Resource 0609 1, 3, 8-11
01-11-2006
16:35
Pagina 1
Hoge managers krijgen lage cijfers van medewerker
Help, de spreeuw sterft uit Pag. 7
Pag. 5 en 10
WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
Larensteiner Bart blijft struikelen over de takkentoets Pag. 22
1E JAARGANG/ 2 NOVEMBER 2006
RESOURCE Pag. 8
DE NIEUWSTE TRENDS IN PARTICIPATIEF ONDERZOEK
#09
Resource colofon
19-10-2006
11:20
Pagina 2
2
COLOFON Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van Wageningen UR en wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN 1389-7756. Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen, tel. 0317 466666, fax 0317 466667, e-mail
[email protected]; secretariaat Linda Glasmacher en Sandra van den Brink-Vermeulen. Geopend van 8.30 tot 12.30 uur. Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algemeen nieuws), telefoon 0317 466680, e-mail
[email protected]; Lieke de Kwant (eindredactie), telefoon 0317 466685, e-mail
[email protected]; Yvonne de Hilster (eindredactie, studenten), telefoon 0317 466687, e-mail
[email protected]; Gert van Maanen (landbouw, plant, dier), telefoon 0317 466684, e-mail
[email protected]; Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon 0317 466691, e-mail
[email protected]; Win Bras (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Teun Hofmeijer (algemeen nieuws), telefoon 0317 466690, e-mail
[email protected]; Laurien Holtjer (studenten), telefoon 0317 466689, e-mail
[email protected]; Willem Koert (voeding, biotechnologie), telefoon 0317 466681, e-mail
[email protected]; Koen Moons (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Albert Sikkema (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Joris Tielens (economie, buitenland), telefoon 0317 466688, e-mail
[email protected]; Martin Woestenburg (groene ruimte), telefoon 0317 466682, e-mail
[email protected]. Landelijk nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Foto's/ Guy Ackermans, Bart de Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Smit, Hoge Noorden, Jurjen Bersee Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot Vormgeving/ Hans Weggen, telefoon 0317 466686, e-mail
[email protected]. Basisvormgeving/ Office for Design, Loek Kemming Druk/ Dijkman Offset BV Directeur Cereales/ Henk Prevaes Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anderen kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon 0317 466666. Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Informatie bij het secretariaat. Kleintjes is de rubriek voor niet-commerciële advertenties. Kosten E5 (studenten en medewerkers E3,50) per 30 woorden. Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023 5714745. Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: 0317 466666.
Resource 0609 1, 3, 8-11
01-11-2006
16:35
Pagina 3
3
RESOURCE WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
#09
1E JAARGANG/ 2 NOVEMBER 2006
KOERT
Pag. 4 Imares IJmuiden gaat niet naar Den Helder
BOVEN HET MAAIVELD
GEKLETS ‘Gezellig’, zegt Aalt Dijkhuizen mistroostig. ‘Ontbijten met z’n allen.’ Op de tafel waaraan de leider der leiders is aangeschoven staan eierdopjes, glazen sinaasappelsap en croissants. De stoelen zijn echter leeg. ‘Ik sloof me uit voor ondankbare jandoedels’, zegt Dijkhuizen. ‘Kunnen ze met me ontbijten, komen ze niet.’ ‘Gelukkig heb je mij nog’, zegt Tijs Breukink. De manager neemt een slok van zijn koffie, en bladert door het recente werknemersontevredenheidonderzoek. ‘En maar klagen dat ik onbereikbaar ben’, zegt Duikhuizen, die zijn lepel met enig misbaar doet neerkomen op een gekookt eitje. ‘Misschien heeft iedereen het te druk om te ontbijten’, zegt Breukink, terwijl hij de stukjes eigeel van zijn voorhoofd verwijdert. ‘De werkdruk is moordend. Lees ik hier.’ ‘Marmelade’, zegt Dijkhuizen. ‘Bolletje. Boter.’ ‘Snotverdulleme, Aalt’, onderbreekt Breukink. ‘Wat lees je?’ ‘Klachten over teveel bureaucratie.’ ‘Geklets’, schampert Dijkhuizen. ‘Ik heb overal mijn mannetjes zitten. Ze rapporteren me alles wat er gebeurt. Als er teveel bureaucratie was, had ik het gehoord. Volgende punt, alstublieft.’ ‘De werknemers beschouwen het Wb als de belangrijkste bron van informatie’, zegt Breukink. ‘Dat probleem is allang opgelost’, wuift Dijkhuizen weg. ‘Nog meer?’ ‘Hoe verder de fusie tussen de universiteit met de instituten is gevorderd, des te ontevredener zijn de mensen’, zegt Breukink. ‘Vandaar dat ze op Rikilt, het LEI en de Leeuwenborch nog redelijk tevreden zijn.’ ‘Het opheffen van A&F was dus een goed idee’, zegt Dijkhuizen. ‘Maar wat willen de jongens op De Dreijen?’ ‘Als ik afga op deze cijfers’, zegt Breukink, ‘overstappen naar Nijmegen.’ ‘Ik wist het’, moppert Dijkhuizen, en wrijft in zijn ogen. ‘Er is te veel negativiteit in de organisatie.’ Willem Koert
‘Wageningen UR is één pot GroenLinks’ Pag. 5 Kamerverhuurder Idealis gaat haar flats in huisstijlkleuren schilderen
Pag. 13 In 1983 haalde Jan den Ouden de woede van politiek correct Wageningen op zijn hals
Pag. 20 ‘Let France apologise for their killings in Algeria instead of trying to solve Turkey’s problems’
‘Als melkveehouder heb je niks aan Wageningen UR, het is één pot GroenLinks.’ Die uitspraak deed een melkveehouder vorige week tijdens een discussiebijeenkomst van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond. Volgens de aanwezige melkveehouders richt Wageningen zich te veel op het milieu. ‘Ik heb al vijftien jaar geen profijt meer gehad van het onderzoek in Wageningen. Sluit het maar’, citeerde het Agrarisch Dagblad op 26 oktober. Woordvoerder Herman Zondervan van de bond was niet bij de bijeenkomst, maar wil desgevraagd wel een toelichting geven op de grieven van zijn achterban. ‘Wij merken dat het ministerie van LNV zich sterk laat leiden door het onderzoek van Wageningen. En wij vragen ons af of dat onderzoek altijd wel zo goed is. Het lijkt erop dat theorie vaak boven de praktijk wordt verheven.’ Melkveehouders betalen volgens Zonderland mee aan het Wageningse onderzoek, waarvan ze vooral veel negatieve effecten ondervinden in de vorm van mestwetgeving. ‘Er loopt veel onderzoek, daar gaan miljoenen in om, maar met de resultaten kunnen melkveehouders niet veel. De koppeling met de praktijk is vaak mager. Het lijkt erop dat ze in Wageningen sinds de rekenmachine en de computer alles in een formule stoppen zonder zich de vraag te stellen of die in de praktijk wel wat betekent.’ / KV
Omslagfoto: Hoogleraren en rectoren uit Ghana, Benin en Wageningen na de openingsplechtigheid van het project Convergence of Sciences in Ghana. Naast rector Martin Kropff staat de ambassadrice van Nederland in Ghana, ir. Lidi Remmelzwaal. / foto Paul Struik
Resource 0609 4-7
01-11-2006
15:56
Pagina 4
2
4
IN ‘T NIEUWS 19 OKT. T/M 1 NOV. 2006
PADDESTOELENONDERZOEK VERLIEST BANEN Bijna tweederde van het personeel van PPO Paddestoelen in Horst dreigt zijn baan te verliezen. Volgens een voorgenomen besluit van de Plant Sciences Group (PSG) zal slechts een klein deel van de medewerkers (5,5 fte) de verhuizing naar Wageningen meemaken.
DROOG/ ‘Het loopt geweldig. En geen natte voeten meer of gestippelde shirts’, zegt Helmi Kocken van studentenatletiekvereniging Tartlétos. Met een gezamenlijk rondje lopen werd de nieuwe kunststof atletiekbaan op het Wageningse sportcentrum de Bongerd zaterdag 28 oktober officieel geopend. Daarna konden belangstellenden nog clinics discuswerpen, hinkstapsprong, kogelstoten, hardlopen, en polsstokhoogspringen volgen. / YdH, foto Tartlétos
De plannen voor de inkrimping zijn in de afgelopen maand aan de betrokken medewerkers meegedeeld, bevestigt Erik Toussaint, woordvoerder van PSG . Sanering is volgens hem onvermijdelijk door de snel teruglopende omzet van het paddestoelenonderzoek. Daardoor dreigt PPO Paddestoelen dit jaar flink in de rode cijfers te duiken. De bouw van een nieuwe proefkwekerij voor paddestoelen, als onderdeel van het bestaande complex van het Plantaardig Proefcentrum Wageningen, gaat nog wel door, maar het gebouw wordt veel kleiner dan het huidige onderkomen in Horst.
Ko Hooijmans, voorzitter van de ZLTO-vakgroep Paddestoelen, zegt zich wel sterk te willen maken voor structurele financiering van het paddestoelenonderzoek. ‘We moeten echter realistisch zijn. We hebben gewoon minder te besteden. Als de sector had gefloreerd, waren we niet in deze positie beland. De ondernemingsraad van PSG brengt binnenkort advies uit over het voorgenomen besluit. OR-voorzitter Chris Cuperus: ‘Een deel laat het gelaten over zich heenkomen, anderen zijn boos en strijdbaar. Wij zitten als OR in een lastig parket, omdat wij het gevoel hebben dat de directie nu wel erg diep wil snijden in het paddestoelenonderzoek. Terwijl we bij de vorige reorganisatie juist veel vraagtekens plaatsten bij de haalbaarheid van de ambities. Je kunt nu stellen dat die ambities niet zijn waargemaakt, maar dat ligt niet aan de medewerkers. Die hebben echt hun stinkende best gedaan.’ / GvM
(ADVERTENTIE)
IMARES HOUDT DRIE VESTIGINGEN Wageningen Imares houdt drie vestigingen: Yerseke, IJmuiden en één in de kop van Noord-Holland. Drie vestigingen langs de kust geven de beste ontwikkelingsmogelijkheden voor onderzoek, zo concludeert het instituut na een studie. Eerder was nog sprake van concentratie van het zeeonderzoek op één of twee locaties. Maar bij nader inzien meent Imares dat dit geen meerwaarde heeft. Met drie locaties langs de kust kan goed met regionale overheden en relevante marktpartijen worden samengewerkt, wat het onderzoek kan stimuleren. ‘Bovendien halen grootschalige verhuisbewegingen energie weg bij de medewer-
Dat concluderen onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen op grond van 64 interviews met leden van benoemingscommissies. De wetenschappers wilden achterhalen waarom er in Nederland zo weinig vrouwen professor worden. Om het tot hoogleraar te schoppen, is het niet voldoende om goed onderzoek te doen. Bestuursfuncties en netwerken zijn ook belangrijk. Vrouwen werken vaker in deeltijd en verliezen dan dat netwerk uit het oog. Ze zijn best geschikt voor het pro-
fessoraat, menen de respondenten, maar zijn vaak iets minder bekend dan hun mannelijke collega’s. De onderzoekers raden aan om leden van sollicitatiecommissies te wijzen op mogelijke stereotypering en vooroordelen. Dat zou kunnen bijdragen aan een betere besluitvorming. De aard van de sollicitatieprocedure – gesloten of open – heeft geen aantoonbare invloed op de keuze voor een man of een vrouw. In Nederland is slechts één op de tien hoogleraren van het vrouwelijk geslacht. Het ministerie van OCW streeft naar vijftien procent in 2010 en had daarom om dit onderzoek gevraagd. Het aandeel vrouwen groeit overigens te langzaam om de vijftien procent daadwerkelijk te halen. / HOP
De he m hu hu
Da he vo de qu af ge Vo fe m sp
C
Ho ga to wo on co
De ne Na m he Ve tio kr gr di Ro tu nie ste be jaa ’s de ein co he we
kers, terwijl ze die energie beter kunnen richten op bijvoorbeeld onderzoeksprogramma’s van de Europese Unie’, verklaart woordvoerder Simon Vink. Voor elk van de drie vestigingen wordt nu een ontwikkelingsplan opgesteld. Zo wordt onderzocht of het oude Rivo-gebouw aan de Haringkade in IJmuiden vervangen moet worden door nieuwbouw. Over de exacte locatie in de kop van Noord-Holland - het instituut heeft nu onderdelen op Texel en in Den Helder - bestaat nog onduidelijkheid. Wageningen Imares werd begin dit jaar opgericht door Wageningen UR en TNO om het ecologisch zeeonderzoek te bundelen. / AS
‘LAAT VROUWEN MEEBESLISSEN OVER NIEUWE PROF’ Vrouwen veranderen de sfeer in benoemingscommissies voor hoogleraarposten. Zij zorgen ervoor dat persoonlijke en sociale criteria zwaarder meewegen. Daardoor valt de keuze vaker op een vrouwelijke kandidaat.
