Inhoud
Woord vooraf bij de tweede, geheel herziene druk
I
Auteurs 1
III
Inleiding 1.1 Historie 1.2 Classificaties van revalidatieactiviteiten 1.3 Organisatie 1.4 Epidemiologie Literatuur
1 1 1 2 3 7
DEEL I DE PRIMAIRE STOORNIS
2
Ruggenmerglaesies door wervelfracturen Inleiding 2.1 Anatomie van wervelkolom en ruggenmerg 2.2 Cervicale wervelfracturen met neurologische uitval 2.3 Thoracale en lumbale wervelletsels met neurologische uitval 2.4 Pathofysiologie van de traumatische ruggenmerglaesie 2.5 Behandeling van de traumatische ruggenmerglaesie Literatuur
11 11 11 19 24 33 35 41
3
Ruggenmerglaesies door vasculaire stoornissen Inleiding 3.1 Anatomie van de vascularisatie van het ruggenmerg 3.2 De ziektebeelden 3.3 Diagnostiek Literatuur
43 43 44 44 47 48
4
Ruggenmerglaesie door ontstekingen Inleiding 4.1 Ruggenmerglaesie door infectieuze ontstekingen 4.2 Niet-infectieuze ontstekingen: MS, sarcoı¨dose, lupus erythematosus disseminatus en postvaccinatiemyelitis Literatuur
49 49 49
Ruggenmerglaesies door tumoren 5.1 Pathologie van spinale tumoren en metastasen 5.2 Symptomatologie 5.3 Diagnostiek
59 59 61 61
5
BSL – ID 0000 – ACA_BK_2KZM – Handboek dwarslaesierevalidatie
Pre Press Zeist
55 57
13/03/2007 Pg. 007
VIII
Handboek dwarslaesierevalidatie
6
5.4 Behandeling en prognose 5.5 Revalidatie Literatuur
62 64 64
Onderzoek en classificatie van de ruggenmerglaesie 6.1 Onderzoek ten behoeve van de dwarslaesieclassificatie 6.2 Niveau van de laesie 6.3 Compleetheid van de laesie 6.4 Betrouwbaarheid 6.5 Klinische syndromen Literatuur
67 67 69 69 81 81 81
DEEL II DE SECUNDAIRE STOORNISSEN
7
Urologische stoornissen 7.1 Anatomie en fysiologie van de neurogene besturing van de urinewegen 7.2 Pathologie ten gevolge van een ruggenmerglaesie 7.3 Diagnostiek van de functiestoornissen in de lage urinewegen 7.4 Behandeling van functiestoornissen in de lage urinewegen 7.5 Hoge urinewegen 7.6 Urineweginfecties 7.7 Steenvorming 7.8 Hulp en hulpmiddelen bij incontinentie Literatuur
85 85 85 89 90 95 96 98 98 101
8
Gastro-intestinale stoornissen Inleiding 8.1 Anatomie en fysiologie van de neurogene besturing van het maagdarmkanaal 8.2 De normale continentie en defecatie 8.3 Pathologie ten gevolge van een ruggenmerglaesie 8.4 Symptomatologie 8.5 Preventie en behandeling van obstipatie en fecale incontinentie Literatuur
103 103 103 104 107 111 112 116
9
Genitale stoornissen 9.1 Genitale stoornissen bij de man 9.2 Genitale stoornissen bij de vrouw Literatuur
117 117 127 131
10
Decubitus Inleiding 10.1 Indeling decubitus 10.2 Incidentie en prevalentie 10.3 Pathofysiologie 10.4 Preventie 10.5 Behandeling van decubitus Literatuur
133 133 133 133 134 136 138 146
11
Spastische verlamming, slappe verlamming, contractuurvorming 11.1 Spastische verlamming 11.2 Slappe verlamming
147 147 157
BSL – ID 0000 – ACA_BK_2KZM – Handboek dwarslaesierevalidatie
Pre Press Zeist
