Gemeente
ñ Bergen op Zoom
Aan de leden en duoburgerleden van de gemeenteraad van Bergen op Zoom
U w kenmerk U w brief Onderwerp:
Raadsmededeling Integrale aanpak binnenstad
Ons kenmerk
U15-020644
Beh.door
N. de Leeuw
Afdeling
Stedelijke Ontwikkeling, Economie
1 8 DEC 2015 Datum Doorkiesnr.
0164-7429
Bijlage(n)
1
Geachte raadsleden, Graag nemen wij u mee in onze aanpak van de binnenstad. Na uw raadsbesluit zijn we aan de slag gegaan en treft u bijgaand ons voorstel voor de integrale aanpak binnenstad aan. Uiteraard horen we van u graag of we hiermee op de goede weg zijn. Omdat urgentie bij de binnenstad geboden is, zoals in uw raadsbesluit nadrukkelijk is gesteld, zijn we alvast aan de slag gegaan. Naast deze integrale aanpak hebben we al een aantal acties in gang gezet ten behoeve van een vitale binnenstad, zoals bijvoorbeeld: de Aangenaam Bergen op Zoom App, de verplaatsing van de weekmarkt, de hernieuwde samenwerking met ondernemingsvereniging Sterck, de voorbereidingen voor een wifi netwerk, inspelen op Vlaamse doelgroep. Graag geven we u een nadere toelichting op deze aanpak en de vorderingen van dat moment, bij voorkeur tijdens een beeldvormende vergadering in februari.
Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom,
secrétari.
Spindler ván dępVeegen ôco-Bucgemeester
Jacob Obrechtlaan 4 4611 AR Bergen op Zoom E
[email protected]
Postbus 35 46ŨŨ AA Bergen op Zoom I www.bergenopzoom.nl
T140164 F (0164) 245356 KvK 20169091
B nvBNG rek. nr. 28.50.00.942 B IBAN: NL41BNGH 0285000942 B BIC: BNGHNL2G
integrale Aanpak Binnenstad Gemeente Bergen op Zoom Stedelijke ontwikkeling Team Economie Bijlage 1 van 1 behorend bij brief Raadsmededeling Integrale aanpak Binnenstad
Integrale aanpak Binnenstad
Aanleiding De binnenstad van Bergen op Zoom is een eeuwenoude parel. Maar een schitterend verleden biedt geen garantie voor een even mooie toekomst. Binnensteden hebben door de opkomst van internet, veranderende consumentenvoorkeuren en een samenstel van andere factoren moeite om aantrekkelijk en vitaal te blijven. Met name onder de middelgrote steden zijn de problemen groot (met leegstand als meest zichtbare fenomeen) en de komende jaren dreigt een ware shake-out plaats te vinden, met duidelijke winnaars en verliezers. Het is onze ambitie dat Bergen op Zoom tot de winnaars gaat behoren. Het belang van een binnenstad gaat verder dan het geografische gebied dat met het woord binnenstad wordt geduid. Een binnenstad is een visitekaartje voor de hele stad en een motor voor de stedelijke economie. Dat maakt het vitaal houden van die binnenstad tot een uitdaging die de hoogste prioriteit heeft, in het belang van de tìe/estad. Vanuit die urgentie is het college in 2015 gestart met een pragmatische aanpak voor de binnenstad, met name gericht op acute leegstandbestrijding in de winkelacht. In de tweede helft van 2015 heeft de raad het initiatief genomen om -naast die pragmatische acties- tot een meer structurele binnenstadsvisie en -aanpak te komen. Daartoe heeft het 7 hoorzittingen belegd met belangrijke sectoren uit de stad. Met als resultaat een schat aan inzichten S ideeën en een negental heldere kaders, zoals neergelegd in het raadsbesluit van 24 september 2015. (bijlage 1) In deze raadsmededeling presenteren wij een procesaanpak, die voortborduurt op en invulling geeft aan de kaders van de raad. Een vernieuwende aanpak, (kleinschalig, bottom-up, procesmatig ontwikkelen zonder concreet eindbeeld) om met partners en eindgebruikers samen een plan voor de binnenstad op te stellen. Het 'oude denken', gebaseerd op grootschalig, top-down, projectmatig ontwikkelen met maakbare eindbeelden, laten we hierbij los. We zetten sterk in op een netwerk- en regieorganisatie en willen dit ook laten terugkomen in de manier waarop wij de stad samen met anderen willen ontwikkelen. Belangrijk om de beseffen is dat we inmiddels al stappen aan het maken zijn. We hebben al diverse quick wins gerealiseerd, zoals: parkeerbeleid, nieuwe parkeermeters, belparkeren, Nex Step Citymarketing, City app, trekken van Vlaamse doelgroep, project leegstand, etc. We constateren wel dat we een aantal van die quick wins nadrukkelijker moeten gaan communiceren. Elementen aanpak Een aantal kern-elementen van de aanpak die wij voorstaan: 1. We vertalen de input van de raad (raadsbesluit, bijlage incl matrix) naar een tiental uitdagingen, waar we samen met de stad oplossingen voor gaan zoeken. Elke uitdaging bevat weer sub uitdagingen. 