08

Toeristische Trendrapportage Zeeland 2007/08

- TOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE ZEELAND 2007/2008 -

Toeristische Trendrapportage Zeeland 2007/08 Opdrachtgever:

Provincie Zeeland/ Hogeschool Zeeland

Opdracht:

Jaarlijkse rapportage over het Zeeuwse aanbod van verblijfsaccommodaties, het verblijf van Nederlanders en buitenlandse gasten in Zeeland, vrijetijdsbesteding in Zeeland en de werkgelegenheid in de Zeeuwse toeristisch-recreatieve sector.

Uitgevoerd door:

Hogeschool Zeeland Kenniscentrum Toerisme & Recreatie M. Tempelman Telefoon: 0118 489 757 E-mail: [email protected]

Uitgave:

juni 2008

Bij het samenstellen van deze rapportage is de grootste zorgvuldigheid betracht, het Kenniscentrum Toerisme & Recreatie is echter niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van de aangeboden informatie.


Inhoudsopgave INLEIDING........................................................................................................................................................... 1 SAMENVATTING................................................................................................................................................ 2 TOERISME IN 2007: EEN SITUATIESCHETS............................................................................................... 4 BINNENLANDS TOERISME NEDERLAND................................................................................................................ 4 TRENDS ............................................................................................................................................................... 5 TOERISTISCH AANBOD ZEELAND............................................................................................................... 7 RUIMTEGEBRUIK ................................................................................................................................................. 7 VERBLIJFSACCOMMODATIES ............................................................................................................................... 8 VAKANTIEGEDRAG VAN NEDERLANDERS .............................................................................................10 IN EIGEN LAND OF NAAR BUITENLAND? ..............................................................................................................10 VAKANTIES IN HET BUITENLAND ........................................................................................................................10 VAKANTIES IN EIGEN LAND ........................................................................................................................11 ZEELAND OP DE BINNENLANDSE VAKANTIEMARKT .........................................................................12 ACCOMMODATIEKEUZE VAN NEDERLANDSE VAKANTIEGANGERS IN ZEELAND .................................................15 TOERISTISCHE BESTEDINGEN VAN NEDERLANDSE TOERISTEN ...........................................................................16 BINNENLANDSE VAKANTIES IN ZEELAND: PER SECTOR ..................................................................17 VAKANTIEWONINGEN .........................................................................................................................................17 TOERISTISCH KAMPEREN ....................................................................................................................................20 HOTELS ..............................................................................................................................................................23 OVERIGE TOERISTISCHE VAKANTIES...................................................................................................................26 VASTE GASTEN ...................................................................................................................................................28 INKOMEND TOERISME NAAR NEDERLAND............................................................................................32 HERKOMSTLANDEN ............................................................................................................................................32 BUITENLANDSE GASTEN IN ZEELAND .....................................................................................................34 HERKOMSTLANDEN ............................................................................................................................................34 ACCOMMODATIEKEUZE ......................................................................................................................................34 VRIJETIJDSGEDRAG VAN NEDERLANDERS ...........................................................................................35 VRIJETIJDSBESTEDING VAN NEDERLANDERS ......................................................................................................35 VRIJETIJDSGEDRAG VAN ZEEUWEN ....................................................................................................................38 VRIJETIJDSBESTEDING IN ZEELAND ....................................................................................................................40 BEZOEKERS AAN ZEELAND.................................................................................................................................41 CONCLUSIE .........................................................................................................................................................42 DAGRECREATIE & EVENEMENTEN IN ZEELAND .................................................................................44 BEZOEKERSAANTALLEN ZEEUWSE DAGATTRACTIES & EVENEMENTEN .............................................................44 WERKGELEGENHEID .....................................................................................................................................46 BRONNENOVERZICHT ...................................................................................................................................49 BIJLAGE 1: BINNENLANDS TOERISME PER REGIO ..............................................................................50 REGIONALE ONTWIKKELING AANTAL VAKANTIE-OVERNACHTINGEN TOERISTISCH VS. VAST .............................51 VAKANTIEDUUR .................................................................................................................................................52 GEMIDDELDE BESTEDINGEN PER PERSOON PER REGIO (INCL. VASTE GASTEN)....................................................53 REISGEZELSCHAP TOERISTISCHE GAST ...............................................................................................................55 KLANTTEVREDENHEID .......................................................................................................................................56 KWALITEIT DIENSTVERLENING / SERVICE ...........................................................................................................56 KWALITEIT ACCOMMODATIE ..............................................................................................................................57 CIJFER VOOR VAKANTIE .....................................................................................................................................57 BIJLAGE 2: CLUSTERS VRIJETIJDSACTIVITEITEN ..............................................................................58 BIJLAGE 3: INSTROOM EN UITSTROOM VRIJETIJDSGEDRAG .........................................................60 BIJLAGE 4: AFBAKENING TOERISTISCH/RECREATIEVE SECTOR .................................................61


Inleiding De provincies en provinciale toeristische organisaties in Brabant, Limburg en Zeeland werken samen aan kennisontwikkeling met betrekking tot de toeristisch-recreatieve sector. Deze samenwerking vindt plaats binnen het Kenniscentrum Toerisme & Recreatie. Dit kenniscentrum houdt zich bezig met het verzamelen en analyseren van cijfers en gegevens over de toeristisch-recreatieve sector, om deze te vertalen in kennis die bruikbaar is voor de sector. De Zeeuwse activiteiten van het Kenniscentrum Toerisme & Recreatie zijn ondergebracht bij de Hogeschool Zeeland. De voorliggende trendrapportage is opgesteld in opdracht van en gefinancierd door de Provincie Zeeland. De Provincie wil hiermee bijdragen aan de toegankelijkheid van kennis en gegevens voor partijen die zich in Zeeland bezighouden met toerisme en recreatie. Deze rapportage is de zesde in een reeks en biedt u informatie over het Zeeuwse aanbod van verblijfsaccommodaties, de vakanties van Nederlanders en buitenlandse gasten in Zeeland, vrijetijdsbesteding in Zeeland en de Zeeuwse toeristisch-recreatieve werkgelegenheid. De gegevens en analyses worden daar waar mogelijk per sector gepresenteerd. Wij wensen u veel leesplezier en hopen dat deze Trendrapportage een instrument zal zijn om te komen tot een goede invulling van uw toeristisch-recreatieve beleid of strategie.


1

Samenvatting De situatie op de toeristische markt is er één van enorme concurrentie, waarin een zeer goed geïnformeerde, prijsbewuste en veeleisende consument de scepter zwaait.

Toeristisch aanbod Het aantal Zeeuwse verblijfsaccommodaties stijgt. Het aantal toeristische kampeerterreinen is het sterkst toegenomen, maar het aantal standplaatsen stijgt in mindere mate. Dit betekent minder toeristische standplaatsen per kampeerterrein. Het aantal hotels, huisjesterreinen en groepsaccommodaties is tevens toegenomen, hetzij in geringere mate dan het aantal kampeerterreinen in Zeeland.

Binnenlandse vakantiemarkt Zeeland staat op de zevende plaats op de binnenlandse vakantiemarkt met 2% minder vakanties en 10% minder vakantieovernachtingen dan in 2006. De daling van het aantal binnenlandse vakanties wordt met name door de vaste gasten veroorzaakt. In 2007 werden er namelijk 10.000 toeristische vakanties meer geboekt dan in 2006. Naast de afname in het aantal vakanties, gaat de Nederlander steeds korter op vakantie. Dit resulteert in een afname van het aantal vakantieovernachtingen. De daling in het aantal vakanties is in alle regio’s te zien, alleen Zuid-Beveland & Tholen kent een stijging van het aantal vakanties. In Zeeuws-Vlaanderen neemt het aantal vakantieovernachtingen toe, alle overige regio’s laten een daling in het aantal vakantieovernachtingen zien. De gemiddelde besteding per vakantiedag steeg van € 21 naar € 22 in 2007. De terugloop in het aantal vakantieovernachtingen liet de totale bestedingen van de Nederlandse gasten echter met 3% dalen. De ontwikkeling, vakantiekenmerken en het profiel van de gast verschilt sterk per accommodatietype. Zeeland

vakantiewoningen

toeristisch kamperen

ontwikkeling 2002-2006 bestedingen herkomst

lichte daling

daling

profiel gast1 activiteiten waardering regio?

1

‘empty nesters’ ‘dinkie’

€ 28 p.p.p.d. Zuid-Holland, Brabant empty nesters, jonge gezinnen uit eten gaan, tochtjes auto gemiddeld 33% SchouwenDuiveland

hotels

wisselend, groei in 2006 € 20 p.p.p.d. € 55 p.p.p.d. Brabant, Zuid-Holland, Gelderland Brabant empty nesters, dinkies, empty gezinnen nesters Uit eten gaan, uit eten gaan, bezoek strand tochtjes auto gemiddeld bovengemiddeld 35% Walcheren 45 % Walcheren

overige toer. accommodaties

vaste gasten

wisselend, div. accommodaties € 23 p.p.p.d. Brabant, Gelderland empty nesters, jonge gezinnen wandelen, tochtjes auto bovengemiddeld 33% Walcheren

daling € 8 p.p.p.d. Brabant, Zeeland empty nesters, gezinnen onbekend onbekend 62% SchouwenDuiveland

: huishoudens waarbij de kinderen het huis uit zijn en ouders samen overblijven : double income, no kids: de tweeverdieners zonder kinderen


2

Inkomend toerisme In de afgelopen vijf jaar steeg het aantal buitenlandse gasten in Zeeland met 11% tot 702.000 gasten in 2007. Het aantal buitenlandse overnachtingen groeide in mindere mate (+2%) tot 3.529.000 overnachtingen in 2007. Al met al is het marktaandeel van Zeeland weer wat verstevigd. Duitsland blijft het meest belangrijke herkomstland. Het aantal Duitse gasten in Zeeland is in 2007 met 13% toegenomen. Ook vanuit België groeit het gastenaantal. In een periode van vijf jaar is het aantal Belgische gasten met maar liefst 37% toegenomen. De meest geliefde verblijfsaccommodatie onder de buitenlandse gasten is de camping, gevolgd door de vakantiewoning.

Vrijetijdsgedrag In Zeeland werden in de periode april 2006 t/m maart 2007 maar liefst 98 miljoen vrijetijdsactiviteiten ondernomen, met een totale economische waarde van € 1,1 miljard. Meest ondernomen zijn activiteiten in het kader van het cluster buitenrecreatie, zoals wandelen en fietsen. Het cluster ‘uitgaan’ komt op de tweede plaats en ‘zelf sporten’ neemt de derde plaats in.

Werkgelegenheid Het aantal banen in de toeristisch-recreatieve sector is met 1,3% gestegen. De sector heeft hiermee een aandeel van 8,1% in de totale werkgelegenheid van Zeeland. Het aantal banen in de Horeca en de groep Overig neemt toe. In de overige branches zoals Logiesverstrekking, Vervoer, Cultuur, Recreatie & Amusement neemt de werkgelegenheid af. Regionaal gezien is de toeristisch-recreatieve sector redelijk stabiel. Op Schouwen-Duiveland is de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid groter dan ooit tevoren. In de Bevelanden & Tholen is er een daling van het aantal banen te zien.


3

Toerisme in 2007: een situatieschets Alvorens de cijfers van de toeristisch-recreatieve sector van Zeeland aan bod komen, wordt in dit hoofdstuk kort teruggekeken naar het afgelopen jaar. Eerst worden de ontwikkelingen in het internationaal toerisme en inkomend toerisme naar Nederland besproken. Vervolgens wordt het binnenlands toerisme van Nederland bekeken. Daarna wordt een blik in de toekomst geworpen door enkele trends aan te halen. Ten slotte wordt één van de belangrijkste trends van dit moment, de vergrijzing, nader onder de loep genomen. Internationaal toerisme en inkomend toerisme Nederland2 De World Tourism Organization (UNWTO) stelt dat het internationaal wereldtoerisme een forse groei heeft laten zien in 2007, namelijk 5,7%. Voor Europa is deze groei wat minder sterk (4%). De grootste groei deed zich, net als in 2006, voor in Azië. De sterk groeiende economieën in Azië zorgen ervoor dat de Aziaten in toenemende mate gaan reizen, waarbij vooralsnog de eigen regio in trek is. De groei naar Noordwest-Europa is in 2007 iets afgezwakt ten opzichte van het voorgaande jaar, maar hierbij dient men rekening te houden met het gegeven dat Duitsland goed geprofiteerd heeft van het WK voetbal in 2006. Nederland heeft het als bestemming voor buitenlandse gasten zeer zeker niet slecht gedaan. Het aantal aankomsten is met een groei van 3% gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze groei kan deels verklaard worden door het toegenomen aantal low cost vliegverbindingen, de vraag vanuit opkomende reismarkten (Brazilië, Rusland, China en India) en de aantrekkende economieën van diverse herkomstlanden. Dat de Nederlandse markt beïnvloed wordt door externe factoren, zoals wisselkoersen en weersomstandigheden, blijkt uit het volgende: De verslechterde wisselkoers Euro-Yen en Euro-Dollar heeft ervoor gezorgd dat het aantal Japanse en Amerikaanse gasten gedaald is. De tegenvallende zomer heeft er verder toe geleid dat de groei vanuit Duitsland getemperd werd. Het veranderende vakantiegedrag van onze zuiderburen heeft daarentegen bijgedragen aan de groei van het inkomend toerisme. Het aantal buitenlandse korte vakanties van Belgen is in de afgelopen jaren gegroeid en Nederland plukt hier de vruchten van. Het aantal Belgen dat ons land in 2007 bezocht heeft voor een (korte) vakantie is maar liefst met 11% gestegen. Een laatste ontwikkeling die de nodige impact zal hebben is de invoering van de vliegtax. In 2007 heeft het kabinet besloten dat er een milieuheffing wordt gelegd op het reizen per vliegtuig, de zogenaamde vliegtax. Deze beslissing zal zijn navolging hebben voor toekomstig inkomend toerisme. Zo zijn er in 2007 al 9.000 minder slots (het recht om op een bepaald tijdstip op een luchthaven te mogen starten of landen) aangevraagd door luchtvaartmaatschappijen. De invoering van de vliegtax zal naar verwachting leiden tot een daling van 8 tot 10% passagiers in Nederland. Volgens het NBTC loopt Nederland hierdoor tot en met 2010 750.000 buitenlandse toeristen mis. Binnenlands toerisme Nederland Uit het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) blijkt dat in 2007 in totaal zo’n 17,6 miljoen vakanties door Nederlanders in eigen land zijn doorgebracht. Dit is 1% minder dan het voorgaande jaar. Deze daling is geheel toe te schrijven aan een lager aantal kampeervakanties en vakanties op vaste standplaatsen. Deze daling is deels te verklaren door de natte zomer van 2007 en door de trend die zich reeds verscheidene jaren voordoet: een dalende populariteit van kamperen. De binnenlandse vakantiemarkt is sterk afhankelijk van kampeer- en bungalowvakanties. Verwacht wordt dat de kampeervakanties de komende jaren licht blijven dalen en dat de bungalowvakanties licht zullen stijgen. Desondanks is de 2

Informatie ontleend aan Toerisme in perspectief 2008- Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen.


4

omzet voor een deel van de verblijfsrecreatie (deze groep omvat: jeugdherbergen, kamphuizen en dergelijke, kampeerterreinen, vakantiehuisjes, bungalowparken en overige voorzieningen voor recreatief verblijf) gestegen, zo blijkt uit cijfers van het CBS3. Trends Het kunnen anticiperen op trends of zelfs maar kunnen bijbenen van trends is van groot belang voor de toeristische sector in Nederland. Een goed begrip van de hedendaagse en toekomstige trends is een belangrijke vereiste wil men een competitief product behouden of ontwikkelen. En de concurrentie is groot… Low cost carriers hebben er ondermeer voor gezorgd dat concurrentie plaatsvindt in een internationale context. Waarom in eigen land blijven als je voor hetzelfde geld naar het buitenland kan gaan? Daarbij worden er jaarlijks nieuwe regio’s ontwikkeld en neemt de variëteit aan toeristische producten toe. Trends zijn echter niet eenvoudig te signaleren. Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen trends, hypes en rages. Bij rages gaat het om producten die, soms zelfs zonder veel ondersteuning, ineens ontzettend populair zijn en hypes zijn incidenten en gebeurtenissen die door de media enorm onder de aandacht worden gebracht. In beide gevallen betreft het een eerder kortstondige verandering in consumentengedrag. Interessant zijn de ontwikkelingen die voor langere termijn van invloed zijn: trends. Trends gaan veelal gepaard met een zogenaamde countertrend. Een countertrend is een tegenreactie. Een voorbeeld hiervan is hoe globalisering (het wegvallen van landgrenzen, het ontstaan van een “global village”) tegelijkertijd heeft geleid tot een interesse voor het regionale en lokale. Voorheen dicteerde het aanbod de vraag, tegenwoordig is het omgekeerde waar. Een toenemende verzadiging van de markt en de steeds meer assertieve consument, die daarbij een groter inkomen geniet, bepalen het aanbod in de toeristische markt. Deze paragraaf haalt enkele consumententrends aan en in paragraaf 4 wordt er dieper ingegaan op de trend vergrijzing.

