(,',1* Jos Lagro versie 06-03

',*,7$/(9,'(2 +$1'/(,',1* :,1'2:6029,(0$.(5 Jos Lagro versie 06-03

,1+28'623*$9( 1.1 1.2 1.3 1.4

$/*(0((1 Opzet van de handleiding.............................................................................................................. 3 Vóór je gaat filmen......................................................................................................................... 3 Het concept achter Windows Movie Maker ................................................................................... 4 Belangrijke delen in het venster van Windows Movie Maker ........................................................ 6

2.1 2.2 2.3 2.4

0(',$0$7(5,$$/1$$5:,1'2:6029,(0$.(529(5%5(1*(1 Inleiding ......................................................................................................................................... 8 Video vastleggen ........................................................................................................................... 8 Video importeren ........................................................................................................................... 9 Collecties beheren ....................................................................................................................... 10

3.1 3.2 3.3 3.4. 3.5. 3.6. 3.7.

),/0%(:(5.(1 Een project opslaan of openen.................................................................................................... 11 Een eerste filmversie maken ....................................................................................................... 11 Een fijnere filmversie maken ....................................................................................................... 12 Effecten op een videoclip ............................................................................................................ 15 Video-overgangen toevoegen ..................................................................................................... 15 Audioclips toevoegen .................................................................................................................. 16 Titels toevoegen .......................................................................................................................... 17

4.1 4.2 4.3.

),/0$):(5.(1 De balans tussen doel en kwaliteit .............................................................................................. 18 Het project als film opslaan ......................................................................................................... 19 Streaming video........................................................................................................................... 20

,1'(;

Het gebruik van deze handleiding valt onder de bepalingen van Creative Commons Licenties in Nederland: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.0/QO/ (versie 2.5). Kopiëren voor gebruik in het onderwijs, mits met niet-commerciële doelen en met vermelding van de uitgever (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) en auteur(s) wordt van harte aanbevolen. We stellen constructieve feedback op prijs.

Digitale video

$/*(0((1

2S]HWYDQGHKDQGOHLGLQJ Deze handleiding is vooral bedoeld als naslagwerk. Je hebt bijvoorbeeld een video opgenomen en wil deze nu gaan bewerken; je zoekt dan op hoe dat moet, of wat de mogelijkheden zijn. Je kunt hierbij gebruikmaken van de inhoudsopgave of van de index, het trefwoordenregister aan het eind van de handleiding. Het accent ligt niet op het overdragen van conceptuele kennis of begripsvorming, maar op ’doen’.Je komt vooral recepten voor handelingen en nuttige opmerkingen tegen. Toch zul je een beeld opbouwen van wat een dergelijk programma doet: deze kennis en dit inzicht kun je gebruiken als je na verloop van tijd overstapt naar ' zwaardere'programma' s als ' Studie 9'of Adobe' s' Première' . In de handleiding kom je dezelfde soort informatie in dezelfde opmaak tegen. Onder een vetgedrukt kopje tref je enige informatie aan die je moet weten voordat je in actie komt. Daarna komt, onder een onderstreept kopje achter een driehoekje, de werkwijze; stap voor stap. Dan kunnen er, onder een onderstreept kopje, opmerkingen komen die van belang kunnen zijn als je iets bijzonders wilt of je wijzen op andere mogelijkheden. Lees in het begin, voordat je iets gaat doen, deze stukjes tekst door. Hoewel de handleiding in eerste instantie dus een naslagwerk is, zit er wel degelijk een volgorde in de hoofdstukken en, daarbinnen, in de paragrafen. Het is verstandig te beginnen met hoofdstuk 1, dan hoofdstuk 2 en dan de rest. Vergeet niet de inleidingen te lezen.

9yyUMHJDDWILOPHQ Deze paragraaf geeft je puntsgewijs tips voor het filmen. Realiseer je, dat je in het onderwijs met je film een doel voor ogen hebt en dat de keuzes die je bij het tot stand komen van de video maakt, afhangen van dat doel. Je houdt natuurlijk ook rekening met de doelgroep die je voor ogen hebt. Wat? Naast dit inhoudelijke aspect wordt je video ook bepaald door (grenzen van) de techniek. Wat zijn de mogelijkheden van de apparatuur die je gebruikt? Welke kwaliteit wil je? Wat is de bestemming van het eindproduct? Hoe beter de (beeld-) Voor wie? kwaliteit, hoe meer er opgeslagen moet worden: in hoogste videokwaliteit wel zo' n 210 MB(!) per minuut. Lees de tips, die je hieronder aantreft, vanuit deze Waarheen? overdenkingen. ,QKRXG o Een film moet kort en helder laten zien waar het om gaat. De filmopnamen kun je meestal maar één keer maken, bijvoorbeeld als je praktijksituaties in de stage vastlegt. Daarom moet je vooraf duidelijk plannen wát je wilt filmen, hoe je dat gaat doen en wie en wat je daarbij nodig hebt. Maak daarom vooraf een goed gestructureerd draaiboek en hou je daaraan. 1 Klas Buiten o Probeer vooraf al in scènes te denken. Bedenk ook dat je later wél in video, maar op de 2 slechts moeilijk in meelopend geluid kunt knippen. o Neem, als dat al kan, ook technische en filmische beslissingen in je draaiboek op. o Een vraaggesprek moet kernachtig en helder zijn. Bedenk daarom vooraf wat je met het gesprek te weten wilt komen. Stel een aantal vragen op en zorg dat je deze vragen kent. Jij moet als interviewer voor de structuur van het gesprek zorgen. Denk eraan, dat je voor je portfolio maar enkele minuten voor de boodschap hebt. 7HFKQLVFK o Kijk vooraf op de locatie of je voldoende licht hebt; maak eerst een proefopname. o Zorg dat de achtergrond niet de aandacht van het onderwerp afleidt.