2. We starten met een compacte kerngroep met stakeholders vol energie en passie. Mensen met hart voor de stad en een grote drive om samen een betere toekomst te creëren. Los van stokpaardjes en vastgeroeste standpunten. Die samen open op zoek gaan naar nieuwe oplossingen. 3. We zoeken niet zozeer mee-praters als wel mede-eigenaren. Het programma is niet van de gemeente, maar van de stad. Om dat te accentueren vestigen we het hoofdkwartier van de
Integrate aanpak Binnenstad
kerngroep niet in het stadskantoor, maar in een leegstaand pand in de winkelacht. Met laagdrempelige toegang, iedereen kan ideeën toevoegen met post-its op de muur vol uitdagingen. We gaan daarnaast op zoek naar een vorm van gemeenschappelijk opdrachtgeverschap, van gemeente, winkeliers, horeca, vastgoed, bewoners. 4. Wij stellen de behoeften van de verschillende doelgroepen centraal zodat wat we bedenken ook aansluit bij wat klanten willen. 5. Wij zetten in op stimuleren en faciliteren van Ondernemerschap: het vermogen nieuwe waarde te scheppen, of het nu om een formele ondernemer gaat, een kunstenaar of een burger die nieuwe initiatieven neemt.. 6. We benutten de Creativiteit van de stad om te komen tot eigen innovatieve oplossingen die een voorbeeld worden voorde rest van de wereld. 7. Maar we gaan niet alles opnieuw uitvinden: we verzamelen ook de Best Practices uit de rest van de wereld (dmv desk research, inspiratiesessies en expedities) en maken die beschikbaar voor iedereen die iets wil realiseren in de Binnenstad. 8. We gaan niet alleen papier produceren: planning en doen gaan hand-in-hand in een learning by doing aanpak met volop ruimte voor het experiment. Leren door dingen te proberen en fouten te maken. Visie ontwerpen terwijl we aan het doen zijn en dingen uittesten. 9. We sturen op snelle successen in de kerngroep, die we zullen uitvergroten en snel zullen communiceren, zodat we anderen verleiden om ook te bewegen. 10. We organiseren op Permanente vernieuwing. De vitale binnenstad is nooit af, maar zal altijd moeten mee bewegen op de veranderingen in de wereld. Of het nu gaat om nieuwe technologieën of veranderende consumentenbehoeften. We ontwerpen een werkwijze die dat -blijvend- mogelijk maakt. Actieplan Vanuit de hiervoor besproken principes willen we zo snel mogelijk tot actie komen. Daarvoor heeft de raad zowel kaders gesteld als een stevig fundament gelegd. In het raadsbesluit, maar zeker ook in de bijlage staan al veel acties die we zo kunnen uitvoeren. Omdat we een aanpak kiezen waarbij de stad aan zet is en de gemeente niet langer in zijn eentje bepaalt, kunnen we hier geen concreet en gedetailleerd actieplan presenteren. We kunnen wel de stappen op hoofdlijnen presenteren waarmee we de gesprekken met onze partners in gaan. Uit die gesprekken volgt dan een definitiever actieplan. 1. De projectleider doet aanvullend research, spreekt met de belangrijkste stakeholders, past de lijst met uitdagingen aan op basis van die gesprekken en stelt de compacte kerngroep samen. Daarnaast wordt een leegstand pand gehuurd in de winkelacht, waar de uitdagingen groot aan de muren worden gehangen. De oplossingen die al zijn aangedragen tijdens de hoorzittingen van de raad komen bij de uitdagingen te hangen. 2. De kerngroep komt met een eerste prioritering van de uitdagingen en stelt expeditieteams samen van 2 a 3 mensen, die elk met 1 van de uitdagingen aan de slag gaan. Daarnaast kiest de kerngroep acties die we meteen gaan uitvoeren. 3. De expeditieteams doen per uitdaging onderzoek naar best practices, interviewen experts en gaan op expeditie naar steden die oplossingen hebben gevonden voor de betreffende uitdaging. Met de inzichten die de teams opdoen, gaan we in brainstorms op zoek naar (vernieuwende) oplossingen.
