Het geitenboek is een bewerking van de tentoonstelling die gemaakt is ter gelegenheid van een provinciale melkgeitenkeuring op het terrein van Kinderboerderij Maastricht op 24 augustus (986. Het boek is bedoeld als achtergrondinformatie voor de melkgeitenclub van de kinderboerderij.
blz.
Inhoud: 1. De geschiedenis Ii De huisvesting Geiten houden van gezelligheid Een geit is een rare vreter Geiten in de wei Buiten aan de ketting Opstal III. De verzorging De spijsvertering De geboorte Hoe oud is deze jongen Wie is wie? Klauwverzorging Ziekte Lastige beestjes Voorkomen is beter dan genezen IV. De productie Deuier Melken Melk Kaas Stremsel Recept van geitenkaas V en nog een paar dingen Leren meelopen De bokkewagen Optuigen en inspannen Uitspannen en tuig afnemen Uitdrukkingen De spelregels van de melkgeitenciub
‘1
3 7 7 7 8 8 9 ii 12 13 14 15 16 17 17 17 19 19 19 20 20 20 21 23 24 25 26 28 30 31
1. De geschiedenis Omdat een geit het klaarspeelt te overleven in kale gebieden, waar menig ander dier al lang van de honger zou zijn doodgegaan, is zij voor de mens altijd al heel belangrijk geweest.
Prehistorische rotekening
De Bezoargeit was de stamvader van alle huisgeitrassen en kwam voor in V66r-Azië en de Griekse eilanden.
Andere wilde geiten waren de schroefhoorn.. geit uit het Aziatisch hooggebergte en de steenbok uit de Alpen, Azië en Afrika.
Ongeveer 7000 jaar vâér Christus was de geit al huisdier.
Bronzen bokje uit de Romeinse tijd, opgegraven in Morssum.
3
De allereerste huisgeiten hadden allemaal horens en een goede schutkleur. In de Vrije natuur hadden ze zich immers moeten verdedigen of verstoppen.
Bij de mensen hoefde dat niet meer; er werd voor hen gezorgd. Alleen de dieren die behoorlijk melk en vlees leverden werden aangehouden
....en dan gaf het niks als ze een rare kleur of geen horens hadden.
Zo ontstonden door de tijden heen geiten met een mengelmoes aan kleuren, met of zonder horens, groot en klein. Het enige dat telde was dat ze goedkoop melk, vlees, huiden en mest voor het land leverden. 4
Rond het jaar 1900 werd de geit ook wel de “koe van de arme man” genoemd, omdat niet iedereen geld had voor een koe. Veel melk gaf zo’n geit niet en w°t ze gaf, smaakte niet al te best. Vaak stond de geit in een vieze stal en kreeg ze niet het beste voer; zij deed het er immers toch wel mee. Dat proefde je wèl in de melk terug.
Omstreeks 1915 kwam men op het idee om goede melkgeiten uit Zwitserland te halen om de melkproductie van onze landgeiten te verbeteren. Dat waren de Saanengeit en de Toggenburger.
Nog lange tijd was het houden van geiten nog hetzelfde als geen geld voor beter hebben.
Na de Tweede Wereldoorlog ging het met de mensen wat beter. Als gevolg van de industriële ontwikkeling trokken er ook steeds meer mensen naar de steden, waar ze melk, vlees en leer gewoon in de winkel kochten.
Enkele hobbyisten gingen door met het verbeteren van onze Nederlandse meikgeit.
5
Toggenburger
Nederlandse witte
Veluwse landgeit
Bonte geit
It Dwerggeit (Afrika)
Anglo-Nubische geit (Groot-Brittannië) 6
II. De huisvesting Geiten houden van gezelligheid. Geiten leven het liefst in een groep. Eéntje zal de baas zijn en de laagste in de rangorde heeft niets in te brengen.
Een geit is een rare vreter. Ze heeft er veel voor over juist datgene te verorberen. dat niet voor haar bestemd is. Zo lust ze graag papier en plastic (dodelijk!) en staat ze er ook niet bij stil dat sommige planten erg giftig zijn. In de natuur heeft een geit keus genoeg en zal ze niet gauw giftige planten eten. Onze tamme geit denkt: “groen is groen” en eet ze rustig op.