3 4

Jong blijven van lichaam en geest wordt als een belangrijke waarde geacht. Bij de consument is steeds meer aandacht voor de lichamelijke gezondheid. Meer en meer worden producten op de markt gebracht die hier aan zouden bijdragen, denk bijvoorbeeld aan de introductie van salades bij McDonalds en drankjes waarin de dagelijkse behoefte aan groente en fruit zit verwerkt (Knorr Vie). In de toeristische sector ziet men een stijgende vraag naar wellness en naar vakantiegedrag waarbij zelfontplooiing centraal staat. Denk bij dit laatste bijvoorbeeld aan onthaastingsweekenden in kloosters, maar ook aan schilderen taalcursussen die men tijdens de vakantie onderneemt. De consument vindt het niet nodig om te besparen op zijn vakantie. Men wil meer luxe en gemak tijdens de vakantie en is bereid hiervoor te betalen. Hierdoor krijgt de vakantie soms een decadent tintje. Kamperen is niet meer wat het geweest is, tegenwoordig kan men volledig ingerichte tenten krijgen waarin men van alle gemakken voorzien is (er zijn zelfs extreme gevallen waarbij men kan beschikken over een campingbutler…). Opvallend is wel dat de consument beknibbelt op de reis zelf. De low cost carriers (vliegtuigmaatschappijen, rederijen en spoorwegen) stunten al sinds enige jaren met de prijzen en hebben hierdoor een bepaalde standaard gezet. De consument weet dat het goedkoop kan en wil dus ook het minimale betalen voor het vervoer4. De consument wil het goed doen. Groen, duurzaam, eco, biologisch… allemaal termen die vandaag de dag de consument weten te ‘triggeren’. De Life Earth Voor meer omzetgegevens zie statline.cbs.nl Bron: Artikel “Verder, chiquer én goedkoper“ in Weekend Knack, 02 januari 2008


5

concertenreeks en de documentaire An Inconvenient Truth van Al Gore hebben in 2007 de consument weer met de neus op de feiten gedrukt. Het duurzaam reizen is niet meer alleen iets van de ‘rugzaktoerist’. Uit onderzoek van TravelEssence komt naar voren dat meer dan 70% van de hogeropgeleide Nederlanders het milieubeleid van touroperators in overweging neemt bij het maken van een boeking.5 Wat betreft de verdeling van vrije tijd is er een tweedeling in de samenleving waar te nemen. Aan de ene kant is er de groep voor wie de vrije tijd fors is toegenomen (de senioren) en aan de andere kant is er dat deel van de bevolking dat juist moet schipperen met zijn tijd. Dit is terug te zien in het vrijetijdsgedrag. Enerzijds zijn er vakanties waar men ‘alle tijd van de wereld heeft’, waar men weken achtereen op reis is en de tijd kan nemen om zichzelf te ontwikkelen. Anderzijds zijn er de vakanties waar zoveel mogelijk in zo min mogelijk tijd gedaan moet worden; op zoek naar de optimale beleving. In dit laatste geval worden tijdrovende activiteiten uit handen gegeven (door bijvoorbeeld te kamperen in kant-en-klaar tenten) en worden activiteiten uitgezocht waar in een zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk wordt beleefd. Een voorbeeld hiervan is De Verhalenfluisteraar; een combinatie van GPS, audio- én videogids, die de recreant tijdens het fietsen voorziet van informatie over de streek via geluid én beeld6. De vraag naar verre bestemmingen en naar nieuwe vreemde locaties is stijgende. De bestemmingen die tot voor enkele jaren nog relatief onbekend waren, zoals Vietnam, Laos, China en Thailand, zijn al sinds enige tijd geen vreemd terrein meer voor het grote publiek. De Golfstaten (Oman, Dubai) manifesteren zich volop, pakken uit met luxeproducten (onderwaterhotel, resort op wereldkaart, skipiste, enz.) en weten zich mooi te nestelen in het toeristische palet. Vakantiehuizen.nl7 signaleert verder een stijgende vraag naar particuliere accommodaties in de nieuwe EU staten, zoals de Baltische staten, Hongarije en Roemenië. De veranderende huishoudensamenstelling in de samenleving heeft invloed op de vraag binnen het toerisme. Het toegenomen aantal alleenstaanden zal binnen het toerisme leiden tot meer activiteiten voor deze doelgroep, zoals solovakanties, aangepaste accommodaties en meeting & dating diensten. Belangrijke (nieuwe) doelgroepen zijn: singles, éénoudergezinnen en vitale senioren. Consumenten zoeken elkaar steeds meer op in zogenaamde digitale (vrienden) netwerken, denk aan het succes van Hyves. De impact en het belang van deze digitale netwerken, moeten door de toeristische sector niet onderschat worden. Op deze websites kunnen ‘users’ informatie achterlaten die ook alleen door andere ‘users’ bekeken kan worden. Bekend in de toeristische sector zijn de verschillende waarderingssites zoals Zoover.nl, waar consumenten hun oordeel kunnen vellen over accommodaties

Tot slot Dit zijn slechts enkele trends die momenteel van invloed zijn op de toeristische vraag. Het bijhouden en signaleren van trends is een bezigheid die veel tijd en energie kost. Het kenniscentrum maakt gebruik van onderzoeksbureaus en trendwatchers die zich hierin hebben gespecialiseerd en de markt kunnen voorzien van bruikbare informatie.

5 6 7

Bron: Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2005-2006- NRIT 2007 Voor meer informatie over De Verhalenfluisteraar: http://www.toerismelimburg.be/exec/108625/7408 Bron: persbericht “Vakantietrends 2007, meer buitenland, luxere arrangementen binnenland en meer online boekingen”


6

Toeristisch aanbod Zeeland Ruimtegebruik Zeeland kent een oppervlakte van 293.389 hectare. Dit is 7% van de totale Nederlandse oppervlakte. Gelderland is de grootste provincie van het land, Brabant staat op de tweede plaats. Zeeland doet haar naam eer aan. Het grootste gedeelte van de provincie bestaat uit agrarisch terrein en buitenwater. Samen goed voor 82%. In 2003 (laatste meetjaar) had 1,4% van de oppervlakte van Zeeland een puur recreatieve bestemming. Landelijk ligt dit aandeel hoger, namelijk op 2,3%. De ruimte die beschikbaar is voor recreatie in Zeeland is in de periode 1996-2003 toegenomen met 10% (landelijk +9%). De stijging in Zeeland is vooral toe te schrijven aan de toename van de ruimte voor dagrecreatief gebruik en verblijfsaccommodaties (19%). De ruimte voor park en plantsoen daalde met 1%. Sportterreinen namen qua oppervlakte met 2% toe. De volkstuinen namen zo’n 6% minder ruimte in beslag. Ruimtegebruik Zeeland Bos en open natuurlijk terrein 4%

Buitenwater 34% Recreatief terrein 1%

Binnenwater 5%

Park en plantsoen Sportterrein Volkstuin Dagrecreatief terrein

Bebouwd en semibebouwd terrein 5%

Verblijfsaccommodatie Verkeersterrein 3% Agrarisch terrein 48%


Bron: CBS

7

Verblijfsaccommodaties Het CBS registreert het aantal toeristische accommodaties in Nederland. Inbegrepen zijn hotels, pensions en jeugdaccommodaties (≥ 5 slaapplaatsen), kampeerterreinen met toeristische verhuur, huisjescomplexen met toeristische verhuur en groepsaccommodaties (allen ≥ 20 slaapplaatsen). Bedrijven die meerdere accommodatievormen bieden, worden meerdere malen geteld. Vaste standplaatsen op campings, tweede woningen, jachthavens en overige accommodatievormen worden niet in de CBS-registratie meegenomen. Hoewel de CBS-registratie niet volledig is, is het de enige gegevensbron waarbij het accommodatieaanbod binnen Nederland kan worden vergeleken. Daarom hier een overzicht van het aantal toeristische accommodaties en slaapplaatsen per provincie.

Friesland 706 accommodaties 95.844 slaapplaatsen

Groningen 224 accommodaties 28.672 slaapplaatsen

Drenthe 562 accommodaties 104.101 slaapplaatsen

Noord-Holland 1.051 accommodaties 166.609 slaapplaatsen

Flevoland 84 accommodaties 25.159 slaapplaatsen Overijssel 673 accommodaties 112.375 slaapplaatsen

Utrecht 208 accommodaties 35.290 Gelderland slaapplaatsen 1.026 accommodaties Zuid-Holland 173.995 slaapplaatsen 574 accommodaties 87.140 slaapplaatsen

Zeeland 642 accommodaties 126.916 slaapplaatsen

Brabant 783 accommodaties 133.668 slaapplaatsen

Limburg 773 accommodaties 123.445 slaapplaatsen

Bron: CBS

Zeeland telt volgens de CBS-registratie 642 toeristische accommodaties met in totaal 126.916 slaapplaatsen. Zeeland volgt qua aantal accommodaties na Noord-Holland, Gelderland, Brabant, Limburg, Friesland en Overijssel. Voor wat betreft het aantal slaapplaatsen neemt Zeeland een vierde positie in; na Gelderland, Noord-Holland en Brabant.


8

De volgende grafiek toont de ontwikkeling van het toeristische accommodatieaanbod in Zeeland. Ontwikkeling accommodaties in Zeeland 2000-2007 80% 68%

70% 60% 50% 40% 30%

26%

20% 10%

13% 8%

26%

18% 11%

4%

0% Hotels, pensions en jeugdaccommodaties

Toeristische kampeerterreinen

Huisjesterreinen aantal accommodaties

Groepsaccommodaties aantal slaapplaatsen

Bron: CBS

Het aantal hotels, pensions en jeugdaccommodaties steeg met 8% in de periode 2000-2007. Het aantal slaapplaatsen nam in mindere mate toe (4%). Sinds 2005 is het gemiddeld aantal bedden per accommodatie gestabiliseerd op 40 stuks. Dit is lager dan het landelijk gemiddelde van 63 bedden. Landelijk zijn de hotels dus gemiddeld groter dan in Zeeland. Kijkend naar de kampeerterreinen is er een positieve ontwikkeling gaande: zowel het aantal terreinen als het aantal standplaatsen stijgt. Landelijk is er eveneens een stijging waar te nemen van het aantal terreinen. Het aantal standplaatsen stijgt in mindere mate. Dit betekent minder toeristische standplaatsen per kampeerterrein. In de periode 2000-2007 is het aantal standplaatsen met gemiddeld 145 per kampeerterrein afgenomen. Landelijk is er een geringere afname van 39 standplaatsen per kampeerterrein. Dit is een ontwikkeling die al jaren zichtbaar is. Deels te verklaren door de verdere opkomst van kleinschalige campings zoals het kamperen bij de boer. Een andere verklaring ligt in de strengere regelgeving enerzijds en kwaliteitsverbetering anderzijds. Campings moeten vanwege brandveiligheidseisen een minimale afstand tussen kampeerplaatsen bewaren, waardoor er meer ruimte nodig is per standplaats. Daarnaast vraagt de consument om meer ruimte op de kampeerplaats, vaak gepaard met een wens om meer voorzieningen op de camping, waarvoor ook ruimte nodig is. Om aan de regels te voldoen en om aan de wensen van de consument tegemoet te komen, moet een camping haar kampeerplaatsen vergroten, ondanks het feit dat de totale oppervlakte van de camping niet toeneemt. Het aantal huisjesterreinen groeit door, zowel in Zeeland als landelijk. Het aantal bedden in vakantiewoningen op parken in Zeeland is in de periode 2000-2007 met 26% gestegen, landelijk was de groei 21%. De groepsaccommodaties nemen in aantal toe, ook het aantal bedden steeg in Zeeland met 11%, landelijk daalde het aantal met 2%. De groepsaccommodaties in Zeeland profiteren van de trend ‘het nieuwe groepsgevoel’ waarbij mensen meer gezamenlijk - in grotere groepen van familie of vrienden - uitstapjes en vakanties ondernemen. 8 8

CBS: aantal accommodaties en aantal slaapplaatsen op januari 2000- januari 2007


9

Vakantiegedrag van Nederlanders In 2007 ging 80,7% van de Nederlandse bevolking minstens één keer op vakantie, in 2005 was dat nog 80,5%. Diegenen die in 2007 een vakantie ondernamen, gingen gemiddeld iets vaker dan in 2006: gemiddeld 2,8 keer per vakantieganger. Het totaal aantal vakanties kwam daarmee uit op 35 miljoen; zo’n 500.000 meer dan in 2006. In eigen land of naar buitenland? Nederland

Buitenland

52% van Nederlanders

60% van Nederlanders

gaat minimaal 1x in eigen land op vakantie

gaat minimaal 1x naar buitenland op vakantie

17,5 miljoen

17,5 miljoen vakanties

vakanties

62% van alle lange

71% van alle korte

vakanties (≥ 8 nachten) vindt plaats in het buitenland

vakanties (≤ 3 nachten) vindt plaats in eigen land bestedingen

bestedingen

€ 2,7 miljard

€ 11,1 miljard

Bron: CVO

Vakanties in het buitenland In 2007 zijn in totaal zo’n 17,5 miljoen buitenlandse vakanties ondernomen; een stijging van ruim 700.000 vakanties ten opzichte van 2006. Voorheen bleek Frankrijk de meest bezochte vakantiebestemming voor de Nederlanders. Maar in 2007 heeft Duitsland de eerste plaats van Frankrijk overgenomen met 2,9 miljoen vakanties. Top-10 buitenlandse bestemmingen 1. Duitsland 2.951.000 2. Frankrijk 2.645.000 3. België 2.096.000 4. Spanje 1.622.000 5. Oostenrijk 1.150.000 6. Italië 932.000 7. Griekenland 736.000 8. Groot-Brittannië 679.000 9. Turkije 649.000 10. Zwitserland 390.000

17% 15% 12% 9% 7% 5% 4% 4% 4% 2%

Overige bestemmingen - binnen Europa - buiten Europa

2.030.000 1.676.000

11% 10%

Totaal

17.556.000

100%

Duitsland noteerde de grootste stijging ten opzichte van 2006. Er werden 381.000 meer vakanties ondernomen. Hiermee heeft Duitsland de eerste plek van Frankrijk overgenomen. Opmerkelijk was verder de groei van het aantal intercontinentale vakanties. In totaal werden bijna 1,7 miljoen vakanties buiten Europa doorgebracht, wat een record is.


10

Vakanties in eigen land In 2007 brachten Nederlanders 17,6 miljoen vakanties door in eigen land, 1% minder dan in 2006. Hierbij werden 95,8 miljoen overnachtingen gemaakt, 3% minder dan in 2006. Jaar

aantal vakanties

2003 2004 2005 2006 2007

aantal vakantieovernachtingen

18.091.000 17.979.000 17.314.000 17.794.000 17.594.000

100.788.000 101.350.000 95.651.000 98.317.000 95.817.000 Bron: CVO

Onderstaande kaart toont het aantal vakanties en overnachtingen per provincie.

Groningen 349.000 vakanties 2.053.000 overnachtingen

Friesland 1.277.000 vakanties 7.724.000 overnachtingen

Drenthe 1.581.000 vakanties 8.833.000 overnachtingen

Flevoland 394.000 vakanties Noord-Holland 1.858.000 1.967.000 vakanties overnachtingen Overijssel 10.093.000 overnachtingen 1.550.000 vakanties 8.572.000 overnachtingen Utrecht 490.000 vakanties 2.838.000 Gelderland overnachtingen 3.090.000 vakanties Zuid-Holland 16.320.000 overnachtingen 1.246.000 vakanties 7.089.000 overnachtingen

Zeeland 1.321.000 vakanties 8.055.000 overnachtingen

Brabant 2.085.000 vakanties 10.793.000 overnachtingen

Limburg 2.244.000 vakanties 11.301.000 overnachtingen

Bron: CVO

Gelderland is - evenals in voorgaande jaren - de populairste binnenlandse bestemming. Zeeland staat 7e qua aantal vakanties en overnachtingen. Het aantal vakanties in Zeeland daalde met 2% en het aantal vakantieovernachtingen met 9%.