Handleiding Windows Movie Maker

-3-

JL / 06-03

Digitale video o Bij een gesprek loopt het geluid mee. Dat wordt al snel onverstaanbaar als het achtergrondgeluid te sterk is. Maak een proefopname, want vaak vergis je je in de akoestische werking van de locatie en het aanwezige achtergrondgeluid. o Een kamer met vloerbedekking en gordijnen dempt het geluid een beetje. Dat is heel geschikt voor het maken van een verstaanbare geluidsopname. o De meeste camera’s hebben een ingebouwde microfoon. Degene die daar het dichtst bij is, is de cameraman/vrouw. Pas dus op voor ongewenste (bij)geluiden. o Er is niets zo vervelend als een onrustige cameravoering: gebruik eventueel een statief of leun ergens tegenaan. o Het aardige van een digitale camera is, dat het resultaat meteen bekenen kan worden. )LOPLVFK o Wissel een keer van camerastandpunt tijdens een interview, als dat tenminste kan. o Let op de positie van de camera ten opzichte van het kind dat je filmt. Jij bent meestal groter dan het kind. Als je van bovenaf filmt lijkt het kind kleiner dan het is (en dat ziet er een beetje afstandelijk uit). Film je vanuit een laag standpunt dan komt het kind indrukwekkender (stoerder) over. Een gelijk camerastandpunt kan je betrokkenheid goed weergeven. o Als je niet wilt dat de kinderen steeds op je camera letten, doe dan een tijdje alsof je filmt. Na enige tijd zijn de kinderen de camera vergeten. Je kunt ook wat verder weg gaan staan en met de zoomfunctie de afstand overbruggen. Hierbij moet je wel op het geluid letten: een extra (richt)microfoon kan erg nuttig zijn. o Het is heel verleidelijk om veel in te zoomen. Het beeld wordt daar onrustig van, dus doe dat liever spaarzaam. o Werk niet alleen met close-ups. Niet iedereen ziet er dichtbij goed uit. o Een close-up laat niet zien waar de scène over gaat. Je moet dan overwegen of de kijker de context zal begrijpen. Je kunt er bijvoorbeeld voor zorgen, dat de kijker de situatie kan afleiden uit een totaalshot vóór of na deze close-up, of dat de gesproken tekst dat doet. o Ga op enige afstand staan als je een groep filmt, zodat je een simpel overzicht aan de kijker biedt. Als je dichtbij gaat staan moet je vaak veel met de camera bewegen om het groepsgebeuren vast te leggen en dat is later vervelend kijken. o Het volgen van een bewegend kind met de camera lukt je pas als je geoefend bent. Zoniet, film dan van ruime afstand, want dan zijn de camerabewegingen makkelijker vloeiend te krijgen. o Blijf je steeds afvragen, of de kijker straks je bedoeling uit de beelden kan begrijpen.

+HWFRQFHSWDFKWHU:LQGRZV0RYLH0DNHU 9DQEHHOGEURQWRWILOP Met Windows Movie Maker maak je in drie stappen een videofilm van het opgenomen materiaal. Andere videobewerkingsprogramma' s volgen ongeveer hetzelfde patroon. c Video vastleggen Plaatst het mediamateriaal waaruit de film samengesteld gaat worden, met Windows Movie Maker in een FROOHFWLH. Je kunt hierbij gebruik maken van materiaal dat nog niet naar de computer is overgebracht (vastleggen) of van bestaand materiaal dat dat wel is (importeren) d Film bewerken Met het materiaal dat in de collecties van Windows Movie Maker is verzameld, kun je nu een film gaan samenstellen. Naast het bewerken van de clips, kun je ook foto' s, overgangen, titels en effecten toevoegen. Zolang de film nog niet klaar is bewaar je alle bestanddelen in een SURMHFW.


-4-

JL / 06-03

Digitale video e Film afwerken Als het filmproject klaar is, dus de film samengesteld, kun je het resultaat als film opslaan. Bij het opslaan krijg je de mogelijkheid om het bestandsformaat aan de bestemming van de film en de gewenste kwaliteit, aan te passen. In schema

c 9LGHRYDVWOHJJHQ Er wordt materiaal van videocamera, webcamera of andere videobron naar de computer overgebracht en in een WMM-collectie geplaatst Er wordt bestaand materiaal (eerder opgeslagen op de computer) in een WMM-collectie opgenomen

d 9LGHREHZHUNHQ In een project worden clips uit de collecties gekozen en verder bewerkt tot een film. Ook kunnen titels, effecten en overgangen aan de film worden toegevoegd

Vastleggen

WMM-collecties van videoclips, audioclips en foto’s

Importeren

e 9LGHRDIZHUNHQ

Het project wordt als film opgeslagen in een bij het doel en de bestemming passende kwaliteit met een geschikt bestandstype

7HUPLQRORJLH Enkele termen komen regelmatig in deze handleiding of in de helpfunctie, voor. Clip Een clip is een zelfstandig video- of audiofragment. Het videofragment bestaat uit een groot aantal frames: plaatjes die onderling in volgorde meer of minder verschillen. Collectie Een collectie bestaat uit koppelingen naar audioclips, foto’s en videoclips. Deze zijn in Windows Movie Maker geïmporteerd of vastgelegd. Ze zijn er om je te helpen het materiaal te structureren, waaruit je de film gaat samenstellen. Je mag de bestanden waarheen deze koppelingen verwijzen, de bronnen, niet tijdens je project verwijderen of verplaatsen, want dan klopt de verwijzing niet meer. Een project Met het materiaal uit de collecties stel je een voorlopige video samen. De gegevens over de gekozen volgorde en de lengte van de clips, de video-overgangen en -effecten, etc., worden als een project opgeslagen. In het projectbestand is dus vastgelegd hoe het oorspronkelijke materiaal wordt bewerkt. Windows Movie Maker gebruikt voor een projectbestand de extensie mswmm. Projecten zijn nog niet definitief en kunnen verder worden bewerkt. Film Een film is het eindproduct dat, afhankelijk van de bestemming, op verschillende manieren in verschillende kwaliteit opgeslagen kan worden. Tijdens het opslaan worden de keuzes die in het projectbestand staan, definitief toegepast op het bronmateriaal en omgezet in een filmbestand. In dit


-5-

JL / 06-03

Digitale video filmbestand zijn de eerdere afzonderlijke delen niet meer als zodanig te herkennen: je kunt er dan niet zonder meer in wijzigen.