Giftige planten zijn: taxus, rodondendron, gouden regen, vingerhoedskruid en bladeren van de narcis en de tulp.
7
Geiten in de wei Geiten kunnen in de wei loslopen. Eén geit heeft 700 m2 gras nodig (als er ook van de wei gehooid wordt). Het grasland kan het beste in kleinere stukken weiland verdeeld worden, zodat niet al het gras in één keer afgevreten wordt. Er moet een stal staan met liefst twee ingangen omdat sommige geiten een andere geit de toegang niet gunnen. Geiten zijn ook heel erg beweegijk. Wat klautermateriaal in de wei wordt zeer op prijs gesteld. Het hek om de wei moet stevig zijn: betongaas, schrikdraad, schapengaas of hout. Bomen in de wei moeten goed beschermd worden met boomkasten of door middel van een extra omheining er om heen, anders zijn in een mum van tijd de bladeren en de bast opgevreten.
Buiten aan de ketting Een geit kan ook aan de ketting vaststaan om te grazen. Een touw is niet zo geschikt, want daar vreet zij zich doorheen. De bevestigingsknip aan de ketting moet kunnen meedraaien, anders gaat de halsband de geit wurgen. Met een verplaatsbaar hok erbij kan ze een paar keer per dag verzet worden.
5)
Eg)
In het najaar worden melkgeiten meestal naar binnen gehaald. Koud en guur weer verdragen ze slecht.
8
Op stal Veel melkgeitenhouders houden hun meikgeiten zomer en winter binnen. Zo weten ze precies wat en hoeveel hun geiten eten en zijn ze ook niet afhankelijk van weersomstandigheden. Bij slecht weer doet een melkgeit het buiten namelijk minder goed. Als een geit veel melk moet geven is het belangrijk dat ze zich goed voelt. Als geiten op stal loslopen, hebben ze per geit ongeveer 1,5 m2 ruimte nodig. De stal wordt iedere dag met stro opgestrooid en dat komt neer op 1 kg stro per dag per geit (één baai stro is ongeveer IS kg). Als het nodig is wordt de stal uitgemest. Voer, waar geiten over heen gelopen hebben, wordt niet meer opgegeten. Om verspilling van voer tegen te gaan, zullen we het ze dus heel lastig moeten maken om met voer te knoeien. Als geiten veel moeite moeten doen om het voer te bemachtigen (wat ze ook wel leuk vinden) wordt meteen voorkomen, dat ze zich staan te vervelen en wat anders gaan bedenken om maar bezig te zijn (zoals bijv. ruzie zoeken, aan het hok vreten of proberen om uit te breken).
Voerhek van metaal of hout. Om bij de voerbak te kunnen komen, moet de geit eerst aan de bovenkant met de kop erdoor. Dan pas kan ze naar beneden om te eten. Als ze bijv. hooi de stal in zou willen trekken, moet ze eerst weer met haar kop naar boven. Bang als ze is om minder te krijgen dan de buurvrouw, zal ze dat niet gauw doen. Ook kunnen jonge dieren er niet door heen klauteren om in de voerbak te gaan liggen. V66r het voerhek kan een ruif geplaatst worden van betongaas (6x6 cm), zodat gemorst hooi in ieder geval eerst in de voerbak terecht komt, waarna het nog gegeten wordt
Water kan gewoon in een emmer gegeven worden. Vaak wordt de emmer met een knip aan de muur of aan het hek vastgemaakt of in een betonbiok gezet Zo kan de emmer niet omgegooid worden. Een automatische drinkbak kan het best zâ bevestigd worden, dat de geit een opstapje nodig heeft om er bij te kunnen. Zo kan ze niet in de bak poepen.
9
l0
III. De verzorging
Geiten zijn geen echte graseters zoals schapen. Het liefst knabbelen ze aan bomen en struiken of vreten eerst de kruiden tussen het gras op. Wat melkgeiten te eten krijgen proef je in de melk terug. Daarom is het belangrijk dat ze een vast menu hebben. Wat en hoeveel ze te eten krijgen, hangen van verschillende zaken af of ze drachtig zijn, of ze veel melk geven enz.