11

Zeeland op de binnenlandse vakantiemarkt Sinds 1990 is het binnenlands toerisme in Nederland vrij gelijkmatig gegroeid naar een maximum van 18,7 miljoen vakanties in 2002. Tussen 2002 en 2005 is het aantal binnenlandse vakanties licht teruggelopen. In 2006 was er een lichte stijging en in 2007 weer een lichte daling. Voor Zeeland was de ontwikkeling van het aantal vakanties grillig, gekenmerkt door sterke stijgingen en dalingen. In 2005 bedroeg het aantal vakanties van Nederlanders in Zeeland 1,3 miljoen, een afname van 30% ten opzichte van topjaar 2001 en nog slechts 7% meer dan in het basisjaar 1990. Na een lichte stijging in 2006, daalt (-2%) het aantal vakanties in 2007 weer. Het aantal overnachtingen in Zeeland ontwikkelt zich met minder uitersten. Topjaar was 2003 met 12,1 miljoen overnachtingen. Echter, in de twee daaropvolgende jaren is het aantal overnachtingen gedaald tot 8,1 miljoen in 2005. Een daling tot onder het niveau van basisjaar 1990. In 2006 stijgt (+9%) het aantal overnachtingen weer, maar in 2007 is er weer een daling (-9%). Het aantal overnachtingen in Zeeland is hierdoor weer tot onder het niveau van basisjaar 1990 gedaald. Aantal vakanties

Zeeland 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

1.541.000 1.875.000 1.681.000 1.754.000 1.559.000 1.304.000 1.347.000 1.321.000

Aandeel Zeeland in NL 9,3% 10,6% 9,0% 9,7% 8,7% 7,5% 7,6% 7,5%

Aantal vakantieovernachtingen

Zeeland 8.741.000 10.226.000 11.394.000 12.133.000 10.617.000 8.081.000 8.864.000 8.055.000

Aandeel Zeeland in NL 9,2% 10,3% 10,5% 12,0% 10,5% 8,4% 9,0% 8,4% Bron: CVO

Van de ruim 1,3 miljoen vakanties die door Nederlanders in Zeeland worden doorgebracht, waren 309.000 vakanties van vaste gasten, mensen met een eigen accommodatie in Zeeland. De overige 1 miljoen vakanties werden door Nederlandse toeristen ondernomen. 51% van hen was al eerder in Zeeland op vakantie geweest, voor 49% was dit dus de eerste vakantie in Zeeland. Landelijk gezien ligt het herhalingsbezoek lager: 49%.


12

Binnenlands toerisme in de Zeeuwse regio’s 2007 Binnen Zeeland vond 35% van de vakanties van Nederlanders plaats op SchouwenDuiveland. Zowel het aantal vakanties als het aantal vakantieovernachtingen van Nederlanders namen hier toe. Daarna volgt Walcheren met 27% van de vakanties van Nederlanders in Zeeland. Zowel het aantal vakanties als het aantal overnachtingen dalen echter licht in deze regio. Ook Noord-Beveland laat in 2007 een daling zien in zowel de vakanties als de overnachtingen. In Zuid-Beveland & Tholen worden in 2007 meer vakanties, maar minder overnachtingen doorgebracht. Zeeuws-Vlaanderen laat daarentegen een stijging in het aantal overnachtingen, maar een daling in het aantal vakanties van Nederlanders zien.

Schouwen Duiveland 467.000 vakanties 2.710.000 overnachtingen

Noord Beveland 100.000 vakanties 464.000 overnachtingen

Walcheren 361.000 vakanties 2.344.000 overnachtingen

Zuid Beveland en Tholen 190.000 vakanties 1.216.000 overnachtingen

Zeeuws Vlaanderen 204.000 vakanties 1.320.000 overnachtingen

Bron: CVO


13

Toeristische vakanties vs. vakanties van vaste gasten Onderstaand diagram toont de ontwikkeling van het aantal vakanties van Nederlanders in Zeeland, verdeeld naar toeristische vakanties en vakanties van vaste gasten. Vaste gasten zijn mensen met een eigen accommodatie op een vaste locatie, zoals een stacaravan, een seizoensplaats op een camping, een tweede woning of een boot op een vaste ligplaats. Aantal vakanties x 1.000

1500

1000

500

0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Toeristische vakanties

Vakanties van vaste gasten

Bron: CVO

Ontliep het aantal toeristische vakanties en vakanties van vaste gasten elkaar niet veel in de eerste twee jaar van dit decennium, de laatste jaren is de verhouding juist extreem veranderd; 2/3 toeristische vakanties ten opzichte van 1/3 vakanties op vaste standplaatsen. In absolute aantallen viel verder vooral de grote daling op van het aantal toeristische vakanties in 2005: 200.000 vakanties minder dan in 2004. 2006 was weer iets positiever gestemd. In 2007 werden er weer 10.000 meer toeristische vakanties geboekt, maar het aantal vakanties van vaste gasten daalde met 36.000 vakanties. Toch is het aantal vaste gasten relatief stabiel, de locatie van een stacaravan of tweede woning ligt immers voor vele jaren achtereen vast. Het aantal vaste gasten verandert dus niet zozeer, maar het aantal vakanties dat zij in hun accommodatie doorbrengen wel. Elke keer dat een vaste gast minimaal één nacht verblijft in zijn eigen vakantie-accommodatie wordt geteld als vakantie. In 2007 brachten 912.000 Nederlandse toeristen en 50.000 Nederlandse vaste gasten hun vakantie in Zeeland door. Dit zijn 46.000 meer Nederlandse toeristen en 20.000 minder vaste gasten dan in het voorgaande jaar. In dit rapport wordt vooral ingegaan op de toeristische vakanties, de vakanties van vaste gasten worden in een afzonderlijk hoofdstuk beschreven.


14

Accommodatiekeuze van Nederlandse vakantiegangers in Zeeland De toerist in Zeeland kiest vooral voor een kampeervakantie: 42% van alle toeristische overnachtingen in Zeeland in 2007 vond plaats op een camping. Hoewel in 2007 de Zeeuwse campings 367.000 minder overnachtingen tellen, blijft het marktaandeel van deze accommodatievorm gelijk aan het marktaandeel in 2006. De daling van het aantal kampeerovernachtingen is een landelijke trend. Ontwikkeling aantal overnachtingen per accommodatievorm in Zeeland 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2003

2.500.000

2004 2.000.000

2005 2006

1.500.000

2007

1.000.000 500.000 0 Toeristisch kamperen

Vakantiewoningen

Hotel/pension

Overige toeristische vakanties

Vaste gasten

Bron: CVO

De vakantiewoning is de op één na belangrijkste accommodatievorm in Zeeland: 27% van alle overnachtingen in de provincie vindt plaats in een vakantiewoning. Bezien over een periode van 5 jaar liep het aantal overnachtingen in een vakantiewoning in Zeeland met zo’n 30% terug. Landelijk steeg het aantal overnachtingen in deze accommodatievorm met 2% in dezelfde periode. Het kleinste aantal overnachtingen (6%) van Nederlandse toeristen in Zeeland wordt doorgebracht in hotels, pensions en bed & breakfastadressen. Het aantal overnachtingen in deze accommodatievorm is in de periode van 2003-2007 met 16% afgenomen. Landelijk ziet deze sector haar belang in het binnenlands toerisme al enkele jaren gestaag toenemen. In de periode 2003-2007 is het aantal toeristische overnachtingen in hotels en pensions met 22% toegenomen. Zeeland kan echter niet van deze landelijke trend meeprofiteren. De groep overige toeristische vakanties is goed voor 9% van alle toeristische overnachtingen. Binnen deze groep vallen de volgende accommodatievormen: woning van een particulier, groepsaccommodatie, riviercruise, zeil- of motorboot, trekkershut etc. Het aantal toeristische overnachtingen in deze groep kende een grote afname in 2007, namelijk 20%. Vaste gasten, gasten met een eigen accommodatie in Zeeland, spelen nog steeds een grote rol van betekenis. Zowel in Zeeland als landelijk gezien wordt een kwart van het totaal aantal overnachtingen gerealiseerd door vaste gasten. In de afgelopen 3 jaar is het aantal overnachtingen van vaste gasten in Zeeland stabiel gebleven. Later in dit rapport wordt per sector dieper ingegaan op de ontwikkelingen, het profiel van de gasten, vakantiekenmerken en bestedingen.


15

Toeristische bestedingen van Nederlandse toeristen In Zeeland werd in 2007 ruim € 187 miljoen besteed door Nederlandse toeristen (excl. vaste gasten). Dit is ongeveer 1% meer dan in 2006. De toename wordt veroorzaakt door een hogere gemiddelde dagbesteding van de Nederlandse toeristen. Onderstaand diagram toont de gemiddelde bestedingen per persoon per vakantiedag. De bestedingen per dag hebben in de afgelopen tien jaar een licht fluctuerende beweging laten zien. De gemiddelde bestedingen per vakantiedag in Zeeland bedroegen in 2007 € 27, in 2006 was dat nog € 24.

Ontwikkeling van gem. bestedingen per vakantiedag € 30 € 25 € 20 € 15 € 10 €5 €0 1997

1998

1999

2000

2001

2002

NL gem.

2003

2004

2005

2006

2007

Zeeland

Bron: CVO

In 2007 besteedde de gemiddelde Nederlandse toerist in Zeeland € 27 per dag. Dit bedrag omvat alle uitgaven tijdens de vakantie, dus inclusief de kosten van hun accommodatie, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens een vakantie worden ondernomen. Helaas is de verdeling van de bestedingen over de verschillende kostenposten niet bekend. Let wel: het bedrag is per persoon, dus de kosten van bijvoorbeeld de accommodatie worden verdeeld over het reisgezelschap. Met een gemiddelde besteding van € 27 per persoon per dag hoort Zeeland in de middenmoot. In Limburg zijn de bestedingen p.p.p.d. het hoogst, in Utrecht het laagst. De gemiddelde besteding wordt sterk beïnvloed door de accommodatiekeuze in Zeeland. Zeeland kent een hoog aandeel toeristisch kamperen, deze accommodatievorm genereert lagere bestedingen. Daarnaast overnacht men in Zeeland - in vergelijking tot de rest van Nederland - minder vaak in hotels. Terwijl hotelgasten de hoogste vakantiebesteding per dag hebben.

Groningen € 29

Friesland € 30

Drenthe € 26 N-Holland € 30

Z-Holland € 30 Zeeland € 27

Flevoland € 27 Overijssel € 26

Utrecht € 21 Gelderland € 28 Brabant € 26 Limburg € 33


16

Bron: CVO

Binnenlandse vakanties in Zeeland: per sector Vakantiewoningen Zeeland heeft ruim 25.000 slaapplaatsen in toeristisch verhuurde vakantiewoningen, verspreid over 77 terreinen. Limburg staat op de eerste plaats wat betreft het aantal binnenlandse vakanties in een vakantiewoning. Gelderland en Drenthe volgen op plaats 2 en 3, Zeeland staat in de middenmoot.

Aantal vakanties in vakantiewoningen In 2007 werden 429.000 toeristische vakanties in Zeeuwse vakantiewoningen doorgebracht, 16.000 meer dan in het voorgaande jaar. De groei is te danken aan een toename van het aantal korte bungalowvakanties (+43%). Zeeland doet het hiermee beter dan de landelijke trend. Landelijk namen namelijk de korte bungalowvakanties slechts met 10% toe. Het aantal lange vakanties in Zeeland liep daarentegen terug (-15%). Landelijk nam het aantal lange bungalowvakanties met 2% toe.

aantal vakanties x 1.000

Toeristische bungalowvakanties in Zeeland - naar vakantieduur 600

500

400

152 137 154

137

196

300

kort (2-4 dagen) lang (5+ dagen)

200 329

306 258

275

2005

2006

100

233

0 2003

2004

2007

Bron: CVO

Spreiding over het jaar Kijkend naar de spreiding van de toeristische bungalowvakanties over het jaar, valt op dat deze jaarrond worden ondernomen. Piekmomenten zijn in mei (meivakantie, Hemelvaart), augustus en oktober. Langere bungalowvakanties worden vooral ondernomen in de vakantieperioden: mei, juli, augustus en oktober. Korte bungalowvakanties concentreren zich in juni, september en december.


17

Gebruikte informatiebronnen en boekingsgedrag Nederlanders die een toeristische bungalowvakantie ondernemen in eigen land, zoeken in 52% van de gevallen vooraf informatie. Voor bungalowvakanties in Zeeland is dat 48%. Bij het inwinnen van informatie speelt internet een belangrijke rol: 53% gebruikt internet. Rechtstreeks contact met de accommodatieverschaffer is de meest voorkomende manier van informatie zoeken (65%). Binnen deze groep zoekt 59% rechtstreeks via de website van de accommodatieverschaffer. Van de vakanties in een Nederlandse vakantiewoning wordt 11% van de vakanties op de bonnefooi ondernomen, dus zonder boeking of reservering vooraf. In Zeeland is dit percentage ook 11%. In alle overige gevallen wordt de vakantiewoning vooraf gereserveerd.

Vakantiebestedingen In Zeeland wordt tijdens toeristische vakanties in een vakantiewoning in totaal ruim € 72,6 miljoen uitgegeven. Dit bedrag omvat alle bestedingen van Nederlanders tijdens hun toeristische bungalowvakantie in Zeeland, dus inclusief de kosten van de vakantiewoning, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen. Helaas is de verdeling van de bestedingen over de verschillende kostenposten niet bekend. De totale kosten van een bungalowvakantie kunnen worden omgerekend naar kosten per persoon per vakantiedag: gemiddeld is dat in Zeeland € 28,-. Dit is een stijging van € 2,- ten opzichte van 2006, maar nog steeds € 1 lager dan het landelijk gemiddelde.

Persoonskenmerken Om een profiel te schetsen van de Nederlander die op vakantie gaat in de Zeeuwse vakantiewoningen, wordt in onderstaande tabel een aantal persoonskenmerken genoemd. HERKOMSTPROVINCIE

Zuid-Holland (28%) Brabant (23%) Gelderland (15%)

LEEFTIJD 65+ jr 12%

0- 5 jr 6% 6-14 jr 12%

15-18 jr 5%

50-64 jr 18%

19-24 jr 6%

25-29 jr 8% 40-49 jr 18%

30-39 jr 15%

Bron: CVO

GEZINSSAMENSTELLING

2-persoonshuishoudens > 35 jaar (37%) gezinnen met kinderen < 5 jaar (26%) gezinnen met kinderen 6-12 jaar (17%)


18

Ondernomen activiteiten Tijdens een toeristisch verblijf in een Zeeuwse vakantiewoning worden de volgende activiteiten het meest ondernomen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Uit eten gaan (in restaurant) Tochtje met de auto Wandeling maken Naar het strand Zwemmen Funshoppen (winkelen voor plezier) Bezoek aan bezienswaardige gebouwen Bezoek aan natuurreservaat, natuurgebied Tochtje met de fiets Zonnebaden Uitgaan café, disco

73% 71% 70% 64% 46% 34% 26% 24% 20% 14% 11%

Opvallend is het hoge aandeel gasten dat tochtjes met de auto maakt: het gemiddelde aandeel bij alle toeristen in Zeeland is 53% tegen 71% bij bungalowgasten. Wat betreft de overige percentages is er weinig verschil wanneer naar het totaal gekeken wordt.

Waardering voor de vakantie % toeristen dat de kwaliteit uitstekend of goed noemt

Kwaliteit van de vakantiewoning

78%

Kwaliteit van de dienstverlening

71%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bron: CVO

De waardering voor de kwaliteit van de vakantiewoningen en de dienstverlening is in 2007 gedaald. Zeeland scoort hierbij lager dan het landelijk gemiddelde van 82% voor de kwaliteit van de vakantiewoning en 84% voor de kwaliteit van de dienstverlening.


19

Toeristisch kamperen Het kampeerproduct is belangrijk voor Zeeland; de provincie telt volgens het CBS 305 kampeerbedrijven. In totaal goed voor 90.468 slaapplaatsen. Binnen Nederland heeft Zeeland het op twee na grootste aanbod van toeristische kampeerplaatsen. Kijkend naar het aantal toeristische kampeervakanties in de provincie, neemt Zeeland de derde positie op de binnenlandse kampeermarkt in. Hiermee is Zeeland ten opzichte van 2006 één plaats gedaald.