%HODQJULMNHGHOHQLQKHWYHQVWHUYDQ:LQGRZV0RYLH0DNHU In het toepassingsvenster van Windows Movie Maker zijn vier belangrijke delen aan te wijzen: c Menu- en Werkbalk Zoals in alle Windows-toepassingen zie je op de Werkbalk een aantal opdrachtknoppen voor veel voorkomende handelingen. Vaak geven dezelfde opdrachten in de menu’s op de Menubalk de gelegenheid om de opdracht te verfijnen. d De deelvensters

Er is een deelvenster Collecties om de mediacollecties te beheren en een deelvenster Filmtaken voor het daadwerkelijk samenstellen van een film. Je wisselt met de knoppen [Taken] en [Collecties] op de werkbalk. Het deelvenster Inhoud, in het midden, laat de clips zien die horen bij de geselecteerde collectie in het deelvenster Collecties. Vergelijk dit met Windows Verkenner, waarin links de mappen en rechts de inhoud van een geselecteerde map is te vinden. e Storyboard en Tijdlijn


-6-

JL / 06-03

Digitale video Het Storyboard is te zien in de standaardweergave van Windows Movie Maker. Het is een handig middel om de volgorde van de clips te bepalen en het laat eventuele video-overgangen en effecten zien. In tijdlijnweergave is de timing van de videoclips en eventueel toegevoegde audioclips, makkelijker te verfijnen. f Het Voorbeeldvenster Helemaal rechts in het toepassingsvenster bevindt zich het Voorbeeldvenster, waarin je de afzonderlijke clip of een heel project kunt afspelen. Er zit in dit venster ook een knop om clips te splitsen.


-7-

JL / 06-03

Digitale video

0(',$0$7(5,$$/1$$5:,1'2:6029,(0$.(529(5%5(1*(1

,QOHLGLQJ Een film is meestal samengesteld uit meerdere mediaclips. De clips die je gaat gebruiken moeten eerst in een collectie van Windows Movie Maker worden opgenomen. Daarbij gaat het om “nieuw” materiaal dat zich nog op het opnameapparaat bevindt. Denk aan een digitale videocamera of een videorecorder. Maar ook bestaand materiaal dat al op de computer staat moet in een Windows Movie Maker collectie worden ondergebracht. We beperken ons in deze handleiding tot het overbrengen van video die op een bandje in een digitale videocamera is opgeslagen, naar Windows Movie Maker, en tot het opnemen van bestaand materiaal in een collectie. Alle andere mogelijkheden, zoals het overzetten van materiaal van een analoge camera of videorecorder, kun je in de Help-functie van Windows Movie Maker vinden; doorloop dan achtereenvolgens: Help > Help-onderwerpen > Tabblad Inhoud > Windows Movie Maker > Windows Movie Maker gebruiken > Video vastleggen.

9LGHRYDVWOHJJHQ Windows Movie Maker bewerkt mediamateriaal alleen als het op de computer is vastgelegd en in een collectie is ondergebracht. ` Digitale camera op de computer aansluiten • Sluit de camera aan op de Firewire-poort (ook IEEE 1394-poort geheten) van de pc. Verbind camera en pc met de speciale kabel. • Plaats het dv-bandje in de camera. • Zet de camera aan (afspeelstand, soms vcr-stand geheten). (Gebruik bij voorkeur de adapter i.p.v. de accu als je video wilt overzetten). ` (Digitale) video vastleggen • Start Windows Movie Maker. • Kies deelvenster Filmtaken: klik zonodig op de knop [Taken] op de werkbalk. • Kies nu ' Video vastleggen'> ' Vastleggen vanaf videoapparaat' . Je werkt nu verder met de Wizard ' Video vastleggen' . • Jouw aangesloten camera staat in lijst met aangesloten apparaten: Selecteer je camera. Klik op [Volgende]. • Vul een toepasselijke naam in voor het videobestand dat op de harde schijf komt te staan. • Geef dan aan in welke map het videobestand moet worden opgeslagen; gebruik de knop [Bladeren] als je wilt afwijken van de standaardplaats. Je kunt eventueel met de knop [Nieuwe map maken] een map toevoegen. Zorg voor een ordelijke indeling van je mappen die deel van het project uitmaken. Klik op [Volgende]. • Je kunt nu kiezen voor: De standaardinstelling ' Beste kwaliteit voor afspelen op deze computer'in het dialoogvenster. Het bestand wordt dan in wmv-formaat (Windows Media Video), gecomprimeerd opgeslagen. Deze keuze voldoet als je de beelden wilt bewerken en de bestemming is je computer, een cd-rom, een bijlage bij een mailbericht of een publicatie op het internet. Of kies ' Meer opties weergeven'en dan ' Digitaal-apparaatindeling (DV-AVI)' . Het bestand krijgt nu de minder gecomprimeerde avi-indeling. De kwaliteit is dan praktisch gelijk aan het origineel.


-8-

JL / 06-03

Digitale video Deze keuze is vooral geschikt om het eindproduct straks met de wizard ’Film opslaan’, weer terug te zetten op een bandje van een digitale videocamera of videorecorder. Je hebt dan weinig kwaliteitsverlies. Er komen wel grote bestanden van: ongeveer 178MB per minuut opname. Klik op [Volgende]. • Kies als opnamemethode ’De hele band automatisch vastleggen’ als alle opnamen die op het dvbandje staan moeten worden vastgelegd of ’Gedeelten van de band vastleggen’ als slechts delen van de opnamen van de dv-band moeten worden vastgelegd. Je moet dan de tape zelf in de beginpositie brengen. Met ’Voorbeeld weergeven tijdens het vastleggen’ is de video te volgen: de computer wordt er wel aanzienlijk trager van. Klik op [Volgende]. • De optie ’Clips maken na het voltooien van de Wizard’ staat standaard ingeschakeld en verdeelt de video in kleinere losse clips op basis van cameragegevens: dat hoeft dus niet inhoudelijk logisch te zijn. Bij korte videofragmenten kun je deze optie net zo goed uitzetten. Klik op [Voltooien]. Opmerking o Als je computer voldoende capaciteit heeft, kun je vaak het best met een avi-bestand beginnen. Je start dan in hoogste kwaliteit. Als het project klaar is, kun je bij het opslaan nog altijd rekening houden met de bestemming van de film en de mate van compressie (kwaliteit). o Voor de wmv-indeling kun je kiezen als je grote filmdelen gaat vastleggen. Vanwege de grote compressie wordt het bestand “kleiner” en daardoor makkelijker te verwerken op een eenvoudige computer. o De gemaakte clip(s) komen in het deelvenster Collectie te staan. o Op diverse dialoogvensters staat uitvoerig wat de consequentie van je keuzes is: kijk hiernaar!

