Documenten KWM - Veiligheidsschakelaars (revisie 4, 07/05/2008 16:02:55)
Pagina 1
BASF Antwerpen N.V. Haven 725, Scheldelaan 600, B-2040 Antwerpen 4 KWM-nummer: 09 Procesbeheersing Profiel: KWM wegwijzer Trefwoorden: Veiligheidsschakelaar Procedure: 09.31 Paragraaf:09.B. - Arbeidsveiligheid Verantwoordelijke eenheid :EMR-Techniek
Verantwoordelijke : Anton Buyse/TECH_AUT/BASANT/BASF Revisie: 4 Revisiedatum: 07/05/2008 Status: ACTUEEL Identificatie: 155
Veiligheidsschakelaars Toepassingsgebied : BASANT, Partners
Inhoud 1.
Doel / Toepassingsgebied
2.
Definities
3.
Verantwoordelijkheden
4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4.
Afwikkeling Veiligheidsschakelaars Werkwijze bij normaal gebruik Werkwijze wanneer bij het beëindigen van het werk een hangslot niet werd verwijderd Werkwijze bij werken aan apparaten met meer dan één veiligheidsschakelaar
5.
Documentatie
6.
Opmerkingen
pagina 1
Documenten KWM - Veiligheidsschakelaars (revisie 4, 07/05/2008 16:02:55)
1.
Pagina 2
Doel / Toepassingsgebied Het beveiligen van toestellen met elektrische voeding is vereist bij het uitvoeren van werkzaamheden en kan gebeuren op twee manieren: z
z
vrijschakelen, en eventueel bijkomend afklemmen van de stroomtoevoerkabels, zowel kracht- als stuurspanning, door een bevoegd elektricien, aan de hand van een Elektro-vergunning (E-vergunning ). onderbreken van de stroomtoevoer door middel van een speciale schakelaar, “veiligheidsschakelaar” genaamd.
Het gebruik van een veiligheidsschakelaar wordt aanbevolen, zeker daar waar veelvuldige of regelmatig weerkerende werkzaamheden moeten gebeuren aan een apparaat (bedrijfsmiddel). Hierdoor kan worden vermeden dat de elektricien herhaaldelijk moet worden opgeroepen om het apparaat elektrisch vrij of in te schakelen. Bovendien wordt eventuele beschadiging van de kabels door meermaals aan- en afklemmen voorkomen. 2.
Definities [Klik om te openen] Veiligheidsschakelaar Een veiligheidsschakelaar is een schakelaar die de elektrische energie op een veilige manier kan scheiden van een bedrijfsmiddel (apparaat). Veiligheidsschakelaars worden volgens bijzondere voorschriften gebouwd en getest, m.a.w. niet elke schakelaar kan als veiligheidsschakelaar worden gekenmerkt. Naast het feit dat aan de EN 60204 dient voldaan te worden, stelt BASF bijkomende eisen, mede op basis van ervaringsgegevens en de BG chemienorm. Deze bijkomende eisen zijn terug te vinden in E-P-EI600 Abschnitt 5.4. Omwille van zijn specifieke eigenschappen kan de veiligheidsschakelaar eveneens de nood-uit functie vervullen wanneer een veiligheidsstudie heeft uitgewezen dat dit aangewezen is. In dit geval dient het grijze of zwarte handvat vervangen te worden door een rood handvat op gele achtergrond. Bedrijfsschakelaar Onder het begrip bedrijfsschakelaar moet de klassieke start- en stopschakelaar worden verstaan. Deze kan gerealiseerd zijn d.m.v. twee enkelvoudige (in verschillende kleuren) drukknoppen, met een zwenkschakelaar of softwarematig (procesbesturingssysteem). Krachtspanning De krachtspanning is de elektrische spanning die het vermogen levert aan het apparaat. Stuurspanning De stuurspanning is de elektrische spanning die de contactor, (in-/uitschakelen krachtspanning) aanstuurt.
3.