M
IN
presented by the Wageningen University Foundation
Election Who is the most excellent teacher of Wageningen University? CAST YOUR VOTE NOW. Who can vote: all 2nd year students and up When: from Wednesday 8 November – Friday 17 November How to vote: log in at csa.wur.nl and choose elections - teacher of the year Why: to stimulate good education (and to have a chance to win a € 100 dinner voucher)
De 20 er sy te
Br aa sta de re Un he da ald zij ge
K
kte ng
en or o-
s: n-
e
e ats.
ar
Resource 0609 4-7
01-11-2006
15:56
Pagina 5
2 NOVEMBER 2006
5
RESOURCE #09
‘Wij vinden dat de directie nu wel erg diep wil snijden in het paddestoelenonderzoek’
MEDEWERKERS BLIJVEN ONTEVREDEN OVER MANAGEMENT De medewerkers van Wageningen UR hebben weinig vertrouwen in het hogere management. Ze zijn wel te spreken over hun directe baas, en over de inhoud van hun werk. Dat blijkt uit een medewerkerstevredenheidsonderzoek waarvan de resultaten vorige week werden gepresenteerd. Eenderde van de medewerkers vulde de enquête in. De resultaten wijken nauwelijks af van het onderzoek dat in 2004 werd gehouden. Vooral de raad van bestuur krijgt lage cijfers. De bestuurders weten volgens de medewerkers niet wat er op de werkvloer speelt. Veel mensen hebben ook geen
vertrouwen in de wijze waarop de raad van bestuur Wageningen UR aanstuurt. Bij de kenniseenheden Voeding en Groene ruimte, bij Imares en bij Van Hall Larenstein is het vertrouwen in de hoogste bestuurslaag het kleinst; bij de maatschappijwetenschappers en Wageningen International het grootst. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de raad van bestuur en de centrale medezeggenschapsorganen. Ook deze laatste komt er ook niet best van af. Slechts één op de drie medewerkers zegt op de hoogte te zijn van de activiteiten van de centrale ondernemingsraad (COR), en maar achttien procent voelt zich goed vertegenwoordigd. De scores zijn overi-
gens wel beter dan twee jaar geleden. Toen wist één op de vijf wat de COR deed, en voelde 15 procent zich goed vertegenwoordigd. De decentrale ondernemingsraden krijgen een beter rapportcijfer. Veertig procent van de medewerkers vindt dat hun decentrale ondernemingsraad goed opkomt voor de personeelsbelangen. Net als de vorige keer wordt er veel geklaagd over bureaucratie en werkdruk. Ruim veertig procent van de respondenten zegt dat er te veel werk is. Drie op de vier medewerkers klagen over overvloedige administratie. Een meerderheid, zestig procent, vindt dat de bureaucratie de afgelopen twee jaar is toegenomen.
Aan de positieve kant van de balans staat de grote betrokkenheid van medewerkers bij hun werk en hun organisatieonderdeel. De meeste medewerkers zeggen dat ze trots zijn dat ze bij Wageningen UR werken, en trekken het zich aan als de organisatie negatief in het nieuws komt. Ook hebben ze veel waardering voor hun directe baas. De meerderheid voelt zich gewaardeerd en vindt dat er veel ruimte is voor eigen initiatief. / KV Zie ook de interviews op pagina 10 en de rubriek MI op pagina 14. Voor medewerkers bevat deze Resource verder een special waarin meer te lezen is over het onderzoek.
COLLEGEZAAL WORDT STUDIELANDSCHAP Hogeschool Van Hall Larenstein in Velp gaat meerdere collegezalen omvormen tot studielandschappen. Hoorcolleges worden immers zeldzaam. Het huidige onderwijs vraagt om ruimtes met computers en werktafels. De verbouwing van elf lokalen, die binnenkort begint, is nog maar het begin. Naar verwachting zullen de ervaringen met de nieuwe lokalen leiden tot een algehele verbouwing van de hogeschool in Velp. ‘We hebben behoefte aan multifunctionele ruimtes waar studenten colleges krijgen, zelf aan de slag kunnen en in groepjes kunnen werken onder begeleiding van een docent’, aldus Hans van Rooijen, opleidingsdirecteur Bos- en natuurbeheer en coördinator onderwijsvernieuwing. ‘Het gaat in het onderwijs steeds meer om zelfwerkzaamheid onder begeleiding. We hebben nu in het tweede jaar een project waarbij studenten ’s ochtends college hebben, daarna met de groep aan de slag gaan en aan het eind van de middag in een responsiecollege bespreken wat ze die dag gedaan hebben. Daarvoor is straks alles aanwezig: computers, werktafels, een
beamer en wireless verbindingen.’ Niet alleen docenten zouden de studenten moeten begeleiden, vindt Marijke Mentink van de mediatheek in Velp. ‘Studenten werken hier vaak aan projecten. We merken dat ze ons steeds vaker vragen stellen over het onderwijs. Als wij goed contact hebben met de opleidingen denk ik dat wij een belangrijke rol in de begeleiding kunnen hebben. De huidige studenten zijn Googlemensen. Wij kunnen ze helpen beter te zoeken naar informatie op hun vakgebied en die te beoordelen op betrouwbaarheid.’ Mentink heeft veel rondgeneusd op andere hogescholen. ‘Leercentrum, infocenter, studiepaleis, ze hebben allemaal mooie namen voor een vergelijkbaar concept. Meestal is de bibliotheek de spil. Dat zou hier ook zo moeten zijn. Ik stel mezelf voor dat wij verhuizen naar de grote aula en dat we van daaruit de werkruimtes eromheen bedienen.’ Een projectgroep met onder andere Mentink, Van Rooijen en andere onderwijsdirecteuren gaat komend jaar een masterplan maken voor een nieuwe inrichting van het hele hogeschoolgebouw. / KM
INVOERING LEERRECHTEN UITGESTELD De leerrechten worden pas in september 2008 ingevoerd. Staatssecretaris Bruins erkent dat het nieuwe bekostigingssysteem van hogescholen en universiteiten nog te veel haken en ogen kent. Bruins heeft dat gisteravond in een brief aan de Tweede Kamer laten weten. De staatssecretaris baseert zijn besluit onder meer op een onderzoek van adviesbureau CapGemini. Universiteitenvereniging VSNU is blij. ‘We hebben steeds gezegd dat de invoeringsdatum van 1 september 2007 te vroeg is’, aldus een woordvoerder. De universiteiten zijn altijd tegen invoering van leerrechten geweest en hadden een wapenbroeder in
de LSVb. ‘Niemand in het hoger onderwijs was klaar voor leerrechten en we zijn heel blij dat de staatssecretaris dat nu ook inziet’, jubelt voorzitter Irene van den Broek. ‘We krijgen daardoor meer tijd om studenten voor te bereiden op de nieuwe regels.’ Begin deze maand werd al duidelijk dat ook het politieke draagvlak voor de snelle invoering van leerrechten snel afbrokkelde. Oppositiepartij PvdA haakte af omdat veel instellingen medewerking weigerden en het beloofde digitale administratiesysteem niet gereed was. Ook regeringspartijen CDA en VVD waren kritisch. Bruins ging daarop in overleg met de betrokken partijen en trok zijn conclusie. / HOP
Dijkgraaf wordt opgevrolijkt met de kleuren uit het logo van Idealis. / fotomontage GA
PIMP MY FLAT Idealis gaat studentenflat Dijkgraaf in Wageningen een kleurtje geven. Het betongrijs moet plaatsmaken voor de vrolijke tinten uit het nieuwe logo van de woningcorporatie. De kleuren - groen, blauw, magenta en geel - zullen slechts zichtbaar zijn als je aan de voet van de flat staat. Alleen de onderkanten van de balkons worden namelijk geschilderd in de Idealeskleuren. ‘Het schilderwerk moest sowieso gebeu-
ren’, aldus adjunct-directeur Jan Harkema. ‘Dan kun je ook maar meteen iets meer kleur aanbrengen. Het is niet gedaan omdat we een nieuw logo hebben.’ Idealis gaat volgens Harkema ook bij de andere complexen kleur aanbrengen. Of de flats ook aan de voorzijde worden geverfd, kan hij nog niet zeggen. ‘We houden het op dit moment bescheiden. Je moet er toch lang tegenaan kijken en je weet niet of de kleuren na een jaar al gaan vervelen.’ / TH
Resource 0609 4-7
01-11-2006
15:56
Pagina 6
2
6
UIT ‘T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP
HEIDESCHAAP GRAAST HEIDE DIVERSER
S
Al ge ka sp he ge Bi su te
Er is een trend in het natuurbeheer om meer gebruik te maken van oude landbouwmethoden. Zo zet Staatsbosbeheer in de Brabantse Kempen heideschapen in voor het begrazen van de hei. En dat past bij de visie Boeren voor Natuur van Alterra en het LEI, bleek tijdens een congres over het Kempische heideschaap. De heidevelden in de Kempen zijn het gevolg van landbouwkundig beheer. ‘Het Kempische heideschaap hoort bij de biodiversiteit van de heide, net als het gentiaanblauwtje en het korhoen’, zei voorzitter Loek Hilgers van de vereniging Stamboek Het Kempische Heideschaap dan ook op vrijdag 20 november tijdens het symposium over het oude schapenras. ‘De podzolbodem die zo kenmerkend is voor de heide, is ontstaan na duizenden jaren beheer.’ Nu gebruikt Staatsbosbeheer de herder met zijn schapenkuddes om de natuur te beheren. Het gebruiken van oude landbouwsystemen, die meer zijn gericht op een integraal en gemengd bedrijf en daarmee op een combinatie van natuurbeheer en landbouw, past volgens ing. Raymond Schrijver van het LEI bij de visie Boeren voor Natuur, waarmee het LEI en Alterra boeren willen stimuleren om landbouw met natuurbeheer te combineren. En er blijken overeenkomsten. Ecoloog drs. Jan Jansen liet zien dat heideboeren in het Portugese Serra da Estrella net als bij Boeren voor Natuur een gesloten mine-
Gemengde landbouwbedrijven met onder meer Kempische heideschapen hebben een gunstige invloed op de biodiversiteit van heide, menen Lei en Alterra. / foto vereniging Stamboek Het Kempische Heideschaap ralenbalans hadden. Het tien procent areaal aan akkers werd bemest met materiaal uit de resterende negentig procent areaal aan heidevelden, waarop ook de schapen graasden. Voor Schrijver interessant, want zulke oude systemen staan ook in Portugal onder druk, en Boeren voor Natuur zou in de toekomst een bijdrage kun-
SUCCESVOL VOLK HEEFT ‘LUI’ VOLK NODIG De lage sociale status van de landbouw is een belangrijke oorzaak van de bodemdegradatie op het plateau van de Fon, een succesvol volk in Benin. De Adja, een volk dat bekend staat als lui, behaalt hogere opbrengsten en verkoopt voedsel aan de Fon. Dat schrijft dr. Doortje Wartena in een etnografie. In het lijvige antropologisch proefschrift vergelijkt Wartena de Fon en de Adja, twee volkeren die wonen op hoogvlakten in het zuiden van Benin. Ze tekende levensgeschiedenissen en jeugdherinneringen op en speurde archieven na, maar liet ook bodemanalyses maken en analyseerde luchtfoto’s. Er heerst de populaire overtuiging dat de Adja lui en arm zijn, terwijl de Fon juist sociaal en economisch succesvol zouden zijn. Op het eerste gezicht lijkt dat ook zo, doordat de Fon in mooiere huizen wonen en vaker in handel en politiek vertegenwoordigd zijn. Toch klopt het beeld niet, stelt Wartena. Ze toont aan dat de Adja juist veel meer uren werk steken in de landbouw. Om tijd aan wieden te besparen maken de Fon
ruggen in de aarde waarop ze gewassen verbouwen. Deze methode veroorzaakt veel uitspoeling, waardoor de bodems van de Fon gedegradeerd zijn. De Adja hebben betere oogsten, en verkopen de opbrengst mede aan de Fon. Wartena steltt dat de Fon weinig waardering hebben voor de landbouw. Ze investeren er weinig kennis, geld en tijd in. Het gevolg is dat het plateau van de Fon ernstig gedegradeerd is, terwijl dat van de Adja vruchtbaar is. Wartena verklaart de verschillen uit langdurige historische processen die vijf eeuwen teruggaan. De elite van de Fon heeft altijd al handel gedreven, waaronder slavenhandel. De Adja daarentegen hebben al van oudsher meer waardering voor zelfvoorziening. Maar ze waren niet minder innovatief. Zo blijken zij, ruim vijfhonderd jaar geleden, als eersten ijzer te hebben bewerkt, ver voor de komst van Europeanen. / JT Dr. Doortje Wartena promoveerde op 27 oktober bij hoogleraar Rurale ontwikkelingssociologie prof. Leontine Visser.
nen leveren aan het behoud daarvan. De omslag in het natuurbeheer van perceelsbeheer naar slimme bedrijfssystemen zorgt ervoor dat de heide diverser wordt. In Portugal groeien er op droge graslanden allerlei soorten die in Nederland bedreigd zijn, maar ook op de Kempische heidevelden blijken kleine roggeak-
kertjes en begrazing met Kempische heideschapen te zorgen voor een grotere biodiversiteit. Het is nog wel zoeken naar een economische basis voor zulk beheer. Schrijver zoekt het in een combinatie van inkomsten uit natuurbeheer, de verkoop van vlees en recreatie. / MW
EDUCATIE OP TV MOET VOORAL LEUK ZIJN Het is education-entertainment: een tvprogramma met een boodschap van algemeen belang, verpakt in een leuke televisieserie. Financiers hebben echter de neiging teveel informatie in het programma te stoppen, waardoor het programma saai wordt en de kijkers afhaken. Wageningse communicatiewetenschappers onderzochten op verzoek van ZonMw het televisieprogramma ‘Voor dik en dun’ dat uitgezonden werd door de EO. ZonMw, een organisatie voor onderzoek naar en stimulering van gezondheid, financierde het programma. Het moest de kijkers enthousiasmeren om af te slanken en gezonder te gaan leven. Aanvankelijk keken achthonderdduizend mensen naar het programma, de vaste EO-aanhang. Maar de kijkcijfers daalden al snel naar vijfhonderdduizend. Dr. Reint Jan Renes denkt dat de programmamakers teveel informatie hebben willen geven en het programma te weinig spanning en drama bevatte. Kijkers die in de eerste plaats ontspanning willen, haakten daar-
door af. ‘Daardoor voegt het programma weinig toe aan andere communicatiemiddelen als Postbus 51-spotjes. Terwijl een tv-programma juist een andere doelgroep kan bereiken.’ Leerzame tv-programma’s kunnen volgens Renes wel werken, maar dan moeten financiers als ZonMw het anders aanpakken. Ze kunnen wel het initiatief nemen door programmamakers een opdracht te geven. ‘Maar daarna moeten ze hen loslaten. Laat de experts hun werk doen en een leuk programma maken. Met herkenbare hoofdpersonen waarmee kijkers zich kunnen identificeren.’ Spanning en drama moeten de kijker vanaf de eerste aflevering binden. Pas daarna moet informatie worden toegevoegd. Bij de productie van ‘Voor dik en dun’ was de werkwijze andersom. En ook over de zenderkeuze is volgens Renes niet goed nagedacht. ‘De lagere sociaal-economische klasse en allochtonen waren de doelgroep. Dan zit je bij de EO niet goed.’ / JT
Ee de Wa m om loo dig he laa he pij De sla ga ge ro vo ke da die we vo On de lin sp in m He on ge
S K A
St to ge en ge to
Alt re ge te he or ve Te de rie Da CO st de 20 le
Resource 0609 4-7
01-11-2006
15:56
Pagina 7
2 NOVEMBER 2006
7
RESOURCE #09
‘Financiers van leerzame tv-series hebben de neiging teveel informatie in de programma’s te stoppen’ SPREEUW IN NOOD Als we er niet voor zorgen dat hij gemakkelijker kan nestelen en insecten kan vangen, zijn de vooruitzichten voor de spreeuw somber. Sinds de jaren tachtig is het aantal spreeuwen in ons land gehalveerd. Onderzoekers van Alterra en Biometris doen in Acta Biotheoretica suggesties om de bevuiler van autoruiten te behoeden voor de ondergang.