Aantal toeristische kampeervakanties


In 2007 werden 297.000 toeristische kampeervakanties in Zeeland doorgebracht, een lichte afname van 2% ten opzichte van 2006. Vooral het aantal lange toeristische kampeervakanties nam in aantal af (-6%). Dit komt overeen met de landelijke trend, in heel Nederland loopt het aantal lange kampeervakanties namelijk terug. In Zeeland is wel een toename (+8%) te zien in het aantal korte kampeervakanties (max. 4 dagen).

Toeristische kampeervakanties in Zeeland - naar vakantieduur 450 400 350 112 300

118 74

250

82

80 kort (2-4 dagen)

200 lang (5+ dagen) 150

274

259 201

100

230

217

50

Bron: CVO 0 2003

2004

2005

2006

2007

Spreiding over het jaar Kijkend naar de spreiding van de toeristische kampeervakanties over het jaar, is het kampeerseizoen duidelijk zichtbaar: in de maanden oktober t/m maart wordt niet of nauwelijks gekampeerd. Korte kampeervakanties worden gedurende het hele kampeerseizoen (april tot en met oktober) ondernomen, met een grotere piek in mei en een kleinere piek in augustus. Lange kampeervakanties concentreren zich in de periode april t/m augustus, waarbij ruim 70% van de vakanties plaatsvindt in juli en augustus.


20

Gebruikte informatiebron en boekingsgedrag Nederlanders die een toeristische kampeervakantie ondernemen in eigen land, zoeken in 38% van de gevallen vooraf informatie. Voor kampeervakanties in Zeeland ligt dat iets lager, 32% gebruikt dan informatie vooraf. Bij het inwinnen van informatie speelt internet een belangrijke rol: 53% gebruikt internet. Als men op zoek gaat naar informatie, doet 74% dat rechtstreeks bij de camping. 30% van de toeristische kampeervakanties in Nederland worden op de bonnefooi ondernomen, dus zonder boeking of reservering vooraf. In Zeeland is het percentage kampeervakanties op de bonnefooi lager: 20%. In alle overige gevallen wordt de kampeerplaats vooraf gereserveerd.

Vakantiebestedingen In Zeeland wordt tijdens toeristische kampeervakanties in totaal bijna € 57 miljoen uitgegeven. Dit bedrag omvat alle bestedingen van Nederlanders tijdens hun toeristische kampeervakantie in Zeeland, dus inclusief de kosten van de camping, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen. Helaas is de verdeling van de bestedingen over de verschillende kostenposten niet bekend. De kosten van een kampeervakantie kunnen worden omgerekend naar kosten per persoon per vakantiedag: gemiddeld is dat in Zeeland € 20. Landelijk is dit gemiddelde lager: € 17.

Persoonskenmerken Om een profiel te schetsen van de Nederlander die een toeristische kampeervakantie onderneemt in Zeeland, wordt in onderstaande tabel een aantal persoonskenmerken genoemd. HERKOMSTPROVINCIE

Brabant (28%) Gelderland (18%) Zuid-Holland (18%)

LEEFTIJD 65+ jr 9%

0- 5 jr 12%

50-64 jr 17% 6-14 jr 25% 40-49 jr 6%

30-39 jr 14%

25-29 jr 5%

15-18 jr 7% 19-24 jr 5%

Bron: CVO

GEZINSSAMENSTELLING

2-persoonshuishoudens 35 > (30%) gezinnen met kinderen < 5 jaar (26%) gezinnen met kinderen 6-12 jaar (24%)


21

Ondernomen activiteiten Tijdens een toeristische kampeervakantie in Zeeland worden de volgende activiteiten het meest ondernomen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Uit eten gaan (in restaurant) Bezoek aan het strand Tochtjes met de auto Zwemmen Wandeling maken Tochtjes met de fiets Zonnebaden Funshoppen (winkelen voor plezier) Bezoek aan bezienswaardige gebouwen Bezoek aan natuurreservaat/ natuurgebied

68% 68% 68% 59% 59% 41% 40% 39% 24% 21%

Een bezoek aan het strand brengen scoort hoog onder de toeristische kampeerders; 68% tegen 48% bij de gemiddelde toerist in Zeeland. Ook uit eten gaan scoort opvallend hoog; 68% tegen 54%. Daarnaast blijkt dat de toeristische kampeerder hoog scoort op zwemmen. De gemiddelde toerist in Zeeland scoort daar namelijk ‘slechts’ 22% op. Als laatste valt het grote aantal fietsers bij de toeristische kampeerders op: 42% tegen 24% bij de gemiddelde toerist in Zeeland.


78%

Kwaliteit van de camping


76%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bron: CVO

De waardering voor de kwaliteit van de camping en de dienstverlening is in Zeeland iets hoger dan het landelijk gemiddelde (resp. 74% en 74%).

Om meer inzicht te krijgen in deze bepalende accommodatievorm doet RECRON Zeeland samen met het Kenniscentrum Toerisme & Recreatie mee in het landelijk onderzoek ‘Gastvrij Nederland’. Dit onderzoek beoogt meer inzicht te krijgen in de markt en de mogelijkheden die dat biedt voor de kampeersector.


22

Hotels Het Zeeuwse hotelproduct telt 231 hotels, pensions en bed & breakfastaccommodaties met 9.293 slaapplaatsen. Zeeland is een kleintje binnen de Nederlandse hotelmarkt. Zij neemt een 7e plaats in wat betreft het aantal accommodaties en een 9e plaats wat betreft het aantal slaapplaatsen.

Aantal hotelvakanties In 2007 werden 170.000 hotelvakanties in Zeeland doorgebracht, maar liefst 36% meer dan in het voorgaande jaar. De groei zit hem vooral in de korte vakanties (2-4 dagen), het aantal lange vakanties is gelijk gebleven. Landelijk is deze trend ook zichtbaar. Het aantal korte hotelvakanties neemt sterker toe dan het aantal lange hotelvakanties. Hierdoor is het aantal hotelovernachtingen landelijk met 2% gedaald. In Zeeland is de afname echter groter: maar liefst 20% minder hotelovernachtingen dan in het voorgaande jaar.


Hotelvakanties in Zeeland - naar vakantieduur 200 180 160 140 120

115 131

100

135

119

80

86

kort (2-4 dagen) lang (5+ dagen)

60 40 61 20

26

29

2004

2005

39

39

2006

2007

0 2003

Bron: CVO

Spreiding over het jaar De hotelvakanties zijn redelijk goed verspreid over het jaar. Augustus is het meest geliefd, gevolgd door mei en juni. December, januari en februari zijn het minst populair voor een toeristisch hotelverblijf in een Zeeuws hotel.


23

Gebruikte informatiebronnen en boekingsgedrag Van de Nederlanders die een hotelvakantie ondernemen in eigen land, zoekt 46% vooraf informatie. Voor hotelvakanties in Zeeland ligt dat hoger, 50% zoekt informatie vooraf. Het merendeel wint dus informatie in. Bij het inwinnen van informatie speelt internet een belangrijke rol: 49% gebruikt internet. Als men op zoek gaat naar informatie, doet ruim 40% van de hotelgasten dat rechtstreeks bij het hotel. 5% van de hotelvakanties in Nederland worden op de bonnefooi ondernomen, dus zonder boeking of reservering vooraf. In Zeeland is het percentage hotelvakanties op de bonnefooi hoger, 7% vertrekt op de bonnefooi. In alle overige gevallen wordt de hotelkamer vooraf gereserveerd.

Vakantiebestedingen In Zeeland wordt tijdens hotelvakanties in totaal ruim € 37 miljoen uitgegeven. Dit bedrag omvat alle bestedingen van Nederlanders tijdens hun hotelvakantie in Zeeland, dus inclusief de kosten van de hotelkamer, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen. Helaas is de verdeling van de bestedingen over de verschillende kostenposten niet bekend. De totale kosten van een hotelvakantie kunnen worden omgerekend naar kosten per persoon per vakantiedag: gemiddeld is dat in Zeeland € 55. Het landelijk gemiddelde is € 54. De besteding per vakantiedag tijdens een hotelvakantie in Zeeland is sinds 2006 met maar liefst € 11,toegenomen.

Persoonskenmerken Om een profiel te schetsen van de Nederlander die op vakantie gaat in de Zeeuwse hotels, wordt in onderstaande tabel een aantal persoonskenmerken genoemd. HERKOMSTPROVINCIE

Zuid-Holland (27%) Noord-Brabant (20%) Limburg (18%)

LEEFTIJD

6-14 jr 2% 65+ jr 26%

25-29 jr 15-18 jr 1% 1% 30-39 jr 11%

40-49 jr 15%

50-64 jr 44%

GEZINSSAMENSTELLING

Bron: CVO

2-persoonshuishoudens > 35 jaar (74%) éénpersoonshuishoudens > 35 jaar (8%) gezinnen met kinderen 0-5 jaar (6%)


24

Ondernomen activiteiten Tijdens een hotelvakantie in Zeeland worden de volgende activiteiten het meest ondernomen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Uit eten gaan (in restaurant) Tochtjes met de auto Wandelen Bezoek aan het strand Bezoek aan bezienswaardige gebouwen Tochtjes met de fiets Funshoppen (winkelen voor plezier) Bezoek aan natuurreservaat/ natuurgebied Zwemmen Uitgaan (café, discotheek)

78% 75% 68% 52% 37% 27% 25% 17% 14% 9%

De hotelgast gaat iets vaker uit eten dan de andere toeristen (70%). Een bezoek aan het strand scoort relatief laag onder de Zeeuwse hotelgasten. De gemiddelde Zeeuwse toerist gaat veel vaker naar het strand (62%). Ook het zwemmen scoort laag (17%). Deze activiteit is bij de andere toeristen in Zeeland veel populairder (42%).


87%

Kwaliteit van het hotel


98%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bron: CVO

De waardering voor de kwaliteit van de dienstverlening in hotels ligt in Zeeland hoger dan het landelijk gemiddelde (94%). De waardering voor de kwaliteit van de hotelaccommodaties ligt echter onder het landelijk gemiddelde (90%).


25

Overige toeristische vakanties De groep overige toeristische vakanties omvat de volgende accommodatievormen: woning van een particulier, groepsaccommodatie, riviercruise, zeil- of motorboot, trekkershut et cetera.

Aantal overige toeristische vakanties In 2007 werden 115.000 overige toeristische vakanties in Zeeland doorgebracht, 28% minder dan in het voorgaande jaar. Ook het aantal overnachtingen daalde sterk (-19%). Het aantal varieert sterk, deze groep accommodatievormen is immers ook zeer divers van aard.


Overige toeristische vakanties in Zeeland - naar vakantieduur 200 180 160 74 140

74 69

120 100

49

35

lang (5+ dagen)

80 60

kort (2-4 dagen)

114

107

40

92 74

81

20 0 2003

2004

2005

2006

2007

Bron: CVO

Spreiding over het jaar De spreiding van de overige toeristische vakanties over het jaar is matig. Het merendeel (44%) vindt plaats in de maanden februari, april en juni. De korte vakanties vinden vooral plaats in februari, de lange vakanties vooral in juni en juli.

Gebruikte informatiebronnen en boekingsgedrag Nederlanders die een vakantie ondernemen in één van de overige accommodatievormen in eigen land, zoeken in 26% van de gevallen vooraf informatie. Voor vakanties in Zeeland ligt dat hoger, 38% gebruikt informatie vooraf. Bij het inwinnen van informatie speelt internet een belangrijke rol: 44% gebruikt internet. Dit is echter lager dan bij andere accommodatievormen. Als men op zoek gaat naar informatie, doet meer dan de helft dat rechtstreeks bij de accommodatie. 28% van de overige toeristische vakanties in Nederland worden op de bonnefooi ondernomen, dus zonder boeking of reservering vooraf. In Zeeland is het percentage vakanties op de bonnefooi iets lager: 24%. In alle overige gevallen wordt de accommodatie vooraf gereserveerd.


26

Vakantiebestedingen In Zeeland wordt tijdens overige toeristische vakanties in totaal ruim € 19 miljoen uitgegeven. Dit bedrag omvat alle bestedingen van Nederlanders tijdens hun verblijf in Zeeland, dus inclusief de kosten van de accommodatie, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen. Helaas is de verdeling van de bestedingen over de verschillende kostenposten niet bekend. De totale kosten van een vakantie kunnen worden omgerekend naar kosten per persoon per vakantiedag: gemiddeld is dat in Zeeland € 23. Het landelijk gemiddelde is € 22.

Persoonskenmerken Om een profiel te schetsen van de Nederlander die op vakantie gaat in de overige toeristische accommodaties in Zeeland, wordt hieronder een aantal persoonskenmerken genoemd. HERKOMSTPROVINCIE

Brabant (25%) Gelderland (20%) Overijssel (16%)

LEEFTIJD

0- 5 jr 8% 65+ jr 28%

6-14 jr 6% 15-18 jr 8% 19-24 jr 2% 25-29 jr 3%

30-39 jr 13%

50-64 jr 29%

40-49 jr 3%

Bron: CVO

GEZINSSAMENSTELLING

2-persoonshuishoudens > 35 jaar (55%) gezinnen met kinderen 0-5 jaar (17%) gezinnen met kinderen 6–12 jaar (12%)


27

Ondernomen activiteiten Tijdens een overige toeristische vakantie in Zeeland worden de volgende activiteiten het meest ondernomen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Wandeling maken Tochtjes met de auto Bezoek aan strand Uit eten gaan (in restaurant) Tochtjes met de fiets Funshoppen (winkelen voor plezier) Bezoek aan bezienswaardige gebouwen Zwemmen Bezoek aan natuurreservaat/ natuurgebied Zonnebaden

66% 62% 61% 56% 47% 42% 30% 21% 18% 13%

Bovenstaande top 10 verschilt iets met de top 10 van de gemiddelde Zeeuwse toerist. Een tochtje met de auto staat hier op de tweede plaats terwijl dit bij de gemiddelde Zeeuwse toerist het meest populair is. Zonnebaden staat bij deze vakantievorm op de laatste plaats. De gemiddelde Zeeuwse toerist geniet vaker van de zon.

Waardering voor de vakantie De waardering voor de kwaliteit van de accommodatie is in Zeeland iets hoger dan het landelijk gemiddelde (91%). De waardering van de kwaliteit van de dienstverlening ligt daarentegen weer iets lager (94%). % toeristen dat de kwaliteit uitstekend of goed noemt

94%

Kwaliteit van de accommodatie


93%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bron: CVO


28

Vaste gasten Ongeveer 1/3 deel van alle vakanties van Nederlandse gasten zijn vakanties op vaste standplaatsen. In 2007 bezochten 50.000 vaste gasten hun eigen accommodatie in Zeeland.

stacaravan 26%

Kijkend naar het type accommodatie dat vaste gasten in 2007 bezochten in Zeeland blijkt dat de tweede woning het meest voorkomt, gevolgd door een seizoensplaats op een camping. Vorig jaar bezochten de meeste vaste gasten hun eigen stacaravan en kwam de eigen vakantiewoning op de tweede plaats. Een mogelijke reden voor deze verschuiving is het slechte zomerweer.

tweede woning 45%

seizoensplaats op camping 27%

vaste ligplaats in jachthaven 1%

Bron: CVO

Aantal vakanties van vaste gasten In 2007 brachten vaste gasten 309.000 vakanties door in Zeeland, 10% minder dan in het voorgaande jaar. Landelijk daalde het aantal vakanties van vaste gasten ook met 10%. Het aantal lange vakanties dat vaste gasten in hun eigen accommodatie in Zeeland doorbrengen neemt af, het aantal korte vakanties blijft gelijk.


Vakanties van vaste gasten in Zeeland - naar vakantieduur 600

500

400

266 kort (2-4 dagen)

176

300

157

177

lang (5+ dagen) 177

200 256 100

218

179

168

133

0 2003

2004

2005

2006

2007

Bron: CVO - TOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE ZEELAND 2007/2008 -

29

Spreiding over het jaar De vaste gasten bezoeken hun accommodatie gedurende het hele jaar. Mei en juni zijn favoriet voor een korte vakantie in de eigen accommodatie. Lange vakanties worden vooral ondernomen in de maanden april, juli en augustus.