9LGHRLPSRUWHUHQ Het kan zijn, dat jouw mediamateriaal van internet komt of dat het met een ander programma is vastgelegd. Misschien heb je nog eerder gemaakt materiaal dat je wilt gebruiken. Dit, al bestaand, materiaal moet om verwerkt te kunnen worden, eerst door Windows Movie Maker in een collectie worden geïmporteerd. ` Video importeren • Klik op de knop [Taken] om het deelvenster te openen. • Kies ' Video vastleggen'> ' Video importeren' . • Zoek in het dialoogvenster ' Bestand importeren' naar het gewenste bestand en selecteer dit. • Klik op de knop [Importeren]. Opmerkingen o Voor elke geïmporteerde video wordt, net als bij het vastleggen van video, één collectie aangemaakt. Aan zo' n collectie kunnen alleen foto' s of geluiden worden toegevoegd. o Het importeren van audioclips of foto' s gaat op analoge wijze.


-9-

JL / 06-03

Digitale video

&ROOHFWLHVEHKHUHQ ,QOHLGLQJ Vooral als de nieuwe film uit een behoorlijk aantal mediafragmenten gaat bestaan, is het goed om deze met behulp van de collecties goed te ordenen. Bij het vastleggen en importeren van een video wordt een collectiemap aangemaakt met daarin een koppeling (verwijzing) naar het ‘ echte‘ , bronbestand. Als een audioof een afbeeldingbestand wordt geïmporteerd, komt er Verwijzing naar foto een koppeling in de collectie die op dat moment geopend Collectiemappen Verwijzing naar video is. Je beheert in Windows Movie Maker dus koppelingen i.p.v. de originele bestanden. Windows Movie Maker werkt in het project met deze verwijzingen. Originelen mogen daarom WLMGHQVGHEHZHUNLQJ van het project niet worden verplaatst, gewist of van naam veranderd, want dan klopt de verwijzing niet meer. Pas nadat het project DOVILOP is opgeslagen is deze verwijzing naar het origineel verbroken. ` Collecties openen • Klik op de knop [Collecties] op de werkbalk. In het deelvenster Collecties is een structuur te zien die sterk lijkt op de mappenstructuur zoals we die in Windows Verkenner aantreffen. • Klik op de gewenste collectie (map). In het deelvenster Inhoud zijn in de collectie de opgenomen koppelingen naar clips en afbeeldingen (foto' s) te zien. ` Met Collecties handelen • Open Collecties. • Klik met de rechter muisknop op de te veranderen collectie. • Kies in het snelmenu 1LHXZHFROOHFWLHPDNHQ,.QLSSHQ, .RSLsUHQ, 3ODNNHQof 1DDPZLM]LJHQ voor de gewenste handeling. Opmerking o Net zoals je dat in Windows Verkenner doet, kun je ook de collecties beheren door de objecten te verslepen. De rol met de SHIFT-toets en de CTRL-toets bij het selecteren van meerdere objecten is identiek (UHHNV, resp. PHHU).


- 10 -

JL / 06-03

Digitale video

),/0%(:(5.(1

Als het mediamateriaal dat we willen gebruiken voor de film in de collecties klaar ligt, kun je met het monteren van je film beginnen.

(HQSURMHFWRSVODDQRIRSHQHQ Zoals je al weet, wordt de keuze van de clips, alle veranderingen en toevoegingen die je aan de “film in wording” verricht, vastgelegd in een project van Windows Movie Maker. Maak als eerste het Windows Movie Maker project aan en sla veranderingen daarin regelmatig op! ` Een project opslaan • Kies in het menu %HVWDQG de opdracht 3URMHFWRSVODDQDOV. • Open de map waarin het project bewaard gaat worden en kies een naam die de film typeert. • Klik op [Opslaan]. Opmerking o Kies een mapnaam die duidelijk hoort bij de collecties, zodat je weet welke bestanden bij welk project horen. ` Een project openen Een opgeslagen project kan later worden geopend. • Kies in menu %HVWDQG de opdracht 3URMHFWRSHQHQ. • Blader naar de bedoelde map en open het project.

(HQHHUVWHILOPYHUVLHPDNHQ +HWEHJLQ De eerste fase van het samenstellen van de film bestaat uit het selecteren van de juiste clips uit de collecties en het plaatsen van deze clips in de goede volgorde. Het Storyboard is hiervoor geschikt. ` Een clip voorvertonen Handig om vooraf te weten wat er in de clip te zien is. • Selecteer de bedoelde clip in het deelvenster Inhoud. • Kies in het menu $IVSHOHQ de opdracht &OLSDIVSHOHQ of dubbelklik op de clip of gebruik de knoppen in het voorbeeldvenster. ` Clips op het storyboard plaatsen • Kies [Collecties] en kies in het deelvenster Collecties de collectie waarin de bedoelde clip staat. • Open zonodig het storyboard door op de knop [Storyboard weergeven] te klikken. • Sleep de clip nu vanuit het deelvenster Inhoud naar de goede plek op het storyboard. • Herhaal dit met andere clips uit dezelfde of een andere collectie. ` De volgorde van clips op het storyboard veranderen • Selecteer de clip op het storyboard die van plaats moet veranderen. • Sleep de clip naar de nieuwe plaats. De muisaanwijzer geeft daarbij de nieuwe clippositie aan.


- 11 -

JL / 06-03

Digitale video ` Een clip op het storyboard kopiëren • Selecteer de clip op het storyboard die gekopieerd moet worden. • Sleep de clip met ingedrukte CTRL-toets naar een plaats op het storyboard. Opmerking o Soms wil je met dezelfde (bewerkte) clip eindigen als de clip waarmee je begonnen bent. ` Een clip van het storyboard verwijderen • Selecteer de clip en druk op de DELETE-toets. ` Een clip op het storyboard afspelen • Selecteer de clip op het storyboard. • Klik op [Afspelen] in het voorbeeldvenster. ` Storyboard afspelen • Selecteer de eerste clip of klik op de knop [Storyboard terugspoelen] te vinden op de werkblak van het deelvenster Storyboard. • Klik op de knop [Storyboard afspelen] op de werkbalk van het storyboard of op [Afspelen] in het voorbeeldvenster. Opmerking o De hierboven besproken opdrachten vind je ook in het menu $IVSHOHQ.