o-
dn p
n-
Een beetje vogelaar haalt zijn neus op voor de spreeuw. Die desinteresse speelt de Wageningse onderzoekers parten, nu ze met modellen proberen te verklaren waarom het aantal spreeuwen zo snel terugloopt. Voor die modellen zijn gegevens nodig over de voortplanting van spreeuwen in het wild. Die worden verzameld door vogelaars, maar omdat die meer belangstelling hebben voor woudaapjes, slechtvalken en pijlstaarten, zijn die gegevens er niet. Desondanks zijn de Wageningers er in geslaagd een paar verklaringen voor de teruggang te ontzenuwen. Eén van die verklaringen was het groeiende aantal katten en roofvogels in Nederland. Maar dat heeft volgens de Wageningers weinig met te maken met de toestand van de spreeuw. Predatoren nemen vooral jonge, onervaren dieren te grazen, terwijl de dode spreeuwen die zij in hun database hebben vooral volwassen vogels zijn. Ondanks het gebrek aan gegevens komen de onderzoekers alvast met twee aanbevelingen: er moeten meer nestkasten voor spreeuwen komen en spreeuwen zouden in het broedseizoen makkelijker insecten moeten kunnen vangen voor hun kroost. Het ministerie van LNV zette de spreeuw onlangs op de Rode Lijst van bedreigde vogelsoorten. / WK
STAATSBOSBEHEER KAN VERDIENEN AAN BIO-ENERGIE Staatsbosbeheer kan jaarlijks 750.000 ton biomassa oogsten uit haar natuurgebieden. Als dat wordt verwerkt in energiecentrales, staat de opbrengst gelijk aan ongeveer 0,1 procent van het totale energieverbruik in Nederland.
e
et -
n-
as
elT
Alterra stelde vast dat Staatsbosbeheer restproducten uit het natuurbeheer, zoals gemaaid riet en gevelde bomen die moeten worden verwijderd, kan gebruiken voor het opwekken van bio-energie. De natuurorganisatie kan daarmee op termijn geld verdienen. Tegelijkertijd vermindert het oogsten ook de uitstoot van CO2 omdat dode bomen, riet, heide en gras dan niet meer verteren. Dat scheelt 1,6 miljoen ton uitgestoten CO2. Dit is 0,7 procent van de totale uitstoot in Nederland, maar 12,5 procent van de 6 procent reductie die Nederland in 2012 volgens het Kyoto-protocol moet halen. / MW
OOK KOEIEN KRIJGEN BIG BROTHER Onderzoekers van de Animal Sciences Group werken samen met industriële giganten als Philips en Microsoft aan een nieuwe en goedkope technologie die het mogelijk maakt om individuele mensen, auto’s en dieren te volgen. Via sensoren worden gegevens verzameld en doorgegeven aan computernetwerken. ASG wil de technologie gaan toepassen op landbouwhuisdieren. Slimme, draadloze netwerken van sensoren. Zo beschrijft dr. Kees Lokhorst het systeem waaraan hij en zes collega’s werken in een Europees kaderproject. ‘We hebben nog een kleine vier jaar te gaan’, zegt Lokhorst. ‘Als het klaar is, moeten we een prototype hebben van een technologie die ongeveer net zo eenvoudig in het gebruik is als de moderne PC bij mensen thuis. Als je daar een muis op aansluit installeert de PC die automatisch. Technische kennis is er niet voor nodig. Datzelfde willen we doen met sensornetwerken. Je moet een sensor kunnen toevoegen of
weghalen zonder dat je het netwerk daardoor ontregelt. Zulke systemen bestaan nog niet.’ Grote partijen als Philips, het Engelse Imperial College, het Duitse onderzoeksinstituut Fraunhofer, Microsoft en Fiat werken in het project aan de soft- en hardware van de nieuwe technologie. Die technologie moet ook artsen in staat gaan stellen om patiënten die zelfstandig wonen beter te volgen, of automobilisten veiliger te laten rijden op de snelweg. ‘Van de negentien partners zijn wij de enige veterinaire partij’, zegt Lokhorst, die Wageningen in het project wist te krijgen door ‘op het juiste moment, op de juiste plaats met het juiste praatje te komen’. In het project richten de Wageningers zich op toepassingen die boeren informeren over de lichaamstemperatuur, de hartslag of het gedrag van hun dieren. Zo kunnen de veehouders sneller zien of een dier zich afwijkend gedraagt, en misschien bezig is ziek te worden. ‘Als je bij wijze van spreken alle koeien
van Nederland met zo’n sensornetwerk zou uitrusten, en kunt zien waar de dieren zich verbinden, dan kun je epidemische dierziektes sneller zien aankomen en sneller ingrijpen.’ De technologie kan betekenen dat een controlerende instantie bij veehouders in de stal gaat kijken. Dat zullen maar weinig boeren op prijs stellen, erkent Lokhorst. ‘We zijn ons ervan bewust dat deze sensortechnologie vragen en vooral spanning oproept, en zijn daar direct over gaan nadenken. We vinden echter ook dat deze technologie nieuwe gebieden ontsluit.’ Door de sensoren kun je namelijk ook een beetje in de huid van de dieren kruipen, en beter zien of zij zich goed voelen. ‘Als we online en in real time dieren kunnen volgen, krijgen we zicht op hun gedrag in hun leefomgeving, en zien we bijvoorbeeld of ze goed zijn gehuisvest’, zegt Lokhorst. ‘En je kunt beter zien waar dieren in de keten stress ondervinden. Ook als de dieren op transport de grens overgaan.’ / WK
WANTROUWEN MAAKT NATUURBEHEER DUUR Boeren en beleidsmakers kunnen beter tot afspraken over agrarisch natuurbeheer komen als ze elkaar vertrouwen. Dat scheelt ook in de kosten van het beleidsproces, zo blijkt uit het promotieonderzoek van communicatiewetenschapper dr. Jasper Eshuis. Eén van de centrale stellingen in de neoinstitutionele economie is dat vertrouwen transactiekosten verlaagt. Als klant en aanbieder elkaar vertrouwen, hoeven er minder kosten gemaakt te worden voor bijvoorbeeld controle van de waar. Bij veel beleidsonderwerpen, waaronder agrarisch natuurbeheer, geldt dat ook, concludeert Eshuis in zijn onderzoek naar vertrouwen en communicatie tussen boeren en beleidsmakers bij agrarisch natuurbeheer. De kosten die gemaakt worden tijdens het vaak langdurige proces om beleid tot stand te brengen noemt Eshuis proceskosten. ‘Als boeren, gemeenteambtenaren, controleurs en natuurbeschermers elkaar vertrouwen, blijken de proceskosten lager blijven. Het werkt ook andersom: de verzameling regels die de overheid oplegt en de strenge controle daarop van bovenaf, wekt geen vertrouwen bij boeren’, aldus Eshuis. In andere termen: te hoge proceskosten verlagen het vertrouwen. Vertrouwen is echter geen zaligmakend smeermiddel voor beleidsprocessen, stelt Eshuis. ‘Want vertrouwen vergt ook proceskosten.’ Door te investeren in een controlesysteem kan er ook vertrouwen ontstaan, zo bleek in één van zijn cases. Het ging in dit geval om een gemeente in de Friese Wouden die een coulisselandschap met singels tot stand wilde brengen. Boeren waren bang dat de singels hun moge-
Onderhoud van een elzensingel. / foto Hans Sas lijkheden voor bedrijfsuitbreiding zouden beperken en kapten ze daarom illegaal. Zelfs de politie moest ingrijpen. Uiteindelijk zag iedereen in dat het zo niet langer kon. Boeren verenigden zich in een milieucoöperatie en die voerde overleg met de gemeente. Samen stelden ze een onafhankelijke en deskundige schouwcommissie in, die ging controleren of boeren de singels goed onderhielden. Via de
schouwcommissie konden boeren laten zien een betrouwbare partij te zijn, en bracht onafhankelijke controle juist vertrouwen tussen boeren en gemeente tot stand. / JT Dr. Jasper Eshuis promoveerde op dinsdag 17 oktober bij prof. Cees van Woerkum, hoogleraar Communicatiemanagement.
Resource 0609 1, 3, 8-11
01-11-2006
16:35
Pagina 8
ACHTERGROND
2
8
Het is heel goed mogelijk om samen met boeren in ontwikkelingslanden innovaties te ontwikkelen via een interactief proces. Dat blijkt uit het onderzoeksprogramma Convergence of Sciences dat vorige week werd afgesloten met elf promoties in Ghana en Benin. Boeren leerden daarbij niet alleen van wetenschappers, onderzoekers leerden ook van boeren. Een belangrijk verschil met eerder participatief onderzoek is aandacht voor de ‘stille aannames’.
door JORIS TIELENS, foto’s PAUL STRUIK
Van links naar rechts: Dr. Godwin Kojo Ayenor uit Ghana en zijn vrouw poseren met Martin Kropff, drie hoogleraren en de lokale pedel. Prof. Van Huis reikt in Benin de Wageningse bul uit aan dr. Antonio Alain Coffi Sinzogan. Familieleden van een Beninese promovendus wachten om hem te kunnen gelukwensen. Waarnemend rector Paul Struik rijdt na afloop van de plechtigheid in Benin met dr. Afio Zannou naar de borrel.
Onbewuste keuzes vooraf maken resultaten van participatief onderzoek vaak waardeloos
H
et Cocoa Research Institute of Ghana heeft flink wat onderzoek gedaan naar de teelt van cacao. Maar de cacaoboeren in Ghana hebben daar bijna niets van gemerkt. Minder dan vier procent van de technische aanbevelingen uit het onderzoek is daadwerkelijk door boeren toegepast. En dat is geen uitzondering. Landbouwonderzoek draagt in praktijk heel weinig bij aan ontwikkeling, omdat de aangedragen oplossingen vaak niet passen bij de situatie waarin boeren in ontwikkelingslanden zitten. Dat moet en dat kan anders, vonden prof. Niels Röling, prof. Arnold van Huis en dr. Dominique Hounkounou, de initiatiefnemers van het onderzoeksprogramma Convergence of Sciences (CoS). Zes jaar geleden stelden zij samen met collega’s uit Benin, Ghana en Wageningen de principes op van dit INREF-programma, waarin ze op zoek gaan naar een alternatieve en meer effectieve vorm van wetenschap. Boeren zouden meer te zeggen moeten krijgen over het onderwerp van een onderzoek. De wetenschap moet, in andere woorden, gedemocratiseerd worden. Boerenkennis en wetenschappelijke kennis moeten convergeren, samengaan op gelijke voet. Bovendien zouden de technische, biologische en sociale wetenschappen moeten samengaan, zowel vanuit Wageningen als vanuit universiteiten in Benin en Ghana. Een effectievere landbouwwetenschap, dat klonk ook het Nederlandse ministerie van ontwikkelingssamenwerking goed in de oren. Het financierde het onderzoek, samen met INREF van Wageningen Universiteit. Vorige week reisden rector Martin Kropff, opponenten, promotors en copromotors vanuit Wageningen naar West-Afrika, om daar de promoties bij te wonen van
acht Afrikaanse en één Nederlandse onderzoeker die de idealen van het programma in praktijk brachten. Participatief onderzoek – dus mét boeren in plaats van óver boeren – is in ontwikkelingslanden al decennia lang in zwang. Maar de pogingen om op die manier oplossingen te vinden die aansluiten bij de praktijk, slagen lang niet altijd. Om te achterhalen waarom dat zo is, deed dr. Suzanne Nederlof, de enige Nederlandse promovenda binnen het programma, onderzoek naar het onderzoek van de andere acht promovendi. Daarnaast analyseerde ze twee projecten die net als CoS bedoeld waren om samen met boeren levensvatbare innovaties te ontwerpen. ONBEWUSTE KEUZES Eén van die projecten mislukte omdat de participatie van boeren in feite bedoeld was om hen te overtuigen van nieuwe technologieën, en niet om hen echt een stem te geven. In het andere geval werden boeren niet betrokken bij de keuzes die al dan niet bewust gemaakt werden voorafgaand aan het onderzoek. Er werd bijvoorbeeld aangenomen dat een hogere productie gunstig zou zijn, zonder boeren daarnaar te vragen. Er kwam een beter landbouwsysteem met een hogere opbrengst, maar er bleek geen afzetmarkt te zijn voor de oogst. Dergelijke keuzes die aan een onderzoek vooraf gaan worden in CoS ‘preanalytische keuzes’ genoemd. Om te voorkomen dat dergelijke keuzes in het onderzoek gemaakt werden die de resultaten waardeloos zouden maken, zijn voorafgaand aan het feitelijke onderzoek al studies gedaan. In de eerste plaats in zogenaamde technografische studies, om op nationaal niveau te kijken op welke gebieden van landbouwkundig onderzoek kansen lagen. Daarna werden deze studies aan-
ge de n va de o b n m pe
D ho de vo dw de da re d de O da se w S w m tu do se bo ko w
Resource 0609 1, 3, 8-11
01-11-2006
16:35
Pagina 9
2 NOVEMBER 2006
a
9
RESOURCE #09
ALTERNATIEF
ONDERZOEK BEREIKT BOEREN WÉL
n
-
t
c.
