staat een kerk. Er zijn honderden kerken in de oude stad Rome. Bij iedere kerk hoort een verhaal. Bij deze kerk hoort een doodeng verhaal. In het portiek staat dit stenen masker, met de mond wijd open. De mond is groot, je kunt er met gemak je hand insteken.
Maar kijk uit als je dat doet! Vertel nooit een leugen met je hand in die mond, want als je dat doet, worden je vingers afgebeten. Tsjak, en met die hand zul je nooit meer kunnen schrijven. Tsjak, en je zult nooit meer kunnen wijzen. In je neus peuteren. Krabben als je jeuk hebt. Je hond over zijn buik kriebelen. Nooit meer. Het is DE MOND VAN DE WAARHEID”
Uit Het geheim van de afgebeten vingers (Rindert Kromhout)
Speel met dit gegeven. Laat de leerlingen vragen voor u bedenken en beantwoord deze met uw hand in de mond van de replica. Voer de spanning op met tromgeroffel, door met de voeten te stampen of door met de vingers te roffelen op de tafels. Introduceer het boek van Rindert Kromhout Het geheim van de afgebeten vingers. Lees voor vanaf pagina 8: “Ooit was dit masker… “ tot en met pagina 22. Beloof dat u het verhaal verder zult lezen in de komende dagen, maar dat nu eerst de ‘Waarheid’ gesproken moet worden. Samen met alle leerlingen in de klas wordt het leukste boek gekozen uit de tien boeken, die de klas van de bibliotheek kreeg. In het Scritto della Verità zitten stembriefjes waarop een Top 3 aangegeven kan worden. Deze briefjes worden verzameld in de ‘Mond van de Waarheid’. Afgebeten vingers in de klas geeft zo’n rommel, dus moedig de kinderen aan de waarheid te spreken. “Wat vind jij? Niet je buurvrouw na-apen, maar zelf een keuze maken.”
8
Stemronde één: Boeken Top 3 Doel van deze activiteit is leerlingen bewust te maken wat hun keuze bepaalt bij het selecteren van boeken. In de collectie, die u van de bibliotheek ontvangt, zitten vier exemplaren van tien verschillende titels. Maak vier groepen en geef iedere groep de tien boeken om te bekijken en de volgende vragen te beantwoorden. “Welk boek zou je graag als eerste willen lezen, welk boek lijkt je het leukst?” Het werkschriftje Scritto della Verità bevat stembriefjes voor twee stemrondes.
Stemronde één vindt plaats in de eerst week van het project. Uw leerlingen maken hun Top 3 op grond van uiterlijke kenmerken en de informatie die ze hebben opgedaan tijdens hun lezende leven. Stilton en Mees Kees zijn bijvoorbeeld populaire verhaalfiguren. Om te voorkomen dat leerlingen elkaar nadoen of sociaal wenselijk gaan stemmen gebeurt deze stemming onder de groots mogelijke geheimhouding en wordt de leugendetector uit de oudheid geïntroduceerd, La Bocca delle Verità. Als uw leerlingen niet de waarheid spreken, hapt de ‘Mond van de Waarheid’ hun vingers eraf op het moment dat zij het briefje in de mond deponeren. Uit het Scritto della Verità scheuren de leerlingen de stembriefjes. Hierop schrijven zij hun Boeken Top 3 en hun naam. Maak van het verzamelen van de briefjes in La Bocca della Verità een spannend moment. De mond is voorzien van een griezelig binnenwerk, dat een vreemde sensatie oplevert bij aanraking. Vertellen uw leerlingen de waarheid? Hebben ze hun vingers nog?
Op de laatste pagina van Scritto della Verità noteren de leerlingen nogmaals de titels die gekozen zijn in de twee stemrondes voordat de stembriefjes ingeleverd zijn. Dit is nodig om op het einde van het project te kunnen reflecteren. Zijn uw leerlingen bij hun eerste keuze gebleven of is er na het lezen van de boeken een andere favoriet?
9
Dag twee
Introductie van de eerste vijf boeken Om de leerlingen enthousiast te maken voor de verschillende boeken, presenteert u in twee sessies de tien boeken. Per boek is opgenomen: • korte beschrijving inhoud • introductietip • quizvraag • antwoord
Van ieder boek is een vraag opgenomen die u kunt gebruiken voor een afsluitende quiz. Als bijlage vindt u achterin deze handleiding suggesties voor de introductie van de tien kerntitels.