3
Integrale aanpak Binnenstad
4.
5. 6. 7.
Alle Bergenaren kunnen mee brainstormen in de binnenstadswinkel. Ze kunnen hun ideeën en oplossingen aandragen voorde uitdagingen die aan de muur hangen. Maar daarnaast kunnen ze ook uitdagingen toevoegen die zij van belang vinden. Het kernteam kiest uit alle aangedragen oplossingen de beste en legt die voor aan een brede groep van stakeholders. Daar wordt geprioriteerd en wordt gekeken welke oplossingen snel te realiseren zijn. Het kernteam start acties in samenwerking met de spelers in de stad. Een deel van die acties zullen kleine pilots zijn: al doende vinden we uit wat werkt en wat niet. Het kernteam werkt op de achtergrond aan het opstellen van de dynamische visie die begin april in eerste versie gereed moet zijn en naar de raad.
Planning Omdat de urgentie hoog is, willen wij met grote vaart aan de slag. Begin januari moet de kerngroep starten onder leiding van een projectleider. Met als opdracht om in het eerste kwartaal van 2016 een dynamische integrale visie op de binnenstad EN een werkende integrale aanpak op te leveren. Daarbij dient nadrukkelijk te worden voortgeborduurd op de resultaten van de hoorzittingen die op initiatief van de raad zijn belegd. 1
De kerngroep gaat de problemen niet in zijn eentje te lijf, maar schakelt per thema met relevante actoren in de stad. Daarbij worden verschillende activiteiten ingezet: onderzoek en analyse, expedities, customer journeys, inspiratiesessies, brainstorms, enz. Via de winkelruimte in de winkelacht worden alle Bergenaren uitgenodigd om inzichten en ideeën in te brengen. Ook wordt nadrukkelijk de relatie gezocht met andere programma's projecten en acties die gerelateerd zijn aan een vitale binnenstad. Denk aan citymarketing (The Next Step), herbestemming monumenten (Markiezenhof!), evenementenbeleid, leegstandsbeleid, parkeerbeleid, detailhandelsbeleid, de nieuwe omgevingswet, enz. Quick wins worden zoveel mogelijk meteen gerealiseerd, pilots worden gestart om te leren wat werkt en wat niet werkt, zodat de visie en werkwijze een hoog realiteitsgehalte krijgen. Communicatie Om zoveel mogelijk energie los te maken en draagvlak te realiseren is een excellente communicatie noodzaak. Door nadrukkelijk in te zetten op realisatie van quick wins en die successen ook goed uit te dragen organiseren we positieve energie. Door met voldoende regelmaat aan voortgangscommunicatie te doen naar alle stakeholders, borgen we betrokkenheid en draagvlak. Verdere voortgangsrapportage vindt plaats in de beleidscyclus in de raad, zoveel mogelijk op effecten. Tussentijds voorzien we voorts een meer informele bijpraatsessie met de raad. Committent S Verwachtingen Voor we beginnen aan het project moeten we ons bewust zijn, dat we niet overal en altijd invloed kunnen uitoefenen of /n the lead zijn. Wij zijn als gemeente een van de partijen en zijn faciliterend. Wat is daarvoor nodig?