Vakantiebestedingen Vaste gasten besteden tijdens de vakanties in hun accommodatie € 17,8 miljoen in Zeeland. Dit bedrag omvat alle bestedingen tijdens hun verblijf in Zeeland, exclusief de kosten van hun accommodatie. Kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen zijn wel inbegrepen. Helaas is de verdeling van de bestedingen over de verschillende kostenposten niet bekend. De totale kosten van een vakantie kunnen worden omgerekend naar kosten per persoon per vakantiedag: gemiddeld is dat in Zeeland € 8. De besteding van de vaste gast per vakantiedag lag in 2007 ruim € 2,lager dan in 2006. Landelijk ligt de gemiddelde besteding op € 10,- per vakantiedag.

Persoonskenmerken Om een profiel te schetsen van de Nederlander die op vakantie gaat in een eigen accommodatie in Zeeland, wordt hieronder een aantal persoonskenmerken genoemd. HERKOMSTPROVINCIE

Brabant (50%) Zeeland (31%) Zuid-Holland (12%)

LEEFTIJD 65+ jr 19%

0- 5 jr 22%

6-14 jr 6% 19-24 jr 4%

50-64 jr 43%

30-39 jr 4% 40-49 jr 2%

Bron: CVO

GEZINSSAMENSTELLING

2-persoonshuishoudens > 35 jaar (68%) gezinnen met kinderen 0-5 jaar (28%) gezinnen met kinderen 6-12 jaar (5%)


30

Ondernomen activiteiten Van vaste gasten is niet bekend welke activiteiten zij tijdens het verblijf in hun accommodatie ondernemen. Veelal wordt aangenomen dat het activiteitenpatroon van vaste gasten tijdens het verblijf in hun accommodatie beperkt is. Uit het themarapport “Markt voor tweede woningen” van het ContinuVakantieOnderzoek (2007) blijkt overigens dat bezitters van tweede verblijven de mogelijkheden voor wandelen en fietsen het belangrijkst vinden bij de keuze voor de locatie van hun tweede verblijf.

Waardering voor de vakantie Vaste gasten worden niet gevraagd naar de waardering voor hun vakantie in Zeeland.

Uit het themarapport “Markt voor tweede woningen” van het ContinuVakantieOnderzoek (2007) blijkt dat ruim 200.000 Nederlanders de wens hebben een tweede verblijf – zoals een bungalow, chalet, stacaravan of appartement – in Nederland aan te schaffen. Voor 60% is dit slechts een voornemen, 40% is zich al concreet aan het oriënteren op de aanschaf. 22% geeft de voorkeur aan Zeeland als locatie voor dit tweede verblijf. Er zou in Zeeland derhalve een potentiële markt voor 45.000 tweede verblijven zijn, vooral stacaravans, tweede woningen en chalets.


31

Inkomend toerisme naar Nederland Het aantal buitenlandse gasten in Nederland neemt de laatste jaren sterk toe. In 2007 kwamen ruim 11 miljoen buitenlandse gasten voor minimaal één overnachting naar Nederland. Samen waren zij goed voor bijna 28 miljoen overnachtingen. Bij deze gasten is overigens geen onderscheid gemaakt tussen gasten met een zakelijk of toeristisch motief. Jaar

aantal gasten

2003 2004 2005 2006 2007

aantal overnachtingen

9.180.600 9.646.200 10.011.800 10.738.600 11.008.000

25.341.500 25.374.600 25.210.000 26.886.000 27.952.200 Bron: CBS

Onderstaande kaart toont het aantal buitenlandse gasten en hun overnachtingen per provincie.

Friesland 240.300 gasten 953.900 overnachtingen

Noord-Holland 5.771.400 gasten 12.112.300 overnachtingen

Flevoland 111.500 gasten 449.700 overnachtingen

Utrecht 328.100 gasten 601.900 overnachtingen

Zuid-Holland 1.487.700 gasten 3.853.900 overnachtingen

Zeeland 702.300 gasten 3.529.300 overnachtingen

Groningen 106.300 gasten 273.500 overnachtingen

Drenthe 129.200 gasten 458.900 overnachtingen

Overijssel 231.700 gasten 523.400 overnachtingen

Gelderland 369.900 gasten 1.046.300 overnachtingen

Brabant 762.100 gasten 1.893.100 overnachtingen

Limburg 767.400 gasten 2.256.000 overnachtingen

Bron: CBS


32

Herkomstlanden Belangrijkste herkomstlanden voor Nederland zijn Duitsland en Groot-Brittannië. Kijkend naar de periode 2003-2007 blijken België, Frankrijk en Spanje de belangrijkste groeimarkten te zijn, maar ook Groot-Brittannië neemt in belang toe. Intercontinentaal gezien neemt het aantal gasten uit Noord- & Latijns-Amerika fors toe. Voor het aantal gasten uit Azië is er ook een groei, het zij in mindere mate.

Duitsland Groot-Brittannië België Frankrijk Spanje Italië Overig Europa Noord- & Latijns-Amerika Azië Overig wereld

2003 2.803.000 1.646.000 779.000 465.000 275.000 339.000 1.125.000 996.000 531.000 222.000

2004 2.649.000 1.760.000 811.000 510.000 298.000 369.000 1.247.000 1.132.000 636.000 235.000

2005 2.570.000 1.853.000 917.000 527.000 322.000 374.000 1.377.000 1.222.000 644.000 206.000

2006 2.812.000 1.913.000 991.000 608.000 392.000 398.000 1.486.000 1.325.000 602.000 213.000

2007 2.833.000 1.903.000 1.101.000 613.000 436.000 398.000 1.622.000 1.274.000 617.000 213.000 Bron: CBS


33

Buitenlandse gasten in Zeeland In de afgelopen vijf jaar steeg het aantal buitenlandse gasten in Zeeland met 11%. Het aantal overnachtingen groeide in mindere mate: een toename van slechts 2%. Al met al is het marktaandeel van Zeeland in het inkomend toerisme naar Nederland weer wat verstevigd. Aantal gasten

Zeeland

Aantal overnachtingen

Aandeel Zeeland in NL

Zeeland

Aandeel Zeeland in NL

2003 2004 2005 2006

632.000 575.000 518.000 635.000

6,9% 6,0% 5,2% 5,8%

3.465.000 3.160.000 2.725.000 3.221.000

13,7% 12,4% 10,8% 11,9%

2007 Bron: CBS

702.000

6,4%

3.529.000

12,6%

Herkomstlanden Onderstaand overzicht toont dat Duitsland verreweg het belangrijkste herkomstland is voor Zeeland en het aantal gasten uit dit buurland is in 2007 fors gegroeid: +13% ten opzichte van 2006. Bezien over een periode van 5 jaar is het aantal Duitse gasten na een dip nu weer boven het niveau van 2003. Ook vanuit buurland België is een gestaag groeiend gastenaantal zichtbaar: in 5 jaar steeg het aantal Belgische gasten met 37%. Het aantal gasten vanuit andere herkomstlanden ontwikkelt zich zeer grillig. Gasten uit: Duitsland België Groot-Brittannië Frankrijk Italië Overig Europa Noord- & Latijns-Amerika Overig wereld

2003 477.000 112.000 8.000 11.000 2.000 21.000 2.000 ---

2004 427.000 95.000 11.000 10.000 2.000 22.000 3.000 4.000

2005 362.000 113.000 7.000 8.000 2.000 16.000 8.000 3.000

2006 433.000 129.000 15.000 13.000 3.000 26.000 14.000 3.000

2007 491.000 153.000 12.000 11.000 3.000 27.000 4.000 1.000

Bron: CBS

Buitenlandse overnachtingen naar accommodatietype

Accommodatiekeuze 36% van de buitenlandse gasten in Zeeland kiest voor een verblijf in een hotel, maar vanwege de gemiddeld korte verblijfsduur vindt slechts 18% van alle buitenlandse overnachtingen in Zeeland plaats in een hotel.

groepsacco 1%

hotel 18%

camping 42%

42% van de overnachtingen van buitenlandse gasten vindt plaats op een camping, nog eens 39% vindt plaats in vakantiewoningen.9

vakantiewoningen 39%

Bron: CBS 9

In 2007 is er geen onderzoek (SIT) gedaan naar de motieven en het vakantiegedrag van de buitenlandse gasten. In de Toeristische Trendrapportage Zeeland 2006/07 is het SIT uit 2006 opgenomen. Hierin vindt u meer gedetailleerde informatie omtrent de buitenlandse gasten. In 2009 zullen de resultaten van het nieuwe onderzoek naar de buitenlandse gasten (SIT) bekend worden gemaakt.


34

Vrijetijdsgedrag van Nederlanders In de periode van april 2006 tot en met maart 2007 is het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) uitgevoerd. Dit onderzoek beschrijft het vrijetijdsgedrag van de Nederlander. Hierbij gaat het om uithuizig vrijetijdsgedrag, dat wil zeggen vrijetijdsactiviteiten die men buitenshuis heeft ondernomen en waarbij men minimaal een uur van huis is geweest. Dit betekent dat vrijetijdsactiviteiten binnenshuis, zoals tv-kijken, lezen, internetten en gamen buiten beschouwing zijn gelaten. De activiteiten die men tijdens de vakantie onderneemt, maken ook geen onderdeel uit van dit onderzoek. Qua vrijetijdsactiviteiten worden er 11 hoofdclusters van activiteiten onderscheiden: - buitenrecreatie - bezoek evenement - waterrecreatie en -sport - recreatief winkelen - zelf sporten - cultuur - sportwedstrijden bezoeken - uitgaan - wellness, beauty, ontspanning - hobby’s / verenigingsleven - bezoek attractie Voor een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten die tot de clusters behoren, zie bijlage 2. In dit hoofdstuk wordt eerst het vrijetijdsgedrag van de Nederlander belicht, vervolgens komt het vrijetijdsgedrag van de Zeeuw specifiek en de vrijetijdsbesteding in de provincie Zeeland aan bod. Vrijetijdsbesteding van Nederlanders Onderstaand diagram toont het aantal activiteiten dat Nederlanders binnen de verschillende clusters hebben ondernomen. In totaal gaat het om 3,8 miljard vrijetijdsactiviteiten. Binnen het cluster buitenrecreatie werden de meeste activiteiten ondernomen: ruim 980 miljoen buitenrecreatieve activiteiten oftewel 24% van het totaal. Aantal vrijetijdsactiviteiten naar cluster 980

Buitenrecreatie 710

Recreatief winkelen 631

Zelf sporten 451

Uitgaan

436

Overige hobby-, verenigingsactiviteiten en cursussen 268

Attracties bezocht 192

Waterrecreatie -en sport

124

Cultuur Evenementen bezocht

108

Sportwedstrijden bezocht

76

Wellness / beauty / ontspanning

70 0

200

400

600

800

1000

1200

aantal activiteiten x 1 miljoen

Bron: CVTO 2006-2007


35

De participatie (het percentage van de Nederlandse bevolking dat in een bepaald jaar tenminste eenmaal een bepaalde activiteit ondernomen heeft) is het hoogst voor het cluster ‘recreatief winkelen’ (90%), gevolgd door ‘uitgaan’ (90%) en op de derde plaats staat ‘buitenrecreatie’ (88%). De frequentie (het gemiddeld aantal keren dat men de activiteit in één jaar heeft ondernomen) is het grootst voor ‘zelf sporten’ (115,1 keer), ‘buitenrecreatie’ (95,9 keer) en ‘overige hobby-, verenigingsactiviteiten en cursussen’ (75,1 keer).

Uitgaven aan vrijetijdsgedrag van Nederlanders Bij de bestedingen die samenhangen met vrijetijdsactiviteiten buitenshuis, wordt in het CVTO een driedeling gemaakt: directe kosten, vervoerskosten en vaste kosten. Directe kosten (bestedingen die direct zijn te herleiden naar een bepaalde activiteit omdat deze gedaan zijn gedurende desbetreffende activiteit): Bijna de helft van de activiteiten brengen geen directe kosten met zich mee. Bij ruim een kwart van de activiteiten wordt meer dan € 10 per activiteit uitgegeven. De clusters waaraan in verhouding het vaakst geld wordt uitgegeven zijn: ‘uitgaan’ (in 93% van de gevallen), ‘recreatief winkelen’ (80%) en ‘cultuur’ (78%). Het meeste geld wordt besteed binnen het cluster ‘recreatief winkelen’, gevolgd door het cluster ‘wellness/beauty/ontspanning en ‘uitgaan’. Gemiddeld wordt € 12 euro per activiteit uitgegeven (inclusief de activiteiten waarbij de beurs gesloten blijft). Van deze € 12 gaat het grootste deel, te weten € 6,10 op aan de bestedingen die in winkels worden gedaan tijdens de ondernomen activiteit. Nog eens € 3,30 wordt uitgegeven aan consumpties, en € 1,70 aan toegangsprijzen, deelnamekosten et cetera. De laatste € 0,85 is toe te rekenen aan de overige kosten die de activiteit met zich meebrengt. Vervoerskosten (deze worden berekend door te kijken naar het aantal afgelegde kilometers en het gebruikte vervoermiddel; auto of motor 36 cent per km, trein 12 cent per km en overig openbaar vervoer 22 cent per km): In totaal hebben Nederlanders tijdens de onderzoeksperiode ruim 7,9 miljard euro uitgegeven aan vervoerskosten voor vrijetijdsactiviteiten; gemiddeld € 1,96 per activiteit. De helft van de ondernomen activiteiten brengen vervoerskosten met zich mee. Bij 81% van de gevallen bedragen de kosten minder dan € 5. De grootste dragers van vervoerskosten zijn de activiteiten die behoren tot de clusters ‘recreatief winkelen’, ‘bezoek evenementen’ en ‘cultuur’. Vaste kosten (abonnementen, lidmaatschappen, kortingskaarten, passe-partouts voor attractieparken, dierentuinen et cetera): In totaal bestaan deze vaste kosten uit bijna 2,7 miljard euro op jaarbasis. De meeste lidmaatschappen en abonnementen worden aangetroffen binnen de activiteitencluster ‘zelf sporten’ en ‘overige hobby- verenigingsactiviteiten en cursussen.’ De gemiddelde bestedingen aan abonnementen en lidmaatschappen zijn het hoogst in de clusters ‘zelf sporten’ en ‘wellness/beauty/ontspanning.’ De hoogste economische betekenis heeft de activiteit ‘fitness/aerobic/steps/spinning/etc’. Deze activiteit heeft vanwege het grote aantal personen (75%) met vaste kosten (circa 2,2 miljoen) in combinatie met relatief hoge gemiddelde vaste kosten (bijna 240 euro) de grootste economische waarde qua lidmaatschappen en abonnementen (ruim 525 miljoen euro). In totaal is door alle Nederlanders in de periode april 2006 tot en met maart 2007 een bedrag van ruim 59 miljard euro uitgegeven ten behoeve van het ondernemen van vrijetijdsactiviteiten. Dit bedrag komt neer op gemiddeld € 14,60 per persoon per activiteit.


36

Locatie van vrijetijdsactiviteiten Nederlanders Onderstaand diagram toont het aantal activiteiten naar provincie. Deze verdeling hangt sterk samen met het aantal inwoners per provincie. Bijna de helft van de activiteiten (42%) vindt namelijk plaats binnen de eigen gemeentegrenzen, 56% van de activiteiten wordt elders in Nederland gedaan, en 2% van de activiteiten vindt in het buitenland plaats (met name Duitsland en België). De gemiddelde afstand voor een enkele reis tot de vrijetijdsactiviteit bedraagt 15,7 kilometer. Zeeland huisvest 2,3% van de Nederlandse bevolking, 2,6% van alle vrijetijdsactiviteiten wordt ondernomen in Zeeland.

Groningen 138 mln vrijetijdsactiviteiten => 3,6%; 3,5% van inwoners

Friesland 146 mln vrijetijdsactiviteiten => 3,8%; 3,9% van inwoners

Drenthe 126 mln vrijetijdsactiviteiten => 3,3%; 3,0% van inwoners

Flevoland 84 mln vrijetijdsactiviteiten => 2,2%; 2,3% van inwoners Noord-Holland 597 mln vrijetijdsactiviteiten => 15,6%; 16,0% van inwoners

Overijssel 263 mln vrijetijdsactiviteiten => 6,9%; 6,8% van inwoners

Utrecht 252 mln vrijetijdsactiviteiten => 3,8%; Gelderland 7,3% van inwoners 464 mln vrijetijdsactiviteiten Zuid-Holland => 12,1%; 12,1% van inwoners 746 mln vrijetijdsactiviteiten => 19,5%; 21,1% van inwoners

Zeeland 98 mln vrijetijdsactiviteiten => 2,6%; 2,3% van inwoners

Brabant 553 mln vrijetijdsactiviteiten => 14,5%; 14,8% van inwoners

Buitenland 79 mln vrijetijdsactiviteiten => 2,1%

Limburg 280 mln vrijetijdsactiviteiten => 7,3%; 6,9% van inwoners

Bron: CVTO


37

Vrijetijdsgedrag van Zeeuwen In deze paragraaf wordt het vrijetijdsgedrag van de Zeeuwse bevolking besproken. Er zijn niet bijzonder veel verschillen te bemerken in het vrijetijdsgedrag van de Zeeuwen in vergelijking met de gemiddelde Nederlander. Opvallend is wel dat, indien er significante verschillen zijn, het altijd om een lagere score gaat (met uitzondering van twee activiteiten).