De vijf titels, die op dag twee geïntroduceerd worden, zijn: • Er valt niets te lachten, Stilton • Toen mijn vader een struik werd • Vuur • Schiet niet op mijn olifant • Met je hoofd boven water
Dag drie
Introductie van de vijf overige boeken en nabespreken boekenkeuze In de bijlage vindt u suggesties voor het introduceren van de overige vijf titels. Het gaat om: • De spokenjagers in groot gevaar • Mees Kees; De sponsorloop • Floor is smoor • Dummie de mummie en de Tombe van Achnetoet • De flat van Fatima
Boekenkeuze en boeken lezen Benodigdheden: • Poster stemronde 1: Uit de mond van de Waarheid! • Zakje gevuld met stembriefjes • 10 boeken Na de introductie gaat u samen met de leerlingen de boeken lezen uit de collectie van de bibliotheek. De stembriefjes zijn verzameld in de mond van La Bocca della Verità.
10
Waarschijnlijk leest niet ieder kind het boek dat hij als zijn favoriet heeft bestempeld. Het is belangrijk om kinderen een boek te laten lezen dat ze leuk lijkt, omdat dat het leesplezier stimuleert.
Er kunnen verschillende scenario’s ontstaan: 1. Ieder boek heeft vier eerste-keuze-briefjes ontvangen. Ieder kind kan zijn eerste keuze lezen (niet erg waarschijnlijk). 2. Een aantal boeken heeft meer eerste-keuze-briefjes ontvangen dan dat er exemplaren zijn. Geef dan de zwakke lezers voorrang. Laat hen in ieder geval hun eerste keuze lezen en geef de andere kinderen hun tweede of derde keuze. 3. Het kan ook zijn dat door de introductie van de boeken kinderen liever een andere titel lezen. Als dit mogelijk is met de boekencollectie, is dit geen probleem. Of u kijkt in de catalogus van de schoolbibliotheek en de plaatselijke bibliotheek of het boek beschikbaar is. Leerlingen kunnen het boek dan lenen en toch hun favoriet lezen. 4. Het kan gebeuren dat een boek niet gekozen wordt door de leerlingen. U kunt dit boek aanprijzen bij de kinderen die hun Top 3 in eerste instantie niet kunnen lezen. Of u kunt het boek zelf lezen of voorlezen, zodat dit boek bij een volgende leesronde wel wordt gekozen.
Werkwijze: • Leg de 10 titels op de thematafel. • Kies vijf kinderen uit voor het sorteren van de stembriefjes. Begin met de eerste keuze (rode stembriefje), tweede keuze (oranje stembriefje) derde keuze (gele stembriefjes). • Leg de stembriefjes op de boeken en tel de aantallen. • De uitslag wordt op de poster vermeld. Elke eerste keuze krijgt 3 punten, elke tweede keuze krijgt 2 punten en elke derde keuze krijgt 1 punt. Vermeld de totaalscore bij het boek op de poster zodat duidelijk is wat de Top 3 van de klas is. • Bespreek de keuze van de klas. “Welk boek is het meest favoriet?” • Zorg dat zoveel mogelijk kinderen het boek van hun (eerste) keuze kunnen lezen.
n
26
unte
tota
aanta
lp
al
KEUZE 1 KEUZE 2 KEUZE 3 11
4 6 2
X 3 punten = X 2 punten = X 1 punt
=
12 12 2
4.2
Week 2
Het werkschriftje Scritto della Verità is in de eerste week al geïntroduceerd. In de tweede week kunt u aandacht besteden aan de overige inhoud. De quiz ‘Waar of niet waar?’ kunnen de leerlingen oplossen met hun eigen kennis of met internet. Naast de twee puzzels kunnen de leerlingen hun persoonlijke boekenlegger maken. Die kunnen ze vullen met titels, die ze tegenkomen op de verschillende sites. Een site die behulpzaam is bij het kiezen van boeken, is bijvoorbeeld www.leesplein.nl. Laat enkele sites zien op het digitale schoolbord en geef een voorbeeld hoe uw leerlingen hierop kunnen zoeken.
4.3
Week 2, 3 en 4
Tijdens deze weken wordt er iedere dag een kwartier gelezen door u en uw leerlingen.