Verantwoordelijkheden [Klik om te openen]
pagina 2
Documenten KWM - Veiligheidsschakelaars (revisie 4, 07/05/2008 16:02:55)
Pagina 3
De verantwoordelijken van het bedrijf beslissen voor welke toepassing een veiligheidsschakelaar wordt ingezet en of de noodstopfunctie al dan niet gewenst is. Zij zorgen tevens voor de gepaste opleiding (bedienen van de veiligheidsschakelaars). Het beveiligen door middel van een veiligheidsschakelaar houdt in dat de verantwoordelijke coördinator(en) van elke afzonderlijke (arbeids)discipline zijn persoonlijk hangslot aanbrengt en het ook wegneemt bij het einde van zijn aandeel in de werken. Wanneer slechts één uitvoerder betrokken is, volstaat evenzeer dat deze zelf (i.p.v. deze van zijn verantwoordelijke) zijn persoonlijk hangslot aanbrengt.
4.
Afwikkeling
4.1.
De veiligheidsschakelaars z z
z
z
4.2.
Dienen aan bijzondere voorwaarden te voldoen (zie definities). Worden, ten einde verwisseling uit te sluiten: * zo éénduidig mogelijk (dicht bij het te beveiligen apparaat; kabels op te volgen, ...) opgesteld (om diverse redenen is het niet steeds mogelijk de veiligheidsschakelaar vlak naast het te beveiligen apparaat op te stellen). * voorzien van een éénduidige beschrifting, bij voorkeur het standaard beschriftingsplaatje van de plaatselijke start/stop schakelaar ( AN-S-EI 602 ). Dragen een duidelijk opschrift "Veiligheidsschakelaar" in zwarte letters op een oranje achtergrond ( AN-S-EI 602 ) . Wanneer de veiligheidsschakelaar bovendien de nood-uit functie dient te vervullen, dient bovendien een extra opschrift "Nood Uit" aangebracht te worden in zwarte letters op een gele achtergrond ( AN-S-EI 602 ) . Mogen niet als bedrijfsschakelaars worden aangewend.
Werkwijze bij normaal gebruik De verantwoordelijke van het bedrijf die desgevallend ook de A- en B- vergunning uitschrijft zal de veiligheidsschakelaar bedienen (kan eveneens door een medewerker worden uitgevoerd aan wie de verantwoordelijke deze taak delegeert). Na het uitschakelen van het apparaat met de normale bedrijfsschakelaar voert hij volgende handelingen uit : z z
hij schakelt de veiligheidsschakelaar uit en vergrendelt deze met een hangslot van het bedrijf. hij controleert vervolgens de beveiliging door: 1. controle van de veiligheidsschakelaar beschadiging z z speling/slijtage op het schakel- en vergrendelmechanisme z mechanische vergrendeling van de hendel bij aangebracht hangslot 0-aanduiding bij afgeschakelde schakelaar. Bij z "onregelmatigheden" wordt de verantwoordelijke van Automatisatie hiervan op de hoogte gesteld. In afwachting van een grondige controle, mag de veiligheidsschakelaar niet worden aangewend. 2. via de bedrijfsschakelaar in te schakelen en te zien of het te beveiligen
pagina 3
Documenten KWM - Veiligheidsschakelaars (revisie 4, 07/05/2008 16:02:55)
z z
Pagina 4
apparaat niet start. Aansluitend wordt via de bedrijfsschakelaar terug uitgeschakeld. hij bevestigt de beveiligingsmaatregelen op de A- en/ of B- vergunning. hij behoudt de sleutel in de controlekamer.