II
De spijsvertering Een geit is een herkauwer. Dat wil zeggen, dat ze het ruwvoer eigenlijk twee keer kauwt. Zo’n 20 minuten na het eten begint het herkauwen:
-
45
Vanuit de pens gaat het voedsel naar de netmaag. Als het al een beetje verteerd is gaat het bij beetjes terug naar de bek. Daar wordt het nog eens zo’n vijftig keer gekauwd. lebmaag
Iedere mondvol wordt na het herkauwen weer doorgeslikt, komt in de boekmaag en daarna in de lebmaag terecht Uiteindelijk belandt het voedsel in de darm.
In verhouding heeft een geit een grotere pensinhoud dan een schaap of een koe.
Daarom moeten een geit in verhouding ook meer ruwvoer (hooi, stro, gras) hebben dan een schaap of een koe. Als een meikgeit alleen gras en hooi te eten krijgt, kan ze onmogelijk veel melk geven en er ook nog eens goed blijven uitzien. Daar is meer voor nodig. Krachtvoer is voer met veel voedingswaarde (runderkorrel of granen). Als een melkgeit 4 liter melk per dag geeft, mag ze een kilo krachtvoer per dag opeten. Ruwvoer is voer (bijv. gras en hooi) met minder voedingswaarde dan krachtvoer. Om een behoorlijke hoeveelheid voedingsstoffen binnen te krijgen, moet een geit daar dus veel van eten. Ruwvoer is heel goed voor de spijsvertering. Ook als de geit krachtvoer krijgt, moet er hooi en/of stro bijgevoerd worden. Overig voer. Verder kunnen we ook nog wortelen, voederbieten, groenteafval en oud brood voeren. Het voer mag niet beschimmeld zijn. Een liksteen zorgt voor de nodige mineralen.
12
De geboorte In het najaar worden geiten “rits”. Dan gaan ze naar de bok die om die tijd behoorlijk riekt door speciale reukklieren. Ongeveer honderdvijftig dagen later worden de lammetjes geboren. Dat zijn er meestal twee. Als de geboorte nabij is, wordt de geit onrustig en gaat een “nest” maken. De geboorte duurt ongeveer een half uur, maar het kan ook langer duren.
Zo ligt het lam goed om geboren te worden.
Het lam wordt na de geboorte door de moedergeit schoongelikt en gaat al gauw op zoek naar de uier. De eerste melk heet biest. Daarin zitten afweerstoffen tegen allerlei kwalen. Na de geboorte moeten we nog wachten op de nageboorte. Dat is de moederkoek, waar het ongeboren lam van geleefd heeft.
De geboorte gaat niet altijd vanzelf. Soms liggen de lammeren verkeerd en kunnen niet geboren worden.
Ze moeten dan eerst in de goede houding gedraaid worden.
De lammetjes blijven gewoonlijk ongeveer drie maanden bij de moedergeir. Als we de melk zelf nodig hebben en de geit dus willen melken, moeten we de lammeren met de fles of, als het er veel zijn, met de zogenaamde “lambar” grootbrengen. Die lammeren krijgen in water opgeloste melkpoeder te drinken. Ze moeten natuurlijk wel eerst biest gehad hebben. Koeiebiest is ook goed. Biest kan ook ingevroren worden voor moederloze lammeren.
Lam6ar
Omdat er bij meikgeiten hoornloos gefokt wordt, komt het nogal eens voor, dat er “kwenen” geboren worden. Eigenlijk zijn dat dieren die mannetje én vrouwtje zijn. Als er toch gehoornde dieren worden geboren, worden die al vroeg onthoornd, omdat horens later een hoop schade kunnen aanrichten. Onder verdoving worden bij de lammetjes de hoornpitten weggebrand. 13
Hoe oud is deze jongen?
Kiezen.
Snijtancien.
jaar oud.
Herkauwers hebben in de bovenkaak geen tanden. Geiten dus ook niet. Aan het wisselen van de tanden en kiezen kun je zien hoe oud het dier ongeveer is.
1 jaar oud.
tot 2 jaar oud.