n al -
gevuld met diagnostische studies, een soort ‘marktonderzoeken’ op dorpsniveau. Daarin werd duidelijk wat nu eigenlijk het probleem was, waar de beperkingen van boeren lagen, en waar de kansen. Tijdens het onderzoek zelf zijn alle experimenten op het gebied van onkruid- en plaagbeheersing, bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit samen met boeren gedaan. Op die manier konden zij iets leren over de wetenschappelijke methode van kennisverwerving, terwijl de wetenschappers konden leren van de boerenkennis.
een extract van de zaden van de neemboom. Uit experimenten bleek dat beide maatregelen effectief zijn. Dr. Emmanuel Dormon stortte zich eveneens op de ziekten en plagen in cacao in Ghana. Hij stelde op basis van boerenkennis en ervaringen van elders een pakket aan maatregelen voor om plagen en ziekten in cacaoteelt aan te pakken. Naast de wantsen werden ook onkruid en ziekten aangepakt, vooral door de gewasresten op te ruimen. Die bleken namelijk een brandhaard voor Black Pod, een schimmel die de zaadhulzen aantastte. Uit de experimenten van boeren en WANTSEN de onderzoeker bleek dat het pakket maatregelen de Dr. Pierre Vissoh is zelf boerenzoon en wist uit ervaring cacaoproductie kon verdrievoudigen. Dat resultaat was hoeveel last boeren in Benin hebben van onkruid. Uit voor boeren zo overtuigend, dat ze het niet meer nodig de diagnostische studie die Vissoh deed, bleek dat vonden om een stuk van de boomgaard ongemoeid te vooral alang alang (speargrass) en striga de boeren laten, bij wijze van controle. ‘Het leerproces van boer dwars zit. Maatregelen die onderzoekers in het verleen wetenschapper is ook een onderhandelingsproces’, den voorstelden, vragen om veel arbeid en worden concludeert Röling. ‘Dormon moest de boeren overtuidaardoor nauwelijks overgenomen. Alternatieve maat- gen van het wetenschappelijke belang van een controregelen die Vissoh samen met boeren uitprobeerde en leproef.’ die minder arbeid vragen, zoals andere rotaties of eer- Andersom heeft de wetenschap ook een tik op de vinder in het seizoen planten, bleken succesvoller. gers gehad van de boeren die deelnamen aan CoS. In Ook dr. Godwin Kojo Ayenor pakte een probleem aan de literatuur staat cassave bekend als een bodemuitdat boeren in Ghana zelf aandroegen, namelijk de inputter. Maar de boeren die dr. Aliou Saïdou in Benin sectenplaag van wantsen in cacao. Het was onduidelijk sprak, beweerden dat een rotatie van cassave met welke soort wantsen precies de schade veroorzaakte. maïs tot een hogere maïsopbrengst leidt. Veldproeven Samen met boeren zette Ayenor experimenten op die Saïdou samen met boeren deed, wezen dat inderwaarbij cacaoplanten in kooien werden gezet, samen daad uit. Op zich heeft de teelt van cassave geen gevolmet wantsen. De boeren werden er daardoor van over- gen voor de chemische samenstelling van de bodem, tuigd dat de cacaomug, die ze voorheen als een boosbleek uit analyses. Maar mycorrhiza, symbiose van de doener zagen, weinig schade aanrichtte. Andere want- wortels van cassave met schimmels, bleek wel positief sen bleken wel een bedreiging voor de productie. De effect te hebben op de opname van fosfor later in de boeren stelden toen voor de wantsen te bestrijden met rotatie. In de wetenschap was dat verband nog niet bekolonies mieren die predator zijn van de wantsen. De kend. wetenschappers dachten eerder aan besproeien met Dr. Samuel Adjei-Nsiah onderzocht samen met boeren
in Ghana dezelfde rotatie. Daaruit bleek dat het toekomstperspectief voor boeren van belang is. Hebben de boeren het land in eigendom, dan kiezen ze voor een rotatie met cassave en maïs die op de langere termijn bodemvruchtbaarheid oplevert. Pachten ze het land, dan kunnen ze beter kiezen voor een rotatie van koeienboon en pinda, die op kortere termijn een vruchtbaarder bodem oplevert. KLEIN BEREIK Dr. Suzanne Nederlof onderzocht de aanpak van de acht Afrikaanse promovendi en concludeert dat juist de aannames die aan een onderzoek ten grondslag liggen, samen met boeren gemaakt moeten worden. Zolang dat gebeurt, is het heel goed mogelijk om samen met boeren innovaties te ontwikkelen via een interactief proces, is de veelbelovende conclusie uit alle onderzoeken. En dat is een welkom alternatief voor de jarenlange geschiedenis van technologieoverdracht waarbij onderzoekers of voorlichters van bovenaf een technische maatregel oplegden die om vaak voor de hand liggende redenen niet werd overgenomen. Maar een nadeel van dergelijk onderzoek is wel dat het arbeidsintensief is en weinig boeren bereikt. De initiatiefnemers willen dan ook dat het programma een vervolg krijgt, met daarin meer aandacht voor de organisaties rondom de landbouw. Niet alleen boeren zelf, ook boerenorganisaties, maatschappelijke organisaties, handelaren, verwerkende bedrijven en overheden moeten op een nieuwe manier samen met boeren gaan experimenteren. Zodat meer boeren kunnen profiteren van de nieuwe manier van landbouwonderzoek. <
Resource 0609 1, 3, 8-11
01-11-2006
ACHTERGROND
16:36
Pagina 10
10
ONTEVREDEN/ LAGE CIJFERS VOOR HOGE MANAGERS
2
D u v v s
d
S
D no D m ‘S to ev de ‘J oo la de da p gi Ee te re re e b D he ee
E
Ze lin ra ge st ve he In aa tr ve zi vo va ve ‘D ge te tw ge ov re Va aa tw tie m p
Resource 0609 1, 3, 8-11
01-11-2006
16:36
Pagina 11
2 NOVEMBER 2006
11
RESOURCE #09
De opdrachtgevers van het laatste tevredenheidsonderzoek kregen allebei een veeg uit de pan van de medewerkers van Wageningen UR. De raad van bestuur weet volgens de meesten niet wat er speelt op de werkvloer en wekt maar weinig vertrouwen. De centrale medezeggenschapsraden laten te weinig van zich horen; slechts één op de vijf medewerkers voelt zich goed vertegenwoordigd. Een reactie.
door Korné Versluis, foto’s Bart de Gouw Snotverdulleme De raad van bestuur weet volgens de medewerkers nog steeds niet wat er op de werkvloer leeft, terwijl Aalt Dijkhuizen met werkbezoeken en ontbijtsessies met medewerkers zijn best doet om de kloof te dichten. ‘Snotverdulleme’, dacht de bestuursvoorzitter dan ook toen hij zag dat de medewerkers van Wageningen UR evenals in de enquête van 2004 een dikke onvoldoende geven aan het hogere management. ‘Ja, dat verwijt raakt me elke keer, al realiseer ik me ook die beoordeling deels te maken heeft met impopulaire maatregelen ten behoeve van de continuïteit van de organisatie. Wij doen ons best, maar kennelijk wordt dat nog niet zo gezien. Ik bijt drie keer op mijn tong en probeer dit resultaat om te turnen naar positieve energie. Nog harder knokken om het beter te krijgen.’ Een ander opmerkelijk resultaat uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek is de beoordeling van de bureaucratie. De raad van bestuur heeft de afgelopen jaren meer dan een kwart van de staffuncties geschrapt en toch zegt 60 procent van de respondenten dat de bureaucratie de afgelopen twee jaar juist is gegroeid. Dijkhuizen: ‘Hoe dat komt? Wisten we het maar. We hebben een paar jaar geleden in het kader van Vivre een poging gedaan om de grootste bureaucratische
struikelblokken op een rij te zetten. Een soort top tien. Maar dat viel niet mee. Er bleek een zeer divers mandje van ergernissen te zijn. Wij hopen dat de begeleidingsteams die bij de verschillende onderdelen aan de slag gaan met de resultaten van het onderzoek, per eenheid zicht kunnen krijgen op overbodige bureaucratie.’ Ook opvallend is de werkdruk. Tweederde vindt dat die de afgelopen jaren is toegenomen. Dijkhuizen: ‘Voor een deel is werkdruk iets wat bij ons werk hoort. Wij hebben werk waarbij het moeilijk is om een grens te trekken, om het tot een van-negen-tot-vijfbaan te beperken. Als wetenschapper werk je aan de grenzen van de kennis. Dat is nooit af. Zeker omdat we daardoor ook mateloos worden gefascineerd. Ik ben ook wetenschapper geweest, ik weet hoe dat werkt. Mijn vrouw moest vaak genoeg aan de rem trekken. Er is altijd meer te doen. En nu merk ik dat een managementbaan ook nooit ophoudt.’ Bij de stafafdelingen spelen ook de reorganisaties een rol, zegt Dijkhuizen. ‘Daar moeten nu minder mensen op een nieuwe manier gaan werken. Dat levert tijdelijk een flinke portie extra werkdruk op. Dat is niet anders. We willen van situatie A naar B. Om daar te komen moeten we door een prop heen. De werkdruk is dus
voor een groot deel onvermijdelijk. Belangrijker is misschien wel hoe het staat met het werkplezier. Ik vind het belangrijk dat mensen met een goed gevoel naar hun werk gaan. Wat dat betreft vond ik het heel fijn om weer te zien hoe enorm betrokken onze medewerkers zijn bij hun werk.’ Die betrokken medewerkers hebben overigens weinig vertrouwen in het effect van het tevredenheidsonderzoek. Slechts vier procent heeft gemerkt dat er iets is gedaan met het onderzoek uit 2004. Dijkhuizen: ‘We hebben er wel degelijk wat mee gedaan. Wij hebben bijvoorbeeld het besturingsmodel eenduidiger gemaakt. Onze complexe besluitvorming zorgde voor ruis. We hebben één concernraad waar de belangrijkste beslissingen worden genomen, en we zijn erg kritisch in het vragen naar informatie. Maar goed, kennelijk wordt die verbetering nog niet door iedereen zo ervaren. Wij willen daarom deze keer duidelijker zijn over wat wij doen met de resultaten.’ Dijkhuizen wil het onderzoek over twee jaar weer herhalen. ‘Het is een goede manier om weer even met twee benen op de grond gezet te worden. Kritiek krijgen is nooit leuk, maar veel erger zou het zijn als mensen zouden zeggen: laat maar, wat kan mij het schelen.’