Activiteiten waarop Zeeuwen lager scoren dan de gemiddelde Nederlander: De aanwezigheid van de kust doet vermoeden dat Zeeuwen actiever zijn in de waterrecreatie en -sport dan de gemiddelde Nederlander. Het tegendeel is echter waar. Op alle activiteiten binnen de cluster waterrecreatie en -sport scoren de Zeeuwen gelijk aan of lager dan het Nederlands gemiddelde. Zeeuwen kanoën minder en zwemmen minder vaak in een buitenbad dan de gemiddelde Nederlander. Dit laatste is hoogstwaarschijnlijk te verklaren doordat de Zeeuw wellicht de zee verkiest boven het zwembad. Zeeuwen sporten minder dan de gemiddelde Nederlander. Het cluster “zelf sporten” toont de volgende cijfers: 52% van de Zeeuwen sport zelf, ten opzichte van 63% van de Nederlanders. Wanneer we kijken naar de afzonderlijke sporten, blijkt dat Zeeuwen significant minder participeren in “fitness / aerobics / steps / spinning etc.”, “joggen / hardlopen / trimmen” , “schaatsen” en “skiën / langlaufen / snowboarden.” Ook passief sport beoefenen doen Zeeuwen minder vaak; slechts 5% van de Zeeuwen is in de onderzoeksperiode naar een betaalde voetbalwedstrijd geweest, tegen 11% van de Nederlandse bevolking. Zeeuwen zijn minder actief in wellness-activiteiten; zij scoren significant minder op het cluster “wellness / beauty / ontspanning” dan de gemiddelde Nederlander (22% ten opzichte van 30%). De activiteiten die het percentage naar beneden halen zijn: “sauna bezoek” en “zonnebank.” Nog een activiteit die Zeeuwen minder ondernemen dan de gemiddelde Nederlander, is het gaan naar de “dierentuin / vogelpark / zeeaquarium”. Binnen de cluster “cultuur” scoort de Zeeuw lager op: “ballet / dansvoorstelling bezocht”, “cabaretvoorstelling bezocht”, “museum bezocht” en “musical bezocht”. De laatste activiteit waarop Zeeuwen significant minder scoren: activiteiten binnen sportvereniging (bijvoorbeeld kantinedienst). Uitzondering Activiteit waarop de Zeeuwen hoger scoren dan de gemiddelde Nederlander: “Fietstocht voor het plezier” en “activiteiten binnen religieuze / kerkelijke vereniging”; bij deze laatste activiteit heeft Zeeland het op één na hoogste percentage (20%) van Nederland, alleen de provincie Friesland kent een hoger percentage (23%). De redenen voor deze verschillen zijn niet direct uit de cijfers te herleiden.


38

Onderstaand diagram laat per cluster het aantal activiteiten zien wat door Zeeuwen is ondernomen (totaal aan activiteiten is 91,8 miljoen). De top 7 komt overeen met het landelijke beeld. Aantal vrijetijdsactiviteiten per cluster, ondernomen door Zeeuwen Buitenrecreatie

25,8

Recreatief winkelen

13,7

Zelf sporten

12,2

Uitgaan

12,1

Hobby's / verenigingen

10

Attracties bezocht

5,1 4,8

Waterrecreatie en - sport Evenementen bezocht

2,4

Cultuur

2,3


2


1,2 0

5

10

15

20 25 30 aantal activiteiten x 1 miljoen

Bron: CVTO

De Zeeuw de provinciegrens over Zoals reeds vermeld wordt het merendeel van de vrijetijdsactiviteiten dat in dit onderzoek gemeten is (=vrijetijdsactiviteiten waarbij men minimaal één uur van huis is geweest) in de eigen provincie ondernomen, waarvan 42% zelfs binnen de eigen gemeentegrenzen. Een deel van de activiteiten dat door Zeeuwen wordt ondernomen, wordt echter in andere provincies ondernomen. Wat zijn de activiteiten waar Zeeuwen hun provincie voor verlaten? De onderstaande tabel geeft het percentage uitgaande Zeeuwen per cluster weer. Tevens staat de voornaamste ontvangende provincie vermeld. Activiteitencluster

Percentage uitgaande Zeeuwen

Voornaamste ontvangende provincie / buitenland10

Buitenrecreatie Uitgaan Zelf Sporten Recreatief Winkelen Hobby / verenigingsleven Waterrecreatie en -sport

9% 22% 6% 18% 9% 18%

Gelderland Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Gelderland Gelderland

Attracties bezocht

17%

Gelderland & Zuid-Holland

Evenementen bezocht Sportwedstrijden bezocht Cultuur Wellness

33% 18% 37% 21%

Duitsland Zuid-Holland Duitsland Noord-Brabant

10

Voorbeeld ter verduidelijking: 9% van de activiteiten uit het cluster “buitenrecreatie” worden door Zeeuwen buiten de provincie ondernomen, 36% daarvan (de activiteiten buiten Zeeland) vindt plaats in Gelderland.


39

Vrijetijdsbesteding in Zeeland In Zeeland werden ruim 98 miljoen activiteiten ondernomen. Het diagram hieronder laat het aantal activiteiten per cluster zien.

Vrijetijdsactiviteiten van Nederlanders in Zeeland Buitenrecreatie

31,2

Uitgaan

13,4

Zelf sporten

13,3

Recreatief winkelen

12,8

Hobby's / verenigingsleven

9,7 5,6

Waterrecreatie en -sport Attracties bezocht

4,9

Evenementen bezocht

2,3


2

Cultuur

2


1 0

5

10

15

20

25 30 35 aantal activiteiten x 1 miljoen

Bron: CVTO

Gemiddeld wordt 19,1 kilometer gereisd voor een vrijetijdsactiviteit in Zeeland. Inwoners van Zeeland reizen gemiddeld 9,5 kilometer en Nederlanders van buiten Zeeland reizen gemiddeld 57,5 kilometer voor een activiteit in Zeeland. De meeste activiteiten worden op zaterdag (23%) en zondag (16%) ondernomen, waarvan het merendeel in de middag. Gegevens van deelnemers (incl. Zeeuwen) aan de activiteiten in de provincie Zeeland: Het betreft nagenoeg evenveel vrouwen als mannen. Het grootste deel van de deelnemers bevindt zich in de leeftijdsgroepen 25-34 jaar (15%), 45-54 (16%) en 55-64 jaar (15%). In vergelijking met de rest van Nederland trekt Zeeland veel 25-34 jarigen. Wanneer we kijken naar de levensfase waarin men zich bevindt, zien we dat het merendeel behoort tot de levensfase ‘gezin zonder kinderen, gezinshoofd ouder dan 55 jaar’ (22%), gevolgd door ‘gezin met kinderen van 13 jaar of ouder, gezinshoofd jonger dan 55 jaar’ (19%) en ‘gezin met kinderen 6 tot 13 jaar’ (10%).


40

Bezoekers aan Zeeland Uit het CVTO wordt ook duidelijk hoeveel vrijetijdsactiviteiten worden ondernomen door bezoekers aan Zeeland; inwoners van de rest van Nederland die naar Zeeland reizen voor het ondernemen van een vrijetijdsactiviteit. Let op: vrijetijdsactiviteiten van buitenlandse bezoekers maken geen deel uit van het onderzoek. Aangenomen wordt dat er grote aantallen dagbezoekers uit het buitenland naar Zeeland komen. In Zeeland werden door niet-Zeeuwen (wel afkomstig uit Nederland) 19,5 miljoen activiteiten ondernomen. Dit betekent dat 20% van de ondernomen activiteiten in de provincie Zeeland door nietZeeuwen wordt ondernomen. Dit is een behoorlijk hoog percentage wanneer dit vergeleken wordt met de andere twee provincies in Zuid-Nederland (Limburg en Brabant: beide 8%). Onderstaande tabel geeft een overzicht van de voornaamste herkomstprovincies per activiteitencluster. Herkomstprovincies per cluster in Zeeland (excl. eigen inwoners) Buitenrecreatie Recreatief winkelen Zelf sporten Uitgaan Overig hobby & vereniging Attracties bezocht Waterrecreatie en sport Evenementen bezocht Wellness / beauty /ontspanning Cultuur Sportwedstrijden bezocht 0 Zuid-Holland Noord-Holland

1000

2000

Noord-Brabant Groningen

3000

4000

Gelderland Flevoland

5000

6000 7000 8000 aantal activiteiten x 1.000 Utrecht Limburg Overijsel Friesland

Bron: CVTO

Toelichting bij bovenstaande tabel: • De voornaamste herkomstprovincies zijn de aangrenzende provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant. Deze provincies zijn bij vrijwel elke activiteitencluster goed vertegenwoordigd. • Gezien de reistijd is het opvallend dat de noordelijke provincies Groningen en Overijssel bij verschillende clusters redelijk vertegenwoordigd zijn: • Van de totale input bij de cluster “waterrecreatie en -sport” (= 1.629.000 activiteiten die door niet-Zeeuwen in Zeeland worden ondernomen) is 13,4% afkomstig uit Groningen. • Van de totale input bij het cluster “zelf sporten” (= 1.773.000 activiteiten die door niet-Zeeuwen in Zeeland ondernomen zijn) is ruim 28% afkomstig uit Overijssel. • Van de totale input bij het cluster “attracties bezocht” (= 672.000 activiteiten die door niet-Zeeuwen in Zeeland ondernomen zijn) is bijna 11% afkomstig uit Groningen. • Van de totale input bij het cluster “cultuur” (=532.000 activiteiten die door nietZeeuwen in Zeeland ondernomen zijn) is 7% afkomstig uit Overijssel. • Vanwege het kleine aandeel is het niet duidelijk in de grafiek te zien, waar Friesland in vertegenwoordigd is. Het betreft het cluster “recreatief winkelen”, maar het gaat hier slechts om 2% van de totale input.


41

Conclusie Dit hoofdstuk toont cijfers over het vrijetijdsgedrag van Nederlanders in het algemeen en Zeeuwen specifiek. Tevens zijn de activiteiten die in Zeeland zijn ondernomen en kenmerken van de deelnemers aan bod gekomen. Wanneer we deze cijfers naast elkaar leggen, kan het volgende geconcludeerd worden: Er zijn weinig verschillen te bemerken tussen het vrijetijdsgedrag van Zeeuwen en Nederlanders in het algemeen. Zeeland heeft meer inkomende dan uitgaande activiteiten en bestedingen (zie onderstaande illustratie). Zeeuwen geven in eigen provincie gemiddeld € 8,18 euro per activiteit uit (ter vergelijking: Brabanders geven gemiddeld € 10,82 en Limburgers € 10,17 uit per ondernomen activiteit in hun eigen provincie). Nederlanders die niet in Zeeland wonen, geven gemiddeld € 25,40 uit per ondernomen activiteit in Zeeland (Cijfers voor Brabant: € 21,01; Limburg: € 19,28). Let wel, in deze uitgaven worden ook de vervoerskosten meegeteld en, zoals in de vorige paragraaf beschreven staat, zijn voor een aantal clusters de provincies Groningen en Overijssel belangrijke herkomstprovincies.

niet-Zeeuwen in Zeeland: 19,5 miljoen activiteiten € 496 miljoen

Zeeuwen in Zeeland: 78,6 miljoen activiteiten € 643 miljoen

Zeeuwen buiten Zeeland: 13,1 miljoen activiteiten € 288 miljoen

Bron: CVTO

In Zeeland wordt 80% van de ondernomen activiteiten door de Zeeuwen zelf ondernomen. Van het totaal aan bestedingen in de provincie Zeeland wordt 56,5% door de Zeeuwen zelf gegenereerd. Wanneer we de cijfers bekijken van de activiteiten en de bestedingen van niet-Zeeuwen in Zeeland zijn er een aantal opvallende verhoudingen: Bij het cluster “buitenrecreatie” wordt 80% van de bestedingen gegeneerd door nietZeeuwen, terwijl zij slechts 25% van de activiteiten binnen dit cluster ondernemen. Een soortgelijke verhouding geldt bij de clusters: “zelf sporten” (13% aan activiteiten ten opzichte van 48% van de bestedingen), “sportwedstrijd bezocht” (17% aan activiteiten t.o.v. 59% van de bestedingen) en bij het cluster “cultuur” (27% aan activiteiten vs. 85% van de bestedingen). Minder grote verschillen, maar desondanks een positieve verhouding geldt voor de volgende clusters: “uitgaan” (29% aan activiteiten vs. 35% van de bestedingen), “recreatief winkelen” (12% vs. 31%), “overige hobby- en verenigingsleven” (7% vs. 15%) en “evenementen bezocht” (31% vs. 48%).


42

Een negatieve verhouding is te zien bij het cluster “waterrecreatie en -sport” (29% van de activiteiten ten opzichte van 27% van de bestedingen) en bij het cluster “wellness / beauty / ontspanning” (7% t.o.v. 6%). Belangrijk is te realiseren dat het hier alleen om Nederlanders gaat. De buitenlanders die voor hun vrijetijdsactiviteiten naar Zeeland komen, staan hier niet geregistreerd. Zeker in een grensprovincie hebben buitenlandse bezoekers een grote impact op het totaal van activiteiten en bestedingen. Zeeland heeft dus een positief saldo wat betreft in- en uitgaande activiteiten en bestedingen. Belangrijk is echter te realiseren dat een aanzienlijk deel van de activiteiten van de Zeeuwse bevolking (zeker in de clusters “evenementen” en “cultuur”) buiten de provincie wordt ondernomen. Hierdoor gaat een deel van de inkomsten verloren. Tevens zijn de bestedingen van de eigen bevolking ook aan de lage kant in vergelijking met de Brabantse en Limburgse bevolking. Desondanks doet Zeeland het goed wat het aantrekken van uithuizig vrijetijdsgedrag betreft. In bijlage 3 staat een volledig overzicht van instroom en uitstroom van vrijetijdsactiviteiten en de daarmee samenhangende bestedingen.