21.
jaar oud
3 jaar oud.
Geiten kunnen wel 15 jaar oud worden. 14
Wie is wie?
Omdat melkgeiten nogal op elkaar lijken, kunnen we een nummertje in het oor of aan een ketting doen, maar dat kunnen ze verliezen
Vaak wordt met een speciale tang en inkt een blijvend nummer in een oor gezet...
EE!:!.
en zo weten we precies met wie we te maken hebben. 15
Klauwverzorging Een paar keer per jaar moeten de klauwen bijgeknipt worden omdat die op stal of in de wei niet vanzelf afslijten.
Zo zien onverzorgde klauwen eruit.
Eerst halen we los vuil en hoorn eruit en knippen de zijkanten gelijk aan de zool. Alles dat uitsteekt, wordt weggeknipt
De zoolbal wordt gelijk geknipt aan de teen. Dan wordt met een speciaal mesje alles nog eens nagegaan.
Zo kan de geit weer uit de voeten.
16
Ziekte Al worden geiten nog zo goed verzorgd, ze kunnen ook ziek worden. Eerst nemen we de temperatuur op. Die moet ongeveer 39 graden Celsius zijn. Diarree ontstaat vaak door verkeerd, bedorven of te veel voer. Behandeling: apart zetten, alléén hooi of stro en schoon water geven. Bij jonge dieren wordt meteen een middel tegen diarree toegediend, omdat het gevaar te groot is, dat ze uitdrogen. Uierontsteking kan ontstaan door wondjes aan de uier of een vuile stal. Behandeling antibiotica. Pensoverlading kan ontstaan door het eten van teveel klaver, gras, aardappelen of krachtvoer. Het voer gaat in de pens gisten, zodat die gaat opzetten (oplopen). Behandeling: Laxeermiddel. De eerste tijd mag het dier niets eten maar moet wel kunnen drinken. Coccidiose is diarree, die veroorzaakt wordt door “coccidiën” (eencellige beestjes) in de darmwand. Vaak is de mest zwart van kleur. Behandeling: coccidiosekuur. Zere bekjes of ecthyma is een virusziekte, waarbij de dieren blaasjes rondom de bek of op de uier (kans op uierontsteking!) krijgen. Op die blaasjes ontstaan korstjes die erg besmettelijk zijn. De ziekte duurt twee a drie weken en gaat vanzelf over. Behandeling: stal, bek en uier goed schoonhouden. Sommige geitenhouders laten hun geiten tegen de ziekte inenten. Klauwbevangenheid ontstaat door vochtophoping in de hoeven, waardoor de dieren kreupel gaan lopen. Het is dan net of ze te kleine schoenen aan hebben. Klauwbevangenheid kan veroorzaakt worden door eiwitvergiftiging, baarmoederontsteking (omdat bijv. de nageboorte niet is afgekomen) of door teveel of verkeerd voer. Behandeling: voeten met koud water afkoelen tegen de pijn en de zwelling. Een ontsteking wordt behandeld met antibiotica.
Lastige beestjes Soms zie je, dat geiten zich wel erg veel schuren of krabben. Luizen en schurft kunnen die jeuk veroorzaken. Andere geiten kunnen ineens heel mager worden en/of diarree krijgen. Waarschijnlijk hebben ze dan last van wormen. Wormen zitten in de geit. Er zijn verschillende soorten wormen: maagdarmwormen, lintworm en long wormen. Ongeveer één keer in de zes weken moeten geiten ontwormd worden, zeker als ze altijd in dezelfde wei lopen. Schurft(mijt) en luizen zijn lastige beestjes, die aan de buitenkant van de geit zitten. Een speciaal wasmiddel helpt ertegen. Er zijn ook middelen die tegen inwendige èn uitwendige parasieten (de lastige beestjes) helpen.