len zijn ook veel banen van onderzoekers verdwenen, dus of er relatief zoveel minder overhead is, is de vraag. Maar het voornaamste is dat de recente reorganisaties ervoor zorgen dat mensen zich verloren voelen in hun eigen organisatie. Vroeger wist je iedereen blindelings te vinden. Nu weet je niet meer waar je met je vragen naartoe moet. Sommige afdelingen zijn zelfs weg uit je gebouw. Vroeger kon je even bij iemand binnenlopen, nu moet je soms de halve stad doorfietsen.’ Hugo Stempher: ‘Een poosje geleden kon je mensen voor een half jaar aannemen zonder dat je om toestemming hoefde te vragen. Dat is nu niet meer zo. Je moet dus langs veel meer schijven voordat je je zaakjes kan regelen.’ Ook het elektronische bestelsysteem zorgt voor veel klachten. Om kosten te besparen moet iedereen via één systeem labartikelen, papier en dergelijke aanschaffen. Dat klinkt efficiënt, maar zorgt voor veel klachten, omdat zelfs een kannetje koffie voor een vergadering per computer bijtijds besteld moet worden. De klachten over werkdruk hebben volgens de personeelsvertegenwoordigers vooral te maken met de groeiende druk om financiering binnen te halen voor onderzoek. Stempher, die werkt bij het universitaire deel van de kenniseenheid Voeding: ‘Het werk is helemaal veranderd in de loop van de jaren. Ik heb nog meegemaakt dat de eerste aio op derde geldstroom
binnenkwam. Dat werd toen nog gezien als besmet werk. Dat deed je niet. Nu draait de hele universiteit op zulke projecten. Het gesappel om de projecten binnen te halen en alles te verantwoorden kost heel veel tijd en energie. Daarbij komt dat het door de personeelsstop op sommige afdelingen ook echt veel drukker is. Mensen verdwijnen, en de taken moeten dus met steeds minder mensen gedaan worden.’ Waar de centrale medezeggenschap in ieder geval een hogere waardering kreeg dan in het vorige tevredenheidsonderzoek, moet de raad van bestuur het weer doen met dikke onvoldoendes. Van Doorn: ‘Ik vind dat ze te weinig gedaan hebben met de resultaten van het vorige onderzoek. Vorig jaar kwam Dijkhuizen bij A&F om te zeggen dat we werden opgeheven, daarna was hij voor medewerkers onbereikbaar. Hij zegt wel dat hij zijn best doet met werkbezoeken en zo, maar hij zou er moeten zijn als het er echt om gaat.’ In een reactie op deze kritiek zegt Dijkhuizen: ‘Uit het MTO blijkt dat medewerkers vinden dat wij te weinig weten van wat er op de werkvloer leeft en we gaan serieus kijken wat we daar meer aan kunnen doen. Maar ik herken de uitspraken over dit specifieke voorbeeld niet. Feit is dat ik me juist intensief heb bemoeid met de gang van zaken rondom de meest getroffen units bij A&F en daar ook in aantal bijeenkomsten met de mensen over heb doorgesproken.’ <
Een beetje beter Ze zijn ‘nog lang niet tevreden’ over hun eigen beoordeling, Wouter van Doorn van de centrale ondernemingsraad (COR), en Hugo Stempher, lid van de COR en de gezamenlijke vergadering. Samen met de raad van bestuur waren de medezeggenschapsraden opdrachtgever voor het onderzoek naar de medewerkerstevredenheid. In de opiniepeiling gaf 35 procent van de medewerkers aan op de hoogte te zijn van de activiteiten van de centrale ondernemingsraad, en 18 procent voelt zich goed vertegenwoordigd. Dat zijn geen cijfers om trots op te zijn, maar het goede nieuws is dat het beter is dan de vorige keer. Toen was de COR bekend bij 21 procent van de medewerkers en voelde 15 procent zich goed vertegenwoordigd. ‘De toenmalige centrale ondernemingsraad is zich rot geschrokken’ zegt Wouter van Doorn. ‘Het gaat nu beter, maar nog lang niet goed genoeg. De afgelopen twee jaar hebben we vaker de oppositierol gekozen tegen de raad van bestuur. Bijvoorbeeld in de kwestie over de ziektekosten. Ik denk dat mensen dat waarderen. Dat zullen we ook blijven doen.’ Van Doorn en Stempher zijn niet verrast door het grote aantal mensen dat klaagt over bureaucratie. Bijna tweederde van de medewerkers zegt dat de bureaucratie ondanks bezuinigingen op de overhead is toegenomen. Van Doorn: ‘Je moet ten eerste kanttekeningen plaatsen bij die bezuiniging. Bij verschillende onderde-
Resource 0609 12-15
01-11-2006
15:47
Pagina 12
REPORTAGE
12
2
IN BEELD proefjes om je energieverbruik te meten en om te ontdekken hoeveel energie er in een kroket of een speculaasje zit. Zo konden bezoekers blazen om hun longcapaciteit te meten en fietsen terwijl hun zuurstofgebruik werd vastgelegd. Bij Movie W werd een documentaire over de vogeltrek vertoond. En rond de
U
d
foto’s GUY ACKERMANS, tekst YVONNE DE HILSTER Met een kap over je hoofd op een hometrainer, boren naar grondwater of kijken hoe water verdampt. Het kon allemaal tijdens de drie activiteiten die op 19, 23 en 25 oktober in Wageningen werden georganiseerd in het kader van de landelijke Wetenweek. Bij de leerstoelgroep Fysiologie van mens en dier stonden
O
Nieuwlanden werd de waterkringloop verbeeld met bijvoorbeeld schaaltjes water op een weegschaal. Bezoekers konden daar ook zwoegen met een grondboor in de klei, op zoek naar grondwater, en zien hoe je water met een gaasdoek uit de lucht kan halen. De activiteiten trokken vierhonderd bezoekers.
Ja
W
W
E
‘H hie In re tje ee we vro de bo he te gr be Tw op tje Bij va
Resource 0609 12-15
01-11-2006
15:47
Pagina 13
2 NOVEMBER 2006
13
RESOURCE #09
OUDE KOEIEN UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR door WILLEM KOERT MOORD OP DE ALLERARMSTEN
Jan den Ouden. / foto GA
Het Wageningse Hogeschoolblad (WHB) publiceert in 1983 een interview met de antropoloog dr. Jan den Ouden dat nog jarenlang zal nadreunen in de Wageningse sociale wetenschappen. De aanleiding is de Herijkingsnota van minister van Ontwikkelingssamenwerking Eefje Schoo. Aan die nota heeft Den Ouden, lid van de VVD, meegewerkt. De nota krijgt forse kritiek. Volgens de opstellers moet Nederland minder geld besteden aan klassieke, kleinschalige ontwikkelingshulp, en meer aan grootschalige economische projecten, zoals het aanleggen van havens en wegen. ‘Als we inderdaad bezorgd zijn over het lot van de ontwikkelingslanden moeten we de waarheid onder ogen zien’, zegt Den Ouden op 21 oktober 1983 in het WHB. ‘Het gaat dan echt niet aan om te blijven zwetsen over basic needs en alternatieve ontwikkelingsstrategieën.’ Die ‘witte-pater-projecten’, die bedoeld zijn om de armsten der armen te helpen, zetten geen zoden aan de dijk, aldus Den Ouden. Nederland is de armoede van de negentiende eeuw ook niet op die manier te boven gekomen. Het land werd welvarend door de ontwikkeling van de
scheepsbouw, de elektrotechniek en het bankwezen, niet door kleinschalige projectjes in afgelegen veendorpen. ‘Weg met de armsten der armen’, zet het WHB boven het artikel. Na publicatie barst de bom. Het regent reacties. Collega’s van Den Ouden reageren inhoudelijk. Hun kritiek komt erop neer dat Nederland in de negentiende eeuw niet te maken had met de economische grootmachten die de ontwikkeling van de huidige arme landen frustreren. Met dat aspect houdt Den Ouden volgens hen geen rekening. De reacties van studenten zijn emotioneler. Waarschijnlijk zouden media ze nu, in een Nederland waarin de moorden op Fortuyn en Van Gogh het publieke debat van zijn onschuld hebben ontdaan, niet meer afdrukken. ‘In het WHB staan af en toe de meest ergerlijke stukken’, begint de ingezonden brief van Maarten Molenaar. ‘Maar vrijdag 31 oktober was wel weer heel erg.’ Het steekt Molenaar dat Den Ouden in het interview sluw gebruik maakt van Marxistische theoretici om zijn eigen punt te maken. ‘Een sociologisch sausje’, moppert Molenaar, die zijn brief besluit met ‘Weg met Den Ouden!’
Een stapje verder gaan de studenten Arjan Agema en Astrid Suurmond. Zij schrijven dat de door Den Ouden voorgestelde aanpak ontwikkelingslanden zal veranderen in net zulke verschrikkelijke landen als Nederland, waar ‘een elite de grote massa onmondig houdt en uitbuit’. Ongetwijfeld zal Den Oudens recept voor economische ontwikkeling leiden tot het verdwijnen van de armoede, schamperen de briefschrijvers: de allerarmsten zullen eenvoudig omkomen. Vandaar dat de studenten de antropoloog ‘regelrechte moord’ in de schoenen schuiven. Na enkele weken grijpt de redactie in, en sluit het WHB de discussie. Tot in lengte van jaren bleef de rel echter na-echoën. Dat kwam niet in de laatste plaats door Den Ouden zelf. De antropoloog verhief sommige ingezonden stukken in het WHB in de jaren tachtig tot collegestof, en voegde ze toe aan de readers die zijn studenten moesten lezen. Als hij over de stukken kwam te spreken, vertelde hij hoofdschuddend over ophef die ontstond naar aanleiding van ‘Weg met de armsten der armen’. Hij keek er heel tevreden bij. Jan den Ouden overleed in 2003.
WERKPLEK WIE ZIT WAAR EN WAT DOET HIJ DAAR?
EEN PLANT IS GEEN TOETSENBORD ‘Het is anders. Op het land ben je alleen, hier heb je altijd levendigheid om je heen.’ In de gangen van hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden beantwoordt Eeltje Osinga om de haverklap de groet van een passerende student. Elke landbouwer of milieudeskundige in spe krijgt vroeg of laat wel een keer te maken met de beheerder van de proefakkers en tuinbouwkassen. De één assisteert Eeltje bij het bepalen van de zouttolerantie van poters, de ander klopt bij hem aan voor een grondboor of ander veldmateriaal. ‘Ik probeer het aangenaam voor hen te maken.’ Twintig jaar geleden, aan het werk in de opslagschuur van de tuinderij, hoorde Eeltje op Omrop Fryslân dat de toenmalige Bijzondere Hogere Landbouwschool een vacature had. Hij was gernier in hart en
nieren, maar hij besefte ook dat de gemengde tuin en akkerbouw zijn langste tijd had gehad. Hard werken was niet erg maar de aanhoudend lage prijzen nodigden niet uit tot een bedrijfsomslag. Hij besloot te reageren. ‘Mijn eerste klusje was sneeuwruimen. Gek hè, dat vergeet je niet.’ Voor iedere nieuwe generatie akkerbouwers teelde hij luzerne, klaver, doornappel en wat al niet meer voor gewasherkenning. In zijn kassen op het dak van het gebouw controleert hij even de aardappelplantjes waar een virus is ingebracht. Nee, nog niets te zien. ‘Dit vak is zo machtig. Maar je moet er wel een beetje gevoel voor hebben. Dat mis ik bij sommigen, die gaan met een plant om alsof het een toetsenbord is.’ / Wim Bras
foto Hoge Noorden
Resource 0609 12-15
01-11-2006
15:47
Pagina 14
OPINIE
14
2
M.I.
De bureaucratie groeit in Wageningen. Driekwart van de respondenten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek gaf aan dat ze last hadden van overdadig papierwerk. Zestig procent stelt dat het de afgelopen twee jaar ondanks bezuinigingen op de overhead alleen maar erger is geworden. Hoe komt dat?
P
PO Re re ku re Re bu
STEEDS MEER PAPIERWERK
JO V
Door Korné Versluis
‘Als de organisatie groeit worden er veel procedures bedacht om greep te houden’
‘Mensen weten niet meer waar ze moeten zijn’
‘Ik kan zelf geen overzicht krijgen van mijn uren’
Ir. Henk van der Mheen, onderzoeker bij Wageningen Imares
Dr. Juul Limpens, leerstoelgroep Natuurbeheer en plantenecologie ‘Ik ben geen deskundige, maar ik vermoed dat vooral het samengaan met Alterra zorgt voor meer bureaucratie. Neem een aanvraag voor een derde geldstroomproject. Vroeger legde je dat voor aan het hoofd van de vakgroep. Nu moet er ook nog iemand van een financiële afdeling van Alterra naar kijken. Of neem het elektronisch bestelsysteem. Stel dat ik een paar potjes nodig heb voor een student. Dan moet ik dat nu invoeren in een systeem, en naar de secretaresse die een handtekening regelt van iemand die ik verder niet ken. Nog een mooi voorbeeld is reizen naar het buitenland. Die reis kun je sinds kort makkelijker boeken, maar nu moet je een back-to-officerapport schrijven over wat je hebt gedaan. Dat verslag verschijnt op een site. Dat zou nuttig kunnen zijn omdat mensen dan weten wat je hebt gedaan, maar ik geloof niet dat iemand ooit de tijd neemt om die verslagen te lezen. Een poosje geleden las ik dat kleine eenheden meestal beter werken. Middelgrote ziekenhuizen doen het beter dan hele grote. Ik geloof dat dit ook hier speelt. Bij een kleine organisatie ken je de mensen, en kun je binnenlopen als je iemand nodig hebt. Als de organisatie groter wordt kan dat niet meer, en dan worden er allerlei procedures bedacht om toch greep te houden op de zaak.’
‘Dat er bij Imares meer klachten zijn over bureaucratie dan elders ligt denk ik aan de reorganisaties van de afgelopen tijd. Veranderingen zorgen voor een gevoel van bureaucratie omdat je niet meer weet waar je moet zijn. Dingen kosten dan meer tijd. Wat hier in IJmuiden ook meespeelt is dat veel via Lelystad moet worden geregeld. Daar loop je niet even binnen als iets niet duidelijk is, waardoor de dingen afstandelijker en minder soepel verlopen. Ik denk dat het vooral wennen is aan nieuwe setting. In mijn beleving ben ik niet meer tijd kwijt aan papierwerk dan voorheen.’
Dr. Peter Kuikman, onderzoeker bij Alterra ‘Ik kan een paar redenen verzinnen. Ten eerste dat het niet zo is, dat de bureaucratie afneemt als er bezuinigd wordt op de overhead. Het kan goed zijn dat er taken verschuiven naar onderzoekers. Een tweede reden is certificering. Om aan kwaliteitscriteria te voldoen moet steeds meer worden geadministreerd. En tot slot automatisering. Die wordt naar mijn smaak niet effectief benut. Je wordt wel steeds vaker gevraagd om via een invulscherm allerlei gegevens in te voeren, maar ze denken zelden aan het gebruiksgemak van de onderzoeker. De belastingdienst is wat dat betreft een stuk verder dan Wageningen UR. Overal moeten parafen onder. Waarom hebben wij geen elektronische handtekening? Dat zou heel veel tijd en irritatie schelen.’
‘We zitten gevangen in een systeem’
Hans Hoenjet, docent Van Hall Larenstein Velp
Dr. Aline de Koeijer, onderzoeker bij de Animal Sciences Group ‘Bij onze divisie speelt denk ik dat steeds meer mensen toetreden tot het management van de afdeling. Die willen vervolgens allerlei dingen van je weten. Verder zijn er veel kleinigheidjes. Wij hadden natuurlijk al tijdschrijven, beleidsplannen en businessplannen. Ik erger me ook mateloos aan het tijdschrijfsysteem. Ik kan zelf geen overzicht krijgen van mijn uren. Dan moet ik langs allerlei mensen met suboverzichtjes per project. Daarom houd ik een eigen overzichtje bij, maar dat kost natuurlijk wel extra tijd. Een deel van het probleem heeft te maken met mensen op de werkvloer zelf. Wijs geworden zorgen veel mensen dat ze niet als eerste in de rij staan als er een nieuw systeem wordt ingevoerd. Je wilt niet alle kinderziektes tegenkomen, om vervolgens te merken dat het systeem niet wordt doorgevoerd. Dus iedereen wacht af, waardoor er soms twee of drie systemen naast elkaar draaien. Dat helpt natuurlijk niet. Verder merk ik dat het ministerie van LNV steeds meer controle probeert uit te oefenen op het onderzoek, waardoor het binnenhalen van projecten steeds meer werk oplevert.’