43

Dagrecreatie & evenementen in Zeeland Bezoekersaantallen Zeeuwse dagattracties & evenementen Jaarlijks verzamelt de Hogeschool Zeeland de bezoekersaantallen van allerlei attracties en evenementen in Zeeland. Onderstaand overzicht toont een selectie van de meest bezochte attracties, musea en evenementen. De gegevens zijn gebaseerd op eigen opgaven van bedrijven en organisatoren. PLAATS

NAAM

2006

2007

ATTRACTIES

Burgh-Sluis WaterLand Neeltje Jans 298.000 Vlissingen Het Arsenaal 200.000 Middelburg Miniatuur Walcheren 100.000 Vlissingen Speelcircus Bambini 100.000 Grijpskerke Imkerij Poppendamme 75.000 Veere Rondvaart Veerse Meer 48.000 Middelburg Rondvaart Middelburg 27.000 Sluis Toversluis Family fun park 35.000 Burgh-Haamstede Kinderkermis ‘t Kraaijenest 25.000 Arnemuiden Tandem parachutespringen 5.000 Terneuzen Portaal van Vlaanderen 3.800 Renesse Ecoscoop 2.500 MUSEA, BEZOEKERSCENTRA, BEZIENSWAARDIGE GEBOUWEN, TUINEN Vlissingen Zeeuws Maritiem MuZEEum Vlissingen 25.381 Kwadendamme Vlindertuin Berkenhof 40.000 Goes Museum stoomtrein 34.500 Middelburg Utopia tropische vogel- en plantentuin 28.000 Ouwerkerk Museum Watersnood 1953 25.000 20.595 Oostkapelle Terre Maris

299.000 225.000 100.000 110.000 75.000 50.000 30.000 35.000 25.000 4.800 4.200 3.000 47.396 42.000 42.000 30.000 27.544 27.493

(v/a 20 mei)

Hoedekenskerke Middelburg Zierikzee Breskens Westkapelle Goes Ritthem Goes Veere Vrouwenpolder Vlissingen Vlissingen Breskens Middelburg Brouwersdam Bruinisse Yerseke Vlissingen Walcheren Middelburg Vlissingen Vlissingen

Klompenmuseum Abdijtoren Lange Jan Maritiem museum Visserij museum Polderhuis Ambachtscentrum de Hollandse Hoeve Fort Rammekens Historisch museum de Bevelanden Museum de Vlierschaar Subtropische tuin Fort den Haak EVENEMENTEN Sail de Ruyter Vlootshow en Zeeuwse Marinedagen Visserijdagen Danceparade Middelburg Concert at Sea Visserijdagen Mosseldag Film by the Sea Jazz by the Sea Mosselfestival Nachtmarkt Bevrijdingsfestival


12.500 15.000 14.560 11.682 12.000 13.000 13.468 6.178 7.038 12.000

17.500 16.500 16.264 15.962 15.000 13.000 12.992 10.207 10.190 8.000

100.000 60.000 60.000 50.000 50.000 39.400 30.000 35.000 50.000 ± 25.000

200.000 150.000 100.000 66.000 55.000 50.000 40.000 39.800 ± 35.000 35.000 30.000 ± 30.000

44

PLAATS

NAAM

Provincie Vlissingen Zoutelande Zoutelande Oostkapelle Colijnsplaat Sas van Gent Middelburg Goes Goes Sluiskil Nisse Goes Goes Westdorpe Kloosterzande Middelburg

Nazomerfestivals Strandmotorcross Kustmarathon hardlopen Kustmarathon wandelen Zeeuwse Nazomer fair Visserijdagen Folklorefestival Zeeland De Smaek van Zeeland Masquerade Back to the classics Gildefeesten Schaapscheerdersfeest Goes in concert Dancetour Sintjansfeesten/graafjansfeesten Molenstraatfeesten Pop aan Zee

2006

2007

32.000 20.000 9.000 13.000 10.000 10.000 10.000 7.500 6.500 7.000 5.000 ± 6.000 -

22.500 15.000 15.000 10.000 14.000 13.000 12.000 10.000 10.000 10.000 8.000 7.650 7.000 7.000 7.000 ± 6.000 6.000 Bron: HZ


45

Werkgelegenheid Doordat de toeristisch-recreatieve sector vertakt is door allerlei bedrijfstakken en sectoren, is de werkgelegenheidsomvang van deze sector moeilijk vast te stellen. Door een selectie te maken van SBI-codes11 kan de toeristisch-recreatieve sector worden afgebakend (zie bijlage 4). In deze afbakening worden alleen díe bedrijven meegenomen die direct tot de toeristisch-recreatieve sector behoren. Toeleveranciers worden buiten beschouwing gelaten, evenals bedrijven die niet toeristisch van aard zijn, maar die wel bestedingen van toeristen ontvangen (bijvoorbeeld de reguliere detailhandel als een bakker of supermarkt). Met behulp van het LISA Vestigingenregister12 is nagegaan hoeveel volgens deze definitie de werkgelegenheid in de sector bedroeg. De peildatum voor het LISA-bestand is in Zeeland steeds 1 mei, hetgeen betekent dat seizoenswerkgelegenheid, zoals die met name in de toeristisch-recreatieve sector aan de orde is, nauwelijks is inbegrepen.

Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid – totaal In 2007 waren er 14.127 personen in Zeeland werkzaam in de toeristisch-recreatieve sector. Een groei van 1,3% vergeleken met 2006. Op een totale werkgelegenheid van 173.524 personen scoort de sector een aandeel van 8,1%. 16.000 14.000 12.000

14.127

13.900

13.700

13.600

13.942

5.700

5.400

5.400

5.495

5.654

8.200

8.300

8.200

8.447

8.473

2003

2004

2006

2007

10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 2005 Fulltime

Parttime

Bron: LISA

In bovenstaand diagram wordt de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de periode 2003 2007 weergegeven. Vanaf 2004 is er een lichte daling in de werkgelegenheid zichtbaar. In 2006 is voor het eerst weer een lichte stijging waar te nemen in het aantal banen in toerisme en recreatie. In 2007 zet deze stijging zich voort. Deze groei geldt zowel voor het aantal parttimers als fulltimers.13

11

12

13

Standaard BedrijfsIndeling, zoals deze wordt toegepast door het Centraal Bureau voor de Statistiek: op basis van hun activiteiten worden bedrijven ingedeeld in een bepaalde bedrijfstak of sector. Het LISA Vestigingenregister wordt jaarlijks vernieuwd en waar nodig met terugwerkende kracht gecorrigeerd. Daardoor kunnen in het diagram kleine verschillen zichtbaar zijn ten opzichte van de vorige editie, de Toeristische Trendrapportage Zeeland 2005-06. De grens tussen fulltime en parttime werk is vastgesteld op 15 uur.


46

Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid - naar regio

Regionaal gezien is de werkgelegenheid in de toeristisch-recreatieve sector redelijk stabiel van omvang. Het grootste aantal banen in toerisme & recreatie vinden we in Walcheren. Op Schouwen-Duiveland is de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid groter dan ooit tevoren. Deze groei wordt vooral veroorzaakt door de groepen Horeca en Cultuur, Recreatie & Amusement.

3668

3640

3530

3500

3700

3347

3410

3270

2281

2100

2100

1.500

2150

2150

3.000

3250

3300

4833

4770

4650

4.500

4750

4850

Aantal banen

Toeristische werkgelegenheidsontwikkeling regionaal 2003-2007 6.000

0 Schouwen-Duiveland

Walcheren

Bevelanden & Tholen

Zeeuws-Vlaanderen

Ook het aandeel van toerisme & recreatie in de totale werkgelegenheid is in 2007 het grootst op Schouwen-Duiveland. In de andere regio’s heeft de toeristisch-recreatieve sector een kleiner aandeel in de werkgelegenheid. Het kleinst is het aandeel op de Bevelanden en Tholen.

Schouwen-

Toerisme & recreatie 15,5%

Walcheren

Totale werkgelegenheid



Bron: LISA

n



n



Bron: LISA - TOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE ZEELAND 2007/2008 -

47

Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid - naar sector

Horeca (excl. logies) Verblijfsaccommodaties Cultuur, recreatie & amusement Vervoer Detail- & groothandel in recreatiegoederen e.d. Sport Overig

2003 7.689 3.812

2004 7.470 3.773

2005 7.516 3.658

2006 7.743 3.805

2007 7.830 3.780

556

551

526

503

441

563

555

543

518

553

498

474

471

465

464

187 692

173 687

182 693

184 724

181 879

Bron: LISA

De horeca in Zeeland blijft met 7.830 werkzame personen in 2007 de grootste werkgever in de toeristisch-recreatieve sector. De verblijfsaccommodaties leveren 3.780 arbeidsplaatsen op en zijn daarmee eveneens belangrijk voor de Zeeuwse werkgelegenheid. In een periode van vijf jaar is er sprake van groei voor een tweetal branches: Horeca (+2%) en Overig (+27%). De toename van de groep Overig komt deels voort uit een stijgende werkgelegenheid bij ‘fitnesscentra, sauna’s, zonnebanken en massagesalons. Een andere oorzaak ligt bij meer banen in de ‘overige recreatie’: een verzamelgroep voor o.a. loterijen en kansspelen, exploitatie van geldautomaten, organisatie van evenementen en groepsdagtochten, schutterijen en de hengelsport. Dalende werkgelegenheid is er voor de Logiesverstrekking (-1%), Cultuur, Recreatie & Amusement (-21%), Vervoer (-2%), Detail & groothandel recreatiegoederen e.d. (-7%) en Sport (-3%). De branche Cultuur, recreatie & amusement verloor in een periode van vijf jaar relatief de meeste arbeidsplaatsen. regionale werkgelegenheid per sector in 2007

Schouw en-Duiveland

33%

Walcheren

27%

Bevelanden & Tholen

28%

Zeeuw s-Vlaanderen

0%

48%

59%

Verblijfaccommodaties

14%

46%

21%

10%

19%

26%

63%

20%

30%

40%

50%

Horeca

16%

60%

70%

80%

90%

100%

Overige sectoren

Bron: LISA

Regionaal gezien is de werkgelegenheid verschillend verdeeld over de sectoren. Op Schouwen-Duiveland is het aandeel van verblijfsaccommodaties hoger dan gemiddeld. Op Walcheren en in Zeeuws-Vlaanderen is het aantal banen in de Horeca groter dan gemiddeld.


48

Bronnenoverzicht Bij het samenstellen van deze rapportage is o.a. gebruik gemaakt van de volgende bronnen: Bestand bodemgebruik (via Statline) Centraal Bureau voor de Statistiek, 2004 ContinuVakantieOnderzoek - Holiday Tracker NBTC - NIPO Research, 2008 ContinuVakantieOnderzoek - maatwerkrapportage provincies NBTC - NIPO Research, 2008 ContinuVakantieOnderzoek - themarapport “Binnenlandse zakelijke reizen” TNS Nipo en Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen, 2007 ContinuVakantieOnderzoek - themarapport “Markt voor tweede woningen” TNS Nipo en Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen, 2007 ContinuVrijeTijdsOnderzoek NBTC - NIPO Research, 2008 LISA Vestigingenregister LISA Projectorganisatie (= I&O Research), 2008 Statistiek Logiesaccommodaties (via Statline) Centraal Bureau voor de Statistiek, 2008 Eigen inventarisatie bezoekersaantallen dagattracties, evenementen en musea Hogeschool Zeeland, 2008 Een toelichting op onderzoeksmethoden, definities en gebruiksmogelijkheden van de bovengenoemde bronnen is opgenomen in het “Handboek toeristisch-recreatieve gegevensbronnen”, opgesteld door de partners van het Kenniscentrum Toerisme & Recreatie in 2003.


49

Bijlage 1: Binnenlands toerisme per regio In onderstaand diagram wordt het totaal aantal vakanties (toeristisch én vast tezamen) van Nederlanders voor de Zeeuwse regio’s getoond. Het belang van Schouwen-Duiveland neemt na een lichte daling in 2006 weer met 3% toe. Daartegenover staat dat het belang van Walcheren en Zeeuws-Vlaanderen voor beide regio’s met 2% afneemt. Het aandeel van de Bevelanden en Tholen is met 1% gestegen. Regionale verdeling vakanties, 2007 ZeeuwsVlaanderen 15%

SchouwenDuiveland 36%

Bevelanden & Tholen 22% Walcheren 27%

Bron : CVO

De onderstaande diagrammen tonen de ontwikkeling van het binnenlands toerisme naar regio in de periode 2005 - 2007. Per regio wordt daarbij onderscheid gemaakt naar vakanties van vaste gasten en toeristische vakanties. Walcheren toeristisch vs. vast

Schouwen-Duiveland toeristisch vs. vast 600

500 400 300

317

274

301

200 100

141

192

138

Aantal vakanties x 1.000


600

500 400 300 200

0 2006

Vakanties vaste gasten

299

90

96

2005

2006

331

100

0 2005

278

2007

30


Toeristische vakanties

2007 Toeristische vakanties

Bron : CVO

Bevelanden & Tholen toeristisch vs. vast

Zeeuws-Vlaanderen toeristisch vs. vast 600

500 400 300 200 100 0

199

236

262

44

50

28

2005

2006

2007


Toeristische vakanties



600

500 400 300 200 174

166

145

62

61

59

2005

2006

100 0



2007 Toeristische vakanties

50

In 2007 is er een lichte daling van 2% van het aantal vakanties van Nederlandse gasten in Zeeland. Deze daling is vooral terug te zien in de regio’s Walcheren en Zeeuws-Vlaanderen. In Zeeuws-Vlaanderen nemen zowel de vakanties van vaste als toeristische gasten af. Op Walcheren nemen de vakanties van vaste gasten sterk af, maar laat het aantal toeristische vakanties een toename zien. Schouwen-Duiveland verliest toeristische gasten, maar kent door de stijging van de vaste gasten, toch een toename van het totaal aantal vakanties. Op de Bevelanden en Tholen stijgt het aantal toeristische vakanties, maar daalt het aantal vakanties van vaste gasten in 2007.

Schouwen-Duiveland toeristisch vs. vast

3,5

Aantal vakantie-overnachtingen x 1 mln


Regionale ontwikkeling aantal vakantieovernachtingen toeristisch vs. vast Walcheren toeristisch vs. vast 3

2,5

3

2,5 2

1,5

2,2

1,96

1,5 1

0,5

0,82

1,2

0,79

0 2005

2006

Vaste gasten

2

1,5

1,87

1,99

0,53

0,43

0,21

2005

2006

2007

2,12

1

0,5 0

2007

Vaste gasten

Toeristische gasten

Toeristische gasten

Bevelanden & Tholen toeristisch vs. vast

2,5 2

1,5

1,92

1

1,09

1,32

0,35

0,42

0,25

2005

2006

2007

0,5 0

Vaste gasten

Toeristische gasten



Bron : CVO

1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0

Zeeuws-Vlaanderen toeristisch vs. vast

1,24 1,12

0,94

0,34

0,42

0,39

2005

2006

2007

Vaste gasten

Toeristische gasten

Bron : CVO

De stijging in het aantal vakantieovernachtingen in 2006 heeft plaats gemaakt voor een daling in het aantal vakantieovernachtingen in 2007. Alleen de Bevelanden & Tholen kent een stijging van het totaal aantal vakantieovernachtingen. Deze stijging wordt veroorzaakt door een toename van toeristische vakantieovernachtingen. De regio’s Zeeuws-Vlaanderen en Schouwen-Duiveland kennen een daling van het aantal toeristische overnachtingen in 2007. In de laatstgenoemde regio is er wel een stijging van het aantal overnachtingen van de vaste gast. In alle overige regio’s is er juist een sterke afname van het aantal overnachtingen van vaste gasten te constateren.


51

Vakantieduur Onderstaand diagram toont de ontwikkeling van de gemiddelde vakantieduur voor toeristische en vaste vakanties tezamen. Hoewel de vakantieduur in 2007 nog altijd hoger ligt dan het landelijk gemiddelde zien we dat de duur van een vakantie in Zeeland sterker afneemt dan in de rest van Nederland. Alleen in de regio Walcheren stijgt de gemiddelde duur van een vakantie. Schouwen-Duiveland kent de sterkste afname. De gemiddelde vakantieduur neemt daar met 1 hele vakantiedag af. Ontwikkeling vakantieduur in dagen 2007 10 8

7,1

7,8

7,5

6,8

7,1

7,5

6,9

7,2

7,2

6,8

8,3

7,5

7,2

7,5

7,1

6,5

6,5

6,4

6 4 2 0 Schouwen-Duiveland

Walcheren

Bevelanden & Tholen 2005

Zeeuws-Vlaanderen

2006

Zeeland gem.

NL gem.

Bron: CVO

2007

De verdeling tussen korte, middellange en lange vakanties wordt hieronder weergegeven. Zeeland telt ten opzichte van het Nederlands gemiddelde meer langere vakanties. In 2007 is er een opmerkelijke verschuiving in Walcheren waar te nemen. Hoewel deze regio in 2006 nog de kortste gemiddelde vakantieduur kende, heeft Walcheren in 2007 de langste vakanties van Zeeland. Het aantal korte vakanties daalde met 9%, het aantal middellange vakanties steeg met 7% en het aantal lange vakanties nam toe met 2%. Het aantal korte vakanties in Schouwen-Duiveland steeg van 37% naar 54%. Gemiddeld steeg het aantal korte vakanties in Zeeland met 7%, landelijk steeg het aantal korte vakanties in mindere mate (+2%). Verdeling naar vakantieduur per regio 54%

Schouwen-Duiveland Walcheren

25%

38%

35%

Bevelanden & Tholen

46%

Zeeuws-Vlaanderen

47%

Zeeland gem.

47%

NL gem.