(HQILMQHUHILOPYHUVLHPDNHQ Als de film in ruwe vorm op het storyboard staat, kan de detaillering beginnen. Je kunt daar het best de tijdlijnweergave voor gebruiken. 7LMGOLMQZHHUJDYHDDQSDVVHQ Bij gedetailleerd werken is het handig het werkterrein goed in beeld te hebben. Het synchroniseren van beeld en geluid en het bepalen van de lengte van de fragmenten, is een precies werkje. (Goede filmers houden hier al tijdens het filmen rekening mee.) ` Tijdlijnweergave aanpassen • Klik op [Tijdlijn weergeven] op de werkbalk in de storyboardweergave. • Plaats de muisaanwijzer op blauwe lijn aan de bovenkant van het deelvenster Tijdlijn. De muisaanwijzer wordt een dubbele pijl waarmee je het venster vergroot; sleep deze omhoog. Afspeelindicator

s p o r e n


- 12 -

JL / 06-03

Digitale video • Gebruik het zoomgereedschap op de werkbalk van het tijdlijnvenster om in te zoomen op een clip. De schaalverdeling op de tijdbalk verruimt daardoor, zodat het makkelijker is gedetailleerd te werken. • Je ziet alle sporen die deel van het videofragment uitmaken, door op [Video] links van het videospoor te klikken.

Opmerking o De Afspeelindicator geeft aan welk frame op dit moment in beeld is. Deze aanwijzer loopt mee tijdens het afspelen van een clip. De Afspeelindicator kan op de tijdlijn worden versleept, bijvoorbeeld om snel naar een bepaald frame in de film te gaan. (Een soort handmatig doorspoelen). &OLSVVSOLWVHQ Een clip kun je splitsen in het deelvenster Inhoud, Storyboard of Tijdlijn. Het schema geeft aan wat in welk venster mogelijk is. Digitale mediaclip Video Audio Afbeelding

Deelvenster Inhoud X X

Storyboard X X

Tijdlijn X X X

` Een clip splitsen • Selecteer de clip die gesplitst gaat worden. • Zoek het frame op waarachter gesplitst moet worden. Dat kan op verschillende manieren: • Sleep de afspeelindicator op de tijdlijn naar het gewenste frame; Houd daarbij het voorbeeld in het voorbeeldvenster in het oog. • Sleep de afspeelindicator in het voorbeeldvenster naar het gewenste frame. • Sleep de afspeelindicator in de buurt van het gewenste frame. Ga dan frame-voor-frame verder met de knop [Volgend frame] in het voorbeeldvenster. Zo werk je heel precies. • Klik in het voorbeeldvenster op de knop [Splits de clip in twee clips bij het huidige frame] of gebruik de opdracht Splitsen het menu &OLS.

Afspeelindicator

Opmerking o Als tijdens het vastleggen van de video op onlogische plaatsen clips zijn gegenereerd, dan is splitsen een optie. o Ook bij het gebruik van bestaand, geïmporteerd materiaal, is het splitsen van de video soms nodig. o Autofragmenten kunnen op analoge wijze worden gesplitst. o Na splitsen kun je bijvoorbeeld een deel van een clip verwijderen uit je film. &OLSVFRPELQHUHQ Clips combineren gaat alleen als het RSHHQYROJHQGH fragmenten zijn. Stel dat een video is vastgelegd in de clips clip1, clip2 en clip3, dan kun je wel clip1 met clip2, en clip 2 met clip3 combineren, maar QLHW clip1 met clip3. ` Clips combineren • Selecteer de clips, door op elk met ingedrukte CTRL-toets te klikken of klik op de eerste en de laatste van een te combineren reeks aaneengesloten clips. • Kies in menu &OLS de opdracht &RPELQHUHQ.


- 13 -

JL / 06-03

Digitale video (HQFOLSNQLSSHQ Soms is het raadzaam om aan het begin en/of aan het eind van een clip een stuk niet af te laten spelen, bijvoorbeeld omdat je de camera eerder hebt gestart dan de scène begon. Dat wordt bereikt door het aanbrengen van zogenaamde knippunten aan het begin of aan het eind van de clip. Deze ' nutteloze'delen worden dan niet afgespeeld. ` Een clip knippen • Kies [Tijdlijnweergave]. • Selecteer de gewenste clip in het deelvenster Tijdlijn. • Zoom zonodig in op de clip: de tijdschaal wordt dan ruimer. • Bepaal op een van de volgende manieren een knippunt aan het begin of aan het eind van de film: • Sleep vanaf de linkerrand van de clip de rode dubbelpuntlijn naar het frame waar het knippunt voor het beginpunt moet komen: houd hierbij het voorbeeldvenster in de gaten. Doe hetzelfde van rechts voor het eindknippunt. • Sleep de afspeelindicator naar het frame waar de clip moet beginnen. Kies dan in menu &OLS de opdracht %HJLQSXQWYRRUNQLSSHQLQVWHOOHQ Doe analoog voor het instellen van een eindknippunt. • Gebruik, om heel nauwkeurig het goede frame te vinden de knoppen [Vorig frame] of [Volgend frame] in het voorbeeldvenster. Bepaal het knippunt dan met de opdrachten in het menu &OLS. ` De knippunten wissen • Selecteer de bewuste clip • Kies in het menu &OLS de opdracht .QLSSXQWHQZLVVHQ. Beide knippunten worden gewist. Opmerking o De delen die links en rechts geknipt zijn worden niet afgespeeld. Tijdens de projectfase kun je door in tegengestelde richting te slepen, de geknipte stukken weer terughalen. Echter, als het project in je film wordt opgeslagen, worden de geknipte stukken QLHW mee opgeslagen. Op deze manier kun je het filmbestand dus kleiner krijgen. o Als een stuk ergens WXVVHQ begin en eind van de clip onzichtbaar moet worden, dan moet je de clip eerst splitsen alvorens je kunt knippen. +HWDXGLRGHHOYDQGHYLGHRFOLS ` Audio zichtbaar maken Als de videoclip met geluid is gefilmd, dan kunnen we dat zien in het Audiospoor, dat in tijdlijnweergave zichtbaar is. Is dat niet zo, vervolg dan met • Kies [Tijdlijn weergeven]. • Klik, zonodig, op het woord Video naast het videospoor. ` Audio faden, dempen en volume regelen Aan het audiodeel van de videoclip zijn enkele effecten toe te voegen. • Klik met je rechter muisknop op het audiospoor van de videoclip. In het snelmenu kun je voor het geluid van de videoclip kiezen uit: 'HPSHQ(Het geluid is tijdens het afspelen niet hoorbaar), )DGHLQ (Het geluid zwelt aan), )DGHRXW (Het geluid sterft weg), 9ROXPH (Het volume van het geluid wordt afgesteld).