13/03/2007 Pg. 008
Inhoud
IX
11.3 Contractuurvorming Literatuur
158 162
12
Pijn Inleiding 12.1 Pathofysiologie van pijn bij myelumlaesies 12.2 Classificatie en kenmerken 12.3 Behandeling 12.4 Ontwikkelingen Literatuur
163 163 163 164 166 169 169
13
Posttraumatische syringomyelie Inleiding 13.1 Terminologie en indeling 13.2 Incidentie 13.3 Pathologie 13.4 Symptomatologie 13.5 Diagnostiek 13.6 Behandeling Literatuur
171 171 172 172 172 173 175 176 177
14
Neurogene heterotope ossificatie en osteoporose 14.1 Neurogene heterotope ossificatie 14.2 Osteoporose Literatuur
179 179 183 184
15
Circulatie- en temperatuurstoornissen 15.1 Anatomie en fysiologie 15.2 Hypotensie 15.3 Autonome dysreflexie 15.4 Stollingsstoornissen 15.5 Temperatuurontregeling Literatuur
185 185 187 188 192 194 197
16
Respiratoire stoornissen 16.1 Anatomie en fysiologie 16.2 Pathologie 16.3 Symptomatologie en diagnostiek 16.4 Preventie 16.5 Behandeling 16.6 Chronische beademing 16.7 Phrenicusstimulatie 16.8 Slaapapneusyndroom Literatuur
199 199 200 201 202 203 203 205 205 206
17
Arm- en handfunctiestoornissen Inleiding 17.1 Functie van de bovenste extremiteit 17.2 Uitval bovenste extremiteit bij cervicale dwarslaesie en daaraan gerelateerd functioneel perspectief 17.3 Therapie van de bovenste extremiteiten bij een tetraplegische patie ¨nt 17.4 Behandeling in de acute en subacute fase 17.5 (Re)constructieve arm- en handchirurgie
207 207 207
BSL – ID 0000 – ACA_BK_2KZM – Handboek dwarslaesierevalidatie
Pre Press Zeist
208 208 210 217
13/03/2007 Pg. 009
X
Handboek dwarslaesierevalidatie
17.6 17.7 Literatuur
Functionele elektrostimulatie van de bovenste extremiteiten bij tetraplegiepatie ¨nten Indicatiestelling FES versus reconstructieve chirurgie
226 232 233
DEEL III BEPERKINGEN
18
Beperkingen bij voortbewegen en staan 18.1 Rolstoelrijden 18.2 Staan en stavoorzieningen 18.3 Lopen en loophulpmiddelen Literatuur
237 237 264 267 276
19
Beperkingen bij de transfers Inleiding 19.1 Oorzaken van beperkingen 19.2 Voorwaarden voor training 19.3 Training 19.4 Hulpmiddelen en voorzieningen
279 279 279 280 281 286
20
Beperkingen in de persoonlijke verzorging Inleiding 20.1 Oorzaken van ADL-beperkingen 20.2 Registratie ADL-mogelijkheden 20.3 Behandeling 20.4 Hulpmiddelen, voorzieningen en aanpassingen Literatuur
289 289 289 289 291 293 295
21
Psychische beperkingen Inleiding 21.1 De existentie ¨le dimensie van het verlies 21.2 Fasen in het verwerkingsproces 21.3 Behoeften en waarden 21.4 Zelfbeeld en lichaamsbeeld 21.5 Emoties na dwarslaesie 21.6 Coping 21.7 Enkele specifieke aspecten van de dwarslaesierevalidatie 21.8 Levenskwaliteit: revalidatieparadigma bij uitstek 21.9 Toegepaste revalidatiepsychologie 21.10 Nawoord Literatuur
297 297 297 298 302 304 305 306 309 310 310 311 312
22