Voorkomen is beter dan genezen Wormbesmetting kan worden tegengegaan door geiten niet te lang in dezelfde wei te laten lopen, door het gras regelmatig te maaien of er van tijd tot tijd een paard te laten grazen. Luizen en schurft kunnen worden voorkomen door de geiten goed schoon te houden. Regelmatig borstelen is trouwens toch goed voor de dieren: het bevordert de bloedsomloop, waardoor ze een gezonde huid houden. 17
18
IV. De productie Een meikgeit geeft ongeveer 300 dagen per jaar melk (lactatieperiode). Gemiddeld geeft ze dan zo’n 3 4 liter melk per dag. Ze wordt twee maal per dag gemolken, bijv.’s morgens om 8 uur en dus ook ‘s avonds om 20.00 u. Als een melkgeit hoogdrachtig is heeft ze alle energie nodig voor de ongeboren lammetjes. Ze wordt dan “drooggezet”. Dat wil zeggen dat ze niet meer gemolken wordt Vaak wordt er een antibioticum in de speen ingebracht om uierontsteking te voorkomen. Ook krijgt de geit dan de eerste tijd minder of geen krachtvoer om de melkproductie tegen te gaan.
Doorsnede van een hier
klierkwobje
De uier meIkgancr
De uier van de geit bestaat uit twee helften. Elke helft maakt zijn eigen melk. Vanuit de melkbiaasjes boven in de uier loopt de melk via melkkanaaltjes en wijdere melkgangen naar de melkboezem. Die ligt vlak boven de speen.
mIkboezern
tepe!hoite
Melken siotgat
Eerst moet je de volle speen aan de bovenkant afsluiten met je duim en wijsvinger.
1
Daarna druk je met de andere vingers de speen van boven naar beneden leeg. Als de speen leeg is, laat je die aan de bovenkant weer vollopen door wijsvinger en duim even wat losser te houden. Probeer je vingers op dezelfde plaats te houden, dan hoef je niet iedere keer de speen opnieuw vast te pakken en gaat het melken makkelijker. Als de uier bijna leeg is, kun je één helft met twee handen helemaal leegmelken. De ene hand melkt de laatste melk van boven in de uier naar de melkboezem, de andere andere hand meikt gewoon aan de speen. Daarna de andere kant leegmelken.
.ii
19
iI’JI
Vaak wordt gebruik gemaakt van een verhoging om te melken. Dan hoef je niet op je knieën te zitten. Als de geit daar iedere keer wat voer krijgt, blijft ze rustig staan. Een melkemmer mag geen naden hebben omdat die niet goed schoon te maken zijn.
Als er veel geiten gemolken moeten worden, wordt dat ook wel machinaal gedaan, net zoals bij koeien.
Melk Geitemelk wordt vaak gebruikt voor babies die allergisch zijn voor koemelk. Omdat er in geitemelk minder ijzer zit dan in koemelk, bestaat wel het gevaar voor bloedarmoede.
Kaas Niemand weet eigenlijk precies hoe kaas is uitgevonden. Waarschijnlijk is die in de prehistorie toevallig ontdekt, doordat men bij een gedood kalf gestremde melk in de lebmaag vond. Die gestremde massa kon, net zoals gedroogd vlees, langere tijd bewaard worden.
Stremsel Bij een kalf is verschillende De vloeibare (de wrongel) worden.
de lebmaag de belangrijkste maag. Het zogenaamde lebferment zorgt ervoor, dat bestanddelen van de melk aan elkaar klonteren (stremmen). rest van de melk (de wei) vloeit weg. De vaste massa blijft in de maag achter en kan dus goed verteerd
Bij het kaasmaken hebben we datzelfde lebferment (stremsel) ook nodig. Dat wordt gemaakt door de lebmaag van een jong kalf te centrifugeren. Tegenwoordig bestaat er ook kunstmatig gemaakte stremsel.
20
(-7
47
Recept van geitenkaas Benodigdheden voor een halve kilo geitekaas: roestvrij stalen pan thermometer afwasbak pannekoekmes soeplepel emmer plastic bakje met gaatjes in de bodem dekseltje dat er in past flinke steen ongeverfd plankje
liter geitemelk 4 kopje karnemelk 1 1,5 gram stremsel bakje met pekel (water met zoveel zout, 1 dat een ei blijft drijven)
Zo ga je te werk: Verwarm de pan met melk tot 35° C. Zet de pan in de afwasbak met warm water, zodat de melk warm blijft. Doe de karnemelk en het stremsel er bij. Even roeren en daarna een half uur laten staan.