4.4
Week 5
Benodigdheden: • Poster stemronde 2: Uit de mond van de Waarheid! • Zakje gevuld met stembriefjes • 10 boeken
In week 5 wordt het project afgerond. Opnieuw stellen uw leerlingen een Boeken Top 3 samen en noteren dit op het stembriefje van ronde 2. Hiermee kunnen u en uw leerlingen zien of de leerlingen bij hun eerste keuze zijn gebleven of dat ze een ander favoriet boek hebben. Van dit favoriete boek kunnen de leerlingen een recensie schrijven op www.mijnstempel.nl. Ter afsluiting van het project maken de leerlingen een rap over hun favoriete boek of over lezen in het algemeen.
Dag één
Stemronde twee; Boeken Top 3 Uw leerlingen hebben veel leeskilometers gemaakt in de afgelopen weken. Het aantal gelezen boeken zal verschillen. Kinderen die twee boeken hebben gelezen, maken een Boeken Top 2. Gebruik hiervoor de stembriefjes van ronde 2 uit het Scritto della Verità. Opnieuw worden de stemmen verzameld in de ‘Mond van de Waarheid’. Maak hier een spannend moment van. Noteer de uitslag op de poster van stemronde 2.
12
Dag twee
Bespreken van de Boeken Top 3 Volg dezelfde procedure als bij stemronde 1 en noteer de uitslag weer op de poster Uit de Mond van de Waarheid!. Het is interessant om dit met de kinderen te bespreken. “Welk boek staat op nummer 1? En welk boek staat op nummer 10?”
Andere vragen die aan bod kunnen komen zijn: • “Wie heeft bij stemronde 1 en 2 hetzelfde boek op nummer 1 staan?” • “Wat was leuk aan dit boek?” • “Wat niet? Wat maakt dat je voor een ander boek gekozen hebt?” • “Wie zou de hoofdpersoon uit zijn favoriete boek willen zijn?” • “Wie niet en waarom niet?” • “Hoe komt het dat je een bepaald boek kiest?” • “Zijn er nog boeken die je graag wilt lezen, maar niet aan toegekomen bent?” (Geef leerlingen de tip dat zij deze titels noteren op de boekenlegger in het Scritto della Verità en kunnen lenen in de bibliotheek.) • “Wie heeft een boek gelezen dat hij of zij graag wil aanbevelen aan de andere kinderen in de klas.”
Dag drie
Quiz In de bijlage vindt u, bij de suggesties voor de introductie, bij ieder boek een quizvraag. Speel de quiz met vier groepen en geef iedere groep de tien boeken. Stel de groepen zo samen dat ze als team zoveel mogelijk verschillende boeken hebben gelezen. De antwoorden kunnen ook worden opgezocht in de boeken. De groep met de meeste goede antwoorden wint. De beloning voor de winnende groep is geïnspireerd op de traktaties van Mees Kees: cola met chips.
13
Dag vier
Rap In de klas van Mees Kees is Winston de jongen die alle gebeurtenissen weet vast te leggen in een rap. Nodig uw leerlingen uit dit voorbeeld te volgen. Lees voor of rap het voorbeeld uit Mees Kees, De Sponsorloop, op pagina 43. Laat uw leerlingen een rap maken alsof ze een persoon uit een boek zijn: Wie zijn ze in de rap? Jip, die dol is op olifanten, stagiaire Mees Kees, smoorverliefde Floor, Dummie de mummie of Sam de baas van Vuur? U kunt uw leerlingen een structuur aanbieden voor het maken van de rap door het startzinnetje: “Ik ben ……”
Op de website www.apeldoorn-onderwijs.nl/rap vindt u aanwijzingen voor het maken van raps en verschillende beats. Natuurlijk kunt u er ook voor kiezen om met de hele klas één rap te maken over het meest favoriete boek van de klas. Een andere mogelijkheid is om groepjes te maken van kinderen met hetzelfde favoriete boek en als groepje een rap te maken. Laat de leerlingen de raps in de klas aan elkaar presenteren. Ook kunnen uw leerlingen de raps voordragen tijdens een viering. Het is aan te bevelen om de verschillende projecten van het leesbevorderingsprogramma Rode draad met alle groepen af te sluiten. De leerlingen kunnen aan elkaar laten zien, waar ze de afgelopen tijd mee bezig zijn geweest. Ook dit heeft een leesbevorderend effect. De afsluiting van Rode Draad-projecten kan aanleiding zijn om een viering in een boekensfeer te gieten. Op deze manier maakt u als school aan de ouders duidelijk dat plezier beleven aan boeken serieus wordt genomen.