Beperkingen in communicatie en omgevingsbesturing Inleiding 22.1 Inzetbare restfunctie per laesiehoogte en hulpmiddelen 22.2 Omgevingsbesturing en armondersteunende hulpmiddelen 22.3 Standaardapparatuur bij gebruik van omgevingsbesturing 22.4 Keuze- en trainingsproces 22.5 De toekomst
313 313 313 317 319 320 320
BSL – ID 0000 – ACA_BK_2KZM – Handboek dwarslaesierevalidatie
Pre Press Zeist
13/03/2007 Pg. 010
Inhoud
XI
D E E L I V PA R T I C I PA T I E P R O B L E M E N
23
Wonen Inleiding 23.1 Advisering bij woonproblemen 23.2 Toegankelijkheid 23.3 Doorgankelijkheid 23.4 Geschiktheid van de natte cel 23.5 Geschiktheid van de keuken 23.6 Liften 23.7 Overige ruimten 23.8 Werkwijze Literatuur
323 323 323 323 324 325 325 326 327 328 328
24
Werk, bezigheden en sport 24.1 Werk 24.2 Vrijetijdsbesteding 24.3 Sport Literatuur
329 329 332 334 345
25
Relaties en seksualiteit Inleiding 25.1 Verschillende dimensies 25.2 Aspecten van seksuologische revalidatie Literatuur
347 347 347 351 352
26
Financie ¨n 26.1 Situatie in Nederland (2006) 26.2 Situatie in Vlaanderen (2006) Literatuur
353 353 358 362
DEEL V DIVERSEN
27
Resultaatmeting in de dwarslaesierevalidatie Inleiding 27.1 Validiteit, betrouwbaarheid, responsiviteit 27.2 Meting van loopvaardigheid 27.3 Meting van rolstoelvaardigheid 27.4 Meting van arm-/handvaardigheid 27.5 Meting van beperkingen in activiteiten 27.6 Meting van handicaps 27.7 Meting van pijn 27.8 Meting van stemming 27.9 Meting van welbevinden 27.10 Meten van algemene gezondheidstoestand 27.11 Conclusie: welk instrument te kiezen? Literatuur
365 365 365 367 368 368 370 372 372 373 373 374 375 375
28
Aandachtspunten tijdens de acute ziekenhuisfase Inleiding 28.1 Prognosegesprek 28.2 Blaasbeleid
377 377 377 378
BSL – ID 0000 – ACA_BK_2KZM – Handboek dwarslaesierevalidatie
Pre Press Zeist
13/03/2007 Pg. 011
XII
Handboek dwarslaesierevalidatie
28.3 28.4 28.5 29
Darmbeleid Antidecubitusbeleid Hand- en armbeleid hij patie ¨nten met een cervicale laesie
378 378 378
Aandachtspunten bij de nazorg Inleiding 29.1 Controles 29.2 Klacht: toename neurologische uitval 29.3 Klacht: urine-incontinentie 29.4 Klacht: urineweginfectie 29.5 Klacht: defecatie-incontinentie/obstipatie 29.6 Klacht: seksuele stoornissen bij de man 29.7 Klacht: seksuele stoornissen bij de vrouw 29.8 Klacht: decubitus 29.9 Klacht: spasticiteit 29.10 Klacht: pijn 29.11 Klacht: overmatig zweten (hyperhidrosis) 29.12 Klacht: contracturen 29.13 Klacht: dik been, eenzijdig 29.14 Klacht: dik been, tweezijdig 29.15 Klacht: mentale traagheid en dysartrie 29.16 Klacht: koorts en ondertemperatuur 29.17 Niveau van functioneren
379 379 379 379 380 381 381 381 382 382 382 383 384 384 384 384 384 385 385
Adressen Revalidatiecentra met een gespecialiseerde dwarslaesieafdeling Adressen Arbeidsexploratie / Re-integratie Overige adressen
387 387 387 387
Register
389
BSL – ID 0000 – ACA_BK_2KZM – Handboek dwarslaesierevalidatie
Pre Press Zeist
13/03/2007 Pg. 012