Het gaat hier om een eerste visie. Ontwikkelingen in de omgeving zullen niet minder worden en de binnenstad zal nooit afzijn. Daarom is een dynamische visie nodig, met enerzijds voldoende consistente richting, en anderszijds voldoende flexibiliteit om mee te bewegen met de ontwikkelingen in de maatschappij. 1
Integrale aanpak Binnenstad
» «
»
Commitment van partijen in het veld; Commitment van ambtelijk adviseurs; er moet voldoende aandacht zijn voor de binnenstad, en dat betekent dat daar ook letterlijk tijd in de agenda voor moet zijn om activiteiten te kunnen oppakken. Ook hier geldt dat meedenken en creëren van mogelijkheden een belangrijk aspect is; Ambassadeurschap vanuit het college van B&W.
Personele inzet Hoewel de stad voornamelijk in de lead is, zullen wij als gemeente wel het traject moeten aanjagen. Bovendien zullen we initiatieven die binnenkomen moeten faciliteren. Het vasthouden van de energie, het aanjagen en op de achtergrond coördineren van dit traject is een belangrijke functie en vraagt om een persoon, die de verschillende opgaven en mensen in de stad kan verbinden. Gelet op de prioriteit die deze omvangrijke en complexe opgave krijgt, hebben wij de heer Stomp als adviseur/projectleider in gehuurd. Binnen de gemeentelijke organisatie werken we met een klein kernteam: projectleider, accountmanager binnenstad, projectondersteuning. Daarnaast ad hoe inzet van disciplines waar nodig afhankelijk van dynamiek dus nog niette ramen. Werkbudget voor themabijeenkomsten etc. Verder reguliere budgetten of inzet ec. stimuleringsfonds voor inzet overheidsdeel (mandaat college). Verdere uitwerking volgt in de visie Intern zal voorts een team mensen klaar moeten staan, dat snel kan inspelen op de initiatieven die zich aandienen. Dat faciliteren gaat verder dan een enkele toets; het gaat ook om het delen van kennis en kunde. Het vrijmaken van uren om dat commitment ie krijgen binnen de organisatie vraagt mogelijk om een aanpassing in de werkportefeuille van diverse collega's. De inzet van uren voor dit project en mogelijke consequenties voor andere werkzaamheden blijft wel een punt van aandacht. Voortgangsrapportage De raad is een van de stakeholders die we zullen betrekken bij de aanpak. De verantwoording zal daarbij tevens aansluiten bij de beleidscyclus. Er verschijnt vier maal per jaar een voortgangsrapportage. In deze voortgangsrapportage staan: 1. Welke activiteiten afgelopen periode hebben plaatsgevonden 2. Welke producten concreet zijn opgeleverd en welke afspraken gemaakt. 3. Inzicht in risico's en kansen. 4. Inzicht financiën (inkomsten, uitgaven) In februari willen we in een beeldvormende bijeenkomst de raad meenemen in aanpak en eerste vorderingen. Financiën Het streven is om hier een werkbudget van C100.000.- voor vrij te maken uit het economisch stimuleringsfonds, dat is bedoeld voor ondersteuning van het proces. Daarnaast een reservering van C100.000.- binnen het economisch stimuleringsfonds voor initiatieven en concrete activiteiten ten behoeve van de binnenstad, die vanuit de gemeente worden opgepakt en voortkomen uit de visie. Na de totstandkoming van een beleidsvisie in het kwartaal van 2016 wordt bepaald welke activiteiten er nodig zijn en met welk (aanvullend) budget.
5
Integrate aanpak Binnenstad
1.