14
Tortuga, O.
Er valt niets te lachen, Stilton
Korte beschrijving Op een ochtend is Kattenklauw III, Keizer van de Katten, het beu dat hij al enkele dagen door gelach uit zijn slaap wordt gehouden. Hij vaardigt een nieuwe wet uit, waarbij hij een lachmaximum oplegt. Terwijl zijn controleurs op pad gaan, ontdekt hij dat er vooral gelachen wordt door het moppenboek van de muis Geronimo Stilton. Razend looft hij een beloning uit voor elk moppenboek dat gevonden wordt. Dat heeft zijn dochter Tersilla goed gehoord. Stiekem zet ze haar handlangers aan het werk om moppenboekjes van Geronimo te drukken. Oscar Tortuga wil dit oplossen en roept Geronimo Stilton zelf ter hulp. Die verplaatst zich met tegenzin naar Katteneiland, waar hij natuurlijk in de problemen belandt. Wat nu? Opnieuw steekt Geronimo Stilton de zee over naar Katteneiland, het land van zijn vijanden. Het is er levensgevaarlijk voor hem, zoals hij opnieuw zal merken. Dit is dan ook weer een spannend avontuur waarbij vooral de domheid van de kattenkeizer opvalt. Door de vele illustraties en leuke vormgeving is dit boek ook geschikt voor kinderen die minder van lezen houden.
Introductietip De boeken van Stilton zijn erg populair, dus hoeft u minder leesdrempels weg te werken. Vertel dat in dit verhaal moppen een belangrijke rol spelen. Start met het vertellen van een aantal moppen, die voorkomen in dit boek zoals: “Wat doet een kat achter de computer? Met de muis spelen!” Of: “Twee slakken maken een wandelingetje op het strand. Opeens zien ze een naaktslak. Zegt de een tegen de ander: wegwezen, het is hier een naaktstrand.’’ Er zullen veel leerlingen zijn die dit boek als eerste keuze hebben aangegeven. Geef het boek aan een kind dat een succeservaring met lezen nodig heeft.
Quizvraag “Waar ruikt de favoriete deodorant van Oscar Tortugo naar?”
Antwoord Gemarineerde haring
15
Leeuwen, J. van
Toen mijn vader een struik werd
Korte beschrijving Toda’s vader is banketbakker, totdat op een dag alles verandert. In het zuiden is oorlog uitgebroken tussen de enen en de anderen. Toda’s vader moet weg om het land te verdedigen. Gelukkig heeft hij het handboek Wat Elke Soldaat Moet Weten, waarin precies staat hoe hij zich kan verkleden als struik. Toda blijft met haar oma achter in de stad. Maar als het daar ook niet veilig meer is, wordt ze naar haar moeder gestuurd, die in een buurland woont. Tijdens haar reis maakt ze heel wat mee: Toda komt bij het Algemeen Belang terecht; ze ontmoet een soldaat die niet kan commanderen, een echte generaal en ze moet ook nog leren praten in een andere taal. Maar Toda geeft niet op. Ze moet haar moeder vinden!
Introductietip Vraag aan de leerlingen of zij weten wat camoufleren betekent en wat dat met dit boek te maken kan hebben. Lees pagina 6 voor: “Voordat mijn vader een struik werd, was hij banketbakker”, tot pagina 7: “Er stond een plaat bij van een soldaat die zich had verkleed als struik.” Dit boek is voor de fijnproevers, die zinnetjes als ‘Buiten deed de zon alsof alles goed met ons ging’ weten te waarderen. Kinderen die de zinnen met weinig woorden weten om te zetten in prachtige beelden. Een boek dat u als leerkracht in uw Top 3 opneemt en bespreekt na het lezen of voorleest als Het geheim van de afgebeten vingers uit is.
Quizvraag “Wat zit er buiten kleding en toiletspullen in Toda’s schoudertas?”
Antwoord Flesje water, rol koekjes, schrift en pen
Kranendonk, A.
Vuur
Korte beschrijving Sam heeft een hond gekregen, wit met rode vlekken. Hij noemt hem Vuur. Door de komst van Vuur is het opeens helemaal niet zo erg meer dat Sam’s nieuwe juf hem niet begrijpt. Of dat het nieuwe huis, waarin ze net wonen, nog niet af is. Sam is dolgelukkig met Vuur. Als Vuur verongelukt, is Sam ontroostbaar. En op school loopt het helemaal uit de hand. Gelukkig ontmoet hij Wiwi, een aparte oudere dame, die hem leert drummen. Sam ontdekt dat hij veel meer kan dan hij dacht.