‘Deautomatisering wordt niet effectief benut’
‘Ik heb hier wat rondgevraagd, en wij hebben een behoorlijke waslijst. Zal ik maar van wal steken? Sinds kort hebben wij competentiegericht onderwijs. Het eerste jaar van de opleidingen is al aangepast. Voor elk vak moet je aangeven welke competenties studenten verwerven, en hoe dat wordt getoetst. De administratie daarvan is een heidens karwei. Er zijn zeven hoofdcompetenties, maar daaronder schuilt een woud aan deelcompetenties. Een ander voorbeeld. Studenten houden een portfolio bij waarin zij beschrijven welke competenties ze willen leren, en hoe zich dat gedurende de vier jaar van hun opleiding ontwikkelt. Een studieloopbaanbegeleider moet dat lezen om te zorgen dat hij studenten goed begeleidt. Weer meer bureauwerk. Nog één. Het afgelopen jaar is de accreditatiecommissie langs geweest. Dat kostte echt vreselijk veel tijd. Je moet alles verantwoorden. Toen ze hier waren lagen er zestig documenten op tafel. Al die stukken moeten natuurlijk geschreven en besproken worden. We vergaderden elke week. En dan heb ik het nog niet over personeelsplannen en roostering. Of wij zo hard werken aan de kwaliteit van het onderwijs dat we aan onderwijs niet meer toekomen? Wacht, ik vraag het even. (…) Ja, een volmondig ja van mijn collega’s. Ik zie het ook niet snel veranderen. We zitten gevangen in een systeem. Dit zie je niet alleen in het onderwijs. Uit de zorg hoor je vergelijkbare verhalen. Mensen komen niet meer toe aan hun kerntaken. Dat heeft onder andere met schaalgrootte te maken. Ik weet nog dat we hier vroeger één directeur hadden, die zelf ook nog wel eens onderwijs gaf. Moet je nu eens kijken op de derde verdieping. En dan zijn wij verhoudingsgewijs nog een kleine school.’
Bij Wa Re va Ce vo ins be or be re be on he In ve Co aa en ee da ho di va va die ge De va va te vo In ju ju de nie be ac va De be Re is Wa ge sc en he el is br va Wa en
Ni be M
Resource 0609 12-15
01-11-2006
15:47
Pagina 15
2 NOVEMBER 2006
POST POST is de brievenrubriek van Resource, bestemd voor reacties van lezers. Brieven kunnen worden gericht aan
[email protected] of aan Resource, rubriek Post, Postbus 357, 7600 AJ Wageningen.
JOURNALISTIEKE VRIJHEID
in
b-
ht ne n e ar-
n el-
n-
dite
r
-
er-
an
it-
Bij het samenvoegen van de bladen van Wageningen UR en Van Hall Larenstein tot Resource is tussen de Raad van Bestuur van Wageningen UR en het bestuur van Cereales (de uitgever) afgesproken dat voorafgaand aan plaatsing ‘toetsing van insteek en timing van organisatorische berichtgeving’ zal plaatsvinden. Met organisatorische berichtgeving wordt bedoeld: strategie en beleid, financiële resultaten en commerciële belangen, bestuurders van Wageningen UR en onderwerpen die uitsluitend betrekking hebben op werken bij Wageningen UR. In de praktijk betekent dit dat een vertegenwoordiger van Corporate Communications (CC) van Wageningen UR aan de redactievergaderingen deelneemt en de mogelijkheid heeft plaatsing van een stuk vooralsnog tegen te houden. In dat geval wordt het voorgelegd aan de hoofdredacteur van Resource en de directeur CC en bij een blijvend verschil van mening aan de bestuursvoorzitters van Wageningen UR en van Cereales. Als die er niet uitkomen wordt het stuk niet geplaatst. De Centrale Ondernemingsraad (COR) is van oordeel dat Wageningen UR een blad van hoge journalistieke kwaliteit behoort te hebben. Daarbij past geen controle vooraf op timing en insteek van stukken. In het begrip ‘journalistieke kwaliteit’ zijn juist zelfstandige keuzes ten aanzien van juistheid, integriteit en volledigheid van de berichtgeving begrepen. In geval hier niet aan wordt voldaan zijn er wegen om bezwaar aan te tekenen (controle achteraf door Redactieraad, inschakelen van de Raad voor de Journalistiek). De keuze voor een vetorecht vooraf beperkt de journalistieke vrijheid van Resource en wekt de indruk dat Resource is verworden tot een reclameblad voor Wageningen UR. Wageningen UR is een gemeenschap, waarin mensen wetenschappelijke en professionele integriteit en betrokkenheid hoog in het vaandel hebben staan. We moeten en willen elkaar daarop scherp houden en daarbij is een journalistiek onafhankelijk blad broodnodig. Al met al dus een faux pas van de Raad van Bestuur van Wageningen UR, uitgeverij Cereales en de redactie van Resource. Nico Lenis, namens het dagelijks bestuur van de COR. Meer POST op pagina 19
. teog n
15
RESOURCE #09
V.D.REDACTIE ONVREDE Medewerkerstevredenheidsonderzoek. Het is al een van de langste woorden in het bestuurlijk jargon, maar het resultaat ervan levert een nog langere term op: management- en medezeggenschapsontevredenheid. Als je daar nog bij neemt dat veel medewerkers bovendien aangeven dat ze weinig vertrouwen hebben in de effecten van zo’n onderzoek, dan lijkt het wel of een zogeheten MTO vooral een masochistische operatie van bestuurders en medezeggenschap is. Hoe dan ook, als je de onderzoeksresultaten door je wimpers bekijkt, biedt het toch een aantal interessante doorkijkjes waar mogelijk lering uit te trekken valt. Opmer-
kelijk is bijvoorbeeld de consequent grotere tevredenheid bij relatief kleine, min of meer zelfstandig opererende eenheden als Wageningen International, Rikilt of CIDC-Lelystad. Een andere interessante constatering is dat bij de kenniseenheden de tevredenheid groter is als de afstand tussen universiteit en onderdelen van DLO groter is. Bij de Animal Sciences Group en de Social Sciences Group – waar de partners zowel organisatorische als geografische een latrelatie hebben – is de tevredenheid groter dan bij de kenniseenheden die fysiek en organisatorisch steeds dichter op elkaar worden gedrukt. De medewerkers van
Agrotechnology and Food Sciences Group en de Environmental Sciences Group geven in ieder geval aan dat ze minder tevreden zijn over de directie en vragen zich af of die directie wel weet waar ze naar toe wil. Wat moet je dus doen als je tevreden medewerkers wil hebben? Als simpele ziel kun je tot de conclusie komen dat het misschien verstandiger is om in kleinere eenheden te opereren en de samenwerking tussen universiteit en DLO vooral op een laag pitje te houden. Het is echter de vraag of dit – gezien de ambitie en grondgedachte van Wageningen UR – wel een welkome boodschap is. / Gert van Maanen
HR
Henk van Ruitenbeek
DE HOOG SMULLEN Een of andere trendwatcher heeft onlangs voorspeld dat over een niet al te lange tijd twee soorten mensen de aarde zullen bevolken. Het zijn de intelligente lange slanke mensen en de domme dikke mensen. Nou moeten we trendwatchers scherp in de gaten houden en natuurlijk altijd met een korreltje zout nemen, maar deze voorspelling heeft wel wat. Toch klopt zijn toekomstbeeld niet helemaal. Uit de psychologie en de psychiatrie weten we dat bij veel verdriet en leed het eten van zoetigheid en andere lekkernijen schrikbarende vormen kan aannemen. De dikke mens is een verdrietig mens.
Om dat verdriet te aanschouwen hoef je in food valley niet ver te reizen. Het broodtrommeltje wordt alleen nog door zonderlingen gebruikt. De kantines worden door de cateraar voor de bevrediging van onze zielenpoten voorzien van de vetste happen. De patatten met klodders mayonaise gaan er tussen de middag bij medewerkers en studenten in als koek. Grazende bestuurders zijn op de Costerweg geen onbekend fenomeen meer. De vele verjaardagen worden met vlaaien uitbundig gevierd. Het is daarom duidelijk dat ons universitaire leed groot is. Daarvoor is een onder-
zoek naar de tevredenheid van het personeel niet nodig. En daarom is het noodzakelijk dat de voorspelling van onze trendwatcher wordt bijgesteld. In de nabije toekomst zal naast de slanke slimme mensen en de domme dikke mensen nog een derde soort aan de mensheid worden toegevoegd. Deze nieuwe soort is de slimme dikke mens. Deze menssoort ontwikkelt zich stilaan op deze universiteit en daarmee staat Wageningen UR eindelijk als voorloper internationaal op de kaart. / Kees de Hoog.
Resource 0609 20-24
01-11-2006
15:51
Pagina 20
INTERNATIONAL
20
2 ‘Maybe the Armenian deportation wasn’t the best decision, but whether it was genocide, I’m not sure’
PIMP MY FLAT Idealis is planning to give the Dijkgraaf student flat building a paint job. Concrete grey will give way to the upbeat tints of the new logo of the student accommodation office. The colours – green, blue, magenta and yellow – will only be visible if you stand at the foot of the block of flats, as only the underside of the balconies will be painted. ‘We have to give the flats a new coat of paint anyway,’ said vicedirector Jan Harkema. ‘We may as well use the opportunity to introduce more colour. We haven’t done it just because we have a new logo.’ According to Harkema, Idealis will be painting the other apartment buildings as well. Whether the front side of the flats will also be painted, he can’t say yet. ‘We are starting modestly. You have to look at them for a long time, and we don’t know whether people will get bored of the colours after a year.’ / TH
WHAT’S ON Thursday 2 November 19.30 / KSV International Kitchen. Your chance to meet Rector Martin Kropff in person. Mail
[email protected]. 23.00 / Uptown Grooves at Unitas. Friday 3 November 21.00 / Jazzholes in Five perform in the Down Under Bar, Hotel WICC. 21.30 / Celtic Folk Band Rapalje at Unitas. Saturday 4 November 13.00 / Russian folklore festival until 21.30 in the Junushoff. 23.00 / DJ White Horse at Unitas.
IN THE NEWS ‘IT IS AN ISSUE BETWEEN ARMENIANS AND TURKS’ Was Turkey’s deportation of Armenians during the First World War genocide or not? The question remains unanswered. While Turkey will never accept this definition, some European countries are forcing their Turkish citizens to stop the denial. Master’s student Burcu Ekmekci is from Turkey, but prefers not to answer the question of whether it is genocide or not. ‘I simply don’t know. In my opinion, it is a sad tragedy.’
Thursday 9 November 20.30 / Movie W: Va, vis et deviens, Amharic, Hebrew and French with Dutch subtitles. See www.movie-w.nl 23.00 / Post-Introduction Time party for everyone at student club Ceres. 23.00 / ISOW party at Unitas with Latin, dance and world music.
The UN convention on the prevention and punishment of the crime of genocide was only passed in 1948, Burcu emphasises, and during the following decades, nobody referred to the Armenian killings as being genocide. ‘It was only in 1960 that the USSR started to use the term when it got into a conflict with Turkey.’ The US and
Monday 6 November 20.00 / Percussion trio Released perform in the Aula.
W co ac sa
On qu th su ge re kn lev co Bo ar an of wo pla Six ha th co an em Wa at
On the subject of genocide she prefers to remain neutral. ‘Both Armenians and Turks lost many people during the war, and the Ottoman Empire was in the final stages of collapse. Many ethnic groups, including Armenians, wanted independence and started insurgencies. The Turks decided to secure their territory by deporting most Armenians to Syria. Maybe this deportation wasn’t the best decision, but whether it was genocide, I’m not sure.’
Tuesday 7 November 11.00 / Theater Adhoc presents Blueprint. See www.theateradhoc.nl 20.00 / RoomService! theatre festival. See http://roomservice.hemeltje.org 20.30 / Movie W: Brick, English with Dutch subtitles. See www.movie-w.nl
Sunday 5 November 13.30 / Rowing promotion day for international students at Argo rowing club. Mail
[email protected] before 3 November. 15.30 / 20th century Psalms: Vivavoce in the Johannes de Doperkerk (Bergstraat). 15.30 / Danny Bryant’s Redeye Band play blues in Café XL.
In int at de co st ha gr as pr de or
W D
Burcu came to the Netherlands to do a Master’s in Environmental Sciences, and is working on her thesis about biogas production. She’s been living in Wageningen for more than a year now, and enjoys how ‘organised’ things are here. ‘Even bus timetables are available on internet,’ she says with a note of surprise.
Last September, the issue caused a stir in Dutch politics when two leading political parties took candidates of Turkish origin off their election list because they denied that the genocide had taken place. Since then the French government has even passed a law making it a crime to deny the mass killings were genocide. ‘By passing this law France is damaging freedom of thought,’ says Burcu. What’s more, Burcu is annoyed by other countries becoming involved in the issue. ‘Whether it is genocide or not is an issue to be resolved between Turks and Armenians. They will always be neighbours and should talk with each other to solve this matter. Now other countries are interfering purely out of their own interests, for example to stop Turkey joining the European Union. But let France first apologise to Algeria for the killings they carried out there instead of trying to solve our problems.’