De melk is nu dik. Snij met het pannekoekmes door de melk tot die in heel kleine stukjes is gesneden. Die stukjes (de wrongel) zakken naar beneden en de waterige massa (de wei) komt boven drijven. Die wei schep je met de soeplepel in een emmer. Warm water bij de wrongel gieten en opnieuw afscheppen. Nu kun je de wrongel in het plastic bakje doen. Goed aandrukken, zodat het meeste vocht eruit is. Deksel erop. De steen op de deksel leggen, zodat het laatste vocht eruit geperst kan worden. Na een uur de wrongel uit het bakje halen, omdraaien en weer in het bakje doen. De deksel en de steen er weer opleggen. Een uur later kan het kaasje uit het bakje gehaald worden. Droog de kaas af en leg die een dag en een nacht in het pekelbad. Af en toe moet het kaasje gedraaid worden. Daarna het kaasje afdrogen en op het plankje leggen. Iedere dag het kaasje draaien. Na twee weken kun je je eigen kaas proeven.
21
22
LJ
(D
.
(D (D
0
•(D
. .
1<
Leren meelopen Het is fijn als je geit rustig meeloopt aan de lijn. Dat kun je haar van jongs af aan leren. Iedere keer belonen en wat lekkers geven als ze ook maar iets goed doet. Niet kwaad worden, geduld hebben en blijven herhalen.
Zo niet,
zo wel,
..en zo leer je het je geit.
Hoe til je een geit(je) op? Eén hand onder de borst véér de voorpoten, de andere hand onder de achterkant achter de achterpoten.
24
De bokkewagen Bokken en geiten werden vroeger ook wel voor de kar gespannen...
en dat wordt tegenwoordig voor de aardigheid ook weer gedaan. 25
Optuigen
Inspannen
4. 1.
5. 2.
6.
3.
26
1.
Eerst het borsttuig om, daar moet de geit mee trekken. Niet te laag, want dan schuurt het langs de schouders. Niet te hoog, want dan kan ze niet trekken. De touwen binden we zolang op: dan kan ze er niet op trappen.
2.
Het trekzadel, waar straks de bomen in de lussen komen, opleggen en vastmaken. De lussen moeten zé hoog hangen, dat de bomen straks ter hoogte van het borsttuig komen. De buitenste buikriem die straks om de bomen en om de buik komt, leggen we zolang even over de geit heen.
3.
De broek opleggen. Die is bedoeld om mee te remmen. Niet te hoog, dan kan ze niet remmen. Niet te laag, want dan trekt die de achterpoten onder de geit weg bij een noodstop. De broek maken we met een riem aan de ring van het trekzadel vast.
4.
De bomen van de bokkewagen in de lussen van het trekzadel schuiven. Ze moeten er zé ver in zitten, dat de wagen niet te dicht op de geit staat of dat de bomen uit de lussen glijden, als ze straks moet gaan trekken.
5.
Eerst de trektouwen vastmaken aan het trekhout van de bokkewagen. De touwen mogen niet in een boogje hangen.
6.
De broekriemen vastmaken langs de ringen van de bomen, zédat de trektouwen ertussen zitten, anders gaan die straks tegen de geit aanslaan. De broekriemen mogen ook niet in een boogje hangen, maar zeker niet te strak aangehaald worden. Als laatste de buitenste buikriem om de bomen èn de buik vastmaken aan de linker lus van het trekzadel. De buikriem voorkomt het omhoog schieten van de bomen bij het afremmen.
27
cc
p
3(D
(D
-1
(D
c
7.
Het uitspannen gaat precies andersom. Eerst de buitenste buikriem losmaken en zolang over de geit heenleggen. Dan de broekriemen losmaken, terugsteken in de gespen (anders bungelen ze over de grond) en tussen de geit en de bomen laten hangen. Doe je dat niet, dan blijven ze straks, mocht de geit al voortijdig weglopen, overal aan haken.
8.