16
Introductietip Laat het digitale schoolbord het filmpje zien waarin Anke Kranendonk een fragment uit Vuur voorleest. Ga naar www.youtube.nl. Vul in bij zoeken: ‘Anke Kranendonk leest vuur’. Werkt u niet met een digitaal schoolbord, introduceer het boek dan door beide hoofdrolspelers, afgebeeld op de voorkant, voor te stellen en het eerste hoofdstuk voor te lezen.
Quizvraag “Hoe ziet Suus er uit?”
Antwoord Ze heeft bruin haar in twee staarten en een groene bril en een scheve tand.
Van Praag. A. van
Schiet niet op mijn olifant (rugzakavontuur)
Korte beschrijving Jip heeft meegedaan aan een wedstrijd en een olifantensafari in Afrika gewonnen. Ze is door het dolle heen, want ze is gek op olifanten. In Afrika logeert Jip samen met haar vader en moeder in een tentenkamp bij olifantenonderzoekers. Dat is wel even wennen! Jip komt erachter dat de boeren uit de buurt de olifanten willen doodschieten, omdat ze vernielingen aanrichten. Dat laat Jip niet zomaar gebeuren. Samen met Florence, haar vriendin uit het tentenkamp, gaat ze de wildernis in om de olifanten te redden.
Introductietip Bekijk op het digitale schoolbord het promotiefilmpje Schiet niet op mijn olifant dat gemaakt is voor de Kinderjury van 2011. Ga hiervoor naar www.youtube.nl en zoek op Schiet niet op mijn olifant. Een andere introductietip is de volgende: Achterin het boek staan vanaf pagina 85 een aantal safaritips. Lees een aantal safaritips voor en laat de leerlingen raden naar de inhoud van het boek Schiet niet op mijn olifant. Bij het voorlezen van de tips vermijdt u uiteraard het woord ‘safari’. Als de leerlingen het onderwerp van het boek geraden hebben kunt u afsluiten met het tonen van foto’s van ‘olifantensafari’s’ die op internet te vinden zijn.
Quizvraag “Wat is blote voeten in het Zuid Afrikaans?”
Antwoord Kaalvoet
17
Samson, G.
Met je hoofd boven water
Korte beschrijving Gied (ca. 9, ik-figuur) - vergelijk met de voornaam van de auteur: Gideon - houdt niet van zwemmen. Sterker nog: hij is er bang voor. Al die moeilijke dingen die anderen wel kunnen en hij nog niet! Daarom is donderdag, schoolzwemdag, voor hem verschrikkelijk. Iedere keer als ze met de schoolbus naar het zwembad reizen, volgt hij een aantal rituelen tegen de angst. Zoals op dezelfde plek in de bus gaan zitten. Maar vooral: naar buiten kijken. Want als de man met de duiven op het bekende bankje zit, komt alles goed. Als de man enige weken achter elkaar echter niet op het bankje zit, gaat Gied hem zoeken
Introductietip Lees de introductie ‘Eerst even dit …’ (pag. 7-9) van de schrijver voor. Laat de voorkant van het boek zien en vertel dat de schrijver Gideon Samson is. De hoofdpersoon in het verhaal heet Gied. Laat de foto van de schrijver zien op http://www.gideonsamson.nl/breda1.jpg Laat de kinderen meedenken over Gideon en Gied, de kaft van het boek en de foto op de website van de schrijver. Zou het verhaal echt gebeurd zijn?
Quizvraag “Wat is het beroep van Boele de Beer?”
Antwoord Kunstschilder
Funke, C.
De spokenjagers in groot gevaar
Korte beschrijving Om zijn diploma C van Spokenjager te behalen moet Tom een spook van de derde gevarencategorie vangen. Op zich geen probleem voor Tom. Samen met Hedwig Kummelsap en het Matig Eng Spook (MES) Hugo gaat Tom naar het dorp waar het spook ‘huist’. Er blijkt echter veel meer aan de hand te zijn in het dorp. Het bewuste spook is niet het ergste. Tom krijgt het aan de stok met iets dat veel gevaarlijker en gruwelijker is dan welk spook ook.