De verantwoordelijke coördinator(en) van elke afzonderlijke (arbeids)discipline brengt zijn persoonlijk hangslot aan alvorens "zijn" mensen het werk mogen aanvatten. Hij houdt te allen tijde de sleutel bij zich en neemt het hangslot pas weg nadat hij heeft zekergesteld dat zijn mensen hun taak hebben beëindigd. Indien er geen vrije opening meer ter beschikking is voor het aanbrengen van een hangslot, dient de verantwoordelijke van het bedrijf een (extra) blokkeertang (mogelijkheid tot het aanbrengen van meerdere sloten) aan te brengen. Wanneer de arbeidsplaats voor langere tijd (b.v. einde dagtaak) wordt verlaten, verwijdert de verantwoordelijke coördinator(en)/uitvoerder zijn slot van de veiligheidsschakelaar. Hij stelt hierbij zeker dat "zijn" mensen pas terug hun taak opnemen nadat hij zijn hangslot terug heeft aangebracht. Alvorens de A-vergunning definitief in te leveren voor einde werk, dient de verantwoordelijke(n) zich te vergewissen dat hij zijn hangslot heeft verwijderd. Nadat de medewerker van het bedrijf heeft gecontroleerd of het toestel terug in bedrijfsklare toestand is, desgevallend de nodige afschermingen terug zijn geplaatst en vergunningen terug zijn binnengebracht, verwijdert hij als laatste het bedrijfshangslot en schakelt de veiligheidsschakelaar terug in. 4.3
Werkwijze wanneer bij het einde van het werk een hangslot niet werd verwijderd Wanneer het dringend noodzakelijk is het apparaat terug in bedrijf te nemen, tracht de verantwoordelijke van Operations vooreerst de desbetreffende verantwoordelijke coördinator van de uitvoering te contacteren om deze zijn hangslot te laten verwijderen. Indien deze absoluut niet meer te bereiken is, dient volgende procedure gevolgd te worden: z
de hiërarchisch verantwoordelijke ingenieur van de desbetreffende coördinator of wanneer deze tevens niet te bereiken is, de ingenieur met wachtdienst en een verantwoordelijke van Operations vergewissen er zich gezamenlijk van dat het apparaat technisch in orde is zodat het mag worden ingeschakeld. In hun aanwezigheid wordt het slot (destructief) verwijderd. De betroffen hiërarchisch verantwoordelijke ingenieur of ingenieur met wachtdienst zorgt er tevens voor dat al de personen of diensten die aan het apparaat werken, zo snel als mogelijk van deze actie op de hoogte worden gesteld. Noot: Deze procedure zal veel gemakkelijker verlopen indien de hangsloten gemerkt zijn (afdeling, personeelsnummer, ...).
4.4
Werkwijze bij werken aan toestellen met meer dan een veiligheidsschakelaar
pagina 4
Documenten KWM - Veiligheidsschakelaars (revisie 4, 07/05/2008 16:02:55)
Pagina 5
Ten einde de werkplek energievrij te schakelen, is het opportuun dat alle betroffen apparaten uitgeschakeld worden met hun respectievelijke veiligheidsschakelaar. De verantwoordelijke van het bedrijf blokkeert hiertoe de betroffen veiligheidsschakelaars met hangsloten en bewaart de desbetreffende sleutels in de controlekamer. De verantwoordelijke coördinator(en) van elke afzonderlijke (arbeids)discipline brengt een persoonlijk hangslot aan op elke betroffen veiligheidsschakelaar alvorens "zijn" mensen het werk mogen aanvatten. Hij houdt te allen tijde de sleutels bij zich en neemt de hangsloten pas weg nadat hij heeft zekergesteld dat zijn mensen hun taak hebben beëindigd. Voorbeeld: overgavestation transportbanden Aandachtsitem: de toevoer van product (b.v. zakken op bandtransport) dient in ogenschouw genomen te worden (kinetische energie, ...).
5.
Documentatie [Klik om te openen] NEN - EN 60 204.1 E-P-EI 600
6.