- 14 -

JL / 06-03

Digitale video Opmerking Het zal duidelijk zijn dat audio en video met elkaar verbonden zijn. Een bewerking als splitsen en combineren op de videoclip heeft ook gevolgen voor het audiodeel van die clip.

(IIHFWHQRSHHQYLGHRFOLS Video-effecten bepalen de wijze waarop de inhoud van de clip wordt afgespeeld, of, anders gezegd, in beeld wordt gebracht. ` Een video-effect aan een clip toevoegen • Kies de knop [Collecties]. • Kies in het deelvenster Collecties de collectie Effecten. De verzameling effecten van Windows Movie Maker is nu in deelvenster Inhoud te zien. • Kies een effect in Inhoud en speel dit eventueel eerst af in het voorbeeldvenster om te zien welk effect het geeft. • Sleep het gewenst effect naar de clip op het storyboard of de tijdlijn. Het toegevoegd effect wordt op het storyboard in de linker onderhoek van het clippictogram aangegeven als effectpictogram. ` Handelingen met effecten • Verwijderen: selecteer het effectpictogram in de clip op het storyboard en druk op de DELETE-toets. • Verplaatsen: versleep het effectpictogram op het storyboard naar een andere clip. • Kopiëren: versleep het effectpictogram op het storyboard met ingedrukte CTRL-toets. • Of selecteer het effectpictogram en gebruik het menu %HZHUNHQ. Opmerkingen o Hoewel je de effecten in de tijdlijnweergave kunt plaatsen, is de storyboardweergave makkelijker. o Gebruik een effect pas als er een duidelijke scheiding in de inhoud van de film is aan te wijzen. De kijker krijgt dan even tijd om zich te realiseren in een volgende scène te zitten. o Wees spaarzaam in het gebruik van effecten: teveel kan erg afleiden van de inhoud van je film. o Handelingen met een effect kun je ook met het snelmenu dat je krijgt door met de rechter muisknop op het effectpictogram in het clippictogram te klikken.

9LGHRRYHUJDQJHQWRHYRHJHQ 2YHUJDQJHQJHEUXLNHQ Windows Movie Maker heeft een aantal overgangen om de ene clip in de andere clip over te laten gaan. Daarmee kan een “overbrugging” van de ene naar de andere scène worden gemaakt. ` Een overgang toevoegen • Kies de knop [Collecties] . • Kies in het deelvenster Collecties de collectie Overgangen. De verzameling overgangen die Windows Movie Maker heeft, is nu in deelvenster Inhoud te zien. • Kies een bepaalde overgang in Inhoud en speel deze eventueel eerst af in het voorbeeldvenster om te zien welk effect het geeft. • Sleep vervolgens de overgang van keuze naar het overgangspictogram tussen twee clips.


- 15 -

JL / 06-03

Digitale video Opmerking o Een overgang is een videoclip met enkele extra eigenschappen. o Een overgangsclip kan als gewone videoclips worden geknipt, maar dan alleen aan de linker kant. Daarmee kun je de tijdlengte van het effect op de linker clip bepalen. De tijdsduur van die clip bepaalt de maximale lengte van de overgang. o Hoewel je deze overgangen ook op de tijdlijn kunt plaatsen, is de storyboardweergave duidelijker. o Kies alleen een overgangseffect als er in de filminhoud ook een aanleiding toe is. o Kies QLHW tussen elk tweetal clips een ander type overgang: meestal doet dat afbreuk aan de inhoud van je film. o Handelingen met overgangen kun je ook uitvoeren met het snelmenu dat je krijgt door met de rechter muisknop op de overgang te klikken. ` Handelingen met overgangen • Verwijderen: selecteer de overgang op het storyboard en druk op de DELETE-toets. • Verplaatsen: versleep de overgang op het storyboard. • Kopiëren: versleep de overgang op het storyboard met ingedrukte CTRL-toets. • Of selecteer de overgang en gebruik het menu %HZHUNHQ.

$XGLRFOLSVWRHYRHJHQ

7RHOLFKWLQJ Op de afbeelding zie je dat de clip Photoshoot 015 over opnamegeluid beschikt (spoor Audio). Daarnaast is er een apart spoor Audio/Muziek waarin toegevoegde audio is opgenomen, in dit geval de Negende symfonie van Beethoven, maar het had ook bijvoorbeeld een later opgenomen voice-over bij de scène kunnen zijn. Een Audioclip toevoegen aan een collectie • Kies de collectie waarin de audioclip moet komen. • Kies [Filmtaken]. • Kies dan ' Audio of muziek importeren' . De clip wordt aan de huidige collectie toegevoegd. • Sleep de clip naar de juiste positie op de tijdlijn op het spoor Audio/Muziek. Spraak opnemen en toevoegen aan het Audio/Muziek-spoor • Sluit je microfoon aan. • Zet de afspeelindicator op de tijdlijn waar de ingesproken tekst moet beginnen. Kies dan de knop [Tijdlijn inspreken] en volg de aanwijzingen.


- 16 -

JL / 06-03

Digitale video Handelingen op audioclips • De Audio/Muziek-clip kan op analoge manier aan de Videoclip worden gesplitst en geknipt, verplaatst, gekopieerd en verwijderd; Selecteer de clip op het betreffend geluidsspoor en voer de bekende handelingen uit. • Ook aan de Audio/Muziek-clip kun je het effect fade-in of fade-out toevoegen; klik met de rechter muisknop op het fragment en maak je keuze in het snelmenu.

7LWHOVWRHYRHJHQ Aan het begin van de film, voor, op of achter elke clip, kan tekst worden toegevoegd. De film kan worden afgesloten met een verantwoording (aftiteling). Ook de animatie (de wijze waarop de tekst in beeld komt), de tekstkleur en het lettertype is nader te bepalen. ` Titels en verantwoording toevoegen • Selecteer de video of de clip(s) die tekst krijgt toegevoegd. • Kies in menu ([WUD de opdracht 7LWHOVHQYHUDQWZRRUGLQJ of volg [Taken] > Filmtaken > Video bewerken > Titels en verantwoording. • Pas de mogelijkheden van de Wizard toe (die zijn zo duidelijk omschreven dat nadere toelichting overbodig is). Opmerking o Tekst op de clip zelf kan eventueel worden gebruikt voor commentaar of, aardig in het onderwijs, voor ondertiteling (vertaling?) van de scène. o De titel komt op de tijdlijn in het spoor Overlaytitel als de keuze ' Titel op de geselecteerde clip'is gemaakt.