18
Introductietip Schrijf een aantal afkortingen uit het grote spokenboek ( pag. 127 ) op het bord. Zoals: VES – GROBLISPO HISPOV. “Wat zou dit betekenen?” Vertel dat de afkortingen uit dit boek komen en geef de betekenis. Maak het spannend door te vertellen dat dit boek niet voor iedereen geschikt is. Slechts geschikt voor de hele dappere onder ons, de kinderen met stalen zenuwen. Er wordt niet voor niets geadviseerd te stoppen met lezen bij het invallen van de duisternis, en zeker niet te lezen op verlaten, mistige plekken. Voorlezen pagina 9 van “En de examenopgaven leken nog wel zo’n makkie…” tot “Het begon allemaal op een vrijdag in de tweede helft van maart. Zoals bekend beginnen noodlottige gebeurtenissen meestal op een vrijdag…” “Wie heeft dit boek op nummer 1 gezet? Wie is er dapper genoeg voor dit gruwelijk enge avontuur?”
Quizvraag “Wat is de voornaam van professor Slijmblad?”
Antwoord Lotar
Oldenhave, M.
Mees Kees; De sponsorloop
Korte beschrijving Mees Kees heeft nog geen diploma, waardoor hij niet meer alleen voor de klas mag staan. Hij gaat stage lopen bij de kleuters en 6B krijgt een invaljuf. Maar waarom geeft ze niet gewoon een moppendictee? En hoe kan ze nou lesgeven zonder chips en cola? Na haar komt een invalmeester, die de hele klas eruit stuurt. Kortom, het is tijd voor actie. Mees Kees moet terug! En graag een beetje vlug, want er komt een sponsorloop, en zonder Mees Kees wordt dat natuurlijk niets.
Introductietip Bekijk het YouTube filmpje van de MeesKeesshow, te vinden via Google: Grote Mees Keesshow. In dit filmpje is Mirjam Oldenhave te zien als Mees Kees, de pianiste als Dreus en de contrabassiste als Winston de rapper. Stel de andere kinderen van de klas van Mees Kees voor via de website www.meeskees.nl, waar Tobias de kinderen welkom heet in zijn klas 6B. Werkt u niet met een digitaal schoolbord, dan kunt de kinderen voorstellen door de eerste twee pagina`s voor te lezen.
Quizvraag “Wat spelen Mees Kees en Tobias als Tobias nablijft?”
Antwoord Galgje 19
Hoffman, M.
Floor is smoor
Korte beschrijving Floor is smoorverliefd op een jongen, van wie ze niet weet hoe hij heet. Haar beste vriendin Margreet heeft het ook zwaar te pakken, maar dan niet van een jongen, maar van een paard. En met Valentijnsdag gooien Floor en Margreet bij alle jongens uit de buurt een kaart in de bus. Ze zijn alleen één dingetje vergeten...
Introductietip Vraag uw leerlingen of zij weten wat Valentijnsdag betekent. Lees regel 1 voor ( pag.3) en laat de kaart op pagina 4 zien. Lees voor tot bladzijde 9 “Je hebt toch wel gegumd?’ vraagt ze.” Hoe dat afloopt…?
Quizvraag “Naar welk concert gaat Kees, de broer van Floor?”
Antwoord Kimmie Kim
Menten, T.
Dummie de mummie en de Tombe van
Achnetoet Korte beschrijving Dummie heeft heimwee. Hij wil terug naar zijn land, om het graf van zijn vader te zoeken. Maar Klaas heeft daar helemaal geen zin in. Vliegen naar Egypte is eng, kost veel te veel geld en bovendien heeft Dummie geen paspoort. Maar Dummie regelt alles en dan gaan ze toch op reis. Dummie is dolblij. Na een spannende reis is hij terug in Egypte om samen met Goos en Klaas het graf van zijn vader, farao Achnetoet, te zoeken. Vol goede moed gaan ze op pad. Maar Egypte is na vierduizend jaar helemaal veranderd, en het graf van Achnetoet is nergens te vinden. Dan gebeurt er iets verschrikkelijks waardoor Dummie Goos moet redden.Hierdoor vinden ze echter wel het graf. Het verhaal gaat zowel als over het Egypte van vroeger en het Egypte van nu, en over hoe alles door de tijd heen verandert. Het gaat ook over de dood. En het gaat bovendien over een bijzondere vriendschap.