D
Burcu Ekmekci / photo Guy Ackermans France followed soon after, countries with considerable Armenian populations. ‘Why now and not before?’ Burcu wonders. Because there is something to be gained, she thinks. ‘Acceptance is one step, but after that there will be demands for financial compensation or land. I think that what happened during that period was a tragedy for both sides. Both Turkey and Armenia should accept this, but there should be no profit or political games involved.’ At present Turkey is negotiating on EU membership. Many countries do not want Turkey to join because Islam is the main religion. ‘But we actually have seven ethnic groups, including citizens with Orthodox Armenian origins, all living in the same street in peace. There are also many shades of religious belief. My mother doesn’t wear a headscarf. My grandmother does, but only to protect herself from the sun while working on the land. And we are a democracy, unlike many
Muslim countries. Women in Turkey even got the vote before women in England did. We are a liberal country with a strong industry. Many EU countries have less.’ For these reasons Burcu hopes that Turkey does not join the EU. ‘It’s not that I am against Europe itself, but I don’t see the advantages. Many European countries are less organised and developed than Turkey. This makes implementing EU regulations difficult. The more industrialised countries such as the Netherlands or Germany have to wait for countries like Poland and Romania, where implementation takes a lot of time.’ Yet Burcu is enjoying the negotiation period. It gives the Turkish government a better idea of what’s important worldwide, she says. ‘Environmental policies used to be very low on the list, but now Turkey is giving them higher priority since the EU stressed their importance.’ / Laurien Holtjer
P
Po re co
H C
Do hu no fe m m Qu 16 sp las th pe
Resource 0609 20-24
01-11-2006
15:51
Pagina 21
2 NOVEMBER 2006
21
RESOURCE #09
CAREER Kyriakos Kyriakopoulos from Greece, MSc Agricultural Economics and Marketing, 1996: ‘I’m Assistant Professor of Strategy and Marketing at ALBA Graduate Business School in Athens. I teach in the MBA and executive programmes and do research on market learning, improvisation, marketing assets and capabilities, and market orientation. While doing my Master’s I discovered my interest in
academic research and I continued with a PhD at Nyenrode. Later I worked as Assistant Professor of Marketing in Maastricht. My study was stimulating as small classes made us a close-knit team, and we developed close relations with the instructors. But the most important and enduring element was that in the classrooms I met my wife Chantel Beuvink. We cherish wonderful memories from our cosy and easygoing student life.’ / YdH
DISCRIMINATION DINNER BREAKS THE ICE
S’
In the Arion student building about forty international students sit down to a meal at long tables. The walls behind them are decorated with drawings of different countries. The countries are covered with stickers with comments on them. Spain has one with ‘always too late’; France is graced with ‘good girls’ and Canada gets a sticker with ‘no culture’ on it. Is this a provocative new art form? No, it was the decor for the ‘pie and prejudice’ dinner organised by the WSO last Thursday.
The objective of the dinner was to bring international students together. The evening started with the participants writing down as many preconceived ideas as they could about nine different countries, and then sticking them on the wall drawings. After each course, students from the various countries explained which of these are true and which not. ‘Laughing about prejudices is a good way of breaking the ice,’ explained WSO member Diederik van der Loo.
Dutch students are often under the impression that international students keep to themselves and don’t want to integrate, he said. ‘I don’t think this is the case. Many international students only arrive in Wageningen after the introduction days. They also often live on corridors with no shared living space. This makes it difficult for them to meet students from other countries. It’s easier to start a conversation with someone you don’t know while eating together.’
After the starter, a Norwegian student tries to make it clear that the sun does shine sometimes in Norway, and there is not always snow on the ground. Her eyes roam over the different stickers on her country, and widen in surprise as she sees the sticker with the word ‘alcoholics’. ‘What? Who wrote that? Alcohol is so expensive in our country.’ The eaters burst out in laughter. After a few seconds she gets it too. ‘It’s true, when we are abroad, we can drink much more.’ / TH
WORKERS ARE DISSATISFIED Wageningen EU employees have little confidence in the higher management, according to the results of an employees’ satisfaction survey published last week. One-third of all employees completed the questionnaire, and the results are almost the same as those from a similar 2004 survey. The Executive Board in particular gets a low score. According to the respondents, the top managers do not know what is going on at the work floor level. Many people also have no confidence in the direction the Executive Board is steering Wageningen UR. There are many complaints about bureaucracy and pressure of work. Over forty percent of the respondents said they have much work. Three out of four employees complain of too much administrative work. Sixty percent think that the bureaucracy has increased in the last two years. On the positive side, there is a high degree of commitment of employees to their work and their part of the organisation. Most employees say they are proud to work at Wageningen UR They are also appreciative of their immediate boss. / KV
GHANA/
Professors and other university dignitaries from Ghana, Benin and Wageningen after the opening ceremony of the Convergence of Sciences programme in Ghana last week. / photo Paul Struik
n d.
POST I
ere
r
e.’
a
Post is the space in Resource for readers’ reactions and opinions. Please address correspondence to
[email protected].
HUNGRY FOR CHANGE Do you remember the last time you felt hungry? The answer could be that you do not remember or you possibly have never felt hunger. A similar thought crossed the mind of Dr Cees Veerman, the Dutch minister of Agriculture, Nature and Food Quality on the World Food Day event on 16 October when he mentioned in his speech that he couldn’t remember the last time he had been hungry. However, there are still approximately 850 million people undernourished according to the
Millennium Development Goals (MDGs) reports of the United Nations (UN). The first MDG is to halve extreme poverty and hunger by the year 2015.
food security higher on the Dutch political agenda. However, this is easier said than done. What exactly is needed to increase the relevance of food security?
Food security issues are becoming increasingly significant all over the world, especially in developing countries. To create political awareness of global food security and to advise politicians on food security issues, the Dutch FAO committee organised three expert meetings in 2006. During these meetings recommendations involving topics such as entrepreneurship, micro-credit, safety nets, agricultural subsidies, public and private investments and world trade were formulated. These recommendations were presented to representatives of several political parties during the third and last expert meeting – celebrated on the International FAO World Food Day. The common goal was to place development aid and more specifically
The Netherlands currently spends 0.8% of its Gross National Product (GNP) on development aid. Is this enough to make a significant contribution to achieving MDG 1? A contribution of 0.8% of GNP is high compared to other developed countries. However, the percentage is not high enough to make it a major concern of Dutch politicians. There is too little discussion on the matter. The results obtained worldwide are far from promising. Although experts have ample experience on food security issues, they seem powerless to overcome political and public disinterest. Should they spend most of their time convincing people and politicians? It is of utmost importance to make our
generation more concerned about global food security. How can we show the importance of this matter to future generations? Is it necessary to use other, more extreme, resources to demonstrate the hardships of hungry people around the world? What is needed to make a stand for food security? Food security is not a question of scarcity or abundance, worldwide production is more than sufficient to feed us all. Enforcing food security is a question of sacrificing some consumption patterns and is also a matter of feeling empathy for hungry strangers on the other side of the world. Sincerely yours, Amandine Soury, José Tobar, Yue Zhao, eam members, ‘Hungry for Change’ Project, Wageningen University
[email protected]
Resource 0609 20-24
01-11-2006
15:51
Pagina 22
STUDENT
> KEUKENLEED OP DE HAARWEG De nieuwe aanrechten in studentencomplex Haarweg in Wageningen worden drie centimeter verhoogd, schappen boven het aanrecht worden niet meer vastgelijmd en in de toekomst gaat Idealis beter communiceren met huurders over de werkzaamheden op de afdelingen. Dit is het resultaat van overleg tussen de woonvoorzitters en de woningcorporatie. De keukens op de Haarweg worden momenteel vervangen. Twee weken geleden, toen de eerste afdelingen waren aangepakt, ontstond er commotie onder bewoners. De nieuwe aanrechten bleken tweeenhalve centimeter lager dan de oude. Dat is vervelend voor lange studenten, en bovendien pasten sommige koelkasten er niet meer onder. De schappen naast de keukenkastjes waren vastgelijmd en niet meer te verwijderen. Huurders die een eigen magnetron of afzuigkap hadden, konden deze daardoor niet meer kwijt. Ook klaagden bewoners dat ze nauwelijks wisten wanneer de aannemer begon en wat er precies ging gebeuren. Vanwege de ophef legde Idealis maandag de bouw stil. Na overleg met de woonvoorzitters kon de bouw dinsdag weer worden hervat. ‘We zijn tevreden’, zegt woonvoorzitter Sebastiaan Winter. ‘Deze aanpassingen konden worden gedaan zonder extra kosten te maken. Dat is belangrijk, want uiteindelijk moeten de huurders dat weer opbrengen.’ De verbouwing van de Haarwegkeukens duurt nog tot eind december. / TH
VERVANGING INVENTARIS UITGESTELD Idealis stelt de vervanging van de inventaris van Wageningse studentencomplexen die voor dit jaar stond gepland, uit tot medio 2008. De studentenhuisvester gaat eerst het elektriciteitsnet in de complexen aanpassen. ‘De afgelopen vijf tot tien jaar is het verbruik explosief gestegen’, zegt adjunct-directeur Jan Harkema. ‘Veel mensen hebben een computer, waterkoker of een magnetron op hun kamer. Daar is het net eigenlijk niet op berekend.’ Daarom wordt eerst de elektra aangepast en begint Idealis medio 2008 pas met het vervangen van de inventaris in de algemene ruimtes. Het uitstel betekent volgens Harkema niet dat een niet meer werkende afdelingskoelkast pas over twee jaar wordt vervangen. ‘We blijven gewoon onderhouden.’ / TH
22
2 De Oostenrijkse autoriteiten onderzoeken de moord op een goudvis. Kunstenaar Marco Evaristti had tien blenders met goudvissen tentoongesteld om te laten zien dat de mens over leven en dood beslist. Een bezoeker kon de verleiding niet weerstaan. In 2000 won een Deense museumdirecteur al een rechtszaak nadat twee goudvissen in zijn museum werden vermalen. De blenderfabrikant zweerde dat de vissen binnen een seconde dood waren en niet hadden geleden.
Een dame naar haar leeftijd vragen mag niet, dus heeft het menselijk oog zich evolutionair gespecialiseerd in het schatten van de leeftijd van vrouwen, claimen Europese onderzoekers. Het zijn niet alleen rimpels die de vrouw verraden, de verdeling van de huidskleur over het gezicht telt ook mee. Hoe egaler de huid, hoe jonger de bruid. De studie is – u raadt het al – gefinancierd door een schoonheidsmultinational, P&G Beauty.
GEITEN IN DE BAN VAN TAKKENTOETS Midden in de soos van studentenvereniging Arboricultura in Velp liggen grote stapels takken. Er staat een vaas met takken, en ook op een tafeltje aan de muur liggen takken. Studenten zitten met een biertje in de ene en een tak in de andere hand op de bank. Het is vanavond takkensoos, de voorbereiding op de gevreesde takkentoetsen. De toets, onderdeel van de opleiding Tuinen landschapsinrichting van Van Hall Larenstein, is letterlijke en figuurlijk een takkentoets. ‘Het is een crime’, zegt derdejaars Marlies, die vanaf een barkruk toekijkt. ‘Je moet honderden takken kunnen herkennen. Ik heb de toetsen wel steeds gehaald, maar het kost echt veel moeite en tijd.’ Op de bank bestuderen eerstejaars studenten Nick en Rienk geconcentreerd elke tak. Ze zijn blij het studiemateriaal hier allemaal bij de hand te hebben, maar grijpen ook alle andere mogelijkheden aan. ‘We lopen vaak door de tuin bij Larenstein’, zegt Nick. ‘En als we van school naar huis lopen, bekijken we ook elke boom en struik.’ Beide jongens hadden weinig moeite met de eerste takkentoets, die al achter de rug is. ‘Je moet alleen wat namen uit het hoofd leren. Kijk, dit is duidelijk een linde, en er staat maar één linde op de lijst’, zegt Rienk. ‘Vorige keer stond er een an-
Ee on ee in ee cy ke eis Al eig he dig
‘S IN
Er be la st Kn W de sa no vo
Zelfs op donderdagavond zitten de hogeschoolstudenten in de soos van Arbori met hun hoofd in de takken. / foto JB dere op.’ Karlijn, de tweedejaars studente die de eerstejaars vanavond bijstaat, helpt hem uit de droom. ‘De volgende periode moet je er vijf herkennen hoor.’ Frustraties zijn vooral te horen bij een aantal ouderejaars aan de bar. ‘Takkenellende’, zegt derdejaars Jan, die zijn toetsen nog steeds niet gehaald heeft. ‘Ik kan dat gewoon niet, ik weet niet hoe het komt. Maar ik ben niet de enige. Er is iemand die niet op stage mocht omdat ie een takkentoets uit het tweede jaar
nog niet had gehaald.’ De takkensoos is overigens een oud verschijnsel. Het leverde de leden van Arboricultura haar geuzennaam ‘gaîten’ op, in de tijd dat de opleiding nog in Boskoop zat, voor 1988. ‘Studenten liepen steeds met tangetjes door Boskoop en knipten takjes van bomen en struiken’, weet een ouderejaars. ‘Dat vond de plaatselijke bevolking een beetje op het gedrag van geiten lijken. En in het Boskoops klinkt dat als gaîten.’ / KM
LEKKER OP DE TREKKER
De 12 on ke ve gr lin vr De de De fri op Je da on Ka wi W sa Si sa W om lin
Langzaam achteruit, iets sneller vooruit, voorzichtig bijsturen en weer opnieuw. Acht trekkers ronken op het betonnen erf van proefterrein PTC+ in Ede. De geur van diesel verspreidt zich. De Wageningse Boerengroep hield er op 20 oktober een cursus trekkerrijden, als aanvulling op hun boekenkennis. ‘Controleer altijd eerst brandstof, oliepeil en koelvloeistof, oftewel de bok’, zegt instructeur Piet. Zwijgend kijken de deelnemers hem aan. Gewend te doceren aan zestienjarige jongens vol bijdehante opmerkingen, vindt Piet de studenten van Wageningen Universiteit wel heel erg timide. Zelfs bij zijn verhaal over hefinrichtingen, aftakassen en zestig versnellingen knikken de studenten braaf alsof ze het allemaal begrijpen, en nemen nog maar eens een slok van hun zoveelste bak dampende koffie. Pas bij het zien van de oorkleppen en de rubberlaarzen met stalen neus krijgen ze energie. Even later zitten ze op de verschillende tractoren aan het begin van het parcours. Een toeter klinkt. ‘Oh, verkeerde knopje’, zegt Vincent Dupré, student Plantenwetenschappen. Verontschuldigend kijkt hij om zich heen. Na wat heen en weer rijden is het tijd voor een tweewielig wagentje aan de trekker. Trekken gaat nog, maar de kar duwen
De deelnemers aan de cursus trekkerrijden van de Boerengroep leerden ook achteruitrijden met een karretje. / foto MW blijkt lastig. Een meisje met hennakleurige dreads doet verwoede pogingen haar karretje binnen het parcours van oranje pylonen te houden. Carly Bishop is één van de vier vrouwelijke deelnemers vandaag. Ze studeert Rampenstudies maar is daarnaast veel bezig met biologische landbouw. ‘Ik doe deze cursus om praktische vaardigheden op te doen, zodat ik als vrijwilliger op een biologisch bedrijf aan de slag kan.’ Deelnemer Bart Zonderland ploetert kalm en geconcentreerd met zijn karretje. Eerder deze ochtend kwam de student Mole-
culaire wetenschappen met een grote rugzak aanlopen. ‘Ik kom net terug van een week Taizé, een klooster in Frankrijk’, vertelt hij. Eind november studeert hij af. Tot die tijd vermaakt Bart zich met andere dingen dan wetenschap en is hij vrijwilliger op een zorgboerderij. ‘Daar is trekker kunnen rijden wel handig.’ Behoedzaam duwt hij zijn karretje vooruit met de brullende machine. De spirituele rust heeft hem goed gedaan. Alle pylonen blijven staan. Instructeur Piet kijkt goedkeurend toe. Eindelijk iemand die het doorkrijgt. / LH
MA
en
se
n-
ri-
s
e-
Resource 0609 20-24
01-11-2006
15:51
Pagina 23
2 NOVEMBER 2006
23 Het novembernummer van National Geographic is teleurstellend voor bierminnend Nederland. Dat heeft de top vijftien van bierlanden op een slok na gemist. De Tsjechen staan met 160,5 liter per hoofd van de bevolking per jaar onbedreigd op één, gevolgd door de Ieren (127,4 liter). Volgens een expert hoort bier drinken bij een gematigd klimaat. In warmere zones domineert wijn en in koudere gedistilleerd. De inconvenient truth is dat de Europese Beerbelt naar het noorden opschuift.