- 17 -

JL / 06-03

Digitale video

),/0$):(5.(1

'HEDODQVWXVVHQGRHOHQNZDOLWHLW Als je tevreden bent met het resultaat van je bewerkingen, ben je klaar met het project. Maar er is nog geen film. Wat er in het project wordt afgespeeld wordt elke keer opnieuw samengesteld met de clips, veranderingen, effecten en toevoegingen die jij gemaakt hebt. Je hebt dus ook telkens alle bestanden nodig. Je hebt pas een film als alle ingrediënten, in een nieuw, definitief filmbestand zijn opgeslagen. In andere programma' s dan Windows Movie Maker heet dat ook wel ' rendering' . Bij grotere projecten kan dat uren duren. )LOPNZDOLWHLW De kwaliteit van een opgeslagen film hangt af van een aantal variabelen: o Framegrootte (x * y pixels). Uit hoeveel pixels bestaat een filmbeeldje (frame)? Je begrijpt, dat hoe groter het frame is hoe gedetailleerder het beeld zal zijn. Maar een groter frame vraagt ook meer opslagruimte voor het filmbestand. o Frames per seconde (fps, frames per second) Het aantal frames dat per seconde wordt afgespeeld, bepaalt in belangrijke mate hoe vloeiend de bewegingen van de objecten in de film zullen zijn. Maar als er meer beeldjes per seconden worden afgespeeld, zijn er ook meer van zulke frames nodig om een film op te slaan. o Bitsnelheid (kbps, kilobits per second). De datastroom bepaalt hoe snel de gegevens van de film op het scherm zichtbaar zijn. Als de framegrootte en het aantal frames per seconde meer data nodig hebben dan de datastroom kan aanleveren, krijg je een film die hapert: er is dan een soort “verkeersfile”. o Compressie Net als bij foto' s kun je filmdata slim opslaan, zodat er een kleiner bestand uitrolt. Dat resulteert in de verschillende bestandtypen die er zijn. Windows Movie Maker werkt vooral met de wmvindeling, een type dat verschillende gradaties van kwaliteit en compressie kent. De mate van compressie kan de beeldkwaliteit namelijk aanzienlijk schaden. %DODQVWXVVHQGRHOHQNZDOLWHLW o Allerhoogste kwaliteit. Nodig: 13 GB per uur film (220 MB/min). Maar meestal gebruikt men deze kwaliteit alleen als de film weer naar een dv-bandje of naar een digitale recorder wordt teruggezet (geen onderdeel van deze handleiding). o Doel: opslaan en afspelen op de eigen computer. Het kan ook iets minder van kwaliteit. Windows Movie Maker gebruikt dan voor dit doel ongeveer 12 MB/min film. Toch krijg je nog een acceptabele film, die op je volledig scherm te bekijken valt. o Doel: Opslaan op cd-rom. Een cd-rom heeft een opslagcapaciteit van ongeveer 720 MB, toch goed voor de opslag van ongeveer 1 uur film (12 MB/min). o Doel: Meesturen met e-mail. Niet elke bijlage-omvang wordt door de provider geaccepteerd, 2 à 3 MB is vaak de limiet. Ook heeft niet iedereen een snelle ADSL- of kabelverbinding. Meesturen kan dus alleen als de film kort is en in bescheiden kwaliteit is opgeslagen. o Doel: Plaatsen op het web. Hier gelden dezelfde beperkingen als voor het meesturen van de film met e-mail. Denk hierbij aan een filmpje voor je digitaal portfolio. De kern van de boodschap is meestal samen te vatten in een kort fragment van bijvoorbeeld 2 à 3 minuten.


- 18 -

JL / 06-03

Digitale video

+HWSURMHFWDOVILOPRSVODDQ Windows Movie Maker biedt bij het opslaan een wizard aan. In deze wizard kun je vooraf bepalen aan welke voorwaarden de film (opslag of kwaliteit) moet voldoen. Windows Movie Maker berekent dan de beste optie voor je eisen. Valt het resultaat tegen, dan zul je een andere instelling moeten proberen. ` Een filmbestand opslaan • Kies )LPEHVWDQGRSVODDQ in het menu %HVWDQG of maak een keuze in het deelvenster Filmtaken, onder ’Film afwerken’. We gaan verder met de wizard ’Film opslaan’, waar allereerst de locatie (bestemming) van het filmbestand gevraagd wordt.

• Maak een keuze voor de locatie van de film en kies [Volgende]. Hieronder worden deze bestemmingen kort besproken en vanuit de overwegingen in het begin van dit hoofdstuk, van commentaar voorzien.

'H]HFRPSXWHU • Kies een toepasselijke naam voor het filmbestand. Kies ook een geschikte plaats voor het filmbestand; je kunt eventueel nog een nieuwe map aanmaken. Klik op [Volgende]. • In het dialoogvenster Filminstellingen is de kwaliteit en de bestandsomvang te bepalen. Klik zonodig op [Meer opties weergeven]. Er is dan keuze uit een drietal instellingsmogelijkheden: de gevolgen zijn telkens onderin het venster bij ’Details van de instellingen’ en ’Grootte van het filmbestand’ te lezen. • Beste kwaliteit voor afspelen op deze computer (aanbevolen). Aanbevolen voor thuisgebruik of op een laptop. Je krijgt als afmeting 720x576 pixels, 25 frames/s, bitsnelheid 1,7 Mbps, bestandsgrootte 12 MB/minuut, bestandsindeling wmv. • Best passend voor de bestandsgrootte. Hiermee maakt Windows Movie Film van 1 minuut Maker de instellingen passend bij de Gekozen Bitsnelheid Afmeting bestandsgrootte die je opgeeft in Bestandgrootte MB/s pxp f/s wmv-indeling. De tabel geeft aan wat 14 1800 720x576 25 de gekozen bestandsgrootte doet met 12 1500 720x576 25 een film YDQPLQXXW: 10 1300 720x576 25 Een framegrootte van 320x240 is 8 1000 640x480 25 acceptabel op het internet, maar de 6 766 640x480 25 bestandsomvang zou kleiner kunnen. 4 508 320x240 25 • Overige instellingen 2 250 320x240 25 Klik op de vervolgkeuzelijstpijl en kies als geschikt voor je digitaal portfolio voor ’Video voor breedband (150 kbps).