Bijlage 1 kaders vanuit de raad:
»
Kom tot structuurversterking van de (brede) binnenstad door onderverdeling van het (kern) winkelgebied in themagebieden en de verbijzondering daarvan en heb daarbij aandacht voor de verbinding tussen de afzonderlijke en omliggende gebieden en draag zorg voor een goede bereikbaarheid in breed perspectief; Betrek bij de integrale planuitwerking de opgehaalde informatie uit de hoorbijeenkomsten, de raadpleging van het burgerpanel en de rapporten uit bijlage 1. Maak inzichtelijk op welke wijze deze informatie wordt verwerkt in het nieuwe binnenstadsbeleid en maak tevens duidelijk wie verantwoordelijk is voor de uitvoering zowel bestuurlijk als extern; Kom met ondersteunende combinaties vanuit kunst, cultuur, monumentaal en cultuurhistorisch perspectief en vanuit de sociaal maatschappelijke vraag ter ondersteuning van de economische aantrekkelijkheid; Verminder druk van (lokale) belemmerende regelgeving. Creëer ruimte voor nieuwe ideeën, concepten en functiemenging; Organiseer blijvend samenspel tussen overheid, markt en maatschappelijke initiatieven en benut daarmee de creativiteit, de expertise en de kracht van het veld; Organiseer tenminste jaarlijks in overleg met de ondernemers een (binnen)stadslab voor en met alle betrokkenen, waaronder de gemeenteraad en met deskundigen, bedoeld om nieuwe ontwikkelingen en vernieuwende inzichten te delen en om creatieve ideeën uit te wisselen en uit te werken binnen de dan al vastgestelde (integrale, langere termijn) visie/uitwerkingsrichting; Stel een toetsingskader op voor de bewaking van de kwaliteit en uitstraling van de openbare ruimte, panden en uitstallingen in nieuw perspectief; Stem de promotie en propositie van de binnenstad af met partners in de regio; Informeer de raad per kwartaal over de voortgang.
«
« » » »
» « «
Integrale aanpak Binnenstad
Bijlage 2: eerste lijst met uitdagingen (wordt aangepast obv gesprekken met de stakeholders) Wat voor stad willen we zijn? Kunnen we de scenario's midsize brabant gebruiken? Wat zijn de Bestaande visies/keuzes vanuit de gemeente Wat is de mening van andere stakeholders in de stad Wat voor winkelstad willen we zijn? Hoe krijgen we meer bezoekers en bestedingen in de binnenstad? Wat is de winkelpotentie tov bevolkingspopulaties in de omgeving? Wie is de klant? Wat willen klanten? Hoe bereiken we onze doelgroepen? Hoe vergroten we de aantrekkelijkheid van de binnenstad? « Hoe trekken we modaal* naar de stad? Hoe kunnen we traffic in de binnenstad verhogen? Hoe verhogen we de bestedingen in de binnenstad Hoe kunnen we ondernemerschap versterken? Hoe kunnen we ondernemers inspireren Hoe kunnen we ondernemers faciliteren? Hoe kunnen we kennis en competenties van ondernemers versterken? Hoe kunnen we belemmeringen en regels wegnemen? Hoe trekken we nieuwe ondernemers naar de binnenstad? welke ondernemers willen we waar hebben? Wat zijn de doorslaggevende vestigingsfactoren voor die ondernemers? hoe plegen we acquisitie? Kunnen we starters faciliteren? Hoe gaan we om met leegstand? * hoe voorkomen we leegstand? hoe trekken we nieuwe winkels? welke andere functies zien we voor leegstaande panden? Hoe kunnen we de bereikbaarheid van de binnenstad vergroten? Waar laten we mensen parkeren? Hoeveel vragen we voor parkeren? Hoe worden we aantrekkelijker voor fietsers Kunnen we iets met een witte fietsenplan? Hoe regelen we de bevoorrading Hoe vergroten we de bereikbaarheid voor taxi's Hoe verbinden we de aandachtsgebieden? Hoe maken we de winkelacht zichtbaarder? Hoe financieren we een vitalere binnenstad? wat zijn subsidiemogelijkheden? wat zijn nieuwe businessmodellen? Hoe zetten we iet in tbv een vitalere binnenstad? hoe kunnen we online en offline combineren? hoe gaan we om met internet hoe helpen we (kleine) ondernemers met hun internet presence? Hoe monitoren we de resultaten? Hoe zorgen we voor continue vernieuwing?
7