Een Japans bedrijf heeft een mobieltje ontworpen dat automatisch rinkelt of een bericht verstuurt als de eigenaresse in haar vruchtbare periode zit. Zij moet eenmalig informatie invoeren over haar cycli, en vervolgens gaat het alarm twee keer per maand af: drie dagen voor de eisprong en op de dag van de ovulatie. Als je het vruchtbaarheidsbericht een eigen ringtone meegeeft – wij adviseren het gehijg uit Je t’aime - heb je je eigen digitale paringsroep.
‘STIMULEER BEROEPSONDERWIJS IN ONTWIKKELINGSLANDEN’ Er moet meer aandacht komen voor beroepsonderwijs in ontwikkelingslanden, stelt Jeske van de Gevel, studente Management of Agro-ecological Knowledge and Social Change aan Wageningen Universiteit en lid van een denktank voor ontwikkelingssamenwerking. Haar idee wordt 3 november, met negentien andere voorstellen, gepresenteerd. De Derde Kamer is een platform waarin 120 Nederlanders en dertig mensen uit ontwikkelingslanden voorstellen bedenken die de internationale samenwerking verbeteren. ‘Eén van de doelen is het vergroten van het draagvlak voor ontwikkelingshulp door te praten met familie en vrienden’, zegt Jeske. Daarnaast moet de Derde Kamer de politiek beïnvloeden. ‘We debatteren met politici in Brussel en in Den Haag. Hopelijk krijgen ze van ons een fris geluid te horen en pikken ze ideeën op.’ Jeske stelde zichzelf begin dit jaar kandidaat voor de denktank omdat ze later de ontwikkelingshulp in wil. ‘Door de Derde Kamer krijg ik een beter zicht op de ontwikkelingswereld, bijvoorbeeld hoe de Wereldbank en andere relevante organisaties werken.’ Sinds februari werkt ze één dag per week samen met een ander Kamerlid, Martha Witvliet - van der Wal, aan een voorstel om het beroepsonderwijs in ontwikkelingslanden te stimuleren. ‘De Verenigde
RESOURCE #09
Naties hebben Millenniumdoelen opgesteld om de armoede in de wereld aan te pakken. Eén daarvan is dat in 2015 alle kinderen in alle landen basisonderwijs volgen. Daar gaat heel veel geld heen. Maar wat komt daarna?’, zegt Jeske. ‘Door beroepsonderwijs in derde wereldlanden te ontwikkelen, komen er vakkundige mensen op de markt. Dit versterkt de economische groei. Nederlandse universiteiten werken al veel samen met universiteiten in andere landen, maar regionale opleidingscentra (ROC’s) en mbo-scholen nog niet. Dat willen wij stimuleren.’ De MAKS-studente stuurde het plan voor feedback naar medestudenten en Derde Kamerleden uit de ontwikkelingslanden. ‘Zij blijken echter heel weinig af te weten van beroepsonderwijs. Ik vraag me daarom af of ze het nut van het plan wel in gaan zien.’ Desondanks overleefde het voorstel de voorverkiezingen in de Derde Kamer, en is het 3 november één van de twintig voorstellen die wordt gepresenteerd aan de ambassadeur van het platform, Ruud Lubbers, en aan Minister Van Ardenne van Ontwikkelingssamenwerking. De beste drie voorstellen worden in overwegingen genomen bij het opstellen van Nederlands ontwikkelingsbeleid. Maar zelfs als die van Jeske niet wordt gekozen, is haar inzet niet voor niks. ‘We zijn al in bespreking met ROC’s en hebben wat budget gekregen van een ngo. We gaan in ieder geval een proefproject uitvoeren’, zegt Jeske vol overtuiging. / LH
HET ECHTE WERK
THUIS IN AUSTRALIË Bijna een jaar vertoefde Martin van Leeuwen, zesdejaars Geo-informatiekunde, in Australië. Hij zou eerst maar vier maanden wegblijven voor een klein afstudeervak. Dat werd groter, en toen voelde hij zich al zo thuis in het land dat hij er ook nog een stageplek zocht.
ug-
rt
r
it
en
MAKS-studente Jeske van de Gevel is lid van de Derde Kamer. / foto GA
De Vlaamse plattelandsvrouwen – verenigd in ‘Vrouwen met Vaart’ – hebben de melkveehouders tegen de schenen geschopt. De Boerenbond is boos over het artikel ‘Soja, een gezond alternatief voor zuivelproducten’ dat de vrouwenorganisatie in haar ledenblad heeft gepubliceerd. Het verhaal zou haaks staan op de promotiecampagne die de ‘melkveehouders van bij ons’ voor zuivel hebben opgezet. Denk eraan, snelle boerinnen: eigen zuivel eerst!
‘Voor mijn afstudeervak kwam ik terecht in een conservatief stadje in de buurt van Brisbane, Toowoomba. Ik heb daar een ontwerp gemaakt van een fotocamera waarmee je vanuit een onbemand vliegtuigje de illegale boskap kunt monitoren. Het bleek wat meer werk dan gedacht. Na drie en een halve maand had ik mijn begeleiders niet meer zo nodig en ben ik mooi in Brisbane gaan wonen. Dat is een geweldige stad. Het leven is relaxed, mensen maken makkelijk een praatje, de stad is groen en ligt natuurlijk aan de kust. Ik kon niet surfen, maar nu wel. Vaak reed ik in het weekend met een paar vrienden naar Bayron Bay. Dat waren ook bijna allemaal buitenlanders trouwens; ik had weinig Australische vrienden. We bleven het hele weekend en overnachtten vaak op een camping vlakbij het strand. Soms sliepen we gewoon op het strand. Als je dan ’s ochtends om half acht wakker werd was het strand al levendig. Veel surfers waren al vanaf zes uur bezig. En dan zit jij daar nog in je slaapzak. Je werd dan wel een beetje gek aangekeken. Maar de ma-
neschijn over het water en alles is prachtig. Het is er sowieso heerlijk: prachtig blauw water en geweldige golven, al blijf je er maar een paar seconden op staan met je surfboard. Toen mijn afstudeervak klaar was ben ik een stage gaan regelen. Ik had een jaarvisum, had het geweldig naar mijn zin, vond dat ik nog lang niet genoeg had gezien, en een stage moet je toch doen. Om wat geld te verdienen heb ik toen ook een maand gewerkt als fundraiser. Het leek me leuker dan op een boerderij helpen met de oogst, een ander backpackersbaantje. Maar ik denk dat als er geen backpackers in Australië waren, de agrarische sector failliet zou gaan. De stage was bij de universiteit van Melbourne, maar ik zat anderhalf uur verderop in het dorp Creswick, met driehonderd inwoners en een campus met veertig onderzoekers en tien studenten. Dat was een heel ander leven: it slows you down. Het was er stil en als ik ’s ochtends ging hardlopen kwam ik kangoeroes tegen. Met de studenten barbecueden we iedere week in de tuin van de lokale kroeg. Op een topdag kwamen daar twintig mensen. Hoewel ik toch aardig wat gezien heb van Australië, voelde ik me afgelopen jaar meer burger dan reiziger. En wie weet ga ik weer terug voor een promotieonderzoek.’ / Yvonne de Hilster
Resource 0609 20-24
01-11-2006
15:51
Pagina 24
STUDENT
RESOURCE #09
24
PRIKBORD
[email protected]
VOOR JE MOOISTE FOTO, JE EERSTE VERHAAL, JE EIGEN CARTOON Pyjama’s en slaapmutsen. Dat was de dresscode op het laatste feest van Vad Fundum, vrijdag 27 oktober. Het Onafhankelijk Wagenings Herendispuut hield in het gebouw van roeivereniging Argo in Wageningen een slaapfeest onder het motto ‘In bed met Vad Fundum’. Meer dan honderd feestgangers deelden het bed met de heren. Maar hoe gezellig ook, het feest was een afscheid. De leden van het in 1988 opgerichte Vad Fundum houden het voor gezien. Na vijf jaar zonder vers bloed zijn er nog acht mannen over. Het jongste lid Doeko van ’t Westeinde is inmiddels vijfdejaars Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen. ‘Tot iedereen is afgestudeerd komen we nog wel elke week bij elkaar in de kroeg, maar we gaan niet meer op zoek naar nieuwe leden’, zegt Doeko. ‘Jammer en triest, maar de stimulans is weg. We hebben het geprobeerd.’ / LH, foto’s MW
GESNAPT
LISANKA
LEEUWARDEN ‘Leeuwarden? Jezus, wat ver.’ Dat is een reactie die ik vaak krijg als ik zeg waar ik studeer. Maar afstand is relatief. En misschien is het juist de reden. Ik woon hier nu ruim twee jaar, in een eigen huisje in plaats van op acht lullige vierkante meters. Eerst was het wat onwennig. Ik voelde me net een kleuter die leert fietsen zonder zijwieltjes. Nu is het vertrouwd. Zoals mijn grotemensenfiets WIE? Miranda Braam, masterstudent Meteorologie en luchtkwaliteit aan Wageningen Universiteit, kocht maandag aan het einde van de ochtend brood bij Bakker Bart in de Hoogstraat. JE ONTBIJT? ‘Nee, ik heb vanochtend voor ik naar college ging al gegeten. Opstaan doe ik altijd snel: even wat eten, gepofte maïs of muesli, en naar school. Ik zet geen tv of muziek aan en lees geen krant. Hoewel, soms bekijk ik even de voorpagina van de Volkskrant in mijn huis, zoals vanochtend.’ WAT TROK JE AANDACHT? ‘Een artikel over de strijd tussen Balkenende en Bos. Ik dacht: wat een gedoe. Ik had gisteravond bij het Journaal wat gezien over het eerste verkiezingsdebat op de radio. Balkenende was niet vriendelijk, maar Bos draaide er ook om heen. Wat ik ga stemmen weet ik nog niet. Als ik al ga stemmen.’ / YdH
die al twaalf jaar braaf dienst doet. Elke ochtend brengt mijn roestbak mij op tijd naar school. Langs de snackbar op Het Vliet die wel tot vier uur ’s nachts open is. Handig, als je midden in de nacht uit de Wolweze komt rollen. Voorbij Sports Inn waar ik elke donderdag in het water sta te springen of mijn leven er vanaf hangt. Over het spoor waar het boemeltreintje naar Groningen elke ochtend voorbij kachelt. En dan eindelijk, na acht lange minuten ben ik op school aangekomen. Het voormalige Van Hall Instituut. Sinds kort hangt er een nieuw logo op de voorkant van het gebouw. Nu toch echt Hogeschool Van Hall Larenstein. Na school is het tijd voor ontspanning. Op het station neem ik bus 51 richting Dokkum. Tegen de buschauffeur zeg ik dat ik naar Oenkerk moet. Hij kijkt mij vragend
aan. Met gefronste wenkbrauwen kijk ik terug. Plotseling begint hij te lachen. ‘Ah, Oentsjerk,’ zegt hij terug. De Friese taal heb ik blijkbaar nog niet helemaal onder de knie. Daar, vijftien kilometer boven Leeuwarden, haal ik Vernon uit zijn stal, kriebel hem even door zijn manen en zeg dat hij een lekker ding is. Omkopen kan geen kwaad. Helaas werkt het vandaag niet. Een dramatisch uurtje knolhobbelen is het gevolg. Hij wil links, ik wil rechts. Je kent het vast wel. Naast vriendlief in de auto, hij boos dat je geen kaart kunt lezen, jij boos dat hij niet luistert. ’s Avonds, op de bank met dekentje en knuffel, kijk ik naar de Gilmore Girls. Ik zit hier prima, bedenk ik me. Leeuwarden is niet het einde van de wereld. Juist het begin. / Lisanka van Scheijndel