21%

10%

20%

13%

25%

19%

30%

30%

2-4 dagen (=korte vakantie)

50% 5-8 dagen

60%

17%

70%

9-15 dagen

4% 9%

30% 40%

7% 7%

37%

52% 0%

14%

6%

10% 80%

90%

5% 100%

16+ dagen

Bron: CVO


52

Gemiddelde bestedingen per persoon per regio (incl. vaste gasten) Regionaal gezien wordt op Walcheren door toeristen het meest besteed: € 191,- per persoon per vakantie. Een stijging van maar liefst € 20 ten opzichte van 2006, welke wordt veroorzaakt door de gemiddeld langere vakantieduur op Walcheren (van 7,1 naar 7,5 dagen) en de stijging van € 2,- van de vakantiebesteding per dag. Op Schouwen-Duiveland wordt het minst uitgegeven per vakantie (€ 124,-) en per vakantiedag (€ 18). De dagbesteding op Schouwen-Duiveland is met € 1,- afgenomen ten opzichte van 2006. De Bevelanden en Tholen kennen de grootste toename van de besteding per vakantiedag, een stijging van maar liefst € 4,- per persoon per dag.

Gem. bestedingen per vakantie € 250 € 225 € 200 € 175 € 150

2005

€ 125

2006

€ 100

2007

€ 75 € 50 € 25 €0 SchouwenDuiveland

Walcheren

Bevelanden & Tholen

ZeeuwsVlaanderen

Zeeland gem.

NL gem.

Bron: CVO

Gem. bestedingen per vakantiedag € 30 € 25 € 20

2005

€ 15

2006

€ 10

2007

€5 €0 SchouwenDuiveland

Walcheren

Bevelanden & Tholen

ZeeuwsVlaanderen

Zeeland gem.

NL gem.

Bron: CVO


53

Leeftijd toeristische gast Walcheren is vooral populair bij kinderen van 0-12 jaar oud (gezinnen met jonge kinderen) en ouderen (55 jaar of ouder). De Bevelanden en Tholen zijn voornamelijk in trek bij de leeftijdsgroepen 35-44 jaar, deze regio wordt minder bezocht door de leeftijdsgroep 45-54 jaar. Schouwen-Duiveland scoort hoog bij de 25-44 jarigen. Zeeuws-Vlaanderen is een populaire vakantiebestemming onder de toeristische gasten in de leeftijdsgroep 45-54 jaar oud.

Leeftijd toeristische gast per regio 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 0-12 jaar

13-17 jaar

Schouwen-Duiveland

18-24 jaar Walcheren

25-34 jaar

35-44 jaar

Bevelanden & Tholen

45-54 jaar

55-64 jaar

Zeeuws-Vlaanderen

65 of ouder Zeeland gem.

Bron: CVO


54

Reisgezelschap toeristische gast Hieronder wordt weergegeven met hoeveel personen men in Nederland, Zeeland en de Zeeuwse regio’s op vakantie gaat. Groepsgrootte reisgezelschap

Zeeland gem. 4%

NL gem.

28%

5%

Schouwen-Duiveland 2%

33%

Zeeuws-Vlaanderen

5% 0%

20%

1 persoon

40%

2 personen

16%

21%

24% 30%

16%

15%

33%

35% 10%

26%

19%

31%

23%

19%

15%

32%

36%

7%

19%

18%

28%

21%

Walcheren 3%

Bevelanden & Tholen

30%

50% 3-4 personen

21%

16% 60%

70% 5-6 personen

80%

90%

100%

7 + personen

Bron: CVO

De meeste vakanties in Zeeland worden doorgebracht met drie tot vier personen, hoewel dit aandeel echter wel is afgenomen (-2%) ten opzichte van 2006. Het aandeel grote reisgezelschappen is gelijk gebleven ten opzichte van 2006. Het aandeel mensen die met zijn tweeën op vakantie gaan is met 2% toegenomen. Regionaal valt vooral het hoge aandeel groepsvakanties in Schouwen-Duiveland op. In de Bevelanden & Tholen brengen opvallend veel alleenstaanden hun vakantie door. Een en ander leidt tot een gemiddelde groepsgrootte, die hieronder wordt getoond. De gemiddelde groepsgrootte is over het algemeen gezien toegenomen. Hierdoor zijn de verschillen onderling zeer klein, maar in Schouwen-Duiveland valt een groei (+0,4) van de gemiddelde groepsgrootte op.

Gemiddelde grootte reisgezelschap per regio 6 5 4 3 2 1 0

4,7

SchouwenDuiveland

3,9

4,2

4,1

4,2

4

Walcheren

Bevelanden & Tholen

ZeeuwsVlaanderen

Zeeland gem.

NL gem.

Bron: CVO


55

Klanttevredenheid Kwaliteit dienstverlening / service De vakantiegangers zijn gevraagd een oordeel te geven over de kwaliteit van de dienstverlening / service, bijvoorbeeld op de receptie, in winkels en in horecagelegenheden. Dit wordt hieronder getoond; het grijze vlak staat voor respondenten die geen oordeel gegeven hebben omdat de vraag niet van toepassing was of omdat men geen antwoord wist. Het percentage vakantiegangers dat de kwaliteit van de dienstverlening / service met een ‘uitstekend’ of ‘goed’ beoordeelde, is in Zeeland 84%. Deze score is ongeveer gelijk met het vorige jaar. In 2006 stond Walcheren met stip op nummer 1 betreffende de kwaliteit van de dienstverlening. In 2007 leveren de Bevelanden en Tholen volgens de Nederlandse toerist de beste service. Het percentage vakantiegangers dat de kwaliteit van de dienstverlening met een ‘slecht’ beoordeelde is uitermate klein. Kwaliteit dienstverlening per regio 13%

Schouwen-Duiveland

11%

Walcheren Bevelanden & Tholen

69%

9%

9%

72%

7%

10%

17%

Zeeuws-Vlaanderen

15%

Zeeland gem.

14%

NL gem.

72% 66%

6%

70%

17% 0%

5%

68%

10%

20%

Uitstekend

30% Goed

40% Matig

50%

60% Slecht

70%

7% 13%

7%

9%

5%

9%

80%

90%

100%

Geen oordeel (n.v.t. of weet niet)

Bron: CVO


56

Kwaliteit accommodatie De vakantiegangers zijn tevens gevraagd een oordeel te geven over de kwaliteit van de accommodatie waarin men overnacht heeft. Dit wordt hieronder getoond. Het percentage vakantiegangers dat de kwaliteit van de accommodatie met een ‘uitstekend’ of ‘goed’ beoordeelde is in Zeeland 87%, precies gelijk aan het Nederlands gemiddelde. Op Walcheren en de Bevelanden en Tholen ligt dit percentage het hoogst (89%). De nummer 1 van vorig jaar, Schouwen-Duiveland, scoort in 2007 nog 87%, 4% minder dan vorig jaar. Het percentage vakantiegangers dat de kwaliteit van de accommodatie met een ‘slecht’ beoordeelde is uitermate klein.

Kwaliteit accommodatie per regio 58%

Schouwen-Duiveland

29%

Walcheren

28%

61%

8%

Bevelanden & Tholen

29%

60%

10%

71%

15%

Zeeuws-Vlaanderen

61%

28%

NL gem. 0%

10%

10%

59% 20%

Uitstekend

30%

Goed

40% Matig

5%

10%

26%

Zeeland gem.

12%

50%

9%

60%

Slecht

70%

80%

90%

100%

Geen oordeel (n.v.t. of weet niet)

Bron: CVO

Cijfer voor vakantie De toerist in Zeeland beoordeelt de vakantie met een cijfer van gemiddeld 7,9. Eén tiende lager dan vorig jaar. Dit ligt tevens één tiende lager dan het landelijk gemiddelde. Ten opzichte van 2006 is alleen Schouwen-Duiveland licht gestegen, Walcheren is gelijk gebleven. De klanttevredenheid in Zeeuws-Vlaanderen, de Bevelanden en Tholen is met één tiende gedaald. Gemiddeld:

8,0

8,0

7,9

7,9

SchouwenDuiveland

Walcheren

Bevelanden & Tholen

7,9

8,0

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

1-3

4-5

6

ZeeuwsVlaanderen 7

8

Zeeland gem.

9

NL gem.

10

Bron: CVO


57

Bijlage 2: Clusters vrijetijdsactiviteiten Buitenrecreatie recreëren aan water (zee, meer, rivier, plas e.d.) recreëren niet aan het water (park, bos e.d.) wandeling voor plezier fietstocht voor plezier

toertochtjes met de auto toertochtjes met de motor tocht met rondvaartboot naar de volkstuin

Waterrecreatie en -sport kanoën roeien surfen varen met motorboot/jacht

vissen zeilen zwemmen in binnenbad zwemmen in buitenbad

Zelf sporten atletiek aquajoggen badminton basketbal biljarten, snooker, poolen darten denksport (bridge, schaken, dammen etc.) fitness/aerobic/ steps/ spinning etc. golf gymnastiek handbal hockey honkbal/ softbal jeu de boules joggen/ hardlopen/ trimmen

korfbal mountainbiken paardensport schaatsen schietsport/ handboog schieten skaten/ skeeleren skiën/ langlaufen/ snowboarden squash tafeltennis tennis vecht- en verdedigingsport voetbal volleybal wandelsport wielrennen

Sportwedstrijden bezoeken betaald voetbal (o.a. ere- en eerste divisie) professionele wedstrijd andere sport

amateur voetbalwedstrijd amateur wedstrijd andere sport

Wellness/ beauty/ ontspanning schoonheids- en beauty behandeling kuurbaden sauna bezoek Attracties bezocht attractiepark/ pretpark ballonvaart ondernomen dierentuin/ vogelpark/ zeeaquarium etc. kermis Evenementen bezocht beurs/ tentoonstelling/ show cultureel evenement/ festival jaarmarkt/ braderie/ corso

yoga/tai chi/ meditatie e.d. zonnebanken

speeltuin sier –en heemtuin kinderboerderij boerderij (agro-toerisme)

kerstmarkt muziekevenement/ festival


58

Winkelen voor plezier factory outlet center gewinkeld in de binnenstad markt bezocht

meubelboulevard, woonmall bezocht tuincentrum winkelen voor plezier in stadsdeelcentrum of wijkcentrum

Cultuur bezoek aan oudheidkundige objecten bioscoop of filmhuis bezocht concert (pop/jazz/blues/ rock) bezocht klassiek concert/opera/operette bezocht musical bezocht monument/ bezienswaardigheid bezocht (zoals kastelen, kerken, dorpen of stadsdelen) Uitgaan bar / café bezoek bowlen/ kegelen casino/ speelhal e.d. dance-/ houseparty

ballet/ dansvoorstelling cabaretvoorstelling bezocht galerie of atelier bezocht museum bezocht toneelvoorstelling bezocht

discobezoek op terras zitten uit eten in restaurant/ eetcafé uit eten (fastfood/ snackbar)

Overige culturele-, hobby- verenigingsactiviteiten en cursussen bespelen van muziekinstrument fotografie, film, video (niet vakantie) jeugdvereniging, clubhuis, padvinderij maatschappelijke vereniging (bv. actiegroep, buurtvereniging, zorg) natuur/ milieu activiteiten/ vereniging sportvereniging (bv kantinedienst of vergadering) zang, toneel, dans (jazz) ballet onderwijs/ schoolvereniging politieke partij/ vereniging talen tekenen, schilderen, beeldhouwen sieraden maken, weven etc. religieuze/ kerkelijke vereniging wijnproeven, kook cursus e.d.


59

Bijlage 3: Instroom en uitstroom vrijetijdsgedrag Activiteiten x 1.000 INPUT % input (Nederlanders van totaal niet wonend in Zeeland in Zeeland) Buitenrecreatie Uitgaan Zelf sporten Winkelen voor plezier Overige hobby-, verenigingsactiviteiten Waterrecreatie & -sport Attracties bezocht Evenementen bezocht Sportwedstrijd bezoeken Cultuur Wellness/beauty/ ontspanning TOTAAL

Zeeuwen in Zeeland

Totaal in Zeeland

OUTPUT (Zeeuwen buiten Zeeland)

% output van totaal activiteiten van Zeeuwen

7.781 3.854 1.773 1.533

25% 29% 13% 12%

23.434 9.514 11.514 11.254

31.215 13.368 13.287 12.787

2.366 2.629 697 2.516

9% 22% 6% 18%

643

7%

9.082

9.725

881

9%

1.629 672 707

29% 14% 31%

3.943 4.232 1.604

5.572 4.904 2.311

887 888 789

18% 17% 33%

334

17%

1.682

2.016

360

18%

532

27%

1.420

1.952

850

37%

77

7%

966

1.043

264

21%

19.535

20%

78.645

98.180

13.127

14%

Bestedingen x 1.000

% input

INPUT Buitenrecreatie Uitgaan Zelf sporten Winkelen voor plezier Overige hobby-, verenigingsactiviteiten Waterrecreatie & -sport Attracties bezocht Evenementen bezocht Sportwedstrijd bezoeken Cultuur Wellness/beauty/ ontspanning TOTAAL

Zeeuwen in Zeeland

Totaal in Zeeland

% output

OUTPUT

€ 147.504 € 72.521 € 14.919 € 139.893

80% 35% 48% 31%

€ 36.242 € 136.215 € 16.113 € 309.974

€ 183.746 € 208.736 € 31.032 € 449.867

€ 16.378 € 68.327 € 7.700 € 100.804

31% 33% 32% 25%

€ 4.647

15%

€ 26.660

€ 31.307

€ 7.995

23%

€ 7.461 € 7.634 € 17.210

27% 14% 48%

€ 20.316 € 47.983 € 18.329

€ 27.777 € 55.617 € 35.539

€ 1.355 € 22.713 € 40.517

6% 32% 69%

€ 9.450

59%

€ 6.442

€ 15.892

€ 9.350

59%

€ 73.603

85%

€ 12.868

€ 86.471

€ 7.880

38%

€ 760

6%

€ 12.166

€ 12.926

€ 4.607

27%

€ 421.239

41%

€ 618.274 € 1.039.513

€ 275.139

31%


60

Bijlage 4: Afbakening toeristisch/recreatieve sector Met behulp van de activiteitencodering (SBI ’93) van het CBS is een afbakening gemaakt van de toeristisch-recreatieve sector. Hierbinnen wordt onderscheid gemaakt in zeven activiteitengroepen. Per activiteit is aangegeven in welke mate de werkgelegenheid wordt meegeteld voor de toeristisch-recreatieve sector (zie kolom ‘weging’). Voorbeeld: de werkgelegenheid in de branche ‘vervoer per spoor’ kan niet volledig aan de toeristischrecreatieve sector worden toegerekend, maar een deel ervan komt zeker voort uit toerisme en recreatie. SBI-CODE OMSCHRIJVING Detail- en groothandel 50500 benzineservicestations 51472 groothandel in watersportartikelen 51473 groothandel in kampeerartikelen 52432 detailhandel in lederwaren en reisartikelen 52481 detailhandel in fotografische artikelen 52486 detailhandel in watersportartikelen 52487 detailhandel in sportartikelen 52488 detailhandel in kampeerartikelen 52489 detailhandel in caravans Logiesverstrekking 55101 hotel-restaurants 55102 hotels, pensions en conferentieoorden 55210 jeugdherbergen, -hotels , kamphuizen e.d. 55220 kampeerterreinen 55230 vakantiehuisjes, -bungalowparken en overig Horeca 55301 restaurants, cafetaria’s, snackbars e.d. 55400 cafés e.d. Vervoer 60100 vervoer per spoor 60220 ongeregeld personenvervoer per taxi 60230 ongeregeld personenvervoer per autobus 61204 passagiersvaart en veerdiensten 62000 vervoer door de lucht 63230 luchthavens en diensten n.e.g. 63300 reisorganisatie en -bemiddeling; informatieverstrekking op het gebied van toerisme Cultuur, recreatie en amusement 92130 vertoning van films 92321 theaters, schouwburgen en concertgebouwen 92322 evenementenhallen 92331 kermisattracties 92332 recreatiecentra 92343 overig amusement n.e.g. 92521 kunstgalerijen en expositieruimten 92522 musea 92531 dieren- en plantentuinen, kinderboerderijen 92532 beheer van natuurgebieden

WEGING 10% 100% 100% 30% 30% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 10% 10% 100% 10% 10% 10% 100%

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

vervolg op volgende pagina


61

Sport 92610 92620 92630 92640 92650 Overig 35120 71101 71210 71220 71402 92700 93040

exploitatie van sportaccommodaties buitensport binnensport watersport overige sport nieuwbouw en reparatie van sporten recreatievaartuigen verhuur van personenauto's verhuur van overige transportmiddelen over land verhuur van schepen verhuur van sport en recreatieartikelen overige recreatie fitnesscentra, sauna's, zonnebanken, massagesalons, bronnenbaden e.d.


30% 30% 30% 30% 30% 100% 10% 30% 30% 100% 100% 100%

62

08

Recommend Documents