Trektouwen losmaken en opbinden. Stel, dat je eerst de trektouwen zou losmaken en niet eerst de broekriemen. Dan zou de geit, als ze schrikt, de bomen uit kunnen lopen en blijven vasthangen aan de broekriemen en vervolgens van pure paniek alles kapot trekken. Eerst de broekriemen losmaken dus. Als ze dan weg zou rennen, trekt ze in ieder geval eerst gewoon de bokkewagen mee. Als je die zelf even afremt, is er verder niets aan de hand.
9.
Bomen uit de lussen van het trekzadel schuiven.
tO. Broek losmaken van het trekzadel en afnemen.
1 1. Trekzadel er af halen
t 2. Borsttuig er af nemen.
1 3. De geit wat lekkers geven als beloning.
29
1
Een zondebok zoeken (iemand de schuld geven). De oude Israëlieten stuurden een bok de woestijn in. Die moest de zonde van het volk meenemen.
0E
Stinken als een bok.
i
L’
t’
Als een bok op de haverkist (geen gelegenheid voorbij laten gaan).
De bokkepruik ophebben (slechte zin hebben).
Een bok schieten (een blunder maken).
De geit en de kool sparen (twee partijen tevreden houden).
Uu!)pjfl.1p!fl
De spelregels van de meikgeitenclub. De meikgeitenciub is bedoeld voor kinderen vanaf 10 jaar die regelmatig op de boerderij met allerlei klussen meehelpen. Zij krijgen een geit ter verzorging. De borgsom voor het gebruik van een ketting, halsband en borstel bedraagt vijftien gulden. Het geitenboek mag gehouden worden. Al naar gelang de omstandigheden kunnen de leden de geiten borstelen, mee uit wandelen nemen (op terrein KB), melken, voor de bokkewagen spannen, voeren en water geven. Als de geiten op stal staan, wordt de stal aangeveegd als dat nodig is. Als er buiten met de geiten gewandeld wordt, wordt de geitenpoep op die plekken waar het publiek loopt, opgeruimd/weggeveegd. Als er geiten gemolken worden, zorgen de leden op de dagen dat de boerderij open is, ervoor dat dat ook gebeurt (1 5.45 u.). Regelmatig helpen zij gevraagd en (liefst) ongevraagd met allerlei klussen. Regelmatig dienen geiten voor de bokkewagen gespannen te worden om er jonge bezoekertjes mee rond te rijden. Met de geiten die dat nog niet kunnen moet geoefend worden. Het inspannen dient volgens de regels te gebeuren. Bij twijfel: laten controleren. In de geboortetijd mogen leden van de mekgeitenclub bij de geboorte bij hun geit aanwezig zijn (na toestemming thuis en op school). Ze worden opgebeld als het ‘zover” is. De leden mogen zelf een naam bedenken voor de jonge dieren. Voor de geitlammeren het liefst een Nederlandse naam (traditie). Leden van de club doen er alles aan om andere kinderen te betrekken bij de verzorging van hun geit, met name in de geboortetijd. De meikgeitenciub is zeker geen “eliteclubje”. Wel heeft de club een eigen taak: Samen helpen de leden mee om van de boerderij één van de gezelligste plekjes van Maastricht te maken waar jong en oud graag naar toe gaan. Eventuele ruzies tussen de leden onderling worden door de leden zelf opgelost. Medewerkers willen wel bij een discussie zitten als een soort gespreksleiding, maar trekken geen partij. Als een ruzie niet opgelost kan worden (en de medewerkers merken echt wel of er nog iets aan de hand is), gaan betrokken leden van de club af. Daar is dan geen enkele discussie meer over mogelijk. Als je niet gewoon kan omgaan met iemand, die je minder aardig vindt, kun je ook niet meehelpen om de boerderij voor iedereen gezellig te houden.
,.,
Leden die zich duidelijk misdragen gaan ook van de club af. As een lid van de club nog maar heel zelden aanwezig is op de boerderij, wordt dat een tijdje aangekeken, maar uiteindelijk gaat de geit dan over naar een volgende liefhebber. Natuurlijk wordt er wel rekening gehouden met huiswerk, muzieklessen, ziekte en dergelijke. 31
.