- 19 -

JL / 06-03

Digitale video Met deze bitsnelheid zal de film niet vlug haperen en met 15 fps zal een (niet te snelle) beweging vloeiend lijken. De beste kwaliteit krijg je als je als je kiest voor DV-AVI (PAL), maar de prijs is een avi-bestand van 225 MB/min. • Klik nu op [Volgende] De film wordt nu opgeslagen. Dat kan behoorlijk lang duren, afhankelijk van de snelheid van je computer. Als dit klaar is, kun je gelijk het resultaat afspelen. [Voltooien] %HVFKULMIEDUHFGURP • Windows Movie Maker detecteert zelf in welk station je de beschrijfbare cd-rom hebt geplaatst. Het dialoogvenster vervolgt op dezelfde manier als bij “Beste kwaliteit voor afspelen op deze computer (aanbevolen)' ' . Ook de filmkenmerken zijn gelijk. Volg de aanwijzingen in de wizard. (PDLO • Kies E-mail. Windows Movie Maker slaat het filmbestand op. • Kies altijd in ' Gereed om via e-mail te verzenden'eerst voor de optie ' Een kopie van deze film op deze computer opslaan' . Gaat er iets mis, dan heb je het bestand nog. Verzend je mail op de bekende manier. Kenmerken van je film: Afmeting frames 320x240, bitsnelheid 264 kbps, bestandsgrootte1,9 MB/minuut. Je zou ook dit resultaat kunnen bereiken door áls locatie ' Deze computer'te kiezen en ' Best passend voor bestandsgrootte'te onderzoeken. +HWZHE • Kies ' Het web'als locatie. • Kies een functionele bestandsnaam voor de film en klik op [Volgende]. • Kies zonodig ' Meer opties weergeven' . Je ziet nu een keuze uit een aantal soorten internetverbindingen. Als je je film echt op jouw eigen website wilt plaatsen, ben je afhankelijk van de datasnelheid die jouw provider aanbiedt (dat is de snelheid waarmee jouw kijkers jouw film kunnen bekijken). Voor je digitaal portfolio, ook een website, raden we je aan om ' Overige instellingen'te kiezen en in de vervolgkeuzelijst ' ' Video voor breedband (150kbps)' . Kenmerken van je film: Afmeting frames 320x240, bitsnelheid 150 kbps, 15 fps. De kwaliteit is redelijk voor ongeveer 2½ minuut film. '9FDPHUD Deze optie valt buiten het bestek van deze handleiding. Wil je er thuis toch gebruik van maken, kijk dan bij de helponderwerpen van Windows Movie Maker.

6WUHDPLQJYLGHR Stel dat je een interessant en audioof video-bestand op het internet aantreft. Streaming audio of streaming video is een techniek waarbij je naar een audioof video-bestand kunt luisteren of kijken ]RQGHU dat je eerst het bestand moet downloaden. En, in plaats van eerst te wachten tot het hele bestand is opgeslagen, kun je dankzij de streaming


- 20 -

Real time, continue datastroom van webpagina naar buffer en dan naar de mediaspeler

JL / 06-03

Digitale video techniek bijna direct het bestand afspelen in een speciale speler zoals Windows Mediaplayer. Bijna direct, want voor het afspelen begint, wordt eerst een zekere hoeveelheid data als buffer opgeslagen. Door de buffer worden haperingen tijdens het transport van de datastroom, opgevangen. De bandbreedte bepaalt voor een groot deel met welke bitrate de datastroom plaatsvindt en hoe de geluids- of beeldkwaliteit is. +RHPDDNMHVWUHDPLQJYLGHR" Video-bestanden van het type wmv (*.wmv), dus het type waarin Windows Movie Maker in de meeste gevallen opslaat, worden vanaf de website voor de bezoeker automatisch als streaming video afgespeeld. Hetzelfde geldt o.a. ook voor het mpeg-type (*.mpg). Dat betekent, dat je het videobestand, dat je volgens deze handleiding geschikt gemaakt hebt voor publicatie op het internet, alleen maar naar jouw website hoeft te uploaden. (Hoe dat moet is afhankelijk van je provider).


- 21 -

JL / 06-03

Digitale video

,1'(; Een verfijnde filmversie maken ..................... 12 Faden ............................................................ 14 Film afwerken .................................................. 5 Film bewerken ........................................... 4, 11 Filmkwaliteit ................................................... 18 Frames ............................................................ 5 Menu- en Werkbalk ......................................... 6 Met Collecties werken ................................... 10 Microfoon......................................................... 4 Overgangen gebruiken.................................. 15 Project ......................................................... 4, 5 Projectbestand ................................................ 5 Spraak opnemen ........................................... 16 Storyboard ....................................................... 6 Storyboard afspelen ...................................... 12 Terminologie.................................................... 5 Tijdlijn .............................................................. 6 Tijdlijn-weergave aanpassen......................... 12 Titels en verantwoording toevoegen ............. 17 Video importeren ............................................. 9 Video vastleggen............................................. 8 Video vastleggen............................................. 4 Video-effect ................................................... 15 Volume regelen ............................................. 14 Vóór je gaat filmen .......................................... 3 Voorbeeldvenster ............................................ 7 Werken met effecten ..................................... 15 Werken met overgangen ............................... 16

Achtergrondgeluid........................................... 4 Audio/Muziek ................................................ 16 Balans tussen doel en kwaliteit..................... 18 Bronmateriaal.................................................. 5 Camerastandpunt ........................................... 4 Cameravoering ............................................... 4 Clip .................................................................. 5 Clips combineren .......................................... 13 Clips op het storyboard plaatsen .................. 11 Close-up.......................................................... 4 Collectie .......................................................... 5 Collecties openen ......................................... 10 De deelvensters .............................................. 6 De knippunten wissen................................... 14 De volgorde van clips op het storyboard veranderen ................................................ 11 Dempen ........................................................ 14 Digitale camera op de computer aansluiten ... 8 Een clip knippen............................................ 14 Een clip op het storyboard afspelen ............. 12 Een clip op het storyboard kopiëren ............. 12 Een clip splitsen ............................................ 13 Een clip van het storyboard verwijderen....... 12 Een clip voorvertonen ................................... 11 Een eerste filmversie maken ........................ 11 Een filmbestand opslaan .............................. 19 Een overgang toevoegen.............................. 15 Een project openen....................................... 11 Een project opslaan ...................................... 11


- 22 -

JL / 06-03

(,',1* Jos Lagro versie 06-03

Recommend Documents