Opmerkingen [Klik om te openen] z
Het is aan te raden om van de hangsloten slechts één sleutel in gebruik te houden en de reservesleutel te vernietigen. Een bord in de controlekamer waarop deze hangsloten overzichtelijk aangebracht zijn, is aanbevolen. De operator kan onmiddellijk zien welke veiligheidsschakelaar nog vergrendeld is.
z
Units worden meer en meer geleverd met een hoofdschakelaar die de ganse unit energieloos stelt (conform de machinerichtlijn). Deze schakelaar als veiligheidsschakelaar kenmerken kan echter niet zonder meer ! De eisen (zie ook definitie) die BASF stelt aan een veiligheidsschakelaar zijn meer uitgesproken dan datgene wat de Europese regelgeving voorschrijft voor een hoofdschakelaar van een unit. Deze eisen hebben als doel te allen tijde een zekergestelde scheiding te bewerkstelligen zodat veilig aan het apparaat kan worden gewerkt. Het gevolg hiervan is dat de hoofdschakelaar van de unit, om de functie veiligheidsschakelaar te kunnen vervullen, aan deze eisen dient te voldoen. Alvorens als veiligheidsschakelaar te mogen worden beschouwd (het mogen aanbrengen van het opschrift "veiligheidsschakelaar"), dient bijgevolg de conformiteit van de hoofdschakelaar met deze eisen onderzocht en bevestigd te worden! Deze eisen zijn terug te vinden in E-P-EI 600 Abschnitt 5.4. Het vormblad waarvan sprake : Formblatt 5000.11 E-P-EI 401. De laatste paragraaf van dit 'Formblatt' evenals de vermelde vakreferenten zijn bij BASF Antwerpen niet van toepassing. De vakreferenten van BASF Antwerpen: "E-CT Automation / Electrical
pagina 5
Documenten KWM - Veiligheidsschakelaars (revisie 4, 07/05/2008 16:02:55)
Pagina 6
equipment / MCC" . Opmerking: ook bij units dient het voorijlend hulpcontact in de sturing verknoopt te worden! z
Het is niet toegestaan de veiligheidsschakelaar zodanig aan te passen (bv. door het boren van extra gaten) dat deze vergrendeld kan worden in de I-stand (productietechnisch soms gewenst). De uitvoerder zou kunnen interpreteren dat het desbetreffende apparaat is vrijgeschakeld (berust op ervaringsgegevens).
z
Veiligheidsschakelaars mogen niet worden gebruikt om stromen te onderbreken, ook al kunnen deze schakelaars dit intrinsiek zonder meer. Met deze maatregel wordt verzekerd dat de contacten onaangeroerd blijven en bijgevolg steeds voor een veilige scheiding zullen zorgen. Waneer een nood-uitschakeling heeft plaatsgevonden, is het aangewezen de contacten te controleren alvorens de schakelaar terug vrij te geven als veiligheidsschakelaar.
z
In tegenstelling tot Ludwigshafen worden op Basant geen speciale veiligheidsschakelaars toegepast bij gebruik van frequentie-omvormers. Het afschakelen van de veiligheidsschakelaar, wanneer de aandrijving nog actief is, kan het beschadigen van de omvormer teweegbrengen. Om dit te vermijden worden in Ludwigshafen deze speciale schakelaars ingezet. Op Basant wordt dit vermeden door het voorijlende hulpcontact mee te integreren in de sturing van de frequentie-omvormer.
z
Daar een veiligheidsschakelaar een veiligheidsfunctie vervult, is het noodzakelijk dat de goede werking ervan jaarlijks wordt gecontroleerd. Deze controle betreft ondermeer: o beschadiging, o speling/slijtage op het schakel- en vergrendelmechanisme, o mechanische vergrendeling van de hendel bij aangebracht hangslot, o 0-aanduiding bij afgeschakelde schakelaar.
z
Het is aangewezen, zeker bij grote veiligheidsschakelaars, op regelmatige basis (jaarlijks...) de elektrische aansluitingen te controleren (cfr. motoraansluitingen, krachtverdelingen, ...).
z
Medewerkers die veiligheidsschakelaars bedienen, dienen hiertoe per type veiligheidsschakelaar een gepaste briefing te krijgen. Beschadigingen/incidenten hebben dit reeds afdoende bewezen.
Nazicht: Akkoord : Anton Buyse (06/05/2008 17:31:42)
Goedkeuring: Akkoord : Philippe De-Vriendt (07/05/2008 13:57:28)
Bekrachtiging : Akkoord : Michel Willems (07/05/2008 16:02:53)
pagina 6