‘;.;i
IR
H:eIefl .enheëft d. even, hokken fakkel c ,:ehfla*;aafl de2r i•meI• dle de:.
de 32
opzi
LJ
3 KD
FT
r
*
Meikgietenkeuring In het Natuurhistorisch museum In Maastricht.
Keuring van stcamboekmelkgeiten Op het terrein van de Maastrichtse kinder boerderij worden op zondag 24 augustus de stamboekme Ikgeiten uit Limburg gekeurd. Sinds de invoering van de superheffing op melk van de koe komt het houden van melkgeiten weer volop in de belangstelling. Braks laat de geit nog ongemoeid en de Ne derlandse boer...? Die melkt zijn geiten gestaag verder, wat ze in Brussel ook mek keren. Lange tijd was de geit de koe van de kleine man, zoals de Solex naderhand die zelfde kleine man de wereld, buiten de eigen weide liet zien. In de zestiger jaren, ten gevolge van de trek van de stad naar het platteland, kwam de geit weer wat in de ‘alternatieve belangstelling’ (denk aan de geiten wollen sokken-generatie). Maar mo menteel is de tnteresse voor de geit weer
34
wat breder aan het wordn, gezien ook de stijgende vraag naar informatie over ge zond heidszorg en afzetmogetijkheden van de melk en kaas. Tijdens de keuring is er van alles te beleven op de kinderboerderij. Om 10.00 uur wor den de te keuren rassen aangevoerd, zoals de Toggenburger, de Nederlandse witte en de bonte geit. Een jury uit Overijssel zal de beesten keuren en uitleg geven. Verder een tentoonstelling over geiten. Ook zijn er een kunst koe, waarop iedereen het melken kan leren, een compleet ingerichte meikstal en buitenlandse geiten, zoals de angora geit. Kaas wordt gemaakt en voor de kleintjes rijdt de bokkenwa gen rond, zodat ze niet de ganse tijd met de bokkenpruik op moeten lopen omdat pa en ma leren melken.
Dierendag in Maastricht;
:GrOtÇ’1te :o1p:kioder: boerderij -
(Van onze verslaggever) MAASTRICHT In Maas tricht hebben enkele dui zenden mensen gisteren op Dierendag de kinderboer derij aan de Romeinsebaan bezocht. ,,Het was onvoor stelbaar druk”, zei na af loop medewerkster Paulin Wolters. De boerderij stond de hele dag open voor ondermeer een dierenkeuring. Kinde ren konden hun cavia, ko nijn of hamster laten keu ren door kenners. Daarnaast kregen de be zoekers informatie over de actie ‘bezint eer ge begint’. Daarmee willen dierenbe schermers bereiken dat huisdieren niet in een op welling gekocht worden. Op de boerderij was ook een stand van het stede lijke dierenasiel. Voor veel asielhonden en -katten be tekende Dierendag dat ze eindelijk een nieuwe baas hadden. De negen vrouwen en mannen sterke leiding van de boerderij moesten door de grote opkomst de han den flink uit de mouwen Maar gelukkig steken. werden ze bijgestaan door * De geitjes kregen op Dierendag extra aandacht in de Maastrichtse kin de rboerderij.
de kinderen van de melk geitenciub.
m
Op de kinderboerderij in Maas lucht krijgt het biggetje Pieke ieder uur een fles verse geite melk. Pieke krijgt die speciale behandeling omdat hij erg zwak is. Hij zou in een toom hij de zeug niet kunnen overleven. Het is de taak van stagiaire Su zan Croymans (17) om het big getje de fles te geven. Zij doet dit onder grote belangstelling van de kinderen die de kinder boerderij bezoeken. Pieke is ondertussen gewend aan al die belangstelling. Dood bedaard drinkt hij zijn fles leeg.
1r)
LOLA
1 Roxanne uit Maastricht is 1 lid van een geifr’ncliib. Daar verzorgt ze de7e geit. Die Lola. Lief hé.
mij de mayonaie \ aangeven?
BOER EN TUINDER 20 februaxi 1986
36
Het Geitenboek (1993) was een naslagwerkje voor de leden van de Melkgeitenclub op de kinderboerderij in Daalhof.
WWW.CNME.NL