20
Introductietip Dummie de mummie heeft een eigen website www.dummiedemummie.nl. Op deze website kunt u het lied ‘Ik ben dummiedemummie’ downloaden. Het lied introduceert Dummie de mummie. De andere verhaalfiguren worden geïntroduceerd op de website achter het kopje ‘Wie’. Laat de verschillende verhaalfiguren zien en lees de beschrijvingen voor. Vanwege de omvang, is het boek geschikt voor de wat snellere lezers.
Quizvraag “Wat zegt Goos als zijn vader Klaas moet liegen?”
Antwoord Broodje worst
Schotveld, J.
De flat van Fatima
Korte beschrijving Wanneer haar ouders gaan scheiden, verhuist Karel met haar moeder van een groot huis naar een verwaarloosde flat. Ze raakt al snel bevriend met Sami, Raja en Hafid, met wie ze vaak bij buurvrouw Fatima is te vinden, een gezellige oude dame. Als Fatima uit haar flat dreigt te worden gezet, schieten de kinderen haar te hulp: ze maken een tijdelijke schuilplaats in een kelderbox. Terwijl de kinderen voor haar op zoek gaan naar een ander huis, probeert zij zich te verbergen. Maar dat is niet eenvoudig, want de wantrouwige buurman Blanckensteijn houdt iedereen in de flat goed de gaten
Introductietip Introduceer dit boek met een vraag over namen: De personages in dit verhaal heten Karel, Fleur, Sami, Raja, Hafid en Fatima. “Wat denken jullie: zijn dit jongens of meisjes of van alles wat. Karel? Meisje: Fleur? Meisje: Sami? Jongen: Fatima?: meisje( vrouw): Raja? Meisje: Hafid? Jongen.” Leez bladzijde 16 en 17 uit het boek voor!
Quizvraag “Hoe heet het zusje van Ravi?”
Antwoord Raja
21
Bijlage 1 - Quiz
1.
Waar ruikt de favoriete deodorant van Oscar Totugo naar? Antwoord: Gemarineerde haring (Er valt niets te lachen, Stilton)
2.
Wat zit er behalve kleding en toiletspullen in de schoudertas van Toda? Antwoord: Flesje water, rol koekjes, schrift en pen (Toen mijn vader een struik werd)
3.
Hoe ziet Suus er uit? Antwoord: Ze heeft bruin haar in twee staarten, een groene bril en een scheve tand (Vuur)
4.
Wat is blote voeten in het Zuid Afrikaans? Antwoord: Kaalvoet (Schiet niet op mijn olifant)
5.
Wat is het beroep van Boele de Beer? Antwoord: Kunstschilder (Met je hoofd boven water)
6.
Wat is de voornaam van professor Slijmblad? Antwoord: Lotar (De Spokenjagers in groot gevaar)
7.
Wat spelen Mees Kees en Tobias als Tobias nablijft? Antwoord: Galgje (Mees Kees – De Sponsorloop)
8.
Naar welk concert gaat Kees de broer van Floor? Antwoord: Kimmie Kim (Floor is smoor)
9.
Wat zegt Goos als zijn vader Klaas moet liegen? Antwoord: Broodje Worst (Dummie de mummie en de Tombe van Achnetoet)
10.
Hoe heet het zusje van Ravi? Antwoord: Raja (De flat van Fatima)
22
Oplossing puzzel
Leugens hebben korte benen! Dit betekent: Met een leugen schiet iemand niets op; na verloop van tijd komt de waarheid altijd naar boven.
Oplossing Waar of niet waar
?
Juiste antwoorden:
Geronimo Stilton werkt bij de krant De Wakkere Muis
O
O
Klein Duimpje gaat op bezoek bij de heks
O
O
Reus
De Gouden Pen wordt uitgereikt in de Kinderboekenweek
O
O
Gouden Griffel
Boeken lenen bij de bibliotheek is gratis
O
O
Jacques Vriens schrijft over Dolfje Weerwolfje
O
O
Paul van Loon draagt altijd een zonnebril
O
O
Otje, Pluk en Meester Jaap zijn boeken van Annie M.G. Schmidt
O
O
Meester Jaap is van Jacques Vriens
Mees Kees heeft een diploma van de PABO
O
O
Mees Kees is een stagiair
De echte naam van Dummie de mummie begint met DARWISHI
O
O
Op www.kinderjury.nl kun je stemmen op je favoriete boek
O
O
23
Paul van Loon
Oplossing zoek de 7 verschillen
24
